skriðdýr, fuglar og spendýr reptiles, birds and...
TRANSCRIPT
HÞV-SJL1106 Kafli 9 – Hryggdýr Vefurinn
Skriðdýr, fuglar og spendýr –
Reptiles, birds and mammals• Sjávarskriðdýr – Marine reptiles
•Skjaldbökur – Sea turtles
•Slöngur – Sea snakes
•Önnur skriðdýr– Other reptiles
• Sjófuglar – Seabirds
•Mörgæsir – Penguins
•Pípunefir – Tubenoses
•Pelíkanar og skyldir – Pelicans and allies
•Máfar og skyldir – Gulls and allies
•Fjörufuglar – Shore birds
• Sjávarspendýr – Marine mammals
•Selir – Seals, sea lions and walruses
•Rándýr – Sea otters and polar bears
•Sækýr – Manatees and dugongs
•Hvalir – Whales, dolphins and porpoises
• Líffræði sjávarspendýra – Biology of
marine mammals
•Sund og köfun – Swimming and diving
•Hljóðbylgjur – Echolocation
•Hegðun – Behaviour
•Far – Migration
•Æxlun – Reproduction
Skriðdýr, fuglar og spendýr
Reptiles, birds and mammals
• Originate from fishes in the sea
• Conquered land 350 mill. Years ago
• Called tetrapods (four legs)
• Some returned to the sea
• Four groups
•Amphibians (none found in the sera)
•Reptiles (reptilia)
•Birds (aves)
•Mammals (mammalia)
HÞV-SJL1106 Kafli 9 – Hryggdýr Vefurinn
• Eiga uppruna sinn í fiskum í sjó
• Gengu á land f. 350 millj. árum
• Kölluð ferfætlingar (tetrapoda)
• Sum þeirra sneru aftur til sjávar
• Fjórir meginflokkar
•Froskdýr, amphibians (finnast ekki í sjó)
•Skriðdýr, reptiles
•fuglar, birds
•Spendýr, mammals
Skriðdýr, fuglar og spendýr
Reptiles, birds and mammals
• Amphibians the
most primitive,
reptiles evolved
from amphibians,
birds and mammals
from different
reptiles.
• All have lungs and
cannot breathe
underwater
• Some are totally adapted to living in the
ocean
• Other need land occasionally
HÞV-SJL1106 Kafli 9 – Hryggdýr Vefurinn
• Froskdýr frumstæðust, skriðdýr þróðuðust af froskdýrum, spendýr og
fuglar þróuðust af mismunandi skriðdýrum
• Eru öll með lungu og þurfa því að anda að sér lofti
• Sum lifa algjöru sjávarlífi, önnur þurfa annað slagið að komast á land
Skriðdýr
Reptiles• Have scales on the skin, protects and prevents from drying
• Are ectotherms (cold blooded) and therefore are not adapted to cold environments
• Some have adapted to live in the ocean
• The best adapted were the Ichthyosaurs and Plesiosauria from the dinosaur age.
They are of course extinct but had the same role as whales now.
• Modern marine reptiles are:
•Sea turtles
•Sea snakes
•Crocodiles
•Marine iguana
HÞV-SJL1106 Kafli 9 – Hryggdýr Vefurinn
• Eru með hreistur á húð, til að koma í veg fyrir ofþornun
• Eru með misheitt (kalt) blóð og því flest á heitum stöðum
• Nokkrir hópar hafa aðlagast sjávarlífi
• Frægastar eru fiskeðlurnar sem voru uppi á sama tíma og risaeðlurnar, þær skipuðu
þá sama hlutverk og hvalir nú
• Nú einungis fáir flokkar í sjó
•Sæskjaldbökur
•Sæsnákar
•Krókódílar
•Sæeðla á galapagos
HÞV-SJL1106 Kafli 9 – Hryggdýr Vefurinn
Sæskjaldbökur
Sea turtles• 9 species known – most found in the tropics
• Need to come to the shore to lay eggs, great
migrations
• Many killed as bycatch in other fisheries, especially
tropical shrimp fisheries.
