sociologie van organisatie en beleid. prof. j. vilrokx
TRANSCRIPT
![Page 1: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/1.jpg)
Sociologie van organisatie en beleid.
Prof. J. Vilrokx
![Page 2: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/2.jpg)
Het gemene gezicht: organisaties als instrumenten
van overheersing.
Lauriane Van der Eecken
Eline Severs
![Page 3: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/3.jpg)
Onze organisaties worden onze dood!
Voedselverontreiniging Milieuvervuiling Bedrijfsongevallen en beroepsziekten Multinationals in derde wereldlanden
-beroven gastland van natuurlijke hulpbronnen
-bevorderen afhankelijkheid
![Page 4: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/4.jpg)
Het gemene gezicht van organisaties:
Organisaties beïnvloeden op een negatieve wijze, dankzij of ondanks zichzelf.
Organisaties als rationele onderneming is meer ideologie dan werkelijkheid.
![Page 5: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/5.jpg)
Organiseren door domineren.
Organiseren steeds verbonden met sociale dominantie
Combinatie van prestatie en uitbuiting Asymmetrische machtsverhoudingen
slavenarbeid loonarbeid
bv. piramide van Gizeh
![Page 6: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/6.jpg)
Radicale organisatietheoretici:
aandacht voor hoe organisatiewijzes werkgevers ertoe brengen werknemers uit te buiten
Invloeden: Karl Marx, Max Weber, Robert Michels
![Page 7: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/7.jpg)
1) Max Webers “ijzeren kooi”.
bureaucratie als vorm van sociale dominantie
ontstaan van overheersing:
1) geweld en bedreiging
2) patronen van formeel gezag: heersers als
rechtmatige gezaghebbers en onderdanen als
natuurlijk gehoorzaam
![Page 8: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/8.jpg)
3 types van sociale dominantie: 1) charismatische overheersing: leidersfiguur als
profeet, held, volksmenner 2) traditionele overheersing: respect voor tradities en
verleden ( bv. overerving) 3) rationeel-wettige overheersing: macht
bevestigd/beperkt door wetten, regels, reglementen en procedures
![Page 9: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/9.jpg)
Macht/gezag hangt samen met vermogen om legitimering te vinden
Administratieve apparaat= basis van gezag brug tussen heerser en onderdrukten
-Iedere vorm van overheersing: bepaalde
legitimiteit en specifieke administratieve org.
-Bureaucratiseringsproces: = bedreiging
voor de vrijheid en vrijzinnige democratie
![Page 10: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/10.jpg)
2) Robert Michels “ijzeren wet van de oligarchie”:
Leiders, zelfs democr. verkozen, neigen naar eigenbelang + bewaren van de eigen macht.
Oligarchische tendensen onder moderne organisaties
Subtiele processen van socialisatie en overtuiging dominantie
Onpersoonlijke principes+ streven naar efficiency= nieuwe slavendrijvers
pessimistisch over dominerend karakter vd moderne org.
