SPOR TARH

SPOR TARHYrd.Do.Dr. Mustafa Kayhan ERBA

Spor tarihinin kkeni ve geliimi

Tarih nedir?Gemiteki olaylara ait bilgilerin kefi, toplanmas, bir araya getirilmesi ve sunulmas bilimidir. Tarihi bilgi, gemiteki olaylara ilikin tm bilgilerin, olaylarn vuku bulduu dnemin artlar gz nne alnarak, mmkn olduunca nesnel bir ekilde sunulmas ile oluur. Tarih, yaanan olaylarn bir daha yaanabilmesi gibi bir olaslk olmadndan dier bilimler gibi deney ve gzleme dayanamaz.Tarih, gemiteki insann yaptklarn, neden ve sonu ilikisi dahilinde, yer ve zaman gstererek, belgeler nda objektif olarak inceledii iin bir bilim kabul edilir.Yaznn bulunmas tarihin balangc olarak kabul edilmektedir.

Tarih ncesi alar

Spor tarihinin kkeni ve geliimiSpor kelimesi Latince datmak, birbirinden ayrmak anlamna gelen disportare veya deportare kelimelerinden domutur. Bu kelimeyi ngilizlerin disport, Franszlarn ise se dporter ya da se desporter olarak kullandklar grlmektedir. Zaman ierisinde kelimelerdeki anma nedeni ile sport daha sonra da spor olarak kullanlmaya balanm ve literatrdeki yerini almtr (Alpman, 1972).

Spor, insanlk tarihinin ilk dnemlerinde lm kalm mcadelesinin yansmas olarak karmza karken sonraki dnemlerde toplumlar aras ilikileri gelitiren, sevgi ve bar temsil eden etkinlikler hline gelmitir. nceleri savunma ve saldrya dayal sporlar olarak yaplrken daha sonralarda bireysel sporlar ve takm sporlar olarak yarma ve msabakalar hlinde, insanlarn stn gelme arzularn sergileyebilecekleri bir disiplin olarak yaplmaya balanmtr (Keten, 1993).

Beden eitimi ve spor hareketlerini belli bir program ile uygulamaya balayan ve bunu genel eitim sisteminin bir paras sayan ilk ulus Eski Yunanllardr. Yeni alarda beden eitimi ve sporu sistemli bir hle getiren lke ise Almanya olmutur (nal, 2003).

Beden eitimi ve spor tarih eridi

BEDEN ETM VE SPORUN GELM

Beden eitimi ve sporun geliiminsanlk tarihinin balang aamasnda, insanolu kendini tanyabilmek ve hayatta kalabilmek iin belli bir amaca ynelik olmayan eitli davranlarda bulunmutur. Bunu gerek kendi aralarnda itiip kakma gerekse yeme ve giyinme gibi temel ihtiyalarn karlamak amac ile hayvanlar avlama eklinde gstermilerdir. Bunlara benzer davranlardan anlalaca zere insanolunun ilk hareketlerinin tamam hayatta kalma arzusunun bir gstergesidir. Yava yava kendini tanyan ve doaya hkim olan insan, hareket ve davranlarn bilinli bir ekilde sergilemeye balamtr.

Beden eitimi ve sporun geliimilk insanlarn Neolitik Dnemde kendilerinden gl olan hayvanlarla ba edemeyecekleri durumda onlardan kamak; daha zayf olanlar kovalamak, yakalamak amacyla koma eylemini gerekletirmeleri vcut altrmalaryla ilgili ortaya koyduklar ilk davranlar olmutur.

Beden eitimi ve sporun geliimiTarihin ilerleyen dnemlerinde insan, yerleik hayata geile hayvanlar evcilletirmenin yannda, vcudunu gl ve beceriklihle getirmeye ynelik hareketlere daha ok yer vermitir. nsann fiziki zelliklerini sergileme, yartrma dncesi ve stnlk salayabilme abalar sonrasnda tabiatla, hayvanlarla ve dier insanlarla mcadeleleri farkl biim almaya balamtr.

Beden eitimi ve sporun geliimiToplumlar aras mcadelelerde stnlk salayabilmek iin insanlarn fiziksel olarak daha ok almalar gerei ortaya kmtr. Bu da beden eitimi ve sporun ortaya kmasnasebep olmutur.

Beden eitimi ve sporun geliimiM.. 2500den balayarak Msrl askerler sava ve gre almalar yapard. M.. 1500 ylna doru Giritliler dansa, gree, koulara ve boa ile yaplan savalara byk ilgi gsterdiler. Klasik antik alarda Yunanllar gymnasiumlar, palestralar ve stadyumlarda; koma, disk atma, atlama ve top oyunlar da oynarlard. Bu gsterili, parlak dnemini M.. V. yy.da yaadktan sonra M.. 393 Roma egemenlii srasnda nemini yitirdi.

Beden eitimi ve sporun geliimiXIV. yy.da balayan Rnesans ve hmanizm hareketleri beden eitimi ve sporda, insann beden ve ruh saln gelitirerek bedenin terbiye edilmesi fikrini n plana karmtr. Bu da 1400l yllarn sonunda beden eitiminin Avrupada okullarn programna alnmasn, 1900l yllarda ise Amerikada baz niversitelerin eitim ve retim programna girmesini salamtr

lk alarda spor

lk alarda sporlk dnemler doayla mcadele anlayna sahip olan insanolu, sonraki dnemlerde ise doaya hkmetme anlayn benimsemitir.

Nil vadisinde Msr, Dicle ve Frat nehirleri arasnda Smer ve Asur-Babilliler nehir uygarlklar, Anadolu yarmadasnda Eti, daha sonra da yonlar ky uygarlklar olarak bu gelimenin belli bal rnekleri olarak gsterilebilir.

Ta ilemek suretiyle kendine silah yapan insanolu hem kendini savunmu hem de hayvanlar avlayarak onlardan faydalanmtr. Bu srete bo zaman kavram ortaya km ve insanolu gemi dnemde yapt baz zaruri hareketleri bo zamanlarn deerlendirme arac olarak yapmaya balamtr. Nehri kim kardan karya daha hzl geecek, kim bir yerden bir yere daha hzl ulaacak, en byk hayvan kim avlayacak gibi davranlar insanolunun doasnda bulunan yarma ve elenme zelliklerini ortaya karmtr.

Paleotik ve neolitik dnemlk insann, Paleolitik Dnemde, doaya kar verdii yaam savanda beslenme, korunma, barnma, giyinme amal hareketlerini bilinli spor etkinlikleri saymak mmkn deildir. Ancak Neolitik Dnemde yerleik hayata geip doaya hkim olan, hayvanlar evcilletiren ve yeni av teknikleri gelitiren bylece kendine bo zaman oluturan insan, sportif etkinliklerini daha bilinli yapmaya balamtr.

Paleotik ve neolitik dnem

Yerleik hayata gei

Bo zaman kavramnsanlarn zorunlu ihtiyalarnn karlanmas zamanla daha ksa sre iinde gerekletirilmeye balanmtr. Yerleik hayatla beraber bu ihtiyalarn karlanmasnda artan zaman dilimi iinde insanlar zorunlu olmayan ama kendilerini daha gl, daha baarl ve mutlu hissettirecek faaliyetlere ynelmilerdir.Bu faaliyetlerin gerekletirildii zaman dilimi bo zaman kavramn ortaya karmtr.

Avlanma lk alarda insanolu, doayla ilikisini kendi lehine evirmeye baladktan sonra, hayvan kemikleri, ta ve aa gibi doal maddelerden yaplan aletleri gelitirerek avlanmada kullanmaya balamtr. nsanlarn hayvanlar evcilletirip binek olarak kullanlmas ise avlanrken yeni teknikler kullanmalarnda en nemli etken olmutur.