• Most are vulnerable to harvesting and highly
endangered
• Food variable between species, fish, seagrass,
jellyfish etc.
• Worlds largest sea turtle has been found in Iceland
• Leatherback turtle (Dermochelys coriacea)
• Dead leatherback was found in
Steingrímsfjörður 1963
• Also seen from a whale watching boat in 2007
south of Iceland.
• Unlike other reptiles it is has „warm“ blood
and can therefore live in colder waters than
others
•9 tegundir sæskjaldbaka þekkjast
•Þurfa að koma á land til að verpa, ferðast þá langar leiðir
•Flestar þeirra eru í útrýmingarhættu
•Flestar eru þær í hitabeltinu
•Sumar finnast þó annað slagið í tempraða beltinu
•Fæða mismunandi eftir tegundum
•Talsvert fæst af þeim sem meðafla við rækjuveiðar
•Dauð sæskjaldbaka (leðurbakur) hefur einu sinni fundist á
reki hér við land á Steingrímsfirði árið 1963
•Einnig sást ein á sundi af hvalaskoðunarbáti árið 2007 suður
af landinu
Sæsnákar
Sea snakes -
• 55 Species known
• Many are fully adapted to live in
the ocean
• All need to surface and breathe
• Eat fish
• Some are among the most
poisonous animals in the world
• Only found in the tropics, mostly
in the Indian and pacific oceans
HÞV-SJL1106 Kafli 9 – Hryggdýr Vefurinn
• 55 tegundir sæsnáka þekkjast
• Margar tegundir eru að fullu aðlagaðar
sjávarlífi
• Allir þurfa þó að koma upp á yfirborð að anda
• Éta fiska
• Sumar tegundir eru meðal eitruðust dýra
• Þeir finnast eingöngu í hitabeltinu,
Kyrrahafi og Indlandshafi
Sæeðlur
Sea lizards -
• Only one lizard species is
marine, the marine iguana
(Amblyrhynchus cristatus)
• Only lives in the Galapagos
islands
• Spends more time on land than
in the ocean (to warm up and
sleep)
• But all its food is from the sea
(algea)
• Some prehistoric and extinct
lizards lived in the sea
HÞV-SJL1106 Kafli 9 – Hryggdýr Vefurinn
• Einungis ein eðlutegund finnst nú í
sjó, sækemban (marine iguana)
• Hún finnst eingöngu á Galapagos
eyjum
• Hún heldur sig þó í raun meira á
landi en sjó, nær í fæðuna úr
sjónum
• Fyrir meira en 60 milljónum ára
spiluðu risastórar eðlutegundir sama
hlutverk og hvalir í sjónum nú til
dags (Loch Ness skrímslið?)
