simbra joernaal finaal joernaal 2012 - 02 die beg… · terug in die rsa is aansoek gedoen by s.a....

Die Begin...

Der Anfang...The Start...

SimbraSimbra

Sim

bra

: Die

Beg

in •

Th

e St

art

21

’n Ware suksesverhaal... so te sê doodgebore 23

Makam Simbra 36

SIMBRA-pioniers - 25 Jaar op die telingspad 40

Prof JC Steenekamp, Fiducia Simbra 48

Sim

bra

: Die

Beg

in •

Th

e St

art

22

Simbra – The Complete All-Rounder™

Peter Massmann

Sim

bra

: Die

Beg

in •

Th

e St

art

23


’n Ware suksesverhaal .... so te sê doodgebore

Peter Massmann

“The future belongs to those who see possibilities before they

become obvious.” – John Scully

Enkele jare nadat die eerste kantoor van die

Simmentalers in 1976 geopen is, besoek die Genootskap

se President, Willie Angus, die kantoor in Bloemfontein.

Ons kyk na die groot beplannings-muurkaart van

Suider-Afrika en voel trots oor die 510 kleur spelde van

Simmentaler stoettelers. Daar is egter groot oop kolle

in die ekstensiewe ‘harde’ gebiede waar ons ras nie

goed verteenwoordig is nie. Dit pla en ek sê: “Willie ons

moet ’n ras ontwikkel wat daardie oop kolle toemaak. ’n

Geharde, gladde-haar Zebu tipe Simmentaler. Ons moet

uitbrei, ons moet ander bronne van inkomste soek, ons

moet bokoste sny, ons moet vooruit beplan.”

Willie bestel eers tee. Die skok was seker te groot vir

’n gesoute pionier Simmentaler teler om te praat oor

’n nuwe ‘baster-ras’, terwyl ons die beste suiwer ras in

die wêreld het. Hy vra vrae en beredeneer die saak. Ek

noem onder andere korrespondensie wat ek oor Simbrah

met my kollega van Simmentaler in die VSA het en ons

gesels oor die destydse wonderlike gladde en geharde

Simmentaler-Afrikaner kruisings in die land. Kortweg, die

meeste, indien nie alle, genootskap’s Presidente sou op

’n diplomatiese wyse die ’nuwe ras gedagte’ begrawe

het, maar Willie sê: “Dis reg, kom ons vat dit Raad toe,

maar skryf ’n mooi motivering.

Die Simbra, ’n komposiet, laat mens terugdink aan wat

Mark Twain (1835-1910) gesê het:

“The story involving a hybrid dog and a mighty good dog

too; he wasn’t any common dog, he wasn’t a mongrel; he was a

composite. A composite dog is a dog that’s made up of all the

valuable qualities that’s in the dog’s breed – kind of syndicate; but

a mongrel is made up of the riffraff that are left over.”

Wat beeste betref, en op ’n meer wetenskaplike noot, het

Ritchie ’n komposiet gedefinieer as: “A population made up of

two or more component breeds, designed to retain heterosis

(hybrid vigor) in future generations without crossbreeding and

maintained like a pure breed.”

Raadsvergadering

Ingevolge Willie se versoek skep ek ’n lywige, goed

deurdagte sakelys-bylae, maar dit was tydmors, want die

beginsel was verkeerd. Die vonke spat. Julle moet onthou,

kruis- en graad bulle is die grootste vyand van enige

genootskap en nou wil ons genootskap basterbulle “met ’n

papier” teel wat die Simmentaler bulmark gaan belemmer!

Waarom sukkel met iets wat geen plek in Suider-Afrika het

nie, terwyl dit besonders goed gaan met die Simmentaler

en ons binnekort ook ons eie Simmentaler huis (kantoor)

gaan koop. Dis mos onmoontlik, onkonstitusioneel en

krimineel. Geen genootskap vat sy bestaande lede se

geld om ’n ander ras te ontwikkel nie. Was dit nie vir die

briljante voorsitterskap van Willie, en ondersteuning van

Gerd Olschewski nie, was die saak uitgegooi en ek seker

daarmee saam.

Om ’n besluit oor ’n voorstel uit- of af te stel, word

daar mos meestal ’n komitee benoem wat moet terug

rapporteer. Ek glo dit was ook hier die geval en die

‘kruisras komitee’ (nog geen sprake van Simbra nie),

met Willie Angus (voorsitter), Kwaab Johnstone (vise-

voorsitter), Gerd Olschewski en ekself (as bestuurder)

word benoem. Dit was ’n fout van die ‘anti-manne’ want

hierdie komitee het oor ’n periode van twee jaar talle kere

Sim

bra

: Die

Beg

in •

Th

e St

art

24


“Vision Is Seeing Success

Before It Exists”

– B Swanepoel

Die Simbra Komitee het die aanvoorwerk gedoen en nooi alle beoordelaars, raadslede en keurders om die bloed samestelling kwessie te beredeneer aan hand van honderde Simmentaler – Brahman kruis tipes by die Kanhym Voerkraal, Middelburg.

vergader, nagevors, top Universiteits-wetenskaplikes

oor rasskepping geraadpleeg, met die LNR se hoof

gesels, baie opgelees (sonder internet) en met talle

voerkraalbestuurders samesprekings gevoer. Ons het

sterk begin dink aan die Simbrah (met ‘h’) gedagte wat

in die suidelike state van die VSA pos gevat het, veral

omdat die Brahman President Alf Coetzer en sy vise-

president Louis Bosman, na ’n onlangse besoek aan

die VSA, aan hulle hoofbestuurder Dave Morley vertel

dat die nuwe basterras hulle geweldig beïndruk het. Ek

was bekommerd dat die Brahmane moontlik ’n Simbrah

of Brahsim gaan ontwikkel wat ons jare later, nadat ons

Simbra registreer het, nooit deur hulle oorweeg was nie.

Kwaab Johnstone, as Afrikaner-beeskenner, was ’n

sterk voorstander vir ’n ‘Simkaner’ omdat die kruisings

destyds baie populêr was. By rasskepping is ’n groot

seleksie basis van die basis rasse baie belangrik . Die

Afrikaner het net onder die 20 000 vroulike diere oor twee

jaar gehad (drie keer meer as vandag) en die Brahman

het rondom 50 000 gehad. Ons het ook gevoel dat die

Brahman ’n beter toekoms het. Die Brahman het ook

aan ’n ander belangrikste beginsel van komposiet-ras

skepping voldoen en dit is dat hy geneties baie van die

Simmentaler verskil; genetiese diversiteit in sy wydste

vorm. Die finale besluit was toe om die 2de en 3de

getalsterkste rasse vir die projek te kies. Terloops die

Nguni of enige van die sogenaamde ‘geharde rasse’ was

nooit oorweeg nie.

Die navorsing was gedoen, my verslag was in plek en

Willie het briljant aan die Raad gerapporteer. Hierdie

rondte was makliker maar geensins eenparig en daar

word besluit om dit na die jaarvergadering te verwys.

Willie, Kwaab en Gerd was toegewyde Simmentaler

telers, wat baie bulle verkoop het, maar het die

genootskap eerste gestel en hulle volle aandag aan

hierdie ‘verspotte gedagte’ gegee.

Vuurwarm jaarvergadering

Daar word berig oor verdere toenames in Simmentaler

getalle, hulle boeke klop, daar gaan ’n nuwe “eie

Simmentaler kantoor” aangekoop word en oor die

aanstelling van ’n hoogs ervare Simmentaler Tegniese

Inspekteur. Die Simmentaler domineer die Bos Taurus

bedryf met net oor die 40% van die geregistreerde diere

van alle Europese en Britse rasse is Simmentaler.

Almal is ingenome en toe die skok-aankondiging deur

voorsitter Willie oor die nuwe ‘basterras’. “Die Raad het

’n komitee aangestel en die komitee het bevind dat ens.

ens. ....”, hy het dit briljant geskets en vra my om die

teelplan en detail te verduidelik. Dit klink alles mooi maar

die werklike situasie in die bedryf was:

• Die grootste vyand in die Suider-Afrikaanse

stoetbees-bedryf is die kruis- of basterbul (en nou

vra die raad telers om die teling daarvan binne hulle

genootskap goed te keur!);

• Nog nooit in SA se stoet geskiedenis het een

rasgenootskap ’n ander ras geskep of geteel nie (dit

rym net nie, ander rasse is mos jou opposisie).

• Alle rasse wêreldwyd is geskep deur ’n groepering van

telers wat dan ’n genootskap stig (nou wil die bestuur

van ’n genootskap rasskepping op ons afdwing).

Terloops, die Bonsmara is nie deur ’n genootskap

geïnisieer nie maar deur ’n Universiteit/Dpt. Landbou.

• Ons het nie departementele staatsgelde soos

Bonsmara om ’n ras te ontwikkel en te propageer nie

en moet Simmentaler telers se geld daarvoor gebruik.

• Afgesien van Bonsmara en Santa Gertrudis, wat al

vir baie jare ontwikkel was, was komposiet rasse nie

’n faktor nie. Die 26 ras-bedryf het destyds bestaan

uit 4000 telers van gevestigde rasse (insluitend

Bonsmara en Santa) en net 50 telers (1%) van nuwe

komposiete (Beefmaster/Brangus).

