tcmb vazİyetİ ve analİtİk bİlanÇosu

TCMB VAZİYETİ VEANALİTİK BİLANÇOSU

R. Hakan Ö[email protected]

www.hozyildiz.com 2

TCMB Vaziyeti

• MB çeşitli bilançolar yayımlar,• MB’nın tüm faaliyetlerini içerir. Aslında normal

bir banka bilançosuna benzer. • Ancak faaliyetlerindeki farklılıklar nedeniyle

bilançonun kalemleri farklıdır.• Vaziyet hesapları, üzerinde çözümleme

yapılmaya imkan verecek şekilde tanımlanmış (borç ve alacakların sektör bazında ayrılması gibi) ve bütüncülleştirilmesi sağlanmıştır.

www.hozyildiz.com 3

Vaziyet 2

• Vaziyet şeffaflaştırılmış, içinde ne olduğunun anlaşılması zor olan kalemler (Aktiflerdeki diğer kalemi gibi) açıklığa kavuşturulmuş ve asgari ölçütlere indirilmiştir,

• Her hafta Cuma günü yayımlanır.

www.hozyildiz.com 4

Varlıklar

www.hozyildiz.com 5

• Altın mevcudu: TCMB'nin Altın Mevcudu 'dur cari dolar alış kuru ve bir ons altın = 31.1035 gram esasına göre bulunan altın alış kurundan değerlendirilmektedir.– Uluslararası Standartta Olan: Tamamı TCMB’ye ait

olup, bir kısmı yurtdışındaki muhabirler nezdinde muhafaza edilmektedir. (MB’na bankalar tarafından munzam karşılık olarak altın yatırılanlarda bu hesapta gösteriliyor)

www.hozyildiz.com 6

Yabancı para banknotlar

• Döviz: kağıt üzerinde işlem yapılan yabancı para

• Efektif: yabancı para banknotlar– Konvertibl: değeri piyasada belirlenen, işlem gören– Konvertibl olmayan: işlem görmeyen,

• Şube kasalarında tutulan yabancı para efektif mevcudu

www.hozyildiz.com 7

Yurtdışı bankalar

• MB’nın dışarıda tuttuğu paraları ve menkul kıymetleri içerir,– Faize tabi cari hesapları– Faize tabi depo hesapları– Portföy yönetimi biçiminde yapılan yatırımların takibi için

açılan Dresdner hesaplarını,– Döviz Efektif Piyasaları ve Bankalararası Para Piyasası

işlemleri için bankalarca TCMB’ye yabancı para olarak yatırılan teminatlar karşılığında açılan hesaplar,

– Hazine’ce uluslararası kuruluşlardan temin edilen kredilerden gelen dövizler

www.hozyildiz.com 8

Varlıklar 2

www.hozyildiz.com 9

Rezerv Dilimi Opsiyonu• Bu kalem Türkiye’nin IMF’ye üyeliğinden doğan mali ilişkilerinin bilançoda

gösterilmesi amacıyla 31 Mayıs 2002 tarihinden itibaren bilançoda yer almaya başlamıştır.

• Ülkemizin, IMF nezdinde 964 milyon SDR kotası bulunmaktadır. Bunun kullanılabilir kısmı rezervlere dahil edilmektedir. BU kalem bilançonun pasifinde Hazine’nin Alacakları - Rezerv Dilimi İmkanı kalemi ile karşılıklı çalışmaktadır.

www.hozyildiz.com 10

Menkul Kıymetler

• DİBS: Devlet İç Borçlanma Senetleri – 2001 Krizinde ka u bankaları ve TMSF’ye

devredilen bankalardan aldığı DİBS’leri ve– APİ İşlemleri için aldığı DİBS’leri gösterir.

Diğer: Bankaların kanuni yedek akçeler karşılığı olarak devlet tahvilleri hesabına yatırılan paraları gösterir. Bakiyesi yoktur.


Para Politikası İşlemlerinden Alacaklar

• APİ: TCMB’nin açık piyasa işlemleri, bankalararası para piyasası ve swap işlemlerinden olan alacaklarını göstermektedir.


Yurt İçi Bankalar

• TC Ziraat Bankası TCMB’nin şubesi olmayan yerlerde muhabiridir.

• Türk parası olarak TCZB’nda ve yurtiçi bankalar nezdinde yabancı para cinsinden açılan depo hesapları ve Döviz ve Efektif piyasalarında yapılan karşılaşan döviz depo işlemlerini içermektedir.


Varlıklar 3


Krediler - Reeskont kredileri

• TCMB tarafından reeskonta veya avansa kabul edilen senetler karşılığında bankacılık sektörüne açılan krediler,

• Bilanço aktifinde DIŞ Krediler kaleminde izlenmekte olan kabul finansmanı kapsamındaki krediler, ihracat finansmanı amacıyla bankacılık sektörüne kullandırılan reeskont kredileri niteliğinde olduğundan 2001 den bu yana bu kalemde gösterilmektedir.


SDR Tahsilatı nedeniyle Hazine yükümlülüğü

• IMF programı uygulanmasa da ülkemize tahsis edilmiş olan IMF Kotasının kullanılan kısmını gösterir.


