skeptic youth magazine #04

Φεβρουάριος 2015 Skeptic Youth Magazine Σελίδα 1


Η τραγωδία στη Charlie Hebdo:

Η «Σύγκρουση των Πολιτισμών» και το Jihad στον 21ο αιώνα

Στις 20 Φεβρουαρίου κάθε χρόνο γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα Κοινωνικής

Δικαιοσύνης, η οποία καθιερώθηκε το 2007 με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του

ΟΗΕ. Στόχος αυτής της προσπάθειας είναι η αντιμετώπιση της φτώχειας, της

ανεργίας και του κοινωνικού αποκλεισμού και η απόδοση της κοινωνικής

δικαιοσύνης, που αποτελεί προϋπόθεση για την κοινωνική αρμονία και την ισότητα

των πολιτών ενός κράτους. Με αφορμή αυτή την παγκόσμια ημέρα, αρχικά, θα γίνει

μια αναφορά στα τραγικά γεγονότα που συνέβησαν πρόσφατα στη Γαλλία και στη

συνέχεια, θα επιχειρηθεί μια προσέγγιση της έννοιας του Τζιχάντ (Jihad) για τον

ισλαμικό κόσμο.

Το πρωί της 7ης Ιανουαρίου 2015, δύο οπλισμένοι ισλαμιστές τρομοκράτες

εισέβαλαν στα γραφεία της γαλλικής σατιρικής εβδομαδιαίας εφημερίδας Charlie

Hebdo στο Παρίσι. Μετά από πενήντα πυροβολισμούς, έντεκα άνθρωποι

σκοτώθηκαν και άλλοι έντεκα τραυματίστηκαν, ενώ ένας Γάλλος αξιωματικός της

αστυνομίας έχασε τη ζωή του αντιμετωπίζοντας τους ενόπλους την ώρα που έβγαιναν

από το κτίριο. Την ευθύνη για την επίθεση ανέλαβε η τρομοκρατική οργάνωση Αλ

Κάιντα στην Υεμένη. Αντίστοιχες επιθέσεις ακολούθησαν στην περιφέρεια Île-de-

France με άλλους πέντε νεκρούς και έντεκα τραυματίες.


Αυτά τα γεγονότα μας φέρνουν στο μυαλό τη θεώρηση της «σύγκρουσης των

πολιτισμών», όπως διατυπώθηκε από τον καθηγητή Samuel Huntington στο βιβλίο

του «Η Σύγκρουση των Πολιτισμών και ο ανασχηματισμός της Παγκόσμιας Τάξης».

Ο Huntington είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι κατά τον 21ο αιώνα, οι μη δυτικές

κοινωνίες θα προωθούν τα συμφέροντα τους με πολύ πιο επιθετικό τρόπο και με

μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση.

Παρόλο που οι αναδυόμενες δυνάμεις που παρουσιάζει ο Huntington δεν είναι

κυρίαρχες και η πρόβλεψη του για το αν θα κυριαρχήσουν είναι αδύνατη, η θεώρηση

της «Σύγκρουσης των πολιτισμών» μας υπενθυμίζει το ρόλο των πολιτισμικών

ιδιαιτεροτήτων και των ιδεολογικών εκφάνσεων στη διεθνή πολιτική.1 Με στόχο να

κατανοήσουμε την τακτική και τα κίνητρα των ισλαμιστών που καταφεύγουν σε

αδιανόητες ενέργειες σύμφωνα με τη δυτική κοσμοθεωρία, θα ακολουθήσει η

ανάλυση της έννοιας του Τζιχάντ.

Το Τζιχάντ αναφέρεται ως ο έκτος «στυλοβάτης» του Ισλάμ. Η σημασία του για τους

μουσουλμάνους έχει τις ρίζες της στην εντολή του Κορανίου να αγωνίζεται κανείς

στο δρόμο του Θεού και να ακολουθεί το παράδειγμα του Προφήτη Μωάμεθ. Η

ιστορία του μουσουλμανικού κόσμου από την εποχή του Μωάμεθ μέχρι και το

σήμερα μπορεί να εξετασθεί μέσα στο πλαίσιο της διδασκαλίας του Κορανίου για το

Τζιχάντ.

1Κουσκουβέλης Ηλίας, Εισαγωγή Στις Διεθνεις Σχέσεις, Αθήνα, Εκδόσεις Ποιότητα, 2004,.σ. 84-85


Αυτές οι διδαχές του Κορανίου συνέβαλαν ουσιαστικά στον αυτοπροσδιορισμό, την

κινητοποίηση, την ευλάβεια, την επέκταση και την άμυνα των μουσουλμάνων.

Το Τζιχάντ ως αγώνας αναφέρεται στην δυσκολία και την πολυπλοκότητα του να ζει

κανείς μια σωστή ζωή: στον αγώνα ενάντια στον κακό εαυτό του και την προσπάθεια

να ζει ηθικά μέσα από καλές πράξεις, βελτιώνοντας έτσι την κοινωνία. Ανάλογα με

τις συνθήκες στις οποίες ζει ο καθένας, μπορεί να σημαίνει εξίσου την καταπολέμηση

της αδικίας και της καταπίεσης μέσω της διάδοσης και υπεράσπισης του Ισλάμ και

της δημιουργίας μιας δίκαιης κοινωνίας μέσω του κηρύγματος, της διδασκαλίας και,

αν είναι αναγκαίο, μέσω του ένοπλου αγώνα ή του Ιερού Πολέμου.2

Κατά το ισλαμικό δίκαιο, ο κόσμος διαιρείται σε δύο μέρη: την κατοικία του Ισλάμ

(Dar-al-Islam) και την κατοικία του πολέμου (Dar-al-Harb). To Dar-al-Harb

αναφέρεται στις κοινωνίες που δεν έχουν ακόμη εξισλαμισθεί και που, γι’ αυτό το

λόγο, ο πόλεμος κυριαρχεί δυνητικά ή πραγματικά. Η αποκατάσταση θα έρθει μόνο

μέσω της ολοκληρωτικής επικράτησης του Ισλάμ και της απορρόφησης του

υπόλοιπου κόσμου από το Dar-al-Islam. Ένα μεγάλο ποσοστό μουσουλμάνων θεωρεί

ως καθήκον του την καταπολέμηση των «απίστων» μέχρι την παγκόσμια επικράτηση

του Ισλάμ. Μέσω αυτής της θυσίας ο πιστός γίνεται μάρτυρας του Ισλάμ και η ένταξή

του στον παράδεισο θεωρείται δεδομένη.

Βέβαια, σύμφωνα με τα σύγχρονα μουσουλμανικά δόγματα, ο «πόλεμος» αυτός έχει

πνευματική διάσταση και δεν αναφέρεται στο πολεμικό πεδίο παρόλο που οι

ισλαμιστές-διεθνιστές, όπως ο Οσάμα Μπιν Λάντεν, το έχουν αμφισβητήσει. Ο Ιερός

Πόλεμος είναι ένα χαρακτηριστικό είδος επαναστατικού πολέμου που διαθέτει

ξεκάθαρα την επαναστατική λογική: Ο σκοπός είναι απέραντος και στοχεύει στον

παγκόσμιο εξισλαμισμό, είναι «ιερός επειδή το επιτάσσει ο Θεός και δικαιολογεί όλα

τα μέσα αφού τα αγιάζει ο σκοπός».3

2 Esposito John L., What everyone needs to know about Islam, New York: Oxford University Press,

2002, σ. 117 3 Ήφαιστος Παναγιώτης, Ο πόλεμος και τα αίτιά του: τα πολλά πρόσωπα του ηγεμονισμού και της

τρομοκρατίας, Αθήνα: Εκδόσεις Ποιότητα, 2009, σ. 93


Η χροιά που παίρνει η έννοια του πολέμου στην καρδιά του πιστού μουσουλμάνου,

μπορεί ίσως να εξηγήσει κάποιες από τις τακτικές των ισλαμιστών-

φονταμενταλιστών όπως τρομοκρατικές ενέργειες, απαγωγές και αεροπειρατείες.

Προκειμένου όμως να μπορέσουμε να διακρίνουμε από τη μία πλευρά τις

εξτρεμιστικές οργανώσεις που χρησιμοποιούν το Τζιχάντ ως πρόφαση για τις

ενέργειές τους και από την άλλη πλευρά την πλειοψηφία των μουσουλμάνων, θα

πρέπει να κατανοήσουμε τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους αυτό έχει

ερμηνευθεί στο πέρασμα της μουσουλμανικής ιστορίας.

Οι δύο πιο διαδεδομένες ερμηνείες του Τζιχάντ, του μη επιθετικού και του

επιθετικού, ανιχνεύονται σε μία γνωστή προφητική παράδοση σύμφωνα με την οποία

«το σπουδαιότερο Τζιχάντ είναι ο δυσκολότερος και σημαντικότερος αγώνας ενάντια

στον εγωισμό, την απληστία και την αμαρτία».4

Σήμερα, όταν μιλούν οι επικεφαλείς τρομοκρατικών ομάδων, χρησιμοποιούν το

παρελθόν συνειδητά ή ασυνείδητα για να νομιμοποιήσουν τις προγραμματισμένες

κινήσεις και τακτικές τους. Βρίσκουν κατά κάποιο τρόπο άλλοθι στα λόγια του

Προφήτη. Ακόμη, συνδέουν τις μαχητικές τζιχαντικές κοσμοθεωρίες τους με ευρέως

γνωστές παλαιότερες ερμηνείες του Τζιχάντ. Σε αυτό το σημείο τίθεται το εξής

ζήτημα: οι οργανώσεις αυτές, οικειοποιούνται απλώς μια παράδοση ιερού πολέμου ή

χρησιμοποιούν την παράδοσή τους για να υποστηρίξουν τους «ανίερους» πολέμους

της βίας και της τρομοκρατίας που οι ίδιοι έχουν κηρύξει;

Ο σημερινός αγώνας για την «ψυχή» του Ισλάμ είναι προϊόν μιας πλούσιας και

σύνθετης ιστορίας. Από τις απαρχές του το Τζιχάντ χρησιμοποιήθηκε εξίσου από

αυτούς που βρίσκονταν στην εξουσία αλλά και από εκείνους που θέλησαν να

προκαλέσουν αυτή την εξουσία. Προκειμένου να κατανοήσουμε το Τζιχάντ πρέπει

πρώτα να ξεκινήσουμε από την μελέτη του προφήτη Μωάμεθ αλλά και του

Κορανίου.5

4 Esposito John L., Unholy war, Terror in the name of Islam, New York: Oxford University Press, 2002,

σ. 28 5 Esposito John L., Unholy war, Terror in the name of Islam, New York: Oxford University Press, 2002,

σ. 28


Το Κοράνι και η «Σούνα» (το παράδειγμα του Προφήτη), προσφέρουν μια θρησκεία

που στοχεύει στην ειρηνική ζωή μέσα σε έναν κόσμο με διάφορα έθνη και λαούς.

Προσφέρουν όμως και οδηγίες σχετικά με το πώς να μάχεται κανείς τον εχθρό, αλλά

και τη διαφθορά και την καταπίεση γενικότερα. Η μεγαλύτερη πρόκληση στην

ιστορία του Ισλάμ ήταν το να βρεθεί η χρυσή τομή ανάμεσα στην άμυνα και την

επίθεση, την αντίσταση και την επανάσταση, την ανασυγκρότηση και την

τρομοκρατία.6

Το κλειδί για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε το σκεπτικό των εξτρεμιστών

σήμερα, βρίσκεται στην εμφάνιση και την αναβίωση κινημάτων κατά τον 18ο αιώνα.

Εκείνη την περίοδο, όπως και σήμερα, υπήρξε ένα μεγάλο κύμα αναβίωσης του

Ισλάμ που σάρωσε το μουσουλμανικό κόσμο από την Ασία μέχρι και την Αφρική.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της ισλαμικής αναβίωσης του 18ου

αιώνα είναι το

κίνημα του «Ουαχαμπισμού» που άφησε έντονα το στίγμα του στην Αραβία και την

εξέλιξη της Σαουδικής Αραβίας. Το κυριότερο είναι πως συνεχίζει ακόμη και σήμερα

να είναι μια σημαντική δύναμη του ισλαμικού κόσμου επηρεάζοντας εξίσου τα

κυρίαρχα αλλά και εξτρεμιστικά κινήματα από το Αφγανιστάν και την Κεντρική

Ασία μέχρι την Ευρώπη και την Αμερική. 7

Ο ιδρυτής του Ουαχαμπισμού, ο Μuhammad al-Wahhab (1703-1791) χρησιμοποίησε

τον Ουαχαμπισμό ως ένα θρησκευτικό πρότυπο με σκοπό να νομιμοποιήσει το

Τζιχάντ του και να υποτάξει και να ενώσει τα αραβικά φύλα, υποχρεώνοντάς τους να

υιοθετήσουν την πουριτανική εκδοχή του Ισλάμ. Όπως και οι Χαριγίτες, οι

Ουαχαμπιστές θεωρούσαν όλους τους μουσουλμάνους που αντιστέκονταν ως

απίστους (τους οποίους μπορούσαν να πολεμήσουν αλλά και να σκοτώσουν).8




σ. 49


Κυβερνητικές οργανώσεις και ευκατάστατοι Σαουδάραβες έχουν διεξάγει διεθνώς μια

πουριτανική και πολλές φορές μαχητική έκδοση του Ουαχαμπισμού σε διάφορες

χώρες και κοινωνίες του μουσουλμανικού κόσμου, αλλά και της Δύσης. Προσφέρουν

αναπτυξιακή και οικονομική βοήθεια, χτίζουν τζαμιά και άλλους οργανισμούς,

διαδίδοντας παράλληλα την ιδεολογία τους. Πλούσιοι επιχειρηματίες, μέλη αλλά και

μη μέλη αυτού του κινήματος, όπως ο Οσάμα Μπιν Λάντεν, που ήταν ο ιδρυτής και

ηγέτης της Αλ Κάιντα, έχουν προσφέρει οικονομική βοήθεια σε ομάδες εξτρεμιστών

που ακολουθούν μια μαχητική φονταμενταλιστική εκδοχή του Ισλάμ με την

παράδοση του Τζιχάντ. 9

Το Τζιχάντ πολλές φορές εξισώνεται με τον «Ιερό Πόλεμο». Για τη Δύση, το Ισλάμ

συμβολίζει μια θρησκεία που χαρακτηρίζεται από βία και φανατισμό. Θρησκευτικές

εξτρεμιστικές και τρομοκρατικές ομάδες ενισχύουν αυτή την πεποίθηση, καθώς

χρησιμοποιούν το Τζιχάντ για να δικαιολογήσουν τις επιθέσεις και τις δολοφονίες

όσων διαφωνούν μαζί τους.

Το Τζιχάντ εμφανίζεται στο Κοράνιο ως ένοπλος αγώνας που μπορεί να λάβει δύο

ξεχωριστές μορφές: 1) την άμυνα και 2) την επίθεση και επέκταση εναντίον των

«απίστων» με στόχο τον παγκόσμιο εξισλαμισμό.10

Πολλοί σύγχρονοι μεταρρυθμιστές υπερασπίζοντας το Ισλάμ από κατηγορίες ότι

πρόκειται για μια βίαιη θρησκεία, δίνουν έμφαση στο ότι το Τζιχάντ εφαρμόζεται

μόνο σε περιπτώσεις άμυνας. Σημαντικοί σύγχρονοι Σιίτες μελετητές όπως ο

Ayatollahs Mahmoud Taleqani και ο Murtaza Mutahhari, συμπεραίνουν ότι το

Τζιχάντ είναι η άμυνα για την ζωή του καθενός, την πίστη, την περιουσία και την

ακεραιότητα της μουσουλμανικής «Ούμα». Όμως, ο Mutahhari και άλλοι έδωσαν μια

ευρεία ερμηνεία στην άμυνα, συμπεριλαμβάνοντας σε αυτή την αντίσταση όχι μόνο

στην κοινωνική καταπίεση, αλλά ενάντια στην καταπίεση που μπορεί να λαμβάνει

χώρα οπουδήποτε παγκοσμίως.11


σ. 49 10

Esposito John L., Unholy war, Terror in the name of Islam, New York: Oxford University Press, 2002, σ. 65 11

Esposito John L., Unholy war, Terror in the name of Islam, New York: Oxford University Press, 2002, σ. 66


Σύμφωνα με άλλες θρησκευτικές παραδόσεις, η διαφωνία των μουσουλμάνων

σχετικά με τη χρήση του Τζιχάντ στο πέρασμα των αιώνων οφείλεται σε κοινωνικούς

αλλά και πολιτικούς παράγοντες. Το δικαίωμα ή η υποχρέωση να διεξάγεται το

Τζιχάντ εναντίον οποιασδήποτε θρησκευτικής, πολιτικής ή κοινωνικής καταπίεσης,

ασκήθηκε ευρέως τις τελευταίες δεκαετίες προκειμένου να δικαιολογήσει «Ιερούς»

και «Ανίερους» πολέμους. Ο Khomeini το χρησιμοποίησε για να καλέσει τους

μουσουλμάνους όλου του κόσμου, ειδικά στον Κόλπο, να ξεσηκωθούν ενάντια σε μη

Ισλαμικές Κυβερνήσεις.

Ήταν ένα μέσο νομιμοποίησης της επανάστασης του Ιράν στο Λίβανο και αλλού. Η

ριζοσπαστική οργάνωση Χεζμπολάχ (Hizbollah), αναδύθηκε στις αρχές του 1980 ως

ένα αντιστασιακό κίνημα, εμπνευσμένο από τον Khomeini και με την υποστήριξη του

Ιράν, ως αντίδραση στην Ισραηλινή εισβολή και κατοχή στο Λίβανο. Οι Σουνίτες

έκαναν εξίσου μια ανάλογη χρήση του Τζιχάντ. Τρομοκρατικές ομάδες από την

Αίγυπτο μέχρι τις νότιες Φιλιππίνες, έχουν επίσης χρησιμοποιήσει την πολιτική και

θρησκευτική καταπίεση για να δικαιολογήσουν τα βίαια Τζιχάντ τους.

Οι απόψεις σχετικά με το αν πρόκειται για έναν καθαρά αμυντικό μηχανισμό,

διίστανται. Κάποιοι πιστεύουν ότι ο περιορισμός του Τζιχάντ αποκλειστικά για

αμυντικούς πολέμους είναι προϊόν της Ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας και μια

αδικαιολόγητη «εξυπηρέτηση» προς τη Δύση.12

Σύμφωνα με τον Παναγιώτη Ήφαιστο, διεθνικά φαινόμενα, όπως η τρομοκρατία,

απαιτείται να αναλύονται με γνώμονα τα κοινωνικοπολιτικά δεδομένα και κυρίως με

αξιολογήσεις και ιεραρχήσεις των ποικιλόμορφων πολιτικών υποκειμένων. Το κλειδί

βρίσκεται στη φράση «ο πόλεμος είναι η συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα» και

στο ερώτημα του κατά πόσο η πολιτική και τα μέσα είναι κοινωνικά

προσδιορισμένα.13

Μαρίνα-Άννα Πασχαλούδη

Ομάδα Πολιτισμού

12

Esposito John L., Unholy war, Terror in the name of Islam, New York: Oxford University Press, 2002, σ. 66-67 13

Ήφαιστος Παναγιώτης, Ο πόλεμος και τα αίτιά του: τα πολλά πρόσωπα του ηγεμονισμού και της τρομοκρατίας, Αθήνα: Εκδόσεις Ποιότητα, 2009, σ. 86


Social Media και Εκλογές

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προσφέρουν σε πολιτικούς και ψηφοφόρους ένα

επίπεδο άμεσης πρόσβασης, προσελκύουν, κινητοποιούν ανθρώπους, συζητούν και

γεννούν νέα δεδομένα που μας επιτρέπουν να μελετήσουμε το φαινόμενο αυτό με

μεγαλύτερη λεπτομέρεια. Το Facebook είναι μια big data εταιρεία συλλογής και

επεξεργασίας δεδομένων με newsfeeds που καθορίζονται από αλγόριθμους που

συνεχώς κάνουν εικασίες για το τι μπορεί να θέλει να δει ο χρήστης και να το

προσδιορίσει. Σύμφωνα με έρευνα του Pew Research Center, τα κινητά τηλέφωνα και

οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης διαδραματίζουν ολοένα και πιο σημαντικό

ρόλο στο πώς οι ψηφοφόροι λαμβάνουν την πολιτική πληροφόρηση και

παρακολουθούν τις ειδήσεις σχετικά με το θέμα των εκλογών. Φαίνεται ότι η outdoor

διαφήμιση αντικαταστάθηκε από ένα πιο διαδραστικό μοντέλο, μια εκστρατεία όχι

μόνο ανάρτησης θέσεων και απόψεων αλλά ψηφιακών διαλόγων μεταξύ των

ψηφοφόρων και των υποψηφίων βουλευτών. Η ταχέως αυξανόμενη «δέσμευση» σε

αυτούς τους ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης θα μπορούσε να αλλάξει το πρόσωπο

των μελλοντικών εκλογών. Τυγχάνει, έτσι, σήμερα τη βασική πηγή διάχυσης της

πληροφορίας και πεδίο σχηματισμού της κοινής γνώμης και αναπόφευκτα

λειτουργούν ως παράγοντες επιρροής. Σε σελίδες του Facebook βομβαρδιζόμαστε

αμέσως με «πικάντικα», ειρωνικά, σαρκαστικά, προκλητικά, αφελή, πρωτότυπα,

αστεία, σοβαρά και πολλών άλλων ειδών σχόλια και κοινοποιήσεις που στόχο έχουν

είτε να καταστήσουν τον υποψήφιο πιο άμεσο με το κοινό στο οποίο απευθύνεται,

είτε να δημιουργήσουν ένα αρνητικό κλίμα – επιθετική κίνηση που προέρχεται

συνήθως από τον αντίπαλο υποψήφιο. Αυτή η τακτική χρήσης «εικονικών»

εργαλείων στο μέλλον θα γίνει ακόμη πιο προσωπική και θα συμβάλλει πολύ

στοχευμένα σε επόμενους κύκλους εκλογών. Στις φετινές βουλευτικές εκλογές του

2015 στη χώρα μας, τα

social media κέρδισαν την

«αυτοδυναμία».

Οι αναφορές που

σχετίζονταν με την εκλογική

αναμέτρηση έφτασαν τις

480.190. Πρώτο κανάλι

κοινωνικής δικτύωσης

αναδείχθηκε το Twitter το

οποίο συγκέντρωσε το 54%

των αναφορών και το

Facebook ακολουθεί με 40%

σύμφωνα με την έρευνα που

διεξήγαγε ο Σύνδεσμος

Επιχειρήσεων Πληροφορικής & Επικοινωνιών Ελλάδος (ΣΕΠΕ). Το κόμμα του

ΣΥΡΙΖΑ κυριάρχησε και στο διαδίκτυο κερδίζοντας ποσοστό 40% των συνολικών

σχολίων και αναφορών. Ακολουθεί η ΝΔ, ενώ τρίτο κόμμα στα social media ήταν το

ΠΑΣΟΚ. Υψηλά βρέθηκε και το κόμμα ΚΙΔΗΣΟ με αναφορες που φτάνουν το 9%

του συνόλου, δεδομένου της μικρής παρουσίας του χρονικά ως κόμμα στο πολιτικό

προσκήνιο της χώρας. Λόγω της εξαιρετικά σύντομης προεκλογικής περιόδου, τα

social media αποτέλεσαν ένα βασικό κανάλι προβολής των κομμάτων, με συνολικά

248.178 Tweets. Στο Facebook «ανέβηκαν» 187.597 posts σχετικά με τις εκλογές ενώ

τα blog posts έφτασαν τα 44.508 posts χωρίς ωστόσο μεγάλη κινητικότητα με

comments.


Τα επίσημα hashtags των φετινών εκλογών ήταν τα #Ekloges2015 και #Ekloges15, τα

οποία από τις 29 Δεκεμβρίου έως και τις 12 Ιανουαρίου αναφέρθηκαν πάνω από

61.000 φορές. Στις 26/1 δημοφιλή επίσης ήταν τα #Tsipras, Γιαννα, #Syriza,

#alphaekloges. Σύμφωνα με την έρευνα της Sidebar, πρώτος στις αναφορές απο 5/1-

12/1/2015 ήταν ο Αντώνης Σαμαράς με 38% , δεύτερος ο Αλέξης Τσίπρας με 24%

και τρίτος ο Γιώργος Παπανδρέου με 14%. #askTsipras - Συνολικά αναφέρθηκαν σε

αυτό 5.899 χρήστες, με το 81% να είναι άνδρες και το 19% γυναίκες, στις ηλικίες 21-

50 το 77%, 21-35 54% και 36-50 το 33%. Κατά μέσο όρο κάθε χρήστης «τουίταρε» 6

φορές. Η συνέντευξη ξεκίνησε με 1000 θεατές, στα 30 πρώτα λεπτά έφτασε τους

9000 ενώ μέχρι το τέλος είχε περίπου συνδεδεμένους 7000 χρήστες.

Μετά τις εκλογές, το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ έχει 47.500 followers, με τον Γιάνη

Βαρουφάκη να έχει 30.300, Το Ποτάμι 12773, η ΝΔ 24.200 με τον Αντώνη Σαμαρά

να έχει 20.300 followers, Το Κίνημα 2.178, οι ΑΝΕΛ 6.087, και το ΠΑΣΟΚ 17.800.

Το ΚΚΕ δεν έχει λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, παρακολουθεί όμως

την επισκεψιμότητα στο 902.gr, το site του Ριζοσπάστη, της ΚΝΕ και της επίσημης

ιστοσελίδας του κόμματος. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να κάνουμε στα σποτάκια των

κομμάτων και των υποψηφίων βουλευτών τους που στόχο είχαν να προσελκύσουν

τους αναποφάσιστους και να δείξουν τη βασική τους πολιτική στόχευση. Τα

προεκλογικά σποτ αμφιταλαντεύονταν μεταξύ φόβου και ελπίδας, λιτότητας και

οικονομικής δυσχέρειας, και μάλλον τα περισσότερα από αυτά ήταν επικοινωνιακά

αδιάφορα.

Ας δούμε λοιπόν δύο επιτυχημένα case studies των social media στην εκλογική αρένα

και κατά πόσο οι ελληνικές εκλογές μπορούν να συγκριθούν σε ποιότητα και

αποτέλεσμα με αυτές. Ο Obama και οι εκλογές του 2008 και 2012 όπου πρώτος

χρησιμοποίησε τα social media όχι μόνο για διαφήμιση αλλά και για επιρροή του

κόσμου, και τις εκλογές στην Ινδία το 2014, στη μεγαλύτερη δημοκρατία του

κόσμου.

Αμερικάνικες Προεδρικές Εκλογές

Barack Obama vs Mitt Romney (2012) - Barack Obama vs McCain (2008)

Τα social media μπορούν τελικά να διαδραματίσουν πολύ μεγάλο ρόλο σε έναν

εκλογικό αγώνα. Το απέδειξε ο Ομπάμα στις εκλογές του 2008 όπου δεν προβλήθηκε

μόνο αλλά τα χρησιμοποίησε προς όφελος του. Το site του barackobama.com το

διαχειρίζεται ένας από τους δημιουργούς του Facebook, Κρις Χιούζ, o λογαριασμός

στο Twitter του έγινε ο τρίτος που συγκέντρωσε πάνω από 1 εκατομμύριο followers,

ενώ δημιούργησε και προφίλ στα περισσότερα κανάλια κοινωνικής δικτύωσης και σε

αρκετές περιπτώσεις περισσότερες από μία σελίδες. Κι όλα αυτά όταν οι ενήλικες

Αμερικανοί που χρησιμοποιούσαν τα social media ήταν το 2008 37% και το 2012

69%. Σαν επιτυχημένο case study, προσπάθησαν πολλοί να μιμηθούν τη στρατηγική

και τις τακτικές που ακολούθησε.

https://twitter.com/search?q=%23ekloges2015&src=tyah

https://twitter.com/search?q=%23ekloges15&src=typd


Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι νέοι ψηφοφόροι ηλικίας 18 έως 29 αποτελούν το 21%

του πληθυσμού της ψηφοφορίας και κατά τη διάρκεια των τελευταίων εκλογικών

κύκλων, η προσέλευση των νέων στις κάλπες έχει σημειώσει μεγάλη άνοδο. Οι

εκλογές του Νοεμβρίου 2012 έδειξαν ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των νέων που

φοιτούν σε πανεπιστήμια ή κολλέγια πήγαν στις κάλπες για να εκλέξουν τον επόμενο

πρόεδρο τους από ό, τι σε οποιαδήποτε προηγούμενη εκλογή.