Krókódílar
Crocodiles -• A few species also live in the sea, mostly
close to estuaries
• Only the saltwater crocodile (Crocodylus
porosus) common in the sea
• The largest living reptile, can reach 6,5 m
length
• Efficient man-eater
• Only in the tropics
• Not in the Atlantic
HÞV-SJL1106 Kafli 9 – Hryggdýr Vefurinn
• Nokkrar tegundir finnast í sjó, oftast þó við
árósa
• Einungis sjókrókódíllinn er algengur í sjó
• Er stærsta tegund skriðdýra og getur náð
a.m.k. 6,5 metra lengd
• Er afkastamesta mannætan
• Einungis í hitabeltinu
• Ekki í Atlantshafi
Sjófuglar
• Geta eða gátu allir flogið, sumir misstu síðan þann eiginleika
aftur
• Eru með heitt blóð
• Geta þess vegna lifað víða
• Fjaðrir eru vatnsþéttar og halda þær líkamanum þurrum
• Allir sjófuglar verpa á landi, oft í stórum byggðum
• Allir hafa sundfit
• Eru komnir út frá nokkrum óskyldum hópum
• Sjófuglar því fjölbreyttur hópur
HÞV-SJL1106 Kafli 9 – Hryggdýr Vefurinn
Sea birds -
• Can or could all fly, some have
lost the ability again
• Have warm blood
• Therefore distributed all over
the worl
• Feathers are waterproof and
keep the body dry
• All need to nest on land,
usually in large groups
• All have webbed feed to swim
• A few unrelated groups of
seabirds
• Wery diverse
Sjófuglar
• Nef þeirra eru aðlöguð að mismunandi bráð
• T.d. er tegunda og stærðar-munur á bráð svartfugla hér
við land
• Aðferðir til fæðuöflunar eru mjög mismunandi
HÞV-SJL1106 Kafli 9 – Hryggdýr Vefurinn
Sea birds
• Noses adapted to
different feeding
meathods
• Different feeding
meathods
Sjófuglar við Ísland
HÞV-SJL1106 Kafli 9 – Hryggdýr Vefurinn
Sea birds in Iceland• Abundance of seabirds extraordinary – hot spot
– 3% of all birds, 30% of Icelandic birds –
hotspot
– Some species in huge numbers
– Many nest densely in cliffs and islands
– Most common birds, puffins (10 m),
fulmars, kittiwake gulls
– Gulls common, kittiwakes the most –
Oceanic
– Great skua – 50% of world population
here
– Great migration, Arctic tern
– True sea birds do everything at sea,
except nest
– Many other use the ocean, ducks,
divers, wading birds
• Mjög mikið af sjófuglum við Ísland
• 3% af öllum tegundum, 30% af íslenskum
• Nokkrar tegundir í gríðarlegri mergð
• Flestar verpa í björgum og á eyjum
• Lundinn algegnastur (10 mill.), fýlar, ritur
• Algengasti máfurinn rita, úthafsfugl
• 50% af skúmum heimsins
• Miklir farfuglar – kría
• Sannir sjófuglar gera allt á sjó nema vepa
• Margir „land og vatnafuglar“ nota sjóinn
tímabundið, sérstaklega á veturanr
Mörgæsir
Penguins
• The birds that are best adapted to marine life
• Have sacrificed the ability to fly to maximize their
abilities to swim
• Clumsy on land
• Wings used as flippers
• Almost only in cold waters around the Antarctica
• A few species in warmer waters (galapagos and
Africa) but associated to cold currents
• Eat fish, squid and krill
HÞV-SJL1106 Kafli 9 – Hryggdýr Vefurinn
• Þeir sjófuglar sem eru best aðlagaðir
sjávarlífi
• Hafa þó fórnað fluginu til þess
• Eru klunnalegar á landi
• Vængir orðnir að bægslum
• Finnast nánast eingöngu í köldu höfunum
kringum Suðurskautslandið
• Éta: fisk, smokkfisk og ljósátu
Pípunefir
HÞV-SJL1106 Kafli 9 – Hryggdýr Vefurinn
• Stór hópur fugla með auðþekkjanlegar
pípur á nefinu
• Flestir úthafsfuglar og koma einungis
nálægt landi til að verpa
• Einkvænisfuglar sem verpa aðeins einu
eggi í senn
• Lifa á fæðu úr yfirborði þar sem þeir eru
ekki góðir kafarar.
• Þekktastir eru albatrosarnir
• Hér við land
• Sjósvölur, stormsvölur og skrofur • Smávaxnir fuglar sem verpa nær
eingöngu í Vestmannaeyjum
• Fíll• Næst algengasti sjófuglinn við Ísland
á eftir lunda, étur flest sem að kjafti
kemur
Tubenoses
• Big group of birds easily recognized from tubes on their
bills
• Most of them oceanic, but migrate to the shores to breed
• Monogamous and only lay one egg at a time, often long
lived species.
• Most catch prey at the surface of the sea, not great
divers.