Varlıklar 4


Değerleme Hesabı

• 1211 sayılı TCMB Kanunu’nun 61. Md. Gereğince aktif ve pasifinde yer alan altın, döviz ve efektiflerin Türk parası değerinin yabancı paralar karşısında değişmesi sonucu aleyhte oluşan kur farkını göstermektedir.

• TCMB’nin uzun yıllar kamu adına döviz borçlanması yapması nedeniyle, bu hesap kamu sektörüne verilen kredi olarak değerlendirilmiştir. TCMB’nin üstlendiği kur riski nedeniyle karşılaştığı kar ya da zarar 2001 yılına kadar yapılan protokoller çerçevesinde Hazineye devredilmiş, 2001 yılından sonra MB kamuya kredi açamadığı için bu kalem bilançoda birikimli olarak gösterilmeye başlanmıştır.


Pasif 1


Tedavüldeki banknotlar• Piyasaya çıkan banknot miktarı. Emisyon

olarak da adlandırılmaktadır.


Para Politikası İşlemlerinden Borçlar

• TCMB’nın Açık Piyasa İşlemleri, Bankalararası para piyasası ve swap işlemlerinden doğan borçlarını göstermektedir.


Pasif 2


Mevduat

• Kamu kurumlarının– Hazine, Genel ve Özel bütçeli idareler– KİT’ler– Belediyeler ve İl Özel İdareleri

• Bankaların – Yurtiçindeki bankalar (serbest tevdiat hesapları)– Yurtdışındaki bankalar– Zorunlu Karşılıklar

• Kredi Mektuplu Döviz Tevdiat Hesaplar – İşçi Dövizleri (Dresdner Hesapları)

• Diğer


Pasif 3


Pasif değerleme hesabı

• Varlıklarlardaki değerleme hesabının tersine, bilançonun aktif ve pasifinde yer alan altın, döviz ve efektiflerin yeniden değerlenmesi sonucunda meydana gelen lehte kur farkını gösterir.

• Yani dolar kuru yıl başında 2 TL iken yılsonunda 1,5 TL ye düşerse fark urada gösterilir.


Pasif 4


Analitik bilanço

• Haftalık yayımlanan bültende yer alan analitik bilanço, bankanın para politikası uygulamaları açısından en önemli olanıdır.

• Analitik bilançonun temel amacı TCMB’nin önemli yükümlülüklerinin nasıl yaratıldığının gösterilmesi ve MB’nın kamu ve bankacılık kesimi ile ilişkilerinin sergilenmesidir.


Varlıklar/Yükümlülükler

1- Dış Varlıklar2- İç Varlıklar

1- Toplam döviz yükümlülükleri2- Merkez Bankası parası


Vaziyetten Analitik bilançoya


Dış Varlıklar

• Altın• Yabancı para banknotlar• Yurtdışı bankalar• Rezerv dilimi opsiyonu• Yurtiçi bankalar (sadece yabancı para (YP) hesaplar)• Krediler / Dış krediler (YP)• İştirakler (YP)• Takipteki alacaklar (YP)• Diğer aktifler / Diğer (YP)


Vaziyetten Analitik Bilançoya geçiş 2


Döviz yükümlülükleri

• TCMB’nin kendi bastığı para (lira) dışındaki para birimlerinden olan yükümlülüklerini ifade eder.


Vaziyetten Analitik Bilançoya geçiş 3


MB Parası

• Merkez Bankası’nın kendi bastığı para cinsinden olan borçlarını gösterir.

• “Sağlıklı bir ekonomide merkez bankası bilançosundaki borçların büyük bir kısmının o merkez bankasının kendi bastığı para cinsinde olması gerekir. Aksine bir durum o ekonomide işlerin pek de yolunda gitmediğinin bir göstergesi olarak alınabilir.” Fatih Özatay, Parasal İktisat.


Analitik Bilançodan Türetilen Rasyolar 1

• Dış Varlıklar / Toplam Döviz Yükümlülükleri (kur riski oranı): Sağlıklı bir bilanço yapısına sahip merkez bankalarının dış varlıklarının dış yükümlülüklerinden fazla olması, yani yüksek kur riski oranına sahip olması beklenir.

• Dış Varlıklar / İç Varlıklar: Aktif kompozisyonunu gösterir.

• Emisyon / Toplam Bilanço : Emisyonun toplam bilanço içindeki büyüklüğünü gösterir.


Analitik Bilançodan Türetilen Rasyolar 1

• Rezerv para / Toplam Bilanço: • Merkez Bankası Parası / Toplam Bilanço:

MB’nın yarattığı paranın bilançonun içindeki büyüklüğünü gösterir.

• Döviz Yükümlülükleri / Toplam Bilanço: Döviz yükümlülüklerinin payını gösterir.

• Döviz İşlemleri / Merkez Bankası Parası : döviz işlemleri kaynaklı yaratılan paranın toplam yaratılan paranın içindeki payını gösterir.


Ekim 2013 itibariyle analitik bilanço

tcmb vazİyetİ ve analİtİk bİlanÇosu

Documents