Θα μπορούσε το Facebook για παράδειγμα να είναι παράγοντας που θα καθορίσει την

έκβαση ενός εκλογικού αποτελέσματος; Το 2010 στις εκλογές για το Κονγκρέσο στις

ΗΠΑ, το Facebook διαξήγαγε ένα ενδιαφέρον πείραμα σε συνεργασία με μερικούς

πολιτικούς επιστήμονες θέλοντας να αποδείξουν αν ένα κοινωνικό δίκτυο θα

μπορούσε να κινητοποιήσει τους απαθείς Αμερικανούς ψηφοφόρους να σηκωθούν

από την καρέκλα και να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα. Και η απάντηση ήταν

ναι! Η μελέτη που περιελάμβανε 61 εκατομμύρια χρήστες του Facebook, έδειξε ότι οι

άνθρωποι ήταν πιο πιθανό να ψηφίσουν εάν έβλεπαν ένα μήνυμα που δείχνει τους

φίλους τους ότι είχαν ψηφίσει. Αυτό το εργαλείο το χρησιμοποίησαν περισσότεροι

από 90 εκατομμύρια χρήστες (αν και πόσοι είχαν δικαίωμα ψήφου δεν είναι σαφές).

Ο καθηγητής της Νομικής Σχολής του Harvard Jonathan Zittrain υποστήριξε ότι οι

χρήστες που ειδοποιήθηκαν ότι οι φίλοι τους ψήφισαν,

ήταν κατά 0,39% πιο πιθανό να ψηφίσουν. Αυτή η

μικρή αύξηση στα ποσοστά συμμετοχής ανήλθε σε

πολλές νέες ψήφους.

Όσοι ασχολούνται επαγγελματικά με τις εκλογικές

καμπάνιες πιστεύουν ότι η χρήση των ιστοτόπων

κοινωνικής δικτύωσης έχει διαδραματίσει σημαντικό

ρόλο στην προσέλκυση των νέων ατόμων

(δημογραφικό στοιχείο - ηλικιακό γκρουπ) να

προσέλθουν στις κάλπες.

Με τις συχνές κοινοποιήσεις, φωτογραφίες, πολιτικά σχόλια, κλπ προσπαθούν να

κρατήσουν την προσοχή του νεαρού ψηφοφόρου. Ο επικεφαλής στρατηγικός

αναλυτής στην καμπάνια του Clinton με

αντίπαλο τον Gore το 1992, συμβουλεύει τους

υποψηφίους να βρουν έναν τρόπο να επικοινωνούν με τους νέους ψηφοφόρους μέσω

Facebook, Twitter , YouTube και άλλες πλατφόρμες και μέσα κοινωνικής δικτύωσης

και με εκστρατείες που επιδιώκουν να προσεγγίσουν το νεανικό κοινό. Για τις

επόμενες εκλογές, θα είναι ένα δύσκολο έργο για τους πολιτικούς συμβούλους να

κινούνται σε συνεχώς μεταβαλλόμενους δημοφιλείς δικτυακούς τόπους, κι αν δεν το

κάνουν κινδυνεύουν να χάσουν ένα πολύ σημαντικό μέρος των ψηφοφόρων τους.

Το πρώτο βήμα που πρέπει να κάνουν για να βρίσκονται σε στενή σχέση με το

νεανικό κοινό τους, είναι να κατανοήσουν πώς βίωσαν οι νέοι ψηφοφόροι τους τις

εκλογές από το πρόσφατο παρελθόν μελετώντας τα στατιστικά στοιχεία

κοινοποιήσεων σε Facebook και Twitter, φωτογραφίες στο Instagram και συνομιλίες

και απόψεις στα διάφορα blogs. Αν η εισχώρηση της τηλεόρασης σε πολιτικές

εκστρατείες άλλαξε την προσέγγιση από προσωπικό επίπεδο σε ένα πιο διαδραστικό,

η υιοθέτηση των κοινωνικών δικτύων το πέτυχε αυτό από την πρώτη κιόλας στιγμή

και μάλιστα η ενσωμάτωσή τους σε άλλες τακτικές όπως να ενθαρρύνει τους

ανθρώπους είτε να προσέλθουν στις κάλπες είτε να συμμετέχουν σε διαδικτυακές

συνεντεύξεις των υποψηφίων, συζητήσεις σε φόρα λαμβάνοντας ενεργό μέρος στη

διαδικασία αυτή και εκφράζοντας ελεύθερα τη γνώμη τους, οδηγεί στην παραδοχή

ότι τα social media διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην επιρροή των ψηφοφόρων.

How Obama Won Using Digital and Social Media, James Burnes


Λόγω αυτής της αλληλεπίδρασης, η πλειοψηφία των φοιτητών πιστεύει ότι τα social

media είναι πιο πιθανό να επηρεάσουν την ψήφο τους από τις παραδοσιακές

στρατηγικές. Σύμφωνα με την έρευνα του Pew Internet Project για την κοινωνική

δικτύωση, το 92% των ατόμων 18-29 έχουν ενεργή παρουσία στα social media, ενώ

το 30% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων είχαν ενθαρρυνθεί να ψηφίσουν Obama ή

Romney από φίλους και την οικογένεια μέσω αναρτήσεων σε Facebook και Twitter.

Φαίνεται να υπάρχει μεγαλύτερη εμπιστοσύνη σε ανακοινώσεις φίλων και συγγενών

στα κοινωνικά δίκτυα από ότι η δισδιάσταση τηλεόραση. Υπάρχει φυσικά και η άλλη

πλευρά του νομίσματος. Σε μία εκστρατεία μέσω social media, η μεγάλη πολιτική

δραστηριότητα σε τέτοιους ιστοτόπους μπορεί να αποτρέψει πιθανούς ψηφοφόρους

είτε να προσέλθουν στις κάλπες είτε να «ακολουθούν» και να ψηφίσουν έναν

υποψήφιο. Για μια πετυχημένη καμπάνια χρειάζεται να προσδιοριστεί η λεπτή εκείνη

γραμμή ανάμεσα στον όγκο των πληροφοριών και στον κορεσμό από αυτές και να τη

χρησιμοποιούν με ορθότητα. Η ανακοίνωση της νίκης του Obama ήταν το status

εκείνο που έλαβε τα περισσότερα “likes” από ποτέ στο Facebook. Πάνω από 4

εκατομμύρια χρήστες του Facebook έδειξαν την υποστήριξή τους ιντερνετικά και

ένοιωσαν μέρος αυτής της ιστορικής προεδρικής εκλογής. Ένα tweet ή ένα facebook

post είναι απλά ένα κλικ μακριά από τον υποψήφιο πρόεδρο των ΗΠΑ.

Στατιστικά

200,000 supporter organized events 3 million phone calls in the final 4 days

3 million + donors 6.5 million donations

6 million which were $100 or less $100 million online in September alone

$500 million were raised online $639 million total

Obama: @barackobama has 112,474 followers

McCain: @JohnMcCain has 4,603 followers

Obama has 240 times more followers in Twitter

than McCain 2 million+ profiles created on the

MyBarackObama.com social network

200,000 offline events were planned on the site

Approx. 400,000 blog posts were written

More than 35,000 volunteer groups were created

70,000 people raised $30 million on their personal fundraising pages

3 million online donors. 6.5 million online donations adding up to more than $500 million.

Of the 6.5 million donations, 6 million were in amounts of $100 or less.

The average online donation was $80, and gave more than once.

Obama: 1792 videos uploaded since

Nov 2006, Subscribers: 114,559

(uploads about 4 a day), Channel

Views: 18,413,110

McCain: 329 videos uploaded since Feb

2007 (uploads about 2 a day),

Subscribers: 28,419, Channel Views:

2,032,993

Obama has 403% more subscribers than McCain Obama has 905% more viewers than McCain


«In 2008, Obama campaign raised $750 million Not enough to beat Romney 2012 But fundraising was more difficult in 2012

President less available for fundraising events In early campaign, they saw average online donation was half of what it had

been in 2008 People were giving less, and less often. Obama 2012: Digital Department Raised over half a billion dollars

online Recruited tens of thousands of volunteers Publicized thousands of events and rallies Raised half a billion dollars»

Πηγές στατιστικών στοιχείων για ΗΠΑ: Obama 2012: Lessons from a data-driven campaign, Jess Day, How Obama Won Using

Digital and Social Media, James Burnes

Ινδία 2014

Οι εκλογές στην Ινδία το 2014 χαρακτηρίστηκαν #TwitterElection ως η μεγαλύτερη

δημοκρατική εκλογική διαδικασία του κόσμου μέχρι σήμερα και μεγάλο μέρος της

έλαβε χώρα στον διαδίκτυο. Αν και φαίνεται να υπάρχει μια συσχέτιση μεταξύ της

διαδικτυακής δραστηριότητας και της νίκης του BJP κόμματος και τον Narendra

Modi ως νέου πρωθυπουργού , πόση από αυτή την επιτυχία οφείλεται στα social

media; Κατά πόσο ένα like ή ένα tweet μπορεί να ενθαρρύνει τα άτομα να

προσέλθουν στις κάλπες ή αν τα social media είναι απλά ένας καθρέπτης του

δημοσίου αισθήματος, είναι ένα περίπλοκο θέμα.

Η εκλογική δραστηριότητα στη χώρα γνώρισε τεράστια αύξηση τα τελευταία χρόνια

συνοδευόμενη από πολλές πρωτιές. Πιο συγκεκριμένα 150 εκατομμύρια νεοι ηλικίας

18-23 ήταν οι «καινούριοι» ψηφοφόροι, 2/3 των ανθρώπων στη χώρα είναι κάτω των

35 ετών, και υπήρξε πρωτοφανής προσέλευση ψηφοφόρων γύρω στο 66,4% (σε

σύγκριση με το 57,5% στις εκλογές των ΗΠΑ το 2012). Το ποσοστό διείσδυσης του

διαδικτύου στην Ινδία αυξήθηκε με πρωτοφανή ρυθμό 14% από το προηγούμενο

έτος και εκτιμάται σήμερα στους 243 εκατομμύρια χρήστες, περίπου το 19% του

πληθυσμού της χώρας. Ωστόσο, ενώ η χρήση των social media έχει αυξηθεί, η Ινδία

έπεσε από την140η στην 179η θέση στο 2013 Press Freedom Index. Η χώρα

βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2002.

Με την άνοδο των χρηστών Internet και την έλλειψη ισχυρών μέσων ενημέρωσης, οι

πολιτικοί ψάχνουν τρόπους να αποδείξουν τη δέσμευσή τους σε αυτά που εξαγγέλουν

με τους χρήστες να είναι καχύποπτοι στα παραδοσιακά κανάλια διάδοσης των

ειδήσεων για αυτό και επιλέγουν να εκφραστούν και να ενημερωθούν μέσα από τα

δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης. Το κενό αυτό εκμεταλλεύτηκε ο Modi το 2012 όταν

και επωφελούμενος από αυτό το νεό trend, δημιούργησε ένα Google Handout στις

30/12/2012 για να απαντήσει σε μια σειρά ερωτήσεων για την πολιτική ατζέντα του

και για άλλα πολιτικά ζητήματα. Το #ModiHangout έγινε τόσο δημοφιλές που

χρειάστηκαν 45 λεπτά για να ξεκινήσει η διαδικασία επειδή η ιστοσελίδα συνεχώς

«έπεφτε»! Ο Modi παραμέρησε τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης και ανακοίνωσε

τη νίκη του μέσω Twitter @narendramodi στους 4,27 εκατομμύρια θαυμαστές του

και ενθάρρυνε τους ψηφοφόρους του να «τουιτάρουν» “fingies” #selfiewithmodi με

το Twitter να κατακλύζεται από φωτογραφίες τόσο από χρήστες νεαρής ηλικίας όσο

και από μεγαλύτερους χωρίς περιορισμό ηλικίας! (Selfie + inked finger = "Fingie").

Συνολικά, 56 εκατομμύρια περίπου tweets σχετικά με τις εκλογές εμφανίστηκαν

μεταξύ 1/1-12/5/2014.


Στις εκλογές του 2009 υπήρχε μόνο ένας πολιτικός ενεργός στο Twitter με 6000

followers. Από τη στιγμή της ανακοίνωσης των εκλογών του 2014 μέχρι την

τελευταία ημέρα των εκλογών, 29 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ινδία δημιούργησαν

227 εκατομμύρια συσχετισμούς με τις εκλογές στην Ινδία (posts, comments, shares,

likes) στο Facebook.

Γύρω στα 13 εκατομμύρια άνθρωποι στοιχειοθέτησαν 75 εκατομμύρια διαδράσεις

σχετικά με τον Narendra Modi. Επίσης, δημιουργήθηκε ένα application “I’m a voter”,

ένα εργαλείο που υπενθυμίζει στους χρήστες να ψηφίσουν. Περίπου 4,1 εκατομμύρια

άνθρωποι στην Ινδία το χρησιμοποίησαν, ενώ το 2010 340.000 επιπλέον ψηφοφόροι

ψήφισαν όταν είδαν στον «τοίχο» τους ότι οι φίλοι τους μόλις είχαν ασκήσει το

εκλογικό τους δικαίωμα, ενώ το 2012 πάνω από 9 εκατομμύρια ανακοίνωσαν στο

Facebook ότι ψήφισαν, περίπου το 8,6% των χρηστών Facebook στις ΗΠΑ. Ο τύπος

στις ΗΠΑ σημείωσε ότι ο Modi υιοθέτησε το στυλ και

τις τακτικές του Obama. Παρά την ευρεία χρήση

τέτοιων εργαλείων και πλατφόρμων, ένας αριθμός

συμβούλων εκλογικών εκστρατειών παραμένουν

σκεπτικοί σχετικά με την επίδραση των social media

και των τακτικών του Αμερικάνικου στυλ στην

προσέγγιση των ψηφοφόρων, μιας και το 70% του

πληθυσμού της Ινδίας κατοικεί στα περίχωρα,

εκατομμύρια εξ αυτών είτε ζουν κάτω από το όριο της

φτώχειας είτε δεν τυγχάνουν μέσης μόρφωσης. Από την

άλλη μεριά, πολιτικοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι αν

και συχνά οι κάτοικοι αυτών των περιοχών βασίζουν

την ψήφο τους λαμβάνοντας υπόψιν τους θρησκευτικά και εθνικιστικά θέματα, τα

αποτελέσματα έδειξαν ότι οι πολιτικές προτιμήσεις επηρεάστηκαν ελάχιστα από το

επίπεδο μόρφωσης ή τον τόπο κατοικίας του ψηφοφόρου.

Η είδηση πως το Facebook και άλλα παρόμοια κοινωνικά δίκτυα μπορούν να

επηρεάσουν τόσο το ποσοστό συμμετοχής των ανθρώπων στις εκλογές όσο και την

ψήφο μας, προκαλεί ταυτόχρονα έκπληξη και φόβο. Σε ποιό βαθμό αυτές οι

πλατφόρμες μπορούν να επηρεάσουν αποφάσεις που λαμβάνουμε καθημερινά

ήσσονος ή μεγίστης σημασίας;

Πηγές:

www.socialbakers.com

www.elections.org

www.sepe.gr

http://monitor.sidebar.gr/

Νάντια Γρηγοροπούλου

Ομάδα Δημόσιας Σφαίρας

http://gadgets.ndtv.com/social-networking/features/did-social-media-really-impact-the-indian-elections-527425

http://www.socialbakers.com/

http://www.elections.org/

http://www.sepe.gr/

http://monitor.sidebar.gr/


Διοξίνες και περιβαλλοντική ρύπανση: Επικινδυνότητα για την υγεία και

την οικοτοξικότητα

Με τον όρο διοξίνες αναφερόμαστε σε δύο μεγάλες ομάδες χλωριωμένων

αρωματικών υδρογονανθράκων γνωστότερες με τον όρο πολυχλωριωμένα

διφαινύλια (polychlorinated biphenyls, PCBs). Η πρώτη ομάδα αποτελείται από τις

πολυχλωριωμένες διβενζο-παρα-διοξίνες (polychlorinated dibenzo-p-dioxins,

PCDDs) και η δεύτερη απαρτίζεται από τα πολυχλωριωμένα διβενζοφουράνια

(polychlorinated dibenzofurans, PCDFs), ενώσεις άκρως επικίνδυνες, χημικώς

ρυπογόνες, γνωστές και ως μη-διασπώμενα ρυπογόνα (POPs; Persistent Organic

Pollutants).

Σύμφωνα με μελέτες, υπάρχει μία συνεχής μετακίνηση των PCBs καθώς και άλλων

οργανοχλωριωμένων ενώσεων τόσο ανάμεσα στο νερό και τα ιζήματα, όσο ανάμεσα

στο νερό και την ατμόσφαιρα. Οι μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί δείχνουν ότι τα

PCBs αποτελούν σοβαρότατο περιβαλλοντικό πρόβλημα έχοντας τεράστιες

προεκτάσεις στη δημόσια υγεία, αφού επηρεάζουν αρνητικά όλο το οικοσύστημα

στους χώρους όπου ανιχνεύονται. Οι συγκεκριμένες ενώσεις παράγονται από πολλά

είδη καύσεων (αποβλήτων, δασών, καυσαέρια αυτοκινήτων κλπ) ή βρίσκονται ως

παραπροϊόντα-προσμίξεις σε χλωριωμένα φυτοφάρμακα.


Λόγω της χημικής δομής τους είναι αδιάλυτες στο νερό, λιποδιαλυτές και μη

βιοδιασπώμενες στο περιβάλλον, παρουσιάζοντας υψηλή τοξικότητα. Οι επιπτώσεις

στο οικοσύστημα και τον άνθρωπο χαρακτηρίζουν την αύξηση της θνησιμότητας σε

ανώτερους θαλάσσιους οργανισμούς, την πρόκληση στειρότητας σε θαλάσσιους και

χερσαίους οργανισμούς, την μείωση της φωτοσύνθεσης στο φυτοπλαγκτόν, τα

προβλήματα στην ανάπτυξη των παιδιών, την επίδραση στο νευρικό σύστημα των

οργανισμών, τους κινδύνους υπατοτοξικότητας και νεφροτοξικότητας, την εμφάνιση

ειδών καρκίνου (μαστού, πνεύμονα) και την δημιουργία δυσλειτουργιών όπως

εξασθένιση του ανοσοποιητικού συστήματος.

Η εμπορική τους χρησιμότητα είναι μεγάλη, καθώς εμφανίζουν εξαιρετικές

μονωτικές ιδιότητες, δεν αναφλέγονται εύκολα, είναι χημικά σταθερές και

εμφανίζουν υψηλή διηλεκτρική αντοχή. Παρουσιάζονται με τις εμπορικές τους

ονομασίες Clophen, Α60 Aroclor 1254, Kanechlor, Perchlor κ.α, σε χρώματα,

πλαστικά, ως διηλεκτρικά υγρά στους μετασχηματιστές και τους πυκνωτές ή ως υγρό

μεταφοράς θερμότητας σε εναλλάκτες. Ειδικότερα το Clophen θεωρείται από τις

πλέον τοξικές ουσίες που περιέχονται στη λίστα των 129 επικίνδυνων ρυπαντών η

οποία έχει καταρτιστεί από την έγκυρη Υπηρεσία Περιβάλλοντος των ΗΠΑ. Έχει

δράση ανάλογη με το DDT και συχνά ανιχνεύεται μαζί του στη θάλασσα και στους

θαλάσσιους οργανισμούς. Καθώς δεν διασπάται στο φυσικό περιβάλλον, είναι από τις

ανθεκτικότερες ουσίες στη φύση και με έμμεσο τρόπο συσσωρεύεται στον ανθρώπινο

οργανισμό συνήθως μέσω της τροφής και του πόσιμου νερού.


Στον αντίστοιχο κατάλογο της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα PCBs περιλαμβάνονται μαζί

με άλλες 20 τοξικές ουσίες. Ήδη από το 1970 είχε συνειδητοποιηθεί ο κίνδυνος που

συνιστά το Clophen, με αποτέλεσμα πρώτες οι ΗΠΑ και η Μ. Βρετανία να

προχωρήσουν σε πλήρη απαγόρευση της παραγωγής και χρήσης του, το 1977. Η

απαγόρευση αυτή υιοθετήθηκε στη συνέχεια και σε όλες σχεδόν τις χώρες της

Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έχουν καταγραφεί ατυχήματα σε αρκετές χώρες, τα οποία

αφορούσαν τη ρύπανση του περιβάλλοντος και την πρόκληση τοξικότητας σε άτομα

από πολυχλωριωμένα διφαινύλια εξαιτίας της ρίψης αποβλήτων PCBs. Σε αυτές τις

περιπτώσεις αποδείχθηκε η προσπάθεια αποσιώπησης των πραγματικών κινδύνων

από εταιρείες κολοσσούς όπως η General Electricsh, η Sovol και η Monsanto.

Οι διοξίνες παρουσιάζουν πολύ μεγάλη ανθεκτικότητα στη βιολογική διάσπαση

(ανθεκτικοί οργανικοί ρύποι, POPs) και, κατά συνέπεια, αφού παραμένουν στο

περιβάλλον, συσσωρεύονται στην τροφική αλυσίδα των ζωικών οργανισμών. Οι

διοξίνες περνούν στον ανθρώπινο μεταβολισμό κυρίως μέσω της διατροφής και

δευτερευόντως μέσω της αναπνοής ή του νερού. Το 90-95% της πρόσληψης διοξινών

από τον οργανισμό πραγματοποιείται κυρίως μέσω της κατανάλωσης λιπαρών

προϊόντων ζωικής προέλευσης. Οι αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες των

τελευταίων χρόνων, είχαν ως αποτέλεσμα τη μείωση των επιπέδων διοξινών οι οποίες

μέσω της διατροφής μπορούν να εισέρχονται στο σώμα των καταναλωτών.

Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO) και η Επιστημονική Επιτροπή Τροφίμων

(SCF), όρισαν ως ανεκτό όριο εβδομαδιαίας πρόσληψης για τις διοξίνες και τα

παρόμοια προς τις διοξίνες PCBs τα 14 pg (1-4 τρισεκατομμυριοστό του γραμμαρίου)

ανά κιλό σωματικού βάρους, συνεκτιμώντας τα επίπεδα πέρα των οποίων εμφανίζεται

η τοξική δράση αλλά και οι παράπλευρες επιβλαβείς συνέπειες, όπως η

ενδομητρίωση, οι νευροσυμπεριφορικές και ανοσοκατασταλτικές ανωμαλίες.


Η κάθε χώρα επομένως οφείλει να δημιουργήσει τα συνθήκες εκείνες που θα

επιτρέπουν την ανίχνευση των διοξινών στο περιβάλλον προτού αυτές ενσωματωθούν

στην τροφική αλυσίδα, παράλληλα με την ενημέρωση και τη λήψη των μέτρων

προστασίας όλων όσων έρχονται σε επαφή με τις συγκεκριμένες ουσίες, την

καταμέτρηση και την αποθήκευση σε ειδικούς και ασφαλείς χώρους όλων των

προϊόντων PBCs και τέλος την εφαρμογή προγραμμάτων καταγραφής των επιπέδων

εκτίμησης της ρύπανσης και αποκατάστασης πιθανών διαρροών στο περιβάλλον σε

χώρους όπου υπάρχει αυξημένη επικινδυνότητα (σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής

ενέργειας, χώροι καύσης ή ταφής απορριμμάτων). Η υπεκφυγή για τη λήψη

στοχευμένων μέτρων πρόληψης, αλλά και εκτίμησης της επικινδυνότητας για τη

δημόσια υγεία, ιδιαίτερα σε ζώνες και χώρους υψηλού κινδύνου μόλυνσης οφείλει να

εξαλειφθεί, αφού υποθηκεύει τη μελλοντική ισορροπία των οικοσυστημάτων στις

συγκεκριμένες περιοχές, με αυξημένο κίνδυνο πρόκλησης σημαντικότατων βλαβών

στην υγεία του πληθυσμού.

Δρ. Μάριος Κροκίδης

Διδάκτωρ Βιοχημείας, Μεταδιδακτορικός Ερευνητής, Εθνικό Κέντρο Έρευνας

Φυσικών Επιστημών ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ

Ερευνητικός Συνεργάτης Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών


EVS:

European Voluntary Service (part2)

Στο πρώτο μέρος του αφιερώματος αυτού, αναφερθήκαμε στις δυνατότητες που

παρέχονται από τα προγράμματα του Erasmus Plus, συνεχίζοντας την αναφορά των

ευρωπαϊκών προγραμμάτων που τρέχουν αυτήν την περίοδο δεν θα μπορούσε να

λείπει από την θεματολογία μας το EVS (European Voluntary Service). Τι είναι το

EVS; Ακριβώς αυτό που δηλώνει το όνομά του, μια Ευρωπαϊκή Εθελοντική

Υπηρεσία, η οποία ιδρύθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Το πρόγραμμα αυτό αποτελεί μια ακόμα δράση του Erasmus +, με το οποίο δίνεται η

δυνατότητα σε νέους από όλη την Ευρώπη από 18 μέχρι 30

χρονών, να προσφέρουν εθελοντική εργασία στο εξωτερικό.

Όπως στα περισσότερα ευρωπαϊκά προγράμματα έτσι και σε

αυτό μπορεί κάποιος να ασχοληθεί σε μεγάλο εύρος

θεματολογίας, μπορεί η εργασία του να αναφέρεται από

περιβαλλοντικά ζητήματα, μέχρι τις τέχνες και τον

πολιτισμό. Οι τομείς δηλαδή απασχόλησης ποικίλουν και οι συμμετέχοντες ανάλογα

τα ενδιαφέροντα τους, μπορούν να διαλέξουν αυτά που τους ταιριάζουν περισσότερο.

Το EVS όμως, θεωρείται ένα διεθνές πρόγραμμα εθελοντισμού και ο λόγος είναι ότι

δεν περιορίζεται στα στενά γεωγραφικά όρια της Ευρωπαϊκής Ηπείρου. Ο

συμμετέχοντας μπορεί να λάβει μέρος σε οργανισμούς ή δημόσιους φορείς σε κράτη

της Ευρώπης, της Αφρικής, της Ασίας ή της Νότιας Αμερικής και η διάρκεια

παραμονής τους μπορεί να είναι από δύο μήνες μέχρι ένα ολόκληρο έτος. Όσον

αφορά τα έξοδα παραμονής και διατροφής ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να γνωρίζει

πως καλύπτονται όλα, ενώ για το κόστος του ταξιδιού του το μεγαλύτερο μέρος του

ποσού που καταβάλει (90%), επιστρέφεται. Στα θετικά κατατάσσεται και το γεγονός

ότι παρέχεται ασφαλιστική κάλυψη στον εθελοντή για όσο καιρό παραμένει στο

πρόγραμμα του εξωτερικού. Επιπλέον δίνεται ένα μηνιαίο επίδομα στον εθελοντή

για να καλύψει επιπλέον έξοδα του, το οποίο είναι συμβολικό (της τάξεως των 50-

300€) ανάλογα με τη χώρα προορισμού.


Στα θετικά του προγράμματος συγκαταλέγεται και η δυνατότητα παρακολούθησης

μαθημάτων γλώσσας της χώρας προορισμού όπως επίσης και η παροχή εισιτηρίων ή

ποδηλάτου για τις τοπικές μετακινήσεις. Επιπλέον μπορεί κανείς να επιλέξει ένα

φορέα στον οποίο έχει τη δυνατότητα να βελτιώσει τις δεξιότητές που σχετίζονται με

το επάγγελμά του. Για παράδειγμα

αρκετοί νέοι στην Ευρώπη μετά

την ολοκλήρωση των λυκειακών

του σπουδών, λαμβάνουν μέρος

σε τέτοια προγράμματα

εθελοντισμού όπως το EVS, με

σκοπό να επιλέξουν πιο συνειδητά την κατεύθυνση σπουδών τους, αφού έχουν πρώτα

μια πρώτη εμπειρία στο πεδίο ενδιαφέροντος. Αλλά και φοιτητές ή πρόσφατα

απόφοιτους ενδείκνυται ως εμπειρία, καθώς αποκτούν με αυτό τον τρόπο εργασιακή

εμπειρία στον τομέα ενδιαφέροντός τους.

Πέρα από τα υλικά οφέλη, το EVS αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία να ταξιδέψει

κανείς σε κάποια άλλη Ευρωπαϊκή χώρα ή χώρες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα,

να ζήσει εκεί για ένα σεβαστό χρονικό διάστημα, να έρθει σε επαφή με μια νέα

κουλτούρα, νέους ανθρώπους και να γυρίσει γεμάτος εμπειρίες και γνώσεις μετά το

πέρας του εθελοντικού προγράμματος. Πρόκειται για μια εμπειρία που αναπτύσσει

ολόπλευρα τον εθελοντή, συμβάλλει στη διεύρυνση των οριζόντων του και αποτελεί

ουσιαστικά μια διαδικασία ωρίμανσης.

Θέσεις για εθελοντικά προγράμματα EVS ανακοινώνονται κατά τη διάρκεια όλου του

έτους, αλλά υπάρχει και η δυνατότητα ο εθελοντής να επικοινωνήσει με την

οργάνωση που τον ενδιαφέρει και βρίσκεται στην αντίστοιχη βάση δεδομένων της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής και να εκδηλώσει το ενδιαφέρον του για εθελοντικό έργο στη

συγκεκριμένη οργάνωση. Τέλος προτείνονται κάποιες ιστοσελίδες στις οποίες

αναρτώνται πληροφορίες αλλά και προσκλήσεις ενδιαφέροντος για EVS, ενώ αρκετές

φορές είναι χρήσιμο να παρακολουθεί κανείς αντίστοιχες ομάδες στα social media.


