barlinek 9 - 10 listopada 2017 r. ksiĄŻka streszczeŃ · życia, najsilniej w aspekcie...
TRANSCRIPT
Zakład Nauk Humanistycznych w Medycynie Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie
II OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA NAUKOWA
S a m o t n o ś ć c z ł o w i e k a
w zdrowiu, chorobie i niepełnosprawności
BARLINEK 9 - 10 listopada 2017 r.
KSIĄŻKA
STRESZCZEŃ
PATRONAT KONFERENCJI PATRONAT MEDIALNY
2 | S t r o n a
SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI ...................................................................................................................................................... 2
Samotnośd pacjenta opieki psychiatrycznej MARTA BAŻYDŁO, MARTA GIEZEK, PAULINA ZABIELSKA, KINGA
FLAGA-GIERUSZYOSKA, BEATA KARAKIEWICZ................................................................................................. 3
Osamotnienie dziecka - konsekwencje w rozwoju MONIKA BOBULSKA ........................................................ 4
Występowanie zaburzeo depresyjnych w grupie kobiet po 60 roku życia HALINA BRZEŹNIAK, BOŻENA
MROCZEK......................................................................................................................................................... 5
Gdy trudno dotknąd cierpienia - psychiczne aspekty niepełnosprawności i zaburzeo afektywnych
KAROLINA CYBULA .......................................................................................................................................... 6
Samotnośd w rodzinie WIESŁAW DYK ............................................................................................................. 7
Trudne 25te urodziny – samotnośd niesamodzielnych ZOFIA GĄGAŁO.......................................................... 8
Opieka Zindywidualizowana - sposób czy koniecznośd zapobiegania samotności pacjenta?ELŻBIETA
GROCHANS ...................................................................................................................................................... 9
Skazani na samotnośd? Struktura osobowości osób „przewlekle” samotnych EWA JACKOWSKA ............... 10
Depresja u kobiet z okresu pomenopauzalnego IWONA KARPETA-PAWLAK ............................................... 11
Samotnośd w starości EDYTA KOPACZEWSKA, KATARZYNA SEREDYOSKA.................................................... 12
Zachowania zdrowotne i poczucie koherencji słuchaczek uniwersytetów trzeciego wieku o zróżnicowanym
profilu działalności KLAUDIA MAGAS, MAGDALENA LUBOOSKA, RYSZARD BARTOSZEWICZ ....................... 13
Samotnośd i osamotnienie – konsekwencje zdrowotne i społeczne BOŻENA MROCZEK ............................. 14
W sprawie człowieka. Filozoficzne refleksje odnośnie samotności, nędzy symbolicznej i walki o uznania
ADRIAN MRÓZ ............................................................................................................................................... 15
Dzienny Dom Pobytu w Świnoujściu, jako antidotum na samotnośd ludzi starszych AGNIESZKA NIERADKO-
HELUSZKO ...................................................................................................................................................... 16
Związek między chorobą przewlekłą, a samotnością RAFAŁ ORZECH........................................................... 17
Samotnośd w obliczu spraw ludzkich JULITA ORZELSKA ............................................................................... 18
„Jest w swoim świecie" - stereotyp czy rzeczywistośd osoby z autyzmem? ANNA PROKOPIAK ................... 19
Ocena wiedzy osób otyłych na temat prawidłowego odżywiania i korzyści płynących z aktywności fizycznej
JANINA DANUTA RZESZOT ............................................................................................................................. 20
Poczucie samotności u adolescentów z zaburzeniami ze spektrum autyzmu AGNIESZKA SIEDLER ............. 21
Językowy obraz samotności w polszczyźnie dawnej i współczesnej ELŻBIETA SKORUPSKA-RACZYOSKA .... 22
Frailty syndrome - czy implementacja jest możliwa w Polsce? ANETA SOLL, DONATA KURPAS .................. 23
Przezwyciężenie samotności przez osobę z niepełnosprawnością wzroku w wiek informacyjno-
komunikacyjnych technologii ANDREY TIKHONOV ....................................................................................... 24
„Cisza, a rozwój osoby” MAŁGORZATA WAŁEJKO ......................................................................................... 25
Sennośd dzienna, jako przyczyna samotności u osób po 60 roku życia WERONIKA WOLIOSKA ................... 26
Uwikłane w przemoc PAULINA ZABIELSKA, MARTA GIEZEK, MARTA BAŻYDŁO, MONIKA PASZKIEWICZ,
BARBARA MASNA, BEATA KARAKIEWICZ ...................................................................................................... 27
Starośd w opinii studentów KRZYSZTOF ZDZIARSKI....................................................................................... 28
3 | S t r o n a
Samotność pacjenta opieki psychiatrycznej MARTA BAŻYDŁO1 , MARTA GIEZEK2 , PAULINA ZABIELSKA2 , KINGA FLAGA-
GIERUSZYŃSKA1 , BEATA KARAKIEWICZ2
1 Zakład Prawa Medycznego Katedry Medycyny Społecznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego
w Szczecinie 2
Zakład Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego Katedry Medycyny Społecznej Pomorskiego
Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie
Wstęp: W procesie zapobiegania samotności pacjenta z zaburzeniami psychicznymi
szczególnie istotne jest kształtowanie odpowiednich postaw personelu oraz włączenie rodziny
w proces leczenia.
Cel pracy: Poznanie opinii pacjentów opieki psychiatrycznej na temat postaw personelu oraz
udziału rodziny w procesie leczenia.
Materiał i metody: W badaniu wzięło udział 219 pacjentów: 80 pacjentów opieki
całodobowej; 69 pacjentów opieki dziennej; 70 pacjentów poradni zdrowia psychicznego.
Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego, technikę ankiety za pomocą kwestionariuszy:
(1) opinii pacjenta na temat pobytu w oddziale całodobowym, (2) opinii pacjenta na temat
opieki w oddziale dziennym, poradni lub w leczeniu środowiskowym oraz (3) badania
satysfakcji pacjenta z otrzymanej usługi medycznej VSSS-54.
Wyniki: Otrzymanie wsparcia psychicznego podczas leczenia potwierdziło 81,25%
pacjentów oddziałów całodobowych; 88,41% pacjentów oddziałów dziennych i 84,29%
pacjentów poradni. Jako osobę udzielającą największego wsparcia pacjenci opieki
całodobowej i poradni wskazywali najczęściej lekarza; pacjenci oddziałów dziennych -
terapeutę. Większość pacjentów opieki całodobowej (76,25%) przyznała, że pielęgniarki
poświęcają im wystarczającą ilość czasu. Liczba pozytywnych odpowiedzi względem lekarzy
wynosiła 61,25% (p=0,000).Wśród pacjentów oddziałów dziennych 66,67% respondentów
odpowiedziało, że czas poświęcony im przez personel jest wystarczający; wśród pacjentów
poradni odsetek ten wynosił 57,14%. Pacjentów oddziałów dziennych i poradni zapytano
o zadowolenie z włączenia rodziny w proces leczenia. Ankietowani ocenili ten aspekt opieki
średnio na 3,807 punktów(na 5,0).
Wnioski: W celu zwiększania satysfakcji pacjentów psychiatrycznej opieki zdrowotnej
należy wdrożyć rozwiązania organizacyjne, które przyczynią się do zwiększenia ilości czasu
przeznaczanego przez personel na kontakt z pacjentem oraz pozwolą na włączenie rodziny
w proces leczenia.
Słowa kluczowe: satysfakcja pacjenta; samotność; postawy personelu
Key words: patient satisfaction; loneliness; Staff attitude
4 | S t r o n a
Osamotnienie dziecka - konsekwencje w rozwoju MONIKA BOBULSKA1
1Wydział Teologiczny, Uniwersytet Opolski
Wstęp: Problematyka osamotnienia wśród dzieci okazuje się zjawiskiem narastającym
w ostatnich latach. Pozorna dostępność do nowoczesnych środków komunikacji dodatkowo
pogłębia poczucia osamotnienia wśród dzieci ze względu na powierzchownie tworzoną sieć
kontaktów, zamiast trwałych głębokich relacji.
