System wyborczy a System wyborczy a wyniki wyborów w wyniki wyborów w

PolscePolsce

Maciej Jacyno-Onuszkiewicz, Urszula Kukołowicz, Martyna Mileszyk, Rafał Miśta, Elżbieta Spalitabaka

Plan prezentacjiPlan prezentacji

System wyborczy - ujęcie teoretycznePułapki proporcjonalności wyborówMetoda proporcjonalna a Wybory

Samorządowe 2006◦ blokowanie◦ progi wyborcze ◦ wielkość okręgów

Podsumowanie

System wyborczy - ujęcie System wyborczy - ujęcie teoretyczneteoretyczne

System wyborczySystem wyborczy

System wyborczy – to procedura ustalania wyników wyborów poprzez przeliczanie liczby oddanych głosów na poszczególne partie (lub kandydatów) w uzyskane przez nie mandaty.

Wyróżnia się dwa podstawowe systemy wyborcze:◦większościowy◦proporcjonalny

System proporcjonalnySystem proporcjonalny

Stosowany w okręgach wielomandatowych

Podział mandatów między partie jest dokonywany odpowiednio (proporcjonalnie) do liczby głosów zebranych przez każdą z nich

Podział mandatów ustalany jest według różnorodnych metod matematycznych (np. d’Hondta, Sainte-Lague)

System większościowySystem większościowySystem większościowy – mandaty otrzymuje ten,

kto uzyskał większość głosów w danym okręguW systemie tym okręgi wyborcze są najczęściej

jednomandatoweSystem większościowy występuje w dwóch

postaciach: ◦ system wyborczy większości bezwzględnej -

warunkiem wyboru jest otrzymanie przez kandydata ponad połowy głosów w okręgu wyborczym.

◦ system wyborczy większości względnej - mandat otrzymuje ten kandydat, który uzyskał większą liczbę głosów niż inni.

Metody liczenia głosówMetody liczenia głosów Metoda d'Hondta Metoda polega na znalezieniu największych, kolejno

po sobie następujących ilorazów liczby uzyskanych głosów. Podziału dokonuje się dzieląc liczbę głosów przypadających każdemu komitetowi przez kolejne liczby naturalne, a następnie z tak obliczonych ilorazów dla wszystkich komitetów, wybieranych jest tyle, ile jest mandatów do obsadzenia

W Polsce stosowano ją m.in. w wyborach parlamentarnych (z wyłączeniem wyborów w 1991 r. oraz wyborów w 2001 r.) oraz przy podziale mandatów do Sejmu oraz w wyborach samorządowych (do rad gmin liczących powyżej 20 tys. mieszkańców, rad powiatów oraz sejmików województw)

Metoda Sainte-LagueMetoda polega na znalezieniu największych,

kolejno po sobie następujących ilorazów z liczby uzyskanych głosów. Podziału dokonuje się, dzieląc liczbę głosów przypadających każdemu komitetowi wyborczemu przez kolejne liczby nieparzyste: 1, 3, 5, 7, itd., a następnie z tak obliczonych ilorazów dla wszystkich komitetów wybieranych jest tyle największych, ile jest mandatów do obsadzenia

Zastosowano ją w wersji zmodyfikowanej w Polsce podczas wyborów parlamentarnych w 2001 roku oraz w wyborach do rad gmin (w gminach liczących powyżej 20 tys. mieszkańców) w 1990 i 1994 r.

Pułapki proporcjonalności Pułapki proporcjonalności wyborówwyborów

Metoda proporcjonalna a Metoda proporcjonalna a Wybory Samorządowe Wybory Samorządowe

20062006

Blokowanie listBlokowanie list

System wyborczy w wyborach System wyborczy w wyborach do sejmików wojewódzkich w do sejmików wojewódzkich w

2006 roku2006 rokuproporcjonalnośćblokowanie list

Podobna instytucja w ordynacji do Sejmu zastosowanej w 1991 roku.