![Page 11: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/11.jpg)
3) Karl Marx
Moderne samenleving: proces van overheersing door rationalisering
Overheersing door het zoeken naar toegevoegde waarde en oppotten v kapitaal
![Page 12: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/12.jpg)
Hoe organisaties hun werknemers gebruiken en uitbuiten:
Organisatie= steeds op klasse-onderscheid gebaseerd - eerste org. in hiërarchische samenleving (heersende klasse boeren-slaven) - moderne org. : eigenaar-manager-arbeider
Industrialisatie onwikkelde 3-klassensysteem: - fabrieksproductie, verstedelijking - arbeid als handelswaar, arbeiders afh. van beloningssysteem - loonarbeid: winst afh. van efficiënt gebruik van arbeidstijd (management)
![Page 13: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/13.jpg)
Organisatie van arbeidsproces dmv beloningssysteem: - geïnstitutionaliseerde klasseverdeling op de werkplek - steeds meer gestandaardiseerde functies - strenger, nauwlettendere organisatie
deskilling= homogenisatie van de arbeidsmarkt - ontstaan strijdbaar klassebewustzijn - noodzaak aan nieuwe beheersstrategieën verdelingen aan brengen tss verschillende types arbeiders
![Page 14: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/14.jpg)
Primaire en secundaire arbeidersmarkten:
ongelijk niveau van voorrechten en kansen + verdeling personeel
post arbeid afh. van conjunctuur omwille van homogenisering
primaire arbeidsmarkt: carrière maken- hoge graad van bekwaamheid- bedrijfsspecifiek-selectiemechanismen-loyaliteit
secundaire arbeidsmarkt: lager geschoolden, minder betaald personeel in kantoren, fabrieken en werk in open lucht
-weinig kapitaalinvesteringen (opleiding-bijscholing) -sterk afhankelijk van conjunctuur
![Page 15: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/15.jpg)
Verleent organisatie controle op interne en externe omgeving:
- loyaliteit binnen 1e arbeidsmarkt zorgt voor
voorspelbaarheid
- beperkte investeringen binnen 2e arbeidsmarkt
zorgt voor flexibiliteit
![Page 16: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/16.jpg)
Segmentatie binnen 1e en 2e arbeidsmarkt
talrijke indelingen naar beroep, ambacht en vakbond. Indeling binnen 1e markt: betrekkelijk onafhankelijke
functies werknemers in ondergeschikte rol Veroorzaakt verschillende controlemogelijkheden Oorzaak: 1) “verdeel en heers” 2) vanuit beroepsgroepen/vakbonden Bevorderde de klassemaatschappij: - concurrentie tss arbeidsmarkten - bel. invloed op het politiek bewustzijn - middenstand arme blanken & etnische
minderheden
![Page 17: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/17.jpg)
Secundaire arbeidsmarkt en geïnstitutionaliseerde discriminatie:
2e markt= afspiegeling van sociale attitudes en patronen van vooroordeel en discriminatie
(minderheden naar 2e markt)
Institutionalisering door migranten en gastarbeiders
![Page 18: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/18.jpg)
Moderne organisaties:
Scheppen/bevorderen secundaire arbeiders Degraderen arbeid Bevorderen ongelijkheid, segmentatie en
discriminatie Zorgen voor een patroon van
begunstiging/bevoorrechtiging Versterken sociaal-economische tegenstellingen
![Page 19: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/19.jpg)
Beroepsrisico’s, beroepsziekten en bedrijfsongevallen:
Marx: “het kapitaal leefde als een vampier die het levensbloed vd arbeid opzoog”
Kapitaal trok zich niets aan van gezondheid en levensduur vd arbeider tenzij samenleving het daartoe dwong
efficiency veiligheid: - gebrekkige infrastructuur, onderhoud, gebrek aan veiligheidsuitrusting - proefondervindelijke methode - vb. asbestprobleem, bruine-long ziekte
![Page 20: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/20.jpg)
Economie van gezondheid en veiligheid:
Multinationals in derde wereld landen: - niet gestoord door Westerse gezondheidswetgeving Zeer moeilijk om naleving vd wetgeving af te
dwingen 1970: Wet op de beroepsveiligheid en gezondheid
in VS en Canada = keerpunt Goedkoper vergoedingen uit te keren dan
preventiemaatregelen te treffen
![Page 21: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/21.jpg)
Boetes niet hoog genoeg om riskante bedrijven te sluiten
Relatie veiligheidsbeamte en inspectie
- org. dringen in verslagen ernst/ aantal mogelijke
risico’s vaak terug
in het algemeen blijft efficiency voor veiligheid gaan
![Page 22: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/22.jpg)
De geradicaliseerde organisatie
radicaal referentiekader Polarisatie arbeid kapitaal
wij zij
Segregatie op werkvloer white blue collar
![Page 23: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/23.jpg)
Oorzaak
Combineren primaire en secundaire arbeid
geen maxime!