Cel: Zwrócenie uwagi różnych środowisk wychowawczych na problematykę osamotnienia
dzieci poprzez ukazanie konsekwencji w rozwoju dzieci. W artykule zostaną przedstawione
najważniejsze wnioski badaczy tego zjawiska oraz wnioski z badań naukowców zwracających
uwagę na negatywny wpływ poczucia osamotnienia na przyszłe życie dziecka.
Wnioski i wyniki: Zanalizowane i zsyntezowane wyniki przeprowadzonych badań dowodzą,
że wspomniane zjawisko ma tendencję wzrostową. Jak się okazuje, brak prawidłowo
ukształtowanych relacji może skutkować kłopotami w szkole, agresją w stosunku do siebie
jak i do rówieśników, zwiększonymi trudnościami w procesie rozwoju dzieci i młodzieży.
Ważne, aby środowiska, które mają najczęstszy kontakt z dziećmi miały większą świadomość
zagrożeń dzieci wynikających z coraz mniejszej sieci relacji wśród najmłodszej części
społeczeństwa.
Słowa kluczowe: dziecko; osamotnienie; relacje
Key words: child; solitude; relations
5 | S t r o n a
Występowanie zaburzeń depresyjnych w grupie kobiet po 60 roku życia HALINA BRZEŹNIAK1 , BOŻENA MROCZEK1
1Zakład Nauk Humanistycznych w Medycynie Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego
w Szczecinie
Wstęp: Zgodnie z raportem GUS-u, wśród populacji osób w starszym wieku w Polsce,
większość stanowią kobiety (59%). Duże rozpowszechnienie objawów depresyjnych może
być konsekwencją obniżenia jakości życia a więc poczucia dobrostanu fizycznego,
psychicznego, szczęścia i zadowolenia z życia wynikającego z problemów zdrowotnych,
socjalnych i środowiskowych.
Cel: Ocena rozpowszechnienia przejawów zaburzeń depresyjnych w populacji kobiet przed
i po 60 roku życia oraz ich związków z jakością życia.
Metoda: W badaniu udział wzięło 401 kobiet w wieku od 19 do 89 lat (M = 48.38; SD =
22.37), które przebadane zostały Skalą Depresji Becka pod kątem nasilenia objawów
zaburzeń nastroju. Podgrupa 296 kobiet w wieku 19-89 lat (M = 57.90; SD=18.18) została
ponadto przebadana kwestionariuszem WHO QOL – Brief pod kątem somatycznej,
psychologicznej, socjalnej i środowiskowej jakości życia.
Wyniki: Niepokojące objawy depresyjne wykazywało łącznie 43,4% kobiet - w tym prawie
53% kobiet po 60 roku życia i 1/3 kobiet młodszych. W grupie starszej aż o 19% więcej
kobiet zdradzało objawy łagodnego epizodu depresyjnego [X2(3) = 18.303; p < 0.001].
Starsze kobiety osiągały średnio o 3 punkty surowe więcej niż młodsze [t(399) = 3.082; p =
0.002], ale nie było istotnego zróżnicowani po 60, 70 i 80 roku życia. Również bez względu
na wiek wyższemu nasileniu objawów depresyjnych towarzyszyło niższej poczucie jakości
życia, najsilniej w aspekcie somatycznym (rho = - 0.544; p<0,001), zaś najsłabiej w ocenie
środowiskowej jakości życia (rho = -0.429; p<0,001).
Wnioski: Występowanie objawów depresji jest częstym zjawiskiem występującym w grupie
kobiet po 60 roku życia. Wraz ze spadkiem jakości życia wzrasta nasilenie objawów
depresyjnych. Znajomość czynników potęgujących występowanie depresji może wpłynąć na
zmniejszenie skali problemu.
Słowa kluczowe: depresja; jakość życia; kobiety
Key words: depression; quality of life; women
6 | S t r o n a
Gdy trudno dotknąć cierpienia - psychiczne aspekty niepełnosprawności i zaburzeń afektywnych KAROLINA CYBULA1
1 Katolicki Uniwersytet Lubelski
"Usiądź ze mną - kiedy choroby nie da się dotknąć. Samotność w niepełnosprawności
i przebiegu zaburzeń afektywnych."
Życie rodzinne, w którym obecne jest dziecko niepełnosprawne nacechowane jest
wieloma trudnościami. Tak, i w szczególności ze strony niepełnosprawnego dziecka jak i jego
sprawnego rodzeństwa. Może ono bowiem czuć się zapomniane i mało potrzebne.
Przychodzi w życiu takiej rodziny moment, w którym wszystkie wysiłki cała rodzina musi
skupić na leczeniu i dziecka niepełnosprawnego. Struktura takiej rodziny może zachwiać się
od swego fundamentu, jeśli nie zadbamy o odpowiednią współpracę specjalistów, którzy
mogą pomóc także sprawnemu rodzeństwu dziecka.
Lecz w wielu przypadkach w psychice dziecka niepełnosprawnego również dzieje się
bardzo wiele. Tym bardziej gdy spotykamy się ze szczególnie surową postawą rodzica.
W wystąpieniu poruszony zostanie problem depresji u osoby niepełnosprawnej oraz
psychospołecznego funkcjonowania i postaw społecznych w stosunku do osób
niepełnosprawnych, zwłaszcza dzieci.
7 | S t r o n a
Samotność w rodzinie WIESŁAW DYK1
1 Instytut Filozofii US
Zagadnienie samotności analizuję w dwóch aspektach:
1. Jako pozytywna i wręcz ewolucyjnie ukształtowana cecha ludzkiego organizmu sprzyjająca
głębszemu kontaktowi z samym sobą. Kontakt wewnętrzny umożliwia: a) rozwojowi
samowiedzy, b) poznanie swej kondycji, c)ożywieniekontaktu z głębią naszego bytu, d)
uwalnia potencjał twórczy, e) rozbudza wyobraźnię oraz 2) Jako negatywna siła:
a)degradujesferę emocji, b) generuje poważne dolegliwości psychiczne i cielesne,
c)wyobcowuje ze wspólnoty ludzkiej, d)wzmaga nieufność do otoczenia, e)sprzyja utracie
sensu życia, f) pozbawia kreatywności, g) przytępia podstawowe instynkty (jedzenia,
komfortu, odpoczynku).
W drugiej części referatu szczególną uwagę poświęcę źródłom genezy destrukcyjnej
samotności w rodzinie. W tym względzie podejmę zagadnienia: 1) genetyczne
uwarunkowanie samotności (uwzględnienie temperamentu, charakteru osobowości), 2)
struktura rodziny, 3) kontakt dziecka z rodzicami, 4) relacje dziecka z nianią, 5) relacje z
rówieśnikami w grupie. W prezentacji zagadnienia będę się posługiwał spostrzeżeniami
psychiatry Anthony’ego Storra.
Mimo iż zakres proponowanych wyżej treści mógłby przekroczyć wyznaczony mi limit
czasowy, to postaram się zdyscyplinować się, bym mógł podjąć krótko zagadnienia: 1)
samotność w zakonie, 2) samotność w więzieniu.
8 | S t r o n a
Trudne 25te urodziny – samotność niesamodzielnych ZOFIA GĄGAŁO1
1Pedagog specjalny, Prezes i założyciel Stowarzyszenia Pomocy Dzieciom „Bratek”
Z doświadczeń 14 lat pracy edukacyjno-rehabilitacyjnej z osobami niepełnosprawnymi
niesamodzielnymi Stowarzyszenia Pomocy Dzieciom „Bratek” w Barlinku
Przez wiele nasze państwo inwestuje w edukację i rehabilitację dzieci niepełnosprawnych,
niesamodzielnych, a gdy skończą 25 lat, osoby te spychane są na margines społeczeństwa. Tracą
wszystkie swoje nabyte umiejętności. W systemie pomocy społecznej istnieje luka, w którą wpadają
niepełnosprawni niesamodzielni. Osoby niesamodzielne z niepełnosprawnością sprzężoną oraz
najbliższe środowisko tych osób pozostało samo z problemem. Wraz z rodzinami jest to duża grupa
społeczna – słabo widoczna społeczność wykluczonych.