Blokowanie – na czym Blokowanie – na czym polega?polega?Przydział dla partii/komitetów:- Progi: 5% dla partii, 15% dla bloków- Rozdział mandatów metodą

d’Hondta- W obrębie bloków rozdział metodą

Sainte-Lague dla partii z ponad 5% głosów

- Porządek preferencji: głos najpierw na blok/koalicje, potem na partie, na końcu na kandydata

Kto na tym zyskał?Kto na tym zyskał?

Rozdział głosówRozdział głosów

WariantMandaty dla bloków

i partii (obow. ordynacja)

Mandaty koalicji powyborczej wg starej

reguły

PiS+SO+LPR 218 193

PO+PSL 269 271

LiD 66 87

Inne 8 10

RozdziałRozdział głosów głosów

Partia Głosy %Nowa reguła

Stara reguła

M % M %

PO 3 306 667

27,3 186 33,33

192 34,22

PiS 3 038 002

25,10

170 30,30

180 32,09

KKW LiD

1 736 608

14,35

66 11,76

87 15,51

PSL 1 582 831

13,08

83 14,62

79 14,08

SO 670 745

5,54 37 6,60 11 1,96

LPR 568 935

4,70 11 1,96 2 0,36

ProblemyProblemyWyrażanie preferencjiRacjonalnośćMonotonicznośćProporcjonalność

Progi wyborczeProgi wyborcze

jeden z głównych elementów systemu wyborczego

minimalny procent poparcia wyborców uprawniający komitet wyborczy do uczestniczenia w rozdziale mandatów

stosowane w celu uniknięcia dużego rozdrobnienia sceny politycznej w kraju, gdzie ordynacja wyborcza wprowadza proporcjonalny system wyborczy

w Polsce na poziomie 5% dla samodzielnych list wyborczych

Znaczenie progów Znaczenie progów wyborczych wyborczych w wyborachw wyborach

Tabela porównująca zestawienie wyników wyborów dla obowiązującej w 2006 r. ordynacji wyborczej oraz dla dwóch wariantów ordynacji związanych z progiem 5% (I wariant: wyniki partii podprogowych nie są w ogóle uwzględniane; II wariant: bez progu 5%)

Omówienie skutków dla poszczególnych partii

WnioskiWnioski

duże znaczenie progów wyborczych

przy zastosowaniu klauzul zaporowych wybory stają się bardziej partyjne; mniejsze szanse lokalnych list

progi wyborcze obniżają proporcjonalność rozdziału mandatów

Funkcje wyborów, które mają Funkcje wyborów, które mają wpływ na wielkość okręgów wpływ na wielkość okręgów

wyborczychwyborczych Odzwierciedlenia poglądów wyborczych Wyłonienia stabilnej większości Legitymizująca

Stabilna większość a odzwierciedlenie preferencji wyborczych Zmiana ordynacji wyborczej w celu wyłonienia bardziej stabilnej większości łączy się z pogorszeniem odzwierciedlenia preferencji wyborczych.

Większe okręgi wyborcze oznaczają większą ilość mandatów do podziału w danym okręgu.

„Próg nadziei”

Przykład: wybory do Przykład: wybory do sejmików województw w sejmików województw w

2006r. (J. Raciborski)2006r. (J. Raciborski)Tabela porównująca podział

mandatów w sytuacji zastosowanych wielkości okręgów w wyborach 2006r i w sytuacji mniejszej ilości większych okręgów.

Omówienie skutków dla poszczególnych partii

Wnioski podsumowujące kwestię Wnioski podsumowujące kwestię wpływu wielkości okręgów wpływu wielkości okręgów

wyborczychwyborczych

Kto korzysta na powiększeniu/zmniejszeniu okręgów wyborczych (też zależy od metody przeliczania głosów na mandaty)?

Zniesienie progów wyborczych i Zniesienie progów wyborczych i zwiększenie okręgów wyborczych – zwiększenie okręgów wyborczych – skutki na przykładzie wyborów do skutki na przykładzie wyborów do sejmików województw 2006r (J. sejmików województw 2006r (J.

Raciborski)Raciborski)

Tabela z danymi podsumowującymi te dwie zmiany

Wnioski

PodsumowaniePodsumowanie

(podsumowanie całej tematyki (podsumowanie całej tematyki omawianej w prezentacji)omawianej w prezentacji)