Scenariusz lekcji języka polskiego, przeprowadzonej w klasie I LO

Temat: Jacek Soplica jako nowy typ bohatera romantycznego.

Cele:

1. Uczeń czyta za zrozumieniem fragmenty „Pana Tadeusza”

2. Zapoznaje się z nowym typem bohatera romantycznego

3. Doskonali metody pracy z tekstem poetyckim

4. Wykorzystuje gałązkę TOC, w celu logicznego uporządkowania

przedstawionych w tekście wydarzeń.

Metody i narzędzia pracy: heureza, dyskusja, gałązka logiczna TOC

Czas pracy: 90 min.

Przebieg lekcji:

1. Czynności organizacyjne.

2. Przypomnienie cech bohatera romantycznego na konkretnych

przykładach (Giaur, Werter, Konrad)

3. Dzieje Jacka Soplicy przedstawione w formie logicznej gałązki TOC

(praca uczniów):

Czytamy od dołu strony.

to

Jeśli

i

Moskale napadli na

skłóconych Polaków, Jacek

uratował Hrabiego i

Gerwazego, sam zaś został

ranny, w to samo miejsce, co

pod Jeną.

Rana była nie do

zagojenia na

ówczesny stan

medycyny i Jacek

wiedział, że umiera.

Opowiedział swoją historię

Sędziemu i Gerwazemu, czym

ujawnił swoją tożsamość i

uzyskał przebaczenie od sługi

Horeszki.

Umarł spokojny i

zrehabilitowany

Polacy, zamiast z Rosjanami,

pobili się między sobą.

i

i

to

Jeśli

to

Jeśli i

to

Jeśli

Jacek miał autorytet wśród

szlachty. Był hulaką, lubił pić

Stolnik udawał jego

przyjaciela, aby pozyskać

szlacheckie głosy na sejmik

Gościł Jacka w swoim domu Stolnik miał piękną

córkę Ewę

Jacek zakochał się w córce

Stolnika z wzajemnością

Stolnik potraktował go podle,

więc postanowił się ożenić,

chcąc zapomnieć o Ewie.

Wrócił na zamek Horeszków,

aby jeszcze raz zobaczyć Ewę,

ale ujrzał triumfującego nad

Moskalami Stolnika.

Rozpił się, ożenił, spłodził

Tadeusza, a o Horeszkównie

zapomnieć nie mógł.

Zabił Horeszkę w afekcie i

został posądzony o zdradę,

sprzyjanie Moskalom.

Uciekł z kraju i chcąc odkupić

swoje winy, walczył u boku

Napoleona, wstąpił do

klasztoru bernardynów,

przybierając imię Robak

Żona Jacka zmarła,

Tadeusza oddał na

wychowanie bratu.

Wrócił na Litwę jako

emisariusz i organizował

powstanie przeciwko Rosii.

Gerwazy

zorganizował zajazd

na Soplicowo

Dlaczego Jacka Soplicę można nazwać bohaterem romantycznym?

- odpowiedzi uczniów…………………………………………………………

Co różni Jacka Soplicę od innych bohaterów romantycznych?

- odpowiedzi uczniów…………………………………………………………

4. Analiza i interpretacja fragmentów „Pana Tadeusza”, wymagających

wyjaśnienia:

Czy Jacek dostał czarną polewkę?

- wyjaśnienie terminu „czarna polewka” i jego synonimów: czarnina,

czernina (zdjęcie z Internetu).

- analiza źródła - tekstu Mickiewicza za pomocą logicznej gałązki

]

Księga II, Gerwazy opowiada Hrabiemu o Jacku Soplicy:

„Wąsal tak wzbił się w dumę łaskawem przyjęciem,

Że mu się uroiło zostać pańskim zięciem.

Do zamku nieproszony coraz częściej jeździł,

W końcu u nas jak w swoim domu się zagnieździł

I już miał się oświadczać, lecz pomiarkowano

I czarną mu polewkę do stołu podano.”

Co na to sam Jacek?

„Pan Tadeusz” księga X

Spowiedź Jacka Soplicy

Gałązka logiczna

"Jam jest Jacek Soplica..." (…)

"Wszak sam wiesz, Gerwazeńku, jak

Stolnik zapraszał /Często mnie na

biesiady; zdrowie moje wnaszał,

Krzyczał nieraz, do góry podniósłszy

szklenicę, /Że nie miał przyjaciela nad

Jacka Soplicę;

Jak on mnie ściskał! Wszyscy, którzy to

widzieli, /Myślili, że on ze mną duszą

się podzieli.

On przyjaciel? on wiedział, co się

wtenczas działo w duszy mojej!

Tymczasem już szeptała o tem okolica,

Jaki taki gadał mi: <<Ej, panie Soplica!

Daremnie konkurujesz; dygnitarskie

progi / Za wysokie na Jacka

podczaszyca nogi>>.

Ja śmiałem się, udając, że drwiłem z

magnatów /I z córek ich, i nie dbam o

arystokratów;

Że jeśli bywam u nich, z przyjaźni to

robię, /A za żonę nie pojmę, tylko

równą sobie.

