shwe oo daung

345
wpfoufwmrSwfwrf;ESifh tawG;tac:rsm; a&TOa'gif; (tydkif; 1) (yxrydkif;rS wwd,ydkif;txd)

Upload: koko-maung

Post on 02-Apr-2016

233 views

Category:

Documents


9 download

DESCRIPTION

တစ္သက္တာမွတ္တမ္း ႏွင္႔ အေတြးအေခၚမ်ား

TRANSCRIPT

Page 1: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;ESif h

tawG;tac:rsm;

a&TOa'gif;

(tydkif; 1)

(yxrydkif;rS wwd,ydkif;txd)

Page 2: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

yxrESdyfjcif;trSm

1953 ckESpfwGif uREkfyf\ &wemykH0w¬Kudk ausmif;okH;pmtkyf tjzpfESifh jyXmef;pOf tcgu

ausmif;okH;pmtkyfjyXmef;a&;aumfrwD\ rSwfcsufwGif ]]pma&;q&m taMumif;udkvnf; avhvm

&rnf}} [laom tcsufwck azmfjyyg&Sd\/ &wemykH 0w¬K a&;q&mjzpfaom uREkfyftaMumif;udk

ausmif;om;rsm; avhvm&rnfqdkvQif tcsKdU pma&;q&mrsm;uJUodkU ]yDrdk;eif;\ yDrdk;eif;}?

]r[maqG\ r[maqG} tp&Sdonfh udk,fwdkif a&;om;aom tw¬KyÜwÅd pmtkyfrsKd; a&;xkwfzl;jcif;

r&Sdao;onfh twGufaMumifh ausmif;ol ausmif;om;rsm;ü tcuftcJ BuKH&zG,f &Sdonf[k

oabm&onfESifh uREkfyfonf ]OD;azodef;\ a&TOa'gif;} [laom trnfjzifh uREkfyf\

tw¬KyÜwÅdudk tMurf;zsif;taejzifh a&;om; &dkufESdyfcJU bl;ygonf/ xkdtrnfudk rSnfh&mü

uREkfyf\ &nf&G,fcsufrSm q&myDrdk;eif;ESifh r[maqGwkdU rSnfhxm;Muonfh pmtkyftrnfrsm;ESifh

tqifuJGap&ef jzpfygonf/ okdU&mwGif a&TOa'gif;onf OD;azodef;yifjzpfonf[k rodMuol

tcsKdUu ]a&TOa'gif;} tw¬KyÜwÅdudk OD;azodef;qkdaom vlwa,mufu a&;xkwfjcif;jzpfonf[k

rSwfxifcJUMuavonf/

]OD;azodef;\ a&TOa'gif;} pmtkyfwGif &wemykH0w¬K oif&onfh ausmif;ol ausmif;om;rsm;

twGuf oufouf &nf&G,fonfhtwdkif; uREkfyf\ rsKd;&dk;ZmwdESifh arG;zGm;onfh ckESpfouú&mZf

tjyif tvkyftudkif trsKd;rsKd;rQavmufudkom xnfhoGif; azmfjycJUonfjzpfaomaMumifh uREkfyf

taMumif;udk odvkdolrsm;tzkdU rpkHvif&kHomru ,if;odkUaom tw¬KyÜwÅdrsKd;udk zwf&Ijcif;tm;jzifh

tusKd;aus;Zl; rsm;vSrnfvnf; r[kwfyg/ þtaMumif;udk uREkfyfem;vnfaomfvnf; uREkfyf\

&nf&G,fcsufrSm ausmif;okH;pmtkyfaumfrwD\ rSwfcsuft& ausmif;olausmif;om; rsm;tzkdU

vdkvm;csuf jynfhpkH&kHuav;twGufqdkí xdkrQESifhyif auseyfcJUygonf/

txufygpmtkyf xGufvmNyD;onfhaemuf vlxkarmifESHwkdUu (txl;ojzifh rtrmu)

]]OD;av;odef; tw¬KyÜwÅdudk jynfhjynfhpkHpkHwtkyf a&;xkwfprf;ygtkH;}} [k wkdufwGef;Mu\/ xkdtcg

uREkfyfu rdrd\tw¬KyÜwÅdudk a&;om;jcif;[lonfrSm wdkif;jynfwGif wenf;enf;ESifh BuD;us,fNyD;

]vlwvkH; olwvkH;} jzpfvmMuol rsm;om a&;avh&SdaMumif;? rdrdrSm bmwvkH;rQ jzpfrvm

ao;ojzifh rdrdtaMumif;udk tjcm;vlrsm;u a&;xdkufonf xifMuvQif a&;Muap? rdrdudk,fwkdif

a&;ygu udk,fh[mudk,f txifBuD;ol wa,muf[lí tjcm;vlrsm; uJU&JUpGyfpGJp&m jzpfvdrhfrnfh

taMumif; jyefajymygonf/ xdktcg rtrmu udk,fhtaMumif;udk udk,fa&;jcif;[lonfrSm

]vlwvkH; olwvkH;} jzpfvmrS a&;xdkufonf r[kwf aMumif;? tu,fí {&mrvlBuD;wa,muf

jzpfvmapumrlvnf; ]igvdkvl &Sdao;vm;} qkdonfhoabmrsKd;ESifh [dwfxkwf a&;om;jcif;rsKd;

jzpfcJU&if pmzwfol tzkdU tusKd;rsm;oifhoavmuf rrsm;yJjzpfEdkifaMumif;? BuD;us,fvSaom

yk*¾dKvfwOD;yif r[kwfapumrl pma&;wwfaom pma&;q&mwa,muf jzpfygu zwfcsifhpzG,f

- 2 -

Page 3: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

jzpfEdkifonfhjyif pmzwfolrsm;tzkdUü oifcef;pm,lEdkifavmufonfh pmtkyfrsKd; jzpfvmEdkifaMumif;

rsm;ESifh taMumif;jy ajymqdkavonf/

uREkfyfonf rtrm\ taMumif;jycsufESifhywfoufí tcsdefMum&SnfpGm pOf;pm;

cJUygonf/ ol\ taMumif;jycsufrsm;onf cdkifvkHonf[k uREkfyfqkH;jzwfvdkuf onfhtjyif

uREkfyfudk,fwdkif xyfrHawGU&Sd&aom taMumif;rsm;udkvnf; wifjyvdk ygao;onf/ uREkfyfrSm

taemufwkdif; 0w¬Krsm;teufrS (Classics) pHerlem wifavmufonf[k ynm&Sdrsm;

owfrSwfxm;onfh 0w¬Ktajrmuftjrm;udk zwf&IcJUzl;&mwGif 4if;wkdUudk tb,fhaMumifh

xdkuJUodkU a&G;cs,f owfrSwfMuygoenf;[k uREkfyfpl;prf;&SmazGMunfhygonf/ uREkfyfawGU&Sd&aom

taMumif;w&yfrSm xdkpmtkyfrsm;onf vlUobm0udk rSefuefpGmESifh opöm&SdpGm

ay:vGifxif&Sm;ap&ef tjzpftysuf rsm;udk pdwful;jzifh pDpOfzefwD;NyD; ZmwfuGufZmwfvrf;jzifh

0w¬K jzpfatmif a&;om;wifjyjcif; onf taMumif;BuD;w&yf jzpfonf[k awGU&Sd&ygonf/

uREkfyf\tw¬KyÜwÅdudk &dk;om;pGm wifjy onfqdkvQif tjzpftysuf tppftrSefudk

wifjyjcif;jzpfonfh twGufaMumifh (0w¬Krsm;uJUokdU) obm0usrusudk pOf;pm;p&mrvdk?

a&;om;oludk,fEIdufu &dk;om;zdkUomvdkonf[k pOf;pm;rd ygonf/ þwGif t[kwfwu,f

&dk;om;Edkifygrnfavm? rdrd\ *kPfoa&udk xdcdkufrnf pdk;onfESifh wpdwfudkwtdwfvkyfjcif;?

trnf;udktjzLvkyfjcif;? taumif;udk csJUxGifNyD; tqdk;udk jrKyfxm;jcif; tp&Sdonfh r&dk;om;aom

uavmiform;\ tjyKtrlrsKd;rS a&SmifMuOfEdkifygrnf avm[k rdrdudk,fudk ppfaq;Munfh&mwGif

uREkfyf onf pmtkyfaumif;wtkyf ay:xGufa&;twGuf yk*¾dKvftaejzifh rdrdtzdkU

txifBuD;cHvdkjcif;wnf; [laomrme (Vanity) udk pGefUvTwfygawmh rnf[k qkH;jzwfcsuf

csvdkufygonf/

vlUobm0udk xif&Sm;atmif wifjyjcif;qdk&mü vlom;tm;vkH;ESifh oufqdkifaom

obm0tjyif yk*¾dKvftoD;oD;ESifh oufqdkifaomobm0 (Individual Nature) [lí

&Sdygao;onf/ rdrd\ tw¬KyÜwÅdudk a&;om;azmfjyrnfjzpfaom uREkyftzdkUrSm vlom;tm;vkH;ESifh

oufqdkifaom obm0ESifh pnf;vGwf'kH;vGwf rjzpfapyJ uREkfyfü txl;wvnf

woD;wjcm;wnf&Sdonfh obm0udkvnf; azmfjy&ef wm0ef&Sdonf jzpf&m (4if;wm0efonf

ao;i,fvG,fulaom wm0ef wck r[kwfaomfvnf;) uREkfyf\ r&SufraMumuf

oabmxm;Edkifjcif;? &dk;om;jcif;? ajzmifhpif;jcif;? Opöm w&m;udk jrwfEdk;jcif;rsm; tm;vkH;jzifh

tqdkygwm0efudk ausyGefatmif xrf;aqmifEdkifaumif;yg\[k arQmfvifhrdygonf/ uREkfyf\

t&nftcsif;ESifh ywfoufírl (rSefrnfrSm;rnfrajymwwf) vltoD;oD;\ tZöswÅoEÅmefü

uwfuwfowfowf wnf&Sd wwfonfh tvGefodrfarGUvSaom obm0uav; tcsKdUudk

azmfxkwfwifjy wwfonfh yg&rDcH yg&Sdonf[k arQmfvifhygonf/ þonfrSm uREkfyf\

tm;udk;BuD;wck jzpfygonf/

- 3 -

Page 4: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

uREkfyfonf y#doaE¨ "mwfcHtm;jzifh vl,kwfrm wa,mufvnf;r[kwf? olawmfaumif;

wa,mufvnf;r[kwf? tv,ftvwf twef;tpm; wa,muf jzpfonf[k ,kHMunfay&m

ywf0ef;usiftajctae\ jyKjyifrItwGufaMumifh aumif;aom tcsif;t&mrsm;ESifh raumif;aom

tcsif;t&mrsm;onf b,fykH b,fenf; 0ifvmMuykH? rdbrsm;xHrS qufcH&ykH? b0tpOftqufrS

ygvmykH&onfh tcsif;t&mrsm;vnf; &SdykH? 4if;wkdUtm;vkH;udk aygif;pyfNyD;cgrS ,ckvuf&Sd

a&TOa'gif;qdkonfh tbdk;BuD;wa,muf jzpfvm&ykHtaMumif;udk ca&aphwGif;us azmfjyvdkonfh