• As dit sleg gaan met ’n ras kan mens verstaan dat

’n ander ras se goeie eienskappe d.m.v. kuddeboek

aanpassings ‘ingebring word’, maar dit was nie

hier die geval nie, want dit gaan beter met die

Simmentaler as ooit tevore.

Ek sal nooit vergeet hoe ’n hardhorende pionier

Simmentaler teler, wat by elke vergadering in die eerste

ry gesit het, ons luidrugtig warm plek toe gestuur het.

Hoe kan die trotse suiwer Simmentaler, wat binne ’n kort

tyd tot een van die getalsterktes in die land gegroei het,

nou ’n basterbees ontwikkel. ’n Bekende teler, vandag

nog, “ Voorsitter ons state klop, ons verkoop bulle en

nou wil julle sulke nonsens aanvang”. En daar staan

Dok Nico (Schutte) op en verduidelik hoe dit volgens

die konstitusionele aanpassings op die tafel moontlik

is dat die Simbra-manne eendag die Raad van die

Simmentaler genootskap ‘gaan oorneem’. (Die naam

verandering na Simmentaler-Simbra is eers jare later deur

Willie Angus voorgestel en eenparig aanvaar). Dit klink

Sim

bra

: Die

Beg

in •

Th

e St

art

25


Vir tien jaar lank was mnre Peter Massmann, Willie Angus, “Kwaab” Johnstone en Gerd Olschewski die aksiekomitee van die Gennootskap wat onder andere verantwoordelik was vir die aanstelling van die KI Skema en bultoetsing, skepping van die Simbra program, vir menigte nasionale kampioenskappe en vir die aanstelling van keurders en ander personeel.

niksseggend vandag, maar destyds was dit middernag.

Was dit nie vir ervare swaargewigte soos Voorsitter Willie,

Vise-Voorsitter Kwaab en enkele ander invloedryke telers

nie, het ons daardie dag nie ’n 2/3 meerderheid gekry nie.

Dit is opgevolg deur ’n lang proses van baie moeilike

onderhandelinge met SA Stamboek wat nie wou

toegelaat dat een genootskap uit twee rasse bestaan.

Daar was ’n streng voorskriftelike amptelike Stamboek

Wet in plek waaraan alle genootskappe moes voldoen.

’n Ander probleem was dat die Wet nie voorsiening

gemaak het dat ’n dier in beide die Brahman en Simbra

kuddeboeke (sien B1 onder) geregistreer word nie. En

toe verwittig die Registrateur van Veeverbetering (Dpt.

Landbou) ons dat die ras nie erken gaan word nie

totdat daar voldoende amptelike prestasietoets data vir

evaluasie/besluitneming beskikbaar is. Simbra pionier

telers moes aangaan met die teling van ’n ras wat nie

amptelik as ras verklaar was nie. Enkele jare later met ’n

groterige Basis register, maar met minder as 500 F-diere,

het ek die finale motiverings-verslag by die Dpt. Landbou

ingedien, en die ras word op 11 Desember 1987 in die

staatskoerant as ontwikkelende ras verklaar.

Teeldoelwit

Ons teeldoelwit benadering word mooi deur hierdie

Japanese spreekwoord opgesom: “Vision without action

is a daydream. Action without vision is a nightmare.”

Die belangrikste vereiste van rasvorming is ’n duidelike

teeldoelwit wat gebaseer moet wees op die toekomstige

behoeftes van die kommersiële beesvleis-produsent en

-verbruiker. Ewe belangrik is om stelsels en kontroles in

plek te kry om hierdie doelwit te bereik. Met tydsverloop

kan die behoeftes van die bedryf gering verander, en

moet die bestuur gereeld goed beplande dinkskrums

met telers en wetenskaplikes hou om aanpassings

vroegtydig in plek te kry.

Ons doelwit destyds en ek hoop steeds vandag, is

’n mediumraam moederras. ’n Moederras is NIE die

grootste, swaarste en vinnigste groeiende met die

beste karkas nie. In die beesbedryf word ’n moederras

gekenmerk deur gehardheid en wat daarmee gepaard

gaan d.w.s. gladde haar, goeie loop vermoë, oogpigment

sowel as medium koei grootte (onderhoudsbehoeftes),

goeie temperament, kalwingsgemak, goeie vrugbaarheid

(vroeë eerste kalwing gevolg deur kort TKP), baie goeie

relatiewe speengewig (kalf as % van moeder gewig)

en ’n lang produktiewe lewe. Keurders is van die begin

af ernstig versoek om deurgaans op te tree teen die

ongewenste eienskappe van beide basis-rasse.

Hierdie teeldoelwit is op verskeie saamtrekke herbevestig

en word na die Vryburg 2003 byeenkoms as volg deur

Dr. Johan Kluyts opgesom: “ Die Simbra is by uitstek

’n medium raam moederras met die kenmerkende

eienskappe van ekstensiewe aanpasbaarheid (loop

vermoë, gehardheid, gladde haar), hoë vrugbaarheid, goeie

voorspeen groei (speengewig), goeie moedereienskappe

(maklike kalwing, goeie melkproduksie, swaar relatiewe

speengewig) asook die vermoë om direk van die veld af

die gewenste karkas te lewer.”

By dieselfde geleentheid is die beoordeling beleid oor

grootte herbevestig nl. dat beoordelaars versoek word

om deurgaans die middeweg beleid te handhaaf en

om teen te groot diere te diskrimineer. In 2007 is die

manipuleerbare maatstaf van kruishoogte as barometer

vir grootte by skoue (alle diere is gemeet) met ’n meer

objektiewe genetiese maatstaf nl. 600 dae teelwaarde

vervang. Uiterstes (hoogste / laagste 5% raspersentiel)

word aan beoordelaars uitgewys.

’n Slim beplande teelplan

Daar is ’n groot verskil tussen ’n F1 kruising en ’n

komposiet ras. Die Simbra word geskep deur aanvanklike

kruising van Simmentaler en Brahman gevolg deur ’n

onderlinge paring en seleksie om die ras se teeldoelwit te

bereik. Na die aanvanklike kruising word Simbra net soos

enige suiwer ras geteel, maar die gebruik van suiwer bulle

van die basis rasse word nie, soos by party komposiete,

in die F-register toegelaat nie. Let wel, vordering binne

hierdie kuddeboek is vanaf die begin onderhewig aan

goedkeuring deur ’n opgeleide keurder; ons het dit in

die konstitusie vas geskryf. Nageslag van ongekeurde en

afgekeurde diere kan nie registreer word nie.

Die oorspronklike teelplan het as volg gewerk:

• Basis register B1 vir suiwer Simmentaler en Brahman

diere wat deur ’n keurder goedgekeur en op kantoor

aangeteken is. Alleenlik geregistreerde Simmentaler

en Brahman bulle is toegelaat.

• Basis register B2 vir die nageslag van B1 kruisings

m.a.w. 50:50 Sim:Bra of Bra:Sim wat d.m.v. ’n

geboorte kennisgewing aangemeld is.

Sim

bra

: Die

Beg

in •

Th

e St

art

26


• Fondasie register F1 vir die nageslag van B2 koeie

X ’n geregistreerde Simmentaler bul. Om getalle te

vergroot is die cum-stelsel geskep waardeur koeie

wat volgens die keurder se oog as 3/4 Sim - 1/4 Bra

kwalifiseer as F1 opgeneem word. Dit is insiggewend

dat die meeste pionier telers nie van hierdie cum-

kortpad gehou het nie en by B1 met suiwer diere

begin het. Vandag is hulle bly oor die keuse.

• Fondasie register F2 tot F4 waar stabilisasie

plaasvind d.m.v. onderlinge paring en die kalf se

F- generasie altyd een hoër is as die laagste ouer. ’n

F4 word na inspeksie goedkeuring ’n SP.

Die cum uitdrukking was ’n eerste en ek moes ’n

spesiale memorandum opstel sodat dit deur SA

Stamboek aanvaar word. (Afgesien van die land se

Veeverbeteringswet was daar ook ’n Stamboek Wet

waaraan alle registrasie stelsels moes voldoen). Cum is

Latyns vir ‘with’ of ‘saam met’ en word gebruik om twee

naamwoorde te koppel. In Simbra terme beteken dit

‘fenotipe cum genotipe’ dus die keurder se oog (fenotipe)

bepaal wat die bloed samestelling (genotipe) is.

Aangesien SA Stamboek geweier het om die B1 en

B2 aan te teken het ons ons eie aantekening stelsel

geskep. Dit was ’n groot voordeel want toe ons jare

later na Breedplan oorskakel het hulle die presiese

bloedsamestelling vir die genetiese BLUP ontleding

benodig. Terloops, die LNR het die Simbra BLUP

evaluering sonder die bloedsamestelling gedoen wat vir

ons vreemd was want die verskil tussen byvoorbeeld ’n

S3/4 B1/4 en ’n S 1/4 B 3/4 Simbra is groter as tussen baie

rasse. Omdat Breedplan die bloed samestelling weens

verstaanbare redes verplig, het ons ’n probleem met alle

‘cum’ diere gehad en is daar baie moeite gedoen om die

‘bloed samestelling’ van die eienaars te bekom. Vandag

word dit by opname gedoen.