• Most famous the albatrosses (not found around Iceland)
• Around Iceland
• Leach's petrel (sjósvölur), storm petrels
(stormsvölur) and Manx shearwater (skrofur) -Small birds which breeds almost solely in Vestmanna-
islands
• Fulmar (Fíll) - The second most common bird in
Iceland after puffins, eats almost everything
Árfetar•Stórar fiskætur
•Pelíkanar á heitari
svæðum
•Skarfar víða um heim,
topp og dílaskarfur hér
við land. Sitja mjög djúpt í sjó þegar þeir
synda, góðir kafarar. Megin hluti þeirra hér við land verpir við Breiðafjörð.
•Árlega éta þeir um 4000 tonn af marhnúti, 2400 tonn af síli, 1100 tonn af ufsa, 570-810 af þorski,
flatfiskum og sprettfiski og 160-230 tonn af steinbít, hrognkelsi og krabbadýrum
•Nokkuð vinsælir matfuglar
•Margar tegundir af súlum einnig til, ein hér við land, súla, stærsti sjófuglinn hér við land. Stingur sér
eftir fiski úr allt að 50m hæð. 60% af stofninum hér við land verpir í Eldey.
HÞV-SJL1106 Kafli 9 – Hryggdýr Vefurinn
Gannets and cormorants
• Big fish eating birds
• Pelicans in warmer areas (not in Iceland)
• Cormorants and gannets all over
• Shag (toppskarfur) and great (black) cormorants (dílaskarfur), breeds mostly in
Breiðafjörður, but can be found all around Iceland. Often seen on rocks drying their
feathers. Popular hunting bird.
• Gannet (Súla), our biggest seabird. Surface plunging from 50 m. 60% of the
Icelandic stock breeds in Eldey, Number increasing in most recent years. Exploited
before, but very little today.
Árfetar
Gannets and cormorants -
• Food of gannets, note the mackerel
HÞV-SJL1106 Kafli 9 – Hryggdýr Vefurinn
Fæða súlu, takið eftir makrílnum
Mávar og skyldar tegundir
• Fjölbreyttasti hópur sjófugla
• Mávar eru ránfuglar og hræætur.
Þeir eru miklir tækifærissinnar
• Margar tegundir máffugla hér við
land. Sú langalgengasta er ritan sem
er einnig sá eini sem er eindregin
úthafsfugl
• Aðrir• Great black-backed gull (svartbakur)
• Lesser black-backed gull (sílamáfur)
• European herring gull (silfurmáfur)
• Glaucous Gull (hvítmáfur)
• Black headed gull (hettumáfur)
• Common gull (stormmáfur)
Largest nest sites near Akureyri airport
HÞV-SJL1106 Kafli 9 – Hryggdýr Vefurinn
Gulls and related species –
• Diverse group of birds
• Gulls are predators and scavengers, opportunists,
many of them not the most popular birds in Iceland
• Many species of gulls around Iceland, the most
numerous is the kittiwake (rita), highly oceanic.
• Other:
• Great black-backed gull (svartbakur)
• Lesser black-backed gull (sílamáfur)
• European herring gull (silfurmáfur)
• Glaucous Gull (hvítmáfur)
• Black headed gull (hettumáfur)
• Common gull (stormmáfur)
Largest nest sites near Akureyri airport
Mávar og skyldar tegundir
HÞV-SJL1106 Kafli 9 – Hryggdýr Vefurinn
Gulls and related species –
• Great skua (skúmur)
• Most abundant S- and SW of Iceland, one breeding colony in Öxarfjörður.
Aggressive bird and rob other seabird of their prey or directly kill them. 50%
of the population breeds in Iceland. Will defend their territory heavily.
• Parasitic Jaeger (kjói)
• Smaller than the Great skua, but has similar lifestyle, robs other birds of
their catches.
• Terns (þernur)
• One species native the Arctic tern (kría)
• In the southern hemisphere during winter, the longest migration route on
earth, 35 thousand km. Very aggressive during breeding.