Χρήσιμες Ιστοσελίδες

http://europeanvoluntaryservice.org

http://europa.eu/youth/vp/opportunity_list

http://www.elix.org.gr/

http://ec.europa.eu/youth/tools/documents/what_to_expect_from_evs_en.pdf

http://findevs.com/

Πηγές εικόνων

http://www.graffiti.lu/evs/

http://www.tamonopatia.org/index.php?menu_id=2&submenu_id=3

Μάγδα Καββαδία Εύα Πίτσα

Ομάδα Δημόσιας Σφαίρας Ομάδα Δημόσιας Σφαίρας

http://europeanvoluntaryservice.org/

http://europa.eu/youth/vp/opportunity_list

http://www.elix.org.gr/

http://ec.europa.eu/youth/tools/documents/what_to_expect_from_evs_en.pdf

http://findevs.com/

http://www.graffiti.lu/evs/

http://www.tamonopatia.org/index.php?menu_id=2&submenu_id=3


Η απαγωγή των 43 φοιτητών κι ο πόλεμος κατά των καρτέλ των

ναρκωτικών στο Μεξικό

Τη νύχτα της 26ης

Σεπτεμβρίου 2014, ημερομηνία πλέον ορόσημο στη σύγχρονη

πολιτική ιστορία του Μεξικού, μια σειρά επιθέσεων που έλαβαν χώρα στη

νοτιοδυτική Πολιτεία Γκερέρο, οδήγησαν στο θάνατο 6 ατόμων και στην απαγωγή 43

φοιτητών από μέλη της δημοτικής αστυνομίας της πόλης Ιγκουάλα σε συνέργεια με

μέλη του καρτέλ Γκερέρος Ουνίδος (Guerreros Unidos) που δρα στην ευρύτερη

περιοχή.

Τα ερωτήματα που ανακύπτουν από αυτήν την υπόθεση είναι τα εξής: Πρώτον, πώς

οι Ηνωμένες Πολιτείες του Μεξικού έφτασαν στο σημείο μιας τόσο μαζικής

απαγωγής πολιτών, στην οποία εμπλέκονται μέλη της αστυνομίας με μέλη των

καρτέλ; Δεύτερον, ποια γεγονότα οδήγησαν μια υπόθεση τοπικού χαρακτήρα στην

αρχή, να λάβει διεθνείς διαστάσεις σήμερα;

Αξίζει να σημειωθεί ότι το φαινόμενο των καρτέλ των ναρκωτικών και του

οργανωμένου εγκλήματος έχει βαθιές ρίζες στη χώρα του Μεξικού. Οι ρίζες αυτές

βρίσκονται σε τρεις βασικούς άξονες· το πολιτικό σύστημα στη χώρα, τη νέα δόμηση

των καρτέλ των ναρκωτικών - κυρίως από το 2006 μέχρι και σήμερα - και τέλος, τις

συνέπειες των πολιτικών που εφαρμόστηκαν για την καταπολέμηση αυτού του

φαινομένου.


Όσον αφορά στον πρώτο άξονα, η πολιτική ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών του

Μεξικού είναι ιδιαίτερη, καθώς το καθεστώς που επικρατούσε στη χώρα από το 1929

μέχρι και το 2000 είχε στοιχεία απολυταρχισμού. Το παράδοξο του συγκεκριμένου

καθεστώτος είναι ότι ενώ για συνεχόμενα 71 χρόνια ένα μόνον κόμμα - το PRI

(Θεσμικό Επαναστατικό Κόμμα, κεντρώας ιδεολογίας) - κατείχε τη διακυβέρνηση

του κράτους, κάθε φορά εκλεγόταν με δημοκρατικές διαδικασίες. Το γεγονός αυτό

κατέστη εφικτό, γιατί η δυναμική του συγκεκριμένου κόμματος ήταν πολύ μεγάλη σε

όλα τα ομόσπονδα κράτη και ταυτόχρονα τα υπόλοιπα κόμματα ήταν αδύναμα να

παρουσιάσουν μια σημαντική εναλλακτική στην πολιτική σκηνή της χώρας.

Τα 71 χρόνια διακυβέρνησης του PRI, όπως ήταν φυσικό, κατέστησαν με τον καιρό

αδύναμους τους πολιτικούς μηχανισμούς σε πολλά ζητήματα της χώρας, με βασική

συνέπεια τα συνεχώς αυξανόμενα ποσοστά διαφθοράς των δημοσίων υπαλλήλων και

κατά βάση των σωμάτων ασφαλείας. Ο « εκδημοκρατισμός » του Μεξικού επήλθε το

2000 όταν το PAN (Κόμμα Εθνικής Δράσης, δεξιάς ιδεολογίας) ανέλαβε τα

ηνία της χώρας κερδίζοντας τις εκλογές με υποψήφιο τον Βιθέντε Φοξ. Η νίκη αυτή

εκτός από το γεγονός ότι ήταν ιστορικής σημασίας για το Μεξικό, είχε και συνέχεια,

καθώς το 2006 ο Φελίπε Καλντερόν, ηγέτης του ίδιου κόμματος, κέρδισε τις εκλογές

για την Προεδρία της χώρας.


Το πολιτικό σκηνικό που διαμορφώθηκε τα 71 χρόνια διακυβέρνησης της χώρας

συνδέεται άμεσα με τα αυξανόμενα ποσοστά διαφθοράς, τη συνεπαγόμενη διείσδυση

των καρτέλ σε όλες τις βαθμίδες του ομοσπονδιακού συστήματος και κατ’επέκταση

την ανάπτυξή τους. Ο Βιθέντε Φοξ επέλεξε τη συνέχιση μιας πολιτικής « ανοχής »

στη δράση των καρτέλ, γεγονός που δυσχέρανε την ήδη οριακή κατάσταση στην

οποία παρέλαβε τη χώρα ο διάδοχός του στην προεδρία, Φελίπε Καλντερόν.

Το 2006 ο Φελίπε Καλντερόν με σημαία της προεκλογικής του καμπάνιας τον πόλεμο

κατά των καρτέλ αναλαμβάνει τα καθήκοντα του Προέδρου των Ηνωμένων

Πολιτειών του Μεξικού. Πλέον γίνεται λόγος για « πόλεμο » κι όχι για «

καταπολέμηση », γεγονός που υπερτονίζει την αναγκαιότητα της κατάστασης στην

οποία βρίσκεται η χώρα, αλλά ταυτόχρονα θα οδηγήσει σε συνέπειες που θα λάβουν

διαστάσεις χωρίς προηγούμενο.

Το πρώτο μέτρο που έλαβε ο Καλντερόν ήταν η άμεση εμπλοκή του στρατού στον

πόλεμο κατά των ναρκωτικών. Αυτό συνέβη, γιατί ο στρατός θεωρούνταν ένας από

τους θεσμούς στους οποίους δεν είχε διεισδύσει το οργανωμένο έγκλημα μέσω της

διαφθοράς, εν αντιθέσει με τα διαφορετικά επίπεδα της αστυνομίας (δημοτικό,

κρατικό κι ομοσπονδιακό). Για να υλοποιηθεί το συγκεκριμένο μέτρο, ορίστηκε ο

πόλεμος κατά των καρτέλ ως η βασική προτεραιότητα εθνικής ασφάλειας της χώρας.

Επομένως, ο στρατός έλαβε συνταγματικά τη δικαιοδοσία να δράσει.

Πρωταρχικός στόχος αυτής της επιχείρησης ήταν η εκτέλεση των ηγετών των καρτέλ

για την αποδόμησή τους. Το συγκεκριμένο μέτρο έχει εφαρμοστεί με επιτυχία στην

καταπολέμηση των καρτέλ Μεδεγίν και Κάλι στην Κολομβία και του βαρόνου των

ναρκωτικών, Πάμπλο Εσκομπάρ, που μεσουράνησαν στις δεκαετίες 1970, 1980 μέχρι

και τις αρχές της δεκαετίας του 1990, αλλά και στις φαβέλες του Ρίο ντε Τζανέιρο και

του Σάο Πάολο στη Βραζιλία. Στο Μεξικό, όμως, η εμπλοκή του στρατού είχε ως

σημαντική συνέπεια τη νέα δόμηση κι επανασύσταση των καρτέλ κι όχι την

επιδιωκόμενη αποδόμησή τους.


Παρ’όλο που ο στρατός προχώρησε σε μαζικές συλλήψεις κι εκτελέσεις πολλών

ηγετών των καρτέλ με τη συνδρομή της αστυνομίας, τα εναπομείναντα μέλη,

χάνοντας τους ηγέτες τους, αντί να εξαφανίζονται, διαιρούνταν σε μικρότερα καρτέλ.

Χαρακτηριστικό στοιχείο που αναδεικνύει αυτή τη διαίρεση είναι ότι το 2007

δρούσαν στο Μεξικό 6 ισχυρά καρτέλ, το 2011 μετατράπηκαν σε 16, ενώ σήμερα

γίνεται λόγος για πάνω από 8014

. Οι επιχειρήσεις του στρατού και της αστυνομίας

συνέπεσαν παράλληλα με τον πόλεμο μεταξύ των καρτέλ για τον έλεγχο των

προσοδοφόρων διαδρόμων και στρατηγικών σημείων μεταφοράς - συνοριακές οδοί,

λιμάνια, αεροδρόμια - της χώρας προς τις ΗΠΑ, τη « γη της Επαγγελίας », οι οποίες

κατέχουν την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία στην κατανάλωση όλων των ειδών

ναρκωτικών, σύμφωνα με την ανάλυση του Gabriel Kessler15

.

Αξίζει να τονισθεί ότι ο όρος « καρτέλ », πλέον, παραμερίζεται και τείνει να

αντικατασταθεί από τον όρο « εγκληματικές οργανώσεις » όταν αναλύεται το

συγκεκριμένο φαινόμενο στο Μεξικό. Αυτό συμβαίνει, γιατί τα καρτέλ παρουσιάζουν

δόμηση κι ιεραρχία στα πρότυπα της ιταλικής μαφίας κι επιδίδονται τα τελευταία

χρόνια πέραν του λαθρεμπορίου ναρκωτικών και σε άλλες παράνομες

δραστηριότητες, όπως οι εκβιασμοί, το λαθρεμπόριο όπλων, οι απαγωγές και το

ξέπλυμα « μαύρου » χρήματος. Άρα, το συγκεκριμένο μέτρο με την εμπλοκή του

στρατού στο πόλεμο κατά των καρτέλ δεν απέδωσε καρπούς, γιατί συνιστά και

ζήτημα ισορροπίας ισχύος. Το οργανωμένο έγκλημα έχει διεισδύσει στον κοινωνικό

και πολιτικό ιστό της χώρας σε τέτοιο σημείο, ώστε να κινδυνεύει να αντικαταστήσει

τους θεσμούς της χώρας και το Κράτος Δικαίου.

Τις συνέπειες της εφαρμογής συνεχόμενων εσφαλμένων δημόσιων πολιτικών βιώνει

σήμερα το Μεξικό στην « υπόθεση Ιγκουάλα » και τη μαζική απαγωγή των 43

φοιτητών. Οι συγκεκριμένοι φοιτητές σπούδαζαν στην Αγροτική Διδασκαλική

Σχολή της Αγιοτζινάπα ( Escuela Normal Rural de Ayotzinapa) στην οποία

καταρτίζονται οι μελλοντικοί εκπαιδευτικοί για τις αγροτικές περιοχές, που

συγκαταλέγονται στις πιο φτωχές και περιθωριοποιημένες του Μεξικού.

14

Flores Nancy, « Los 89 cárteles que arrasan México », Contra línea, 2 Ιουνίου 2013. 15 Kessler Gabriel, « Crime organisé et violences en Amérique latine et dans les Caraïbes », Problèmes

d'Amérique latine, Choiseuil, Paris, 2010/2 N° 76, σελ.12.


Η εν λόγω σχολή κατέχει τη φήμη της ριζοσπαστικής αριστερής ιδεολογίας, καθώς

συχνά φοιτητές της συμμετέχουν σε διαμαρτυρίες κατά του εκπαιδευτικού και

πολιτικού συστήματος.

Ως ηθικοί αυτουργοί κατηγορούνται ο δήμαρχος της πόλης Ιγκουάλα, Χοσέ Λουίς

Αμπάρκα και η σύζυγός του, Μαρία δε λος Άνχελες Πινέδα, καθώς φαίνεται να

έδωσαν την εντολή στην αστυνομία της πόλης να αποτρέψει τις κινητοποιήσεις τους

το βράδυ της 26ης

Σεπτεμβρίου, τη στιγμή που λάμβανε χώρα εκδήλωση της συζύγου

του δημάρχου. Η δημοτική αστυνομία επιτέθηκε σε 100 φοιτητές και στη συνέχεια

απήγαγε 43 από αυτούς και σε συνεργασία με τη δημοτική αστυνομία της διπλανής

πόλης Κοκούλα, τους παρέδωσαν στο τοπικό καρτέλ Γκερέρος Ουνίδος. Με βάση τις

ομολογίες τριών συλληφθέντων μελών του, οι αστυνομικοί τους δήλωσαν ότι οι

φοιτητές ήταν μέλη του αντίπαλου καρτέλ Λος Ρόχος (Los Rojos) που δρα επίσης

στην περιοχή. Έπειτα, εκείνοι τους σκότωσαν και στη συνέχεια τους έκαιγαν επί 14

ώρες μέχρι να αποτεφρωθούν πλήρως τα σώματά τους.

Στις 7 Δεκεμβρίου 2014, ο Χεσούς Μουρίγιο Κάραμ, Υπουργός Δικαιοσύνης δήλωσε

επίσημα πως ύστερα από εξετάσεις γενετικού υλικού, οι οποίες διενεργήθηκαν από

ειδικές ομάδες Αργεντινών κι Αυστριακών ιατροδικαστών, στα ελάχιστα

εναπομείναντα μέλη του σώματος, που βρέθηκαν στον ομαδικό τάφο όπου φέρεται να

κάηκαν τα πτώματα των φοιτητών, μόνο ένας εξ αυτών αναγνωρίστηκε.

Επιπλέον, στις 27 Ιανουαρίου 2015, ο Υπουργός Δικαιοσύνης δήλωσε εκ νέου ότι

σύμφωνα με τα στοιχεία της μέχρι τώρα έρευνας, η επίσημη θέση της κυβέρνησης

του Προέδρου Ενρίκε Πένια Νιέτο, είναι ότι και τα 43 θύματα της απαγωγής

θεωρούνται νεκρά. Στη δήλωση αυτή ασκήθηκε έντονη κριτική από την πλευρά των

συγγενών των θυμάτων, αλλά και των ανεξάρτητων ιατροδικαστών κι επιστημόνων

που έλαβαν μέρος στην έρευνα, υποστηρίζοντας την έλλειψη επαρκών αποδείξεων.

Η συγκεκριμένη υπόθεση αποτελεί την κυριότερη κρίση, εκτός από την

καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, που έχει κληθεί να αντιμετωπίσει ο

Πρόεδρος Πένια Νιέτο στα δύο χρόνια που διατηρεί τα ηνία της χώρας, για τους εξής

λόγους:


Πρώτον, γιατί η εσωτερική πολιτική κατάσταση της χώρας έχει δεχθεί σοβαρό

πλήγμα με την « υπόθεση Ιγκουάλα », καθώς το σημαντικότερο κόμμα της αριστεράς

το PRD (Κόμμα Δημοκρατικής Επανάστασης), μέλος του οποίου ήταν ο δήμαρχος

της Ιγκουάλα και βασικός κατηγορούμενος ως ηθικός αυτουργός στην υπόθεση,

τείνει να διαλυθεί και ταυτόχρονα τα δύο κόμματα που έχουν κυβερνήσει από το

1929 μέχρι σήμερα - το PRI (κόμμα του Προέδρου Πένια Νιέτο) και το PAN (2000-

2012 στη διακυβέρνηση) - φέρουν το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης για τη συνεχώς

αυξανόμενη ισχύ των καρτέλ και τις λανθασμένες δημόσιες πολιτικές που

εφαρμόστηκαν.

Δεύτερον, η ανακοίνωση του ανωτέρω θανάτου των 43 φοιτητών οδήγησε σε νέο

κύμα κινητοποιήσεων στη χώρα και ταυτόχρονα μετέτρεψε την υπόθεση σε διεθνές

ζήτημα, με διαδηλώσεις συμπαράστασης προς τους συγγενείς των θυμάτων σε πολλές

πόλεις του κόσμου. Όλες αυτές οι εξελίξεις λαμβάνουν χώρα, ενώ τον Ιούνιο του

2015, ο μεξικανικός λαός θα κληθεί να ψηφίσει για τη μερική ανανέωση του

Κονγκρέσου, αλλά και την εκλογή των Κυβερνητών στα Ομόσπονδα Μεξικανικά

Κράτη. Η « υπόθεση Ιγκουάλα », θα αποτελέσει άραγε το έναυσμα, για την

καταπολέμηση των φαινομένων διαφθοράς, την εξ ολοκλήρου αναδιάρθρωση του

πολιτικού οικοδομήματος, αλλά και τη μεθοδική αντιμετώπιση του οργανωμένου

εγκλήματος στη χώρα;

Νικόλας Κούλογλου

Υπ. Διδάκτωρ Πολιτικών Επιστημών και Στρατηγικής

του Πανεπιστημίου Paris 13 - Sorbonne Paris Cité


Η Τέταρτη εξουσία στη Δημόσια σφαίρα των μηνυμάτων

Ο Nietzshe τόνισε στην αρχή της νεωτερικότητας, πως θα έπρεπε κανείς να επιδιώκει

στην υπερδιέγερση πριν εφευρεθεί η τηλεόραση, αυτό που επείγει για τον μοντέρνο

άνθρωπο δεν είναι πια η ηδονή ή η απαρέσκεια, αλλά να είναι σε υπερδιέγερση’’. Η

τηλεόραση και κάθε άλλο μέσο, άλλοτε προβάλει την συγκαταβατική εικόνα της

κοινωνίας και άλλοτε προτιμά τα στερεότυπα, τη βία, το ρατσισμό κ.λ.π Έτσι, οι

προσωπικές μας εμπειρίες πέρα από προσωπικά βιώματα περικλείονται από τις

πολλαπλές αφηγήσεις των Μέσων, που σαφώς επηρεάζουν άρρηκτα συμπεριφορές

και αντιλήψεις, οι οποίες οδηγούν στην ‘’υπερδιέγερση’’ του ατόμου σε μια απαθή,

ξενοφοβική και ρατσιστική κοινωνία, απέναντι στον προπαγανδιστικό ρόλο των

ΜΜΕ.

Το δικαίωμα ελευθερίας λόγου και έκφρασης είναι οικουμενικό, ορίζεται από το

άρθρο 14 του Ελληνικού Συντάγματος. Συγκεκριμένα, στη παράγραφο 1 του άρθρου

κατοχυρώνεται: << το δικαίωμα του καθενός να εκφράζει και να διαδίδει προφορικά,

γραπτά και μέσα από τον τύπο τους στοχασμούς του τηρώντας τους νόμους του

κράτους>>. Το ίδιο δικαίωμα ορίζεται και στο Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και

Πολιτικά Δικαιώματα (ΟΗΕ) με το άρθρο 19, ενώ στο άρθρο 20 τονίζεται 1) η

απαγόρευση κάθε προπαγάνδας υπέρ του πολέμου και 2) η απαγόρευση της κάθε

επίκλησης εθνικού, φυλετικού ή θρησκευτικού μίσους, που αποτελεί υποκίνηση

διακρίσεων, εχθρότητας ή βίας. Επίσης το άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Συμβάσης των

Δικαιωμάτων του Ανθρώπου καλύπτει την σφαίρα της επικοινωνίας και επεκτείνεται

στο χώρο της διαφήμισης. Το πόρισμα θέτει σε αμφισβήτηση τον σημερινό ρόλο των

δημοσιογράφων, καθώς καταπατούν, παράγουν και προπαρασκευάζουν.

Χιλιάδες εγκλήματα καθημερινά προβάλλονται και τυπώνονται από τα Μέσα και τα

έντυπα. Συλλήψεις μαύρων-λευκών-ξένων, που χτύπησαν, έκλεψαν, βίασαν,

βασάνισαν, σκότωσαν… είναι μερικές από τις φράσεις που μετατρέπουν εμάς σε

θεατές των μαύρων-λευκών αυτών ξένων ‘’θρύλων’’. Ξαφνικά, ζούμε σε μία εποχή

της παραβίασης και του λαθραίου, όπου δολοφόνοι και αυτόπτες μάρτυρες δίνουν

συνεντεύξεις, μιλούν για το έγκλημα και με έπαρση παρευρίσκονται στην οθόνη,

τρέποντάς την σε μια τηλεοπτική σειρά. Τα ΜΜΕ, βέβαια, και οι ανταποκριτές

φροντίζουν ώστε να τους αναγνωριστεί αυτό το δικαίωμα, που φυσικά εκπληρώνει το

καθήκον της πληροφόρησης.

Η σωστή παρουσία των μέσων στην καθημερινότητα προϋποθέτει αξίες, αρχές, ορθές

συμπεριφορές κ.α, που καθιστά το τηλεοπτικό ήθος, δηλαδή το δικό της κώδικά

δεοντολογίας, ο οποίος πρέπει να λειτουργεί σε εθνικό επίπεδο, ώστε να καταρρίψει

λέξεις, διατυπώσεις, συσχετίσεις, που νοηματοδοτούν και ενισχύουν στερεοτυπικές

αντιλήψεις.


Μη ξεχνάμε το βασικό σκοπό του Κώδικα Δεοντολογίας του Δημοσιογραφικού

επαγγέλματος, σεβασμός της αλήθειας και του δικαιώματος του πολίτη για αληθή,

έγκυρη, ολοκληρωμένη και αντικειμενική πληροφόρηση. Οι οκτώ (8) θεμελιώδεις

αρχές του Κώδικα Δεοντολογίας, αναμφισβήτητα καταπατώνται από τους Έλληνες

δημοσιογράφους, συντάκτες, ρεπόρτερ, ανταποκριτές. Το ισχυρό μονοπώλια

πληροφόρησης των ΜΜΕ είναι η πρώτη πηγή ενημέρωσης της Δημόσιας σφαίρας, η

οποία ωστόσο δεν ακολουθεί το καθιστάμενο ήθος.

Τα ΜΜΕ χαρακτηρίζονται από την μορφή της γλώσσας που ακολουθούν, η οποία θα

έπρεπε να τηρεί την αντικειμενικότητα και την αλήθεια. Η αντικειμενική καταγραφή

των γεγονότων και των θεμάτων ταυτίστηκε με την ελεύθερη δημοσιογραφία. Η

απεικόνιση της πραγματικότητας δεν έμεινε ανεπηρέαστη από την υποκειμενικότητα

του κάθε δημοσιογράφου, καθρεφτίζοντας την πραγματικότητα σε μια προσωπική

του αφήγηση. Οι ακροατές, οι τηλεθεατές και οι αναγνώστες υιοθετούν μια από τις

πολλαπλές αφηγήσεις των Μέσων, καταλήγοντας στην υποκειμενική τους σχέση με

την σημασία της αναπαράστασης των πραγματικοτήτων. Πολλοί δημοσιογράφοι

δίνουν έμφαση στο γλωσσικό και τυπογραφικό συστατικό της είδησης που

προβάλλουν χρησιμοποιώντας τη λαθραία πειθώ, ως μέσο προπαγάνδας. Οι επιλογές

αυτές των δημοσιογράφων οφείλονται σε παράγοντες όπως η έλλειψη ποιότητας στην

είδηση, δηλαδή η ‘’φτωχή’’ θεματοποίηση του γεγονότος οδηγεί στην αναζήτηση

παραποιημένων ειδήσεων, που ευνοούν το ψυχολογικό δέλεαρ. Συνεπώς, τα ΜΜΕ

δεν μεταδίδουν αντικειμενικές πληροφορίες, αλλά μιλούν με λαθραία πειθώ και

μυστική προπαγάνδα, αποσκοπώντας σε ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα, που δεν είναι

άλλο από τη χειραγώγηση των μαζών.

Ο ρόλος του προπαγανδιστή στις σύγχρονες ελεύθερες δημοκρατικές κοινωνίες

στοχεύει στον χειρισμό του κάθε ατόμου χωριστά αλλά και της μάζας ταυτόχρονα. Ο

προπαγανδιστής συγκαταλέγει και διαμορφώνει τα μέσα δράσης του, γνωρίζοντας

την μέθοδο επιρροής των μαζών και τα όρια του περιβάλλοντος που τον περικλείει. Η

τυπογραφική ρητορική αλλά και η ειδησεογραφία δεν περιλαμβάνει μια απλή εκφορά

λόγου, αντίθετα πίσω από τις λέξεις αποκρύπτονται νοήματα που αποθηκεύονται στο

υποσυνείδητο του δέκτη. Η γλωσσική σημασία μιας είδησης διαφαίνεται από τον

τίτλο που προσδίδεται στην είδηση. Κυρίαρχο ρόλο αποκτούν οι λέξεις, η σειρά τους,

ακόμη και η αντίθεση πεζών και κεφαλαίων γραμμάτων. Συχνά η αντικειμενικότητα

του δημοσιογράφου εμπεριέχεται στον ονοματικό τίτλο με πεζά γράμματα και σχεδόν

αόρατα, ενώ χρησιμοποιούνται λέξεις-κλειδιά που ακολουθούν τον κανόνα

δραματοποίησης με κεφαλαία, αποδίδοντας μεγαλύτερη σημασιολογική αξία σε αυτά.

Η ενίσχυση της εθνικής συνείδησης των ατόμων-αναγνωστών διαφαίνεται και στη

χρήση των χρωμάτων της ελληνικής σημαίας και άλλων συμβόλων ελληνικότητας.

Έτσι, χρησιμοποιείται μια μορφή ψευδούς-αλήθειας, μια μορφή με την οποία το μέσο

ενημέρωσης εκφράζει τυπογραφικά το ψευδές και γλωσσικά το αληθές.


Η θεαματικότητα της τηλεόρασης παρέχει στον θεατή την αίσθηση κατοχής εξουσίας

πάνω στο χώρο ή στο χρόνο της είδησης. Η ψευδαίσθηση συμμετοχής, αυτή η δήθεν

αμεσότητα, πείθει τον χρήστη ότι δεν είναι ένας απλός θεατής, αλλά ένας εν δυνάμει

πρωταγωνιστής. Ο θεατής οικειοποιείται το θέαμα ενσωματώνοντας το στη

ψυχολογία του, ενώ παράλληλα κατασκευάζει το δικό του θέαμα μέσα στο ίδιο

θέαμα. Αποτέλεσμα αυτού, η αποχαύνωση του δέκτη και έλλειψη κριτικού

πνεύματος. Η αποχαύνωση αυτή είναι αιτία της αβεβαιότητας, δηλαδή της αγωνίας

για το τι θα γίνει ή τι έγινε με μια συγκεκριμένη είδηση, πράγμα που ενισχύει την

περιέργεια από την οποία προκύπτει και η δυσκολία απομάκρυνσης της μάζας από

την τηλεόραση.

Τα ΜΜΕ κατασκευάζουν ταυτότητες φύλου, φυλής, εθνικότητας, τάξης, θρησκείας

και γενιάς. Η κατασκευή ταυτοτήτων αναφέρεται σε εμάς και δημιουργείται από εμάς

τους κυρίαρχους για κάποιους ‘’άλλους’’. Δημιουργούνται πρότυπα κοινωνικού και

πολιτικού χαρακτήρα στις οθόνες και σελίδες σχηματίζοντας τη διαμόρφωση των

‘’αυτών που είναι ίδιοι με εμάς’’ με τον προσδιορισμό αυτών που ‘’δεν είναι σαν

εμάς’’, άρα καλούνται ‘’ξένοι’’, ‘’διαφορετικοί’’ ή και ‘’κατώτεροι’’. Εντούτοις, το

ερώτημα που προκύπτει δεν είναι τι είδους ταυτότητα κατασκευάζεται από τα ΜΜΕ,

αλλά ποιος την ελέγχει. Οι δημοσιογράφοι καλούνται να προκαλέσουν το ευρύ κοινό

με μια είδηση-γεγονός, που σαφώς θα διαφέρει από αυτά που ήδη γνωρίζουμε. Αν

λοιπόν τα δεδομένα των δημοσιογράφων δεν αρκούν για την θριαμβευτική είδηση

που αποσκοπούν, υποχρεώνονται να την αλλάξουν, αυτή η αλλαγή είναι η

κατασκευή. Η αρχή της κατασκευής διαφαίνεται εξάλλου και στην ίδια την λέξη

‘’είδηση’’, η ιστορική ετυμολογία της περιέχει την έννοια του διαφορετικού από κάτι

άλλο, από κάτι που ήδη ενημερωθήκαμε χτες, αλλιώς το νέο δεδομένο δεν αποτελεί

είδηση. Έτσι, οι δημοσιογράφοι οδηγούνται στην κατασκευή της προσθήκης.