1. Polska polityka w zakresie opieki nad osobami niepełnosprawnymi niesamodzielnymi
w porównaniu z krajami UE.
2. Nieobecność opieki w myśleniu o niepełnosprawności.
3. Nieufność do opieki instytucjonalnej.
4. Koszty indywidualne i społeczne modelu opartego na zaangażowaniu rodziny, która nie
otrzymuje wsparcia.
5. Formy pozafinansowego wsparcia dla opiekunów i ich obecność w polskim systemie
prawnym.
6. Wsparcie finansowe selektywne.
7. Wnioski.
9 | S t r o n a
Opieka Zindywidualizowana - sposób czy konieczność zapobiegania samotności pacjenta? ELŻBIETA GROCHANS1 1Zakład Pielęgniarstwa Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Samotność w chorobie ma bardzo różny wymiar, występuje wzajemna zależność,
ponieważ choroba przyczynia się do samotności, ale samotność może również stać się
źródłem choroby. Specyficzna sytuacja dotyczy zwłaszcza osób hospitalizowanych, które
nagle muszą odnaleźć się w zupełnie dla siebie nowej sytuacji - z pobytem w szpitalu.
Niewątpliwie hospitalizacja dla każdego pacjenta jest sytuacją trudną. Związane jest to
głównie z brakiem poczucia bezpieczeństwa, z osamotnieniem, lękiem przed cierpieniem,
brakiem wsparcia oraz koniecznością kontaktów z personelem tworzącym zespół
terapeutyczny.
Współczesne zmiany w opiece zdrowotnej wymagają od wszystkich pracowników
ochrony zdrowia udzielania świadczeń na coraz wyższym poziomie. Dotyczy to również
pielęgniarek, które w swojej codziennej pracy wśród innych grup zawodowych mają
najczęstszy kontakt z pacjentem. Nowoczesnym sposobem opieki nad pacjentem
świadczonym przez pielęgniarki jest koncepcja opieki zindywidualizowanej – inaczej -
skoncentrowanej na pacjencie (PCC – Patient –Centered Care). Amerykański Instytut
Medycyny uznał opiekę zindywidualizowaną za jeden z sześciu celów dotyczących
podnoszenia jakości opieki zdrowotnej w XXI wieku (Institute of Medicine, 2000).
Najważniejsze założenia opieki zindywidualizowanej dotyczą uwzględniania preferencji
pacjenta, zaangażowania pacjentów i ich rodzin w realizację opieki, stworzenia warunków
korzystnych dla pacjenta, rodziny i personelu, zaangażowania wszystkich członków zespołu
terapeutycznego. Jednym z działań możliwych do realizacji w tej koncepcji jest
wykorzystanie modelu opieki Primary Nursing, będącego jak do tej pory najdoskonalszym
modelem, dającym w pełni możliwości realizowania opieki zindywidualizowanej.
10 | S t r o n a
Skazani na samotność? Struktura osobowości osób „przewlekle” samotnych EWA JACKOWSKA1
1 Politechnika Koszalińska, Wydział Technologii i Edukacji
Tematem wystąpienia jest omówienie swoistej postaci osobowości, która czyni
człowieka szczególnie predysponowanym do doświadczenia samotności. Właściwości
aleksytymii, koincydencja z zespołami psychiatrycznymi, psychosomatycznymi, jej
rozpowszechnienie, wpływ na relacje interpersonalne oraz sugestie oddziaływań
psychoterapeutycznych – to główne zagadnienia poruszane w wykładzie.
Pomimo stosunkowo znacznego rozpowszechnienia aleksytymii (w ogólnej populacji
wskaźnik waha się od 9,3 do 18%), istotnego wpływu cech aleksytymii, na jakość życia
człowieka w aspekcie funkcjonowania społecznego, a także związku z problemami
zdrowotnymi, fenomen aleksytymii rzadko bywa przedmiotem prac klinicznych. Być może,
dlatego, że aleksytymianie jest uznawana za zaburzenie psychiczne, a w związku z tym nie
jest włączona do kategorii zaburzeń psychiatrycznych ani w klasyfikacji ICD-10, ani w DSM-
IV. Specjaliści traktują aleksytymię, jako jedną ze struktur osobowości, która pod względem
nasilenia i częstotliwości występuje zgodnie z rozkładem normalnym (Franz i co. 2008).
Faktem jest jednak, że cechy aleksytymii zarówno w wieku rozwojowym jak i dorosłości
znacznie utrudniają „bycie z ludźmi”. Wydaje się, zatem w pełni uzasadnione, aby kliniczne
problemy osób z aleksytymią przedstawić na konferencji podejmującej wieloaspektowe
zagadnienie samotności.
11 | S t r o n a
Depresja u kobiet z okresu pomenopauzalnego IWONA KARPETA-PAWLAK1
1Zakład Nauk Humanistycznych w Medycynie, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Wstęp: W obecnych czasach społeczeństwo polskie staje się społeczeństwem starzejącym się,
gdzie liczba kobiet przewyższa liczbę mężczyzn. Depresja jest jednym z najczęściej
występujących zaburzeń psychicznych, w których kobiety są bardziej narażone niż
mężczyźni. Spowodowane to może być m.in. przez przebytą menopauzę i występujące
podczas niej objawy wypadowe.
Cel pracy: Celem badania było ukazanie objawów depresyjnych wśród kobiet po przebytej
menopauzie.
Materiał i Metody: Materiał badawczy stanowiły kobiety po przebytej menopauzie
z powiatu stargardzkiego, województwa zachodniopomorskiego. Grupa badana liczyła 128
kobiet. Średni wiek wynosił 64,20 ± 8,61, mediana 65 lat, natomiast moda 66lat. Maksymalny
wiek respondentek to 82 lata, zaś najmłodsza uczestniczka badania miała 47 lat. Badanie
zostało przeprowadzone za pomocą kwestionariuszy: Skali Depresji Becka, Indeksu
Kuppermana, kwestionariusza oceny jakości życia SF-36 oraz autorskiego kwestionariusza
ankiety.Wyniki poddano analizie statystycznej z wykorzystaniem programu PQStat oraz
arkusza kalkulacyjnego Excel. W powyższej pracy użyto test Chi² - niezależności Pearsona.
Został przyjęty poziom istotności statystycznej na poziomie p<0,05.
Wyniki: W przeprowadzonej pracy z depresją ciężką występowało 10 ankietowanych
(7.81%), z depresją umiarkowaną 45 osób (35.16%) oraz nie posiadały żadnych symptomów
depresji 73 kobiety (57.03%). Otrzymane wyniki wskazują na istotny statystycznie wpływ
sytuacji materialnej (p = 0.00096) oraz nasilenia objawów wypadowych podczas trwania
menopauzy(p = 0.000125) na występowanie objawów depresyjnych.
Wnioski: Nasilenie objawów wypadowych wpływa na występowanie depresji wśród kobiet
po przebytej menopauzie. W badaniu uzyskano również znaczący wpływ sytuacji materialnej
respondentek na występowanie objawów depresyjnych. Kobiety po przebytej menopauzie są
grupą narażoną na negatywne skutki tego procesu w ramach zdrowia psychicznego
i fizycznego.
Słowa kluczowe: Skala Depresji Becka, menopauza, objawy depresyjne
Key words: Beck's Depression Scale, Menopause, Depression Symptoms
12 | S t r o n a
Samotność w starości EDYTA KOPACZEWSKA 1 , KATARZYNA SEREDYŃSKA1
1Uniwersytet Szczeciński
Wstęp: Samotność dotyka coraz większej grupy ludzi. Nie zna granic wieku, płci, miejsca
zamieszkania, stanu rodzinnego. Bywa destruktywna i niebezpieczna, potrafi doprowadzić do
śmierci człowieka, ponieważ, gdy człowiek narażony jest na ciągłe, długotrwałe
doświadczanie stresu, podnosi się poziom hormonu stresu tzw. kortyzolu, a ten niszczy
organizm człowieka. Współczesnym społeczeństwom grozi podobno epidemia samotności.