Dit is ook noemenswaardig dat die aanbevole B1

kruising Sim-bulle op Bra-koeie was, nie soseer om

die Simmentaler bulmark te bevorder nie maar weens

makliker kalwing van die BxS kombinasie. Hierdie besluit

was gebaseer op Universiteit Georgia proewe waar die

B-bul x S-koei kombinasie se kalwers 38kg geweeg het

die SxB 30kg (diesefde omgewing en genetika).

Waarom destyds 3/4 Simmentaler?Die belangrikste redes waarom ons op 3/4 Sim – 1/4 Bra

besluit het, was:

(i) Persoonlike onderhoude met ’n aantal voerkrale

oor watter SimxBra kruisings die beste vaar. Die

antwoord was deurgaans “hoe meer Simmentaler

bloed hoe beter”.

(ii) Wetenskaplike navorsing wat toon dat ’n te hoë

proporsie Brahman ...

- puberteit-ouderdom verhoog (Plasse, 1986;

Cartwright 1980);

- groeiprestasie verlaag (Holroyd, 1990);

- vleiskwaliteit verswak (Marschall, 1994) en

- temperament verswak (Turner, persoonlik).

(iii) Die verpligte stoet Simmentaler bul op B2 koeie het

seker ook ’n ietwat ‘politiese oorsprong’ aangesien

teenstanders van die Simbra-gedagte seker met reg

gevoel het die Simmentaler bulmark benadeel gaan

word en derhalwe het ons ’n nuwe mark vir stoet

Simmentalers geskep.

’n Ander hier tersaaklike aanname was dat prolaps

probleme aan die Zebu se Y-chromosoom (derhalwe

die bul) gekoppel word. Ons het by Simmentaler

vriend Prof. Dieter Osterhoff van UP se Fakulteit

Veeartsenykunde gaan kers opsteek, en hy het bevestig

dat die Y-chromosoom van Bos Indicus en Bos Taurus

verskil (acrocentriese Y en sub-metasentriese Y) en dat

die nageslag van ’n Simmentaler bul (dis nou die F1’s)

minder prolaps probleme behoort te hê, maar dat die

saak eers deeglik nagevors moet word.

Ons stelsel verskil baie van die VSA program.Die rede waarom ons die ras Simbra sonder ‘h’ gedoop

het is omdat ons teelplan van die begin baie van die

VSA program verskil het. Hulle het twee kategorieë nl.

‘purebred’ (volbloed) en ‘percentage’. Eersgenoemde is 5/8 Simmentaler x 3/8 Brahman en laasgenoemde bevat

’n minimum van 3/8 Simmentaler en 1/4 Brahman en ’n

maksimum van 3/8 ‘ander bloed’ is toelaatbaar. Dan het

hulle nie die F1 tot F4 stabilisering nie en jy kan enige tyd

weer ’n suiwer basis ras bul gebruik om ’n ‘purebred’ te

teel deur byvoorbeeld ’n Simmentaler bul op ’n 1/4 Sim 3/4

Bra koei te gebruik. Ingevoerde semen van ’n ‘purebred’

Simbrah word nie-outomaties by ons as F4 geklassifiseer

nie. Die F-generasie toekenning in ons kuddeboek hang

af van die Simbrah se stamboom en ’n ‘purebred’ kan as

F1 geklas word. Die Simbrah het ook nie verpligte keuring

nie en diere word by geboorte aanmelding geregistreer.

Teelprogram word gewysigIn die mid 90’er jare het die bestuur gevoel dat ’n meer

buigsame teelprogram tot groter deelname kan lei en is ’n

dinkskrum gereël waar telers en wetenskaplikes die saak

kon uitpluis. Daar is besluit om ’n groter variasie in bloed

samestelling toe te laat. Die 3/4S : 1/4B gedagte is vervang

met ’n stelsel wat ’n wye reeks Simmentaler/Brahman

kruisings as F1 toegelaat. Die Basis Registers B1 en

B2 word vervang met ’n F1 register bestaande uit die

nageslag van geregistreerde Simmentaler-, Brahman

of Simbra bulle en enige Simmentaler, Brahman of

“Simbra-tipe” koeie wat d.m.v. ’n geboorte kennisgewing

aangemeld word OF enige Simmentaler x Brahman

kruis vroulike dier wat op voorkoms deur die keurder as

fenotipe cum genotipe ingeskryf word. Daarna ’n F2 tot

F4 stabilisasie stelsel waar die kalf se F-generasie een

hoër is as die van die laagste ouer. Weens konstitusionele

en Veeverbeterings Wet verpligtinge kon ons die nuwe

stelsel eers in 1997 implementeer. Op dié dinkskrum is

die vermindering van F4 na F3 ook oorweeg maar die

meerderheid het op F4 besluit.

Sim

bra

: Die

Beg

in •

Th

e St

art

27


Die Peter Massmann gebou,

die genootskap se huidige kantoor, Bloemfontein 2012

Wat is die bloed samestelling van die aktiewe populasie

(vroulik oor 2 jaar, cum uitgesluit)? Ek het dit interes-

santheidshalwe van tyd tot tyd bereken en my laaste

analise was: 1/2 S - 1/2 B = 53%5/8 S - 3/4 B = 30%3/4 S – 1/4 B = 10%3/8 S – 5/8 B = 5%1/4 S – 3/4 B = 2%

Ek skat dat vandag se aktiewe populasie ’n gemiddelde

Simmentaler bloedaandeel van tussen 63% (5/8) en 75%

(3/4) het maar hulle sê moenie skat nie, bereken dit.

Van dag-een het ons ’n oop-kuddeboek stelsel bevorder

om gedurig nuwe bloed in te kry en ek hoop dit bly altyd

so. Nieteenstaande hiervan moet die persentasie F4’s of

SP’s binne die totale populasie stadigaan vermeerder so

nie loop dinge nie soos dit hoort. Tien jaar gelede het die

getal F4’s, 3% van alle vroulik beloop, vyf jaar gelede het

dit na 10% verbeter en vandag is dit net 12%. Iets waarna

die Simbra komitee moet kyk.

Dit moet behoue blyIn beide stelsels was die uitsluitlike gebruik van

geregistreerde bulle van die allergrootste belang en ek

hoop dat dit nog daadwerklik gekontroleer word. Daar is

rasse wat deesdae keuring nie meer verplig nie en ook

hier hoop ek dat dit nooit die geval by die Simbra gaan

wees nie. Dit gaan nie net oor strukturele korrektheid nie

maar veral ook oor tipe. Daar is herhaalde kere besluit

dat F1 tot F4 diere wat nie die herkenbare eienskappe

van beide stamrasse vertoon nie afkeur moet word.

Hoe besluit die keurder hieroor? As die dier in die

hulpstamboek A afdeling van een van die stamrasse

opneembaar is, is dit nie ’n Simbra nie.

Monitor dit gerus

Dit verg nogal ’n moeilike analise, maar ek het gereeld

gekyk na die binneras- seleksiedruk d.w.s. hoeveel

van die diere wat by geboorte aangemeld word, word

uiteindelik goedgekeur en geregistreer. Die laaste

analise voor my uittrede vyf jaar gelede het ’n baie hoë of

strawwe seleksie proses by Simbra bulle getoon:

• 5 uit die 100 bulle word net na geboorte deur teler

geprul;

• 60 word deur teler geprul voor keuring en dus nie

aan keurder voorgestel nie;

• 10 word deur keurder afgekeur en net

• 25 uit die 100 word deur keurder goedgekeur en

derhalwe geregistreer.

Nog ’n belangrike gedagte: Indien die regte seleksie proses

plaasvind, moet die volgende F-generasie geneties beter wees as die vorige m.a.w. F4’s beter as F3 wat beter

is as F2 ens. Omdat teelwaardes oor jare en F-generasies

vergelykbaar is, kan die genetiese prestasie van die

verskillende F-diere met mekaar vergelyk word. Volgens

Die Gewese Simbra hoofkantoor in Suidelike Afrika (Bloemfontein, Goddardstraat).

Sim

bra

: Die

Beg

in •

Th

e St

art

28


my laaste ontleding op die aktiewe Simbra populasie

(vroulik >2j) en gemeet aan 200 en 400 dae teelwaardes

was F3 en F4 beter (saam groepeer weens min F4’s) as

die F2 wat beter was as F1. Dit is goeie promosie vir ’n

ontwikkelende ras en getuig van korrekte seleksie.

Redes vir die suksesverhaal

Van nêrens na vyfde uit 38. By ras-registrasie in 1987

was daar 20 telers met 200 F-diere. In die begin het dit

maar moeilik gegaan omdat die ‘basterbees’ gedagte

nie onder belangrike kommersiële bulkopers pos gevat

het nie. Orals is verkondig dat ’n basterbul nie ’n suiwer

bul in ’n kruisteel-program kan vervang nie.