Η ανησυχία για τις επιδράσεις της τηλεόρασης είναι κατάδηλες όσον αφορά τις αξίες

και συμπεριφορές. Τα παιδιά κυρίως επακολουθούν τις επιδράσεις της τηλεόρασης,

καθώς μεγάλος αριθμός των όσων παρουσιάζονται περιέχουν βία. Αποτέλεσμα των

βίαιων προγραμμάτων, σύμφωνα με τους παιδοψυχολόγους, είναι η μίμηση

επιθετικών προτύπων, η συναισθηματική διέγερση, η απευαισθητοποίηση στη βία,

χαλάρωση περιορισμών και η μετασκευασμένη άποψη για την επίλυση διαφορών.

Πολλές φορές η τηλεόραση παρουσιάζει-εκλαμβάνει τη βία σαν ένα φυσιολογικό

μέσο επίλυσης διαφορών και επίτευξης επιθυμητών στόχων.


Ακόμη και στην πολιτική σκήνη η βία δεν άργησε να πάρει μέρος και να παράξει τον

επιθυμητό ρατσισμό και την επιθετική συμπεριφορά στους πολίτες απέναντι στους

αλλοδαπούς και μετανάστες. Στην ειδησεογραφία και αρθρογραφία οι τίτλοι που

δόθηκαν στην περιγραφή αυτών των συμπεριφορών ευνόησαν ακόμη περισσότερο το

κόμμα της Χρυσής Αυγής να οργανώσει την κοινωνία στην όμοια αντιμετώπιση των

κατασκευασμένων ‘’ξένων’’. Οι ρατσιστικές επιθέσεις, τα ξενοφοβικά σχόλια και

επιθέσεις από υποψήφιους βουλευτές ή και σε υποψήφιους βουλευτές απέδειξαν πως

ούτε οι διατάξεις, ούτε ο κώδικας δεοντολογίας δεν επέβλεψαν τον ρόλο των ΜΜΕ

στην αντιμετώπιση του θολού αυτού χυλού.

Μη ξεχνάμε πως η ύπαρξη των ΜΜΕ στην καθημερινότητα μας έχει κυρίως

εκπολιτιστικό ρόλο, κι αν ο πολιτισμός της σύγχρονης Ελλάδας και κάθε κοινωνίας

είναι η προβολή συμβάντων βίας, ρατσιστικών συμπεριφορών και υβριστικών

σχολιασμών, τότε σίγουρα δεν μιλάμε για πολιτισμό, αλλά για μια κοινωνία έρμαιων

απολίτιστων των κρατικών συμφερόντων. Ακόμη και η τρομοκρατία συνδέεται

άμεσα με τον ρόλο των ΜΜΕ παράγοντας την προβληματική σχέση μεταξύ τους. Αν

αναλογιστούμε πως η συνέντευξη από μέλος τρομοκρατικής οργάνωσης είναι μια

δημοσιογραφική επιτυχία, καθώς συμβάλλει στην ενημέρωση του κοινού,

παράλληλα, όμως αυτή η συνέντευξη θεωρείται επιτυχία και των τρομοκρατών, διότι

έτσι διαδίδονται οι απόψεις τους. Η μετάδοση τέτοιων ενεργειών προβάλει τη βίαιη

πλευρά της εξουσίας σε μια δημοκρατική κοινωνία και την καθιστά υπεύθυνη της

‘’πολιτικής βίας’’, η οποία δεν είναι θεμελιώδες στοιχείο της κοινωνικής συνύπαρξης.

Η κοινωνία συχνά έρχεται αντιμέτωπη με καταστάσεις κοινωνικών συγκρούσεων και

εντάσεων, οι οποίες είναι απόβλητα διάφορων συνθηκών πίεσης όπως η τρομοκρατία,

οι διακρίσεις μειονοτήτων, ο πόλεμος και η ξενοφοβία. Ο ρόλος των ΜΜΕ σε αυτές

τις περιπτώσεις χρήζει υπεράσπισης των δημοκρατικών αξιών, δηλαδή της

αξιοπρέπειας κάθε ατόμου, την άρνηση της βίας, της εξύμνησης και αναπαραγωγής

μίσους και αντιπαράθεσης, τέλος, της αποποίησης κάθε είδους διάκρισης είτε φύλου,

είτε κουλτούρας, είτε φυλής, είτε θρησκείας. Η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια πείθει

την κοινωνία της, πως η εγκληματικότητα της χώρας έχει άνοδο και γι’ αυτό

ευθύνεται το κύμα μεταναστών ή αλλιώς, όπως λανθασμένα χρησιμοποιείται από τα

ΜΜΕ, των λαθρομεταναστών. Ξαφνικά τα μέσα ενημέρωσης στην προσπάθεια

κατασκευής αντιλήψεων προσφεύγουν σε αφηγήσεις εθνικιστικού χαρακτήρα,

σχηματίζοντας ρατσιστικές προκαταλήψεις προσεγμένες κυρίως στην ιδιαίτερα

έντονη περίπτωση των μεταναστών, παράτυπων ή μη. Οικονομικοί μετανάστες,

μετανάστες από τις βαλκανικές χώρες ή από τις πρώην σοσιαλιστικές, τελούν την

κύρια πηγή παραγωγής είδησης και συνοδοιπόρους του τηλεοπτικού ρατσισμού. Η

στρατηγική που ακροώνται τα μέσα και τα έντυπα συνήθως εδράζουν όσον αφορά

την έμφαση στην εθνικότητα, στην υπερβολή, τόσο στα γεγονότα όσο και στα

πρόσωπα, στους χαρακτηρισμούς, σε ασάφειες και εικασίες, σε υπαινιγμούς,

υποβαθμίσεις, συχνή χρήση παρομοιώσεων και μεταφορών.


Η τηλεόραση προσπαθεί με κάθε θεμιτό μέσο να παράξει το πρόσωπο ενός

εγκληματία. Εκμεταλλεύονται άτομα και καταστάσεις με σκοπό την προαγωγή μιας

είδησης, η οποία καταρχήν θα είναι απειλή. Τα μέσα ενημέρωσης αναφέρονται στα

γεγονότα τοποθετώντας τους μετανάστες και τους Ρομά υπαίτιους για όλες τις

εγκληματικές πράξεις (φόνοι, ληστείες, κλοπές, εμπόριο, βιασμοί κ.λπ.). Το έμμεσο

μήνυμα που φτάνει στους δέκτες είναι άρρητο, πρόκειται για ομάδες ανθρώπων που

εγκληματούν! Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι, γιατί ποτέ κανένας Έλληνας

δημοσιογράφος δεν προτίμησε να αναδείξει σε κάποιο από τα πολλαπλά ρατσιστικά

του ρεπορτάζ, το πρόσωπο του μετανάστη που εργάζεται, να αναδείξει την ‘’άψογη’’

συμπεριφορά του στο χώρο εργασίας, να αναδείξει τις συνθήκες εργασίας, τις

προσπάθειες που καταβάλλει καθημερινά για να επιβιώσει στην ρατσιστική Ελλάδα!

Γιατί οι ανταποκριτές και ρεπόρτερ δεν επιλέγουν να κάνουν πρώτο θέμα την

κακοποίηση από αστυνομικούς εις βάρος των οικονομικών μεταναστών; Γιατί δεν

έγινε πρωτοσέλιδο το συμβάν στην Κορινθία, όπου ένας άντρας πυροβόλησε δύο

Αλβανούς, γιατί οι Αλβανοί ληστεύουν, κλέβουν, χτυπούν, γιατί οι Αλβανοί δεν είναι

‘’εμείς’’ είναι ‘’άλλοι’’, γιατί οι Αλβανοί και κάθε Αλβανοί δεν είναι ‘’δικοί μας’’

είναι ‘’ξένοι’’.

Τα ΜΜΕ δεν αποτελούν καθρέφτη καμίας κοινωνίας, δεν αποτελούν

πραγματικότητα, δεν δείχνουν, αλλά παράγουν. Προκατασκευάζουν τη μεροληπτική

πραγματικότητα των μεταναστών, με αρνητικά στερεότυπα, εγκληματική

συμπεριφορά, αποσκοπώντας στην καλλιέργεια ξενοφοβίας στην κοινωνία. Ο ρόλος

των ΜΜΕ θα έπρεπε να διαφέρει από τον σημερινό. Η κύρια ‘’είδηση’’, που θα

έπρεπε να ηχεί στις τηλεοράσεις, θα αναφέρονταν στη πολυπολιτισμική συνύπαρξη

ως αναγκαιότητα. Η αμαύρωση της εικόνας των ‘’ξένων’’ δεν θα έπρεπε να έχει θέση

στην μικρή οθόνη, αντίθετα θα έπρεπε να μιλάμε για ισότητα κοινωνικής ένταξης,

αγοράς εργασίας, αντιμετώπιση προβλημάτων στέγασης, υγείας και εκπαίδευσης.

Οι μιντιακές εικόνες παραπληροφόρησης ταύτισαν άρτια την εχθρική εικόνα, τους

εγκληματίες, τους μαφιόζους, τους απειλητικούς, τους γύφτους, τους ρωσοπόντιους

κ.τ.λ. Η εθνικιστική ρητορική και ο λόγος του μίσους εκδήλωσαν την

συναισθηματική θολούρα, που κάποιοι επένδυσαν. Η εθνοκεντρική είδηση ενίσχυσε

την αποστασιοποίηση και το αίσθημα ανασφάλειας της κοινής γνώμης. Η είδηση

πλέον, αναμφισβήτητα, αποτελεί επιλογή! Ίσως εκεί βρίσκεται και η ρίζα του

προβλήματος, στην άγνοια. Θα έπρεπε όλοι να γνωρίζουμε, πως η φράση ‘’ο μαύρος,

ο ξένος, ο Αλβανός, ο Πακιστανός, βίασε, χτύπησε, βασάνισε κ.τ.λ’’, παραβιάζει

κανόνες δεοντολογίας, διατάξεις, νόμους ηθικούς και μη, κοινώς αναγνωρίζεται ως

αδίκημα!


Τα ΜΜΕ προτιμούν την προβολή ειδήσεων που θα αποφέρουν χρηματικό κέρδος,

ακόμη και αν αυτό συνεπάγεται με παραπληροφόρηση, προπαγάνδα και κατασκευή

της αληθοφάνειας πίσω από τις οθόνες. Μη ξεχνάμε πως τα ΜΜΕ αποτελούν

εργαλεία ανθρώπων, παρουσιάζουν και είναι εκείνα που χειρίζονται το πεδίο δράσης

της σύγχρονης Δημόσιας Σφαίρας, είναι εκείνα που διαμορφώνουν και διαδίδουν

πολιτικές, κουλτούρες, τέχνες, αγαθά… πρόκειται δηλαδή για μια δημοκρατική

τέταρτη εξουσία που δεν εξυπηρετεί προσωπικά συμφέροντα, καθώς αποτελεί

πρωταρχική πηγή της πληροφόρησης. Χαρακτηριστικός είναι ο τρόπος που τα μέσα

μεταδίδουν τα πρόσωπα των μεταναστών. Θα έπρεπε, αντί να κατηγορούν, να

χρησιμοποιούν ρατσιστικές λέξεις και εκφράσεις προς το πρόσωπό τους, να

αναδεικνύουν την πολύπλευρη, την πολύχρωμη, την πολύγλωσση κοινωνία που

διαμορφώνεται στη χώρα μας, όπου τα πλήθη θα μιλούσαν για ανθρώπους με

δικαιώματα και θα ενστερνίζονταν τον σεβασμό στην ταυτότητα τους με συνεχή

στήριξη στις ανάγκες τους. Μάλλον το κλειδί της υγιής συνύπαρξης, όπου η

διαφορετικότητα δεν έχει θέση, βρίσκεται στο τρίπτυχο της Γαλλικής Επανάστασης:

Ελευθερία-Ισότητα-Αδελφοσύνη!

Ιωάννα Ανανιάδου

Ομάδα Δημόσιας Σφαίρας


Νέοι και εκλογές: σχέση μίσους πάθους

Άλλη μια εκλογική διαδικασία πέρασε. Άλλη μια φορά οδηγηθήκαμε στην κάλπη. Τα

αποτελέσματα για άλλους θετικά και ελπιδοφόρα για άλλους αρνητικά και

καταστρεπτικά. Ασχέτως με τις πεποιθήσεις του καθενός ένα είναι το σίγουρο: ότι για

άλλη μια φορά η αποχή ήταν μεγάλη και για μια ακόμα φορά ανάμεσα σε αυτούς

που απουσίαζαν από τη διαδικασία σε αυτούς που η φωνή τους δε μετατράπηκε σε

ψήφο ήταν και πολλοί νέοι. Αντιφατικό θα παρατηρήσει κανείς να έχει κάποιος μια

τόσο δυνατή φωνή να έχει μέσα του τέτοια ορμητικότητα και να απέχει από την πιο

σημαντική διαδικασία για τη δημοκρατία και το μέλλον της χώρας, τις εκλογές.

Ακόμα πιο αντιφατικό θα σκεφτεί κανείς να μη μετέχει σε κάτι τόσο σημαντικό για

το μέλλον το κομμάτι του κόσμου που ουσιαστικά του ανήκει το μέλλον και το

αφορά άμεσα.

Η σχέση των νέων με τις εκλογές καθρεφτίζει τη σχέση τους με την πολιτική και

γενικότερα τα πολιτικά κόμματα. Υπάρχουν νέοι που έχουν «ακραία σχέση» με την

πολιτική. Μια μερίδα των νέων ήδη ακόμα από πολύ νωρίς από τα φοιτητικά χρόνια

μπαίνει στη διαδικασία να μπουν σε διάφορες νεολαίες κομμάτων που βρίσκονται

στα πανεπιστημίων ή τα Α.Τ.Ε.Ι. Από νωρίς ασπάζονται μια κομματική ιδεολογία και

αυτό μοιάζει ελπιδοφόρο, γιατί έτσι ενεργούν και γνωρίζουν τις πολιτικές εξελίξεις.

Κάποιοι όμως, μια μικρή μερίδα νέων από αυτούς που εντάσσονται στις νεολαίες,

προσπαθούν μέσα από αυτές να έχουν «καρπούς».


Αργότερα τα ίδια αυτά παιδιά θα ενταχθούν ενεργά σε κάποιο κόμμα και δε θα

διστάσουν να πάρουν μέρος και στην εκλογική διαδικασία ακολουθώντας κάποιον

υποψήφιο βουλευτή. «Όλα για το κόμμα» θα πούνε κάποιοι από αυτούς τους νέους

αλλά μεταξύ μας όλοι ξέρουμε πως το τρέξιμο αυτό μπορεί να μετατραπεί σε κάποιες

περιπτώσεις σε εύνοια και ή εύνοια σε κάποια εκδούλευση σε κάποιες περιπτώσεις,

στο λεγόμενο και γνωστό σε όλους ρουσφέτι.

Η εποχή μας είναι απάνθρωπη για όποιον αναζητά εργασία. Πολύ περισσότερο

μάλιστα για κάποιον νέο που τώρα βγαίνει στην αγορά εργασίας και δεν έχει

συστατικές επιστολές ή την πολυπόθητη προϋπηρεσία. Μέσα στα πλαίσια αυτά

λοιπόν και τα παιδιά των κομμάτων απενοχοποιούν τη στάση τους και διαγράφουν

την όποια αδικία μπορεί να γίνει σε βάρος κάποιου άλλου συνανθρώπου τους, για να

ωφεληθούν τα ίδια. Όποιος όμως κοιτάζει τα πράγματα από έξω και έχει

αντικειμενική ματιά μπορεί εύκολα να καταλάβει ότι αυτό είναι κατάφωρη αδικία και

συμβάλλει σε μια ηθική αναισθησία κάποιων ομάδων που πιθανόν θα δείξουν

γενικότερα σε κάθε έκφανση της μετέπειτα ζωής τους.

Είναι εγωιστικό και απόλυτα διαβρωτικό να επιδιώκεις το προσωπικό σου όφελος σε

βάρος κάποιου άλλου. Είναι ανήθικο να ζητάς να καταστρατηγηθούν όλες οι νόμιμες

και αξιοκρατικές διαδικασίες, για να έχεις εσύ τη βόλεψή σου. Και είναι ακόμα πιο

ανήθικο να υψώνεις και ανάστημα, όταν κάποιος σου λέει την αλήθεια για αυτό.

Όταν κάτι σε καλύπτει εσένα συναισθηματικά, οικονομικά και σε όποιο άλλο επίπεδο

της προσωπικής σου ζωής δεν είναι απαραίτητα και νόμιμο και ηθικά αποδεκτό για

το κοινωνικό σύνολο. Αλλά αυτή η μερίδα των νέων είναι μικρή και ανάξια λόγου

μια που συνήθως χωρίς βοήθεια δεν καταφέρνει να κάνει τίποτα και στην πρώτη

δυσκολία μπαίνει στο καβούκι της και δε διεκδικεί ούτε νοιάζεται για το γενικό καλό.

Άλλη μια μερίδα των νέων είναι αυτή που δεν ασχολείται καθόλου με την πολιτική. Η

παραπάνω σχέση μερίδας της νεολαίας με τους πολιτικούς την αηδιάζει και την

οδηγεί στην απόλυτη απαξίωση του πολιτικού κόσμου. Δε συμβιβάζεται και σε καμία

περίπτωση δε θέλει να δηλώσει πίστη και υποταγή στις απόψεις ενός κόμματος. Στις

μέρες μας εξάλλου είναι τόσο ασαφή τα όρια και τα ιδεολογικά πλαίσια των

κομμάτων που τα κάνουν λίγο πολύ να μοιάζουν όμοια, αν αφαιρέσεις την

προσωπικότητα των πολιτικών που τα απαρτίζουν.


Αρνούνται να ενταχθούν σε νεολαίες και με αυτόν τον τρόπο θεωρούν ότι τιμωρούν

τα κόμματα. Στην ουσία όμως η στάση τους είναι ακραία, και όχι απλά δε

συμμετέχουν στις διαδικασίες και στα όργανα των κομμάτων αλλά δεν ασχολούνται

καθόλου με την πολιτική. Δεν τους ενδιαφέρει τι πρεσβεύουν τα κόμματα και δεν

τους απασχολούν οι εκάστοτε υποψήφιοι. Με αποτέλεσμα να μην ψηφίζουν.

Αδιαφορούν εντελώς για τα κοινά και κλείνονται στον εαυτό τους. Οι εκλογές είναι

σαν να μην έχουν γίνει ποτέ και το εκλογικό αποτέλεσμα τους είναι αδιάφορο.

Συνήθως αυτοί οι νέοι δε συμμετέχουν γενικά σε συμμετοχικές διαδικασίες και δεν

εντάσσονται εύκολα και σε ευρύτερες ομάδες.

Οι δύο παραπάνω ομάδες νέων αγγίζουν τα δύο άκρα και επειδή λειτουργούν με

ελάχιστη λογική και με περισσότερο δογματισμό είναι καταδικασμένες να αποτύχουν

στις επιλογές τους. Η πλειοψηφία των νέων σήμερα αγωνιά. Ήδη από πολύ μικρή

ηλικία και κυρίως τώρα με την κρίση νιώθει ότι η πολιτική ζωή χρειάζεται να

διορθωθεί. Οι πολιτικοί πολλές φορές μέχρι τώρα έδειξαν ότι έχουν ανθρώπινο

ωφελιμιστικό πρόσωπο που υπερισχύει έναντι της συναίσθησης του πολιτικού

καθήκοντος. Από πού να αρχίσει κανείς, για να το πιστοποιήσει αυτό. Από το γεγονός

ότι ενώ όλοι οι μισθοί μειώνονται ο δικός τους μένει σταθερός ή από το γεγονός ότι

ενώ ασθενείς τάξεις πλήττονται φορολογικά οι ίδιοι καρπώνονται φοροαπαλλαγές και

ειδικά προνόμια.

Οι πολίτες λοιπόν μπορεί να είναι αμέτοχοι και ως ένα σημείο αδιάφοροι για την

πολιτική αλλά δεν είναι τυφλοί ούτε κουφοί. Η σημερινή νεολαία έχει αρχίσει όπως

ανέφερα και πιο πάνω να μπαίνει στο νόημα από μικρή ηλικία. Ο φανατισμός σχετικά

με ένα κόμμα που μπορεί να υπήρχε έντονα παλιότερα μέσα σε μια οικογένεια και

φανάτιζε και το παιδί από μικρό έχει μειωθεί. Ακόμα και οι οικογένειες που

ωφελούνται άμεσα ή έμμεσα από ένα κόμμα παραδέχονται ότι η διαφθορά και η

έλλειψη πολιτικής ηθικής εκλείπει από μεγάλο μέρος της πολιτικής ζωής. Έτσι ένα

μεγάλο κομμάτι νεολαίας το μεγαλύτερο θα έλεγα έχει άποψη για τα κοινά και

γνωρίζει τις ελλείψεις και τις απαραίτητες ενέργειες που οφείλουν να γίνουν, για να

αλλάξει η ζωή τους προς το καλύτερο.


Αν οι νέοι αυτοί, αντιδράσουν υγιώς και δεν απέχουν αλλά συμμετέχουν οι ίδιοι στις

εκλογικές διαδικασίες μπορούμε να πιστέψουμε όλοι ότι μπορούν τα πράγματα να

αλλάξουν προς το καλύτερο. Και δεν εννοώ μόνο με τη συμμετοχή τους στις εκλογές

με την ψήφο τους. Εννοώ με το θάρρος να συμμετέχουν οι ίδιοι στην εξουσία και

γιατί όχι να βγουν μπροστά και να διεκδικήσουν. Και αφού τα κόμματα έχουν

μηχανισμούς στήριξης ας σταθούν οι «έμπειροι», παλιάς κοπής πολιτικοί από πίσω

και ας καθοδηγούν όποιον νέο πάρει μια τέτοια απόφαση. Κανείς δεν αρνείται την

πολύτιμη συνεισφορά κάποιων μεγάλων σε ηλικία πολιτικών αλλά αυτό δε σημαίνει

ότι η πολιτική πρέπει να είναι αφιλόξενη σε νέους που έχουν όραμα και θέλουν να

διοικήσουν.

Ο νέος ζει τις ανάγκες και την καθημερινότητα και γνωρίζει καλά τα προβλήματα.

Εξαιτίας των δύσκολων καιρών που περνάμε κατανοεί πόσο σημαντικές είναι οι

πολιτικές αποφάσεις και πόσο ολέθριο και καταστρεπτικό για τη χώρα μας είναι να

καταλαμβάνουν θέσεις εξουσίας άτομα που δε λειτουργούν με βάση το κοινό

συμφέρον αλλά το προσωπικό τους. Πολιτική για όλους είναι η προσφορά στο

δημοκρατικό πολίτευμα όχι η πελατειακή σχέση και το ρουσφέτι. Πολιτική είναι ο

διάλογος που θα οδηγήσει σε αποφάσεις που ωφελούν το συλλογικό καλό και σε

αποφάσεις που κάνουν τη χώρα μας δυναμική και ανεξάρτητη και όχι σε συμφωνίες

που εξυπηρετούν μικροπολιτικά συμφέροντα.

Κατανοούν οι νέοι ότι η χώρα μας έχει ανάγκη από πολιτικούς που έχουν το θάρρος

της γνώμης τους και μπορούν να την εκφράζουν χωρίς να υποκύπτουν σε

συμφέροντα και προσωπικούς εκβιασμούς. Έχουμε ανάγκη από πολιτικούς που

μένουν συνεπείς σε όσα υπόσχονται και δεν αλλάζουν στάση και πολιτική πλεύση

μετά την εκλογή τους. Έχουμε ανάγκη από έντιμους ανθρώπους που την εντιμότητα

δεν την χρησιμοποιούν ως λέξη αλλά την εκφράζουν ως ουσία και απορρέει όχι από

τα λόγια τους αλλά από τις πράξεις τους. Έχουμε ανάγκη από πολλά που αφορούν

τους πολιτικούς και λίγο πολλοί όλοι μπορούν να τα απαριθμήσουν σε μια συζήτηση.


Αλλά πέρα από πολιτικούς που θα καταλάβουν θέσεις εξουσίας, η χώρα έχει ανάγκη

όλους τους πολίτες της. Μόνο έτσι μπορεί να εκφραστούν καλύτερα οι ανάγκες και οι

απαιτήσεις της. Πόσο μάλλον τους νέους. Αυτοί οφείλουν να είναι μπροστά. Όχι δε

θα πω να είναι μπροστά οι μεγάλοι και να καθοδηγούν τους νέους. Το δοκιμάσαμε

και αυτό. Ας μπει μπροστά οι νεολαία. Ας διεκδικήσει και ας μιλήσει φωναχτά για

όσα την απασχολούν που δεν είναι λίγα και είναι και τα πιο ουσιαστικά.

Ας μιλήσουμε για την ανεργία που παραβιάζει συνταγματικό ανθρώπινο δικαίωμα

της νεολαίας, ας μιλήσουμε για την εκπαιδευτική μετανάστευση που ανθίζει και χάνει

η χώρα μας νέους που θα μπορούσαν να προσφέρουν πολλά, ας μιλήσουμε για την

εκπαίδευση που δέχτηκε και αυτή απίστευτες περικοπές, την ιατροφαρμακευτική

περίθαλψη η οποία είναι υποτυπώδης. Ας μιλήσουμε για τα παιδιά εκείνα που

εξαιτίας της κρίσης εγκαταλείπουν το όνειρο των σπουδών και ψάχνουν για δουλειά,

μια οποιαδήποτε και με όποιες συνθήκες δουλειά, αμέσως μετά το σχολείο. Ας

μιλήσουμε για τα παιδιά που βλέπουν μια χώρα αφιλόξενη, που νιώθουν ότι δεν

έχουν προοπτικές και δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα πτυχία τους. Τα πράγματα

είναι δύσκολα και δεν μπορεί κανείς να το αρνηθεί ακόμα και η πιο αισιόδοξη φύση.

Όμως όταν η νεολαία συμμετέχει ενεργά στην πολιτική ζωή, γνωρίζει, αποφασίζει,

προτείνει και μπορεί κάτι να αλλάξει προς το καλύτερο.

Οι νέοι από τη φύση τους είναι ρηξικέλευθοι. Και βιώνοντας την κρίση

συνειδητοποιούν ότι είναι επιβεβλημένη η στροφή προς μια διαφορετική στάση

απέναντι στην πολιτική. Είναι πλέον κωμική η νεολαία που τρέχει «πίσω» από

κόμματα και επιδιώκει έτσι μια «θέση» στο μέλλον. Είναι πλέον γραφική η νεολαία

που αρνείται να συμμετάσχει σε οτιδήποτε, γιατί είναι εμφανές ότι με την αποχή

βλάπτει μόνο τον εαυτό της. Είναι πλέον απαραίτητο η ίδια η νεολαία να δράσει. Δεν

έχει ανάγκη να τρέχει πίσω από κανέναν. Μπορεί να τρέξει και μόνη της. Που θα μας

οδηγήσει; Σίγουρα σε ένα καλύτερο μέλλον.

Νάνσυ Χατζή

Φιλόλογος απόφοιτη τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας Αριστοτελείου

Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Σύμβουλος επικοινωνίας και πολιτικής

στρατηγικής. Συγγραφέας παιδικών βιβλίων.


Η τρομοκρατική ενέργεια στη Γαλλία και το φαινόμενο Je suis Charlie

Ένας μήνας και κάτι έχει περάσει απο την τρομοκρατική ενέργεια στα γραφεία του

Charlie Hebdo στη Montrouge αλά και σε ένα Εβραϊκό σουπερμάρκετ που στοίχισε

τη ζωή 17 ατόμων.

Παρόλο που την ευθύνη ανέλαβε η Άλ Κάιντα της Υεμένης δεν μπορεί κανείς να μην

συνδέσει αυτή τη τρομοκρατική ενέργεια με την δήλωση του Abu Mohammed al-

Adnani του ISIS που πρότρεπε τους απανταχού μουσουλμάνους «αν μπορούν να

σκοτώσουν έναν άπιστο Αμερικάνο ή Ευρωπαίο και ειδικά τους μοχθηρούς και

καταραμένους Γάλλους να το πράττουν δίχως δεύτερη σκέψη».

Η Γαλλία αριθμεί σήμερα το μεγαλύτερο ποσοστό ευρωπαϊκής χώρας στην οποία

διαμένουν μουσουλμάνοι. Ενδεικτικά περίπου 5.000.000 μουσουλμάνοι ζουν και

εργάζονται αυτοί τη στιγμή στη Γαλλία δηλαδή περίπου το 8% του σνολικού της

πληθυσμού.

Η θλίψη και ο οργή για τη συγκεκριμένη τρομοκρατική ενέργεια οδήγησε στο δρόμο

εκατομμύρια Γάλλων που διαδήλωσαν ενάντια στο χτύπημα φωνάζοντας Je suis

Charlie (Είμαι Σαρλί) θέλοντας έτσι να δηλώσουν την υποστήριξη τους στην

ελευθερία της έκφρασης και της σάτυρας.