Czy okres późnej dorosłości jest czasem sprzyjającym pojawianiu się poczucia izolacji
i osamotnienia? Jak samotność jest rozumiana i traktowana przez seniorów? Czy istnieją
skuteczne sposoby, by z nią walczyć?
Cel pracy: Poszerzenie wiedzy na temat postrzegania samotności przez osoby w okresie
późnej dorosłości, będące słuchaczami Szczecińskiego Humanistycznego Uniwersytetu
Seniora oraz pensjonariuszami Domu Pomocy Społecznej w Szczecinie.
Materiały i metody: Badania przeprowadzono metodą sondażu diagnostycznego,
z wykorzystaniem kwestionariusza ankiety jako narzędzia badawczego.
Wyniki i wnioski: Aktywność, zaangażowanie, kontakt z innymi ludźmi, rozwój własnych
pasji powodują, iż nie ma miejsca na smutek i przygnębienie, które według badanych
seniorów są głównym przejawem samotności. Studenci słuchacze Szczecińskiego
Humanistycznego Uniwersytetu Seniora deklarowali nawet, iż mają zbyt mało wolnego
czasu. Z pewnością też na odczucie bycia potrzebnym i brak poczucia samotności wpływają
częste kontakty z rodziną, przyjaciółmi i fakt pozostawania w związku małżeńskim. Wśród
czynników mających wpływ na poczucie samotności seniorzy przede wszystkim wymieniali
śmierć współmałżonka, brak zainteresowania ze strony krewnych, czy też brak hobby.
Samotność jest kojarzona przede wszystkim z pustką, odizolowaniem i brakiem
zaangażowania w życie społeczne. Sporadycznie była ona postrzegana przez ankietowanych
seniorów jako okazja do „bycia z sobą.”
Słowa kluczowe: starość; samotność; izolacja; aktywność; pasja
Key words: aging; loneliness; isolation; activity; passion
13 | S t r o n a
Zachowania zdrowotne i poczucie koherencji słuchaczek uniwersytetów trzeciego wieku o zróżnicowanym profilu działalności KLAUDIA MAGAS1 , MAGDALENA LUBOŃSKA1 , RYSZARD BARTOSZEWICZ1
1 Zakład Dydaktyki Wychowania Fizycznego, Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu
Okres późnej dorosłości jest czasem radykalnych zmian, które dotyczą wszystkich aspektów
życia człowieka. Przejście na emeryturę powoduje zmianę w hierarchii ról społecznych
dotychczas wypełnianych przez niego. Ograniczenie lub zanik dotychczas dominującej roli
zawodowej pociąga za sobą naturalny spadek aktywności społecznej oraz mniejsze
możliwości osiągnięcia spełnienia i uznania społecznego. Jednocześnie jest to czas
bezpośredniego zaznania biologicznych oraz psychicznych konsekwencji starości, które
przejawiają się potencjalnym zagrożeniem zdrowia oraz komfortu życia. Bezpośrednie
konsekwencje obniżania się obrazu zdrowia i lęk przed dalszym jego postępowaniem stanowi
dla wielu osób w tym okresie życia poważny problem. Wiele z nich dostrzega go i podejmuje
działania prewencyjne w tym zakresie osiągając sukces. W wielu jednak przypadkach
seniorzy nie potrafią samodzielnie podejmować skutecznych działań w tym zakresie. Jednym
ze sposobów pomocy im jest wsparcie społeczne jakie mogą one uzyskać w różnych
instytucjach. Zaliczają się do nich między innymi uniwersytety trzeciego wieku, które mogą
działać przy różnych instytucjach (uczelnie wyższe, jednostki samorządowe, stowarzyszenia
i instytucje wyższej użyteczności publicznej). Wspólną cechą funkcjonowania tych
uniwersytetów, bez względu na charakter instytucji prowadzącej, jest pomnażanie szeroko
rozumianego zdrowia seniorów oraz prewencja chorób późnej dorosłości. Celem opracowania
jest próba wykazania zróżnicowania efektów tych działań w zależności od specyfiki profilu
działalności uniwersytetu trzeciego wieku.
W badaniach, które objęły 60 kobiet będących słuchaczkami dwóch uniwersytetów trzeciego
wieku funkcjonujących przy bardzo zróżnicowanych instytucjach - Ośrodku Kultury
w Jaworze oraz Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu zmierzano do odpowiedzi
na następujące pytania badawcze:
Jakim stanem zachowań zdrowotnych charakteryzują się słuchaczki UTW w badanych
środowiskach?
Jakim poczuciem koherencji charakteryzują się słuchaczki UTW w badanych
środowiskach?
Czy zachodzą związki pomiędzy poczuciem koherencji, a zachowaniami
prozdrowotnymi kobiet w badanych środowiskach?
W badaniach zastosowano sondaż diagnostyczny z wykorzystaniem Inwentarza Zachowań
Zdrowotnych (IZZ) autorstwa Zygfryda Juczyńskiego oraz Kwestionariuszem Orientacji
Życiowych SoC29 Aarona Antonovsky'ego.
W konsekwencji zaobserwowano zróżnicowanie stanu wybranych zachowań zdrowotnych
oraz poczucia koherencji badanych seniorek powiązane ze specyfiką profilu działalności
uniwersytetu, w którym były słuchaczkami. W badanej grupie zarejestrowano również
związki między zachowaniami zdrowotnymi, a poczuciem koherencji. Im wyższy był poziom
poczucia koherencji, tym lepszy deklarowany stan zachowań zdrowotnych.
14 | S t r o n a
Samotność i osamotnienie – konsekwencje zdrowotne i społeczne BOŻENA MROCZEK1 1Zakład Nauk Humanistycznych w Medycynie Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Samotność jest uniwersalnym doświadczeniem człowieka, które towarzyszy
człowiekowi niemal przez całe życie, występuje w każdym środowisku społecznym
i przybiera różne formy. W tym znaczeniu samotność należy uznać jako problem
indywidualny i społeczny, ponieważ jest stanem, który może wynikać z własnego wyboru,
człowiek samotny nie ma kontaktu z innymi ludźmi, ale utrzymuje kontakt z sobą samym, ze
swym światem wewnętrznym. Wówczas samotność daje przestrzeń na odpoczynek, jest
samotnością dobrą, z wyboru. Istnieje jednak samotność zła, cierpka, gorzka wiążąca się
z poczuciem osamotnienia, opuszczenia, izolacji społecznej i wykluczenia. Wśród badaczy
zjawiska samotności panuje zgodne przekonanie, iż stała się ona „chorobą naszych czasów”,
chorobą cywilizacyjną, której skala osiąga rozmiary trudne do określenia. Samotność jako
doświadczenie indywidualne, zależne od sytuacji w jakiej znalazł się człowiek, umożliwia
wyszczególnienie wspólnych cech, które pozwalają na sklasyfikowanie zjawiska. Wyróżnić
można samotność społeczną, psychiczną (osamotnienie) i moralną. Cramer i Barry (1999),
obok samotności społecznej i emocjonalnej, wyróżniły dodatkowo negatywną emocjonalność
i samotność rodzinną.
Inny rodzaj samotności to poczucie osamotnienia, które może być konsekwencją
depresji, ale też depresja powoduje, że człowiek oddala się od innych ludzi, nie znajdując
zrozumienia. Najbardziej bolesnym aspektem depresji jest poczucie bezradności i bezsilności.
Człowiek czuje się jak w pułapce, nie ma nadziei na poprawę swojego stanu i nie potrafi sobie
poradzić z własnymi uczuciami. Depresja jest bardzo niebezpieczną, wyniszczającą chorobą,
powoduje emocjonalny ból, problemy w życiu społecznym i rodzinnym, zwiększa podatność
na inne choroby, często kończy się samobójczą śmiercią. Statystyki podają, że w roku 2014
samobójstwo popełniło 177 dzieci, najmłodsze dziecko miało niespełna 9 lat, podjęło próby
samobójczej 600 dzieci; koło 8 tysięcy dzieci w Polsce leczyło się w roku 2016 z powodu
depresji.
