LOGO

SINDROMI PRENAPREZANJA

Sindrom prenaprezanja je zajednički naziv za niz stanja koji izazivaju nelagodnost ili uporan bol u mišidima, ligamentima i tetivama, ali i ostalim mekim tkivima oko zglobova.

Nastaju najčešde kao posljedica ponavljanog, učestalog dejstva sile ili pri ponavljanim stereotipnim pokretima, ali isto tako mogu nastajati i nakon dugotrajne prekomjerne kontrakcije mišida, silovitim pokretima ili radom u prinudnim položajima

Za razliku od povreda koje su akutnog karaktera, sindromi prenaprezanja su hroničnog, gdje sportista u vedini slučajeva ne može da se sjeti vremena nastanka povrede

Definicija

Sport je danas mnogima postao zanimanje, a uz to i vrhunski biznis i zabava pa slobodno možemo redi da je olimpijska krilatica „CITIUS, ALTIUS, FORTIUS“ izgubila smisao pa za današnji sport možemo redi da vrijedi uzrečica „JOŠ BRŽE, JOŠ VIŠE, JOŠ SNAŽNIJE“

Upravo taj razvoj sporta je doveo do pojave brojnih povreda i oštedenja sistema za kretanje pa se sa pravom može redi da nema profesionalnog sportiste koji nije bar jednom u karijeri doživio sindrom prenaprezanja.

Oni više nisu ni samo karakteristika sportista ved se često javljaju i kod drugih zanimanja (muzičari, daktilografi, kuhari, hirurzi, keramičari, radnici na pokretnoj traci,...)

Učestalost

Osnova nastanka svih sindroma prenaprezanja jest ponavljana trauma koja prevazilazi sposobnost reparacije tkiva

Prvi odgovor tkiva na ovakvu mikrotraumu je upalna reakcija u koju su uključeni različiti tipovi delija, brojni enzimi i različite fiziološki aktivne čestice

Dalji proces cijeljenja oštedenog tkiva prolazi kroz proliferativni i formativni stadij do konačne remodelacije novostvorenog tkiva (metaplazije) od hrskavičavog preko osteoidnog do koštanog

Proces, ako se pravilno ne liječi može trajati mjesecima, često se ponavljati i predi u definitivno stanje sa stalnim tegobama

Etiopatogeneza

UNUTRAŠNJI

Anatomska odstupanja Mišidno-tetivne neravnoteža u fleksibinosti i snazi Ostali fiziološki peremedaji (menstrualni ciklus,...)

SPOLJAŠNJI

Pogreške u treningu (nagle promjene u intenzitetu, trajanju ili

učestalosti treninga, loša takmičarska spremnost i tehnika, pretreniranost,...)

Loši uslovi na sportskim borilištima (nekvalitetne podloge,...) Neadekvatna obuda (neprimjerena ili istrošena)

Predisponirajudi faktori

Pored mišidno-tetivne jedinice, često obuhvata i oštedenja bursi, neurovaskularnih struktura, te ploča rasta kod djece

Tipični su za vrstu sporta, pa tako često dobijaju i karakteristične nazive (teniski lakat, golferski lakat, trkačka potkoljenica, skakačko koljeno....)

Vrste obuhvadenih tkiva

S obzirom na pojavu boli u toku sportske aktivnosti, te njenog intenziteta razlikujemo nekoliko faza tj. stadija oštedenja

Klinička slika

STADIJ POJAVA BOLA SPOSOBNOST BAVLJENJA SPORTOM

1 Nema, samo osjećaj zatezanja Normalna

2 Pri ekstremnim opterećenjima Normalna

3 Na početku i nakon sportske aktivnosti

Normalna ili neznatno smanjena

4 U toku i nakon sportske aktivnosti Neznatno smanjena

5 U toku sportske aktivnosti, prisiljava na prekid

Znatno smanjena

6 U toku normalnih dnevnih aktivnosti, otok

Nemoguće bavljenje sportom

Klinički pregled iskusnog kliničara je osnovna i najvažnija dijagnostička metoda

On obuhvata anamnezu, posmatranje, palpaciju, perkusiju, te veliki broj specijalnih testova koji su karakteristični za pojedine sindrome prenaprezanja

Sve ostale metode su pomodne i dopunske i svrsishodne su samo u zajednici sa detaljnim kliničkim pregledom: radiografija, ultrazvuk, CT, MRI, scintigrafija, artroskopija ...