• Tien jaar later in 1997 is daar 45 telers met 4800

vroulike F-diere oor twee jaar. Redelike vordering en

Simbra skuif op na die 12de plek van die 26 rasse

daardie jaar.

• En toe die ontploffing - tien jaar later in 2007 staan

Simbra op die 5de plek met oor die 15 000 vroulik

>2j en 190 telers. Dit is ’n jaarlikse styging van 23%.

• Huidig (2011), steeds in die 5de plek uit 38 rasse met

22 300 vroulik >2j. Die jaarlikse toename van 2007

na 2011 was 10%.

Die redes daarvoor?

1. Die basiese beginsels van ras-skepping soos hierin

verduidelik was korrek gehanteer. Ons het ’n stelsel

volgens eie behoeftes geskep en nie die Simbrah of

enige ander komposiet ras se teelplan gedupliseer nie.

2. Die belangrikste rede - onmiddellike beskikbaarheid

van ’n finansiële sterk genootskap bestaande uit

’n professionele raad/bestuur, betaalde kantoor

gebou met meublement en rekenaar apparatuur,

kantoor dames bekend vir hul uitmuntende

dienslewering, kortom volgens ’n destydse artikel in

Landbouweekblad ‘die beste kantoor’ in die bedryf.

3. Ervare raadgewers/keurders en paneel van

beoordelaars.

4. Soos reeds vermeld ’n doelgerigtheid goed

deurdagte teeldoelwit, ons het presies geweet wat

ons wil teel.

5. Vanaf die begin ’n minimum koeikudde grootte van

30 vir aansluiting.

6. Verpligte keuring.

7. Net geregistreerde/gekeurde bulle van die drie rasse

mag gebruik word.

8. Die Simmentalers het met ’n aantal eerstes in die

bedryf gespog wat ook onmiddellik vir die Simbra’s

beskikbaar was. Hier dink ek aan die KI program,

ster of elite koei program, minimum skrotum

vereistes vir registrasie, Simdex, super koei skouklas,

blup skouklas en ‘scoring’ by keuring.

9. ’n ‘Aggressiewe’ promosiebeleid waar van 6-10%

van die totale Simbra inkomste spandeer was aan

nasionale promosie (dit sluit kursusse, skoue en

joernale uit, want dit is nie promosie nie).

10. Veral ons Presidente het van die begin ’n gees van

samewerking geskep deur telers van beide rasse

na alle geleenthede, soos byvoorbeeld nasionale

kampioenskap-gesellighede en wêreld kongres-

dinees, uit te nooi.

11. Afgesien van twee, het alle Presidente wat

Simmentalers geteel het ook met Simbra’s begin.

12. Om kruissubsidiëring te vermy het ek vir eerste

aantal jare afsonderlike inkomste/uitgawe state vir

die rasse aan die Raad voorgelê – dit het gewerk.

13. Laastens, ’n hoogs mededingende bekostigbare

alomvattende dienspakket. In die vier laaste jaar

voordat ek weg is, was die jaarlikse verhoging nooit

hoër as inflasie nie en dienste aan telers is deurentyd

verbeter.

Prestasietoetsing

In die begin met ’n groot persentasie F1 diere, klein

databasis, en ek glo ook omdat die LNR nie die bloed

samestelling in ag geneem het nie, het dit moeilik

gegaan omdat telers seker met reg nie die teelwaardes

vertrou het nie. Danksy toegewyde Simbra telers, goeie

propaganda, vanaf 2002 ’n spotgoedkoop fooi en die

Breedplan stelsel, is die prestasietoets deelname na 80%

van die populasie verhoog. Ons wou dit nie verplig nie en

Willie Angus het altyd gesê as jy iets verplig sal diegene

wat nie daaraan glo nie dit halfhartig toepas en sodoende

foutiewe data tot nadeel van prestasietoetsing indien.

Waarom is maksimum prestasietoets deelname so

belangrik vir ’n komposiet? Afgesien van geslag,

geboortedatum, moeder ouderdom, ens. word Simbra

weeg groepe ook volgens F-generasie verdeel wat

die uiteindelike groep baie klein maak. Daarom is nie-

selektiewe toetsing van ALLE diere binne die kudde, sowel

as ’n hoë deelname binne rasverband van allergrootste

belang. Verder speel die bloed samestelling ook ’n rol in

die analise. Gelukkig het Simbra van al die groot rasse,

na Beefmaster en Bonsmara, die grootste koeikuddes.

“There is an effectiveness in numbers , which in animal breeding is seldom equaled

by breeding skill”– JA Hofmeyr

Laastens, waar heterose by F1’s ’n baie groter rol

speel as teelwaardes (o.a. beperkte familie skakels

vir teelwaarde analise) word seleksie op grond van

teelwaardes al hoe belangriker met hoër F-graderings.

Die F4 moet ’n dier wees met behoubare basterkrag

sowel as goeie teelwaardes.

Nog ’n rede vir die Simbra suksesverhaal was deelname

aan Breedplan. Die genootskap was die eerste wat na

jare se baklei teen die monopolistiese Stamboek/LNR

stelsel nieteenstaande hewige teëkanting van Stamboek

en die LNR die Breedplan stelsel geïmplementeer het.

Destydse President Llewellyn Angus tydens die 2001

jaarvergadering:

“ In die afgelope jaar is seker een van die belangrikste

besluite geneem nl. die integrasie van ons

telersgenootskap se moderne stamboom-stelsel met

Sim

bra

: Die

Beg

in •

Th

e St

art

29


die wêreld se mees gevorderde vleisbees genetiese

evaluasie stelsel Breedplan Internasional. In ons

soeke na moderne prestasietoets-dienste het ons na

voorleggings van die LNR en Breedplan geluister en

op laasgenoemde besluit. Hierdie stelsel word tans

deur 74 telersgenootskappe in 13 lande gebruik.

Een van die redes waarom ons hulle gekies het, is

omdat hulle teelwaardes uiters noukeurig, sistematies

en korrek verwerk word. Met meer as 200 personeel

(18 Ph.D. wetenskaplikes) is ons voortdurend van die

jongste tegnologie verseker.”

Die daaropvolgende President, Dr. Johan Kluyts, oor die

nuwe Diereverbetering Wet:

“Die monopolistiese stelsels waar slegs enkele

organisasies dienste kon lewer, is iets van die verlede.

Inderdaad ’n baie positiewe verwikkeling wat veral die

volgende groot voordele vir die Simbra bedryf gehad

het:

(i) Ons eie rasegte vyf generasie registrasiesertifikaat

met waardevolle teel en prestasie inligting wat

telers in staat stel om ingeligte seleksie besluite te

neem en

(ii) deelname aan die Breedplan stelsel wat seker as

een van die beste prestasietoets stelsels in die

wêreld beskou kan word, en wat volgens huidige

inligting ook in die toekoms n leidende rol sal

speel.”

Baie is nie bewus daarvan dat ons die keuse tussen die

LNR of Breedplan prestasietoetsing aan Simbra telers

oorgelaat het. Deelname aan die LNR skema het egter

vinnig gedaal omdat ons ’n beter stelsel teen ’n goedkoper

prys kon aanbied. Weens besparing in die genootskap se

oorskakeling van stelsels het telers wat Breedplan gekies

het die volgende finansiële voordeel geniet:

• Jaarlikse deelname fooi 10% goedkoper as by die LNR;

• Geen aansluitings fooi vergeleke met die LNR se R300.

• Vir die eerste jaar gratis prestasietoets dienste.

Afgesien van die inagneming van die bloed samestelling

het ons ook verwelkom dat Breedplan navorsing doen

om die akkuraatheid van F1 en F2’s se melk teelwaardes

te verbeter omdat daar normaalweg twee prestasie

getoetste generasies benodig word om die melk waarde

te beraam.

Wenk aan die bestuur: Weens leemtes of eerder

onkunde by baie telers van alle rasse oor bestuursgroepe

en selektiewe toetsing moet julle meer klem lê nie op

hoeveel telers deelneem nie maar hoeveel dit korrek

doen. A.g.v. die familie koppeling prosedure in die BLUP

analise kan die anders behandelde dier (bv. skou) wat

Sim

bra

: Die

Beg

in •

Th

e St

art

30


Birgit Wiechmann (Mica Stud)... our First World Simbra Forum show princess.

Die Beste Vleisbees “Corsel Cor”,’n Simbra geteel deur Cornelis Derksen, Viljoenskroon, met mnr Richard Hagerman (Skou-president), me Heidi Köster (beoordeelaar). Josef Mogorosi en mnr Derksen. ’n Simbra geteel deur mnr Derksen is aangewys as die beste Fase C bul van alle vleis- en dubbeldoel rasse.

At the first Simbrah World Forum f.l.t.r.: Messrs Has Häkel (President World Simmentaler/Flekvieh Ferderation), Paul Smit (Deputy Minister of Agriculture Namibia), Peter Massmann (President World Federation Simbra Committee), Dr Arthur Bagot-Smith (Chairman Simbra Arranging Committee) and Wolfhard Aring (President Simmentaler/Simbra Breeders’ Association of Namibia).

saam met die ander geweeg is ’n foutiewe teelwaarde

kettingreaksie tot gevolg hê. Genootskap personeel

moet die nodige opleiding aan telers voorsien. Doen dit

reg of doen dit glad nie.