Cacioppo i Patrick (2008) utrzymują, że samotność rozpoczyna błędne koło przeżyć
psychicznych i społecznych oraz sprzężenie zachowań jednostki i członków grup
społecznych. Osoby samotne często błędnie interpretują działania innych, którzy podejmują
próby włączenia ich do wspólnych działań, ponieważ generalnie nie mają do nich zaufania.
Nie dążą do przełamywania schematu myślenia o innych. Taka postawa powoduje narastanie
wycofania, pesymizm, wzmagającą się izolację społeczną. Potrzeba kontaktów społecznych
jest na tyle silna, że osoby odizolowane dążą do tworzenia paraspołecznych relacji – przy
pomocy bohaterów telewizyjnych programów czy domowych zwierząt. W tym znaczeniu
samotność jest wyniszczającym stanem psychicznym, który charakteryzuje się głębokim
poczuciem pustki, bezwartościowości, braku kontroli oraz poczuciem osobistego zagrożenia.
Podsumowanie
Samotność funkcjonuje w wymiarze temporalnym, która zdaniem Ryszarda Ridela
(1991) jest straszną trwogą, która ogarnia i przenika człowieka. Wyjaśnienie przeżywania
samotności jako skutek słabych więzi emocjonalnych w stosunkach rodzinnych i społecznych
oraz niedocenianiem potrzeb psychospołecznych człowieka, jest uproszczeniem, niemniej
pozwala zrozumieć główną przyczynę osamotnienia.
15 | S t r o n a
W sprawie człowieka. Filozoficzne refleksje odnośnie samotności, nędzy symbolicznej i walki o uznania
ADRIAN MRÓZ1
1 Instytut Filozofii, Uniwersytet Jagielloński
Wstęp: Grozi nam epidemia samotności i izolacji społecznej (Maskal 2017) i zarazem jest to
doświadczenie wspólne wszystkim ludziom (Johansson i Andreasson 2017). Jak to możliwe,
że wspólne doświadczenie, coś o czym pozytywnie myślimy, jest zagrażające? Jedno
wyjaśnienie dotyczy interakcjonizmu symbolicznego w którym spotkanie i sytuacje społeczne
mają głęboki wpływ na emocjonalne samopoczucie człowieka. Coraz częściej to spotkanie
jest zapośredniczone przez techne i „porządki wyobrażeniowe”.
Cel: Filozoficzna refleksja odnośnie samotności w kontekście walki o uznanie człowieka
przez innego oraz „nędzy symbolicznej”, francuskiego filozofa techniki, Bernarda Stiegler.
Zdaniem Stiegler źródłem problemu samotności tkwi w tendencji współczesnej kultury
konsumpcjonistycznej do zaburzenie popędów libidalnych i procesu ujednostkowienia.
Metoda: Analiza oparta na dekonstrukcyjnym pojęciu „farmakon” przeprowadzana jest
refleksja egzystencjalna na dostępnej literaturze filozoficznej, zwłaszcza autorów takich jak:
Bernard Stiegler, Paul Ricoeur, Sherry Turkle, Philip Zimbardo, Angie Voela jak
i starożytnych filozofów takich jak Platon. Wniosek dociekań filozoficznych jest taki, że
samotność musi być pomyślany w duch „farmakologicznym”, jako coś co posiada zarazem
potencjał leczniczy jak i szkodliwy. W myśleniu o samotności kluczowe jest pojęcie
„rórznica” (błąd ortograficzny jest celowy, por. różnia, différance - (Marzec 2011)). Stanowi
to jednocześnie odraczanie i odsyłania. Wówczas samotność to nie proste przeciwieństwo
wywodzące się z rzeczywistości ubogiej i osamotniające, ale z asymptotycznych trajektorii
dwóch odrębnych bytów, wywołując „tego, co nie istnieje” i to, co jest. Problematyczny
wymiar dotyczy przede wszystkim „proletaryzacja” (zapomnienie) wiedzy-jak żyć.
Słowa kluczowe: filozofia; samotność; izolacja społeczna
Key words: philosophy; loneliness; social isolation
16 | S t r o n a
Dzienny Dom Pobytu w Świnoujściu, jako antidotum na samotność ludzi starszych AGNIESZKA NIERADKO-HELUSZKO1
1 Zakład Nauk Humanistycznych w Medycynie Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Wstęp: Pragniemy długiego szczęśliwego życia, pięknej starości, odpoczynku na emeryturze,
radości z kontaktu z wnukami. Jednocześnie bardzo boimy się starości, nie chcemy zmagać
się z chorobami, samotnością czy poczuciem odrzucenia z powodu nieprzydatności. Z całą
pewnością wiek dojrzały nie jest czymś, co powinno nas zaskakiwać. To naturalna kolej
rzeczy, z którą prędzej czy później musimy się pogodzić, a nawet zaprzyjaźnić. W Polsce jest
wiele placówek, które stwarzają seniorom możliwość aktywnie spędzonego czasu. Niestety
nie wszystkie z nich spełniają tę rolę rzetelnie. Aby dokonać sumiennie tej oceny, należało się
przyjrzeć szeroko pojętej problematyce starości, jej aspektach, potrzebach, pojęciu
samotności i osamotnienia, jak również krótkiej historii Dziennego Domu Pobytu w
Świnoujściu.
Cel: Celem pracy było sprawdzenie czy prowadzenie placówki Dziennego Domu Pobytu
w Świnoujściu determinuje, jakość życia jej uczestników.
Materiał i metoda: Badanie zostało przeprowadzone wśród 16 osób, (50% - kobiety, 50% -
mężczyźni) korzystających z usług placówki przeznaczonej dla 25 osób. Pensjonariusze to
osoby w przedziale wiekowym 60 do 82 lata. Badanie przeprowadzono za pomocą
kwestionariusza ankiety zawierającego 31 pytań dotyczących zdrowia fizycznego, czynników
wpływających na zapisanie się do placówki, sytuacji rodzinnej jak i społecznej, jakości życia
seniorów oraz oddziaływania placówki na respondenta.
Wyniki: Z badań wynika, iż zdecydowana większość seniorów nie potrafi zagospodarować
sobie czasu w taki sposób by był on dla nich satysfakcjonujący. Utrzymywanie kontaktów
rodzinnych i ich rodzaj, determinuje uczęszczanie podopiecznych do placówki DDP.
Wnioski: Uczęszczanie do placówki jest dla podopiecznych satysfakcjonującą formą życia
społecznego i znacznie wpływa na jego jakość.
Słowa kluczowe: starość; Dzienny Dom Pobytu; samotność; jakość życia
Key words: senility; Daily Stay Home; loneliness; quality of life
17 | S t r o n a
Związek między chorobą przewlekłą, a samotnością RAFAŁ ORZECH1
1 Instytut filozofii, Uniwersytet Szczeciński
Wstęp: Istnieje związek pomiędzy chorobą przewlekłą, a samotnością. Własne przeżycia
związane z przebytą chorobą układu pokarmowego pomogą oddać istotę złożonego
zagadnienia.
Cel pracy: Ukazanie ścisłej zależności, jaka wynika z faktu, że pacjent cierpiący na chorobę
przewlekłą czuję się osobą samotną.
Materiał i metody: Metoda omawianego zagadnienia jest analityczno-syntetyczna oparta
o własne przeżycia i doświadczenia z wielu pobytów w szpitalu pacjenta Rafała Orzecha.
Wyniki i wnioski: 1. Samotność dotyczy bardzo często chorób przewlekłych. 2. Budzenie
różnych stanów emocjonalno-psychicznych u osób chorych na choroby przewlekłe (np. brak
możliwości powrotu do zdrowia, trwałe inwalidztwo, uzależnienie od pomocy drugich osób
w wykonywaniu codziennych obowiązków, a nawet lęk przed śmiercią). 3. Poczucie bycia
niepotrzebnym w środowisku pracy, szkoły, wśród rodziny i znajomych.