ORTA VE N ASYA UYGARLII

Orta ve n Asya UygarlklarOrta ve n Asya toplumlar, vcut eitimlerini yaanlan eitli olaylarn etkisiyle (sava, g vb.) bazen ok nemserken bazen de ihmal etmilerdir. Yine de bu toplumlarn vcut eitiminde Avrupadaki toplumlardan daha iyi bir seviyeye geldii grlr.Orta ve n Asyada yaayan uygarlklar incelendiinde bu toplumlarda sporun bir yaam biimi olarak yapld grlr. Bu uygarlklarda spor, ibadetten dn merasimlerine, elenceden savaa hazrla kadar hayatn hemen her alannda deiik ynleriyle karmza kar.

Trklerde SporATLI SPORLARTrkler iin at, hayatn vazgeilmez unsurlarndandr. Dolaysyla oynadklar oyunlarn hemen hemen tamamnn merkezinde at vardr. Trklerin yaptklar balca atl sporlar unlardr:

GkbrTrklerin ferd veya takm olarak atla yaptklar spordur. Kesilip ii temizlenmi bir olak veya herhangi bir hayvan eer ile bacaklar arasna sktran ve drtnala koan bir atlnn, kendisini kovalayan binicilere yakalanp avn kaptrmadan, snrlanm bir alan iinde, belirtilen hedefe kadar komas veya alanda turunu tamamlayarak say kazanmasdr.

Gkbr

Kzbr Gkbr oyununda kullanlan kesilip ii boaltlm olak, gelin tarafndan karlr. Damat ve dier genler, bu ola tekrar ele geirmeye alrken gelin de avn bunlara kaptrmamaya alr.

Beyge Evlenme trenlerinde gelin ile damadn belirlenen mesafeyi atl olarak yarmasdr. Bu yarlarda ata gzel binen gelinin damattan nce hedefe vard da grlr.

enok stn binicilik becerisi gerektiren bir takm oyunudur. imirden yaplan bir topu, evgen veya en denilen ucu kvrk sopa ile srerek kalelerden geirmek sureti ile say kazanma esasna dayanan bir spordur. Takmlarn her biri alt biniciden oluur.

en

Cirit Hzla koturulan atn zerinde bulunan oyuncunun rakibinefrlatt ciridi isabet ettirmesi, rakibin de bu ciritten kurtulmayaalmas veya o ciridi havada yakalayp rakibe isabet ettirmesi suretiyle puan kazanlan nemli bir takm oyunudur.

GELENEKSEL GRELERKarakucak greleri: Karakucak, Trklerin mill greidir. Orta Asya kaynakl bu geleneksel Trk greinin grnt ve kurallarnda yzyllar boyu ok az deiim olmutur. Karakucak, baka bir deyile serbest gre, gnmzde daha ok yal gre yaplmayan blgelerde yaplmaktadr.

Geleneksel grelerKuak greleri: Krm Trklerinin gelenei olan bu spor, davul zurna eliinde kendine has kurallar ile yaplr. Bu kurallar yledir:Greilecek alan im veya yumuak toprak olmaldr. Greiler ya ve arlk gz nnde bulundurularak boya ayrlr. Pehlivanlar soyunmazlar sadece ceketlerini ve ayakkablarn karrlar. Adlar okunan greilerin birbirlerinin bellerine balayacaklar iki metre uzunluunda ynden dokuma kuaklar balarlar. Bu kuaklardan tutarak greirler.

Geleneksel grelerAba greleri: Aba grei, adn pehlivanlarn giydikleri abadan almaktadr. Yakasz, kaban uzunluunda, yarm kollu, koltuk alt blm kol ucundan koltuk altna kadar kesik olan aba, kaln kumatan ya da kaba deriden dikilen bir gre giysisidir.

Geleneksel greleralvar grei: alvar grei, Trkmenler arasnda yaygn olarak yaplan bir gre eididir. nceleri prpt ve kispet uzunluundaki alvarlarla yaplan bu greler, gnmzde ise ksa alvarla yaplmaktadr.

Geleneksel grelerKrkpnar yal greleri: Krkpnar grelerinin tarihini kesin olarak Edirnenin fethi ile balatmak mmkn deildir. Baz gre yazarlar, Krkpnarn balang tarihini, Sleyman Paa ile Rumeliye geen krk yiidin efsanevi greiyle ilgili gsterirler.

Okuluk Trkler, ok kullanmadaki stn becerileri ile tannmlardr. Ok ve yayn Trklerde kutsal bir nitelii vard. Ok ve yay zerine edilen yeminlerin zel bir anlam tad bilinmektedir.

Dier sporlarKayak: Tarih kaynaklar, Trklerin kayak yaptklarn belirtmektedir. Kuzey Avrupa lkelerine ve byk gten nce Ural Dalar eteklerinde yaayan Finlilere, Trk kavimleri tarafndan kayan retildii ne srlmektedir.Matrak: Matrak oyununun birok eidi olmakla birlikte, asl bilinen tr gnmzdeki eskrime benzeyen uyumlu ve ritmik hareketlerle dans eder gibi yaplandr. ki kii tarafndan oynanan bu oyunda rakiplerden birinin elinde kl, tekinde ise kalkan yerine bir yastk bulunur.Tomak: Bir ipin ucuna taklm mein bir topla oynanr. Bu oyunda ama, tomak topunu rakibin srtna vurmak, savunma ve saldr srasnda abukluk ve beceri gstermektir.

Matrak

Tomak

ranllarda sporTarihte Persler olarak bilinen ran uygarl, eitim sistemini, savalarda dmanlarna kar stnlk salayabilmek iin vcut eitimi zerine kurmutur.ranllarn sporda Trklerden ok etkilendii bilinmektedir. ranllar ocuklarn yetitirirken eye ok nem verirlerdi. ocuklarna, on yana gelene kadar ata binmeyi, ok atmay ve yalan sylememeyi retirlerdi.

ranllarda spor

ranllarda sporranllarda okul denilebilecek eitim kurumlar bulunmamakla beraber, ocuklarn vcut idmanlarn ve asker eitimlerini yapabilecekleri ak alanlar daima olmutur. Bu eitimler, ilerleyen dnemlerde yerini gn domadan balayan kou, arlk kaldrma ve mzrak atma gibi pratik almalara brakmtr. Uzun ve zorlu yrylerle ala dayankl hle gelen genler, daha sonra ise sular yzerek gemeyi renirlerdi.

inlilerde sporevre uygarlklardan etkilendii grlen inlilerin sporu daha ok saray evresinde ve tapnaklarda yaptklar bilinmektedir. inliler, bu sporlar sarayda genellikle elence amal yapmlardr.

inlilerde sporOkuluk: inliler arasnda felsefe ve edebiyat bilginlerinin sporu olarak deerlendirilen ok atmak, inlilerin hayatnda ok nemli bir yer tutar. ocukluk dneminde ok ve yayla donatlan inliler, olgunlama dneminde ise oku hedefe isabet ettirme ve en uzaa atma idmanlar yaparlard.

inlilerde sporBinicilik: lkeleri sk sk komularnn istilasna urayan inliler, ata binmeyi yasal bir zorunluluk olarak kabul etmilerdir. inlilerde ata binmek, lkelerini dmanlarna kar korumann ve onlarla mcadele edebilmenin zorunlu bir yolu olarak grlmtr.

inlilerde sporGre: En eski sportif altrmalar arasnda inde nemli bir yer tutmaktadr. Grein kurallar Trklerin ve Moollarn greleriyle byk bir benzerlik gstermektedir. Vurma, tekme atma, can actma gibi ar giriimlerin yasak olduu bu grete, her trl kol, bacak oyunlar uygulanr ve yere drlen sporcu oyunu kaybederdi. Yabanc misafir ve temsilciler gre msabakalaryla karlanrken ylda iki kez de resm gre turnuvalar dzenlenirdi.

inlilerde sporHalat ekme: Hem halk hem de saray evresi tarafndan ilkbahar karlama bayramlarnda elenmek amac ile yaplrd. ki kiinin veya iki gurubun halata aslarak birbirlerini ekmeyi ama edindii bir elence oyunudur.Jimnastik: Bu spor, temellerini din figrlerden alan ve gze ho gelen eitli hareketleri iermektedir. inlilerde jimnastik hem salkl kalmann, hem tedavinin hem de elencenin bir yolu olarak grlmtr. Ruhun ve vcudun her trl huzursuzluklardan ve hastalklardan arndrlmasn, ruh beden btnlnn salanmasn amalayan, ayn zamanda tedavi nitelii tayan kungfu bir jimnastik trdr.Ayrca arlk kaldrma, yzme, krek ekme, akrobasi, ayak topu ve lungvan (golf) gibi sporlarn da inlilerde yapld grlmektedir.