&nf&G,fcsufvnf;&Sdygonf/ uREkfyf\woufwmrSwfwrf;udk aphaphpyfpyf zwf&Iolrsm;teuf

vuf&Sd a&TOa'gif;udk odMuoljzpfygu ]]aMomf..Mo.. 'DvlBuD;[m 'gaMumifh *GpmBuD; jzpfae

wmyJudk;}} [lí qkH;jzwfcsuf csMuygvQifvnf; uREkfyftzdkU epfemonf[k xifvdrfhrnf

r[kwfonfhjyif pma&;q&m wa,muftaejzifh vufpGrf;xufvSNyD [líyif *kPf,lvdrfhrnf

xifygonf/

uREkfyf\rSwfwrf;rSm tjypftemtqmESifh cRwf,Gif;csufrsm;udk 0efcHazmfjyonfh

(Confessions) ajzmifhcsufrsm; oufoufvnf;r[kwf? rdrdukd,fudk txifBuD; apvdkí

taumif;awGcsnf;a&G;NyD; csJUxGifwifjyjcif;rsKd;vnf;r[kwf? uREkfyfwoufwmü pdwfudkxdcdkuf

jcif;aMumifh trSwfxifvsuf&Sdonfh tjzpftysuf taMumif; t&mrsm;udk uREkfyfowd&oavmuf

a&;om;azmfjyjcif; jzpfygonf/ uREkfyf\ pdwfü xdckdufjcif;[lonfrSm auseyfaomaMumifh

xdcdkufjcif;rsm;vnf; &Sdí rauseyfaomaMumifh xdckdufjcif;rsm;vnf; &SdMuayonf/ &Hzef&Hcg

rdrdudk,fudk aumif;aom tuGufüxm;í aumif;aom t&nftcsif;uav;rsm;udk azmfjy

rdonfhtcg (enf;awmhenf;ygonf) udk,f&nfaoG;csifwwfonf[k xifrSwfrdMuygu uREkfyf\

raumif;jcif;? nHUzsif;jcif;? pdwf"mwfaysmhjcif; taMumif;rsm; udkvnf; ruG,fr0Suf rzkH;rzd

azmfjyjcif;rsm;udkvnf; owdjyKMujcif;tm;jzifh cGifhvTwfEdkifMuvdrhfrnf[k arQmfvifhygonf/

uREkfyf\ aysmhnHUrIrsm;ESifh cRwf,Gif;csufrsm;rSm rSwfwrf;wavQmufvkH; wGif tzefwvJvJ

awGU&Sd&rnf jzpfaomaMumifh pmzwfoltcsKdUu uREkfyf\ &dk;om;jcif;udk oabmuszG,f&m

&Sdaomfvnf; &mcdkifEIef; trsm;url ]]vufpowfawmh 'DvlBuD;[m vla&SmfBuD;wa,muf

ygwum;}} [k qkH;jzwfMurnfudkvnf; uREkfyfpOf;pm;rdygonf/ þwGif uREkfyfonf urÇmausmf

tw¬KyÜwÅda&;q&mBuD; abmhpf0Jvf taMumif;udk owd&rdygonf/ abmhpf0Jvfonf urÇmausmf

pma&;q&mBuD; wOD;jzpfaom a'gufwm*Refqif\ tw¬KyÜwÅdudka&;om;cJU&m ol\ tw¬KyÜwÅd

pmtkyf (Biography) onf urÇmay:wGif taumif;qkH;aom tw¬KyÜwÅdpmtkyf jzpf&kHomru

'kwd,vkdufaom tw¬KyÜwÅdpmtkyfonf abmhpf0Jvf\ pmtkyfaemufrS rdkifaygif;rsm;pGm jywfusef

&pfonf[k pma&;q&mBuD; avmh'frauúmav;u csD;usL;a&;om;zl;avonf/ abmhpf0Jvf\

pmtkyfwGif a'gufwm*RefqifESifh awGUwdkif; tjyeftvSef pum;Edkifvkí ajymMuonfrsm;wGif

a'gufwm*Refqifucsnf;EdkifNyD; abmhpf0Jvfu jywfjywfowfowf ]acG;us0ufus} &IH;cJU&ykHrsm;udk

- 4 -

Page 5: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

t&SufriJUyJ &J&Jwif;wif; uGufuGufuGif;uGif; jynfhjynfhpkHpkHtao;pdwf a&;om;azmfjyxm;

avonf/ 4if;pmtkyfwGif a'gufwm*Refqif awmfoavmuf abmhpf0Jvf nHU&ma&mufae\/

a'gufwm*Refqif\ awmfjcif;onf abmhpf0Jvf\nHUjcif;aMumifh (vuG,faeUnwGif jrif&aom

aomMumMu,fuJUodkU) tpGrf;ukef awmufajymifNyD; taumif;qkH;pmtkyfBuD; jzpfvm&avonf/

wurÇmvkH;onf abmhpf0Jvf\ pmtkyfBuD;udk csD;usL;írqkH;&SdaepOf abmhpf0Jvf uG,fvGefaom

tcgü ol\om;u rnfokdUajymonfxifMuoenf;/ zcif\pmtkyf ausmfapmrIaMumifh

om;jzpfolu *kPf,lonfxifMuoavm/ olUom;u rdrdwwfEdkifcJUvQif zcifa&;cJUonfh

tw¬KyÜwÅdpmtkyfrsm;udk urÇmay:wGif &Sd&SdorQtm;vkH;0,fNyD; rD;&IdUypfcsifonf[k ajymzl;onf

qkd\/ taMumif;rlum; xkdpmtkyfBuD;wGif olUzcifonf (pma&;aumif;aomfvnf;) yk*¾dKvftae

jzifh vlnHUwa,muf jzpf&aomaMumifh[k qdkavonf/ uREkfyf\rSwfwrf;rSmvnf; uREkfyf\

tquftEG,f aemifvmaemifom;rsm;u abmhpf0Jvf\om;enf;wl rD;&IdUypfcsifMuacsrnfavm

[k pOf;pm;rdzl;ygonf/ aemufqkH;ürl rD;&IdUawmhrS&IdUap? vlUobm0udk &dk;om;pGmwifjyjcif;

tm;jzifh pGefUpm;vkdufygOD;rnf[k qkH;jzwfcsuf csvdkufygawmhonf/

uREkfyf\rSwfwrf;rSm tw¬KyÜwÅdoufoufr[kwf? tawG;tac:rsm;vnf; xnfhoGif;azmfjy

yg&Sd\/ uREkfyf\ tawG;tac:rsm;rSmvnf; edAÁmefqdkonfrSm b,fodkUenf;? r*fpdwÅyÜg'f

[lonfrSm b,fvdkrsm;aeavoenf; ponfjzifh tajcmufwdkuf Avmoufouf a&mf&rf;

rSef;qonfh tawG;tac: trsKd;tpm;r[kwf? udk,fwdkifBuKHawGUonfh tjzpftysuf tcsif;t&m

rsm;tay:wGif tajcwnfum vGwfvyfpGm awG;ac:wifjyxm;jcif;rsKd; jzpfygaomaMumifh

uREkfyf,lqonfhtwkdif; ]wcsufvGwf} vufcHEdkifvufrcHEdkif tyxm;í [kwfavmufoifh

r[kwfavmufoifhudk pOf;pm;qifjcifp&m tcsif;t&mrsKd; ajrmufjrm;pGmyg&Sdonf[k arQmfvifh

ygonf/ vGefcJUNyD;aom acwfrsm;url rd&dk;zvm t,ltqESifh uGJvJGcJUvQif y&dowfodkU

wifjy&efyif cJ,Of;cJUonfjzpf&m? þacwfwGifrlum; udk,fydkifOmPfjzifh EIdif;csdefqkH;jzwf&Jonfh

pmzwfy&dowf wkd;wufrsm;jym;vmonf[k ,kHMunfonfhtavsmuf pGefUpm;wifjyvdkufaom

tawG;tac:rsm;vnf; yg&Sdygonf/

woufwmrSwfwrf;udk a&;om;&mü uREkfyf\ ta&;tBuD;qkH;jzpfaom &nf&G,fcsufrSm

i,f&G,f Eke,fpOftcgu aysmfaysmfaecsifwwfí ]vlpkH} wa,mufjzpfcsifonfh ]vla&Smf}

wa,mufonfyif tcsdefwefaomtcgü owdw&m;&í a*gwrAk'¨ a[mjyawmrlcJUonfh

usifhpOfrsm;t& rdrd\ pdwfudk apmifhMunfhum xdef;odrf;ay;onfh tavhtusifh (Mind Culture) jyKvkyfygu usrf;wwfq&mrsm; OD;acgif;ukwfMu&onfh avmukwÅ&ma&;qdkif&m

usrf;wapmifwzGJU jyKpkEdkif cJUjcif;tm;jzifh jrefrmjynfAk'¨bmomavmuü trSwfxif&pfatmif

pGrf;aqmifEdkifayonf wum;[k tm;us&pfapzkdU arQmfvifh,kHMunfcsufyif jzpfygownf;/

- 5 -

Page 6: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

a&TOa'gif;

21.10.61

_____

- 6 -

Page 7: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

'kwd,ESdyfjcif;trSm

woufwmrSwfwrf; yxrESdyfjcif;udk zwf&IMuaom pmzwfy&dowftcsKdUu uREkfyfonf

4if;pmtkyf(4)wGJwGif azmfjycJUonf tcsif;t&mrsm;teuf 4if;wdkUoabmrusEdkifonfh tcsuf

tvufrsm;udk pmjzifha&;om;ay;ydkUMuonf/ xdkolwkdUonf tw¬KyÜwÅdqdkygu pmzwfolwkdU

twkcdk; enf;,lxdkufonfh tjzpftysuf taMumif;t&mrsm;udkom xnfhoGif; azmfjyxdkufonf

[k ,lqMu[ef vu©Pm&Sdonf/

woufwmrSwfwrf; pmtkyf(4)wGJudk a&;om;azmfjycJU&mü uREkfyf\ &nf&G,fcsufrSm ]a&TOa'gif;}

wnf; [laom yk*¾dKvfwpfOD;onf csD;usL;zG,faumif;aom vlwa,mufjzpfonf [lí

pmzwfolrsm; ,lqMu&ef &nf&G,fcsufr&Sd/ vlcsD;rGrf;cHvdkí rSwfwrf;udk a&;xkwfjcif;vnf;

r[kwf/ ]a&TOa'gif;} onf rnfodkUaom vlwa,mufjzpfonfudk opöm&SdpGm o&kyfazmfjyjcif;

tm;jzifh [kwfwdkif;rSef&m rdrdtjzpftysufrsm;ESifhwuG rdrdtawG;tac:rsm;udk pmzwfy&dowfodkU