![Page 24: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/24.jpg)
Kenmerken (1)
UITBUITING
Solidariteit
arbeidersbeweging
hervormingen
haat democratie
STRIJD
![Page 25: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/25.jpg)
Kenmerken (2) POLITIEKE TACTIEKEN
Managers: Verdeel en heers
(tot confrontatie)
Arbeiders: Samen sterk
![Page 26: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/26.jpg)
Radicale opvatting als ideologisch instrument
Pluralistische manager:
“samen sterk” ifv eenheid,
welwillendheid
Radicale werknemer:
“samen sterk” ifv strijd tegen management
![Page 27: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/27.jpg)
MN & de wereldeconomie
MN = soevereine staten met invloed op IP
gespreide belangen
Ontstaan: hegemonie VS
na ‘70:
populariteit 3de wereld
![Page 28: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/28.jpg)
MN: Evolutie
FASE 1: de gespecialiseerde onderneming
FASE 2: het gedifferentieerde conglomeraat
FASE 3: de financiële reus
![Page 29: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/29.jpg)
FASE 1: Specialisatie
Einde 19e Eeuw
Bezit economische hulpmiddelen geografische spreiding
MONOPOLIE
![Page 30: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/30.jpg)
FASE 2: Diversificatie
Risico’s spreiden
defensief beleggen
nieuwe afzetmarkten
….
![Page 31: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/31.jpg)
FASE 3: Concentratie
1960 Vietnam: hoogconjunctuur aandelenmarkt opkopen & fusioneren drang tot concentratie
bedrijfsconcentratiecijfers vb: ITT
![Page 32: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/32.jpg)
MN: Middelen
Sterk gecentraliseerde leiding
Monolitische macht
Kartels
Druk op politiek
![Page 33: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/33.jpg)
Sterk gecentraliseerde leiding
CHANDLER:
“visible hand”
eerder Sovjet dan vrije markt
![Page 34: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/34.jpg)
Monolitische macht
Benadering Weber: bureaucratische org totalitair regime belangen elite top = onaantastbaar
Verticale integratie, onderzoek, marketing bron van voorzieningen + afzetmarkt
= intern bestuurd gebied
![Page 35: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/35.jpg)
Kartels
MIROW & MAURER
“Hunting ground” Technologie en octrooien vestiging hoofdkantoor!
![Page 36: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/36.jpg)
Druk op Politiek
Rof afhankelijkheid gastland Belangen MN op politieke agenda MN als autoritaire macht in democratie:
pol macht zonder politieke verantwoordelijkheid
vb: ITT & CIA in Chili
![Page 37: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/37.jpg)
Wereldeconomie beheerst door organisaties
Macht ondernemer > politicus &
mensen
![Page 38: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/38.jpg)
MN & uitbuiting
Macht
Centrale besluitvorming
Belang MN > belang gemeenschap
Dilemma attractie beheersing
- Afhankelijkheid en overheersing
- Strijdige machtsbokken
Canada: 1974-1984 Foreign Investment Review Agency
![Page 39: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/39.jpg)
MN & de derde wereld
CRITICI: Staat & MN als partners bij systematische
overheersing
VERDEDIGERS: Staat & MN als partners bij vooruitgang,
modernisering.
![Page 40: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/40.jpg)
CRITICI
MN = moderne plunderaars uitbuiting plaatselijke economie uitbuiting plaatselijke bevolking kapitaaluitstroom
rol MN rol buitenlandse “hulp”
uitstroom technologie manipulatie buitensporige wisten medogenlooshandelen
![Page 41: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/41.jpg)
VERDEDIGERS
Handelen MN binnen kader sociale verantwoordelijkheid
VN ILO ..
Handelen staat Naleven contractuele verplichtingen erkennen MN
![Page 42: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/42.jpg)
Sterke en Zwakke punten van de metafoor
Overheersing of ongewenst effect van rationeel handelen?
Dualisme & partijdigheid
WEBER: streven naar rationaliteit = overheersing
![Page 43: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/43.jpg)
Sterk
Ideologie, ethiek
overheersing toevallig neveneffect
organisatietheorie instrument voor sociale
verandering
legitimiteit radicaal referentiekader
![Page 44: Sociologie van organisatie en beleid. Prof. J. Vilrokx](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062405/5551a0ed4979591f3c8b6166/html5/thumbnails/44.jpg)
Zwak
Complottheorie
uitbuitende niet-uitbuitende organisaties
moet centraal staan!
Extreme vorm linkse ideologie