Hintlilerde spor Hintliler, vcut eitiminde ilk zamanlar, din trenlerin bir paras olan dans ve elence sporu grdkleri sporlarla uramlardr. Ancak Hintliler iin en nemli ruhi ve fiziki egzersiz sistemi yogadr. Bir ruh disiplini teknii olan yoga ile vcudun btn organlarna ve onlarn fonksiyonlarna tam bir hkimiyet kurulur.

Hintlilerde spor

Hintlilerde sporHintliler, vcut kltrn olutururken genellikle ebed bar ve kurtulua ulamann yolu olarak grdkleri ruh disiplini nemseyen bir anlay benimsemilerdir. Dolaysyla yaptklar sporlarda da din geler arlk kazanmtr.Ancak evrensel sporlar olarak niteledikleri gre, sopa eskrimi ve ok atma gibi sporlar da yaptklarn grmekteyiz.

n Asya Medeniyetiteden beri, suyun hayatla olan yakn ilikisi dolaysyla, insanlarn su kylarnda kmeletii ve birok uygarln nehirlerin etrafnda veya denizlerin kylarnda kurulduu bilinmektedir. Bu sebeple Nil, Dicle ve Frat nehirleriyle Akdenizin kylarnda kurulduklar iin n Asya uygarlklarna Nehir ve Ky Uygarlklar da denilmektedir.Orta ve n Asya uygarlklar, btn uygarlklarn beii saylmakla beraber, tarihte vcut eitimi ile ilgili faaliyetlerin balang blgesi olmutur.

n Asya MedeniyetiSu kenarlarna yerlemi olan Smerlerin ivi yazsn, Msrllarn hiyeroglif yazsn bularak gelitirdikleri, yaamlarnn birok alannda bundan faydalandklar ve nemli olaylar sonraki nesillere ulatrmak iin yazy kullandklar bilinmektedir.

Smerlerde spor n Asyada ilk uygarl kuranlar, M 4000 - 5000 yllarnda Asya bozkrlarndan gelip aa Mezopotamyaya yerleen Smerlerdir. Btn Asya kkenli kavimler gibi Smerler de at beslemeleri ve ata iyi binmeleriyle tannmlardr. Yaplan kazlarda bulunan bakrdan yaplm iki tekerlekli, drt koumlu ve srcsnn ayakta durmasna yarayan bir platformu bulunan yar arabas modeli bunun en canl kant olmutur.Smerlerden kalan yazl belgeler, dnemin spor anlayn yanstmas bakmndan nemlidir. Berlin Mzesinde bulunan Smerlere ait yazl bir tablette, Kuvvetli erler, karlkl olarak glerini belirten bir mcadeleye giriiyorlar. denilmektedir. Baka bir tablette ise Erkekler o gn zorlu karlamalar yapmak zere evlerinden ktlar. yazldr.

Smerlerde sporGlgam, Uruk site devletinin mitolojik kral ve aslan avcsdr. Blgenin btn uygarlklarnda krallarn iyi aslan avcs olmalar, onlarn ayn zamanda halk arasndaki itibarlarn artran bir stnlk sebebi olmutur. Glgamn eli ile aslan ldrdn resmeden kabartmalar bulunmaktadr.Smerlere ait 200 akn kil tabletin, altn ve gm eserlerin, mezar talarnn, tapnak mimarilerinin ve Glgam Destannn sistemli bir ekilde incelenmesi sonucunda, modern manada sporun ilk izlerine Smerlerde rastlanmtr. Eski Yunanllarda grlen araba yarlar, gre, boks, kou ve cirit atma yarmalarnn ok daha eski tarihlerde Smerler tarafndan da yapld grlmektedir.

Asur ve Babillilerde SporGneyden gelerek Mezopotamyada hkm sren Sami kavimlerinden Asur ve Babilliler, Smer egemenliine son verdikten sonra uygarlklarn iyice kkletirmilerdir. Vcut altrmalarna ok nem veren Asur ve Babillilerin paral askerlerden oluan okularnn, svarilerinin, araba srclerinin, mzrak ve sapanclarnn kendi branlarnda srekli idman hlinde olduklar bilinmektedir.Kral ve ynetici snfnda olanlarn, halk zerindeki etkileri stn fizik gcyle orantl olduu iin, bunlarn vcut idmanlarn srekli hle getirdikleri ve ok tehlikeli olabilecek avlara ktklar grlmektedir.

Asur ve Babillilerde SporYaplan kazlarda, Asur ve Babil medeniyetinde corafi artlarn, yani iki byk nehir arasnda bulunmann, doal gerei olarak yaplan yzme faaliyetleriyle ilgili belgelerin yannda, boks ve grein yapldn gsteren kantlar da bulunmutur.

Hititlerde (Etiler) SporEtiler, iki nemli ktay birbirine balayan ve insanlk tarihinin en nemli uygarlklarna beiklik yapan Anadolu topraklar zerine kurulmu bir uygarlktr. Etilerde de btn sava uygarlklarda grlen atl araba ve at sporlar nemli bir yer tutmaktadr. Kral Hattuil, yararl bir bitkiye izafe edilen ve ilkbaharda kutlanan bir bayrama katlmak zere gittii Taharpa ehrinden saraynn bulunduu Hattua ehrine dnmektedir. Kraln arabas ehre yaklatnda karlamaya kan din adamlarnn, kraln atlarnn gemini nce tutmak iin aralarnda yartklar, bunu baaran kiinin dl olarak kraln seyis balna atand anlatlmaktadr. Etilerde bu grev sarayn en nemli memuriyetlerinden saylmaktadr. yle ki kraln yaknlarna verilen bir unvan olduu ve Kral Hattuilin de genliinde seyis ba olduu bilinmektedir.

Hititlerde sporBoazkyde yaplan kazlarda, Eti krallarndan Tikkulinin seyisbas tarafndan yazlan, atlk antrenman kitab bulunmutur. Modern bir antrenman kitabnda bile rastlanmayacak kadar mkemmel usullerin btn ayrntlaryla dile getirildii bu kitapta, yedi aylk antrenman sresi iinde, atn kou mesafeleri, adm trleri, tmar, yemlenmesi ve banyosu en ince ayrntlarna kadar aklanmaktadr. Etiler, Gne Tanrs Teupun erefine dzenledikleri enliklerde iki tekerlekli abralarla yarrlard. Birinci gelenin bana Eti kzlar tarafndan tapnakta kutsanm biradan dklr, zerine iekler serpilir ve arklar sylenirdi. Bu enliklerde greler, kl oyunlar, at yarlar, yzme ve atclk faaliyetleri de dzenlenirdi.