wifjy&ef &nf&G,fcsufrQom &Sdygonf/ tcsKdUae&mrsm;ü uREkfyfonf &SufzG,f&maumif;aom

rdrd\ nHUzsif;rIrsm;udkyif pmzwfolwkdUtm; ruG,fr0Suf? rzkH;rzdyJ &dk;om;pGm wifjycJUygonf/

uJU&JUcsifvQifvnf; uJU&JUMuap? ajymifavSmifcsifvQifvnf; ajymifavSmifMuap[k oabm

xm;um [kwfrSeforQtwdkif;om wifjycJUygonf/

tcsKdUaom tw¬KyÜwÅdpmtkyfrsm;ü pma&;q&monf aumif;ayhqdkaom t&nftcsif;rsm;Esifh

awmufajymifaom tjyKtrlrsm;udkom azmfjyavh&Sd&m rdrd\ tjzpftysufudk rdrdudk,fwdkif

a&;om;azmfjyonfh woufwmrSwfwrf;pmtkyfwGif xdkuJUodkUjyKrlygu tw¬KyÜwÅda&;om;enf;

tpOftvmudk em;vnfaomy&dowf\ uJU&JUon*FKd[f tjypfqkdjcif;udk cH&zG,f&m&Sdayvdrfhrnf/

uREkfyfonf vufcH&&Sdxm;onfh txufyg jypfwifpmrsKd;udk onf;cH&rnfjzpfaomfvnf;

nHUzsif;rIrsm;udk jrKyfxm;&ef vlcsD;rGrf;p&m toufwmrsKd;udkomvQif a&;om;azmfjyrdygu

yg;&nfeyf&nf&Sdaom y&dowf\ jypfwifuJU&JUjcif;udk aMumufvSygonf/

tw¬KyÜwÅd pmtkyfrsm;teufwGif ausmfapmxif&Sm;qkH;jzpfaom ]abmhpf0Jvf} \ ]a'gufwm

*Refqif} pmtkyfwGif pma&;q&m abmhpf0Jvfonf rdrd\ nHUzsif;aom tcsufrsm;udk azmfjyí

a'gufwm*Refqif\ awmufajymifaom ajymykHqdkykH pum;vkH;rsm;udkum; wavQmufvkH; azmfjy

cJUonfhtwGuf pma&;ol abmhpf0JvfrSm vlnHUwa,muf[lí xifrSwfzG,f&mjzpfoGm;\/

odkU&mwGif ol\ tw¬KyÜwÅdpmtkyfrSm urÇmay:wGif a&;cJUMuorQaom tw¬KyÜwÅdrsm;teuf

t*Fvdyfbmomjzifh a&;om;onfh 4if;pmtkyfonf tjcm;tjcm;aom tw¬KyÜwÅdpmtkyfrsm;xuf

tjywftouf omvGefaumif;rGefygayonf[k urÇmausmfpma&;q&mBuD; rauúmav;u

- 7 -

Page 8: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

azmfxkwfcsD;usL;cJUavonf/ uREkfyfrSmvnf; ]nHUvQifnHYyap? pmtkyfaumif;vQifawmfNyD} [k

oabmxm;rdygaMumif;/

a&TOa'gif;

_____

- 8 -

Page 9: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

q&mBuD;a&TOa'gif;

woufwmrSwfwrf;ESif h tawG;tac:rsm;

yxrydkif;

uREkfyf\rSwfwrf;

vlwa,mufonf pkHaxmufrif;BuD;xH tvkyfavQmufxm;onfhtcg rif;BuD;onf xdkvl\

Oy"d&kyfudk oabmusonfESifh 4if;\t&nftcsif;udk prf;oyfí oifhawmfvQif &mxl;cefUxm;

vdkaom tBuHjzpf\/ okdUjzpfí rif;BuD;onf rdrdoddvdkaom yk*¾dKvfwOD;\trnf? ae&yfESifh

tvkyftudkifwkdUudk ajymjyNyD;vQif xdkyk*¾dKvftm; rsufpdatmufrS taysmufrcHyJ aeUa&mnyg

t&dyfozG,f wG,fuyfvkdufygvsuf 4if;ajymorQ vkyforQ tvkH;pkHudk rdrdxHodkU tpD&ifcHpm

wifydkU&rnfhtaMumif; ajymjyav\/ tvkyfavQmufxm;aomvlonf rif;BuD;odvdkaom yk*¾dKvf

ESifh rdwfaqGvnf;r[kwf? &efolvnf;r[kwfav&um; xdkyk*¾dKvfajymorQ vkyforQwkdUudk rdrd

jrif&onfhtwdkif;? Mum;&onfhtwdkif; wdusrSefuefpGm a&;om;tpD&ifcH&ayvdrfhrnf/ raumif;

aom tcsif;t&mrsm;udk zkH;zdjcif;vnf;r&Sd? aumif;aom tcsif;t&mrsm;udk csHUxGifjcif;vnf;

rjyK? csD;ajrSmufjcif;vnf;rjyK? acsmufwGef;jcif;vnf;r&Sd? rdrd\ tjriftMum;twdkif; &dk;om;pGm

tpD&ifcHayvdrfhrnf/

xdkenf;wlpGm uREkffyfrSmvnf; rdrdtaMumif;udk a&;om;&mwGif txufyg pkHaxmufavmif;uJUodkU

oabmxm;í tom;vnf;r,l? &Sufvnf;r&Suf? [kwfrSeforQudk ]t&if;wdkif;} a&;om;azmfjy

&ef BuH&G,fygonf/ pkHaxmufavmif;onf xdkyk*¾dKvf\ pdwftBuHrsm;udk odEdkifcGifh &Sdrnf

r[kwfay&m? uREkfyfrSmrl rdrdtBuHtpnfESifh pdwful;rsm;udkyg od&onfjzpfí pkHaxmuf\

tpD&ifcHpmxuf jynfhpkHEdkifcGifh &Sdygonf/ rnfolrqdk EIdufEIdufcRwfcRwf ppfaq;vkdufonfhtcg

taumif;csnf;vnf; rjzpfEdkif/ tqdk;csnf;vnf; rjzpfEkdif/ taumif;ESifhtqdk; (tenf;ESifh

trsm;) a&m>yrf;vsuf&Sdjcif;udkom awGU&ayvdrfhrnf/ uREkfyfudk,füvnf; þenf;twl

taumif;ESifhtqdk; a&maESmvsuf &Sd&rnfomjzpf&m aumif;aom tcsuftvufrsm;udk

azmfjyonfhtvSnfhwGif ]*kPf,lonf} odkUr[kwf ]<um;0gonf} [lí olwyg;pGyfpGJrnfudkvnf;

raMumuf? raumif;aom tcsuftvufrsm;udk azmfjyonfhtvSnfhwGif ]w,fa&SmfwJUvlyJ} [lí

olwyg; uJU&JUrnfudkvnf;r&Suf? aumif;vQifaumif;oavmuf? raumif;vQif raumif;

oavmuf &dk;om;pGm wifjyvdrhfrnf jzpfygonf/

- 9 -

Page 10: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

þrSwfwrf;udk a&;om;&mü uREkfyf\ &nf&G,fcsufrSm aumif;aom tcsif;t&mrsm;twGuf

olwyg;wkdU\ txifBuD;jcif; cHvdkaomaMumifhr[kwf? raumif;aom tcsif;t&mrsm;udk

azmfxkwf 0efcHvdkaomaMumifhvnf;r[kwf? aumif;aomtcsif;t&monf uREkfyftwGif;okdU

tb,ftaMumif;aMumifh a&mufvmonf? raumif;aom tcsif;t&mrsm;onfvnf; uREkfyf\

tZöswÅoEÅmefodkU b,fykHb,fenf; a&mufvmonfqkdjcif;udk (vlUobm0 avhvmjcif;taejzifh)

xif&Sm;atmif azmfjyvdkaomaMumifhrQom jzpfygonf/ uREkfyf\ vufawGUt&qdkygrl vlowÅ0g

onf b0oHo&mtqufqufrS ygcJUonfh OmOfuav;rsm;? 0goemtxkHuav;rsm;um;

wbuf? ywf0ef;usifu jyKjyifjcif;cH&csufrsm;um; wbuf a&maESmaygif;pyfvsuf&Sd&m

uREkfyftzkdU&mü rnfonfum; twdwf\ zefwD;csufjzpfonf? rnfonfum; ypöKyÜefb0\

jyKjyifrIjzpfonf qkdjcif;udk (OmPfrSDoavmuf) ydkif;jcm;a0zefí wifjyvdkjcif;jzpfygonf/

vdk&if;tcsKyfü uREkfyftaMumif;udkuREkfyf a&;om;azmfjyjcif; jzpfapumrl (trsKd;orD;pma&;q&m

wOD;u a0zefzl;onfhtwkdif;) igwnf;[laom pdwfxm;rygyJ tjyifvlwa,muftaejzifh

a&;om;zkdUBudK;pm;rnf jzpfygonf/ uREkfyf\pmü igoabm (yvTm;vdkaomoabm) rnfrQ

avmuf uif;ruif;udkrl pmzwfolwkdU qkH;jzwfMu&ef jzpfygonf/

uREkfyf\ tjzpftysufrsm;rSm twÅKyÜw¬d&dk;&dk;taejzifh a&;om;azmfjyrnfqdkygu cyf&Tef;&Tef;

a&;wwfol r[kwfcJUvQif (a&;wwfolvnf; &Sm;onf) ajcmufuyfNiD;aiGUzG,faumif;aom

taMumif;t&mrsm; yg&SdwwfonfjzpfaomaMumifh tjzpftysufoufoufrQru tawG;tac:

rsm;vnf; oufqkdif&mae&mrsm;wGif xnfhoGif;azmfjy&ygonf/ uREkfyf\ tawG;tac:rsm;

rSmvnf; (rSefuefjcif;? rrSefuefjcif;udk tyxm;í) tpOftvmynm&Sdrsm;\ t,ltqrsm;ESifh

uJGvJGrIrsm; &Sdvdrfhrnfjzpf&m rnfonfu obm0usrusudk pmzwfolwkdU pOf;pm;p&m

&Sdjcif;tm;jzifh pdwf0ifpm;zG,f jzpfvdrfhrnf[k arQmfvifhygonf/

a&S;OD;pGm rSwfrdaomt&m

tjcm;wae&mü uREkfyfonf vljzpfvmonfrSpí a&S;OD;pGmrSwfrdaom tcsif;t&mrSm ar;aphuGJí

woufywfvkH; xif&Sm;aom trSwftom;wck jzpf&avmufatmif trm&Gwfxifjcif;

taMumif;udk a&;om;cJUbl;&m xdkUaemufwGif xyfrHí aphaphawG;jyefaomtcgü 4if;xuf

tvsifusaom tjzpftysufwckudk owd&rdygonf/ uREkfyfrSm om;OD;jzpfí 'kwd,arG;zGm;onfh