Το φαινόμενο Je suis Charlie μέσα σε μόλις μερικές ώρες εξαπλώθηκε σε όλο τον

κόσμο με επίσης εκατομμύρια ευρωπαίους να διαδηλώνουν στους δρόμους και στις

πλατείες θέλοντας να τιμήσουν τόσο τους νεκρούς της τρομοκρατικής ενέργειας όσο

και να δείξουν αλληλεγγύη στο Γαλλικό λαό.


Je suis Charlie φώναξαν και οι ευρωπαίοι ηγέτες και όχι μόνο, όπως ο πρωθυπουργός

της Βρετανίας, Ντέιβιντ Κάμερον, η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ, ο ιταλός

πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι, ο ισπανός ομόλογός του Μαριάνο Ραχόι, ο

πρωθυπουργός του Βελγίου Σαρλ Μισέλ, καθώς και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού

Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ.

Στην πορεία έδωσε το παρόν και το τότε πρωθυπουργός μας Αντώνης Σαμαράς, ο

πρωθυπουργός της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου, ενώ από ρωσικής πλευράς

συμμετείχε ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ. Αυτό δεν θα έπρεπε να μας

προκαλεί βέβαια καμία έκπληξη μιάς και οτι συνέβη στη Γαλλία δεν είναι εθνικό

θέμα αλλά κυρίως Ευρωπαϊκό ή μάλλον καλύτερα Διεθνές. Η Γαλλία δεν είναι η

πρώτη χώρα που υπήρξε θύμα τρομοκρατικών ενεργειών και σίγουρα δεν είναι η

τελευταία.

Από τη συγκέντρωση αξίζει να αναφέρουμε πως είχε αποκλειστεί το ακροδεξιό

Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν κάτι που ήταν άλλωστε αναμενόμενο.

Ωστόσο ταυτόχρονα με τις διαδηλώσεις υπέρ της έκφρασης της ελευθερίας δεν ήταν

λίγοι εκείνοι που κατέκριναν τη στάση που είχε υιοθετήσει το συγκεκριμένο

περιοδικό ισχυριζόμενοι πως όταν προσβάλλεις με τόσο χυδαίο τρόπο τις θρησκείες

ατόμων κάποια στιγμή θα πρέπει να περιμένεις και βίαια ξεσπάσματα. Ταυτόχρονα

λοιπόν με το φαινόμενο Je suis Charlie εξελίχθηκε και το Je ne suis pas Charlie

ακολουθόμενο απο μια μερίδα ατόμων που καταδίκαζαν μεν την τρομοκρατική

ενέργεια τη θεωρούσαν δε ως λογική και αναμενόμενη εξέλιξη.

Ωστόσο το συγκεκριμένο άρθρο δεν επιχειρεί να αναλύσει την πράξη και τα γεγονότα

της τρομοκρατικής ενέργειας, άλλωστε αυτό έχει γίνει πολλάκις απο πολλούς

δημοσιογράφους, αναλύτες και ερευνητές ανά τον κόσμο. Ούτε επιχειρεί να εξετάσει

το φαινόμενο je suis Charlie ή του Je ne suis pas Charlie καθότι το συγκεκριμένο

τρομοκρατικό χτύπημα και οι αιτίες του είναι κάτι παραπάνω απο μια απλή δήλωση

του γιατί είμαστε ή δεν είμαστε Charlie. Το σημαντικό λοιπόν δεν είναι οι αιτίες που

είχαν ως αποτέλεσμα το τρομοκρατικό χτύπημα και που δεν είναι άλλες απο το το

γεγονός της βλασφημίας απέναντι σε μια θρησκεία που είναι έτσι και αλλιώς

αυστηρή με τους πιστούς της πόσο μάλλον με όσους δεν ανήκουν σε αυτή, η άνοδος

του ISIS που φαίνεται να επηρρεάζει μια μερίδα μουσουλμάνων, το γεγονός πως η

Γαλλία είναι μια χώρα που αριθμεί 5.000.000 μουσουλμάνων δηλαδή συνολικά 8%

του πληθυσμού της και τέλος ο ρατσισμός της Γαλλίας απέναντι στους

μουσουλμάνους που ζητούν πιστή υπακοή στη Δημοκρατία σε αντίθεση για

παράδειγμα με την Αγγλία που είναι πιο ανεκτική σε ένα πολυπολυτισμικό

περιβάλλον με σεβασμό στις διαφορετικές αξίες, χωρίς βέβαια αυτό να τους έχει

γλιτώσει απο σοβαρά τρομοκρατική χτυπήματα.

Στο συγκεκριμένο άρθρο θα εξεταστούν τα μαθήματα που πήραμε απο την επίθεση

Charlie Hebdo καθώς επίσης θα εξεταστούν και οι μετέπειτα ενέργειες που πρέπει να

γίνουν για την πάταξη της τρομοκρατίας.


Μαθήματα μετά την τρομοκρατική επίθεση

Η τρομοκρατία δεν είναι εθνικό φαινόμενο

Το πρόσφατο τρομοκρατικό γεγονός απέδειξε περίτρανα πως η τρομοκρατία δεν είναι

και δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ένα φαινόμενο που αφορά μόνο τη χώρα θύμα.

Η τρομοκρατική επίθεση στα γραφεία της Charlie Hebdo στο Παρίσι προκάλεσε σε

όλο τον κόσμο αποστροφή, καταγγελίες απο μουσουλμάνους ηγέτες και πολίτες και

οδήγησαν εκατομμύρια άτομα σε όλο τον κόσμο να διαδηλώσουν υπέρ του

δακαιώματος της ελεύθερης έκφρασης. Σύμφωνα μάλιστα με τις γαλλικές αρχές ήταν

η μεγαλύτερη διαδήλωση στη γαλλική ιστορία. Πηγαίνοντας ένα βήμα πιο πέρα με

άλλα λόγια, από τη σκοπιά των τρομοκρατών, η αιματηρή επίθεση ήταν μια τεραστια

επιτυχία.

Η επίθεση κατάφερε να τραβήξει το παγκόσμιο ενδιαφέρον και προσοχή, προκάλεσε

φόβο και αύξηση του συναγερμού ασφάλειας σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες ενώ

επέτρεψε στους δολοφόνους και στις οργανώσεις που εκπροσωπούσαν να δείξουν για

μια ακόμη φορά πόσο επικίνδυνοι μπορούν να γίνουν όταν θέλουν.

Τα ΜΜΕ συμβάλλουν στην εξάπλωση του φόβου

Η τρομοκρατική ενέργεια στο Παρίσι έπαιξε ως πρώτο θέμα για αρκετό καιρό στα

ΜΜΕ όλων των ευρωπαϊκών και όχι μόνο χωρών. Εκτενή ρεπορτάζ, αμέτρητες

συνεντεύξεις, αξιόλογοι καλεσμένοι να συζητούν και να αναλύουν για ώρες την

επίθεση συνέβαλαν στην εξάπλωση του τρόμου και έκαναν τους πάντες να

αναρωτιούνται αν κάτι τέτοιο μπορεί να συμβαίνει στις χώρες τους όποτε κάποιος

γράφει κάτι και κάποιος άλλος θίγεται ή προσβάλλεται. Η απάντηση είναι θετική και

αλήθεια είναι πως όπως προείπαμε το επίπεδο ασφάλειας αυξήθηκε σε πολλές χώρες

όπως έπρεπε και πως πλέον η πιθανότητα για τέτοιου είδους χτυπήματα έχει αυξηθεί.

Ωστόσο, είναι αλήθεια επίσης πως 1.5 μήνα μετά αυτή η ενέργεια δεν οδήγησε σε

ντόμινο άλλων επιθέσεων όπως πολλοί περίμεναν.

Σημασία έχει πως το άγχος, η ανασφάλεια και ο φόβος δεν είναι ποτέ οι καλύτεροι

σύμβουλοι και πως η εξάπλωση του φόβου μέσω των ΜΜΕ βοηθά αφενός τους

τρομοκράτες να πετύχουν αυτό που θέλουν και αφετέρου την περαιτέρω άνοδο του

φασισμού στην Ευρώπη.

Η Άλ Κάιντα συνεχίζει να παραμένει σοβαρός κίνδυνος

Το γεγονός πως η προσοχή τόσο της Ευρώπης όσο και της Αμερικής είχε

επικεντρωθεί στην αντιμετώπιση του ISIS και στην επιστροφή των ξένων μαχητών

στις χώρες τους είχε ως αποτέλεσμα να ξεχαστεί η ικανότητα και δύναμη της Άλ

κάιντα να οργανώνει τρομοκρατικά χτυπήματα.


Ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας δεν πρέπει ποτέ να είναι μονοδιάστατος και προς

μία κατεύθυνση δίνοντας χρόνο στους υπόλοιπους να ανασυνταχθούν, να

οργανώσουν χτυπήματα αλλά και να αιφνιδιάζουν.

Πολιτικές απο εδώ και πέρα

1.5 μήνα μετά απο το τρομοκρατικό γεγονός και αφού έχουμε συνέλθει απο το

στοιχείο του αιφνιδιασμού είναι ώρα να ανασυνταχθούμε και να κοιτάξουμε πως

γίνεται αν όχι να εξαλείψουμε εντελώς τον κίνδυνο της τρομοκρατίας, τουλάχιστον

να τον περιορίσουμε.

Μετάθεση της ασφάλειας ψηλά στην ευρωπαϊκή ατζέντα

Είναι αλήθεια πως εξαιτίας της οικονομικής κρίσης η Ευρώπη τους τελευταίους

μήνες έχει θέσει την οικονομία ως την απόλυτη προτεραιότητα στην ΕΕ.

Η Ευρώπη πρέπει να χρησιμοποιήσει καλύτερα τους υπάρχοντες κανόνες και τα

εργαλεία που διαθέτει καθώς και να δημιουργήσει νέα εργαλεία για την πάταξη της

τρομοκρατίας.

Ακόμη, θέματα όπως η αύξηση της ασφάλειας στην ΕΕ, η συνεργασία στον τομέα της

ποινικής δικαιοσύνης, η τροποποίηση του Κώδικα των συνόρων του Σένγκεν που

αφορά στους ελέγχους στα εξωτερικά σύνορα, δηλαδή των ελέγχων για τα άτομα που

εισέρχονται και εξέρχονται από το έδαφος της ΕΕ, η δημιουργία ενός αρχείου

επιβατών στην ΕΕ (PNR), η χρήση συστημάτων πληροφορικής, η πρόσβαση των

αρχών επιβολής του νόμου στα συστήματα πληροφορικής και η προστασία των

δεδομένων είναι μερικά απ’ όσα θα πρέπει να συζητηθούν στις συνεδριάσεις της ΕΕ.

Αναβάθμιση των οργάνων ασφάλειας και των μυστικών υπηρεσιών

Είναι αλήθεια πως πολλοί είναι εκείνοι που έχουν επιρρίψει ευθύνες στις Γαλλικές

αρχές που δεν απέτρεψαν το γεγονός. Όπως ισχυρίζονται οι τρομοκράτες δεν ήταν

άγνωστοι στις αρχές αφού είχαν απασχολήσει και στο παρελθόν τη χώρα και όπως

δήλωσαν παρακολουθούνταν στενά χωρίς ωστόσο αυτό να είναι αρκετό για να

καταλάβουν έγκαιρα το χτύπημα ώστε να το αποφύγουν. Τα δυο αδέρφια είχαν

συλληφθεί κατα το παρελθόν κάτι που γεννά ερωτήματα για το αν θα πρέπει τελικά η

ποινή φυλάκισης να επιμηκυνθεί ώστε άτομα επικίνδυνα για τρομοκρατικά

χτυπήματα να μην αποφυλακίζονται.

Άν πράγματι όπως ισχυρίζονται οι αρχές οι τρομοκράτες παρακολουθούνταν δεν

υπήρχε περίπτωση να τους είχαν διαφύγει ύποπτες κινήσεις τους το τελευταίο

διάστημα. Ο τρόπος με τον οποίο έγινε το χτύπημα δείχνει πως το χτύπημα ήταν

προμελετημένο. Οι τρομοκράτες είχαν προμηθευτεί στολές, όπλα και εκτέλεσαν το

σχέδιο με απίστευτη ψυχραιμία ως άλλοι κομάντος.


Ως εκ τούτου ίσως θα πρέπει ο ρόλος των μυστικών υπηρεσιών να αναβαθμιστεί

εδικά σε θέματα ασφάλειας και τρομοκρατίας ώστε να συλλέγονται πληροφορίες για

πιθανούς τρομοκράτες και στόχους και να προλαμβάνονται τα χτυπήματα πριν αυτά

πραγματοποιηθούν.

Σεβασμός στο νόμο και στα ανθρώπινα δικαιώματα

Η ενίσχυση του τομέα της ασφάλειας μετά απο ένα τρομοκρατικό χτύπημα είναι

πάντα αναμενόμενη και κατανοητή δεδομένου πως δημιουργεί απειλή, φόβο και

ανασφάλεια στις χώρες της ΕΕ και στις κυβερνήσεις τους.

Ωστόσο η ανάγκη για ασφάλεια δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να υπονομεύσει

τους θεσμούς και τις αξίες στις οποίες πιστεύει και πρεσβεύει η ΕΕ.

Αυτές τις αξίες μπορούμε να τις βρούμε στο άρθρο 2 της Συνθήκης και σύμφωνα με

την οποία η Ένωση ιδρύθηκε πάνω στις αξίες του σεβασμού, της ανθρώπινης

αξιοπρέπειας, την ελευθερία, τη δημοκρατία, την ισότητα, το δίκαιο και τον σεβασμό

στα ανθρώπινα δικαιώματα.

Ως εκ τούτου, οποιαδήποτε τροποποίηση των υφιστάμενων κανόνων της ΕΕ,

οποιαδήποτε έκδοση νέων κανόνων και εργαλείων της ΕΕ και οποιαδήποτε εθνικά

μέτρα που θεσπίζονται πρέπει να σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως αυτά

προστατεύονται από τη Συνθήκη, το Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της

Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, την Ευρωπαϊκή

Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο

Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Οι δράσεις της ΕΕ και των κρατών μελών θα είναι

νόμιμες μόνο εφόσον σέβονται αυτά τα δικαιώματα και τις αρχές.

Εθνικές ή μάλλον καλύτερα εθνικιστικές αντιδράσεις, που τροφοδοτούνται από

ακροδεξιούς πολιτικούς, υπερβολικές αντιδράσεις και δυσανάλογα μέτρα που

ενδέχεται να παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα πρέπει να αντιμετωπίζονται

άμεσα απο τους ευρωπαϊκούς θεσμούς ώστε να διασφαλιστούν οι κοινές αρχές και

αξίες.

Υπάρχει σύνδεση της τρομοκρατίας με τη μετανάστευση?

Παρά το γεγονός πως στο χτύπημα που εξετάζουμε οι δολοφόνοι ήταν Γάλλοι

υπήκοοι φαίνεται πλέον να υπάρει μια σύνδεση της τρομοκρατίας με τη

μετανάστευση.

Αρκετοί πολιτικοί έχουν μάλιστα ισχυριστεί οτι υπάρχει επιτακτική ανάγκη να

ελέγχεται καλύτερα ή ακόμα και να περιοριστεί ή και να διακοπεί η μετανάστευση

κλείνοντας τα ευρωπαϊκά σύνορα. Ενώ αυτή η αντίληψη δεν είναι καινούργια είναι

αλήθεια πως παραμένει επικίνδυνη και πως το νέο τρομοκρατικό χτύπημα έδωσε

έρεισμα σε πολλούς ακροδεξιούς να συνδέσουν την τρομοκρατία με τη

μετανάστευση.


Ωστόσο είναι λάθος να συνδέουμε τους τρομοκράτες με τους μετανάστες που ζουν

στη χώρα αναζητώντας μια καλύτερη τύχη και οι οποίοι τις περισσότερες φορές

καταδικάζουν και οι ίδιοι τέτοιου είδους τρομοκρατικά χτυπήματα.

Σε αυτήν μάλιστα την περίπτωση ίσως θα ήταν ωφέλιμο να εξετάσουμε προώθηση

της κινητικότητας με γειτονικές χώρες όπως η Αλγερία, η Τυνησία και το Μαρόκο

για τη Γαλλία, που θα αποτελέσει ένα ισχυρό μήνυμα από την ΕΕ προς τις γειτονικές

χώρες, αλλά και προς τις μουσουλμανικές κοινότητες οτι η Ευρώπη δεν εκβιάζεται

και δεν πρόκειται να κλείσει τα σύνορα της εξισώνοντας όλους τους μετανάστες με

τρομοκράτες.

Το τρομοκρατικό χτύπημα παρά τον πόνο που προκάλεσε μας απέδειξε πως ο

πόλεμος κατά της τρομοκρατίας δεν έχει τελειώσει ενώ η στροφή της Ευρώπης και

των ΗΠΑ αποκλειστικά και μόνο προς το ISIS είναι λανθασμένη. Ο πόλεμος ενάντια

στην τρομοκρατία έχει πολλά μέτωπα και οι συνέπειες του είναι διεθνείς γι’αυτο το

λόγο θα πρέπει να υπάρχει συνεργασία και η απάντηση να είναι κοινή. Ακόμη

αποτελεί μια καλή ευκαιρία να επανεξετάσουμε το ζήτημα της ασφάλειας και της

τρομοκρατίας με σεβασμό πάντα στις ευρωπαϊκές αξίες χωρίς να αφήνουμε τέτοια

φαινόμενα ούτε να μας τρομάζουν περισσότερο απ’ οσο πρέπει αλλά ούτε και να μας

διχάζουν. Οι όποιες προσπάθειες απο άτομα και ηγέτες να εκμεταλλευτούν τέτοια

χτυπήματα ώστε να βλάψουν τους μετανάστες που διαμένουν νόμιμα στην Ευρώπη

θα πρέπει να απομονωθούν και να αντιμετωπιστούν άμεσα. Τέλος, η τρομοκρατία

πρέπει να καταλάβουμε πως αντιμετωπίζεται πιο αποτελεσματικά με την πρόληψη

και όχι με τη βία και σε αυτή τη κατεύθυνση μπορούν να βοηθήσουν κυρίως οι

μυστικές υπηρεσίες.

Σοφία Ραχμάνη

Aπόφοιτη του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου

Πειραιώς, κάτοχος MA International Relations από το King’s College του Λονδίνου

και Msc European Public Policy από το UCL.


ΤΙ ΚΑΝΕΙ Η ΕΥΡΩΠΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ;

Το μεταναστευτικό πρόβλημα στην Ευρώπη δεν είναι σύγχρονη υπόθεση σε μία

ήπειρο που μετρά τόσους αιώνες ζωής, ωστόσο τα τελευταία χρόνια έχει ενταθεί και

γίνεται συχνά αντικείμενο αντιπαράθεσης τόσο στο εσωτερικό κάθε χώρας όσο και

στο εξωτερικό. Ο λόγος; Οι αιματηρές πολεμικές συγκρούσεις στα κράτη της

Ανατολής, που αναγκάζουν χιλιάδες οικογένειες να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους

και να αναζητήσουν μια «σπίθα» επιβίωσης στις πολιτισμένες χώρες της Δύσης.

Έτσι, ανεβαίνουν σε μία βάρκα με προορισμό τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ και

συγκεκριμένα την Ελλάδα, την Ιταλία, την Κύπρο, την Ισπανία ακόμα και τη

Βουλγαρία.

Η ελπίδα τους για μια καλύτερη ζωή τούς «οπλίζει» με θάρρος, θράσος και φυσικά

αφέλεια που πιστεύουν εκείνους που τους δίνουν κούφιες υποσχέσεις και δεν

υπολογίζουν τους κινδύνους που κρύβει ένα τέτοιο εγχείρημα. Το αποτέλεσμα; Το

2014 στη Μεσόγειο μόνο, χάθηκαν 3.500 άτομα προσπαθώντας να φτάσουν στη

«γη της επαγγελίας». Δυστυχώς, τον τελευταίο καιρό ακούμε όλο και περισσότερο

ειδήσεις τύπου «πλοίο με μετανάστες πλέει ακυβέρνητο στη Μεσόγειο», «δεκάδες

μετανάστες νεκροί από ανατροπή βάρκας» και «βυθίστηκε βάρκα με μετανάστες στη

Λέσβο». Όσοι τελικά καταφέρνουν να φτάσουν στην ξηρά, τα προβλήματα δεν

τελειώνουν εκεί, καθώς οι περισσότερες χώρες υποδοχής δεν έχουν τις κατάλληλες

υποδομές και τα κατάλληλα εργαλεία για να φιλοξενήσουν (με όλη τη σημασία της

λέξης) τον μεγάλο όγκο των ανθρώπων που φτάνουν στις ακτές τους.

Γνωρίζουμε πως στις περισσότερες χώρες και πολύ περισσότερο στην Ελλάδα, οι

διαδικασίες για την χορήγηση ασύλου σε πρόσφυγες και μετανάστες είναι δύσκολες

και χρονοβόρες, με αποτέλεσμα η εξέταση ενός αιτήματος να παίρνει και χρόνια.

Σύμφωνα με τη μη κυβερνητική οργάνωση ECRE (European Council on Refugees

and Exiles) η πιθανότητα κάποιος μετανάστης να αναγνωριστεί στην Ελλάδα ως

πρόσφυγας (αν καταφέρει και αιτηθεί άσυλο) είναι πολύ μικρή.


Στη βάση αυτή έρχεται η Ευρωπαϊκή Ένωση που χρειάζεται να επιβάλει κανόνες

καθώς και το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα κινηθούν οι χώρες υποδοχής για να

διευκολύνονται οι διαδικασίες. Και εδώ ξεκινά ένα μεγάλο και χρόνιο πρόβλημα,

που έρχεται να προστεθεί και να αποτελέσει ένα ακόμα κομμάτι της δυσλειτουργίας

και της γραφειοκρατίας της ΕΕ.

«Στόχος είναι μία ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική, που βασίζεται στην

αλληλεγγύη καθιερώνοντας μια ισορροπημένη προσέγγιση για την αντιμετώπιση της

νόμιμης και της παράνομης μετανάστευσης» διαβάζουμε στα επίσημα κείμενα της

Ένωσης, ωστόσο η εφαρμογή της συναντά εμπόδια. Το «Δουβλίνο ΙΙ» που τέθηκε σε

εφαρμογή από το 2003 δεν λύνει τα χέρια κανενός, ακόμα χειρότερα δημιουργεί

μεγαλύτερο μπέρδεμα στις χώρες του Νότου, που στην πλειοψηφία τους δέχονται

τους μετανάστες.

Αυτός ο κανονισμός καθορίζει τη χώρα η οποία είναι υπεύθυνη για την εξέταση ενός

αιτήματος ασύλου. Κύριος στόχος του κανονισμού είναι να αποτρέψει τον εκάστοτε

αιτούντα από το να υποβάλει αίτηση σε περισσότερα από ένα κράτος μέλος .

Σύμφωνα με αυτό, η χώρα που είναι υπεύθυνη για την εξέταση του αιτήματος

είναι η χώρα στην οποία το άτομο φτάνει για πρώτη φορά. Τι σημαίνει αυτό

πρακτικά; Όταν ένας μετανάστης εισέρχεται στην πρώτη χώρα της Ε.Ε. που έχει

υπογράψει τη συνθήκη, όποια και να είναι αυτή, αυτή η χώρα αναλαμβάνει και έχει

την υποχρέωση τον να κρατήσει εντός των συνόρων της. Εάν για παράδειγμα ένας

μετανάστης θέλει να φτάσει σε μια χώρα της κεντρικής Ευρώπης, αλλά πιαστεί

στα σύνορα της Ελλάδας, τότε η Ελλάδα γίνεται αυτόματα η χώρα στην οποία ο

μετανάστης αυτός πρέπει να ζητήσει άσυλο παραμονής. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα

ότι, σε οποιαδήποτε άλλη χώρα και να προσπαθήσει να πάει η οποία ανήκει στον

χώρο της Ε.Ε., αυτή η χώρα έχει υποχρέωση να τον στείλει πίσω στην χώρα στην

οποία μπήκε αρχικά. Βασικό ρόλο στην όλη διαδικασία παίζει και ένας άλλος φορέας

της Ευρωπαϊκής Ένωσης , η Frontex, οργανισμός που βοηθά στην φύλαξη των

συνόρων.

Στην ουσία, όμως, με τον τρόπο αυτό, οι χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης

ασχολούνται με τα δικά τους προβλήματα και συνηθίζουν να «νίβουν τας χείρας

τους», ρίχνοντας όλο το βάρος της ευθύνης στις χώρες του νότου. Όσες προσπάθειες

και εκκλήσεις και να έχουν γίνει για την αναθεώρηση ή και κατάργηση του

κανονισμού, βρίσκουν «τοίχο». Το πρόβλημα γίνεται ακόμα πιο βαθύ, όταν

συνειδητοποιούμε ότι οι περισσότεροι μετανάστες κρατούνται και φυλακίζονται

στα κέντρα κράτησης, χωρίς κανένα έλεγχο της υγιεινής (μην πάμε μακριά η

Αμυγδαλέζα είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα) , λόγω έλλειψης στοιχείων, μέχρι

την εξακρίβωση τους, ώστε να είναι δυνατή η επιστροφή στην χώρα προέλευσης

τους. Η ΕΕ έχει την αρμοδιότητα σύναψης συμφωνιών με τρίτες χώρες για την

επανεισδοχή στις χώρες προέλευσής τους ή διέλευσης των υπηκόων τρίτων χωρών, οι

οποίοι δεν πληρούν τις προϋποθέσεις εισόδου, παρουσίας ή διαμονής σε ένα από τα

κράτη μέλη.


Κάτι που ουσιαστικά είναι ανέφικτο, καθώς όπως προαναφέραμε, προέρχονται από

χώρες εμπόλεμες. Και στις δύο περιπτώσεις λοιπόν γίνεται παραβίαση της

Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Φυσικά το Ευρωπαϊκό

δικαστήριο έχει καταδικάσει πολλές φορές τις συνθήκες κράτησης, αλλά μόνο στα

λόγια. Η Ύπατη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε. για τους Πρόσφυγες σε επίσκεψη της σε

κέντρα κράτησης μεταναστών, μίλησε για «ανθρωπιστική κρίση». Και όσοι

μετανάστες δεν κρατούνται, αφήνονται στους δρόμους με μικρή ελπίδα να

επιβιώσουν σε μία κοινωνία που συντηρεί ακόμα ρατσιστικά κατάλοιπα.

Το πρόβλημα ωστόσο δεν έχει να κάνει τόσο με τον κανονισμό όσο και από τον

τρόπο που τον ερμηνεύει η κάθε συμβαλλόμενη πλευρά καθώς και από την

ετοιμότητα των χωρών να φιλοξενήσουν τις ορδές μεταναστών που φτάνουν στα

σύνορά τους. Όλοι λίγο πολύ φανταζόμαστε τι ποσά πρέπει να ξοδευτούν και για την

φροντίδα των ανθρώπων αυτών καθώς και για την αστυνόμευση των συνόρων, και

μάλιστα σε καιρούς οικονομικής κρίσης. Επίσης, όλοι φανταζόμαστε πως η βοήθεια

που στέλνουν τα υπόλοιπα κράτη-μέλη σε Ελλάδα, Ιταλία, Μάλτα και λοιπές χώρες

είναι ανεπαρκής. Όπως έχει γράψει και ο Στιβ Κολ στο New Yorker: «Και τι έκανε η

Γερμανία για να βοηθήσει; Έχει στείλει αστυνομικούς που αποκαλούνται

"σύμβουλοι ταξιδιωτικών εγγράφων" οι οποίοι περιπολούν τα ελληνικά

αεροδρόμια και λιμάνια για "ύποπτους ταξιδιώτες". Η υπόλοιπη Ευρώπη έχει

ασφαλίσει τα σύνορά της»

Ο νέος πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής φαίνεται να διορθώνει ένα από τα

σφάλματα που γίνονταν παλαιότερα με το να ορίσει τον Δημήτρη Αβραμόπουλο

Επίτροπο Μετανάστευσης. Πραγματικά, θεωρώ πολύ σημαντικό ότι το συγκεκριμένο

χαρτοφυλάκιο βρίσκεται στην ευθύνη ενός Επιτρόπου που προέρχεται από μία χώρα

της Νότιας Ευρώπης, που μαστίζεται από το πρόβλημα που περιγράφηκε παραπάνω.


Και να πω ότι ευτυχώς που ο κ. Αβραμόπουλος δεν ήταν τελικά υποψήφιος Πρόεδρος

της Δημοκρατίας, καθώς έχει όλα τα φόντα να πετύχει στο συγκεκριμένο πόστο.