Msrllarda sporNehir uygarlklarnn en eski ve tipik rneklerinden biri olan Msrllarn, vcut altrmalar bakmndan ileri bir seviyeye ulatklar gze arpmaktadr. Gnmze kadar ulaan kaynaklar, Msrda vcut kltrn tekil eden faaliyetler arasnda jimnastik hareketlerinin, oyunlarn, boks, gre, eskrim gibi mcadele sporlarnn, su ile ilgili altrmalarn ve dansn varln ortaya koymaktadrlar.Msrllara ait mezarlarda bulunan biri krmz dieri koyu ten rengine boyanm iki greinin resimleri serbest grein tarih izleri bakmndan byk bir nem tamaktadr. Bu resimlerde Msr greinin btn ayrntlar,greilerin giyimleri, meydana gelileri, birbirlerini kovalamalar, el ense ekmeleri, denge bozan trl oyunlar, elmeleri, bacaklara dalmalar gibi oyunlar grmek mmkndr.

Msrllarda sporMsrllarn kk emberler ve ucu kvrk sopalarla bugnk hokeye benzer bir oyunu, kou, gre, ayak topu, boks, arlk kaldrma altrmalar gibi faaliyetleri de kurall bir biimde yaptklar bilinmektedir.Ayrca Msr rahiplerinin, gnei temsil eden tapnan etrafnda, gne sisteminin hareketlerini sembolize eden ok estetik figrlerle dolu bir dans mzik eliinde yaptklar da anlatlmaktadr

Yahudiler Dnyann en eski uygarlklarndan olan Yahudilerde vcut kltr, bu lkede toplum dzenini byk lde etkisi altna alan dinle ve savalarla balantl bir gelime gstermitir. Eitsel anlamda vcut faaliyetlerinin pek grlmedii Yahudilerde, gebelik devrinden balayarak binicilik ve silah kullanma hayati altrmalar olarak gze arpmaktadr.Yahudiler, glerini lmek ve yartrmak iin eitli arlktaki deneme talarn diz, karn ve gs zerine veya gergin kollarla ba stne kaldrarak almlardr. Savaa hazrlk amacyla da ok atma ve o dnem din adamlarnn din kurallara aykr diyerek benimsemedikleri top oyunlarn oynamlardr.

Yahudilerde sporYahudilerde elden ele haberleme yapldndan koular nemsenmitir. Kenevir veya hayvan sinirlerinden yaplm urganlarn ortasna konan ta hzla evirip urgann bir ucunu brakmak suretiyle hedefe isabet ettirme almalar ve yzme, kutsal kitaplarna girecek kadar nemlidir.

Akdeniz kpr uygarlAkdeniz kpr uygarlklar incelendiinde gerek yaam biimleri gerekse yaptklar sporlarla dnya tarihine damga vurduklar grlmektedir. zellikle bugnk bat uygarlklarna kltrel, siyasal ve sosyal adan byk katklar olmutur.Bu uygarlklar, sporu arlkl olarak fiziksel ve ruhsal adan ideal dzeye ulamak amacyla yapmlardr. Bunun yan sra savalara hazrlk amacyla insan gcn st dzeyde tutmaya yarayan sporlar da yaptklar grlmektedir.

Giritlilerde sporGiritliler, yaptklar saraylar ve villalarla yeni bir ehir kltr gelitirmilerdir. Corafi bakmdan doudan batya uzanan konumu ile n Asya, Yunanistan Yarmadas ve Kuzey Afrika arasnda bir kpr rol oynam olan Girit Adas, btn bu lkelerin odak noktas olarak deiik uygarlklarn ve kltrlerin birleim noktas hline gelmitir.

Giritlilerde sporzellikle barn saland M 2000 ile 1700 yllar arasnda Giritte kltrel gelimenin yannda vcut kltrnn de st dzeye ulat grlmektedir. Ele geen eserler, Girit halknn zellikle saray evresinde boks, gre, dans ve araba yarlar gibi vcut altrmalarn yaptklarn gstermektedir. Giritli kzlarn da saray nnde yaplan boa srtna atlama, dans ve araba yarlarna katldklar grlmektedir.Ayrca dar kalal, geni omuzlu, uzun bacakl, ll ve dengeli insan figrleri bu uygarln vcut kltrne k tutan, halkn tamamyla spor ve antrenmana verdii nemi gsteren nemli kalntlardr.

Giritlilerde sporGiritlilerin din enliklerinde oynadklar bir oyun yledir: Boa iyice kzdrldktan sonra serbest braklr. Oyuncu, zerine hzla gelen boaya doru koarak boynuzlarndan yakalar ve palende atarak boann beli ile kuyruu arasndaki blme ayaklarnn stne dmeye alr.

Atinallarda sporAtinallar, yon kltrnn en gl temsilcileridir. Kraln sylediklerinin kanun olduu bir demokrasi anlayna sahiptiler. Eitimin btnl iinde yer verdikleri vcut altrmalarn, arlktan uzak bir tutumla insann gl ve gzel bir vcuda sahip olmas iin iyi bir vasta olarak kullanmlardr.

Atinallarda sporAtinada devlet, gen vatandalarnn tam ve mkemmel olarak yetimesini kendi devlerinden saym ve bunu anayasa ile tespit etmitir. Atinal genlerin vatandalk haklarna tam olarak sahip olabimeleri iin u aamalardan gemeleri mecburiydi:1- Palestra ad verilen zel eitim yerlerinde vcut altrmalarna balarlard.2- 18 yana gelince Ebhebe sfatn alr ve vcudu yetimi olarak Gimnazyona balarlard.3- Mutlak bir disiplin anlayyla g ve yeteneklerine uyan bir vcut eitimine tabi tutulurlard.4- Vcut altrmalarna devam eden genler yllk yarma bayramlarnda kendi aralarnda yarrlard. Sportif eitimin yan sra savaa hazrlayc altrmalara da yer verilirdi. Ata binerek, arazide sava oyunlar oynayarak, uzun yryler ve mukavemet koular yaparak genler askerlie hazrlanrd.

Spartallaryi sava olmalaryla bilinen Ispartallar, eitimde yurttan sava gcn gelitirmeyi ama edinmilerdir. Bunun iin bedeni eitici almalar, savaa hazrlk nitelii tamaktadr. Eitimin en nemli gesi koulard. Ayrca disk ve cirit atma, eskrim, boks, gre ve top oyunlar ile genlerin ok ynl gelimeleri amalanrd. Isparta yasalar ksa fakat zl konumay, salam ve kesin i yapmay emrediyordu.

Spartallarda sporIspartada kzlar vcut gc, beceri, salamlk, cesaret, an ve eref bakmndan erkeklerden geri kalmazlard. Isparta kzlar her drt ylda bir Eliste Hera erefine dzenlenen ve sadece kzlarn katld Hera bayramlarnda yarrlard.Bu oyunlar Olimpiada dzenlenen oyunlarn bir blm olarak ondan on be gn nce veya sonra kutlanrd.

Atina ve Spartallar

Yunanllarda sporYunanllarn, M 3000li yllarn sonunda kuzeyden gelen yonlar, Akadlar ve Dorlarn, Yunanistann en eski kavimlerinden Pelasgerlerle karmndan meydana geldii sanlmaktadr. zellikle bugnk Bat uygarlnn kendisine ok eyler borlu olduu eski Yunanllar, bilim, felsefe ve kltrleri ile insanlk tarihinde nemli bir yer tutmaktadr. nsanlar daha mkemmele ulatrmak iin ruhla birlikte vcudun da eitilmesi gerektiini ileri srerek eitimde yeni bir uygulamann yolunu aanlar eski Yunanllar olmutur.

Yunanllarda spor

Yunanllarda sporYunanllar genel eitimin bir paras hline getirdikleri jimnastik eitimiyle, bireylere daha iyimser, daha zinde ve daha gvenli bir dnya gr kazandrmay hedeflemilerdir. Her alanda en iyi ve yetenekli olan bulmay ama edinen Yunanllar, yarmay da bu amalarna ulamann bir arac olarak grmlerdir.Yunanllarn dzenledikleri baz yarmalar tadklar zel anlam sebebiyle kendi dar snrlarn aarak btn Yunanllarn ortak enlikleri hline gelmitir. Bunlarn en nemlileri Panelenik oyunlar ad verilen Olimpia, Pyhia, Nemea ve sthmia oyunlardr. Kurulu ykleri dine ve mitolojiye dayanan bu drt yarma enliinin en eskisi ve her bakmdan dierlerine rnek olan Olimpiada dzenlenen oyunlardr.