uREkfyf\ESronf uREkfyfxufokH;ESpfcefUi,f&m taemufwdkif;jynfrsm;ü 7v? 10vrQom

rdcifEdkUudk wkdufauR;Muonf qdkaomfvnf; uREkfyfrSm ESpfESpfausmfrQ EdkUpdkUcGifh&ygvsufESifhyif

rdbrsm;onf uREkfyftm; ]EdkUrsufom;} uav;[kqdkum txl;*&kpdkufí taumif;qkH;qdkaom

- 10 -

Page 11: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

pm;p&mrsm;udk auR;arG;Muonf/ (xdkpOfu EdkUAl;wdkufaom tavhtx &SdMuao;[ef rwlay/)

ykpGefwkyfaMumf? 0ufom;uif? MuufaygifaMumf paom pm;p&mrsm;onf uREkfyftwGufjzpfí

rdbrsm;rlum; Muuf&dk;ESifh 0ufqD0ufacgufavmufom pm;Muonf/ zcif\ESrrsm;? rdcif\

nDrrsm;onf uREkfyfwkdUaetdrfodkU wa,mufwvSnfhvma&mufí uREkfyftm; xdef;&eftwGuf

twlwuG aexdkifMu&m tdrfwGif uREkfyf\ t&D;wa,mufa,mufjzpfap? ta':wa,muf

a,mufjzpfap b,ftcgrQ jywfawmhonfr&Sdacs/ wcgw&H ESpfa,mufjyL; okH;a,mufjyL;yif

&SdwwfMu\/ 4if;wkdUonf uREfkyftm; txufyg pm;p&mtaumif;rsm;udk 0g;ícGHMu&\/

ESruav;arG;NyD;í uREfkyfokH;ESpfom; t&G,fausmfausmf&SdonfwGif uREkfyfonf pm;p&mrsm;

0g;cGHaom t&D;rsm;ta':rsm;udk oabmrusawmhyJ rdcifcGHU&rnf[k wpmpm ylqmjcif;udk

rSwfrdonf/

uREkfyfBuD;jyif;vmaomtcg waeUoü rdcifu pum;pyfrdonfESifh ]]armifazodef;wkdUrsm;

tpm;awmh oGm;rprf;aveJU? 0g;cGHUwJUt&G,fuwnf;u olUt&D;awG ta':awG cGHUwmudk

rBudKufbl; igudkf,fwdkif 0g;cGHU&w,f? [kwfvJ[kwfrSmaygh? aumif;rav;awGuawmh 0g;NyD;

tcsKd&nftcsKdUudk rsKdcsMurSmudk;? tpm;taomufrsm;awmh i,fuwnf;u 'Davmuf em;vnfwJU

taumifyJ}} [k ajymbl;&Smonf/ uREkfyfonf tcsKd&nfrsKdcsjcif;twGufaMumifh t&om

nHUoGm;jcif;[lí i,fpOfurodaomfvnf; rdcif0g;cGHUjcif;ESifh t&D;rsm;0g;cGHUjcif;wkdU\ jcm;em;

jcif;udk i,fi,fuwnf;uodaMumif; rSwfrdao;onf/ uREfkyfpOf;pm;rdonfum; ]vQm} onf

t&momodjcif;ESifh pum;ajymjcif;wnf;[laom tvkyfESpfrsKd; vkyfwwf&mwGif uREkfyf\ ]vQm}

um; yxrtvkyfü uRrf;usifvGef;í 'kwd,tvkyfbufü avQmhae[efwlonf/ tcsKdtcsOf

tieftpyf tqdrfhtcg;rSpí aumif;raumif; t&omtrsKd;rsKd;wkdUudk uREkfyfonf olwyg;

wkdUxuf tao;pdwfodwwf\/ taemufwdkif;jynfrsm;ü 0dkift&ufukrÜPDBuD;rsm;onf ]vQm}

tpGrf;xufaom vlrsm;udk t&ufNrD;orm; (Wine Taster) tjzpfESifh vcaxmifaomif;ay;í

iSm;xm;Muonfqdk&m uREkfyf\ ]vQm} tpGrf;rSm wbufwvrf;wGif tokH;rcsEdkifyJ pum;rajym

wwfjcif;omvQif tzwfwifvsuf&SdaomaMumifh wenf;tm;jzifh ]vljzpf&IH;onf} qkd&rnfavm

rajymwwfay/

ywf0ef;usif\ jyKjyifrIrcH&ao;rD (toufav;ig;ESpft&G,fü) uREkfyf\ ]yifudk} pdwfae

oabmxm;udk rdbrsm; ajymbl;orQESifh uREkfyf jyefvnfokH;oyfjcif;jzifh rSwfrdorQrSm uREfkyf

onf rdbrsm;udk cspfvnf;cspfí aMumufvnf;aMumufwwf\/ zcifudkrl tcspfxuf

taMumufuydkí rdciftm;rlum; tcspfESifhtaMumuf tnDtrQavmuf&Sdvdrhfrnf/ wa,muf

wnf;&Sdao;aom ESruav;udkvnf; tjcm;aomarmifESrrsm; cspfMujcif;xufydkí tvGef

Muifemonf/ (MuifemykHudk wae&mü azmfjyygOD;rnf/) tvGef ]aqmh} csifwwfí upm;azmf

oli,fcsif;udk tvGefw&m cifrifwwfonf/ t&G,fESifhrvkdufatmif vnfcsifywfcsifwwfí

- 11 -

Page 12: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

cspfaomoli,fcsif;rsm;aemufodkU waumufaumuf vdkufaewwfonf/ xkdpOfu pdwfrwdk

wwfao;? oabmaumif;onf[k rdcifuajymbl;onf/ udk,fvkH;udk,faygufrSm (rdcifpum;

twkdif;) cyfzdkifhzdkifhESifh tdtdpufpuf&Sdonf/ BuD;jyif;vmaomtcgürl ydefydef&Snf&Snf jzpfvm

jcif;udk awGU&í aq;jyif;vdyfudk ckHay:wifNyD; aq;vdyfonfu vSdrfhvdkufouJUodkU udk,fvkH;

avsmhNyD; t&yf&SnfxGufvm&jcif;ayavm[k pOf;pm;rdonf/

tEdkifusifhcH&jcif;

uREkfyf\ uHqdkk;jcif;wckrSm uav;b0rSpí ausmif;xGufonfhwdkifatmif udk,fhxufBuD;aom

oli,fcsif;rsm;ESifhcsnf; aygif;oif;&í tEdkifusifhjcif; tcH&qkH;wa,mufjzpfonf/ þ

tjcif;t&monf uREkffyf\ pdwfaeoabmxm;udk woufvkH;twGuf ajymif;vJoGm;ap&onf[k

,lq\/ yxrOD;qkH; uREkfyftm; tEdkifusifhaom tdrfeD;csif; upm;azmfrSm ausmif;raerD

av;ig;ESpfom; t&G,füjzpf\/ xdkoli,fonf uREkfyffxuf okH;ESpfcefU toufBuD;í uREkfyfu

olUtm; cspfvdkufykHrSm rdbrsm;ESifhcGJí olESifhtwl tdyfcGifh&vQif tdyfEdkif\/ (þum; uREkfyf\

tjypf[k qdk&rnfxifonf/) eHeufvif;vQif xdkoli,ftdrfodkU ul;oGm;í pm;&kH tdyf&kHrQ

avmufom tdrfodkUjyefawmhonf/ waeUywfvkH; olUaemufrS waumufaumuf vdkufae

awmh\/ okdUqdkvQif xkdoli,fuvnf; uREkfyftm; uREfkyfcspfovdk cspfcifwG,fwmjcif; &Sdyg

oavm? r[kwfacs/ uREkfyfü pm;p&mwck&SdvQif wa,mufwnf; rpm;EdkifyJ olUqDodkU ,lajy;í

MunfjzLpGm a0pm;Muonf/ tdrfü&Sdao;vQifvnf; olu ],lacstkH;} [k ckdif;ojzifh ckd;auR;&

ao;onf/ olUü pm;p&m&Sdaom tcgrlum; uREfkyftm; wzJUw&GJUrQray;yJ &,fumarmumESifh

aMumifawmifMunhfí pm;wwfonf/ þrQavmufom qdkygrlum; uREkfyf\pdwfü xdcdkufjcif;

r&Sdyg/ trSwfvnf;rxm;yg/ uREkfyfpm;p&m&wdkif; 0rf;ajrmuf0rf;om ,lajy;í cJGa0pm;aomuf

onfom jzpfygonf/ okdU&mwGif 0rf;enf;zG,f taumif;qkH;aom tjyKtrlrSm xdkoli,fonf

uREkfyfESifh &,fumarmum aysmf&TifpGm upm;ae&jcif;xuf uREkfyfidk,dkaeonfudk jrif&vQif omí

oabmus[ef&Sd\/ olu jrif;pD;csifonfqdkvQif uREkfyfrSm rEdkifhwEdkifESifh ausmydk;&\/

ESpfa,mufpvkH; aysmfMuí w[D;[D;&,f\/ twefMumaomf xdkoli,fonf pdwfazmufjyef

vmí ]][JUjrif;-aES;w,fuG? jrefjrefajy;}} [kqdkum uREkfyf\ ajcovkH;rsm;udk ol\

ajcaxmufjzifh cwfav&m uREkfyfvnf; ',D;',dkifESifh wwfEdkiforQ jrefjrefajy;&\/

þtxJrSyif olu tm;r&ao;yJ 0g;jcrf;wacsmif;udk qif;,lí ausmay:odkU jyefwufNyD;vQif

uREkfyf\aygifrsm;udk w&GD;&GD;&dkufav&m uREkfyfrSm ajy;,if; [yfxdk;vJí idk&ygawmhonf/

þwGifrS olu tm;&yg;& [uf[ufyufyuf &,farmavawmhonf/

- 12 -

Page 13: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

xdkoli,fonf uREkfyftm; txufygenf;ESifhwuG rsm;pGmaom tjcm;enf;rsKd;pkHwkdUjzifh tEdkif

usifhavh&Sd\/ uREkfyfonf ol\ nOf;yef;ESdyfpufenf;ESifhwuG rdbrsm;tm; rwdkifwef;yJ

BudwfícHcJU\/ tu,fí wdkifwef;cJUaomf olESifh rupm;&awmhyJ wm;jrpfvdrhfrnf[k uREkfyf

odaomaMumifhjzpf\/ wcgw&H uREkfyf\rdcifu idkoHMum;í ac:vdkuf&m olu ]]a[haumif

rsuf&nfawG okwfoGm;uG}} [k ajymonfESifh rsuf&nfrsm;udk vkHcsnfjzifhokwfum rdcifa&SUodkU

[efvkyfí 0ifoGm;&avonf/

waeUoü xdkoli,fESifhuREkfyfonf avSum;ay:ü&SdpOf olonf rawmfwqjzpfav[efESifh

uREkfyftm; avSum;ay:rS wGef;csvdkufojzifh ajrBuD;ESifhOD;acgif; aqmifhrdum tawmfemoGm;\/

]]a[haumifridkeJUuG}} [k oluajymaomfvnf; emusifvSaom a0'emaMumifh wtm;[pfí

idkvkdufrd&m uREkfyf\rdcif ajy;vmí tjzpftysufudk ar;ojzifh ]]avSum;ay:rS acsmfus&

ygonf}} [k ajymvkdufonf/ uREkfyf\rdcifrSm zcifESifhrwl/ pdwfwif;olwa,muf jzpfí

uREkfyf\OD;acgif;ü 'Pf&m&Sdr&Sd MunhfNyD;aemuf aoG;xGufoH,dk rawGU&onfESifh ]]udk,fhzmom

aqmhvdkU cdkufrdwmrsm; 'gavmufBuD; idk&ovm;}} [k ajym\/ þwGif uREkfyftm; tjypfwif

aom t"dyÜm,f oufa&mufonfESifh rcHcsifaomaMumifh ]]udk,fhbmomr[kwfbl; tar&JU?