Μόλις στις 19/2 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χορήγησε έκτακτη χρηματοδότηση

ύψους 1,27 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης

(ΤΑΜΕ) στην Ελλάδα για να στηρίξει τη χώρα όσον αφορά την ενίσχυση της

ικανότητας της Υπηρεσίας Ασύλου να ανταποκρίνεται αποτελεσματικότερα στην

εισροή προσφύγων, ιδίως στην περιοχή του Ανατολικού Αιγαίου. «Η

χρηματοδότηση θα χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη πέντε κινητών μονάδων ασύλου

που θα δραστηριοποιούνται στα παραμεθόρια νησιά της Σάμου, Χίου, Λέσβου και

Κω, καθώς και στην Αττική για μια περίοδο 8 μηνών. Οι μονάδες θα εξετάζουν τις

αιτήσεις ασύλου που υποβάλλουν οι υπήκοοι της Συρίας στην Ελλάδα μέσω μιας

ταχείας διαδικασίας» αναφέρει χαρακτηριστικά η ανακοίνωση της Κομισιόν.

Η ΕΕ δεν έχει κάτσει με σταυρωμένα χέρια. Η «Μπλε κάρτα της ΕΕ» για μετανάστες

με συγκεκριμένα εργασιακά προσόντα, η οδηγία για όσους δεν είναι πολίτες της ΕΕ,

αλλά διαμένουν σε ένα κράτος μέλος για μεγάλο χρονικό διάστημα και το Κοινό

Ευρωπαϊκό Άσυλο βλέπουν το δέντρο και χάνουν το δάσος. Η αναθεώρηση και η

αλλαγή των πολιτικών στο «φλέγον» ζήτημα της μετανάστευσης δεν αρκεί για την

αντιμετώπιση αυτού του «κάλλου», καθώς χρειάζεται να δούμε το πρόβλημα και από

την πλευρά της ανθρώπινης ηθικής. Δηλαδή θεωρώ ανήκουστο να έχουμε μπει στο

2015 και ακόμα να συζητάμε για το πώς θα διαχειριστούμε βασικά

ανθρωπιστικά ζητήματα, χωρίς να βάζουμε στο κάδρο το δικαίωμα στη ζωή και

την ελεύθερη βούληση. Στη βάση αυτή, θα έπρεπε να δίνεται η επιλογή στους

μετανάστες να επιλέγουν τη χώρα που θεωρούν ασφαλές καταφύγιο για τους

ίδιους και την οικογένεια τους, δικαίωμα που η συνθήκη του Δουβλίνου αναιρεί.

Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως μία βασική αρχή πάνω στην οποία

θεμελιώθηκε το ευρωπαϊκό οικοδόμημα είναι αυτή της ελεύθερης μετακίνησης

τόσο αγαθών και υπηρεσιών όσο και ανθρώπων. Προφανώς, η ΕΕ δεν μπορεί να

ανοίξει εντελώς τα σύνορα και να δεχτεί όλους όσους φτάνουν στα σύνορα τους ούτε

όμως και να τους αποκλείσει. Το μόνο που χρειάζεται να γίνει είναι να προωθηθούν

πρακτικές που θα σέβονται τα θεμελιώδη δικαιώματα και να στηριχτεί η καλύτερη

συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών στους όρους της αλληλεγγύης και της

αλληλοκατανόησης, πράγμα τόσο απλό όσο και ουτοπικό συνάμα.

Ηλίας Μπαφούνης

Δημοσιογράφος, απόφοιτος του τμήματος Επικοινωνίας

και ΜΜΕ του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών


Ευρασιατική Οικονομική Ένωση : Αντίβαρο στην ΕΕ ή οργανισμός

με ημερομηνία λήξης;

Οι πρόεδροι των κρατών της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης σε συνέντευξη τύπου στη

Μόσχα : Serzh Sargsyan (Αρμενία), Alexander Lukashenko (Λευκορωσία), Vladimir Putin

(Ρωσία), Nursultan Nazarbayev (Καζακστάν) και Almazbek Atambayev (Κιργιζία).

Την 1η Ιανουαρίου 2015 ένα νέο μόρφωμα, η «Ευρασιατική Οικονομική

Ένωση» (Eurasian Economic Union) τέθηκε επισήμως σε λειτουργία ως ένας

ακόμη οικονομικός οργανισμός της διεθνούς κοινότητας. Η πρωτοβουλία για τη

δημιουργία της ένωσης φυσικά και ανήκει στον Ρώσο Πρόεδρο Vladimir Putin

που ουσιαστικά επιδιώκει τη συσπείρωση και τη στενή συνεργασία όλων των

Πρώην Σοβιετικών Δημοκρατιών έχοντας ως απώτερο σκοπό να εξισορροπήσει

την ισχύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να αποτελέσει την πρωταρχική σφαίρα

επιρροής στον ευρασιατικό χώρο.

Η καταστατική συνθήκη της καινούριας πολιτικής οντότητας υπεγράφη στις 29

Μαΐου 2014 στην Αστάνα από τα τρία ιδρυτικά μέλη της, το Καζακστάν, τη

Ρωσία, και τη Λευκορωσία. Ο πρόεδρος του Καζακστάν, Nursultan Nazarbayev

υποδέχτηκε τους ομόλογούς του, Vladimir Putin και Alexander Lukashenko

προκειμένου να γίνει το πρώτο βήμα για την υλοποίηση της ένωσης που

αποτελεί μια νέα πραγματικότητα για τους 170 εκατομμύρια κατοίκους των

κρατών αυτών. Στις 2 Ιανουαρίου έγινε επίσημα μέλος και η Αρμενία ενώ το

Κιργιστάν αναμένεται να ενταχθεί στην ένωση προς τα τέλη Μαΐου καθώς

αυτή τη στιγμή θεωρείται «υποψήφιο κράτος προς ένταξη.»

Η Ευρασιατική Οικονομική Ένωση είναι, καταρχάς, ένα οικονομικό project που

στοχεύει στη ρύθμιση ενός ειδικού τελωνειακού συστήματος άνευ δασμών για

τα μέλη της που βεβαίως συμφωνεί με τους κανόνες του Παγκόσμιου

Οργανισμού Εμπορίου.


Πέραν, όμως, από το ελεύθερο εμπόριο μεταξύ τους η ένωση προβλέπει τη

ρύθμιση μιας πληθώρας οικονομικών θεμάτων όπως το συντονισμό του

χρηματοπιστωτικού συστήματος, τη βιομηχανική και αγροτική πολιτική και την

αγορά εργασίας ενώ γίνεται ειδική μέριμνα για τα αμυντικά θέματα.

Ενδεικτικά, μέσα στην ένωση έχει ήδη καθιερωθεί η ελεύθερη διακίνηση των

εργαζομένων και η ενιαία αγορά για τον τουρισμό και το εμπόριο ενώ μέσα

στους επόμενους μήνες αναμένεται να ξεκινήσει η ελεύθερη κυκλοφορία των

κεφαλαίων, των αγαθών και των υπηρεσιών.

Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν των τεσσάρων κρατών – μελών της Ευρασιατικής

Οικονομικής Ένωσης που αγγίζει τα 2,3 τρισεκατομμύρια δολάρια : Ρωσία (87%),

Καζακστάν (9%), Λευκορωσία (3%), Αρμενία (1%).

Καθοριστικό ρόλο διαδραματίζει -κατά τα πρότυπα της ΕΕ- η «Ευρασιατική

Οικονομική Επιτροπή» που εδρεύει στη Μόσχα και αποτελεί το κυρίαρχο

εκτελεστικό όργανο που αναμένεται να εφαρμόσει τους ενιαίους οικονομικούς

κανόνες που θα υπερβαίνουν το περιφερειακό επίπεδο και θα αποκτήσουν

υπερεθνικό χαρακτήρα για κράτη – μέλη της ένωσης. Επιπροσθέτως, η ένωση

διαθέτει ένα πολιτικό όργανο, το «Ανώτατο Ευρασιατικό Οικονομικό

Συμβούλιο» όπου προβλέπει την ομόφωνη λήψη αποφάσεων από τους ηγέτες

των κρατών – μελών του ενώ το βασικό σχέδιο για την οικονομική ανάπτυξη

της ένωσης υποδεικνύεται από την «Ευρασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης» που

έχει ως βασικό πυλώνα τις επενδύσεις.

Αυτός ο πρωταρχικός τραπεζικός μηχανισμός έχει ήδη πριμοδοτήσει τις χώρες

της ένωσης με περισσότερα από 4,5 δισεκατομμύρια δολάρια για την

υλοποίηση σημαντικών έργων και επενδύσεων ενώ εκδίδει καθημερινά μελέτες

και έρευνες που είναι χρήσιμες για την περιφερειακή ολοκλήρωση της ένωσης.

Άμεση προτεραιότητα για τους ηγέτες της ένωσης είναι η δημιουργία ενός

δικαστικού οργάνου που θα είναι η ανώτατη δικαστική αρχή της εντός του

χρονικού ορίου των δέκα ετών με επικρατέστερη έδρα το Μινσκ.


Η πορεία που έχει διανύσει μέχρι στιγμής η Ευρασιατική Οικονομική Ένωση

δεν κρίνεται καλή. Για την ακρίβεια η φράση «πέρασε και δεν ακούμπησε»

ταιριάζει απόλυτα στην περίπτωσή της καθώς από ότι φάνηκε η ένωση δεν

κατάφερε να στρέψει τα διεθνή φώτα επάνω της. Και σε αυτό το σημείο

ξεκινάει ένας βαθύς προβληματισμός για το εάν η νεοσύστατη ένωση

καταφέρει να ξεπεράσει τους «δαίμονες» που παρακωλύουν το έργο της ώστε

να γίνει ένας αξιοπρόσεκτος περιφερειακός παράγοντας που θα διαδραματίσει

καταλυτικό ρόλο στη λήψη των μεγάλων διεθνών ζητημάτων.

Σαφώς και ο σημαντικότερος λόγος που εμποδίζει την περαιτέρω λειτουργία

και ανάπτυξη της ένωσης είναι το γεγονός ότι το πρωταρχικό συμβαλλόμενο

μέλος της, η Ρωσία βιώνει μια πρωτοφανή οικονομική κρίση. Πώς μπορεί μια

νεοσύστατη οικονομική οντότητα να επιβιώσει όταν ο πιο ισχυρός της

παράγοντας είναι ευάλωτος στην παρούσα συγκυρία; Σε αυτό το σημείο θα

πρέπει να αναρωτηθεί κανείς γιατί ο Ρώσος πρόεδρος επέμεινε στην έναρξη

της ένωσης αντί να την αναβάλλει για ένα εύλογο διάστημα ωσότου η

οικονομική κατάσταση της χώρας γίνει πιο ευοίωνη. Ως γνωστόν, αυτό που

επιβραδύνει την ρωσική οικονομία είναι οι κυρώσεις που της έχουν επιβληθεί

από την ΕΕ για την ουκρανική κρίση. Συνεπώς, αυτό που στοχεύει ο Putin

που ήδη διανύει την τρίτη θητεία του ως ηγέτης της Ρωσίας είναι η ανάπτυξη

εταιρικών σχέσεων μεταξύ της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης και της ΕΕ.

Μάλιστα, η ίδια η Γερμανίδα Καγκελάριος Angela Merkel δήλωσε ότι «οι

ευρωπαϊκές κυρώσεις προς τη Ρωσία δεν αποτελούν εμπόδιο.»

Η επιδιωκόμενη συνεργασία της ένωσης με την ΕΕ αντικατοπτρίζει ακόμη μία

βασική επιδίωξή της : την περιθωριοποίηση των ΗΠΑ. Ο νεοσύστατος

οργανισμός παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει κρατά αξιοσημείωτους

«άσσους» στο μανίκι του που τον καθιστούν ελκυστικό συνεταίρο για την ΕΕ.

Η ενδεχόμενη συνεργασία τους θα ευνοήσει την ΕΕ με ασύγκριτα καλύτερα

πρότυπα υγείας από εκείνα της βιομηχανίας τροφίμων των ΗΠΑ, οι οποίες

είναι ο απομονωμένος δυτικός συνέταιρος ενώ αδιαφιλονίκητο πλεονέκτημα

αποτελεί το γεγονός ότι δύο από τα κράτη – μέλη της Ευρασιατικής

Οικονομικής Ένωσης, η Ρωσία και το Καζακστάν παίζουν καταλυτικό ρόλο

στη διαμόρφωση της διεθνούς ενεργειακής σκακιέρας.

Επίσης, είναι αξιοσημείωτη η αντίδραση των υπολοίπων εμπορικών εταίρων

της Ρωσίας στην απόφαση του Ρώσου προέδρου να δημιουργήσει μια

ανεξάρτητη εμπορική ένωση στη βόρεια Ευρασία. Καταρχήν, η Κίνα, ο

μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ρωσίας μετά την ΕΕ, αντιμετώπισε με

επιφυλάξεις τη δημιουργία της ένωσης και ήθελε να βεβαιωθεί για την ομαλή

λειτουργία της.


Εφόσον η ένωση ξεκίνησε να λειτουργεί, οι συμφωνίες μεταξύ Ρωσίας και

Κίνας συνεχίζονται ακάθεκτα χωρίς, όμως, η Κίνα να επιδιώκει τη σύναψη

συμφωνιών με την Ευρασιατική Οικονομική Ένωση, τουλάχιστον στο άμεσο

μέλλον. Είναι αξιοσημείωτο ότι μόνο το έτος 2014, το εμπόριο μεταξύ των

δύο κρατών ξεπέρασε τα 95 δισεκατομμύρια δολάρια. Έτσι, εάν μια χώρα

υψηλού βεληνεκούς όπως η Κίνα συνεργαζόταν με την ένωση, τότε αυτόματα

θα καθιερωνόταν στο δίκτυο των εμπορικών συναλλαγών. Αντιθέτως, με καλή

πίστη και θέληση αντιμετώπισε την ένωση η Αίγυπτος, η οποία έγινε το

πρώτο κράτος εκτός Ευρασίας που δημιούργησε μια ζώνη ελευθέρου εμπορίου

με τα κράτη – μέλη της. Παρά την ουκρανική κρίση, το εμπόριο μεταξύ

Ρωσίας και Αιγύπτου αυξήθηκε κατά 80% το 2014 σε σχέση με το 2013

αγγίζοντας τα 4,5 δισεκατομμύρια δολάρια.

Επιπλέον, ένας άλλος λόγος που η Ευρασιατική Οικονομική Ένωση δεν είναι

βέβαιο ότι θα επιβιώσει είναι ότι η ιδέα για ένταξη σε αυτήν δεν είναι

δημοφιλής μέσα στην ίδια την Ευρασία. Βεβαίως, η απώλεια της Ουκρανίας

από την οικονομική ένωση που ήταν απόρροια της ουκρανικής κρίσης είχε

βαρύ τίμημα καθώς προτίμησε την εμπορική συμφωνία με την ΕΕ ενώ μέχρις

στιγμής δεν έχει εντοπιστεί ο πιθανός «αντικαταστάτης» της. Πέρα από την

Κιργιζία που είναι υποψήφιο κράτος προς ένταξη, κανένα άλλο κράτος της

περιοχής μέχρις στιγμής δεν έχει εκφράσει την επιθυμία του να ενταχθεί στον

οργανισμό, γεγονός που κλονίζει το όλο εγχείρημα. Επίσης, ακόμα κι αν

περισσότερα κράτη της Ευρασίας συμμετάσχουν στην ένωση και πάλι δεν είναι

σίγουρο εάν θα πετύχει με χαρακτηριστικό παράδειγμα την «Κοινοπολιτεία

Ανεξαρτήτων Κρατών» που παρά τη μαζική συμμετοχή σύσσωμων των Πρώην

Σοβιετικών Δημοκρατιών απέτυχε παταγωδώς καθώς το έργο της είχε καθαρά

συμβολικό χαρακτήρα.

Τέλος, έντονο προβληματισμό προκαλούν και τα στατιστικά στοιχεία που

φανερώνουν τη μείωση των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ των παραδοσιακών

συμμάχων της ένωσης. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ρωσικές εισαγωγές από τη

Λευκορωσία υποχώρησαν στο 12,5% για το δεκάμηνο του 2014 ενώ οι

αντίστοιχες εισαγωγές από την Κιργιζία υποχώρησαν στο 38,9%. Ακόμα και αν

η μείωση των εισαγωγών προκλήθηκε από την προσάρτηση της Κριμαίας, αυτή

η μειωμένη κινητικότητα μεταξύ των κρατών – μελών της ένωσης δεν είναι

ενθαρρυντική πόσο μάλλον εάν συνδυαστεί με τη ρωσική οικονομική κρίση.


Συνεπώς, το βασικό ερώτημα που αφορά την Ευρασιατική Οικονομική Ένωση

δεν είναι εάν θα αποτελέσει το αντίπαλο δέος της ΕΕ, το ερώτημα είναι αν

θα καταφέρει να «επιζήσει» παρά τις αντιξοότητες. Τώρα, εάν κατορθώσει και

γίνει αυτό που οραματίστηκε ο εμπνευστής του, Vladimir Putin, δηλαδή να

αποτελέσει έναν ισχυρό περιφερειακό παράγοντα που θα αλλάξει τις ισορροπίες

του διεθνούς συστήματος αυτό είναι κάτι που θα το δείξει μόνο ο χρόνος.

Ελένη Κοσμά

Τεταρτοετής φοιτήτρια του τμήματος Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών

Σπουδών, Πάντειο Πανεπιστήμιο


Η Ελληνική Διασπορά και οι Κατασκηνώσεις του Απόδημου Ελληνισμού

της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού

Η Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού αποτελεί το επιτελικό όργανο

εφαρμογής της πολιτικής της Ελληνικής Πολιτείας για τους Έλληνες της διασποράς.

Η Ελληνική Διασπορά, εγκατεστημένη και στις πέντε Ηπείρους, είναι αποτέλεσμα

ιστορικών εξελίξεων που έλαβαν χώρα κυρίως από την άλωση της

Κωνσταντινούπολης, συνεχίστηκαν με την άλωση της Κύπρου και της Κρήτης (16ος

και 17ος αιώνας αντιστοίχως) και φτάνουν έως το τέλος του 19ου αιώνα και τις αρχές

του 20ού. Είναι ακόμη το αποτέλεσμα μεταναστεύσεως προς αναζήτηση εργασίας, η

οποία πραγματοποιήθηκε σε δύο φάσεις, από τα τέλη του 19ου αιώνα έως και τις

αρχές της δεκαετίας του ΄70 (1890-1920 και 1950-1974). Ο Ελληνισμός του

εξωτερικού συνιστά πολύτιμο εθνικό κεφάλαιο. Η Ελληνική Διασπορά

αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό μέρος του πολιτικού, οικονομικού, επιχειρηματικού,

πολιτιστικού και επιστημονικού δυναμικού του έθνους και ο ρόλος της θεωρείται

κρίσιμος, ιδιαιτέρως κατά την σημερινή δυσμενή οικονομική συγκυρία για τη χώρα

μας. Σήμερα, περισσότεροι από 5.000.000 πολίτες ελληνικής καταγωγής, ζουν εκτός

των ελληνικών συνόρων, διεσπαρμένοι σε 140 χώρες της υφηλίου. Μεγαλύτερη

συγκέντρωση πληθυσμού ελληνικής καταγωγής παρατηρούμε στις Η.Π.Α.

(3.000.000), στην Ευρώπη (1.000.000) – συμπεριλαμβανομένων και των χωρών της

πρώην Σοβιετικής Ένωσης, την Αυστραλία (650.000- 700.000), τον Καναδά

(350.000), την Ασία και την Αφρική (100.000) και την Κεντρική και Νότια Αμερική

(60.000).

Η Ελλάδα διατηρεί στενές σχέσεις με πολλές από τις χώρες ισχυρής παρουσίας

Ομογένειας, που βασίζονται στις κοινές αξίες και την ιστορία, καθώς και στους

κοινούς δεσμούς με τις εκεί Ελληνικές Κοινότητες. Η Ελληνική Πολιτεία μέσω της

Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού, αποβλέπει στη διαμόρφωση μιας

ολοκληρωμένης πολιτικής, όσον αφορά στην Ομογένεια, επιδιώκοντας κυρίως την

υποστήριξη των συμφερόντων και προσδοκιών των Ελλήνων του εξωτερικού.

Προτεραιότητά της είναι η ενδυνάμωση των δεσμών των Ελλήνων της Διασποράς με

τη Μητέρα- Πατρίδα καθώς και μεταξύ τους.

Η ανωτέρω πολιτική εστιάζεται στους εξής κύριους στόχους : την διατήρηση της

εθνικής και πολιτιστικής ταυτότητας των Ελλήνων της διασποράς σε συνδυασμό με

την καλλιέργεια της ελληνικής γλώσσας, της ιστορίας και του πολιτισμού, την

υποστήριξη πρωτοβουλιών στον εκπαιδευτικό τομέα (Τμήματα Ελληνικών Σπουδών,

Ελληνικά Σχολεία, τα διεθνή προγράμματα φιλοξενίας για νέους ομογενείς, η χρήση

νέων τεχνολογιών, η υποστήριξη των ελληνικών βιβλιοθηκών με παροχή

εκπαιδευτικού υλικού όπως βιβλία κτλ.), την ευρύτερη διάδοση και προβολή του

ελληνικού πολιτισμού διαχρονικά, την υποστήριξη των εθνικών συμφερόντων μέσω

της ενισχύσεως των δικτύων των Ελλήνων του εξωτερικού, τα οποία λειτουργούν ως

γέφυρες φιλίας και συνεργασίας μεταξύ της Ελλάδας και των χωρών διαμονής, την


ενεργό συμμετοχή όλων των Ελληνικών Ιδρυμάτων και θεσμών, και κυρίως της

Βουλής των Ελλήνων, των Πανεπιστημίων, της Ακαδημαϊκής Κοινότητας και της

Τοπικής Αυτοδιοίκησης στη διαδικασία χάραξης πολιτικής ως προς την Ομογένεια,

την υποστήριξη της λειτουργίας των Ελληνικών Κοινοτήτων, Οργανώσεων, Εθνικο-

τοπικών και Κληρικο-λαϊκών Συνελεύσεων καθώς και την ενθάρρυνση αναλήψεως

κάθε σχετικής από πλευράς τους πρωτοβουλίας.

Η Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού έχει καταγράψει γύρω στις 3.000

Κοινότητες, Οργανώσεις και Εθνικοτοπικούς Συλλόγους, Ομοσπονδίες Κοινοτήτων

και Οργανώσεων που λειτουργούν σε πολιτειακό ή εθνικό επίπεδο μίας χώρας και

Συνομοσπονδίες που λειτουργούν σε διεθνές επίπεδο. Το Συμβούλιο Απόδημου

Ελληνισμού συνιστά το θεσμό- ομπρέλα αυτών των Οργανώσεων. Αποτελεί

συμβουλευτικό όργανο της Ελληνικής Πολιτείας και σύμφωνα με το Σύνταγμα της

Ελλάδας κύρια αποστολή του είναι η έκφραση όλων των δυνάμεων του απανταχού

Ελληνισμού. Διαιρείται σε 7 Περιφέρειες (Καναδά, Η.Π.Α., Κεντρικής και Νοτίου

Αμερικής, Ευρώπης, Χωρών πρώην Ε.Σ.Σ.Δ, Ωκεανίας- Άπω Ανατολής και Αφρικής-

Εγγύς/ Μέσης Ανατολής). Η εποικοδομητική συνεργασία όλων για την περαιτέρω

ενίσχυση των σχέσεων αμοιβαίου σεβασμού και εμπιστοσύνης μεταξύ του

Μητροπολιτικού Κέντρου και του Ελληνισμού του Εξωτερικού είναι διαχρονικά

αξιοσημείωτη και συντείνει στη σταθερή υποστήριξη των ελληνικών στρατηγικών

και εθνικών συμφερόντων.

Ένα από τα Προγράμματα που διοργανώνει η Γενική Γραμματεία Απόδημου

Ελληνισμού είναι το Πρόγραμμα Φιλοξενίας Παιδιών Ελληνικής Διασποράς σε

κατασκηνώσεις της στην Μαλεσίνα Φθιώτιδας και στην Επανομή Θεσσαλονίκης, οι

οποίες ανήκουν στο Υπουργείο Παιδείας και έχουν παραχωρηθεί σε αυτήν ως το

2025.


Βρίσκονται σε παραθαλάσσιες πευκόφυτες περιοχές, με στόχο μεταξύ άλλων την

ενίσχυση της εθνικής ταυτότητας των παιδιών και τη σύσφιγξη των δεσμών τους με

την Ελλάδα. Για λειτουργικούς λόγους, η Γ.Γ.Α.Ε, διένειμε τα παιδιά στις

κατασκηνώσεις με γεωγραφικά κριτήρια σε δύο 20ήμερα κατά τους μήνες Ιούλιο και

Αύγουστο. Το πρόγραμμα περιλάμβανε μαθήματα ελληνικής γλώσσας και ιστορίας,

επισκέψεις σε αρχαιολογικούς χώρους, μουσεία και άλλα αξιοθέατα, εκπαιδευτικά

προγράμματα, διδασκαλία παραδοσιακών χορών, διοργάνωση εκδηλώσεων και

πολιτιστικών προγραμμάτων, εκδρομές και μπάνιο στη θάλασσα, ομαδικά παιχνίδια,

αθλοπαιδιές, ζωγραφική και χειροτεχνία/ εικαστικά και φυσικά πάρτυ.

Στο πρόγραμμα συμμετείχαν παιδιά ηλικίας 6-13 ετών, όπου ο ένας εκ των γονιών

είναι ελληνικής καταγωγής. Μέσα σε ένα ωραίο περιβάλλον, τα παιδιά συμμετείχαν

σε δράσεις ομάδας που η κάθε μια τους αποτελούνταν από παιδιά με διαφορετικές

θρησκείες και διαφορετική πολιτισμική παράδοση. Οι εντυπώσεις είναι πάντα

άριστες. Τα παιδιά επιστρέφοντας έχουν ευχάριστες αναμνήσεις από τη φιλοξενία

τους στην Ελλάδα και γεμάτες τις ατζέντες τους με τηλέφωνα και διευθύνσεις για να

κρατήσουν επαφή μεταξύ τους, με τη σιγουριά ότι ανήκουν στη μεγάλη οικογένεια

των απανταχού Ελλήνων.

Τα παιδιά έρχονται από την Αυστραλία, τον Καναδά, τη Νότια Αφρική, τη

Ζιμπάμπουε, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Ουζμπεκιστάν, τη Γερμανία, τη

Μαδαγασκάρη, τις Η.Π.Α., την Αίγυπτο, την Αιθιοπία, το Σουδάν, τη Λευκορωσία,

τη Γεωργία, το Λίβανο, το Αζερμπαϊτζάν, την Ολλανδία, τη Βουλγαρία, τη Νέα

Ζηλανδία, το Κονγκό, την Αργεντινή, το Περού, την Ουρουγουάη, τη Χιλή, το

Μεξικό, τη Βραζιλία, το Ισραήλ, την Ελβετία, την Ιορδανία, την Ουγγαρία, το

Βέλγιο, την Αυστρία, τη Γαλλία, την Ουκρανία, τη Σουηδία, τη Μολδαβία, τη

Νορβηγία, τη Δανία, την Αρμενία, την Ισπανία, την Ιταλία, το Καζακστάν, την

Αλβανία, την Κύπρο, τη Ρουμανία, την Πολωνία, την Τσεχία, τη Λιθουανία, τη

Λετονία και τη Ρωσία. Οι γονείς πρέπει να επικοινωνούν με τις κατά τόπους

διπλωματικές και προξενικές αρχές, στις οποίες στέλνεται η εκάστοτε εγκύκλιος και

να κάνουν τη σχετική αίτηση με τα απαραίτητα δικαιολογητικά.

Οι κατασκηνώσεις αυτές έσφυζαν από ζωή κάθε καλοκαίρι μέχρι το 2009, όταν

ανεστάλη η λειτουργία τους για οικονομικούς λόγους και δυστυχώς ο κερματισμός

του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού σε κομματικές φατρίες/ κομματικά όργανα,

οδήγησαν αυτό το εξαίσιο πρόγραμμα στην αφάνεια. Προκειμένου να εκτιμηθούν οι

δυνατότητες επαναλειτουργίας τους, οι αρμόδιοι υπηρεσιακοί παράγοντες πρέπει να

καταθέσουν άμεσα συγκεκριμένες προτάσεις και στοιχεία, σχετικά με τα χρήματα

που απαιτούνται για τα έργα βελτίωσης και συντήρησης και τον απολογισμό της

εφαρμογής των προγραμμάτων φιλοξενίας παιδιών από το εξωτερικό ως το 2009,

καθώς και όλα τα άλλα δεδομένα που είναι απαραίτητα για τη λήψη αποφάσεων.


Προσωπικά, ευελπιστώ να λειτουργήσουν και πάλι από το φετινό καλοκαίρι και

ανυπομονώ να ξανασυμμετάσχω με διευρυμένες αρμοδιότητες. Ας γίνει μία ακόμη

προσπάθεια να οικοδομηθεί η συνείδηση της συνύπαρξης σε έναν καλύτερο κόσμο

ζώντας ευτυχισμένοι σεβόμενοι τη διαφορετικότητα του άλλου. Η κοινή μοίρα που

ενώνει τα παιδιά από την άλλη άκρη της οικουμένης, ένας άθλος, μια ελπίδα, ένα

μήνυμα ότι η Ελλάδα μετά το χάος και ενώ ανεβαίνει δύσκολα τα σκαλοπάτια μιας

καλύτερης προοπτικής, προσπαθώντας να στυλωθεί στα πόδια της, επιζητά την επαφή

και την εκπλήρωση του χρέους της προς τα σκόρπια παιδιά της σε όλη την υφήλιο.