Słowa kluczowe: choroba przewlekła; samotność; pacjent
Key words: chronic disease; loneliness; patient
18 | S t r o n a
Samotność w obliczu spraw ludzkich JULITA ORZELSKA1
1 Instytut Pedagogiki, Uniwersytet Szczeciński
Troska o jakość egzystencji stanowić powinna fundament w myśleniu o człowieku.
Złożoność, nieprzewidywalność czy pułapki życia wymagają wysiłku skupienia na własnym
„ja”, autentyczności swoich pragnień i zachowań, często wypieranych lub zastępowanych
namiastkami potęgującymi poczucie osamotnienia.
Uwypuklenie znaczenia samotności dojrzale pojmowanej, do której człowiek potrafi
dorosnąć, która staje się pożądaną sytuacją, jeżeli wyjdzie się jej naprzeciw własną
refleksyjnością, przejmując odpowiedzialność za własny los.
Źródło inspiracji stanowią myśli Jana Szczepańskiego, które zasługują na szczególną uwagę,
gdyż dostarczają paradygmatycznej perspektywy dla pedagogiki, służąc wypracowaniu
szeregu ważnych tez, odnoszących się do analizowanych miedzy innymi kategorii:
człowieczeństwa, pogardy, obojętności, obrazu samego siebie, irracjonalności, wyobraźni itd.
Uwypuklone, ważne akcenty dotyczące obszaru samotności, obecne u Jana Szczepańskiego,
wpisują się w obszar problematyki egzystencjalnej, jako skupionej na rozpatrywaniu spraw
ludzkich, mających niekwestionowane znaczenie w myśleniu o człowieku. Wspieranie
człowieka w próbach zmagania się z własną kondycją egzystencjalną, tworzenie warunków
dla powstawania zarysów niepowtarzalnej tożsamości, ułatwia mu dostęp do potencjału
rozwojowego, do konstruktywnego zmagania się z samym sobą w każdym momencie
swojego życia, bez poczucia osamotnienia. Perspektywa Szczepańskiego z jego rozumieniem
„spraw ludzkich” wyznacza pole zadań dla pedagogiki nie tylko w odniesieniu do samotności
i osamotnienia, wszak skupienie, na jakości przeżywania własnego życia przez człowieka
uznać należy za wiodącą troskę egzystencjalną.
Słowa kluczowe: rozwój osobowości; kryzys tożsamości; zaburzenia przystosowania;
zaburzenia depresyjne
Key words: personality development; identity crisis; adaptation disorders; depressive
disorders
19 | S t r o n a
„Jest w swoim świecie" - stereotyp czy rzeczywistość osoby z autyzmem? ANNA PROKOPIAK1
1 Wydział Pedagogiki i Psychologii , Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
Wstęp: Pojęcie samotność jest używane powszechnie, jego definicja nie jest jednak
jednoznaczna. Przegląd definicji w filozofii, literaturoznawstwie, psychologii, socjologii,
teologii czy psychiatrii jest punktem wyjścia do sformułowania wspólnych cech samotności:
samotność wynika z niedostatków stosunków międzyludzkich, jest doświadczeniem
subiektywnym, jest nieprzyjemna i stresująca. Przytoczone badania wskazują, że osoby
z zaburzeniami ze spektrum autyzmu odczuwają samotność. Przytoczone badania wskazują,
że osoby te są w stanie budować znaczące więzi z rówieśnikami.
Cel: Diagnoza poczucia osamotnienia nastolatków i dorosłych osób z autyzmem.
Materiał i metody: Artykuł prezentuje przeprowadzone jakościowe analizy 26 wywiadów
pogłębionych z nastolatkami i osobami dorosłymi z zaburzeniami ze spektrum.
Wyniki i Wnioski: Wyniki analiz jednoznacznie wskazują, że osoby z zaburzeniami ze
spektrum autyzmu na przestrzeni życia doświadczają dotkliwie samotności z powodu braku
kontaktów interpersonalnych. Mimo częstych trudności z nawiązywaniem
i podtrzymywaniem relacji pragną ich bardzo. Wymagają pomocy w tym obszarze poprzez
trenowanie niezbędnych umiejętności społecznych, ale również konstruowania dla nich
sytuacji społecznych intensyfikujących okazje do spotkań rówieśniczych. Jedną z propozycji
może być wolontariat koleżeński, rozumiany, jako nieformalne relacje o różnym stopniu
zażyłości i symetryczności.
Słowa kluczowe: autyzm; samotność; relacje rówieśnicze
Key words: autism; loneliness; peer relationships
20 | S t r o n a
Ocena wiedzy osób otyłych na temat prawidłowego odżywiania i korzyści płynących z aktywności fizycznej JANINA DANUTA RZESZOT 1
1 WYŻSZA SZKOŁA SPOŁECZNO- PRZYRODNICZA im. Wincentego Pola w Lublinie Wydział Fizjoterapii
Wstęp: W Polsce 61 procent mężczyzn i 50 procent kobiet cierpi na nadwagę i otyłość.
Świadomość ludzi na temat otyłości w naszym kraju rośnie. Wdraża się różne programy walki
z tą chorobą, jednym z nich jest propagowanie zdrowego odżywiania wśród dzieci
i młodzieży.1 Pozostanie przez dłuższy czas w małej aktywności fizycznej może prowadzić do
otyłości. Aktywność fizyczna jest elementem do wzmożonego wydatku energii w formie
żywności i utrzymania ujemnego bilansu energetycznego to znaczy ilość energii zużytej jest
większa od dostarczanej. 2
Cel: Celem mojej pracy było sprawdzenie wiedzy ludzi otyłych czynnie odchudzających się
w Poradni prawidłowego odżywiania i odchudzania w Zwoleniu czy wiedzą jak prawidłowo
odżywiać się i czy ruch jest dobrym lekiem na ich przypadłość. Przeprowadziłam również
ankietę wśród studentów zaocznych Wyższej Szkoły Społeczno- Przyrodniczej im.
Wincentego Pola w Lublinie sprawdzającą również tą wiedze.
Materiał i metody: Materiałem badawczym mojej pracy są ludzie otyli czynnie
odchudzający się w Poradni Prawidłowego Odżywiania i Odchudzania w Zwoleniu. Jak
również studenci zaoczni nie odchudzający się, 30 osób. W badaniach moich została
wykorzystana metoda sondażu diagnostycznego, jest ona odpowiednia do mojego typu pracy.
Zastosowana jest technika ankietowa i na jej potrzeby opracowany kwestionariusz ankiety.
Wyniki W ankiecie nr 1 BMI- 95% nadwaga, 4% jest otyła i 1% ma otyłość patologiczna.
Z tego możemy od razu wywnioskować że mają małą wiedzę na temat zdrowego trybu życia,
są otyli cały czas.
Wnioski: Sport i właściwa, zbilansowana dieta to najlepszy sposób, by na długo zachować
wigor, kondycję i radość życia. Dietetycy od dawna mówią, że jesteśmy tym co jemy.
Trenerzy dopowiadają do tego, że czujemy się tak jak ćwiczymy.3
21 | S t r o n a
Poczucie samotności u adolescentów z zaburzeniami ze spektrum autyzmu AGNIESZKA SIEDLER
Wstęp: Jedną z cech zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD) są trudności w zakresie interakcji
społecznych, uwzględniające deficyty w komunikacji, odwzajemnianiu emocjonalnym oraz
umiejętnościach społecznych. Częste są również problemy z nawiązywaniu oraz
podtrzymywaniu relacji społecznych, funkcjonowaniu w grupie rówieśników, mogące
prowadzić do wysokiego poczucia samotności.
Cel badania: Celem badania było zbadanie zależności pomiędzy poczuciem samotności,
natężeniem cech zaburzeń ze spektrum autyzmu oraz funkcjonowania poznawczego.