[dkaumifu wGef;cswm}} [k vTwfueJ ajymrdavonf/ xdktcg rdcifonf a'gowBuD;ESifh

[dkaumif\ OD;pGef;zkwfudk qGJESdrfum ausmudk okH;av;csuf xkavonf/ 4if;aemuf uREkfyfudk

qJGac:í tdrfodkUjyefvmMuonf/ [dkaumif\ rdcifESifhtpfrrsm;rSm ig;pdrf;onfrsm;jzpfí tdrfü

r&Sdckdufjzpfav&m aps;rSjyefvmMuaomtcgwGif [dkaumif\ wdkifwef;csufaMumifh tdrfeD;csif;

&efjzpfMuavawmh\/ uREkfyf\rdcifrSm eef;wGif;oljzpfaomfvnf; a'goBuD;aomtrsKd;jzpfí

jzpfrdvQif ravQmhcsifwwfaom 0goemtwdkif; ig;pdrf;onf om;trdokH;a,muf (rdcifESifh

orD;ESpfa,muf) wkdUtm; csJvifhvkyfao;&m t&yfujzefajzí NyD;oGm;&onf/ uREkfyftzdkU&mü

um; xdkaeUrSpí [dkaumifESifh aygif;oif;cGifh ra&awmhacs/ odkUaomf rdbrsm;\trdefUudk

rawmfvSef0HUíom ae&onf/ uREkfyftm; avSum;ay:rS wGef;csaomtaumifudk pdwfremyJ

ac:csifaomaMumifh pdwfxJü w&G&Gjzpfvsuf&Sdonf/ uREkfyfrSwfrdoavmufrSm uREkfyfonf

[dkaumif\ ESdyfpufjcif;udk wESpfcefUavmuf cHcJU&onf/

oDv&Sifausmif;

xdktcsdefrSpí rdbrsm;onf uREkfyftm; [dkaumifESifh raygif;rdap&ef pmoifausmif;okdU ydkUav

awmhonf/ ausmif;rSm oDv&SifBuD;wyg; wnfaxmifxm;onfh pmoifausmif; jzpfav&m

uREkfyfxuf &SpfESpfcefUBuD;aom (rdcif\nDr) ta':wa,mufESifhtwl ausmif;wuf uREfkyftm;

- 13 -

Page 14: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

umuG,fapmifha&Smufay;avonf/ ausmif;olausmif;om;rsm;teufwGif uREfkyfyif ti,fqkH;

jzpfí ausmif;om;BuD;rsm;u xdyfxdk;?acgif;ykwf vkyfcsifMuaomfvnf; ta': ausmif;ol\

umuG,frIaMumifh xkdausmif;ü tawmfoufomcGifh&cJUonf/ okdUESifhyif uREkfyf\ta': ausmif;

rwufaom waeUü ausmif;om;BuD;rsm;onf uREkfyftm; 0dkifíusDp,fMuonf/ rdbrsm;onf

xdkacwfu cspfwwfaomrdbrsm;\ xkH;pHtwdkif; uREkfyftm; uw¬Dyga&TaZmowfonfh

(Zmwfrif;om;rsm; 0wfaom) abmif;bDuav;jzifh qifjyifxm;&m ausmif;om;rsm;onf

uREkfyf\ ajymifvufaom uw¬Dygabmif;bDudk rsufrkef;usKd;Muonfh vu©PmESifh abmif;bD

tem;uGyf a&TcsnfrQifrsm;udk qGJíEIwfMu\/ tcgwkdif;rlum; ta':\ umuG,frIaMumifh

a&TcsnfwrQifwavrQom tEkwfcH&\/ ta':rygaom xdkaeUürl ausmif;om;tm;vkH; 0dkifí

Ekwf,lvdkufMuaomaMumifh tem;owfaom a&TcsnfwrQifrQ rusefawmhyJ uw¬Dygabmif;bD

csnf; ikH;wdwdESifh tdrfodkUjyefvm&avonf/ rdzrsm;onf tvGefrcHcsifí oDv&SifBuD;tm;

wkdifwef;av&m oDv&SifBuD;onf uREkfyfu vufnId;xkd;jyaom ausmif;olausmif;om; tm;vkH;

udk &dkufavawmhonf/ xkdaeUrSpí t&dkufcH&aom ausmif;om;rsm;onf uREkfyftm; &efnId;zGJ h

Muonfh vu©PmESifh ta':tvpfwGif xdk;MuacgufMuav&m uav;uwnf;u tawmf

twefESifh ridkwwfoljzpfí BudwfcHcJU&onf/

[dkaumif\ ESdyfpyfjcif;rS vGwfcUJ&NyDqkdaomfvnf; wa,muf\vufrS trsm;\vufodkU

a&muf&jcif;jzpfí uREkfyfrSm ausmif;om;t&G,f uav;tm;vkH;udk rkef;csifovdkvdk jzpfvmcJU

avNyD/ uav;tcsif;csif; awGU&onfhtcg vnfyif;udk ajy;ízufcsifaom pdwfrsKd;&SdcJU&mrS

rouFmaom pdwfrsKd;ESifh cyfa0;a0;rS vSrf;Munfhaom tjzpfrsKd;odkU ajymif;vJvmcJUavNyD/

uREfkyfonf i,fpOfu tjzpftysufrsm;udk jyefajymif;qifjcifonfhtcg (azmfjyvwHUaom

tjcif;t&mrsm;aMumifh) rdrdukd,fudk ]jzLaumif} ESifh EIdif;,SOfrdonf/ jzLaumifonf rnfolU

tm;rQ &efrljcif; r&Sdaomfvnf; ]tem;ruyfcJUeJU? wG,fvkdufr,f} qkdaomtaejzifh udk,fü&Sdaom

ql;rsm;udk axmifxm;wwfonfqdk&m uREfkyfrSmvnf; [dkaumifESifh qufqH&bl;jcif; wcsuf?

oDv&Sifausmif;om;rsm;ESifh qufqH&bl;jcif; wcsufaMumifh uREkfyf\ obm0wGif ql;uav;

ESpfacsmif; aygufvmcJUavNyD/ þonfrSm yxrqkH;aom ql;ESpfacsmif;jzpfav&m a&SutzkdU

wGifvnf; þrQru cRefxufaom ql;rsm;jzpfay:vmykHudk tqifhqifh azmfjyygOD;rnf/

av;ig;ESpfom; t&G,füyif uREkffyfonf uav;tcsif;csif;tay:ü cspfcifpdwf ayghavsmh

vmcJUaomfvnf; uREkfyf\rdbrsm;ESifh ywfoufírlum; uREkfyfuvnf; tvGefcspfí 4if;wkdU\

cspfjcif;udkvnf; ,kHrSm;oHo, r&Sdacs/ uREfkyf\ ESruav;tay:ü uREkfyfMuifemjcif;udk

txufwGif t>rufrQazmfjycJU&m 4if;ESifhywfoufí uREkfyf\pdwfü xdckdufcJUbl;ykHudk azmfjy&

ayOD;rnf/ tcsKdUuav;rsm;onf i,fpOfu tvGefaumif;í BuD;jyif;vmrS qkd;wwfykH?

- 14 -

Page 15: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

tcsKdUrSmvnf; i,fpOfu tvGefqdk;wwfMuí BuD;umrSaumif;wwfykHwkdUudk vlBuD;rsm; ajymavh

&SdMu\/ ESruav;rSm BuD;jyif;vmaomtcgü tvGefaumif;aomfvnf; i,fpOfurl tvGef

qkd;vS\/ (uG,fvGef&SmonfrSm ESpfaygif;(30)ausmfNyD/) ESruav;onf nwdkif;wGif apmapm

tdyfwwfí oef;acgifausmfaomtcsdefwGif tdyfa&;0onfhvu©PmESifh wusnfusnf ylqm

wwf\/ [dk[mpm;csifonf? onf[mpm;csifonf ponfjzifh em;ylem;qmvkyfwwfí rdcifu

acsmhcsnfwcg acsmufcsnfwvSnfhjzifh odyf&\/ wcgw&H jrefjreftdyfí wcgw&Hvnf;

wtDtDESifh tMumBuD;idkaewwf\/ wnoü uREkfyfonf ESruav;idkoHaMumifh Edk;vmí

Munfhvkdufaomtcg uav;rSm tdrfjyifodkUa&mufaeí rdcifESifhzcifwkdUu tdrftwGif; wHcg;

teD;rS&yfum ]]rwdwfbl;vm;? wdwfrSzGifhay;r,f} [kajym&m uav;url ]csrf;vSygNyD? zGifhay;yg?

zGifhay;yg} [k idkvsufomajym\/ tidkrwdwfacs/ &moDum; aqmif;Owk&moDjzpfí uREfkyf

udk,fwdkif apmifNcKHxJü auG;vsuf&Sdjcif;udk rSwfrd\/ uav;uvnf;idk? rdbrsm;uvnf; wHcg;

zGifhray;yJ ]]wdwfav? rwdwfbl;vm;? rcsrf;bl;vm;} [k ar;vsuf&Sd&m uREfkyfrSm tdrfjyifü

ESruav;\ csrf;at;&SmvSrnfh tjzpfudk oem;vSojzifh apmifNcKHxJü wdwfwqdwf Budwfum

rsuf&nfrsm; &TJatmifidkrdonf/ rdbrsm;tm; awmif;yefay;zkdU rqdkxm;bd uREfkyfEdk;aeonfh

tjzpfudkyif rodap0HUay/ þwGif om;orD;rsm;udk tvGefcspfcifwwfonf[k ,lqonfh

(,ckwkdifvnf; ,kHrSm;jcif;r&Sdyg/) trdtzrsm;tm; ESruav;tm; nSOf;qJESdyfpufMuonf

[laomtxif uyfa&mufvmojzifh uREfkyfrSm pdwfxJwGif tvGefraumif;vmyJ wwd,

ql;wacsmif; aygufvm&jyefygonf/

,ckrS zGif hajymjcif;