Dijagnoza

Rotator cuff tendinitis, Impingement syndroma

Bacačko, odbojkaško ili plivačko rame

Najčešde se javlja u sportovima u kojima se gornji ekstremitet dugotrajno zadržava u pozicijama iznad glave

Sindrom sudaranja ramena

Biceps tendinitis

Češde se javlja u sklopu oboljenja ramena

Najčešde se javlja u sportovima u kojima se gornji ekstremitet dugotrajno zadržava u pozicijama iznad glave (kod smečeva)

Sindrom duge glave m. Biceps brachii

Teniski lakat

Pojavljuje se na polazištu mišida ekstenzora šake i prstiju

Najčešdi sindrom prenaprezanja, u 95% slučajeva kao profesionalno oboljenje

Kod rezistentnih na liječenje sumnjati na kompresiju n. radialisa

Lateralni epikondilitis

Lakat bacača koplja, lopte u bejzbolu, golferski lakat, rukometni lakat

Pojavljuje se na polazištu mišida fleksora šake i prstiju

Često se miješa sa sindromom kubitalnog tunela

Medijalni epikondilitis

Tendinitis radijanih ekstenzora šake – veslačka podlaktica

Tendinitis ekstenzora i abduktora palca – De Quervaine

Tendinitis fleksora prstiju – Škljocavi prst, trigger finger

Sindrom sudaranja ručnog zgloba – Gimnastičarski ručni zglob

Kompresija n. Medianusa i n. Ulnarisa – Sindrom karpalnog i Gyonovog kanala – slabost šaka biciklista

Tendovaginitisi u području šake

Mnogobrojni uzroci (Tendinitis aduktora, Tendinitis pravog trbušnog mišida, Tendinitis m. Iliopsoasa, Preponska kila, artropatija pubične simfize)

Razlog pojavljivanja disbalans mišida koji se pripajaju na preponsku kost

Mora se isključiti i postojanje ostalih oboljenja tumora, artroze kuka, infekcije mokradnih kanala, i.t.d.

Sindrom bolne prepone

Tendinitis hamstrigsa na pripoju za izbočenje sedalne kosti

Once a strain, always a strain (teško se liječi)

Uzrok takođe disbalans (60% snage kvadricepsa)

Sindrom zadnje lože

Mnogobrojna stanja (Hondromalacija patele, skakačko koljeno, Plivačko koljeno, Sindrom iliotibijalnog traktusa, Mb Osgood – Schlatter, Mb Hoffa, Sindrom sinovijlnih nabora, Prelom zamora patele, Bursitisi,...)

Najčešdi uzroci su loše usmjerenje ekstenzornog aparata koljena i DE u cjelini, labavost medijalnih stabilizatora i prenapetost lateralnih stabilizatora patele, te promijenjeni odnosi patelofemoralnog zgloba

Uzrok takođe disbalans mišida

Sindromi prenaprezanja u koljenu

Tendinitis tibialis posteriora

Prelom zamora tibije

Periostitis tibije

Hronični sindrom prednjeg fascijalnog prostora

Trkačka potkoljenica

Tendinitis Ahilove tetive

Tendinosis Ahilove tetive

Entesitis Ahilove tetive

Retrokalkanearni bursitis

Prisutan bol i otok

Sindrom prenaprezanja Ahilove tetive

Bol u peti (petni trn?)

Bol na pripoju plantarne fascije za medijalnu kvrgu kalkaneusa Karakteristika izražen bol nakon ustajanja, koji se tokom aktivnosti smanjuje

Plantarni fascitis

Najčešde se liječe neoperativno, a samo u iznimnim situacijama hirurški.

Izrazito je važno da se sa liječenjem započne što ranije, tj. pri pojavi prvih simptoma. Tu su i najčešde pogreške jer početni simptomi često bivaju zanemareni.