Materiały i metody: W badaniu wzięło udział 25 adolescentów z zaburzeniami ze spektrum
autyzmu w wieku od 14 do 19 lat oraz 25 adolescentów neurotypowych. Badanie prowadzone
było za pomocą metod kwestionariuszowych - zostały użyte polskie wersje skali do pomiaru
poczucia samotności De Jong Gierveld oraz kwestionariusza Autism Quotient Barona-Cohena
w wersji dla nastolatków. Przeprowadzono również próby mające na celu ocenę
funkcjonowania poznawczego badanych, które były wykonywane podczas spotkania
indywidualnego.
Wyniki: Wyniki badania pokazały, iż poczucie samotności związane jest zarówno z samym
występowaniem zaburzeń ze spektrum autyzmu jak i z ich nasileniem. Wykazano również
związek poczucia samotności z wynikami prób poznawczych w grupie nastolatków
z zaburzeniami ze spektrum autyzmu.
Wnioski: Uzyskane wyniki sugerują, iż postrzeganie samotności w przypadku adolescentów
z zaburzeniami ze spektrum autyzmu może być moderowane przez ich poziom
funkcjonowanie poznawczego. Wnioski te wymagają jednak przeprowadzenia badań na
większej próbie z uwzględnieniem dodatkowych pomiarów dotyczących funkcjonowania
poznawczego.
Słowa kluczowe: samotność, zaburzenia ze spektrum autyzmu, funkcje poznawcze, Zespół
Aspergera
Key words: loneliness, autism spectrum disorders, cognitive function, Asperger’s Syndrome
22 | S t r o n a
Językowy obraz samotności w polszczyźnie dawnej i współczesnej ELŻBIETA SKORUPSKA-RACZYŃSKA1
1 Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
Artykuł stanowi syntezę wiedzy na temat etymologii leksemu samotność oraz jemu
pokrewnych; zawiera przekrój wiedzy na temat konceptualizacji samotności w kulturze.
Odzwierciedlenie uczucia samotności odnajdujemy w języku, w literaturze polskiej ale
i obcej, we frazeologii i przysłowiach. Samotność jako abstrakt identyfikowana jest
indywidualnie, ale też przez pryzmat standardu i stereotypu. Stereotypowo człowiek samotny
jest smutny, wyalienowany, cierpiący. Symbolem samotności jest sowa, wieża, sosna i palec.
23 | S t r o n a
Frailty syndrome - czy implementacja jest możliwa w Polsce? ANETA SOLL1 ,2 , DONATA KURPAS1 ,2 1 Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu 2 Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu
Projekt FOCUS (Frailty Menagement Optimisation through EIP AHA Commitmenments and
Utilisation of Stakeholdersinput - Optymalizacja opieki nad pacjentami z zespołem słabości
przez zobowiązania EIP AHA i wykorzystania udziału decydentów) jest projektem
kierowanym do osób w wieku podeszłym z pre-frail oraz frail. Celem projektu jest
zmniejszenie obciążenia zespołem słabości w populacji osób w wieku podeszłym w Europie
poprzez wspierania partnerów w ramach konsorcjum Europejskiej Innowacji Partnerstwa dla
Aktywnego Zdrowego Starzenia (European Innovation Partnership for Active Healthy
Ageing– EIPAHA) ze szczególnym podkreśleniem istoty wczesnej diagnostyki oraz opieki
nad wybranymi subpopulacjami w wieku podeszłym. Projekt podzielony jest na kilka etapów.
Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu odpowiedzialny jest między innymi za WP 7 –
Testowanie wytycznych. W ramach WP7 zostały utworzony grupy interwencyjne wśród osób
w wieku podeszłym. Projekt będzie składał się z trzech etapów. W pierwszym pacjenci
poznali problem zespołu słabości, objawy i metody prewencji schorzenia, osoby z frailty lub
pre-frailty zostały zakwalifikowane do kolejnego etapu projektu – wdrożenia interwencji.
Każdy z uczestników wybrał grupę, w której chciałby uczestniczyć: dietetyczną, aktywności
fizycznej, kompleksowej terapii (grupa połączona z aktywnością fizyczną). Oprócz prostych
testów oceniających sprawność fizyczną i umysłową pacjenci wdrażają modyfikacje
żywieniowe – określone przed doradcę żywieniowego, a także podejmują aktywność fizyczną
przez wykonywanie przygotowanych zestawów ćwiczeń. Pierwszy etap interwencji trwał trzy
miesiące, po których ponowiono pomiary i testy. Drugi etap będzie trwał kolejne trzy
miesiące, po których ponownie zostaną powtórzone pomiary i testy.
Strona projektu: http://www.focus-aha.eu/
Słowa kluczowe: zespół słabości; interwencje; Projekt FOCUS
Key words: frailty syndrome; interventions; FOCUS project
24 | S t r o n a
Przezwyciężenie samotności przez osobę z niepełnosprawnością wzroku w wiek informacyjno-komunikacyjnych technologii
ANDREY TIKHONOV1
1Instytut Politologii Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Wrocławskiego
Będąc zjawiskiem wielowymiarowym i z punktu widzenia nauki interdyscyplinarnym,
niepełnosprawność wzroku zagraża, jakości życia człowieka i naraża go na wykluczenie
społeczne, ekonomiczne i polityczne. Osoba z niepełnosprawnością wzroku ma do czynienia
z trudnościami w samodzielnym poruszaniu się, może mieć ograniczony dostęp do edukacji,
rynku pracy i do uczestnictwa w wydarzeniach o charakterze społecznym. To powoduje, że
osoba odczuwa samotność, co negatywnie wpływa na stan zdrowia zarówno fizycznego, jak
i psychicznego. Współczesne środki przewrócenia sprawności mają na celu jak
w najwyższym stopniu zastąpić utraconą funkcję organizmu. Sprzęt specjalny
i oprogramowanie udźwiękawiające tworzą warunki dla realizacji różnorodnych praw osób
niewidomych i słabowidzących oraz, ułatwiając proces uspołecznienia, pozwalają zająć im
odpowiednie stanowiska w różnych grupach. W wiek informacyjno-komunikacyjnych
technologii osoby z niepełnosprawnością wzroku mają więcej możliwości na pokonanie
samotności.
25 | S t r o n a
„Cisza, a rozwój osoby”
MAŁGORZATA WAŁEJKO1
1 Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Szczecińskiego
Wstęp: Wobec dyktatury hałasu, chaosu i pośpiechu, odkrycie ciszy jako kategorii
pedagogicznej może umożliwić rozedrganemu człowiekowi kojące dotarcie do własnego Ja
oraz źródłowych zasad ludzkiej egzystencji.
Cel pracy: Celem dyskursu jest opisanie zapomnianej wartości ciszy dla osobowego
i osobowościowego (moralnego i twórczego) rozwoju osoby na przestrzeni całego życia.
Pedagogiczna perspektywa pozwala na uchwycenie i przybliżenie funkcji ciszy: m.in.
edukacyjnej, wychowawczej, kulturotwórczej i mistycznej.
Materiał i metody: Przedstawiona praca ma charakter hermeneutyczny, stanowiąc analizę
literatury z zakresu pedagogiki, filozofii, psychologii oraz teologii, by w możliwie szerokim
stopniu zarysować potencjał i potrzebę, a nawet konieczność, włączania ciszy do
pedagogicznej teorii i praktyki. Autorami, których prace wykorzystano, są m.in. Teresa
Olearczyk, John P. Miller, Erling Kagge, Maksymilian Nawara, Korneliusz Wencel, Robert
Sarah, Michael Hollar, Harold D. Roth.
Wyniki i Wnioski : Wobec zarysowanych, inspirujących korzyści, które – w aspekcie
pedagogicznym i psychologicznym – wynikają ze świadomie podejmowanych okresów ciszy
i separacji, zadziwia znikoma obecność rzeczonego zagadnienia w rodzimej i światowej myśli
pedagogicznej. Niewątpliwym postulatem i wnioskiem z przedłożonych badań jest idea
swoistej „promocji” ciszy jako formy i metody wychowania osoby.