Gebruik die oog en skaal: Jy kry goeie presteerders wat

nie mooi is nie asook skou kampioene met swak prestasie.

Ek gebruik altyd die volgende aanhaling van Dr. Parrett :

“Simply put, cattle have to be physically sound, but

also genetically.

If animals are similar in type, genetics win, if they are

similar in genetics, type wins.

Genetics can’t win if an animal is unsound.

Type can’t win if an animal has genetics way below

breed average.”

Internasionale erkenning

Daar was nie ’n wêreld Simbra(h) liggaam nie. Ek het al ’n

aantal jare op die Simmentaler Wêreld Federasie (WSFF)

se Uitvoerende Raad gedien en het voorgetsel dat ons

’n Simbrah afdeling skep, omdat ek bang was ’n ander

instansie in SA begin met ’n verwante sintetiese ras soos

bv. Brahsim. Internasionale alleenreg tot registrasie van

Simbra’s in Suider-Afrika was ’n prioriteit vir my, veral

omdat ons a.g.v. ons ‘wegbreek’ aksie nie baie populêr

by die Dpt. Landbou, Irene en Stamboek was nie. Die

WSFF voorsitter versoek ’n voorlegging vir die 1999

raadsvergadering in Hongarye.

Ek kontak al die ander Simbra(h) lande en stel ’n verslag

op wat o.a. die volgende bepaal:

(i) Rasse wat onder die volgende ‘handelsname’ in hulle

lande bekend is geniet internasionale erkenning deur

die WSF: Simbrah (VSA, Australië en Mexico), Simbrasil

(Brasilië) en Simbra (RSA, Namibia en Zimbabwe).

(ii) Die registrasie en prestasie toets programme van

hierdie lande, wat in die stukke geformuleer was,

word deur die WSF goedgekeur.

(iii) Bloed samestelling en stabilisasie bly ’n genootskap

aangeleentheid.

(iv) Die WSF stig ’n Simbrah Komitee. Verteenwoordiging

hierop geskied d.m.v. die amptelike WSF

verteenwoordiger van daardie land.

Daar was ietwat teenstand weens die ‘foreign blood’

in die Simbra, maar my redenasie was dat lande soos

die VSA (Angus) en Switserland (Rooi Holstein) ook

‘foreign blood’ programme het en dat die Simbra

kuddeboeke konstitusioneel almal binne die Simmentaler

genootskappe is. Met goeie ondersteuning deur die

WSFF Voorsitter en die Simbrah lande is die Simbrah

konsep aanvaar en ons alleenreg in Suider-Afrika

internasionaal bevestig. Die WSFF bevestig hierdie

erkenning skriftelik aan ons Dpt Landbou.

Sim

bra

: Die

Beg

in •

Th

e St

art

31


Corzel Cor F2van C Derksen wat die inerras Gouebeker in1999 gewen het. (Foto uit Simbra Joernaal 1999)

Makam Stix(Foto uit 1998 Simbra Joernaal)

Nadat hulle my as Simbrah Komitee Voorsitter verkies

het doen ek, terloops sonder die medewete van Namibië

se Simbra’s, aansoek om die eerste wêreld kongress in

2000 in Namibië aan te bied (die Simmentalers het die

1ste Simmentaler wêreld kongress in 1976 in Pretoria

aangebied). Dit word goedgekeur maar moet as Forum en

nie Kongres bekend staan. My opvolger as WSFF Simbrah

Voorsitter is julle huidige President. Dr. Johan Kluyts.

Namibië se Simbra Komitee het ’n uitstaande 1ste

amptelike Internasionale Simbra(h) Forum en gepaard-

gaande skou aangebied. Daar was 15 vertoners met 170

diere en Martin Seyferdt en Willie Grobler het beoordeel.

Die wêreld forum groot kampioene was die bul Metsibra

Metsi F2 van Dithelm Metzger en die koei Bee-Es Shulie

F2 van Arthur Bagot-Smit. Simbra Komitee Voorsitter

Llewellyn Angus reël dat hierdié komitee vir die eerste

keer in Windhoek vergader.

Enkele eerstes

• 1ste Simbra simposium Februarie 1991 by Prof.

J.C. Steenekamp, Lydenburg wat gevolg was deur

baie ander saamtrekke om die ras te bespreek.

Teenwoordig ’n paar Simmentaler raseksaminatore

en raadslede, telers o.a. R Rusch, H Kock, D Metzger

en J Stellemacher van Namibië sowel as die keurders

S Buys, H Heyns, R Pasch en W Volschenk.

• 1ste Simbra Komitee om Raad met Simbra sake

te adviseer verkies in 1991 in ’n klein kamertjie (en

daar was nog plek) : J.C. Steenekamp, Lydenburg;

L Angus, Arlington en J Styger, Klerksdorp.

• 1ste geregistreerde F1 bul ‘Makam 841’

(75%S:25%B) van W Aring, Gobabis gebore Oktober

1984 en goedgekeur 1987 uit ’n B2 koei en ’n Toverberg

Simmentaler bul. Die Simbra bul is vandag ’n ‘trait

leader’ in 200, 400 en 600dae. Hy was ook die oupa

van die eerste nasionale kampioenbul Makam Stix.

• 1ste F4 of SP bul ‘Wisp Will 9442F4’ (69%:31%)

gebore presies tien jaar later in Oktober 1994

en goedgekeur in 1995. Die bul se vader Wisp

Will 9156F3 is in ’n paar kuddes gebruik en het

125 kuddeboek aangetekende nageslag.

• 1ste genootskap-KI bul. Ons het, tot voordeel van

die telers en ras, ’n baie populêre en winsgewende

KI program gehad. Die eerste Simbra KI bul was

Makam StixF2 (75:25), “die reisiger”. Gebore 1993,

Fase C Neudam uit 139 bulle van 5 rasse het Stix

die hoogste GDT, deur keurder op plaas as KI bul

gekies, na Taurus Pretoria vir saad opvangs, terug

na Gobabis waar hy reserwe opperste vleisbees

kampioen word, Windhoek skou toe en word

opperste vleisbees kampioen, verkoop vir R15 000

aan J.C. Steenekamp, Lydenburg en reis terug na

SA. Vandag is hy ’n geboorte en karkas gewig EBV

trait leader met 200, 400 en 600 in die top 15% van

die ras.

• 1ste Internasionale Simbra(h) Forum in 2000:

Hierbo behandel

• 1ste Simbra opleidings kursus in 1995. D Metzger,

F Mare, C Crous en P van Zyl slaag met ’n A-simbool.

• 1ste Internasionals Suid-Afrika, 1996 in Pretoria

gesamentlik met die grootste Simmentaler skou

ooit in die wêreld (Wêreld Federasie bevestiging).

D Morley en R Rusch (beide senior beoordelaars

van Brahman, Simbra en Simmentaler)

beoordeel die 130 diere van 8 vertoners.

Groot kampioene J.C. Steenekamp se Makam Stix

(sien KI bul hierbo) en A Bagot-Smith van Namibia se

Bee-Es 92238F2.

• 1ste Internasionals Namibia, 1997 in Windhoek

met 45 diere van 4 vertoners en met D Morley en

J Pretorius as beoordelaars.

Sim

bra

: Die

Beg

in •

Th

e St

art

32


(1) B Gaden; D Johnston; H Ritchie; S Hammock; M Scholtz.s

Groot kampioen bul Metsibra Tingeling F2 van D

Metzger en Bee-Es Betty F2 van A Bagot-Smith.

• 1ste Simbra wenner van seker die mees gesogte

trofee, die Rand skou Gold Cup vir vleisbeeste was

in 1999 Corzel Cor F2 van C Derksen. Dieselfde

bul was in 1998 die Rand skou Interras Fase C

kampioen.

Padkos, sonder biltong

Bekende genetika veekundiges(1) stem saam dat die

belangrikste eienskap van enige komposiet ras sy

behoubare basterkrag of heterose is. As jy dit verloor

is jy ook verlore. Dit kan alleenlik behou word deur (i)

genetiese diversiteit te handhaaf en (ii) enige vorm van

inteling te vermy. Gebruik altyd bulle wat 0% verwant

is aan jou koeie. Breedplan het ’n inteling-koëffisiënt

program op die Simbra web waar jy jou hele koeikudde

d.m.v. ’n paar muis-klieke aan ’n potensiële nuwe bul kan

koppel om inteling te bepaal, en dis ’n gratis diens.

Die volgende moet baie meer deur telers en die

genootskap bevorder word. Bekende veekundige J

Bourdon (vertaal): “Dit is voordelig om kruisgeteelde koei

kuddes met eiesoortige komposiet bulle met positiewe

teelwaardes te paar”. Weens die baie groot Simmentaler/

Brahman tipe kommersiële populasie in Suidelike Afrika

is dit ’n geweldige plus vir die Simbra bulmark. Dis ’n

troefkaart wat gespeel moet word.