þodkU a&;om;jcif;twGufaMumifh rdbrsm;tay:ü uREkfyfpdwfxm;ykHudk pmzwfolwdkU txif

vGJrnf pdk;ojzifh &Sif;vif;azmfjy&ayOD;rnf/ uREkfyfonf txufyg tjzpftysufudk rdcifzcif

wkdUtm;vnf;aumif;? uG,fvGefoltm;vnf;aumif;? ,ck&Sdaeaom nDwa,muftm; vnf;

aumif;? tjcm;ol wpkHwa,muftm; vnf;aumif; woufywfvkH; wBudrfwcg wcGef;wyg'rQ

zGifhajymjybl;jcif; r&Sdonfum; rSefygonf/ woufvkH;rajymyJ jrKHxm;cJUygvsuf ,ckrS xnfhí

a&;&jcif;rSm uREkfyf\ pdwfajymif;vJykH tjcif;t&mrsm;udk jynfhpkHatmif azmfjyrnf[k azmfxkwf

aMunmxm;cJUonfhtwkdif; vlUobm0udk wifjyvkdaomaMumifh jzpfygonf/ 1930 jynfhESpf

yJcl;NrdKUivsifBuD;wGif uREkfyfwkdU\ tdrfom;tm;vkH;onf (rdcifvnf;ygonf) tdrfay:rS

qif;ajy;Muí vrf;rBuD;ay: av;bufaxmufolaxmuf? 0rf;vsm;arSmufolarSmuf &SdaeMupOf

uREkfyfonf vIdif;rsm;ozG,f tvdyfvdyfxvsuf&Sdaom ajrBuD;udkjrif&í tm;ri,fpbl; i,frd

onf/ tm;i,fjcif;um; tcdkiftrmqkH;[lí pdwfcs,kHMunfxm;onfh r[myx0DajrBuD; udk,fü

- 15 -

Page 16: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

u þuJUodkUvIyfcgaevsif igonftb,frSm aep&m&dSawmhtHUenf; [laom pdwful;0ifvmjcif;

aBumifh jzpf\/ xkdnOfhuvnf; uREkfyfESifh ESruav;wkdUtm; cspfcifrIESifh ywfoufí vkH;0'Gd[

oHo,r&SdcJUbl;ojzifh tvkH;pkH ,kHMunftm;udk;aom rdbESpfyg;wkdUudk,fwdkifu ESruav;tm;

(uREkfyf\txift&) &ufpufpGmjyKrljcif;udk rsufpdESifh udk,fwkdifjrif&aomtcg &ifxJüqdkUí

cdkudk;&mrJU jzpfoGm;cJU&ygonf/ uREkfyfajym&Jygonf/ rdbESpfyg;tay:ü uREkfyfpdwfemjcif;vnf;

r[kwf? pdwfqkd;jcif;vnf;r[kwf? pdwfxJüt BuD;tus,ftHUtm;oifhí ]b,fhES,fygvdrfh?

b,fvkdygvdrfh} tp&Sdojzifh txyfxyfar;um pdwftm;i,frdjcif;rQom jzpfygonf/ þtwGuf

aMumifh uREkfyf\obm0ü ql;wacsmif;xyfí aygufvmjcif;um; trSefjzpfygonf/

pdwfwkdpjyKjcif;

aemufwaeUeHeuf uREkfyftdyf&mrSxaomtcg EGm;EdkUonfykPÖm;r a&mufaeavNyD/ rMumao;

rDu uREkfyftenf;i,f rusef;rrmjzpfonfESifh OD;av;wa,mufu MuufjzLuav;waumif

]crJ} ay;xm;&m uREkfyfonf MuufjzLuav;udk tvGefcspfí wayGUayGUwydkufydkufESifh upm;avh

&Sd\/ rusef;rrmNyD;cgpjzpfí rdbrsm;onf uREkfyftm; aeUwdkif; EGm;EdkUt0ufom; aomufap

av&m ykPÖm;rxHrS eHeufwdkif; EGm;EdkU,l&efrSm uREkfyf\wm0efjzpf\/ uREkfyfonf ykPÖm;rudk

jrifí EGm;EdkUxnfh&ef ZvkH,lNyD;vQif ykPÖm;ra&SUücsxm;í rsufESmopfpOf ykPÖm;ronf EGm;EdkUudk

csifhxnfhNyD;aemuf xGufoGm;\/ uREkfyfonf rsufESmopfNyD;aemuf EGm;EdkUZvkH&Sd&modkU avQmuf

vm&m MuufjzLuav;onf ZvkHxJrSEGm;EdkUudk EIwfoD;jzifhESpfum aomufaeonfudk awGU&\/

þwGif uREkfyfonf Muufuav;udkzrf;í ajrBuD;ay:okdU aygufvkduf&m raoaomfvnf;

qefUiifqefUiifESifh twefMumcH&&Smonf/ rdbrsm;onf uREkfyf\ &ufpufaomtjyKtrludk

jrifMuí tHUtm;oifhum wa,mufrsufESmudk wa,muf MunfhaeMu\/ vludkaomf

vnf;aumif;? wd&pämefudkaomfvnf;aumif; &uf&ufpufpuf jyKvkyfjcif;rSm þtBudrfonf

yxrtBudrfjzpfonf[k rdcifuajymí ]]Muufuav;aomufvdkU b,favmufukefoGm;rSmvJ

om;&,f}} [k qdk\/ uREkfyfjyKvkdufjcif;rSm rdcifxifonfhtwdkif; EGm;EdkUudk EsajrmaomaMumifh

ayavm? ,refnOfhu ESruav;\ jzpftifudk jrif&ojzifh pdwfwkdvsuf&SdaomaMumifhayavm/

odkUwnf;r[kwf xdktaMumif;ESpf&yf aygif;pyfjcif;aMumifhayavm rajymEdkifatmif&Sdygonf/

rJtdk;wef;&yfuGuf

- 16 -

Page 17: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uREkfyfwkdUonf xdktcsdefü rEÅav;NrdKU oif;csKdif;awmfwHwm;ajrmufbuf a&Twacsmif;eHab;&Sd

rJtkd;wef;&yfuGufü aexdkifvsuf&Sd&m zcif\tvkyfrSm ydef;wef;zdeyfaxmifq&mjzpfí tvkyf

orm; av;ig;a,muf&Sdavonf/ xdk&yfuGufom;rsm;rlum; csnfMurf;udk rJe,fqdk;aom

tvkyfjzifh toufarG;Muí 4if;&yfuGufrSmvnf; rJtdk;wef;[k ac:wGifjcif; jzpfavonf/

a&Twacsmif;urf;yg;wGif tvkyform;toD;oD;onf 0rf;bJOtkd;BuD;ESpfvkH;\tv,frS xdkifvsuf

vufrsm;jzifharTum rJe,fqdk;jcif;tvkyfudk woDwwef;BuD; vkyfMuonfrSm (uREkfyfwkdU uav;

oli,frsm;tzkdU) aysmfp&mBuD;[k xifcJUrdonf/ (rMumao;rDu 4if;&yfuGufodkU tvGrf;ajy

oGm;Munfh&m a&S;urJtdk;wef;ESifh rwlawmhyJ rJe,fqkd;aom tvkyfudkvnf; wOD;wa,mufrQ

vkyfudkifonfudk rawGUcJU&ay/)

þ&yfuGufuav;\ xl;jcm;csufwckudk azmfjy&ayOD;rnf/ rEÅav;NrdKUBuD;ü awm&Gmrsm;rS

ajymif;a&TUvmMuonfh tdrfaxmifonfrsm;onf olU&GmESifholUtpk OruGJodkufrysuf aygif;pk

aexdkifavh&SdMuav&m tcsKdUaomt&yfrsm;ESifh ]0if;} rsm;rSm 4if;wkdUaexdkifcJUonfh rlv&Gmtrnf

rsm;jzifhyif rSnfhac:Muavonf/ Oyrm-&GmomrS ajymif;vm a&TUvmaom vlrsm;aMumifh

]&Gmomwef;} [lívnf;aumif;? acgawm&GmrS ajymif;a&TUvmMuaom olrsm;aMumifh

]acgawm0if;} [lívnf;aumif; rSnfhac:Muavonf/ rJtdk;wef;&yfuGufrSmrl tvkyftudkifudk

tpJGjyKí rSnfhac:Mujcif; jzpfaomfvnf; 4if;t&yfolt&yfom;rsm;rlum; tm;vkH;vkdyif rkH&Gme,f

urf;jzL&GmrS jzpfMuavonf/ uREkfyfwkdUrSmrl zcif\ESrwa,mufu 4if;t&yfom;ESifh

tdrfaxmifusonfESifh tdrf&m0,fNyD; "m;wef;rS ajymif;a&TUvmMujcif;jzpfavonf/ þ&yfuGuf

ol&yfuGufom;rsm;\ xl;jcm;csufwckrSm rEÅav;NrdKUBuD;wGif ESpfaygif;rsm;pGm aexdkifcJUMuNyD;

jzpfaomfvnf; 0wfykHpm;ykH? ajymykHqdkykH? aeykHxdkifykH tvkH;pkHrSm rEÅav;NrdKUolNrdKUom;ESifh vkH;0rwl?

rwlwjcm; &Sdaejcif;yifjzpfonf/ waeUoü uREkfyfonf uREkfyfwkdU\aetdrfESifh ESpftdrfjcm;

&Sdaom ]t&D;} \aetdrfodkU oGm;vnfí jyefvmaomtcg rdcifu ]]ighom; bmrsm; auR;vkduf

ovJ[JU}} [k ar;&m? uREkfyfu ]]bdk;bdk;bwfowf[if; pm;cJU& w,ftar}} [k jyefajymojzifh

rdcifrSm [uf[ufyufyuf &,farmavonf/ (4if;t&yfü trJ0rf;wGif;om;udk ]]bkd;odk;

bwfowf}} [kac:onf/) þwGif rdcifuzciftm; ]]'Dt&yfrSm MumMumaevdkU rjzpfygbl;

udk&if? uav;awG urf;jzLpum; ajymukefMuawmhrSmyJ}} [k ajymavonf/

atmufjynfqif;Mujcif;

waeUoü uREkfyf\zcifonf yJcl;NrdKUe,f wm0blwm usKdufy'dkif&Gm&Sd ol\ baxG;wa,muf

xHrS pmwapmif&&Sd\/ (4if;baxG;rSm rdcif\Zmwdjzpfonfh a&Tbdke,frefusnf;wkH&GmrS

- 17 -

Page 18: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

ajymif;a&TUoGm;oljzpf\/ refusnf;wkH&GmrSmvnf; vuf0JokE´&aMumifh þacwfwGif vlod

rsm;aom &Gmuav;jzpfonf/) 4if;pmü atmufjynfatmuf&GmwGif a&Txnf vuf0wfvufpm;

rsm; a&mif;csaumif;vSaomaMumifh tjrwftpGef;&EdkifaMumif;? rdrduyif ulnDí a&mif;csay;

rnfhtaMumif; yg&Sdavonf/ xdktcsdefü ydef;wef;zdeyftvkyfrSm cyfyg;yg;&Sdaom &moDjzpfav&m