• Skúmur er ránfugl og ræna frá öðrum fuglum eða
drepur þá
• Algengastur S og SV lands, varpstöð í Öxarfirði.
50% allra skúma verpa á Íslandi
• Kjóar eru líka ræningjar
• Þernur eru miklir flugfuglar og éta mest litla fiska, ein
tegund algeng hér krían, fer lengsta árlega far allra
lífvera, 35. þús-. Km.
Svartfuglar
HÞV-SJL1106 Kafli 9 – Hryggdýr Vefurinn
• Í hópi svartfugla eru margir af
algengustu fuglum hér við land.
• Lundinn algengasti sjófuglinn
hér við land. Hefur átt undir
högg að sækja að undanförnu
• Langvía, stuttnefja og álka eru
áberandi í fuglabjörgum hér við
land
• Teistan verpir frekar í urðum
undir fuglabjörgum
• Haftyrðill verpti í Grímsey,
kemur í miklu magni á vetrum
• Geirfuglinn þróaðist svipað og
mörgæsir
• Að undanskildum haftyrðli þá eru
allir þessir fuglar vinsælir
matfuglar
Auks
• In this group are many of the most abundant species around Iceland
• Puffins are the most abundant bird around Iceland, have been struggling in most
recent years.
• Common Guillemot (Langvía), Thick-billed Murre (stuttnefja) and Razorbill
(álka) are widespread in sea-cliffs around Iceland
• Black Guillemot (Teista) nests underneath the sea-cliffs
• Little Auk (haftyrðill) nested in Grímsey, in large quantities near shore during
winter.
• Great auk (Geirfugl), similar development as penguins, died out in 1844
• Except the little auk, these birds are all popular hunting birds.
Aðrir
Other
• Many more birds use the ocean in other ways
• Waders are common along the seashore
• Loons spend the winter in the ocean
• Many duck species are do that as well
• Eider ducks are numerous and the only true marine ducks, semi-domesticated. Down collected,
our most valuable bird. 17 g down pr nest. 60 nests = 1 kg. Average year 5 t down processed. ¾ of
global eiderdown from Iceland.
• Oue only eagle, the sea eagle gets most if its food from the sea
HÞV-SJL1106 Kafli 9 – Hryggdýr Vefurinn
• Margir aðrir fuglar nota hafið á ýmsan hárr
• Vaðfuglar s.s tjaldar, sendlingar og sandlóur eru algengir í fjörum, en flokkast varla sem
sjófuglar
• Einnig halda bæði lómar og himbrimar til við strendurnar yfir vetrartímann
• Ýmsar endur er að finna við sjávarsíðuna yfir vetrartímann en flokkast þó varla til
sjófugla. Hávellur, stokkendur, toppendur og straumendur eru dæmi um slíkar
tegundir.
• Ein andartegund er þó eindreginn sjófugl, æðarfuglinn. Hann er mikilvægur nytjafugl hér
við land. Frændi hans æðarkóngurinn er árviss flækingur hér.