Die persepsie van ’n groot binne-ras variasie of

‘vrugteslaai’ by komposiete moet d.m.v. genootskaps-

aksies reggestel word. Volgens die literatuur is daar

by sogenaamde kwalitatiewe eienskappe soos kleur

en horings wel ’n groot variasie by komposiete maar

dit is nie noodwendig by produksie of kwantitatiewe

eienskappe die geval nie.

“Composite performance is as consistent as purebred performance”

– G Gregory

“A study of three composite lines and their parental purebreds, conducted by the US Meat Animal Research Center, found no

significant difference in the coefficient of variation for reproduction, production or

carcass traits measured”– J Gossey

Navorsing toon dat bul vrugbaarheid by Zebu en

Zebu gebaseerde komposiete ’n groter probleem as

by Britse/Europese rasse is (het al voorheen daaroor

geskryf) en dat seleksie vir skrotum omvang (SO) die

situasie kan verbeter. Aangesien die SO teelwaarde die

genetiese meriete sonder die invloed van omgewing

weerspieël en dit hoog oorerflik is, is dit ’n baie beter

seleksie hulpmiddel om te gebruik as die rou SO meting.

Dit is ook maklik meetbaar verkieslik sommer saam met

400dae gewigsbepaling. Dan het SO die voordeel dat dit

hoog gekorreleer is met 400 dae gewig (0.63) maar laag

met geboortegewig (0.08). Seleksie vir SO teelwaardes

behoort dus groei van geboorte na 400 dae te verbeter

sonder om geboortegewig noemenswaardig te verhoog

nie. Die verband tussen ’n goeie SO teelwaardes en

vroeër puberteit by die bul se dogters is alombekend.

In die laaste analise wat die totale databasis insluit was

daar net 1600 skrotum rekords vergeleke met oor die

70 000 speen gewigte. Vrugbaarheid is veral by die bul

baie belangriker as speengewig. Ek hoop dat SO meer

aandag as tans sal geniet.

Die groter skedes by Zebu en in ’n minder mate by

Zebu komposiete is welbekend. “Dit word algemeen

aanvaar dat die konformasie van die skede die

belangrikste bydraende faktor tot prolaps ontwikkeling is.

Die onaanvaarbare skede word gekenmerk deur onder

andere - die skede is laer as os-na-os (knie na hak) lyn,

skede opening groot en oop, tuit en opening wys na

onder, skede vertoon swaar en velvou kom algemeen

voor.” (J Kluyts). In ’n ontleding wat ek tien jaar gelede

op alle gekeurde bulle uitgevoer het, was die afkeur

persentasie by ‘Brahman tipe’ Simbra’s 36% teenoor

net 25% by ‘Simmentaler tipe Simbra’s (elke dier het ’n

S of B tipe letter by keuring gekry). Omdat dit ongewoon

was, het ek die afgekeur redes ontleed en vind toe dat

32% van die afgekeurde B-tipe Simbra bulle weens

onaanvaarbare skedes afgekeur was vergeleke met net

11% by die S-tipe Simbra bulle.

Oorerflikhede van skede konformasie is redelik hoog en

ons kan teen die ongewenste bulle/bloedlyne selekteer

deur ’n skede teelwaarde te ontwikkel. Daarvoor moet

diere gepunt word. Die kantoor het al in die laat 1980’s ’n

Simbra skede/naelvel puntstelsel geskep wat by speen,

voordat swak skedes uitgeskot word, deur telers gebruik

kan word en ek hoop baie telers daaraan deelneem.

Waarom beveel ons aan om terselfdertyd ook die naelvel

van verse te punt? In die VSA het hulle 25 000 Brangus

bulle en verse by speen gepunt en hoë genetiese

korrelasie van 0.51 gekry. “The genetic correlation

between sheath and naval score indicates that many of

the same genes control both weaning sheath and naval

score but also suggests that sheath and naval scores are

not identical traits.” (Kriese et al.)

Alhoewel poena teling weens genetiese redes meer

gekompliseerd is by Zebu gebaseerde rasse as by Brits/

Europees, is dit besonders belangrik by ’n ‘easy care’

ras soos die Simbra. Ons het destyds al die verpligte

onthoring reël geskep maar verwyder horings eerder

geneties. By die Simmentaler het ons met genootskap

gedrewe KI projekte en programme baie t.o.v. van die

poena faktor bereik.

Simbra telers onthou - “The future is not an extension of the past. Yesterdays success will not guarantee tomorrow’s profit.” (Brand Pretorius)

Oorsee groet telers so “Glueck im Stall” (vertaal

Voorspoed of geluk in jou stal) want daarsonder is

suksesvolle teling baie moeilik.

Bloemfontein, Maart 2012

Sim

bra

: Die

Beg

in •

Th

e St

art

34


Sim

bra

: Die

Beg

in •

Th

e St

art

36


Makam Simbra

Uit Landbouweekblad 16 September 1988

“Nadat die Simbra einde verlede jaar kragtens die Vee ver-

beterings wet amptelik as ’n ontwikkelende ras erken is, is daar

hernieude belangstelling in dié projek, wat by die Simmen-

taler bees telers genootskap ingelyf is. Mnr. C.P. Massmann,

rasdirekteur van die genootskap, het gesê altesame vyftig lede

in SWA/Namibië neem al aan die Simbra-teelprogram deel.

Mnr. Wolfhard Aring Mnr. C.P. Massmann

Sisal 90Beescor Ruben

Barbo U6792

Obelix A841F1

Majestix (Stix)1ste Simbra KI Bul op Irene Miraculix

Sim

bra

: Die

Beg

in •

Th

e St

art

37


Belangdstelling in die Simbra kom reeds ver. Die

bees is veral gegrond op die gesamentlike genepoel

van die Simmentaler en Brahmaan – onderskeidelik

die getalsterkste duddeldoel- en vleisras ter wêreld.

Kruisings tussen die twee rasse het wêreldwyd sulke

goeie resultate gelewer dat die Amerikaners al geruime

tyd besig is om hul eie Simbra op ’n grondslag van 5/8

Simmentaler x 3/8 Brahman te vestig. Daarenteen het

ons eie telers op ’n samestelling van 3/4 Simmentaler x 1/4

Brahmaan vir hul Simbra besluit (die Yanks het nog die

ekstra ‘h’ ook bygesit wat Simbrah lees). Verskeie redes

het tot ons telers se besluit oor rassamestelling gelei:

• Veekundiges by groot voerkrale en kommersiële

beesvleisprodusente verkies die hoër melkproduksie

van die dier met meer Simmentalerbloed en die

invloed daarvan op speengewig.

• Dit is ’n goeie kombinasie vir die produksie van

maerder vleis volgens verbruikersvoorkeur.

• Die kleiner persentasie Brahmanbloed verminder

moontlike probleme met skede en temperament.

Edefix Trubadix Final Mix

Star Mix

Sim

bra

: Die

Beg

in •

Th

e St

art

38


Dit is ook belangrik om daarop te let dat, anders as by

die Simmentaler, waar die derde geslag as suiwer aanvaar

word, die Simbra oor vier geslagte moet stabiliseer voordat

dit as ’n suiwer ras aanvaar kan word. Halfkruiskoeie word

as basisdiere in kuddes met minstens 30 verse of koeie

aanvaar. ’n Geregistreerde Simmentalerbul by sulke koeie

het ’n F1-nageslag met die gewenste bloedsamestelling

tot gevolg. Om gekeur te kan word moet hierdie geslag se

ouers egter eienbaar en hul prestasierekords beskikbaar

wees (prestasietoetsing is verpligtend).

F4-diere wat aan die keur- en prestasievereistes vol doen,

word as rasegte Simbras geregistreer. Soos by enige

ont wik kelende ras, kan nou nog nie van ras standaarde

gepraat word nie, maar daar is ’n reeks van tekort-

kominge waarteen reg van die begin af gewaak moet

word. Alle kalwers moet onthoring en natuurlike poens-

koppe moet as sulks geregistreer word. Van die eerste

boere wat met die Simbra begin het, is mnr. Wolfhard

Aring van die Makam Stoet, Gobabis. Vir hom is die

Simbra nie heeltemal nuut nie; hy het reeds sedert 1973

’n Simmentalerstoet en selfs voordat die Simbra-gedagte

Twee van die geregistreerde Simmentaler - Brahman

bulle wat op mnr. Aring se plaas in die Simbraprogram

gebruik word

vorm begin kry het, het hy in sy kommersiële kudde

ervaar dat ’n kruising van 3/4 Simmentaler x 1/4 Brahman

in sy toestande goeie resultate lewer. Mnr. Aring boer

nou op 8 000 ha wat in 68 kampe verdeel is. Daarop

hou hy drie troppe beeste aan: ’n kommersiële kudde

met 100 koeie; ’n Simmentalerstoet met 80 koeie, en die

Simbrateelkudde – ook met 80 koeie.

Elke trop het ’n eie stelsel met 13 kampe waarin hulle in die

reënseisoen weekliks en in die winter tweeweekliks roteer.

Die natuurlike veld word deurgaans met ’n lek aangevul.”