YEN ALARDA SPOR

Olimpiyat Oyunlarnn Kurulu almalarEski Yunanllar tanrlar adna eitli trenler dzenlerlerdi. Bunlarn en nls ve eskisi Olimpiada yaplan olimpiyat oyunlardr. Tanr Zeusu anmak ve blgede bar salamak amacyla yaplan bu yarmalar, zamanla yerini Yunan site devletlerinin birbirlerine stnlk kurma mcadelesine brakmtr.Antik olimpiyat oyunlar sayesinde, sava hlinde bulunan Yunan site devletleri, oyunlara ksa bir sre kala silahlar brakr ve yaracak olan sporcularn seip yetitirirdi.Baz tarihiler, olimpiyat oyunlarnn Tanr Zeusu anmak ve blgede bar salamak amacyla yapldn sylerken bazlar ise M VIII. asrda hkmdar Iphtusun, Pelops ansna lenler dzenlediini ve bu lenlerin daha sonraki dnemlerde Olimpiyatlar diye anldn sylemektedirler.

OLMPZMSpor yapmann temel amacnn, insann bedensel geliimi kadar ruhsal geliimine de katk salamak olduunu anlatmak. Daha huzurlu ve bar bir dnya iin genlerin spor yoluyla dost olmalarn ve birbirlerini anlamalarn salamak.Dnyann drt bir tarafndaki sporcu genleri, olimpiyat oyunlar dediimiz byk spor leninde bir araya getirmek. Evrensel bir iyi niyet ortam yaratmak ve gelitirmek amac ile olimpizm prensiplerini dnyaya yaymaktr.

Olimpiyat oyunlarnn kurulu almalarMS 146 ylnda Yunanistan igal eden Romallar, kltrleriyle Yunan halk zerinde etkili olmulardr. galden sonra olimpiyat oyunlarna sportif amalardan uzak bir grnt veren Romallar, oyunlarn gidiatna glge drmlerdir. Olimpiyat oyunlar, gladyatrlerin birbirleriyle dvt, sonucu lmle biten birer sava oyunu hline gelmitir.MS 408de ise II. Theodosius (Teodosyus) oyunlara son vermitir.

Olimpiyat oyunlarnn kurulu almalarXVIII. yzylda arkeologlarn Olimpia kentini kefetmesi, olimpiyat hareketini yeniden gndeme getirmitir.Baron Pierre De Coubertin (Baron Piyer D Kubertin)in eitim ve spor konusunda hayran olduu ngiltereyi ziyareti srasnda Papaz Didonun okulunun kapsnda grd Latince kelime modern olimpiyat fikrinin temelini olutumutur. (Daha hzl, daha ykek, daha gl).

Olimpiyat oyunlarnn kurulu almalarAntik olimpiyatlarn sona ermesinden 1500 yl sonra, 25 Kasm 1892 tarihinde Fransann Sorbonne niversitesinde, ksa ad USFSA olan Fransz Atletizm Sporlar Kulpleri Birliinin beinci yl dnmn kutlamak amacyla Spor Konseyi topland. USFSAnn genel sekreteri Baron Pierre de Coubertin al konumasnn sonunda yle baryordu: Antik olimpiyatlarn modern tarzda yeniden yaplmasnn karar altna alnmasn istiyorum. Bu nedenle sporcularmz baka memleketlere gnderelim ve onlardan da sporcularn yurdumuza gndermelerini isteyelim. Gelecein, hakiki hr spor alveriini kabul ettiimiz ve Yunanllarn tekelinden karp btn dnyann belli bal ehirlerine mal edebildiimiz gn, olimpiyat oyunlar ile bar davas yeni ve kuvvetli bir dost kazanacaktr.

Olimpiyat oyunlarnn kurulu almalarCoubertinin bu teklifi byk alk ald ve olimpiyat oyunlarnn tm dnyaya ait olduuna dair kanaat oluturdu. Bundan sonra hem modern olimpiyat oyunlarnn hem de Uluslararas Olimpiyat Komitesinin kurulmas iin bir komisyon kuruldu. Bu komisyon Fransz Baron Pierre de Coubertinin bakanlnda Amerikal Profesr Sloan ile ngiliz Herbertden oluuyordu. Bu komisyon ilkini New Yorkta, ikincisini de Londrada yapt almalar sonucu, Olimpik Prensipleri belirledi. Bu prensiplerin, 16 Haziran 1894 tarihinde Parise dnyann drt bir yanndan gelecek delegeler ve ounluu Fransz olan iki bini akn spor eksperi ile oylanmas kararlatrld. Toplantnn 23 Haziran 1894 gn yaplan oturumunda, Amerika ve on iki Avrupa lkesinden gelen delegeler tarafndan, Coubertinin modern olimpiyatlarn yaplmas teklifi oy birlii ile kabul edildi.

Olimpiyat oyunlarnn kurulu almalarBaron Pierre de Coubertinin modern olimpiyat oyunlaryla ilgili teklif ettii ilkeler unlardr:1- Olimpiyatlar drt ylda bir yaplacaktr.2- Yarmalarda sadece bykler yer alacaktr.3- Amatrlk kurallar esastr.4- Her olimpiyat farkl lkede yaplacaktr.5- Olimpiyat herkese ak olacaktr.6- Bir olimpiyat komitesi kurulacak ve bu komitenin bakan Coubertin olacaktr.

Olimpiyat oyunlar kurulu almalarModern olimpiyat oyunlarnn gerek mealesini yakan Baron Pierre de Coubertin, eski Yunan olimpiyatlarna hkim olan dnceyi modern an gereklerine uygun hle getirdi. Baron Pierre de Coubertin, antik olimpiyatlarn kazanmaya dayal felsefesine kar, modern olimpiyatlarn felsefesini katlmak zerine kurdu. Baron Pierre de Coubertinin bir devrim nitelii tayan ve 1896da Atinada balayan modern olimpiyat oyunlarndan nce Yunan olimpiyatlarna benzer eitli oyunlar organize edilmi ise de hibiri devamllk ve evrensel bir nitelik kazanamad.

Modern olimpiyat oyunlar

Semboller Olimpik hareketin ideallerinin temsili iin semboller kullanlr. En ok bilinen olimpiyat sembol iie gemi farkl renklerdeki halkalardr. Be iie halka 5 ktay (Amerika,Afrika,Asya,Avustralya,Avrupa) temsil eder. 5 ktadan lkelerin katld ilk olimpiyat ise1912 Yaz Olimpiyatlar'dr. Seilen bu renklerden en az biri her lkenin bayranda bulunmaktadr. Dolaysyla sanlann aksine bayraktaki renklerin herhangi bir ktay temsil etmemektedir, lkeleri temsil etmektedir. Olimpiyat bayra 1914'te kabul edildi ve 1916'daki olimpiyatlarda kullanlmas kararlatrld. Ancak 1916 OlimpiyatlarI. Dnya Savanedeniyle iptal edilince, bayrak ilk olarak1920 Yaz Olimpiyatlar'nda kullanld.

Semboller Olimpiyatlarn slogan kelimelik latince ifadedir:Citius, Altius, Fortius. "Daha hzl, Daha yksek, Daha gl." anlamna gelen ifade sporcunun birinci olmay deil, elinden gelenin en iyisini yapmasn tler. Slogann bir dier anlam da udur: "En nemlisi kazanmak deil, katlmaktr". SloganPierre de Coubertin'in nerisiyle 1894'teUluslararas Olimpiyat Komitesi'nin kuruluuyla beraber kabul edildi.