rdbrsm;onf &SdpkrJUpkuav;rsm;udkxkcGJí a&Txnfvuf0wfvufpm;rsm;0,f,lum om;trd

om;tzav;a,muf atmufjynfodkUqif;oGm;Mu\/ usKdufy'dkif&GmokdU a&mufMuaomtcg

zcifrSm aygifwGif ]uRJtom;rmem} aygufí rxEdkifyJ&Sd&m 4if;\baxG;u vuf0wfvufpm;

rsm;udk a&mif;csay;&ef wm0ef,lrnfqdkí tyfvdkuf&\/ ]uRJtom;rmem} qkdonfrSm tvGef

qkd;í aowwfonf[k ajymMu\/ baxG;\ om;ESpfa,mufwkdUonf uREkfyfwkdUarmifESrudk

tvGef ]usDpm;} oefMuí ESruav;tm; wa,mufuypfay;vdkuf? wa,mufuzrf;vdkuf

jyKvkyfMu&mwGif rdcifrSm tonf;zdkvSonfESifh uefUuGufaomfvnf; olwkdUnDtpfudk

ESpfa,mufu ]]udpör&Sdygbl; trBuD;&,f? roumao&kHayghAsm}} [k ajymMuavonf/ uREkfyf

tm;vnf; xkdenf;wl jyKMuao;&m uREkfyfuvufudkudkufvdkufojzifh ]]acG;uav;ygvm;[}}

[kqkdum em;o,fudk tykwfcH&ao;onf/ þtawmtwGif; zcifrSmvnf; aornf&Sifrnf

rodaom tajctaeü&Sdae&m uREkfyfrSm rdcif\'ku©rsm;udkjrif&í uREkfyf\obm0wGif

ql;wacsmif; aygufvmcJUjyefavNyD/ rdcifrSm uREkfyfodorQ woufvkH;wGif b,ftcgrS

avQmhbl;onfr&Sd? þwBudrfürl tcsKdUrdef;rrsm;uJUodkU rsuf&nfusjcif;r&Sdaomfvnf; rsufESm

wckvkH; wrsKd;jzpfí BudwfcH&&Smonf/

uREkfyfwkdUü a&mif;cs&efygvmaom a&Txnfrsm;rSm a&mufuwnf;u baxG;(uREkfyf\bkd;av;)

vuf0,fodkU tyfvkdufav&m bdk;av;onf ol\vlrsm;udk [dk&Gmonf&Gmrsm;okdU vSnfhvnf

a&mif;csap\/ waeUoü ypönf;rsm;ESifhvTwfvdkufaom bkd;av;\a,mufzwa,mufonf

vufarmif;wGif "m;ESifhxkd;aom'Pf&mESifh jyefvmí ypönf;tm;vkH;udk vk,ljcif;cH&aMumif;

ajymavonf/ rdbrsm;rSm &SdpkrJUpkuav;udk tm;vkH;xkcJGí &if;ESD;vmcJUjcif; jzpfaomaMumifh

zcifrSm temaysmufcgeD;wGifrS pdwfxdcdkufí tzsm;BuD;zsm;vm&&Smjyefonf/ rdcifrlum;

pdwfwif;oljzpfí orD;uav;udk ajrSmufupm;pOfuavmufrQ rsufESmysufonf[k uREkfyf

rxifay/ (ypönf;rsm; vk,ljcif;cH&onfqdkjcif;rSm vnfq,fjcif;rQomjzpfonf[k aemufydkif;

wGif Mum;od&\/ rdcifzcifrsm;rSm tvGef ]&dk;} olrsm;jzpfí 4if;wkdU\woufwmwGif

okH;Budrfwkdifwdkif eifhvSatmif vlvdrfcH&jcif;udk uREkfyfrSwfrdonf/) ypönf;rsm; ajymifonfh

aemuf bkd;av;vifr,m;onf uREkfyfwkdUom;tz av;a,muftm; auR;xm;&jcif;twGuf

0efav;aomaMumifhayavm? udk,fhwludk udk,fvdrf&jcif;twGuf rsufESmylaomaMumifhayavm

rqkdEdkif/ uREkfyfwkdUtay:wGif rsufESmxm;wrsKd;jyifvmjcif;udk uREkfyfyifod\/ rdbrsm;rSmrlum;

qdkzG,f&mr&Sdacs/ rEÅav;odkUjyef&eftwGuf p&dwftenf;i,f&Sdaomfvnf; zcif\ rusef;rmjcif;

twGufaMumifh tcufBuD;BuKHaeMu&onf/

- 18 -

Page 19: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

þtawmtwGif;ü bkd;av;\om;ESpfa,mufu uREkfyfwkdUarmifESrtm; usD;pm;vkdufMuonf

rsm;rSm ,cifuxufyif ydkíqdk;avonf/ rdcifu "m;ESifhckwfrnf BuHpnfrdaMumif;ESifh

aemifwGif uREkfyftm;ajymjybl;onf/ aemufqkH;ü rdcifzcifwdkU pDpOfMuonfrSm temaumif;pGm

rusufrcsif; zcifae&pfí uREkfyfwkdUom;trdokH;a,muf rEÅav;odkU jyefESifhMu&efjzpfavonf/

cGJcgeD;ü rdcifonf þvlpkvufrSvGwfayNyD[k atmufarhaomaMumifhayavmrqdkEdkif? rsufESm

nId;i,fjcif; r&SdvSaomfvnf; zcifrlum;idk&Smavonf/ usKdufy'dkif&GmrS wm0blwm&kHodkU

om;trdokH;a,muf vSnf;ESifhxGufvmMu&mwGif (rnfolrQ vdkufírydkUMu? zcifvnf; rydkUEdkif

&Smacs) vrf;c&D;vSnf;ay:ürl rdcifonf rsuf&nfwcgESpfcg0dkif;vmjcif;udk uREkfyfjrif&onf/

okdUaomf okwfodrf;avmufatmifum;r[kwf? jyefí&Iyf,lvkduf[efwlonf/ uREkfyfonf

rdcif\pdwfudkod[efESifh rjrifcsifjyKí rdcif\&ifcGifxufü ayGUxm;onfhESruav;udk uREkfyf\

&ifcGifay:odkU a&GU,lvkdufonf/ rdcifonf uREkfyf\tjyKtrludk oabmusonfESifh woufvkH;

ajymírqkH;atmif&Sdav&m uREkfyfvnf; tm;&MunfEl;vSonf/

jyefvmMujcif;

wm0blwm&kHokdUa&mufMuí vufrSwf0,f&mwGif rdcifonf vlBuD;twGuf vufrSwfwapmif

om0,fí uREkfyftwGuf uav;vufrSwf r0,fawmhacs/ tvmc&D;ü uREkfyftwGuf

0,fygvsuf tjyefc&D;ü r0,fjcif;rSm ydkufqHenf;yg;aomaMumifh[k uREkfyfod&\/ okdU&mwGif

blwm&kHrS rD;&xm;tvkyform;wa,mufESifh em;vnfrI,lxm;onf[k aemifwGif rdcifu ajymí

od&\/ rD;&xm;qdkufcgeD;wGif blwm&kH0ü apmifhvsuf&Sdaom vufrSwfppfESifh vJGap&ef

rdcifonf uREkfyftm; rD;&xm;tvkyform;\vufodkU tyfvdkuf\/ þtpDtpOftaMumif;udk

bmrQem;rvnfaom uREkfyfrSm xdkvlESifhtwlvdkufoGm;í blwm&kH\tjyifodkU a&mufcJUNyD;

aomfvnf; w&yfwaus;wGif vlpdrf;wa,mufESifh Mum&SnfpGmae&jcif;udk &GHUonfESifh tjyifodkU

a&mufNyD;umrS rdcif&Sd&modkU jyefvm\/ rdcifurl uREkfyf\OD;acgif;udkacgufí jyefoGm;

ckdif;ojzifh xGufvmjyef\/ aemufwBudrfjyefoGm;&m cyfememacgufí vTwfvdkufjyef\/

wwd,tBudrfürlum; rdcifonf emBunf;pGm acgufvTwfvkdufav&m uREkfyfrSm OD;acgif;udk

yGwfowf&if; udk,fhrdcifxHodkU udk,foGm;rdjcif;twGuf tacgufcH&onfrSm em;rvnfEdkifatmif

jzpfí ]b,fhES,f[mygvdrfh? b,fvkdygvdrfh} ponfjzifh tBuD;tus,f pdwf&Ijcif;aMumifh

uREkfyf\obm0ü ql;wacsmif;aygufvmcJUjyefavNyD/ þtaMumif;udk BuD;jyif;vmaomtcgü

rdciftm; uREkfyfuajymjy&mwGif rdcifrSm rsuf&nfrsm;0dkif;vmonfhtxJrS &,farmvsuf

]]ighom;ES,f rSwfrdvdkufwmygvm;uG,f? tarvJ pdwf&IyfvGef;vdkUa[h}} [kajymojzifh uREkfyf

- 19 -

Page 20: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

uvnf; ]]uRefawmfu tarhudkpdwfremygbl;? avmuBuD;[m w,fNyD;*Gusyguvm;vdkU pdwf&Iyf

rdwmygyJ tar&JU}} [k ajym&bl;avonf/

zcifa&mufvmjcif;

rEÅav;odkU uREkfyfwkdUom;trdokH;a,muf jyefa&mufí (rdcif\pum;t&) wvwdwd jynfhaom

aeUü zcifjyefa&mufvmojzifh tvGef0rf;omMuav&m? 0rf;tomqkH;vlrSm zcifjzpfí

0rf;omrItenf;qkH;rSm uREkfyfyifjzpfavonf/ zcif\0rf;omjcif;udk em;vnfEdkifMurnf

jzpfaomfvnf; uREkfyf\ 0rf;omrIenf;yg;ykHudk &Sif;jyzdkUvkdayvdrfhrnf/

tcsKdUaomrdcifrsm;onf pD;yGm;a&;tajctaet& usqif;aomtcgrsm;wGif om;orD;rsm;tay:

MuifemrIavsmhyg;ouJUodkU aigufvm;? irf;vm;? &dkufvm;? ESufvm; jyKwwfMuav&m zcif

jyefra&mufrD uREkfyfwkdUom;trdokH;a,mufonf tnHHUqHk;aom [if;rsm;udkom pm;Mu&aomf

vnf; rdcifonf uREkfyfwkdUarmifESrtay:ü a&S;uxufydkí Muifemonf/ rkefUyJom;a&pm

ponfrsm;udkvnf; awmif;wdkif;0,fauR;onf/ xdkUxuf ta&;BuD;onfrSmum; uREkfyftm;

vnf; ([dkaumifESifh aygif;jcif;rSwyg;) vGwfvyfjcif;ay;xm;í t&yfxJwGif vnfcsifwkdif;

vnfywfcGifh&onf/ oDv&Sifausmif;rSvnf; EkwfvdkufNyDjzpfí uREkfyfrSwfrdorQ uav;b0wGif

taysmfqkH;aom umvtpdwftydkif;wck jzpfavonf/ zcifjyefa&mufvmaom tcgürlum;

txufygtcGifhta&;rsm; qkH;&IH;&acsawmhrnf[k uREkfyfodaomaMumifh uRwfuRwfvGwfvGwf

0rf;omjcif;r&SdaMumif;udk uREkfyfrSwfrdonf/

tvkyf&k Ha&GUjcif;

rsm;rMumrD zcifonf tvkyform;rsm;udkjyefpkí ydef;wef;zdeyftvkyfudk jyefaumuf\/

odkU&mwGif rJtdk;wef;t&yfrSm aps;csKdESifhtawmfvSrf;í tjcm;aomzdeyfaxmifq&mrsm;vnf;