• Haförninn sækir meginhlutann af fæðu sinni í sjóinn eins og nafnið bendir til
Spendýr
Mammals
• The first mammals on the
scene 200 million years
ago
• Current groups began to
evolve about 65 million
years ago after the
extinction of the
dinosaurs
• Mammal species are not
really many, or about
5400
• But they are large and
very obvious
• Warm blood and fur to
keep warm
HÞV-SJL1106 Kafli 9 – Hryggdýr Vefurinn
• Fyrstu spendýrin komu fram fyrir um 200
milljón árum síðan
• Núverandi hópar fóru þó ekki að koma
fram fyrr en eftir fall risaeðlanna fyrir 65
milljónum ára síðan
• Tegundir spendýra eru ekki sérlega
margar eða um 4600, þau eru hinsvegar
stór og mjög áberandi í vistkerfum jarðar
• Eru með heitt blóð líkt og fuglar
• Eru með hár til að halda á sér hita
Spendýr
HÞV-SJL1106 Kafli 9 – Hryggdýr Vefurinn
Mammals
• 99% have live offsprings (not eggs)
• Have mammary glands and feed the
juveniles on milk
• Have few and usually large offsprings that
they take good care of
• Breathe air
• Very evolved nervous system and large
brains
• Five groups found in the sea
• Sea otter
• Polar bear
• Sea cows
• Pinnipeds (seals)
• whales
• Eiga langflest lifandi afkvæmi
• Eru með spena og gefa ungum sínum
mjólk
• Eignast fá afkvæmi, en gæta þeirra vel
• Anda að sér lofti
• Eru með þróaðasta taugakerfið og
stærsta heilann
• Fimm hópar þeirra hafa snúið sér að
sjávarlífi, sæotur, ísbjörn, sækýr, selir og
hvalir
SækýrSea cows (sirenia)
• Plant eaters in the tropics, related to
elephants
•Manatee, 3 species in the Atlantic
•Dugong, 1 species in the Pacific and
Indian ocean
•Stellers sækýr, first found in 1741, extinct
in1768
• The only cold water species
(Bering Sea)
• Gigantic, could reach 8-10
tonnes
HÞV-SJL1106 Kafli 9 – Hryggdýr Vefurinn
• Jurtaætur í hitabeltinu, skyldar fílum, 0,5
tonn að þyngd
•Manatee, 3 tegundir, í Atlantshafi
•Dugong, 1 tegund, í kyrrahafi og
Indlandshafi
•Stellers sækýr, fyrst lýst árið 1741,
útdauð árið 1768,
• Eina kaldsjávartegundin
(Beringshaf).
• Talin hafa náð 8-10 tonnum
Rándýr Carnivores
• Seals are carnivores, more later
• In addition two other species have
evolved to live in the sea
• Polar bears (next page)
• Sea otters (Enhydra lutris) are well
adapted to live in the sea but spend
more time on land than seals.
• Smallest of the marine
mammals
• Very thick fur to keep warm
• Only in the northern Pacific
• Eat benthic animals such as
sea urchins
HÞV-SJL1106 Kafli 9 – Hryggdýr Vefurinn
• Selir eru rándýr, meira síðar
• Tvær tegundir rándýra hafa að auki þróast í
átt að sjávarlífi
• Sæotrar (Enhydra lutris) eru mjög vel
aðlagaðir sjávarlífi, eru þó talsvert meira á
landi en selir, minnstir sjávarspendýra, með
þykkan feld til að halda hita, í N. Kyrrahafi,
éta aðallega botndýr eins og ígulker
• Ísbjörninn (Ursus maritimus) heldur sig
mikið í sjónum, þó ekki jafn aðlagaður
sjávarlífi og sæoturinn, finnst allt í kringum
Norðurskautið, étur aðallega seli. Kíkir
annað slagið hingað til Íslands
Ísbjörn (Ursus maritimus)
HÞV-SJL1106 Kafli 9 – Hryggdýr Vefurinn
• Stærsta rándýr á „landi“
• Aðallega tengdur ísnum en mjög góð sunddýr
og fær nær alla fæðu sína úr sjónum
• Kringum allt heimsskautið
• Algengur gestur við Ísland með hafísnum –
yfirleitt drepin
• Yfirleitt einn hvert annað ár, stundum meira –
verðum ekki vör við þá alla
• Hefur ekki drepið neinn á 19. og 20 öld.
• Polar bear (Ursus maritimus) -
• The largest carnivore on earth
• Mostly on ice but a great swimmer and gets most of its food from the
ocean (seals)
• All around the Arctic
• Frequent guest in Iceland with the sea ice (last in spring 2011) –
usually shot
• Ca. 1 every 2 years, perhaps more
• Considered dangerous if isolated here – but no human fatalities in
20th and 19th century