Makam is een van die eerste plase waar al ’n hele aantal

F1-Simbras loop wat op die plaas aan onder meer

telersgenootskaptoetse onderwerp word. Die eerste

Simbrabul is onlangs op Omatjenne in ’n Fase C-toets

opgeneem. Die eerste F2 -kalwers word binnekort

gebore. Volgens mnr. Aring is dit nog te vroeg om

uitsprake oor die ras te lewer, veral weens ’n gebrek aan

gemete prestasies in hierdie stadium. Hy is in elk geval

tevrede dat sy koeie sonder moeite in die veld kalf. Die

jongste klompie F1 -kalwers het by geboorte gemiddeld

Sim

bra

: Die

Beg

in •

Th

e St

art

39


Telers

37 kg geweeg. Die wat in Oktober die vorige jaar (1987) gebore is, het by speen

op 210 dae gemiddeld 280 kg geweeg. Hul ma’s se gewig was toe 514 kg.

Volgens bevindinge in voerkrale lyk dit of die nuwe ras ’n plek in

speenkalfproduksie het. Terselfdertyd heers groot belangstelling om te sien hoe

dit in osproduksie- stelsels vaar, waar die diere op 24 tot 30 maande van die

veld af bemark word.

Sim

bra

: Die

Beg

in •

Th

e St

art

39

Sim

bra

: Die

Beg

in •

Th

e St

art

40


Ons het aan elkeen van Fanie Maré, Adriaan Odendaal,

dr Johan Kluyts, Rudy Slippers, Ekkehard Pape, Kalla

Heimstadt en William Angus* ’n klompie vrae gevra en

deel graag hulle antwoorde met ons telers:

1. Wanneer en hoe het u betrokke geraak by die Simbra-program?

Fanie Maré: Ek het op daardie stadium met

Simmentaler-Afrikanerkruise geboer en het van Hennie

Snyman, veekundige van Vleissentraal, verneem dat

die Simmentaler Beestelersgenootskap met ’n nuwe ras

begin, waarna ons in 1986 aangesluit het.

Adriaan Odendaal: In 1988 het ek aangesluit omdat ek

as Simmentaler-teler die geleentheid gesien het om met

Simbras te boer en besef dat daar ’n groot mark vir die

diere sal wees.

Dr Johan Kluyts: Ons het in 1986 by die genootskap

aangesluit met die doel om Simbras te teel (ons het

reeds ’n groot Brahman-kudde gehad). Ons het ’n aantal

Simmentaler vroulike diere aangekoop, maar hulle was

so goed dat ons suiwer geteel het. In 1999 is ons eerste

Simbra-kalwers gebore.

William Angus*: Nog voor die ras gestig is, was ek

ook lid van die eerste Simbra Advieskomitee en later

voorsitter daarvan vir sewe jaar.

Ekkehard Pape: Oom Gert Olschewski van die Meerhof

Simmentalerstoet en ’n raadslid van die Simmentaler

Beestelersvereniging, het ons vertel dat die genootskap

besig is met die Simbraprojek en dat dit vir ons

omstandighede ’n goeie oplossing sou wees, aangesien

ons albei rasse reeds gebruik het. Ons het toe in 1986

lewenslede van die genootskap geword.

SIMBRA-pioniers: 25 Jaar op die telingspad

25 Jaar is ’n lang tyd, maar in teling is dit ’n

oogwink. Om 25 jaar in die tronk te sit, of om 25

jaar te wag dat jou span die Curriebeker wen, kan

soos ’n leeftyd voel. Maar vir die skepping van

’n nuwe ras, is 25 jaar ’n kort tydperk. Hiermee

stem al die Simbra-pioniers met wie ons gaan

gesels het, volmondig saam.

1987 90’s 2008 2012

The Complete All-Rounder ™

William Angus* Llewellyn Angus het vrae namens sy oorlede Pa beantwoord.

Sim

bra

: Die

Beg

in •

Th

e St

art

42


2. Wat was die grootste uitdaging wat julle in die beginjare moes oorkom?

Fanie Maré: Die geweldige variasie in tipe en kleur,

asook die antagonisme van die Simmentaler-telers wat

na die ‘Basterbees’ verwys het.

Adriaan Odendaal: Om ’n groot genepoel te vestig.

Dr Johan Kluyts: Aan die begin was dit moeilik om

kwaliteitdiere te kry en daar was redelik verwarring oor

die ware identiteit van die ras.

William Angus*: Temperament probleme, swak skedes

en ’n gejaag na generasies pleks daarvan om met goeie

diere te teel.

Ekkehard Pape: Om getalle van gekeurde beeste op te

kry, asook die groot variasie binne die ras. Tipe was ook

nog nie baie duidelik uitgespel nie. Ongelukkig was daar

ook heelwat boere wat ongeregistreerde beeste in die

mark gesit het wat nie gekeur was nie. Dit was dus ‘swak

Simbras’ wat skade veroorsaak het.

Kalla Heimstadt: In die beginjare was dit moeilik om ’n

goeie Simbrabul te vind (almal wou so vinnig as moontlik

by F4 uitkom.) Die aanvaarding van die Simbra as ras

was onder die kommersiële boere baie swak en hulle het

Simbras as ’n kruisbees beskou. Die aanvangsbeleid

van 3/4 Simmentaler en 1/4 Brahman, was ook moeilik,

aangesien ons kudde meer en meer na Simmentalers

begin lyk het.

Rudy Slippers: Daar was natuurlik nie bulle om te kies

en keur nie, en om ’n bul te kry wat gewens was, was

moeilik. Dit was ’n uitdaging om soveel eienskappe in die

Simbra te verbeter. Temperament, haarkwaliteit en skede

was verseker eienskappe waaraan gewerk moes word.

Kalla Heimstadt: Ek het op 1 Februarie 1986 as lid van

die genootskap aangesluit. Aangesien ek ’n gevestigde

Simmental/Brahman kommersiële koeikudde van my

skoonouers, Inge en Claus Muhl, kon oorneem, kon ek

dadelik die voordele van die bees sien.

Rudy Slippers: Ons het in die beginjare met ’n paar Sim-

mentalers gestoet en was lid van die genootskap. Ek het

ook Brahmane gehad en het so begin teel met Simbras.

Adriaan Odendaal

Sim

bra

: Die

Beg

in •

Th

e St

art

44


3. Wat was die verrassings langs die pad?

Fanie Maré: Die geweldige groei van die ras en die

eenvormigheid wat bereik is, asook die aanpasbaarheid

van die teelbeleid om aan almal se behoeftes te voldoen.

Adriaan Odendaal: Die stadige proses en ons goeie

teelbeleid.

Dr Johan Kluyts: My grootste verassing was hoe goed

die Simbra presteer het in terme van beide produktiwiteit/

reproduksie en groei in diergetalle.

William Angus*: Die feit dat die Simbra so verstommend

vinnig gegroei het.

Ekkehard Pape: Die verandering in die teelbeleid

was onvoorsien, maar sekerlik noodsaaklik. Teling

vanaf basismateriaal vat lank in teenstelling met net

‘vermeerdering’ van bestaande genetika.

Kalla Heimstadt: Hoe vinnig die ras gegroei het tot een

van die gewildste rasse. Dit was ook verrassend hoe

min ons hoër F-generasies aan potensiaal teenoor die

oorspronklike kruisings verloor het.

Rudy Slippers: Om te sien hoe die ras verbeter en

hoe die eindproduk lyk met opteel van F1 na F4 is veral

bevredigend.

Kala Heimstadt

Ekkehard Pape

Dr. Johan Kluyts

Dr Johan Kluyts: Die doelwit was tweeledig: eerstens

om meer Simmentaler-bulle te verkoop en tweedens om

kuddes te kry in gebiede waar Simmentaler nie goed

aangepas is nie (kaal kolle op die kaart). Die eerste

doelwit is nie bereik nie, want Simbra verkoop nou bulle

aan boere waar daar voorheen Simmentaler verkoop is;

die tweede doelwit is grootliks bereik.

William Angus*: Ek dink so – ’n geharde ras wat baie

goeie produksie/reproduksie vertoon.

Ekkehard Pape: Tot op hede dink ek is die uitkoms

baie goed. Daar is ’n groot mark in die veld vir hierdie

tipe bees aangesien dit gehardheid, aanpasbaarheid en

funksionele doeltreffendheid nastreef.

Kalla Heimstadt: Ek dink dit het die verwagtinge oorskry.

Rudy Slippers: As ’n mens eerlik is kan mens nooit

100% tevrede wees nie, maar ek is ten minste 90% by my

doelwit. As ek na die ras en my kudde kyk na 25 jaar, het

ons verseker ’n wenresep en die getal telers, kopers op

veilings, en aanvraag na Simbras getuig daarvan!

4. Is die uiteindelike uitkoms van die projek (na 25 jaar) dit wat aanvanklik die doelwit was?

Fanie Maré: Die ras het myns insiens die stoutste

verwagtinge oortref. Pioniers soos oom Willie Angus,

Kwaab Johnson en Gert Olchewski wat nie almal vandag

meer by ons is nie, sou baie tevrede gewees het.