Semboller Her olimpiyat ncesinde trenleOlimpiyat Ateiyaklr ve kapana kadar yanar. Olimpiyat mealesi Antik dnemde olduu gibi gnmzde deYunanistan'nOlimposdandamercekyardmyla Gne kullanlarak yaklr. Yaklan meale olimpiyatlarn dzenlenecei yere kadar lke lke dolatrlr ve olimpiyatlar al trenindeki Olimpiyat atei bu meale ile yaklr. Olimpiyat Atei ilk olarak1936 Yaz Olimpiyatlar'nda kullanld.Olimpiyat maskotu, ev sahibi lkenin kltrel deerlerini yanstr ve genellikle bir hayvan ya da insan figrdr. Olimpiyat Maskotu ilk olarak1968 Yaz Olimpiyatlar'nda kullanld. Olimpik maskotlararasnda en nls1980 Yaz Olimpiyatlar'nda kullanlanMisha'dr.

Trenler Oyunlar ncesinde olimpik kurallar gerei al treni dzenlenir. Tren genellikle ev sahibi lke ulusal marnn okunmas ve bayrann gndere ekilmesi ile balar. Daha sonra genellikle mzik, dans ve grsel sanatlardan oluan etkinlikler sunulur. Al trenleri gnmzde yksek maliyetlerle dzenlenmektedir.2008 Yaz Olimpiyatlaral treni yaklak 100 milyon dolara mal olmutur.Al treni srasnda btn sporcular ve hakemler olimpiyat yemini ederler. Bu yemin ev sahibi lkenin setii bir sporcu tarafndan tm sporcular adna okunur. lk sporcu yemini1920 Yaz Olimpiyatlar'ndaVictor Bointarafndan okundu.

Trenler Her olimpiyat yarndan sonra bir madalya treni dzenlenmekedir. Kazanan en yksekte olmak zere sral bir krsde yar ilk srada bitirenlere madalya verilmektedir. Kazananaaltn, ikinciyegmve ncyebronz madalyaverilir.IOCyesi tarafndan verilen madalyalardan sonra ulusal bayraklarn altnda kazanan kiinin lkesinin milli mar alnr. Bu madalya treni yar sonunda veya en ge bir gn sonra dzenlenmektedir.Altn ve gm madalyalar kaplamadr. Madalyann bir yznde 1928'den beri elinde zafer elengi tutan zafer tanrasNikekabartmas, dier yznde olimpiyatn dzenlendii lke ile ilgili yerel motifler bulunmaktadr.Kapan Treni

Boykotlar ve Olumsuz Olaylar lkelerin eitli protestolarn gstermek iin Olimpiyatlara katlmay boykot etmesi oyunlar zellikleSouk Savadneminde olduka etkilemitir. Boykotlarn oyunlarn gcne en byk etkisi ise1980ve1984'de pepee yaplanMoskovaveLos Angeles'deki oyunlarda grlmtr.1979ylndaSovyetler Birlii'ninAfganistan' igal etmesini protesto eden ve ABD'nin ban ektii 64 lke Moskova'y protesto etti. Oyunlara sadece 80 takm katld.Drt sene sonra bu defaABD'de yaplan olimpiyatlarDou Blokulkeleri boykot etti.SSCB'nin nderliinde aralarndaDou AlmanyaveKba'nn bulunduu 13 lke olimpiyatalara katlmad.Ancak olimpiyatlar tarihinde ilk boykot1956ylndaHollanda,spanyavesviretarafndanMacaristan'daki ihtilali protesto iin yapld. Bunun yanndaKamboya,Msr,IrakveLbnan,Svey Bunalm(Sava) olarak da bilinen Arap-srail Sava'nn protesto iin bu olimpiyatlara katlmad.

Boykotlar ve Olumsuz Olaylar 1968 ve 1972'de pek ok Afrikal lke Yeni Zelanda, Zimbabwe (Rodezya) ve Gney Afrika'nn Olimpiyatlara katlmas engellenmesi nedeniyle IOC'nin karar almasn istemi ve boykotla tehdit etmilerdir. Son olarak1976 Montreal Olimpiyatlar'na Yeni Zelanda Rugby takmnn rk ynetimi nedeniyle sportif ambargo uygulanan Gney Afrika Cumhuriyeti'nde bir turnuvaya katldktan sonra olimpiyatlara kabul edilmesini protesto etmek iin bu oyunlara katlmamtr. 22 lke oyunlar boykot etmitir.1988'deKuzey KoreSeul'deki (Gney Kore) oyunlara katlmad. Bu oyunlara Kba, Etiyopya ve Nikaragua da katlmad.1972 Mnih Olimpiyatlar'nda, oyunlar tarihinin ilk ve en nemli terr olay gereklemitir.Kara Eyllrgtne balFilistin'li 8 terristsrailadna yaran 11 sporcuyu esir almtr. ki sporcuyu hemen ldren terristler dier 9 sporcuyla beraber Almanya'y terk etmek zere havaalanna geldiklerinde Alman gvenlik glerinin operasyon hazrlnda olduunu farketmi, 9 sporcuyu ldrp atmaya girmilerdir. Toplam 18 saat sren olayda 11 sporcunun yan sra bir Alman polis ve 5 terrist de lmtr.

Boykotlar ve Olumsuz Olaylar Yine 1972 Olimpiyatlar'nda kapann yaplaca11 EyllgnStuttgart'tan bir uak karld ve terristlerin trene bomba ataca haber alnd. Yetkililer karlan ua iki adet sava ua ile takip ettiklerini ve ve Mnih'e yaklamas halinde dreceklerini aklamt. Ancak bir sre sonra takip edilen uan baka bir sivil uak olduu ortaya kt. Karlan uak ise bir daha bulunamad. Yllardr bu olayla ilgili baz konular hl akla kavumamtr.1996 Atlanta Olimpiyatlar'nda Olimpiyat Park'nda bir bomba patlad. Patlama sonucu bir seyirci ld ve 100'den fazla kii yaraland.Melih UzunyoladlTRTkameraman ise olay ekmek zere koarken kalp krizi sonucu hayatn kaybetti. Soruturmalarn sonucunda bombayEric Robert Rudolphadl bir ABD vatandann koyduu ortaya kt.

Doping skandallarOlimpiyatlarn ruhuna en ok zarar veren etkenlerin banda son yllarda kullanm gittike artan doping etkisi olan ila kullanm gelmektedir. zellikle2004 Atina Olimpiyatlar'nda bata halter gibi gce dayal sporlar olmak zere pek ok doping vakas ile karlald ve alnm pek ok madalya iade edildi. Aslnda ilk olimpiyatlarda doping etkili ila kullanm yasak deildi. Hatta1904 Yaz Olimpiyatlar'nda maratonu kazananThomas Hickss'e yar iinde dahi antrenr tarafndan glendirici ilalar verildi. Ancak zaman iinde bunun spor ruhuna aykr olmas ve ileri safhalarda salk problemleri yaratmas sebebiyle yasaklanmas sz konusu oldu. lk olarak 1956 Melbourn'da konu gndeme geldi.Olimpiyat tarihinin dopinglerle ilgili en dramatik olay ise1960 Yaz Olimpiyatlarn'da gerekleti. Danimarkal bisikletiKnut Enemark Jensenyar srasnda bisiklettten derek ld. Daha sonra lmnn kulland dopingli ilalardan kaynakland ortaya kt. Bu olay zerine 1963 ylnda Avrupa Komisyonu'nda doping konusu ele alnd ve ilk kontroller yetersiz de olsa,1964 Tokyo Olimpiyatlar'nda yaplmaya balad.