''Η ομογένεια είναι το καλό μας πρόσωπο, οι δικοί μας άνθρωποι και εμείς εκείνο που

οφείλουμε είναι να είμαστε πιο κοντά τους. Η έναρξη των προγραμμάτων είναι ένα

μήνυμα ότι η Ελλάδα και μέσα στα προβλήματα προσπαθεί και αγκαλιάζει τα παιδιά

της ομογένειας και είναι κοντά τους. Θα προχωρήσουμε και τα χειμερινά

προγράμματα για παιδιά από το νότιο ημισφαίριο, ώστε να μπορέσουν να έρθουν και

στη διάρκεια των δικών τους θερινών διακοπών.'', τόνισε ο Υφυπουργός Εξωτερικών

Άκης Γεροντόπουλος.

Το άρθρο αυτό είναι αφιερωμένο σε όλους όσους εργάστηκαν επί σειρά ετών σε αυτές

τις κατασκηνώσεις και φυσικά σε αυτούς που είχαν την ιδέα και έκαναν τις απαραίτητες

ενέργειες ώστε αυτό να γίνει πράξη. Από τα βάθη της καρδιάς μου, θα ήθελα να

ευχαριστήσω εκείνους που μου πρότειναν να συμμετάσχω, με επέλεξαν, με

εμπιστεύθηκαν και πάνω απ’ όλα μου έδωσαν την ευκαιρία να ζήσω όμορφες,

αξέχαστες και ιδιαίτερες στιγμές κάνοντας παράλληλα φιλίες ζωής. Τέλος, εύχομαι ό, τι

καλύτερο σε όλα τα παιδιά που είναι άλλωστε και οι μεγάλοι πρωταγωνιστές. Σας

ευχαριστώ θερμά.

Σοφία Θεοδωρίδου



Ισλαμικός Φονταμενταλισμός, αιτίες και αντιμετώπιση

Ως Φονταμενταλισμός ορίζεται η προσκόλληση ή η τάση επιστροφής των πιστών

μίας θρησκείας στις θεμελιώδεις αρχές της. Οι αρχές αυτές ερμηνεύονται στη βάση

ενός ακραίου θρησκευτικού συντηρητισμού. Ο Φονταμενταλισμός εκδηλώνεται

συνήθως ως αντίδραση στην πρόοδο και την εκκοσμίκευση μίας κοινωνίας, ή ως

αντίδραση στην αύξηση της επιρροής ενός διαφορετικού κοινωνικοπολιτικού

μοντέλου ή μίας διαφορετικής θρησκείας. Στην αντίδραση αυτή πρωτοστατούν είτε

θρησκευτικοί ηγέτες είτε πολιτικοθρησκευτικά κινήματα είτε κόμματα, αλλά και σε

συγκεκριμένες περιπτώσεις ακόμα και τρομοκρατικές οργανώσεις. Η δράση των

φονταμενταλιστών ενέχει σε αρκετές περιπτώσεις τα στοιχεία του φανατισμού και

της βίας. Το παρόν άρθρο πραγματεύεται τον Ισλαμικό Φονταμενταλισμό.

Ο Ισλαμικός Φονταμενταλισμός στη μορφή που έχει σήμερα, είναι δημιούργημα των

τελευταίων δύο αιώνων, έχει ως βασικά στοιχεία την ένωση των Μουσουλμάνων με

στόχο την εκδίωξη των Ευρωπαίων αποικιοκρατών από τα μουσουλμανικά εδάφη

καθώς και την αυστηρή προάσπιση και τήρηση των θεμελιωδών αξιών του Ισλάμ.

Κατά τον 20ου

έχει αποκτήσει έντονη πολιτική χροιά φτάνοντας στην κατάληψη της

εξουσίας σε χώρες όπως το Ιράν (καθεστώς Χομεϊνί) και το Αφγανιστάν με το

καθεστώς των Ταλιμπάν. Βασικός στόχος των Φονταμενταλιστών είναι η αναβίωση

των Μουσουλμανικών χαλιφάτων των αιώνων που ακολούθησαν της εγκαθίδρυσης

του Ισλάμ. Επίσης οι Φονταμενταλιστές εχθρεύονται ότι έχει σχέση με την πρόοδο,

την εκκοσμίκευση, τη δυτικού τύπου δημοκρατία και βέβαια και τις υπόλοιπες

θρησκείες και θεωρούν πως οι κοινωνικές και προσωπικές σχέσεις πρέπει να

διέπονται από τον ιερό νόμο του Ισλάμ, τη Σαρία.

Ένα σημείο καμπής του Ισλαμικού Φονταμενταλισμού υπήρξε η Αραβική Άνοιξη. Τα

απολυταρχικά καθεστώτα τα οποία δικαίως επιχειρήθηκε να ανατραπούν στα πλαίσια

αυτής, λόγω ακριβώς του απολυταρχικού χαρακτήρα τους αλλά και του κοσμικού

κατά βάση προσανατολισμού τους, κατέπνιγαν για δεκαετίες τόσο τις δημοκρατικές

τάσεις και διεκδικήσεις όσο και τις όποιες ισλαμιστικές τάσεις. Οι εξεγέρσεις στα

πλαίσια της Αραβικής Άνοιξης χαρακτηρίζονται επιτυχείς ως προς το πρώτο τους

σκέλος, την ανατροπή απολυταρχικών καθεστώτων δεκαετιών (αυτό δεν επετεύχθη

στη Συρία). Η αποτυχία των εξεγέρσεων έγκειται στο γεγονός ότι οι εξεγερμένοι

ήξεραν τι δεν ήθελαν (απολυταρχικά καθεστώτα) αλλά όχι τι ακριβώς ήθελαν και

κυρίως πως θα το κατοχυρώσουν. Ως αποτέλεσμα μετά την ανατροπή των

καθεστώτων αυτών, προέκυψε κενό εξουσίας το οποίο έσπευσαν να καλύψουν

ισλαμικές οργανώσεις και κόμματα τα οποία μάλιστα σε Τυνησία, Λιβύη και Αίγυπτο

αναδείχθηκαν έως και νικητές εκλογικών αναμετρήσεων.


Στην Αίγυπτο οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι έστω και πρόσκαιρα κατέλαβαν την

εξουσία, ενώ στη Λιβύη ισλαμιστικά ή τοπικιστικά κινήματα, φυλές και φατρίες

έχουν κατακερματίσει την κρατική εξουσία. Στη Συρία δε, μαίνεται ένας

αιματηρότατος εμφύλιος που συνέβαλε ως ένα σημείο στο να έρθουν στην επιφάνεια

οι τρομοκράτες του ISIS. Από τις χώρες αυτές μόνο η Τυνησία μπήκε στο δρόμο της

δημοκρατίας και της ομαλότητας.

Ο Ισλαμικός Φονταμενταλισμός σήμερα αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή πρωτίστως

για την ασφάλεια των πολιτών της Δύσης. Φανατισμένοι ισλαμιστές τρομοκράτες

αποκεφαλίζουν δυτικούς ομήρους εκτοξεύοντας παράλληλα απειλές κατά της Δύσης,

απαγάγουν νεαρές κοπέλες στη Νιγηρία, καταλαμβάνουν χωριά, πόλεις έως και

μεγάλα κομμάτια χωρών όπως η Συρία και το Ιράκ και εκδηλώνουν αιματηρές

τρομοκρατικές επιθέσεις στην καρδιά της Ευρώπης. Η Δύση πρέπει να αμυνθεί, αλλά

όχι επιτρέποντας την ανάπτυξη του θρησκευτικού μίσους, ενώ ακόμα και η

στρατιωτική αντιμετώπιση αν και βραχυπρόθεσμα είναι επιβεβλημένη,

μακροπρόθεσμα θα κριθεί ανεπαρκής. Τα όπλα της Δύσης είναι αυτά που έχουν

συμβάλει στην εξαφάνιση του μίσος και του φανατισμού από τον δυτικό κόσμο, αυτά

τα όπλα είναι η δημοκρατία, η ευημερία και η παιδεία.

Ποιοι είναι όμως οι Φονταμενταλιστές και γιατί τέτοιες ιδέες βρίσκουν πρόσφορο

έδαφος. Κατ’ αρχήν φονταμενταλιστικές τάσεις αναπτύσσονται σε περιοχές φτωχές,

με χαμηλό μορφωτικό και βιοτικό επίπεδο για τη μεγάλη μάζα του πληθυσμού και

περιοχές που δεν έχουν αναπτύξει γνήσια δημοκρατικά καθεστώτα. Αυτές οι

συνθήκες είναι ο σπόρος που θρέφει το μίσος, ενώ οι άνθρωποι πίσω από τις μάσκες

των εκτελεστών είναι κατά βάση φτωχοί, αμόρφωτοι και πιθανόν και οι ίδιοι θύματα

κοινωνικών, πολιτικών, οικονομικών ίσως δε και θρησκευτικών διακρίσεων και αυτοί

οι λόγοι τους καθιστούν επιρρεπείς στην προπαγάνδα θρησκευτικού μίσους και

φανατισμού καθώς και στη δαιμονοποίηση του διαφορετικού. Πως όμως

αντιμετωπίζονται τρομοκρατικές οργανώσεις όπως ο ISIS και η Boko Haram;

Σύμφωνα με τους όρους διεξαγωγής ενός κλασσικού πολέμου, μία

φονταμενταλιστική τρομοκρατική οργάνωση και κυρίως η ίδια η φονταμενταλιστική

τρομοκρατία δεν μπορούν να καταπολεμηθούν. Σύμφωνα με τη θεωρία πολέμου,

σκοπός ενός εκ των δύο εμπόλεμων μερών είναι η καταστροφή των μέσων με τα

οποία ο αντίπαλος διεξάγει τον πόλεμο, ποια είναι όμως τα μέσα των τρομοκρατών;

Είναι ένα πολιτικό αεροπλάνο που στα χέρια τρομοκρατών μετατρέπεται σε όπλο

μαζικής καταστροφής καθώς πέφτει σε έναν ουρανοξύστη και σκοτώνει χιλιάδες

αθώων πολιτών, είναι ένας καμικάζι αυτοκτονίας, είναι ένας πολίτης ευρωπαϊκής

χωράς που παίρνει ένα όπλο και σκοτώνει πολίτες της χώρας αυτής. Συνεπώς εκ των

πραγμάτων τα όπλα διεξαγωγής της τρομοκρατίας δεν καταστρέφονται, δεν

εντοπίζονται, απλά υπάρχουν γύρω μας. Επίσης οι τρομοκράτες δε βρίσκονται σε

κάποιο συγκεκριμένο κράτος, μπορούν να βρίσκονται οπουδήποτε, μπορούν να είναι

δυτικοί πολίτες πέραν πάσης υποψίας έτοιμοι να εκτελέσουν εντολές, έχοντας

ασπαστεί μία ακραία ιδεολογία χωρίς να έχουν προηγουμένως κινήσει υποψίες.


Την διάλυση του ISIS και της Boko Haram θα ακολουθήσει αργά ή γρήγορα η

δημιουργία νέων παρόμοιων τρομοκρατικών οργανώσεων εάν δεν αντιμετωπιστούν

οι συνθήκες που τις αναπαραγάγουν. Η λύση κατά τη γνώμη μου είναι η εγκαθίδρυση

γνήσιων δημοκρατικών κοσμικών καθεστώτων σε ασταθείς χώρες της Μέσης

Ανατολής, αυτό έχει δύο βασικές και απαράβατες προϋποθέσεις. Μία ευημερούσα

στο μέτρο του δυνατού κοινωνία, μία κοινωνία ίσων ευκαιριών και χωρίς διακρίσεις.

Και το βασικότερο, πολίτες που θα έχουν τη στοιχειώδη παιδεία να σέβονται τη

διαφορετικότητα και να μη δαιμονοποιούν ότι το αλλότριο. Μία τέτοια διαδικασία

δυστυχώς απαιτεί χρόνο αλλά και την έμπρακτη στήριξη τόσο των τοπικών

κυβερνήσεων όσο και αυτών της Δύσης, αλλά είναι ίσως η μόνη αποτελεσματική

λύση.

Κωνσταντίνος Σαμαμίδας

Απόφοιτος Πολιτικών Επιστημών Α.Π.Θ


The Syrian Conundrum

Over the last three and a half years, the international community has been witnessing

the slow but gradual dissolution of one of its 193 members. The Syrian crisis started

off as part of the Arab Spring, but has been changing faces towards a civil war or even

genocide. While other countries affected by the Arab Spring in 2011 and with many

commonalities with Syria have managed to move to another stage in their history - not

necessarily a brighter one, but a new one - Syria seems unable to take the necessary

leap. Meanwhile, the casualties have reached 200.00016

and the Syrian refugee crisis

counts more than 3 million Syrians on the run17

.

This essay identifies four elements that make the Syrian crisis a true conundrum for

the international community. First, the shift of the conflict from political to sectarian

has increased the stakes for all parties into zero-sum terms, while the danger of

genocide looms. Second and third, the extensive fragmentation of the opposition

undermines its prevalence and the peace negotiations, while the de facto territorial

division of the once nation-state is so complex that it seriously hinders restoration.

The fourth and final point regards the extreme reluctance of the international

community to intervene, which allows the conflict to unravel on its own pace. After

the examination of these four peculiarities of the Syrian crisis, an attempt to see them

as special challenges that dictate a feasible and specific line of action for the near

future is made throughout the part of the conclusion.

FROM POLITICAL TO SECTARIAN

Whereas the religious element of the conflict is important, it falls short from

providing a holistic picture of the roots of the civil war. Nonetheless, the shift of the

conflict from political to sectarian terms is one of the main obstacles to its resolution.

Following, a short overview of the religious composition of the country is given, the

initial non-sectarian motives of the demonstrations are underlined and finally an

attempt to explain the shift is made.

16

The death toll is disputable. The number mentioned here reflects UN calculations, see UN News Centre, 2014. Furthermore, the websites of the Syrian Observatory for Human Rights and of the Violations Documentation Centre in Syria can provide additional and updated information. 17

For more details on the number and needs of the Syrian refugees, see Hummer, 2014.


Religious composition

Syria’s religious composition has always been complex both in substance and in time.

For example, Christians used to form ¼ of the population, but due to migration and

lower birthrate than among non-Christians, now they comprise only the 11% of the

approximately 18 million current population. To understand the conflict, we need to

keep in mind that the Alawite comprise only 12% of the population, while the Sunni

population is as high as 69%.18

It is also important to notice that the Alawite are

gathered in the coastline, whereas the Sunni are scattered across the country. This

affects our third argument on the complexity of the territorial division that will be

addressed infra19

. Likewise, the fact that there are other minorities in addition to these

main two adds to the complexity of the conflict. Furthermore, we shouldn’t neglect

the ethnic minorities and especially the Kurds that are included in the Sunni

population, but bare their own agenda.

18

Izady, 2000. 19

See chapter 3.3.

Source: Izady, 2000.


The sectarian fault lines have been an additional factor of national tension, due to

Assad’s strategy. The regime always relied on co-optation to retain its power, through

the disproportionate dissemination of power to minorities like the Druze, the Ismailis

and mostly the Alawite.20

Thus, an overlap of sectarian and poverty boundaries can be

found in Syria. Again, the sectarian angle does not cover the entire spectrum that led

to the sparking of the Arab Spring, but it has been awaken during the conflict with

detrimental effects.

Initial demands

The sectarian line that distributed power has at times been blurry. In addition to

sectarian favoritism, Assad also used economic liberalization measures to expand his

support base. The beneficiaries of this economic policy are found mostly within the

Sunni urban upper middle class. Thus, a ‘military-mercantile complex’ is formed21

emphasizing the classist rather than the sectarian roots of the uprising. This policy is

symbolically detected in the marriage of Assad with Asma al-Akhras that comes from

a Sunni business family from Homs.

When adding to the mix of the sectarian division the authoritarian character of the

regime, the anti-developmental economic growth and the corruption of the local

government, the initial call for social, economic and political change cannot but be

seen as genuine. The first protests that broke out in March 2011 constituted a genuine

demand for change vis-à-vis the emergency law, in force since 1963; the increase in

income inequality among centre and periphery and the youth unemployment; the

widespread faulty governance; and, least of all, the sectarian discrimination.

Nonetheless, the initial demand of the Syrian people has been hijacked both by Assad

himself and by extremists. The dangerous process that turned the initial call for social

change into a civil war with a sectarian base follows.

20

Berti & Paris, 2014, at 23. 21

Gelvin, 2012, at 111.


Towards a sectarian confrontation22

The mobilization of these pre-existing cross-sectarian cleavages can be attributed to

the deliberate strategy of Assad, the extremist parts of the opposition and the effects

of the proxy war23

. Assad applied a threefold strategy to deal with the unrest of the

Arab Spring. The strategy assured his quasi survival until today, while destroying the

country in the process. First, the violent crackdown on the protests led to the

militarization of the conflict by pushing the opposition towards a violent resistance.24

Second, the minor political changes, such as the lift of the emergency law, did not

prove a useful tool. It was too little too late and each liberal measure was cancelled by

the violent suppression of the protests.

The third tool was the most dangerous one. Assad launched a terror campaign,

accusing the opposition of terrorism, emphasizing its Sunni nature and inducing fear

to the minorities in order to retain their loyalty. This campaign included both harsh

rhetoric and the use of paramilitary ‘self-defence’ groups from the Alawite

community (shabiha). The mildest term that the President has used to refer to the

opposition is ‘terrorists’. The atrocities perpetrated by the shabiha groups against

Sunni communities guided the resentment for the regime against the Alawite minority

as well. This technique chained the fate of the regime to the fate of the Alawite

population.

As for the opposition, although its rhetoric is all inclusive, the atrocities committed on

the ground cannot be overlooked. The increasingly empowered Salafist and al-Qaeda

affiliated jihadist groups have been targeting Christian and Alawite minorities

resurging the old sectarian divisions. The strengthening of this part of the opposition

can largely be attributed to the proxy war character of the Syrian conflict, since

outside support has also contributed to the sectarian aspect of the war.

22

Berti & Paris, 2014, at 24-25. 23

See, also, chapter 5.1. 24

For a more detailed analysis on the turning point from nonviolent resistance to a full-scale conflict, see Chang & Clott, 2014.


To sum up, the aforementioned techniques have turned the war against the regime into

a war between communities. The parties of the conflict perceive the prevalence of the

other as an existential threat to themselves. This zero-sum fight has a toxic effect on

resolving the conflict and makes restoration almost impossible. Sectarianism has also

contributed to the increase of regional tension and nurtures radicalization. A rise in

mass atrocities must be expected, as long as the communities continue to see through

the lenses of survival.

A FRAGMENTED OPPOSITION WITHIN A DIVIDED STATE

Sectarian or not in nature, in any conflict it is important to identify the players to work

towards its resolution. Beside Assad’s regime, it is not an easy task to identify the rest

of the competing parties. Leaving aside foreign interests and the effects of the proxy

character of the conflict, the Syrian opposition itself cannot be seen as a single actor.

The level of fragmentation of the opposition is another reason why the Syrian crisis

seems to be without an end in sight. A summary of the different blocs of the

opposition is provided, while mostly the effects of this fragmentation are underlined

and especially the current territorial division of the state of Syria is presented as a

major impediment to restoration.

A fragmented opposition

The opposition is fragmented beyond a reasonable point. Its division affects both its

political cohesion and its military front. Thus, one needs to consider both the

fragmentation of the opposition (political aspect) and the one of the rebel forces

(military power). Adding to the aforementioned complexity, the coalitions and the

rebels themselves change sides so frequently that even the latest analysis runs the risk

to be obsolete.

As of December 2013, BBC counts 1.000 rebels’ groups that comprise about 100.000

fighters.25

The main rebel coalitions are the Supreme Military Council of the Free

Syrian Army, the Islamic Front and the Syrian Islamic Liberation Front. Each one

brings together many fragmented armed groups that are not necessarily controlled at

all times by the leading coalition, since each group operates independently on local

level.

25

Sinjab, 2013, Guide to the Syrian rebels.


There are also about six main independent groups that have not joined a specific

coalition, whereas the jihadists (ISIS, Khorasan group, al-Nursa front, etc) and the

Kurdish group (Popular Protection Units) are likewise very important players. The

flux of the situation is evident in the case of the Islamic State that counted barely

5.000 fighters at the beginning of the year and now CIA has reported that the number

has reached 30.00026

.

As for the political leaders, the initial Syrian National Council was replaced by the

National Coalition for Syrian Revolutionary and Opposition Forces in November

2012. However, some of the defaults of the Syrian National Council still persist, such

as resignations, accusations of international interference etc. The Syrian National

Council still functions within the sphere of the National Coalition, as one of its most

influential blocs. Disagreements are evident, as for example the Council’s abstention

from the 2013 talks in Geneva, while the Coalition participated. The Kurdish Supreme

Committee has also joined the National Coalition, but largely preserves its

independence. Finally, the National Co-ordination Committee criticizes the Coalition

and acts on its own.27

The plurality in the political branch of the opposition is not necessarily problematic

on its own, especially since there seems to be an overall agreement in important

issues, such as the non-sectarian character of the opposition. The diversity of political

voices could reflect and work as the base for a new democratic Syria with a

multiparty political system. Be that as it may, one feature is counterproductive for the

revolution. Statements of the rebel groups criticizing the political leadership point to

the risk of arbitrariness of the military sector and undermine the commitments of their

political head. For example, the non-sectarian character of the opposition agreed by

all political forces is not respected on the ground by the military branch of the

opposition and its extremist elements.

26

Sciutto, Crawford & Carter, 2014. However, it should be kept in mind that the new number might be altered by the addition of Iraqi fighters. 27

Sinjab, 2013, Guide to the Syrian opposition.


The effects of fragmentation28

The unprecedented level of fragmentation found within the Syrian opposition

undermines both the ending of the war through military prevalence as well as the

option of a political transition.29

The division of the rebels and their horizontal

struggle for the representation of the opposition seriously mangle their overall

military capacity and deprive them of the opportunity to prevail on the ground.

Moreover, the lack of cohesion strips them of legitimacy and does not provide them

with the necessary stand to negotiate a political deal and furthermore assure its

implementation. Additionally, the rise of radical elements within the opposition has

both military and political negative implications. It alienates the international support

in kind (provision of money or weapons) as well as political terms, while it

strengthens the regime’s support, through the fear it induces to minorities. Finally, the

‘importation’ of foreign fighters to man the radical militias alters the population

landscape and, in addition to the multiple divisions of Syrians, complicates any future

political transition and reconciliation process.

A once nation-state30

In parallel to the aforementioned negative effects, the absence of two main parties in

this conflict has also led to the de facto multi-territorial deconstruction of Syria. The

presence of multi-players has resulted in a complex topographic configuration. Four

powers can claim effective control on parts of the country: Assad’s regime, Western

Kurdistan, the Islamic State and the Free Syrian Army. The level of control each own

can assert on the ground varies widely.

Syria al-Assad holds four types of territories distinguished by the level of control the

regime has over them. Its hinterland is concentrated in the Mediterranean coast line

that comprises mostly Alawite population. The main national corridor from south to

the north through Damascus to Aleppo is the so-called occupied land of the regime. It

comprises expelled, defeated and co-opted populations, but the grip over these areas is

costly. Within these areas there are some with a vassal status, such as the Druze

region in the south and some Christian villages.

28

Berti & Paris, 2014, at 29. 29

For a suggestion on how to revive the opposition, see International Crisis Group, 2013. 30

Mneimneh, 2014.


The power of the regime over them depends on the success or not of the opposition to

eradicate its radical elements. Finally, the regime also holds some outposts in diverse

locations in Syria. Those are mostly military positions or besieged minority cities.

The Western Kurdistan extends to the Syrian land that borders with Turkey and has

declared its autonomy since November 2013. It is controlled by the Democratic Union

Party and despite its geographical fragmentation it has a centralized power structure.

The Islamic State, ISIS or Da ‘ish has surged from the eastern border with Iraq up

until the Turkish border through the Euphrates valley. Especially after the declaration

of the caliphate in Iraq and Syria, ISIS has grown stronger and its territorial base has

been expanding ever since. Finally, the areas controlled by the opposition are found in

the northwest and southwest of the country and lack unified control. This lack of

control leads to chaos and renders the stability that the regime can provide quite

appealing.

Source: ACAPS, 2014.


The map reflects the new quasi-states that have divided the once nation-state of Syria.

This territorial fragmentation that adds to the opposition’s fragmentation makes the

Syrian crisis even more difficult to approach. Due to the way the different territorial

controls inter-mingle with one another, the option of cessation is not on the table.

Overall, the fragmentation and the lack of territorial control by the opposition hinders

a possible victory and the complex territorial division of Syria narrows the available

options for the resolution of the conflict.

ON FOREIGN INTERVENTION

The discussion on the possibility of foreign intervention is on-going over the last two

years. The debate is important because foreign intervention would constitute a game

changer and would most probably provide the necessary leverage for the toppling of

Assad’s regime. So far it seems that as long as Assad is keeping the diplomatic

channels open, only an intervention targeting ISIS is plausible.

Why not?

One should, however, reflect on the reasons the international community has shown

such restraint on this specific crisis in contrary, for example, to the Libyan case. A

mere reference to the veto power exercised by Russia and backed up by China in the

Security Council is not a holistic approach, though it does reflect a divided

international community. The answer is more complex and entails both international

and national considerations.

The fact that Syria has become a battlefield to the proxy war31

led by Russia, China,

Iran and Hezbollah on the one hand, and the West, the Gulf, Israel and Turkey on the

other, is definitely a factor that stalls intervention.32

As for the Libyan case, perhaps

its precedent is also one of the reasons the Syrian crisis is being addressed so

prudently.

31

For a definition of proxy war, see Hughes, 2014, at 523-524. 32

The effects of the proxy war, though important, are not part of this essay. For more, see Hughes, 2014.


The controversy over the Responsibility to Protect (R2P) was raised when some

Member States denounced the far-reaching implementation of the 1973 Resolution33

that first allowed the enforcement of a no-fly zone over Libya and then was used to

oust Gaddafi. Especially Russia34

, along with other mostly developing countries, such

as Brazil, feared the setting of a precedent that would allow the international

community to change regimes. As already seen, the fragmentation of the opposition

and the nourishment of radical elements in it, have also alienated the necessary

international support for an intervention. Other elements to take under consideration

are the tough military challenge, the difficult geography and the complex demography

of Syria35

.

But most importantly, regarding the inaction of the USA, the new doctrine of foreign

policy that Obama brought with his election should be noted. Although still trying to

find a balance between realism and idealism, the new doctrine has been dominated by

the initial pre-electoral promises on the withdrawal of US troops from Iraq and

Afghanistan.36

The special gravity of this policy is well reflected on the ‘redline’

incident. The use of chemical weapons was set by the President himself as a ‘redline’

for the USA,37

it was soon crossed by Assad (or the opposition) and yet it did not

result into an intervention.

Prime Minister David Cameron brought the issue before the House of Commons and

for the first time the loyal ally of US refused to back up a possible US led

intervention.38

Either way, the US Congress also refused to grant its authorization for

a military strike against Syria in the same period. It should be noted that President

Obama had already created a precedent of US hostilities with no prior congressional

authority in the case of Libya,39

but he chose not to use this political maneuver in the

case of Syria. Thus, the August 2013 chemical attacks were dealt with a complex

operation supervised by the Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons,

33

UN Doc. S/RES/1973 (2011). 34

For a comprehensive view of the Russian foreign policy on Syria, see Charap, 2013. 35

Weiss, 2014, at 17. 36

For an overview of Obama’s foreign policy, see Ryan, 2012. 37

The White House, 2012. 38

Webb, 2014, at 487. 39

Fisher, 2012, at 202-204.


with the mediation of Russia that provided the USA with an opt-out and yet without

intervention.

Effects

Since this ‘opportunity’ of intervening was passed by the USA, it is evident that

internal issues of the Middle East are no longer high on the American agenda40

or that

of its allies. Terrorism, on the other hand, is still a top priority. Hence, the US air

strikes campaign (supported by Bahrain, Jordan, Qatar, Saudi Arabia and the United

Arab Emirates) was launched only after the declaration of a caliphate by ISIS.41

The

current level of military engagement of this initiative has little to no effect on the

ground. This, as was the case with Al-Qaeda in Afghanistan, can be attributed to the

insurgent tactics used by ISIS. In any case, the eradication of ISIS does not resolve

the Syrian crisis. First of all, this does not seem to be an easy task, but even if it is

accomplished, it would simplify the crisis, but it would not ease the tension between

the regime and the opposition. Therefore, the non-agreement of the international

community on intervening and the reluctance of the USA – the sole player that could

push for a unilateral intervention – to directly intervene in the conflict are both

impediments to its timely resolution. After all, US new policy initiated with the

launch of the air strikes campaign has as sole goal the prevention of ISIS’s threat and

not the resolution of the Syrian conflict.