Kad se sportisti ved jednom jave ljekaru, vedina njih tradicionalno predlažu prestanak sportskih aktivnosti 3-4 nedelje pa i duže, uz korištenje nekog analgetskog gela zbog čega sve više sportista biva podvrgnuto terapiji priučenih medikusa uz nastavak aktivnosti istim intenzitetom.

Liječenje

Osnovni modaliteti liječenja su: odmor, fizikalni postupci, vježbe (kineziterapija), lijekovi, hirurški postupci

Ovi modaliteti se mogu primjenjivati pojedinačno, mada se uglavnom koristi kombinacija metoda uz individualno prilagođavanje s obzirom na lokalizaciju sindroma, te stadij oštedenja

Cilj svih modaliteta liječenja je ublažavanje boli i kontrola upale, pospješivanje cijeljenja, te kontrola daljnje aktivnosti i uklanjanje uzroka sindroma prenaprezanja

Liječenje

Potpun prestanak aktivnosti (zbog velikih zahtijeva u savremenom sportu rezervisano za uznapredovale stadije)

Modifikacija sportskih aktivnosti

Sve vrste imobilizacija: gips imobilizacija, ortoza, steznik, bandaže, kinesiotaping

Odmor

Led (krioterapija)

Elektroterapija (TENS)

Ultrazvuk

Ultra radial shock wave (terapija zvučnim udarnim talasima)

Fizikalni postupci

Vježbe istezanja (stretching)

Vježbe jačanja (strengthening)

Vježbe (kineziterapija)

NSAIL tablete (diklofenak, ibuprofen, ketonal, nimulid,...)

NSAIL gelovi uz kombinaciju mentola (Fastum, Deep Releif, Bio freeze)

Injekcije kortikosteroida produženog dejstva za lokalnu upotrebu

Injekcije PRP (plazme bogate trombocitima i faktorima rasta)

Lijekovi

Otvorena, klasična operacija koja podrazumijeva uklanjanje ožiljnog, degenerisanog tkiva, kalcifikata, hronično promijenjene sluzne vrede, ponekad odstranjujemo dijelove tkiva ili kosti odnosno dijelujemo na uzrok, ili radimo revaskularizaciju (pospješivanje prokrvljenosti)

Artroskopske metode

Hirurško liječenje

Modifikaciju sportskih aktivnosti uz izbjegavanje pokreta koji provociraju bol, bandažiranje i kinesiotaping

Krioterapiju, TENS, elektroterapiju, UZ

NSAIL,

Vježbe istezanja,

Uklanjanje predisponirajudih činilaca (promjena tehnike, podloge, obude,...)

Savremeni pristup u prva 4 stadija

Potpun prestanak sportskih aktivnosti, mirovanje, imobilizacija bandažnim trakama, gips imobilizacija

Lokalna aplikacija kortikosterida ili PRP (plazme bogate trombocitima i faktorima rasta)

Ultra radial shock wave (terapija zvučnim udarnim talasima)

Hirurško liječenje

Savremeni pristup u 5 i 6 stadiju

Koliko dugo traje liječenje?

Raspon mogudih rokova je individualan i zavisi od mnogo faktora (stepena povrede, vrste terapijskog tretmana, ...)

Tokom liječenja nekog od sindroma prenaprezanja treba razmotriti sa sportistom, roditeljima i trenerom sve faktore rizika i strategiju za prevenciju ponavljanja povrede

U tom cilju treba pojačati saradnju ustanova koje mogu zbrinjavati na kvalitetan način ovakve povrede sa klubovima

Kad je mogud povratak na teren?

Prerano uključenje povređenog sportiste, bez potpunog procesa izlječenja i rehabilitacije, u trenažni proces i takmičenje može dovesti do repovređivanja i to, ne rijetko, u vedem stepenu nego što je primarna povreda

Iz tog razloga odluku o povratku treba da donesu ljekar ili tim koji je liječio povređenog sportistu zajedno sa trenerom i klupskim ljekarom, a na osnovu objektivnih parametara

Svi sindromi prenaprezanja nisu sami po sebi benigni

Ljekari bi posebno trebali biti upoznati sa najtežim sindomima prenaprezanja kao što su stres prelomi vrata butne kosti, navikularne kosti i tibije

kvalitetna edukcija svih aktera u sportu

Koju poruku ponijeti kudi?