Doping skandallarAncak pek ok spor federasyonun koyduu dopingli sporcuya men cezasn uygulama kararnIOCilk olarak 1967'de verdi. Ve Olimpiyatlar tarihinde ilk doping testi pozitif kan sporcu 1968 ylnda sveli atletHans-Gunnar Liljenwalloldu. Sporcu kazand bronz madalyay alkol kullanm nedeniyle kaybetmi oldu.Olimpiyatlarn en bilinen doping olay ise 100 metre yarnda1988 Yaz Olimpiyatlar'nda ortaya kt. Kanadal sprinterBen Johnsonyar rekor krarak kazanm ve bu oyunlarn belki de en nemli madalyalarndan birini kazanmt. Ancak doping testleri sonucu pozitif knca madalyay iade etmek zorunda kald ve 2 yl men cezas ald.Son yllarda olduka artan dopingli ila kullanm ile Uluslaras Anti Doping Kurumu (WADA) kuruldu ve denetimler olduka sklatrld. Ben Johnson olaynda olduu gibi madalyann verilip sonra alnmas ve doping kullanmayan sporcularn hakk olan dereceyi o sahada alamamas olduka tartld. Bu yzden artk sporcular oyunlara katlmadan nce, hatta kendi lkelerindeki basknlar ile, testler yaparak dopingi nlemeye ve ila kullanan sporcularn oyunlara katlmas engellenmeye allyor.

letiim 1906 Atinada yaplan Ara Olimpiyatlarda ilk sinema kaytlar yapld.1908 Londra Olimpiyatlarnda ilk defa telgraf ile haberleme kullanld.1912 Stockholm Olimpiyatlarnda ilk defa fotoraf brosu kuruldu.1924 Paris Olimpiyatlarnda Uluslararas Spor Yazarlar Birlii kuruldu.1928 Amsterdam Olimpiyatlarnda ilk defa radyo yayn Hollanda iinde yapld.1932 Los Angeles Olimpiyatlarnda tm Amerika ktasna ilk defa radyo yayn yapld. Ayrca 1500 amatr radyocu oyunlar btn dnyaya anlatt.1936 Berlin Olimpiyatlarnda ilk televizyon yayn yapld.1956 Cortina Olimpiyatlarn 6 milyon kii televizyondan izledi.1960 Roma Olimpiyat btn Avrupaya canl televizyon yayn yapld.1964 Tokyo Olimpiyat uydu yayn ile ilk ktalararas televizyon yayn yapld.1968 Meksiko Olimpiyat uydu yayn ile ilk ktalararas canl yayn yapld.

Olimpiyat Oyunlar'nda Trkiye

Trkiye Milli Olimpiyat Komitesi1914ylnda kurulmu veUluslararas Olimpiyat Komitesitarafndan kabul edilmitir. Trkiye'nin ilkOlimpiyat Oyunlar'na itirakara oyunlardiye adlandrlanOsmanl Devletiyllarnda 1906 Atina oyunlardr. Bu tarihten itibaren genelde dzenli bir ekilde her organizasyonda yer alan Trkiye, ancak 1920 Ansvers oyunlarnaBirinci Dnya Sava'na neden olan lkeler (Almanya,Avusturya,Macaristan,TrkiyeveBulgaristan) sfatna sahip olmas nedeniyle Uluslararas Olimpiyat Komitesi tarafndan organizasyona davet edilmedi. 1932 Los Angeles oyunlarna ise yolun uzakl ve masraflarn okluu nedeniyle Trkiye Milli Olimpiyat Komitesi tarafndanABD'ye sporcu gnderilmedi. 1980 Moskova oyunlarnaSSCB'ninAfganistan' igalini protesto eden pek ok batl lke gibi oyunlara sporcularn gndermemitir.

1923 ncesiAtina'daki 1906 ara olimpiyat oyunlarnaOsmanl Devleti'ni temsilenstanbul,zmirveSelanik'ten 1 Ermeni, 10 ngiliz, 18 Rum, 1 Musevi olmak zere 30 sporcu katld. Atletizm, jimnastik eskrim, gre ve futbol dallarnda sporcular Osmanl Devleti'nin temsil ederken, Bunlar arasnda yaranYorgo Aliprantisadl jimnastiki 10 metrelik ipe trmanma yarmasnda, 11.4 saniyelik derecesiyle dnya rekoru krarak birincilik krssne kmtr. Aliprantis'in bu rekoru, ipe trmanma yarnn ertesi yl olimpiyat sporu kategorisinden kartlmasndan dolay gnmzde de geerliliini korumaktadr.1908 ylnda iseMerutiyetin ilanile devlet iinde dernek kurma yasas kt ve bugnkTrkiye Milli Olimpiyat Komitesi'nin temellerini oluturanOsmanl Olimpiyat Cemiyetikuruldu. Bu dernein kurulmasndan sonra Trkiye, resmi olarak Olimpiyat Oyunlar'nda temsil edilme hakkn kazand.1908 ylndaki olimpiyatlara katlan tek Osmanl sporcu olan jimnastikiAleko Mulos, olimpiyatlarda resmi olarak Trkiye'yi temsil eden sporcu olarak tarihe geti. 1912'deki olimpiyatlarda Trkiye'den katlan 2 sporcuVahram PapazyanileMgrd Mgryan'd. Osmanl Devleti,I. Dnya Sava'na neden olan lkeler arasnda grld iin 1920 oyunlarna arlmad.

1924-19481924 Paris Olimpiyatlar'ndaTrkiye Milli Futbol Takmda ilk kez yer ald. Milli takmekoslovakya'ya 5-2 yenilerek elendi. Trkiye, 1924 Olimpiyatlar'nda 11 atlet, 3 bisiklet, 2 halter, 1 eskrim, 5 gre ve 18 futbol oyuncusu tarafndan temsil edildi.1928 Amsterdam Olimpiyatlar'nda Trkiye'den 6 atlet, 5 bisikleti, 1 halterci, 4 eskrim sporcusu, 6 grei ve 20 kiiden oluan bir futbol takm mcadele etti. Trk atletmer Besim Koalay, 1924 ve 1928'de Trkiye'yi temsil etmitir.1932 Los Angeles Olimpiyatlar'na Trkiye, yolun uzakl ve masraflarn okluu nedeniyle bu olimpiyata katlmad.1936 Berlin Olimpiyatlar'na 2'si kadn 60 sporcuyla katlan Trkiye, ilk kez bir olimpiyatta Trk kadn sporcularla da yer alm oldu. Trkiye, olimpiyat tarihinin ilk madalyalarn 1936 Olimpiyatlar'nda elde etti. Trkiye'nin Olimpiyat Oyunlar tarihinde eref krssne kan ilk Trk sporcusu serbest gre 79kg'da bronz madalya kazanan MersinliAhmet Kireioldu. Onun ardndan grekoromen 61kg'daYaar Erkanaltn madalyann sahibi oldu. Trkiye, kazand 2 madalyayla Olimpiyatlar 19. srada tamamlad.1948 Londra Olimpiyatlar'na Trkiye'den 1'i kadn olmak zere toplam 68 sporcu katlrken, Trkiye adna toplamda 12 Trk sporcusu eref krssne kt. Trkiye tamam gre sporundan olmak zere toplam 6 altn madalya kazand. Trkiye, 1948 Olimpiyatlar'nda takm halinde 7. sray alma baars gsterdi.