CONCLUSION

The sectarianism of the conflict presented supra has long rooted by now. As already

explained, the zero-sum stakes for each party makes the prevalence of one of them

difficult to attain without running the serious risk of genocide. The sectarian aspect

dictates the necessity of a power-sharing government as the only feasible solution.

This renders the presence of Assad or some kind of continuance of his regime at least

useful or even necessary, so as to stop the spiral of chaos which Syria has been free-

falling into.

40

As a matter of fact, Obama has adopted Donilon’s view that America is “over-weighted” in the Middle East and “under-weighted” in Asia, see Ryan, 2012, at 433. 41

Roberts & Ackerman, 2014.


The high level of fragmentation and the predominance of radical elements within the

opposition hinder the possibility to overthrow the regime and establish a new Syria

under the moderate opposition. The opposition supported from the West has lost its

advantage and the momentum for a victory, while the caliphate established by ISIS,

though it is perhaps sustainable, it is highly unlikely it would be tolerated by the

international community. Hence, the overthrow of the regime is not feasible in the

near future with the current balance of power.

The solution of a power-sharing government is also dictated by the fragmentation of

the opposition and the territorial status quo that has segmented Syria. The precedent

of Kosovo in the international arena is not a feasible option in the case of Syria. The

map that follows represents the mosaic of new states that would be established in case

of such a strategy. We would be talking of at least four fragile states in constant

dispute with each other. Additionally, all of them would have implications for the

wider region and would derange the balance of power in the Middle East, starting

from Iraq-ISIS, Turkey-Kurds etc. Thus, we see again that the resolution of the

conflict most likely rests in a transitional all-inclusive government that could have a

chance to preserve Syria as one state. The little control that the opposition asserts over

its territories adds to this argument, as it reveals Assad’s rule as a factor of stability.

Source: Wright, 2013

As for the US policy shift, it can be attributed to a new motive, counter-terrorism, and

not to a second thought on regime change. Thus, it should be expected that the air

strikes or any further military intervention will be limited to the eradication of ISIS, as

a threat to the West, and not to the resolution of the Syrian crisis as a whole.


Moreover, the rest of the international community is incapacitated by the division it

has found itself into and no major move can be expected without US taking the lead.

Without military foreign backing, it is unlikely to see the opposition prevail and the

political foreign support is doomed to result at best in a transitional government that

will include elements of the old, yet relevant, regime.

All four peculiarities of the Syrian conflict that were examined indicate that a

transitional all-inclusive government is the most plausible answer to the Syrian

conundrum. The sectarian polarization of the conflict requires a diplomatic solution to

avoid genocide; the fragmentation of the opposition makes the scenario of a victory

on its part highly unlikely; the level of territorial division of the once-nation state of

Syria removes cessation from the equitation; and a foreign intervention can be

foreseen only to eradicate ISIS and not to choose sides between Assad and the

moderate opposition. It is unfortunate, but highly probable that the Syrian people,

after having endured all this tragedy, will have to see the opposition at the same table

with Assad.

To those for whom the greatest threat to the future of international order is the use of

force in the absence of a Security Council mandate, one might ask -- not in the context

of Kosovo -- but in the context of Rwanda: If, in those dark days and hours leading up

to the genocide, a coalition of states had been prepared to act in defense of the Tutsi

population, but did not receive prompt Council authorization, should such a coalition

have stood aside and allowed the horror to unfold?42

Secretary-General Kofi Annan

Χριστιάνα Κύρκου

Απόφοιτος Παντείου, Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών

Κάτοχος LL.M. στο Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο, Universiteit Leiden

42

United Nations, 1999.


ΑΡΘΟΥΡ ΜΙΛΕΡ (1915-2015)

Βλέποντας πρόσφατα στην τηλεόραση τις «Μάγισσες του Σάλεμ» ήρθε στο μυαλό

μου η εικόνα μιας λαμπερής και, ταυτόχρονα, αγαπητής προσωπικότητας, του

Άρθουρ Μίλερ. Φέτος συμπληρώθηκαν κιόλας δέκα χρόνια από το θάνατό του

,ωστόσο το έργο του καταξιωμένου αυτού συγγραφέα παραμένει ζωντανό μέσα

στις καρδιές μας.

Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή: Ο Άρθουρ Μίλερ, παιδί

ευκατάστατης οικογένειας Αμερικανο-εβραίων, ήρθε στον κόσμο το 1915. Η

νεανική ηλικία του δεν ήταν καθόλου εύκολη γι’ αυτόν καθώς μετά το οικονομικό

κράχ του 1929, που είχε ως συνέπεια την φτωχοποίηση της οικογένειάς του,

αναγκάστηκε να απασχοληθεί σε διάφορες εργασίες για να εξασφαλίσει τα «προς

το ζην». Αρχικά, οδηγήθηκε προς τη δημοσιογραφία την οποία και σπούδασε.

Δεν άσκησε, ωστόσο, το επάγγελμα αυτό επειδή τον κέρδισε τον θέατρο αλλά

και η έντονη εσωτερική επιθυμία του να γίνει θεατρικός συγγραφέας.

Η καταξίωση, όμως, άργησε να φανεί. Προάγγελό της αποτέλεσε το ανέβασμα

στο Μπροντγουέι του έργου «Ήταν όλοι τους παιδιά μου», το οποίο την ίδια

χρονιά ανέβηκε και στη χώρα μας στο θέατρο τέχνης από τον σπουδαίο Κάρολο

Κούν. Στη συγκεκριμένη παράσταση έλαβαν μέρος οι ηθοποιοί Βασίλης

Διαμαντόπουλος, Βάσω Μεταξά, Λυκούργος Καλλέργης και Έλλη Λαμπέτη.


Το απόγειο της επιτυχίας του Μίλερ ήρθε ,όμως, το 1949 με τον «Θάνατο του

εμποράκου», έργο σκηνοθετημένο από τον περίφημο Ελία Καζάν. Το

συγκεκριμένο έργο, μάλιστα, διακρίθηκε με τρία κορυφαία αμερικανικά

βραβεία : το βραβείο Πούλιτζερ, το βραβείο Τόνι και το βραβείο Κριτικών

της Νεας Υόρκης. Με τον τρόπο αυτό ο Μίλερ καθιερώνεται σε περίοπτη

θέση στο χώρο των θεατρικών συγγραφέων της Αμερικής δίπλα στον άλλο

κορυφαίο συγγραφέα της εποχης, τον Ευγένιο Ο’Νιλ.

Ο βίος του Άρθουρ Μίλερ υπήρξε, γενικότερα, αρκετά ταραχώδης. Το

αποκαλύπτει χαρακτηριστικά ,ο ίδιος στην αυτοβιογραφία του, «timebends» η

οποία κυκλοφόρησε το 1985 στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ελλάδα από τις

εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Στη δίνη του χρόνου».

Στην αυτοβιογραφία του, λοιπόν, ο συγγραφέας μας δεν εστιάζει την προσοχή του

μόνο στη ζωή και το έργο του αλλά εξετάζει και μια ευρύτερη περίοδο , κυρίως

τα χρόνια του λεγόμενου «Μακαρθισμού», όταν και κλήθηκε από την Επιτροπή

Αντιαμερικανικών Ενεργειών να καταθέσει ονόματα «κομμουνιστών» συγγραφέων

και καλλιτεχνών. Ο ίδιος ο Μίλερ, φανερώνοντας την ακεραιότητα του

χαρακτήρα του αλλά και το ήθος του και αποκρούοντας παράλληλα τις συνεχείς

πιέσεις του ισχυρού την περίοδο εκείνη ιδιοκτήτη της «Twentieth Century Fox»

Σπύρου Σκούρα, αρνήθηκε να συμμορφωθεί με τις υποδείξεις της Επιτροπής.

Δεν έπραξε, όμως, το ίδιο ο επιστήθιος φίλος, συνεργάτης και σκηνοθέτης των

έργων του, Ελίας Καζάν. Το γεγονός αυτό, μάλιστα, ώθησε τον Μίλερ στην

απόφαση να διακόψει κάθε επαφή με τον στενό του φίλο. Το τίμημα ωστόσο, που

κλήθηκε να πληρώσει ο Μίλερ για την γενναία στάση που επέδειξε απέναντι στην

Επιτροπή ήταν η καταδίκη του σε ολιγόμηνη φυλάκιση, την οποία, βέβαια,

εξαγόρασε. Μάλιστα, το Ανώτατο Δικαστήριο το 1958 τον αθώωσε παμψηφεί.

Στον Μίλερ αποδίδεται κατά βάση ο χαρακτηρισμός της Μακαρθικής περιόδου

ως «κυνήγι μαγισσών». Όταν ο Μίλερ επισκέφτηκε το Σάλεμ , αφου μελέτησε τα

σχετικά αρχεια, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι τοπικές «δίκες των μαγισσών»

το 1692 στις οποίες καταδικάστηκαν σε θάνατο και τελικά απαγχονίστηκαν 19

αθώοι άνδρες και γυναίκες φανέρωναν πολλά κοινά στοιχεία με τις ακροαματικές

διαδικασίες της Επιτροπής Αντιαμερικανικών Ενεργειών.


Έχοντας ως βασικό ερέθισμα το γεγονός αυτό ο Άρθουρ Μίλερ προέβη στη

συγγραφή του «Crusible», γνωστότερου σε μας ως «Οι μάγισσες του Σάλεμ». Το

έργο αυτό περιείχε στοιχεία πολιτικής αλληγορίας, όπως η μάχη της ανθρώπινης

βούλησης και της ελεύθερης προσωπικότητας κάθε ατόμου ενάντια στη

μισαλλοδοξία, τον δογματισμό και τις πολιτικές πιέσεις. Έγινε, μάλιστα, γνωστό σε

παγκόσμιο επίπεδο.

Μια άλλη πτυχή της ζωής του, η σχέση του Μίλερ με τη Μέρλιν Μονρόε , ο

γάμος αλλά και το διαζύγιό τους, έδωσαν λαβή για αρνητικά σχόλια και επιθέσεις

εναντίον του για αρκετά χρόνια.

Όταν, μάλιστα, εμπλούτισε το έργο του «Μετά την πτώση» με ελαφρώς

παραλλαγμένα κάποια συμβάντα από την κοινή του διαβίωση με την Μονρόε,

κατηγορήθηκε για χυδαιότητα και για ανηθικότητα. Ο ίδιος, μέχρι το 1985 και την

έκδοση της αυτοβιογραφίας του, δεν προχώρησε σε επίσημες δηλώσεις για την

προσωπική σχέση του με την γνωστή καλλιτέχνιδα. Ο γάμος του, πάντως, με την

Μονρόε έληξε με την έκδοση διαζυγίου το 1961.

Όντας πνεύμα ανήσυχο και με βαθειά πολιτική και κοινωνική ευαισθησία, ο

Άρθουρ Μίλερ εξελέγη το 1965 πρόεδρος του διεθνούς οργανισμού «PEN CLUB» .

Στον οργανισμό αυτό προσέδωσε σημαντικό κύρος και, χάρη στην ανοιχτή

προσωπικότητά του, τον ανέδειξε σε φορέα διάδοσης της ελευθερίας της

έκφρασης σε διεθνές επίπεδο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ρητή

απαγόρευση από την πλευρά του συγγραφέα να ανεβαίνουν τα έργα του στην

Ελλάδα κατά τη διάρκεια της δικτατορίας των Συνταγματαρχών (1967-1974).

Σημαντικό κομμάτι αποτελεί η αναφορά στο λογοτεχνικό ύφος και κάποια ιδιαίτερα

στοιχεία που χαρακτηρίζουν το σύνολο των έργων του Μίλερ. Η περίοδος μέσα

στην οπόια εμφανίζεται και δημιουργεί ο Μίλερ στην Αμερική έχει ως γνώρισμα

θα λέγαμε την παρουσία δύο καλλιτεχνικών ειδών: του μιούζικαλ και του

μελοδράματος. Η παρουσία του Μίλερ συμπίπτει χρονικά με την επιτυχημένη

εμφάνιση στο αμερικανικό θέατρο σημαντικών μορφών, όπως ο προαναφερόμενος

ήδη Ευγένιος ‘Ο Νιλ και ο Τένεσι Ουίλιαμς οι οποίοι συμβάλλουν ο καθένας με

τον δικό του τρόπο στον εκσυγχρονισμό και το «φρεσκάρισμα» της θεματολογίας

και του ύφους των θεατρικών παραγωγών.


Η ίδια η καθημερινότητα ασκεί σημαντική επίδραση στον Μίλερ και αποτελεί

οδηγό του στην δύσκολη διαδρομή της σύνθεσης των έργων του. Βασικό θεματικό

μοτίβο αποτελεί θα λέγαμε για τον ίδιο το δίλημμα που απασχολεί την ανθρώπινη

φύση: την επιλογή ανάμεσα στο καλό και το κακό. Παρατηρούνται επίσης συχνά

στα έργα του συχνές αναφορές σε πανανθρώπινες διαχρονικές αξίες, και θεσμούς,

όπως η ηθική, η οικογένεια αλλά και η ατομική υπευθυνότητα.

Ο ίδιος ο Μίλερ υπήρξε μαθητής αλλά και συνεχιστής του αμερικανικού

ρεαλισμού στα πλαίσια του οποίου δεν διστάζει το πορτραίτο κάθε ανθρώπινου

χαρακτήρα μέσα από τις επιδράσεις που δέχεται κάθε άτομο στο κοινωνικό

περιβάλλον στο οποίο ζεί αλλά και μέσα από τις εσωτερικές συγκρούσεις που

υφίσταται κάθε ανθρώπινος χαρακτήρας.

Αν και ήταν ενενήντα ετών, παρέμεινε βαθιά δημιουργικός και εξακολουθούσε να

συγγράφει. Στο πλούσιο έργο του περιλαμβάνοντα εκτός από θεατρικά έργα,

μυθιστορήματα, διηγήματα, κινηματογραφικά σενάρια και βιβία για παιδιά.

Ενδεικτικά αναφέρουμε τα εξής: «situation normal», «in Russia», «in the country»,

«the Hook», «the performance». Ο Άρθουρ Μίλερ άφησε τον μάταιο αυτό κόσμο το

2005 στο Κονέκτικατ των Ηνωμένων Πολιτειών αφήνοντας τον κόσμο του

θεάτρου, τον οποίο αγάπησε, φτωχότερο.

Παναγιώτης Αργυρόπουλος



Greeklish: Η νέα «νόσος» της Ελληνικής Γλώσσας

την παράδοση, την ιστορία και τον πολιτισµό που «κουβαλά» η γλώσσα του, κυρίως

43

http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=461&t=213 44

ΠΗΓΗ: http://services.innoetics.com/greeklish/Statistics.aspx

Αναμφίβολα ζούμε σε μια εποχή που … «πας μη Έλλην, ΔΕΝ

είναι βάρβαρος». Σε μια εποχή παγκοσμιοποίησης και στροφής

στην ομοιογένεια, έρχεται να κυριαρχήσει και να εξαπλωθεί μια

νέα γλωσσική διάλεκτος, γνωστή ως «greelkish». Τα greeklish

δεν είναι ένα καινούριο φαινόμενο. Ετυμολογικά ο όρος

προέκυψε από τη σύνθεση των λέξεων: «Greek» (ελληνικά) και

«English» (αγγλικά). Ορισμένοι αναφέρουν ότι η πρώτη

σύγχρονη χρήση των greeklish πραγματοποιήθηκε από την

Ε.Μ.Υ. (Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία), αρκετές δεκαετίες

πίσω και πολύ πριν την ευρεία χρήση του Διαδικτύου. Τα

greeklish είναι μια πρακτική που εμφανίστηκε σε

διαφορετικούς τόπους και εποχές και εφαρμόστηκε από

ποικίλες ελληνικές κοινότητες με διαφορετικούς τρόπους.

Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει ο Κώστας Καρθαίος43

το 1934:

«Υπάρχουν κείμενα της βυζαντινής εποχής γραμμένα με

λατινικούς χαρακτήρες. Επίσης, στην Κρήτη και στην Κύπρο

κατά τον Μεσαίωνα τα λαϊκά τραγούδια γράφονταν με λατινικούς

χαρακτήρες. Αργότερα, από το 1800, πολλά ελληνικά βιβλία

τυπώθηκαν στη Σμύρνη με λατινικούς χαρακτήρες.(…) Εξάλλου

στη Σμύρνη έγινε απόπειρα να κυκλοφορήσει ελληνική εφημερίδα

γραμμένη με λατινικούς χαρακτήρες. Αυτός ο τρόπος γραφής

εξακολουθούσε να επιβιώνει πολύ αργότερα και τον συναντάμε

αρκετά συχνά στα τηλεγραφήματα των Ελλήνων του

εξωτερικού». Ας μην ξεχνάμε όμως ότι η γλώσσα είναι ένας

κοινωνικός και κυρίως ζωντανός οργανισμός, είναι ίσως η

μόνη κληρονομιά ενός έθνους, καθώς αυτή διαμορφώνεται από

τους χρήστες της και το περιβάλλον στο οποίο ζουν. Τα

greeklish δεν είναι αποτέλεσμα μόνο κοινωνικών αλλά και

ψυχολογικών ζυμώσεων. Η χρήση τους υποκρύπτει μια

υποσυνείδητη ανάγκη να ακολουθεί κανείς τη λογική του

«κοπαδιού» ώστε να μην θεωρείται «παράταιρος». Κάποιοι

άλλοι απλά τα συνήθισαν λόγω της χρήσης λατινικών

χαρακτήρων σε διάφορα διαδικτυακά παιχνίδια. Σίγουρα η

χρήση των social-media έχει συμβάλει σημαντικά στη ραγδαία

εξάπλωση του φαινομένου, ευνοώντας την καλλιέργεια και την

προβολή του συγκεκριμένου τρόπου γραφής. Αναμφίβολα

όμως η γλώσσα αλλοιώνεται και μαζί της ξεθωριάζει η μαγεία

του μοναδικού. Η ουσία δεν είναι λοιπόν να μην πει κανείς

«cu» επειδή δεν το έλεγε ο Ηρόδοτος, αλλά να σκεφτεί αν τον

εκφράζει αυτό το ομαδικό παιχνίδι ή ακόμη αν οι λέξεις που

χρησιμοποιούνται είναι ικανές να περιγράψουν την κουλτούρα,

Τα greeklish σε αριθμούς...44

Ποικιλότητα που αυξάνει γεωμετρικά:

το πλήθος των διαφορετικών τρόπων

αναπαράστασης μίας λέξης αυξάνει

γεωμετρικά ως προς το μήκος αυτής.

Όπου υπάρχουν Έλληνες υπάρχουν και

τα Greeklish!

Το ξέρατε ότι...

... η κατανόηση ενός κειμένου γραμμένο

σε Greeklish απαιτεί κατά μέσο όρο 40%

περισσότερο χρόνο από όσο θα

χρειαζόταν αν το ίδιο κείμενο ήταν

γραμμένο σε σωστά Ελληνικά;


όμως ... τα συναισθήματα που επιθυμεί να εκφράσει. Η έννοια «Σ’αγαπώ» και

«Sagapo» είναι η ίδια, η «δύναμή» της όμως;

Όπως καθετί έτσι και τα greeklish δεν έχουν μόνο επικριτές αλλά και υποστηρικτές.

Καθημερινά αφιερώνονται ατελείωτες ώρες για συζητήσεις από τον ακαδημαϊκό

αλλά και σχολικό χώρο για το εάν η χρήση τους καταστρέφει την ελληνική γλώσσα.

Πολλοί εκπαιδευτικοί και γλωσσολόγοι δηλώνουν ανήσυχοι για το μέλλον της

ελληνικής γλώσσας, ενώ αρκετοί εντοπίζουν τις θετικές πλευρές του φαινομένου:

«Άλλο γλώσσα κι άλλο γραφή της γλώσσας» αναφέρει ο καθηγητής Λατινικής

γλώσσας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ανδρέας Μιχαλόπουλος. Εντούτοις, μελέτες

έχουν αποδείξει ότι οι μακροχρόνιοι χρήστες των greeklish τείνουν να ξεχάσουν την

σωστή γραφή των λέξεων και γίνονται ανορθόγραφοι.

Αναφορικά με τις ηλικίες που ενστερνίζονται τη συγκεκριμένη διάλεκτο, έρευνες

αποδεικνύουν ότι οι μαθητές που χρησιμοποιούν τα greeklish στο Γυμνάσιο

αντιστοιχούν σε ποσοστό του 68% των συνολικών μαθητών ενός σχολείου,

αντίστοιχα στο Γενικό Λύκειο το 88% και στο Επαγγελματικό το 70%. Η ίδια έρευνα

δείχνει τους λόγους χρήσης των greeklish. Πιο συγκεκριμένα:

Το 83,9% λόγω συνήθειας

Το 75,8% για εξοικονόμηση χρόνου

Το 71,4% επειδή το θεωρεί χρήσιμο-βολικό

Το 38,7% για την αποφυγή ορθογραφικών λαθών

Το 33,9% απλά επειδή είναι μόδα

Ποιές, όμως, είναι οι συνέπειες της χρήσης των greeklish στην επικοινωνία των

ανθρώπων μέσω κινητών τηλεφώνων ή ηλεκτρονικών υπολογιστών; Είναι μόνο η

κτηθείσα συνήθεια να γράφουμε ελληνικά με λατινικούς χαρακτήρες, η

ανορθογραφία όταν επιχειρούμε να γράψουμε ένα κείμενο με ελληνικούς χαρακτήρες

ή υπάρχουν και βαθύτερες συνέπειες;

Μία από τις άμεσες συνέπειες της χρήσης των λατινικών χαρακτήρων είναι βέβαια η

ανορθογραφία. Πολλοί άνθρωποι, λόγω του γεγονότος ότι χρησιμοποιούν greeklish

στην επικοινωνία τους, ξεχνάνε να γράφουν με ελληνικούς χαρακτήρες, κάτι που πριν

τη χρήση των greeklish θα τους φαινόταν αδιανόητο. Αυτό, μάλιστα, το γεγονός το

καταδεικνύει και μία μελέτη του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών του

Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας κατά το ακαδημαϊκό έτος 2008-2009, σύμφωνα

με την οποία «το 53,6% των φιλολόγων έχει παρατηρήσει αύξηση των ορθογραφικών

λαθών σε μαθητές που παλαιότερα παρουσίαζαν καλύτερες επιδόσεις στον γραπτό

λόγο»45

.

45

http://www.webvistas.org/topic/199-h-%CE%B3%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CE%AC-

%CF%84%CF%89%CE%BD-greeklish/ (Ημερομηνία ανάκτησης: 14/01/2015)

http://www.webvistas.org/topic/199-h-%CE%B3%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CE%AC-%CF%84%CF%89%CE%BD-greeklish/



Επίσης, σύμφωνα με τον Ομότιμο Καθηγητή Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Γιώργο Μπαμπινιώτη, «Τα greeklish είναι ο καλύτερος τρόπος αποξένωσης

από την εικόνα της λέξης. Αυτό μπορεί οι νέοι άνθρωποι να το πληρώσουν ακριβά»46

.

Η παρέμβαση αυτή καταδεικνύει το ουσιαστικό πρόβλημα. Οι χρήστες των greeklish

δε ξεχνάνε μόνο την ορθογραφία, αλλά και την ίδια την εικόνα της λέξης. Αυτή η

εξέλιξη έχει ως συνέπεια την αποξένωση των χρηστών των greeklish από την ίδια τη

φύση της ελληνικής γλώσσας, η οποία χαρακτηρίζεται από το αλφάβητο, τον τονισμό

και τα σημεία στίξης.

Υπάρχει, βέβαια, και η άλλη άποψη, που υποστηρίζει την εισαγωγή του Λατινικού

αλφαβήτου στη γραφή της ελληνικής γλώσσας. Ένας ένθερμος υποστηρικτής υπήρξε

ο Καθηγητής Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Δημήτρης Λιαντίνης. Σε

διάλεξή του σε μετεκπαιδευόμενους δασκάλους του Μαράσλειου Διδασκαλείου είχε

πει χαρακτηριστικά: «Εάν δεν εισαγάγουμε το Λατινικό αλφάβητο όπως το ‘κανε ο

Ατατούρκ με τους Τούρκους, θα εξαφανιστούμε μέσα στην Ευρώπη»47

. Επιπλέον,

πολλοί χρήστες των greeklish υποστηρίζουν ότι έτσι δε θα υπάρχει κίνδυνος να

γίνονται ορθογραφικά λάθη, αφού η γραφή είναι φωνητική και δεν υπάρχει

ορθογραφία. Αυτό είναι ένα πλεονέκτημα αλλά και μια ευκολία που παρέχουν τα

greeklish. Η εξέλιξη αυτή, για πολλούς ειδήμονες, αποτελεί ένδειξη ότι η γλώσσα μας

φαίνεται «ξένη» προς αυτούς τους ανθρώπους, ειδικά προς τη νέα γενιά, μιας και

αυτή η ηλικιακή ομάδα χρησιμοποιεί περισσότερο greeklish.

Μπορεί να αναχαιτιστεί ή, ακόμα καλύτερα, να εκλείψει το φαινόμενο των greeklish;

Το καθαυτό ζήτημα, ή μάλλον το καθαυτό ερώτημα, θα έπρεπε να είναι το εξής: Με

ποιό τρόπο ή συνδυασμό κινήσεων θα μπορούσε να εκλείψει αυτό το φαινόμενο;

Το σημαντικότερο είναι η νέα γενιά, όχι μόνο να μάθει, αλλά και να αγαπήσει την

ελληνική γλώσσα. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω της ενίσχυσης του μαθήματος της

Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και της περαιτέρω εντρύφησης της νέας γενιάς με τα

λογοτεχνικά κείμενα μεγάλων ελλήνων ποιητών και συγγραφέων. Η αναβάθμιση των

σχολικών βιβλιοθηκών, η τοποθέτηση βιβλιοθηκονόμων σε αυτές και η ενθάρρυνση

των παιδιών να διαβάζουν θα συμβάλλουν αποτελεσματικά προς αυτή την

κατεύθυνση.

Το σημαντικότερο, όμως, είναι να πάρουν την απόφαση οι χρήστες των greeklish να

ξαναγράψουν και πάλι ελληνικά. Μπορεί να κάνουν ορθογραφικά λάθη, αλλά

γράφουν στη γλώσσα τους. Τα λάθη διορθώνονται, η γλώσσα, όμως, χάνεται αν

σταματήσουμε να γράφουμε με το δικό της αλφάβητο.

Ομιλείτε Ελληνικά; Γράψτε Ελληνικά!

46

http://www.newsbomb.gr/ellada/news/story/225208/greeklish-i-nea-mastiga-tis-ellinikis-glossas (Ημερομηνία ανάκτησης: 16/01/2015) 47

https://www.youtube.com/watch?v=oouzpSOEtFc (Ημερομηνία ανάκτησης: 16/01/2015)

http://www.newsbomb.gr/ellada/news/story/225208/greeklish-i-nea-mastiga-tis-ellinikis-glossas

https://www.youtube.com/watch?v=oouzpSOEtFc


ΠΗΓΕΣ:

http://a-typos.gr/de-greeklish-fenomenon/ (Ημερομηνία ανάκτησης: 24/12/2014)

http://xenesglosses.eu/2012/04/greeklish/ (Ημερομηνία ανάκτησης: 24/12/2014)

http://xenesglosses.eu/2012/04/greeklish/ (Ημερομηνία ανάκτησης: 24/12/2014)

http://5lyk-petroup.att.sch.gr/EE/greeklishreport.pdf (Ημερομηνία ανάκτησης:

24/12/2014)

http://1lyk-kaval.kav.sch.gr/project2011_2012/GreeklishW.pdf (Ημερομηνία

ανάκτησης: 24/12/2014)

http://www.webvistas.org/topic/199-h-%CE%B3%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CE%AC-

%CF%84%CF%89%CE%BD-greeklish/ (Ημερομηνία ανάκτησης: 14/01/2015)

http://www.newsbomb.gr/ellada/news/story/225208/greeklish-i-nea-mastiga-tis-ellinikis-

glossas (Ημερομηνία ανάκτησης: 16/01/2015)

https://www.youtube.com/watch?v=oouzpSOEtFc (Ημερομηνία ανάκτησης: 16/01/2015)

Παναγιώτα Ξανθοπούλου Απόστολος Τσομπάνης-Νότιος

Ομάδα Δημόσιας Σφαίρας Ομάδα Δημόσιας Σφαίρας

\

http://a-typos.gr/de-greeklish-fenomenon/

http://xenesglosses.eu/2012/04/greeklish/

http://xenesglosses.eu/2012/04/greeklish/

http://5lyk-petroup.att.sch.gr/EE/greeklishreport.pdf

http://1lyk-kaval.kav.sch.gr/project2011_2012/GreeklishW.pdf





https://www.youtube.com/watch?v=oouzpSOEtFc

[83]

Φεβρουάριος 2015 Skeptic Youth Magazine

skeptic youth magazine #04

Documents