Słowa kluczowe: nauki społeczne; pedagogika i wychowanie; rozwój osobowy; separacja
Key words: Social sciences; Education; Personal development; Separation
26 | S t r o n a
Senność dzienna, jako przyczyna samotności u osób po 60 roku życia WERONIKA WOLIŃSKA 1
1Zakład Nauk Humanistycznych w Medycynie Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Wstęp: Sen jest niezbędny dla naszego zdrowia oraz prawidłowego funkcjonowania w ciągu
dnia. Zapewnia nam odpoczynek i niezbędną regenerację organizmu. Jednym z rodzajów
zaburzeń snu jest senność dzienna, inaczej nazywana hipersomnią lub nadmierną sennością
w ciągu dnia. Senność dzienna jest częstym problemem wśród osób po 60 roku życia,
a powodem tego mogą być choroby współistniejące oraz inne problemy zdrowotne np.
depresja. Odczuwanie senności w ciągu dnia jest skutkiem wielu zależnych od siebie
czynników, a nie tylko przyczyną. Podobną zależność można dostrzec w przypadku
samotności. Samotność jest stanem emocjonalnym człowieka wynikającym najczęściej
z braku pozytywnych relacji z innymi osobami. Wraz z wiekiem nasilają się problemy ze
snem, które w konsekwencji mogą powodować depresję, a depresja sprzyja osamotnieniu
zarówno temu odczuwanemu chwilowo jak i ciągłemu poczuciu samotności i wykluczenia.
Cel: Celem pracy była ocena częstości występowania senności dziennej u osób po 60 roku
życia.
Materiał i metoda: Badanie zostało przeprowadzone wśród 131 osób po 60 roku życia
(72,51% - kobiety, 27,48% - mężczyźni).Średnia wieku wyniosła 68,12 ± 6,63. Badanie
przeprowadzono za pomocą kwestionariusza ankiety składającego się z: Ateńskiej Skali
Bezsenności (AIS), Skali Senności Epworth (ESS),Skali Depresji Becka oraz z autorskiego
kwestionariusza ankiety zawierającego dane socjo-ekonomiczne.
Wyniki: U niespełna 20% ankietowanych wykazano występowanie łagodnej oraz
umiarkowanej senności w ciągu dnia, natomiast ponad 30% ankietowanych cierpi na łagodną
depresję. Wyniki uzyskane za pomocą Skali Depresji Becka zestawionej z Skalą Senności
Epworth wskazują istotnie statystyczny związek pomiędzy występowaniem senności
dziennej, a depresyjnością (p=0,016).
Wnioski: Odczuwanie senności w ciągu dnia wśród osób po 60 roku życia jest częstym
problemem zdrowotnym. Senności dzienna współwystępuje z nasileniem depresyjności
i może powodować jej dalsze nasilenie.
Słowa kluczowe: senność dzienna; bezsenność; samotność; depresyjność; osoby po 60 roku
życia
Key words: daytime somnolence; insomnia; loneliness; depressiveness; people after 60 year
of age
27 | S t r o n a
Uwikłane w przemoc PAULINA ZABIELSKA1 , MARTA GIEZEK1 , MARTA BAŻYDŁO2 , MONIKA PASZKIEWICZ1 ,
BARBARA MASNA3 , BEATA KARAKIEWICZ1
1 Zakład Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego Katedry Medycyny Społecznej Pomorskiego
Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie 2 Zakład Prawa Medycznego Katedry Medycyny Społecznej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego
w Szczecinie 3 Środowiskowy Dom Samopomocy w Szczecinie
Wstęp: Przemoc w rodzinie stanowi poważny problem, który prowadzi do wielu
negatywnych konsekwencji takich jak ból, samotność czy deprywacja. Grupą szczególnie
narażoną na zachowania przemocowe są osoby starsze, których odsetek ciągle wzrasta.
Cel pracy: Analiza zjawiska przemocy doznawanej i stosowanej przez kobiety po 60 roku
życia w Gminie Miasto Szczecin.
Materiał i metody: W procesie badawczym przeprowadzono dwa wywiady zbiorowe
w interdyscyplinarnym gremium doradczym oraz przeanalizowano 1299 formularzy „A”
Niebieska Karta (NK) wszczętych w latach 2012 oraz 2013 na terenie Gminy Miasto
Szczecin. Z materiału ilościowego wyłoniono NK dotyczące kobiet doznających przemocy
(151 kobiet; średni wiek 68,87) lub stosujących przemoc (14 kobiet; średni wiek 68,21),
w wieku 60+.
Wyniki: Osobami najczęściej stosującymi przemoc wobec kobiet byli zstępni (79;52,3%).
Formą przemocy stosowaną w największej ilości przypadków była przemoc psychiczna,
zarówno wobec kobiet (149;98,7%) jak i przez kobiety (14;100%). Istotne różnice
międzypłciowe dotyczące stosowanej przemocy wykazano w przypadku kontrolowania
(p=0,024). Działaniem podejmowanym najczęściej w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa
osobie doznającej przemocy było powiadomienie policji (59;39,1%). Połowa badanych kobiet
– sprawców stosuje przemoc wobec małżonka (7;50%). Analiza czasu trwania przemocy
stosowanej przez kobiety wykazała, że równo po 42,9% pań stosowała przemoc w okresie 1-3
lat oraz dłużej niż 7 lat.
Wnioski: 1. Płeć jest istotnym czynnikiem warunkującym charakter występowania przemocy
w rodzinie. 2. Należy wzmocnić działania mające na celu zapewnienie pomocy kobietom
doznającym przemocy oraz stosującym przemoc.
Słowa kluczowe: przemoc; osoba stosująca przemoc; osoba doznająca przemocy
Key words: violence; violent person; victim of violence
28 | S t r o n a
Starość w opinii studentów
KRZYSZTOF ZDZIARSKI 1
1 Zakład Nauk Humanistycznych w Medycynie Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Wstęp: Starość jest ważnym etapem życia różnie odbieranym i ocenianym przez
współczesnych ludzi, zwłaszcza młodych. Interesujący jest fakt społeczny, że młodzież ufa
osobom starszym i ceni ich życiowe doświadczenie. Podjęte w tej przestrzeni badania miały
na celu ukazanie z pozycji studenta wizerunku człowieka starszego oraz stworzenie
perspektywy własnej starości, widzianej z pozycji człowieka młodego.
Metodyka: Badania przeprowadzono wśród studentów Pomorskiego Uniwersytetu
Medycznego na kierunkach: lekarskim, dietetyce oraz ratownictwie medycznym. Narzędziem
badawczym był autorski kwestionariusz ankiety, zawierający 22 pytania. Analizy i obliczeń
statystycznych dokonano na podstawie zebranych danych w elektronicznej ankiecie.
Wyniki: Uzyskane wyniki wskazują na pozytywne spostrzeganie starości przez studentów,
którzy ten okres życia charakteryzują jako okres biologicznych zmian, które zachodzą
w organizmie człowieka oraz jako wartościowy etap życia, który daje możliwości dalszego
rozwoju. Niechęć do zmian, religijność, doświadczenie, mądrość życiowa, krytyka młodych
– to zachowania, które wg. respondentów charakteryzują osoby starsze. Wyniki badań
również ukazują wizję własnej starości obecnych studentów, którzy często myślą o swojej
starości i w znacznej mierze obawiają się tego okresu życia. Ujawniają także, że w starości
chcieliby odpoczywać, realizować swoje pasje, podróżować. a także wychowywać wnuki.
Wnioski: Badania przeprowadzone wśród studentów dotyczące starości ukazują pozytywne
nastawienie do osób starszych, a także wskazują na optymistyczne spojrzenie na osobistą
starość studentów. Samotność jest nieodłącznym elementem tego okresu życia i może
stanowić problem, którego obawiają się studenci, obserwując obecnie ten stan u ludzi
starszych i widząc jego konsekwencje.
Słowa kluczowe: starość; samotność; student; opinia
Key words: senility; loneliness; student; opinion
29 | S t r o n a
Praca zbiorowa pod redakcją:
prof. dr hab. n. med. Jacka Rudnickiego
ISBN 978-83-931670-9-8