1952-19761952 Helsinki Olimpiyatlar'nda Trkiye'yi Olimpiyatlarda tamam erkek 60 sporcu temsil etti. Trkiye, kazand 2 altn ve bir de bronz madalyayla lkeler sralamasnda 16. oldu.1956 Melbourne Olimpiyatlar'na Trkiye'de yaanan ekonomik skntlar nedeniyle sadece 15 sporcu gidebildi. Trkiye'nin kazand 7 madalyann tamam da greten geldi.1960 Roma Olimpiyatlar'na Trkiye adna damgasn vuran olay, Trk greilerinin tam 7 altn madalya kazanmasyd.Ahmet Bilek,Mustafa Dastanl,Hasan Gngr,smet Atl,Mzahir Sille,Mithat BayrakveTevfik K1960 Roma Olimpiyatlar'nn Trkiye adna altn madalyaya uzanan isimleri oldular. Trkiye, 1960 Roma Olimpiyatlar'nda kazand 9 madalyayla lke sralamasnda 6. sray elde etti. Trkiye1964 Tokyo Olimpiyatlar'na, atletizm, halter, gre ve yelkende toplam 25 erkek sporcuyla katld. Tokyo'da 2 altn, 3 gm ve 1 bronz madalya kazanan Trkiye'nin kazand tm madalyalar yine greten gelirken, Trkiye kazand 6 madalyayla lke sralamasnda 16. sray elde etti.1968 Mexico City Olimpiyatlar'nda Trkiye'yi atclkta 3, atletizmde 4, boksta 6 ve grete 16 olmak zere toplam 33 sporcu temsil etti. Trkiye, Olimpiyatlarda 2 altn madalya kazanrken, madalyalarMahmut AtalayveAhmet Ayk'la yine greten geldi.1972 Mnih Olimpiyatlar'nda Trkiye bu olimpiyatta atclkta 4, atletizmde 4, boksta 7, bisiklette 6, eskrimde 4, halterde 4, grete 16, yzmede 2 sporcu olmak zere toplamda 1'i kadn 47 sporcuyla yart. Trkiye, kalabalk katlmna ramen 1972'de sadece 1 gm madalya kazanabildi. Trkiye'nin olimpiyatlardaki tek madalyasnn sahibi ise greteVehbi Akdaoldu.1976 Montreal Olimpiyatlar'nda Trkiye atletizm'de 3, boksta 3, bisiklette 4, halterde 2, judoda 3, atclkta 3, grete 11 ve tramplen atlamada 1 sporcu olmak zere toplamda 1'i kadn 30 sporcuyla temsil edildi. Ancak Trkiye 1976'da tek bir madalya dahi alamad.

1980-19881980 Moskova Olimpiyatlar'naSovyetler Birlii'ninAfganistan' igal etmesini olimpiyat ruhuna aykr bulan, aralarnda Trkiye'nin de bulunduu veAmerika Birleik Devletleri'nin ba ektii 33 lke 1980 Moskova'y boykot etti.1984 Los Angeles Olimpiyatlar; Sovyetler Birlii ile onu destekleyenDou Blokulkelerince boykot edilmiti. Trkiye'nin 2'si kadn, toplam 48 sporcuyla katld bu organizasyondatam 36 yl sonra ilk kezgre dnda bir branta madalya kazanld. Boks dalnda mcadele edenEyp CanveTurgut Aykabronz madalya kazanan isimler olurlarken Trkiye'nin 3. ve son madalyas, yine bronz oldu. Trkiye; Los Angeles'ta atclkta 4, atletizmde 5, boksta 6, okulukta 3, judoda 4, halterde 4, grete 16, yzmede 4, yelkende 2 sporcuyla mcadele etti.1988 Seul Olimpiyatlar'na Trkiye 5'i kadn, toplam 50 sporcuyla mcadele ederken,ilk kez bir Trk sporcusu, olimpiyat rekoru krma baarsgsterdi.Naim Sleymanolu, "halterde Trkiye'nin ilk altn madalya"sn kazandrrken serbest greteNecmi Genalpgm madalyayla Trkiye'ye dnd. Trkiye, Seul'de atclkta 2, atletizmde 4, boksta 4, okulukta 6, judoda 4, yelkende 3, yzmede 2, halterde 5, grete 12 ve tekvandoda 8 sporcuyla mcadele etti.

1992-20001992 Barcelona Olimpiyatlar'nda Trkiye'yi 8'i kadn, toplam 47 kii temsil etti. Trkiye; Barcelona Olimpiyatlar'nda 2 altn, 2 gm ve 2 bronz olmak zere toplam 6 madalya kazanrken, judodaHlya enyurt'un bronz madalya almasyla "olimpiyatlar tarihi boyunca ilk kez bir Trk kadn sporcu", krsye kma baars gsterdi. Trkiye adna, halterde Naim Sleymanolu ve grekoromen greteMehmet kif Pirimaltn madalya kazanan isimler oldular.1996 Atlanta Olimpiyatlar'na Trkiye adna 9'u kadn, toplam 54 sporcu katld. Halterci Naim Sleymanolu; bir kez daha altn madalyaya ulaarak "st ste olimpiyat altn madalyas kazanan halterci" unvanyla Olimpiyatlar ve Trk spor tarihine geti. kisi halterde, ikisi de grete olmak zere 4 altn madalyann yan sra birer de gm ve bronz madalya elde edildi. Altn madalyalardan biri;Naim Sleymanolu gibi tarihe geecek olanve ilk kez olimpiyatlara katlan halterciHalil Mutlu'ya aitti. Trkiye; bu Olimpiyatlar sonunda madalya sralamasnda 20. basamakta yer ald.2000 Sidney Olimpiyatlar'nda Trkiye'nin 15'i kadn, toplam 59 sporcusu vard. Trkiye'yi bu oyunlarda atclkta 2, atletizmde 6, boksta 9, grete 12, halterde 8, judoda 3, okuukta 6, tekvandoda 2, yelkende 4, yzmede 7 sporcu temsil etti. GreteHamza Yerlikaya, halterdeHalil Mutlu, judodaHseyin zkanaltn madalya kazanan sporcular olurlarken bronz madalya alanHamide Bkn Tosunise "tekvando dalnda Trkiye'ye ilk madalya"y getiren sporcu oldu. Trkiye 2000 Sidney Olimpiyatlar'n toplam 5 madalyayla 26. srada tamamlad.

2004-20122004 Atina OlimpiyatlarTrkiye 21'i kadn toplam 66 sporcuyla katlm salad. Trkiye Olimpiyatlar sonucunda 3' altn, 3' gm, 4' de bronz olmak zere toplam 10 madalya kazand. Trkiye'ye altn kazandran isimler, halterdeNurcan Taylan,Halil MutluveTaner Sarolurken, bokstaAtagn Yalnkaya, tekvandodaBahri Tanrkulu, grete iseeref Erolugm; atletizmdeEref Apak, greteAydn PolatveMehmet zal, halterde iseSedat Artubronz madalya kazandrd.2008 Pekin Olimpiyatlar'nda Trkiye 12 branta 19'u kadn olmak zere 68 sporcu ile temsil edildi. 16 sporcuyla atletizm ilk srada yer alrken, gre 13, yzme 11, halter 6, yelken 6, boks 5, tekvando 4, masa tenisi ve okuluk 2'er, atclk, judo ve bisiklette ise 1'er sporcuyla Trk sporcular Pekin'de yart. Trkiye tek altn madalyasn greteRamazan ahin'le kazanrken, 4 gm ve 3 bronz madalyayla olimpiyatlar 37. srada tamamlad.2012 Londra Olimpiyatlar'nda Trkiye bir ilki baard. lk defa kadn basketbol ve voleybol takmlar olimpiyatlara katld. Londra'ya 16 dalda 66's kadn toplam 114 sporcuyla geldi. Atletizmde 33, grete 13, basketbol ve voleybolda 12'er, halterde 9, boks ve yzmede 6'ar, atclk ve yelkende 5'er, tekvando ve bisiklette 3'er, judo ve masa tenisinde 2'er, okuluk, badminton ve cimnastikte 1'er sporcu olimpiyatlara katld. Trkiye, u ana kadar 2 altn, 2 gm ve 1 bronz madalya kazand. AtletizmdeAsl akr Alptekinile tekvandodaServet Tazeglaltn; atletizmdeGamze Bulutile tekvandodaNur Tatargm; grekoromen greteRza Kayaalpbronz madalya kazand.

Branlara gre madalya dalm

OlimpiyatAltnGmBronzToplamGre28161559Halter81110Judo2013Boks0235Atletizm1326Tekvando1326Toplam39252388

Son