Adriaan Odendaal: Nee, nie heeltemal nie. Omdat ons

keuring by F1-diere nie streng genoeg was nie, het diere

deurgekom wat die pad moeiliker gemaak het. Dankie

tog dat telers gehou het by teling uit twee suiwer rasse;

dit het die Simbra ’n hupstoot gegee.


Art

ikel

s •

Art

icle

s

45

Fanie Maré

Sim

bra

: Die

Beg

in •

Th

e St

art

46


5. Hoe lyk die volgende 25 jaar vir die Simbra?

Fanie Maré: Die ras het ’n blink toekoms, solank die

jong geslag nie probeer om die Simbra-wiel van voor

af te ontwerp nie. Met doelgerigte teling en baie streng

seleksie sal die ras net vooruit gaan.

Adriaan Odendaal: ’n Blink toekoms wag vir die ras,

solank streng seleksie en goeie keuring toegepas word

om die regte tipe Simbra te teel.

Dr Johan Kluyts: Simbra moet nou konsolideer en

rigting kry. Hulle moet ophou om oor die metafisiese te

kerm en werklike probleme aanspreek; veral dié wat van

die Brahman geërf is (slordige onderlyn, temperament

van diere en mentaliteit van mense). As die punte nie

suksesvol aangespreek word nie, gaan die ras stagneer

soos enige ander ras wat te vinnig gegroei het.

William Angus*: Ons moet sorg vir genoeg goeie

kwaliteit diere met gepaardgaande goeie syfers. Die

genetiese basis van die ras moet ook breed gehou word.

Ekkehard Pape: Die toekoms vir die Simbra-bees

het beslis ’n goeie plek in die rooivleisbedryf; veral

met sy goeie eienskappe wat veral nou eers tot

uiting kom. Solank doeltreffende prestasie op die

voorpunt van produksie staan, sal die Simbra sy

plek in die vleisproduksie volstaan. ’n Maatstaf van Voortreflikheid!

Kalla Heimstadt: Ek is seker dat die Simbra ook die

volgende 25 jaar baie goed sal vaar.

Rudy Slippers: Die telers moet net nog meer word

met die klem op teling van rasegte Simbras. Met

gesamentlike doelwitte, goeie skakeling en onder-

steuning deur die Genootskap, kan die volgende 25 jaar

net rooskleurig wees.

William Angus

Simbra Joernaal 1998

Sim

bra

: Die

Beg

in •

Th

e St

art

48


1. Wanneer en hoe het u betrokke geraak by die Simbra-program?

In 1968 is ’n plaas in die distrik Lydenburg gekoop en

deeltyds met ’n saaiboerdery begin.

Van my moeder se boedel ontvang ek later 7 beeste.

’n Beesboerdery begin? Op 3 na het almal gevrek

van Lydenburgsiekte (hartwater en rooiwater). Maar

aanhouer wen. Met die tyd is groepies beeste

aangekoop soos finansies wat skaars was, dit toelaat.

’n Kudde soek ’n bul, ek kry vir hulle ’n Afrikaner bul. Die

resultaat is ’n mislukking. Ek kry toe ’n Brahman. Die

resultaat - wilde diere sonder verbetering aan bouvorm.

Ek kry toe Simmentaler bulle. Veeinspekteurs van die

staat het destyds gereeld kuddes op plase besoek. Hy

was beïndruk met die kalwers.

Ek het toe nog deeltyds geboer en kon slegs sekere

naweke en vakansies behoorlik aandag aan die boerdery

gee. Deelname aan die Veeverbeteringskema het tot

gevolg gehad dat, toe ek in 1983 uit diens tree, ’n kudde

van ongeveer 500 teelkoeie beskikbaar gehad het.

Nou, as ’n voltydse boer, is besluit om meer aandag

aan die beeskomponent te gee. Omdat die kudde

toe ’n Simmentaler/Brahmaankruising was, met ’n

betekenisvolle Brahman gedeelte, is daaraan gedink om

die kudde te teel na Santa Gertrudis, maar hiervoor was

’n teelprogram nodig.

Om ’n teelprogram op te stel is telers van Santas in die

RSA besoek. Dit het my vrou Elsa en ek in 1984 tot in die

Prof JC Steenekamp, Fiducia Simbra

Prof JC Steenekamp

Sim

bra

: Die

Beg

in •

Th

e St

art

50


VSA geneem, waar verskeie telers van alle beesrasse,

navorsings-institute, bulstasies wat semen versamel,

ens. besoek is. Na wat ons gesien, gehoor en adviseer

is, het ons besluit om ons kudde te teel na Simbras.

Terug in die RSA is aansoek gedoen by S.A. Stamboek

om met die teling van die Simbrah-ras te begin (Spelling

met ’n h soos dit in die VSA bekend is). Die antwoord

was nie positief nie, maar is ons meegedeel dat,

indien ’n konstitusie opgestel word en daar genoeg

belangstellende telers is, dit oorweeg sou word. Advies

is o.a. by kontakte in die VSA gevra, en is meegedeel

dat die Simbrah daar onder die beskerming van die

Simmentaler Genootskap geteel word. Vervolgens is

aansoek gedoen by die Simmentaler Genootskap ter

plaatse. Die antwoord was dat dit oorweeg sal word.

Daar is toe besluit, goedgekeur of nie, om my kudde te

teel na ’n kommersiële Simbrahkudde.

In 1987 is verneem (in die pers) dat die teling van die

Simbra (sonder die h) goedgekeur is. Dit is derhalwe vir

my moeilik om te sê of ek in 1987 of reeds vroeër by die

Simbra-program betrokke geraak het.

2. Wat was die grootste uitdaging wat julle in die begin-jare moes oorkom?

• Aangesien daar goeie vleisbeesrasse was, moet ’n ras

geteel word wat kompeterend sal wees in die vleismark.

• Dit moet bydrae tot die verbetering van kommersiële

vleisbeeskuddes.

• Die Simbra moet so geteel word dat dit ’n ras is met ’n

eie unieke identiteit.

• Die Simbra moet al die eienskappe besit van

aanpasbaarheid en funksionaliteit.

3. Wat was die verrassings langs die pad?

Die aanvanklike beleid van die Genootskap was dat die

ouers (vader sowel as moeder) as volbloed geregistreer

moes wees. Dit het die teel van die Simbra vertraag en

was nie koste effektief nie. Ek het van my koeie verkoop,

selfs ’n veiling gehou, om finansies te bekom om

volbloed Brahman koeie te koop. Die Genootskap het

egter van beleid verander om koeie en verse wat opsig

halfkruis is (B2) as sodanig te keur. Gelukkig het ek nog

nie al my koeie verkoop nie. Al hierdie koeie is gekeur

as halfkruise (B2). Dit was ’n groot stimulant vir teling

na volbloed Simbras en wel sodanig dat Fudicia toe die

grootste teler vir ’n hele paar jaar was.

’n Verrassende gebeurtenis was dat die eerste

Simbradag op 23 Januarie 1991 gehou is op die plaas

Klipplaatdrift, tuiste van Fudicia Simbra.

Baie belangrik op die ontwikkelingspad van die Simbra

is die positiewe terug koppeling wat ontvang is van

Ounooi - KSP 88822AB1, B2 nageslag – op eerste internasionale Simbra Skou, Pretoria 1999

kommersiële beesboere wat Simbra-bulle aangeskaf het.

Almal was vol lof vir die kwaliteit van die kalwers.

Aanvanklik is invoer van Semen nie toegelaat nie. Dit

is later opgehef. Om dit te doen moes destyds ’n lang

prosedure gevolg word, met baie goedkeurings en

korrespondensie. Opsoek na goeie genetiese materiaal

is Texas in 2001 besoek. Met hulp van die spesialis

genetikus, Sarah J Buxkemper is semen van vier

uitstaande bulle by Elgin Breeding Centre gekoop. Dit

het die weg vir ander telers ook oopgemaak.

4. Is die uiteindelike uitkoms van die projek (Na 25jaar) dit wat aanvanklik die doelwit was?

• Sover dit getalle, diere en telers aangaan ja! Dit is

oortref en dit kan ’n gevaar inhou!

• Wat bemarking en aanvraag betref – goed. Maar

daar moet gewaak word teen oorbemarking!

• Wat kwaliteit-attribute betref – goed. Aan algemene

holitiese en unieke voorkoms moet nog gewerk word.

5. Hoe lyk die volgende 25 jaar vir die Simbra?

• Die beleid van die Genootskap sal bepaal wat gaan

gebeur.

• In die eerste 25 jaar is te veel klem gelê op groei

in getalle, van beeste sowel as lede – die vinnigste

groeiende ras. Die kwaliteit van die ras gaan egter op

sigself hierdie ras van krag tot krag laat groei

• Om metafories te wees : ’n boom wat te vinnig groei,

skiet waterlote wat maklik vrek.

• Kom ons verseker dat die Simbra-ras penwortels maak van waterlote!

simbra joernaal finaal joernaal 2012 - 02 die beg… · terug in die rsa is aansoek gedoen by s.a....

Documents