Przecie bodły mi duszę do żywca te

żarty;

Żeby już raz otwarcie był mnie

zrekuzował, /Bo znał nasze uczucia;

gdyby nie przyjmował / Mych

odwiedzin; to kto wie? może bym

odjechał, / Pogniewał się, połajał, w

końcu go zaniechał.

Ale on, chytrze dumny, wpadł na

Jeśli Stolnik

zapraszał

Jacka do

swojego

domu

i traktował

go jak

przyjaciela

To

Jacek

zakochał się

w Ewie z

wzajemnością

I miał

nadzieję, że

Stolnik

zaakceptuje

go jako

zięcia.

Jeśli

I miał

piękną

córkę Ewę

Zauważyli to inni

szlachcice i

ostrzegali Jacka

przed

ośmieszeniem się,

to Jacek udawał, że

nic go Ewa nie

obchodzi.

koncept nowy: /Udawał, że mu nawet

nie przyszło do głowy, /Żeby ja mógł

się starać o związek takowy.

A byłem mu potrzebnym, miałem

zachowanie /U szlachty i lubili mnie

wszyscy ziemianie.

Więc on niby miłości mojej nie

dostrzegał, /Przyjmował mnie jak

dawniej, a nawet nalegał,

Abym częściej przyjeżdżał; a ilekroć

sami / Byliśmy, widząc oczy me

przyćmione łzami

I pierś zbyt pełną i już wybuchnąć

gotową, / Chytry starzec, wnet wrzucił

obojętne słowo /O procesach,

sejmikach, łowach...

Ileż to razy chciałem serce me

otworzyć /I już się nawet przed nim do

prośb upokorzyć,

Lecz spójrzawszy mu w oczy,

spotkawszy wejrzenia /Zimne jak lód,

wstyd mi było mojego wzruszenia;

Spieszyłem znowu jak najzimniej

dyskurować /O sprawach, o sejmikach,

a nawet żartować.

Wszystko to, prawda, z pychy, żeby nie

ubliżyć / Imieniowi Sopliców, żeby się

nie zniżyć

Przed panem prośbą próżną, nie dostać

odmowy, /Bo jakież by to były między

szlachtą mowy,

Gdyby wiedziano, że ja, Jacek...

Soplicy Horeszkowie odmówili

dziewkę! / Że mnie, Jackowi, czarną

podano polewkę!

Stolnik dalej

udawał przyjaźń

z Jackiem, aby

uzyskać poparcie

szlachty na

sejmiku i nie dał

po sobie poznać,

że wie o uczuciu

Soplicy.

Jacek się nie

zdradził z tym

uczuciem, z

obawy przed

ośmieszeniem się

(odmową

zasygnalizowaną

czarną polewką).

Postanowił

wyjechać i

zapomnieć o

Ewie. Pojechał do

Horeszków

pożegnać się, z

nadzieją, że

Stolnik jednak

zmięknie.

"W końcu, sam już nie wiedząc, jak

sobie poradzić, /Umyśliłem ze szlachty

mały pułk zgromadzić

I opuścić na zawsze powiat i Ojczyznę,

(…)

Jadę pożegnać Stolnika, / W nadziei, że

gdy ujrzy wiernego stronnika,

Dawnego przyjaciela, prawie

domownika,

Z którym pił i wojował przez tak długie

lata, / Teraz żegnającego i kędyś w kraj

świata Jadącego - że może starzec się

poruszy I pokaże mi przecież trochę

ludzkiej duszy, /Jak ślimak rogów!

Już chciałem znowu upaść ojcu jej pod

nogi, /Wić się jak wąż u kolan, wołać:

<<Ojcze drogi, /Weź za syna lub

zabij!>> Wtem Stolnik posępny,

Zimny jako słup soli, grzeczny,

obojętny, /Wszczął dyskurs, o czem? o

czem? O córki weselu!(…)

Stolnik rzekł: <<Panie Soplica,

/Właśnie przyjechał do mnie swat

Kasztelanica;

Ty jesteś mój przyjaciel, cóż ty mówisz

na to? /Wiesz Wasze, że mam córkę

piękną i bogatą,

A kasztelan witebski! wszakże to w

senacie /Niskie, drążkowe krzesło. Cóż

mi radzisz, bracie?>>

Nie pamiętam już zgoła, co mu na to

rzekłem, /Podobno nic - na konia

wsiadłem i uciekłem!"

Stolnik postanowił

wydać córkę za

kasztelanica i zapytał o

zdanie Jacka, dalej

udając, że nie wie nic o

uczuciu między nim a

Ewą.

Jeśli to

Soplica nie wytrzymał tej sytuacji i uciekł nic nie odpowiedziawszy.

Dlaczego Stolnik nie podał Jackowi czarnej polewki? Co o tym świadczy?

(uczeń podaje fragment „Pana Tadeusza” na potwierdzenie swoich słów).

Prace uczniów: