Remigiusz LisRemigiusz LisBiblioteka Śląska Biblioteka Śląska ŚBCŚBC

Sposoby pozyskiwania treści do publikowania Sposoby pozyskiwania treści do publikowania w bibliotece cyfrowej w bibliotece cyfrowej

Pozyskiwanie treści to taka ekonomicznie Pozyskiwanie treści to taka ekonomicznie efektywna organizacja formownia zasobu BC, efektywna organizacja formownia zasobu BC,

która przyniesie szerokie spektrum treści która przyniesie szerokie spektrum treści wysokiej jakości technicznej i merytorycznej, wysokiej jakości technicznej i merytorycznej,

interesujących dla wielu użytkowników.interesujących dla wielu użytkowników.

Można je rozumieć jako:Można je rozumieć jako:- techniczną czynność pozyskiwania zasobu,techniczną czynność pozyskiwania zasobu,- takie formowanie zasobu BC, które zapewni takie formowanie zasobu BC, które zapewni

pożądany merytorycznie pokrój publikacji.pożądany merytorycznie pokrój publikacji.

Co oznacza „pozyskiwanie Co oznacza „pozyskiwanie treści”?treści”?

Techniczna czynność pozyskiwania Techniczna czynność pozyskiwania zasobuzasobu

Rozwiązanie klasyczne (instytucjonalne):Rozwiązanie klasyczne (instytucjonalne):

Organizacja pracowni digitalizacji zatrudniającej Organizacja pracowni digitalizacji zatrudniającej własnych pracowników, wyposażonej w sprzęt i własnych pracowników, wyposażonej w sprzęt i

oprogramowanie odpowiednie do fizycznych oprogramowanie odpowiednie do fizycznych właściwości, stanu właściwości, stanu

i planowanej prezentacji zasobui planowanej prezentacji zasobu

Źródłem zasobu cyfrowego są zbiory własne Źródłem zasobu cyfrowego są zbiory własne instytucji, tj. posiadane piśmiennictwo, do któregoinstytucji, tj. posiadane piśmiennictwo, do którego

wygasły majątkowe prawa autorskie lub wygasły majątkowe prawa autorskie lub wytworzone wytworzone

w jej obrębie publikacje elektroniczne z w jej obrębie publikacje elektroniczne z pozyskanym prawem publikowania w BCpozyskanym prawem publikowania w BC

Techniczna czynność pozyskiwania Techniczna czynność pozyskiwania zasobuzasobuRozwiązanie klasyczne:Rozwiązanie klasyczne:

Zalety: Zalety: - stosunkowo łatwy dostęp do treści stosunkowo łatwy dostęp do treści (o ile pokona się (o ile pokona się „papierowe„papierowe

lobby” aresztujące treści) lobby” aresztujące treści),,- łatwe wdrożenie i utrzymywanie standardów łatwe wdrożenie i utrzymywanie standardów digitalizacji digitalizacji w niewielkim zespole, w niewielkim zespole,- przedmiotem digitalizacji – dzieła „głównego przedmiotem digitalizacji – dzieła „głównego nurtu”,nurtu”,

Niedostatki:Niedostatki:- stosunkowo ograniczony pokrój treści, związany stosunkowo ograniczony pokrój treści, związany z charakterem analogowego zasobu, z charakterem analogowego zasobu,- ograniczenie digitalizacji do drobnego fragmentuograniczenie digitalizacji do drobnego fragmentu dostępnych i wydanych treści, dostępnych i wydanych treści, - problem z prawem autorskim.problem z prawem autorskim.

„„Bias of professionals”Bias of professionals”

Rozwiązanie klasyczne, gdzie biblioteka Rozwiązanie klasyczne, gdzie biblioteka cyfrowa:cyfrowa:

- jest cyfrowym odtworzeniem tradycyjnej jest cyfrowym odtworzeniem tradycyjnej biblioteki,biblioteki,- zbiera i prezentuje treści „wysokie” (wydane- zbiera i prezentuje treści „wysokie” (wydane i zrecenzowane), i zrecenzowane),

- które przez nią „przepływają”, po uprzednimktóre przez nią „przepływają”, po uprzednim odfiltrowaniu, odfiltrowaniu,

- jest tworzona wyłącznie przez zawodowców,jest tworzona wyłącznie przez zawodowców,

- zawiera w większości dokumenty tekstowe,zawiera w większości dokumenty tekstowe,

- ma charakter instytucjonalny.ma charakter instytucjonalny.

Biblioteka w czasach Biblioteka w czasach nieciągłościnieciągłości

Nowe media i ich obiektyNowe media i ich obiekty

Nowy użytkownikNowy użytkownik((digital native, screenagerdigital native, screenager))

Nowe formy organizacjiNowe formy organizacji

Gdzie są treści?! - wszędzieGdzie są treści?! - wszędzie(objętych roszczeniem majątkowym autora – ułamek)(objętych roszczeniem majątkowym autora – ułamek)

Społeczeństwo informacyjneSpołeczeństwo informacyjne(jako forma kapitalizmu)(jako forma kapitalizmu)

Bias of Bias of professionalsprofessionals

Bankomat - w wizji zawodowców– miał zastępować Bankomat - w wizji zawodowców– miał zastępować „żywego” kasjera w okienku kasy– początkowo „żywego” kasjera w okienku kasy– początkowo

instalowany był wewnątrz bankuinstalowany był wewnątrz banku

Pony Express (poczta konna) - na wieść o Pony Express (poczta konna) - na wieść o wynalazku telegrafuwynalazku telegrafu

zakupiła szybsze koniezakupiła szybsze konie i zatrudniła lepszych jeźdźców i zatrudniła lepszych jeźdźców

Biblioteka cyfrowa – efektem Biblioteka cyfrowa – efektem „twórczej destrukcji” biblioteki „twórczej destrukcji” biblioteki

tradycyjnejtradycyjnej- nienie jest cyfrowym odtworzeniem tradycyjnej jest cyfrowym odtworzeniem tradycyjnej biblioteki,biblioteki,

- zbiera i prezentuje - zbiera i prezentuje nie tylko nie tylko treści „wysokie”treści „wysokie” (wydane i zrecenzowane), (wydane i zrecenzowane),

- publikuje treścipublikuje treści aktywnie przez nią pozyskane aktywnie przez nią pozyskane, , niekoniecznieniekoniecznie po uprzednim profesjonalnym po uprzednim profesjonalnym odfiltrowaniu, odfiltrowaniu,

- jest tworzona jest tworzona nie tylko nie tylko przez zawodowców,przez zawodowców,

- zawiera zawiera nie tylko nie tylko dokumenty tekstowe,dokumenty tekstowe,

- ma charakter ma charakter międzyinstytucjonalnymiędzyinstytucjonalny,,

- macha Długim Ogonem.macha Długim Ogonem.

KonwergencjaKonwergencja

Konwergencja mediówKonwergencja mediów możliwość transmisji tego samego możliwość transmisji tego samego

strumienia bitów przez rozmaite łącza: strumienia bitów przez rozmaite łącza: skrętkę, kabel koncentryczny, skrętkę, kabel koncentryczny,

światłowód, eter … światłowód, eter …

Konwergencja „warstwy” Konwergencja „warstwy” kulturowejkulturowej

rozmaite treści (film, dźwięk, obraz, rozmaite treści (film, dźwięk, obraz, tekst) – obiektami cyfrowymi tekst) – obiektami cyfrowymi prezentowanymi na różnych prezentowanymi na różnych

platformach, transmisja różnymi platformach, transmisja różnymi kanałami.kanałami.

tekst, muzyka, film = bitytekst, muzyka, film = bity

Całego regionuCałego regionu

Skąd treści?Skąd treści?

Biblioteki publiczne, Związki wyznaniowe Biblioteki publiczne, Związki wyznaniowe akademickieakademickie

WydawnictwaWydawnictwa Instytucje filmowe Instytucje filmowe

StowarzyszeniaStowarzyszenia

MuzeaMuzea

Instytucje muzyczneInstytucje muzyczne

ArchiwaArchiwa

Osoby prywatneOsoby prywatne

SzkołySzkoły SamorządySamorządy Redakcje gazetRedakcje gazet

Całego regionuCałego regionu

RodzajeRodzaje

Zasoby własneZasoby własne

Dokumenty filmoweDokumenty filmowe Twórczość Twórczość (od przedszkola do uniwersytetu)(od przedszkola do uniwersytetu)

Dokumenty Dokumenty muzycznemuzyczne

PublikacjePublikacjebibliofilskiebibliofilskie

Twórczość Twórczość Pamiątki rodzinne Pamiątki rodzinneniepełnosprawnychniepełnosprawnych

Szkolne konkursySzkolne konkursy Bibliografie Bibliografie

Dok. osobiste WydawnictwaDok. osobiste Wydawnictwa promocyjne i projektowe promocyjne i projektowe

KatowiceKatowiceBielsko-BiałaBielsko-Biała

BytomBytomRuda ŚląskaRuda Śląska

ŻoryŻoryCzęstochowaCzęstochowa

JaworznoJaworznoDąbrowa GórniczaDąbrowa Górnicza

Tarnowskie GóryTarnowskie GórySosnowiecSosnowiec

RybnikRybnikCieszynCieszyn

Wodzisław ŚląskiWodzisław ŚląskiJastrzębie ZdrójJastrzębie ZdrójPiekary ŚląskiePiekary Śląskie

RacibórzRacibórzOpoleOpole

ZabrzeZabrzeChorzówChorzów

GłubczyceGłubczycePszczynaPszczyna

Pozyskiwanie treści zaczyna się od Pozyskiwanie treści zaczyna się od projektowania BCprojektowania BC

Biblioteki publiczneBiblioteki publiczne::- wojewódzka- wojewódzka- miejskie- miejskie- powiatowe- powiatowe- gminne- gminne

Biblioteki akademickie Biblioteki akademickie państwowepaństwowe

Biblioteki akademickie Biblioteki akademickie niepubliczneniepubliczne

inne instytucje (wydawnictwa, inne instytucje (wydawnictwa, stowarzyszenia regionalne, stowarzyszenia regionalne, instytucje kultury, etc.instytucje kultury, etc.

Pozyskiwanie treści zaczyna się od Pozyskiwanie treści zaczyna się od projektowania BCprojektowania BC

Uczelnie wyższe państwowe Uczelnie wyższe państwowe (8)(8)

Biblioteki publiczne (19)Biblioteki publiczne (19)

Instytucje oświatowe Instytucje oświatowe (1)(1)

Uczelnie wyższe prywatne Uczelnie wyższe prywatne (7)(7)

Stowarzyszenia regionalne (1)Stowarzyszenia regionalne (1)

Górny ŚląskGórny Śląsk

Zagłębie DąbrowskieZagłębie Dąbrowskie

Region CzęstochowskiRegion Częstochowski

Podbeskidzie, Śląsk Podbeskidzie, Śląsk CieszyńskiCieszyński

Śląsk OpolskiŚląsk Opolski

Zasady ŚBCZasady ŚBCłatwo zostać Uczestnikiem ŚBC, łatwo można zrezygnowaćłatwo zostać Uczestnikiem ŚBC, łatwo można zrezygnować

dla Uczestnika - ŚBC jest nieodpłatną usługą biblioteki cyfrowejdla Uczestnika - ŚBC jest nieodpłatną usługą biblioteki cyfrowej

identyfikacja własnego zasobu (logo, exlibris przy publikacji orazidentyfikacja własnego zasobu (logo, exlibris przy publikacji oraz link do strony Uczestnika) link do strony Uczestnika)

rozproszenie i wielość Uczestników - szybki przyrost zasoburozproszenie i wielość Uczestników - szybki przyrost zasobu

brak centralnej kontroli i selekcji publikacji (filtrowaniebrak centralnej kontroli i selekcji publikacji (filtrowanie rozproszone) - różnorodność zasobu rozproszone) - różnorodność zasobu

sposób skanowania (publikowania) i jego tempo jest autonomicznąsposób skanowania (publikowania) i jego tempo jest autonomiczną decyzją każdego Uczestnika decyzją każdego Uczestnika

wszyscy publikują na tych samych zasadachwszyscy publikują na tych samych zasadach

każdy sam rozwiązuje kwestię praw autorskich lub własnościkażdy sam rozwiązuje kwestię praw autorskich lub własności (stwierdzenie wygaśnięcia lub umowa z autorem/właścicielem) (stwierdzenie wygaśnięcia lub umowa z autorem/właścicielem)

wszyscy zachowują prawa do swojego zasobuwszyscy zachowują prawa do swojego zasobu

Forum ŚBC - komunikacja między UczestnikamiForum ŚBC - komunikacja między Uczestnikami

Biblioteka akademicka (całość Biblioteka akademicka (całość dzieła)dzieła)

Biblioteka publiczna (brakująca Biblioteka publiczna (brakująca karta)karta)

Przywracanie Przywracanie

integralności integralności

publikacjipublikacji

Zbiory Uczestników Zbiory Uczestników ŚBCŚBC74 typy dokumentów74 typy dokumentów

Rodzaje Rodzaje publikacjipublikacjiksiążkiksiążki

czasopismaczasopisma

artykuły (preprinty!), artykuły (preprinty!), doktoraty, habilitacjedoktoraty, habilitacje

źródłaźródła

kartografiakartografia

ikonografiaikonografia

dokumenty życia dokumenty życia społecznegospołecznego

Publikacje akademickiePublikacje akademickie

Czytelnicy (często) wiedzą Czytelnicy (często) wiedzą lepiej lepiej forum Biblioteka 2.0forum Biblioteka 2.0

Wydawnictwa BPWydawnictwa BP

Wydawnictwa BPWydawnictwa BPwydawnictwa wydawnictwa pokonkursowe,pokonkursowe,opracowania opracowania regionalne,regionalne,jubileuszowejubileuszowe

Zasoby zewnętrzneZasoby zewnętrzneStowarzyszenie „Rodzina Policyjna 1939”Stowarzyszenie „Rodzina Policyjna 1939”

Zasoby Zasoby zewnętrznezewnętrzne

Stowarzyszenie Stowarzyszenie „Rodzina Policyjna 1939”„Rodzina Policyjna 1939”

Zasoby Zasoby zewnętrznezewnętrzneStowarzyszenie Stowarzyszenie „Rodzina Policyjna 1939”„Rodzina Policyjna 1939”

„„Fotograf Fotograf Rudolf Czernigiewicz Rudolf Czernigiewicz zmarł 15 stycznia 1932 zmarł 15 stycznia 1932 roku, zatem roku, zatem nie mógł fotografować później. nie mógł fotografować później.

Fotografia z zapiskiem Fotografia z zapiskiem dookoła dookoła Polski Polski przedstawia st. post. przedstawia st. post.

Walentego Michnola Walentego Michnola i post. Wilhelma Spyrę w Hajdukach i post. Wilhelma Spyrę w Hajdukach

Wielkich.”Wielkich.”(e-mail od czytelnika ŚBC) (e-mail od czytelnika ŚBC)

Zasoby Zasoby zewnętrznezewnętrzne

Kroniki szkolneKroniki szkolnePasjonaci, potem Uczestnicy Pasjonaci, potem Uczestnicy

ŚBCŚBC

Zasoby zewnętrzneZasoby zewnętrznewniesione przez czytelników (papierowo i cyfrowo) - wniesione przez czytelników (papierowo i cyfrowo) -

przykładyprzykłady

Eksperymenty Eksperymenty wydawniczewydawnicze równoległe równoległe

Druk + bityDruk + bity

Monografie, doktoraty Monografie, doktoraty wydane, publikacje wydane, publikacje amatorskieamatorskie

FraktaleFraktale

Muzeum Górnośląskie Muzeum Górnośląskie + Biblioteka Śląska+ Biblioteka Śląska

Skanowanie zasobu Skanowanie zasobu M.G.: wolny strzelecM.G.: wolny strzelec

Społeczna Pracownia Digitalizacji ŚBCSpołeczna Pracownia Digitalizacji ŚBCJak to Jak to wygląda?wygląda?

