sztuka komunikowania siĘ w relacji „lekarz-pacjent” filebariera emocjonalna → doświadczanie...
TRANSCRIPT
► intencjonalne oddziaływanie lekarza w celu skłonienia pacjenta do określonych zachowań
► LEKARZ → „wszczepia” do umysłu pacjenta etycznie właściwe przekonania nt. koniecznego i korzystnego postępowania w trakcie procesu leczenia
► PACJENT → realizuje określony sposób postępowania z przekonaniem, iż dzieje się to za sprawą jego własnej woli
Cel: WYWIERANIE WPŁYWU NA PACJENTA
Czynniki zaburzające przebieg komunikacji lekarz-pacjent
Z reguły nieprzygotowany (program studiów)
Niski poziom kompetencji psychologicznych i komunikacyjnych
Presja czasu (monolog)
Specjalistyczny język
Założenie o tym samym znaczeniu komunikatu nadanego i odebranego
Pochopne wnioski z obserwacji „języka ciała”
Bariery komunikacyjne
Doświadcza dysonansu poznawczego, stresu, napięcia
Przeżywa z reguły negatywne, silne emocje
Blokada odbioru informacji
Nie rozumie specjalistycznych wyrażeń
Nie może i/lub nie potrafi pytać (presja czasu, zahamowania)
Nie kontroluje „języka ciała”
Bariery komunikacyjne
► Pochopne osądzanie, krytykowanie i zawstydzanie: jak tak można; nie podoba mi się pana zachowanie; nie wstyd panu takie rzeczy robić?!
► Okazywanie wyższości poprzez wypowiedzi, ekspresję emocjonalną, mimikę, postawę ciała → jak guru, jakby miał tajemną wiedzę; panie doktorze, co ze mną będzie? A po co pani ta wiedza?
► Protekcjonalne traktowanie - w obecności pacjenta bezosobowe wypowiedzi: wprowadzi się działanie korygujące poprzez podanie akinetonu
Najczęstsze bariery w komunikacji lekarz-pacjent
► Kuglarstwo: może lek zadziała, a jak nie – to wypróbujemy inny
►Moralizowanie: nawet kosztem spowolnienia myśli i ruchów warto wyregulować te nieetyczne zachowania; czy pan nie zauważa, że ten czyn był naganny moralnie?
► Etykietyzowanie: niech pan nareszcie przyjmie do wiadomości i pogodzi się z tym, że jest schizofrenikiem; pan jest taką osobą niepewną
► Upokarzanie: przecież to zwykły psychotyk; nie mam dla pana czasu
► Grożenie: jeśli tak postąpisz, to pójdziesz siedzieć; za 3 dni też tak będziesz chodził; to się źle skończy, pójdziesz w pasy
MECHANIZMY OBRONNE ► LEKARZ
► zespół unikania pacjenta → lekarz zachowuje się tak, jakby go nie zauważał, zbywa go, odwleka w czasie rozmowę
► przerzucanie odpowiedzialności za trudną rozmowę na innego lekarza, pielęgniarkę lub rodzinę chorego
► oskarżanie pacjenta o jego zły stan zdrowia → przerzucanie odpowiedzialności
► zasypywanie pacjenta niezrozumiałymi, medycznymi szczegółami
► składanie fałszywych obietnic (dawanie nierealnej nadziei) i zdawkowe pociechy typu „wszystko będzie dobrze”
► blokowanie wyrażania emocji przez pacjenta
► tłumaczenie się ze swoich zachowań i podkreślanie swego przepracowania, zmęczenia, braku czasu
► niezgodność między komunikatami werbalnymi i niewerbalnymi
BARIERY KOMUNIKACYJNE ► PACJENT
▀ bariera emocjonalna → doświadczanie silnych emocji■ stan zdrowia■ diagnoza ■ perspektywa długotrwałego i obciążającego leczenia■ koszty
▀ niewystarczająca wiedza medyczna ▀ pełnienie kulturowej roli chorego → zaburzenia w relacjach z osobami bliskimi
■ za bardzo wchodzi w rolę chorego → roszczeniowość i agresja■ przyjmuje rolę z trudnością → nie potrafi pogodzić się z faktem zachorowania
▀ system destrukcyjnych przekonań ■ odczytywanie ukrytej prawdy ■ katastrofizacja diagnozy ■ czarnowidztwo co do własnej przyszłości
▀ agresja spowodowana lękiem o zdrowie własne lub kogoś bliskiego
TECHNIKI WYWIERANIA WPŁYWU (Robert Cialdini)
► autorytet
► zaangażowanie i konsekwencja
► społeczny dowód słuszności
► lubienie i sympatia
► zasada wzajemności
► niedostępność
TECHNIKA AUTORYTETU
► najsilniej działa w sytuacjach zagrożenia zdrowia → poszukiwanie pomocy i wsparcia
► stereotypowe atrybuty autorytetu lekarza:-fartuch + stetoskop = „urzędowy mundur”-profesjonalizm i orientacja w problemie-fachowa lecz zrozumiała terminologia-pewny, silny głos-zdecydowane działania-zdecydowana i stanowcza postawa ciała
► atrybuty wzmacniające autorytet → pozostałe techniki wpływu oraz 2 najważniejsze efekty interakcyjne
EFEKT PIERWSZEGO WRAŻENIA
►Niewiele wiadomo o jego mechanizmie (‘poznanie przed poznaniem’)
► 50/ 50% trafności, która wzrasta wraz z doświadczeniem społecznym
► Zapewnia szybkie rozpoznanie → ekonomika pracy umysłu → zgodnie ze stereotypami
►Negatywne pierwsze wrażenie negatywnie naznacza i wywołuje niechęć do dalszych kontaktów → i odwrotnie
► Selekcja nowych informacji → zgodnie z wytworzonym obrazem
► Zarządzanie efektem → powinien odpowiadać upodobaniom adresata → samosprawdzająca się przepowiednia
► Uruchamia efekt hallo odnoszący się do cech osobowości
►Wyznacza treść dalszych relacji, mimo że trwa ok. 10 pierwszych sekund kontaktu
Pierwsze wrażenie Hallo-efekt
Osoba atrakcyjna
Efekt anielski
Inteligentna
Zrównoważona
Prawdomówna
Życzliwa
Społecznie przystosowana
Osoba nieatrakcyjna
Efekt diabelski
Nieinteligentna
Nerwowa
Fałszywa
Nietowarzyska
Izolująca się
Zła
LEKARZ:
-wiedza medyczna-profesjonalne komunikowanie się -informacje od pacjenta-wyniki badań i ich fachowa interpretacja-rozpoznanie i diagnoza-z reguły prawidłowy obraz choroby
Racjonalna postawa wobec choroby
PACJENT:
-obiegowe informacje o chorobie-różne style komunikowania się-własna (często wyolbrzymiana lub bagatelizowana) obserwacja objawów-własne przypuszczenia i wyobrażenia nt. choroby, jej przyczyn, leczenia i prognozy-z reguły zniekształcony obraz choroby
Emocjonalna postawa wobec choroby