Po robocie Po robocie … ;-)… ;-)

Społeczna Pracownia Digitalizacji ŚBCSpołeczna Pracownia Digitalizacji ŚBC

Społeczna Pracownia Digitalizacji ŚBCSpołeczna Pracownia Digitalizacji ŚBCjako „sieciowy” projekt pozyskiwania treścijako „sieciowy” projekt pozyskiwania treści

MKiDN – „Mecenat” 2007 MKiDN – „Mecenat” 2007 Funkcje: Funkcje:

- samodzielna praca wolontariuszy (skanowanie,- samodzielna praca wolontariuszy (skanowanie, obróbka graficzna), obróbka graficzna),

- pomoc merytoryczna instytucjom - pomoc merytoryczna instytucjom współtworzącym ŚBC i pragnącym nawiązać współtworzącym ŚBC i pragnącym nawiązać współpracę (szkolenia redaktorów, instruktaż, współpracę (szkolenia redaktorów, instruktaż, konsultacje, pomoc techniczna, przetwarzanie), konsultacje, pomoc techniczna, przetwarzanie),

- edukacja medialna, e-włączenie, - edukacja medialna, e-włączenie,

- edukacja branżowa w zakresie technologii - edukacja branżowa w zakresie technologii ochrony zbiorów (studenci) bibliotekoznawstwa), ochrony zbiorów (studenci) bibliotekoznawstwa),

- prace własne.- prace własne.

Społeczna Pracownia Digitalizacji ŚBCSpołeczna Pracownia Digitalizacji ŚBCjako „sieciowy” projekt pozyskiwania treści jako „sieciowy” projekt pozyskiwania treści

Realizacja różnych działań edukacyjnych, Realizacja różnych działań edukacyjnych, społecznych społecznych

i profesjonalnych – przynosi w efekcie zasób i profesjonalnych – przynosi w efekcie zasób cyfrowy cyfrowy

4 stanowiska skanujące, serwer kompresji DjVu4 stanowiska skanujące, serwer kompresji DjVu12 „stałych” wolontariuszy-seniorów12 „stałych” wolontariuszy-seniorów

929 publikacji wolontariuszy / 9853 w ŚBC929 publikacji wolontariuszy / 9853 w ŚBC(~10% zasobu ŚBC, ~19% zasobu ŚBC za okres SPD),(~10% zasobu ŚBC, ~19% zasobu ŚBC za okres SPD),

25 przeszkolonych osób,25 przeszkolonych osób,ciągłe wsparcie redaktorów,ciągłe wsparcie redaktorów,

Wielotorowość i „sieciowość” funkcji – można Wielotorowość i „sieciowość” funkcji – można balansować rodzajami prac SPD - stałe wykorzystanie.balansować rodzajami prac SPD - stałe wykorzystanie.

Rozwiązanie skalowalne (Biblioteka Muzyczna)Rozwiązanie skalowalne (Biblioteka Muzyczna)

Motory digitalizacjiMotory digitalizacji

Świadomy program digitalizacji oparty na Świadomy program digitalizacji oparty na finansach bieżących lub projektowychfinansach bieżących lub projektowych

Ochrona zasobów (coraz częściej)Ochrona zasobów (coraz częściej)

Potrzeba promocjiPotrzeba promocji

Otwartość BCOtwartość BC

Potrzeby nowego użytkownikaPotrzeby nowego użytkownika

Pomaga:Pomaga:

Twórcza konkurencja między instytucjamiTwórcza konkurencja między instytucjamiSieci ludzkie, instytucjonalne, komputeroweSieci ludzkie, instytucjonalne, komputerowe

W nagrodę (oglądalność ŚBC)W nagrodę (oglądalność ŚBC)

9853 publikacji9853 publikacji838703 „udostępnienia”838703 „udostępnienia”średnio 85 razy każdaśrednio 85 razy każdamartwy zasób: ~ 0,14%martwy zasób: ~ 0,14%