þt&yfxJwGif wOD;rQr&Sdav&um; aps;csKdxJüzdeyfqdkifxGufaom qdkif&Sifrsm;onf þt&yfodkU

rvmvdkMuyJ jzpfaeMuojzifh ta&mif;yg;vS\/ okdUjzpfí zcifonf aps;csKdtaemufbufü

&Sdaom yJykyfwef;&yfuGufwGif tdrfcef;uav;iSm;í tvkyform;rsm;ESifh tvkyf&kHuav;

zGifhav\/ tdrfcef;uav;rSm cyfusOf;usOf;jzpfí rJtdk;wef;aetdrfü tdyf&pm;&NyD; yJykyfwef;

tdrfcef;rSm tvkyf&kHtwGufoufouf jzpfavonf/ zcifESifh tvkyform;rsm;onf xrif;udk

- 20 -

Page 21: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

eHeufapmapm pm;oGm;Muí ae0ifvkeD;umrS rJtdk;wef;aetdrfodkU jyefvmMu\/ tvkyform;

okH;av;a,mufwkdUrSm rJtdk;wef;&yfuGufwGif aeMuolrsm;jzpfavonf/

vlausmif;odkUa&mufjcif;

waeUoü rdcifESifhtwl eef;wGif;oljzpfcJUbl;í tvGefcifrifcJUMuonf qkdaom rdef;rBuD;

wa,mufonf (touf 30cefUrQom &Sdao;ojzifh ,cktjriftm;jzifh rdef;rwa,muf[k

ac:&rnfjzpfaomfvnf; xdkpOfutjriftm;jzifh ]rdef;rBuD;} [k a&;vkduf&onf/ xdkrdef;ronf

uREkfyf\rsufpdü waeUwjcm;BuD;íBuD;í oGm;ykHudkvnf; azmfjyygrnf/) uREkfyfwkdUaetdrfodkU

tvnftywfvmav&m ausmif;olt&G,f rdef;uav;wa,mufvnf; ygvmavonf/ rdcifwkdU

pum;ajymvsuf&SdMupOf uREkfyfESifhrdef;uav;onf upm;azmfjzpfvmMuí tawmfcifrifvsuf

&SdMuavNyD/ rdef;uav;rSm uREkfyfxuf okH;ESpfavmufBuD;vdrfhrnfxifonf/ {nfhonf rdef;rBuD;

onf rdcifESifh pum;ajym&mrSm uREkfyf\taMumif;udkar;onfwGif rdcifu i,fvGef;aom

aMumifh oDv&Sifausmif;ü tprf;xm;NyD;rS Ekwfxm;&aMumif; ajym\/ (rdef;rBuD;rSm tysKdBuD;

jzpfí ausmif;axmifpm;onf[k od&onf/) xdktcg rdef;rBuD;u ol\ausmif;rSm tdrfawmf&m

bk&m; ta&SUbufü&SdaMumif;? uREkfyftm; olUausmif;üxm;vQif zcifESifhtwl vdkufvmí nae

wGifvnf; zcifESifhtwl jyefEdkifaomaMumifh tvGeftqifajyaMumif; ajym\/ (yJykyfwef;ESifh

ol\pmoifausmif;rSm wjyausmfausmfrQom a0;onf/) xdkUaemuf rdcifu i,fvGef;vQif

ausmif;om;BuD;awGu ESdyfpufwwfaMumif;ajym&m q&mrBuD;u ]]pdwfomcsyg cifav;&,f?

uRefrudk,fwdkif apmifhNyD;Munfhay;yghr,f? rylygeJU? b,folrS rESdyfpufygbl;}} [kajymNyD;vQif

uREkfyftm; olUteD;odkUac:,lum ausmoyf&ifoyfjzifh csKdompGmacsmharmh,if; pum;ajymav\/

uREkfyfonf q&mr\ MuifemykH&aomtjyKtrludk oabmusonfwaMumif;? ¤if;ESifhtwl

ygvmaom rdef;uav;tm;vnf; csufcsif;yifcifrifvsuf&Sdonfu waMumif;aMumifh rdcifu

ar;aomtcg ]]ausmif;aeygr,f}} [k tajzay;vdkufav\/

ESpfoufvSaomypönf;

¤if;aeUnae zcifjyefvmí rdcifuajymjyaomtcg ynmudk tvGefvdkvm;aom uREkfyf\

zcifrSm 0rf;ajrmuf0rf;omjzpfí uREkfyftzdkU t0wftpm;opfrsm; csKyfMuNyD;vQif oyf&yfatmif

jyifqifí ausmif;okdUtyfMuavonf/ rJtdk;wef;ESifh tdrfawmf&mbk&m;rSm ig;ESpfom;

- 21 -

Page 22: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

ausmfausmfrQom &Sdao;aom uREkfyftzdkU&mü aeUpOf toGm;tjyef c&D;jzpfaomaMumifh

awmfawmf anmif;ay&m tjyefc&D;wGif wcgw&H zcifuwvSnfh? tvkyform;rsm;uwvSnfh

yckH;ay:wGif xrf;wwfMuavonf/ eHeufwGif xrif;apmapmBuD;pm;í zcifwkdUESifhtwl

vdkuf&ojzifh aeUcif;wGif tvGefqmavmifvSonfjzpf&m? rdbrsm;onf ,Gef;xnftkyfuav;

wGif xrif;[if;rsm;xnfhí qdkif;uav;jzifh qGJ,loGm;zdkU pDrHay;Mujcif;aMumifh uREkfyfpdwfxJü

0rf;omvdkufykH? aus;Zl;wifvdkufykHrsm;udk ,aeUwdkif rSwfrdygao;onf/ xdkacwfü oHqifhrsm;

rokH;Muao;yJ ,Gef;xnftkyfBuD;rsm;jzifh bk&m;oGm;ausmif;wuf acgif;&GufoGm;Muav&m

uREkfyftzdkU tkyfti,ftpm;uav; 0,fay;jcif;twGuf 0rf;omvSí tdyf&mxJrSyif wcgwcg

xí Munfhrdygao;onf/ rdbrsm;vnf; uREkfyfESpfoufjcif;udk jrifMuí oabmus&Smonf/

(uREkfyftzdkU 0,fay;aom ypönf;rsm;teuf xdk,Gef;xnftkyfuav;xuf uREkfyftm; aysmfjrL;

apaom tjcm;ypönf;udk rrSwfrdyg/)

yxrü rdcif\rdwfaqG q&mrBuD;onf (vufaxmufq&mruav; ESpfa,mufvnf; &Sdonf/)

rdciftm; uwdxm;cJUonfhtwkdif;yif uREkfyftm; txl;wvnf *&kpkdufygayonf/ uREkfyf\

,Gef;xnftkyfuav;udk zGifhMunfhí [if;rsm;nHUvQif [if;aumif;uav; wwkH;wav xnfhay;

ojzifh (tpm;aumif; cifrifwwfaom uREkfyftzdkU) 0rf;omvkH;qdkUrwwf aysmfvSí aus;Zl;

vnf; wifrdonf/ tdrfodkUtvnfvmpOfu ygvmaom ausmif;oluav;ESifhvnf; jyefqufrd

ojzifh MunfEl;vSonf/ odkU&mwGif uREkfyfrSm wausmif;vkH;wGif ti,fqkH;vnf;jzpfí ta0;qkH;

aom t&yfrS vm&aom ausmif;om;uav;vnf; jzpfonf/ &G,fwl wa,mufESpfa,muf

&Sdaomfvnf; ausmif;ywf0ef;usifü aeMuolrsm; jzpfaomaMumifh aeUcif; acwÅausmif;qif;csdef

wGif olwkdU\tdrfodkUjyefí pm;aomufMu&m uREkfyfwa,mufwnf;om tkyfuav;zGifhí

pm;&ol&SdaomaMumifh wenf;tm;jzifh pdwf0ifpm;zG,faom ausmif;om;uav;wa,muf[lí

oabmxm;avmufMuonf xifygonf/ odkU&mwGif xdkodkUum;r[kwfacs/

¤if;pmoifausmif;ESifhywfoufí uREkfyfrauseyfaom taMumif;t&mrsm;udk razmfjyrD

auseyfaom tcsufrsm;udk azmfjyygOD;rnf/ oDv&Sifausmif;ü aecJU&pOfu uREkfyftm;

[dkaumif\ESdyfpufjcif;rS vGwfap&ef[laom &nf&G,fcsufjzifh rdbrsm;u tyfxm;jcif;jzpf&m

pmoif&ef i,fvGef;onfhtwGufaMumifh ausmif;wGif ]acG;0ifpm;} tjzpfESifh uREkfyf\ta':

teD;wGif xdkifae&jcif;rQom rsm;\/ tjcm;ausmif;om;rsm; pma&;MuaomtcsdefwGif uREkfyfrSm

opfom;wGif tdk;rnf;okwfxm;onfh oifykef;ay:ü uHUulqHjzifh ]0vkH;} rsm; a&;&jcif;udkom

rSwfrdonf/ 0vkH;rS wqifhwuf&aomtcg ]ei,f} rsm; a&;&\/ ]ei,f} rsm; a&;aomtcgwGif

acgif;BuD;BuD;rjzpfap&[k oDv&SifBuD;u ajymjcif;udkvnf; uREkfyfrSwfrdonf/ pmtHaomtcg

]]earmAk'¨g}} rS rwufcJU&ao;ay/ (uBuD;) (cauG;) paom tu©&mrsm;udk roif&ao;rD

}}earmAk'¨g}} udk a&S;OD;pGm oifay;jcif;\ &nf&G,fcsufudk uREkfyf ,ckwdkif em;rvnfao;ay/

- 22 -

Page 23: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

pdwf0ifpm;aomtcsuf

oDv&Sifausmif;rS vlausmif;odkU a&mufaomtcgürl (uBuD;) (cauG;) tu©&mrsm;udk oif&í

(uBuD;a&;u) odkU a&mufaomtcg uREkfyf\pdwfü jzpfay:vmaom tjcif;t&mwckudk

rSwfrdao;onf/ uREkfyfuJUodkU (uBuD;a&;u) (cauG;a&c) ponfjzifh ]tH} Mu&aom

uav;rsm;u wwef;? rsufESmcsif;qdkiftwef;ü (uBuD;a&uowfuuf) (cauG;a&uowfcuf)

ponfjzifh ]tH} Mu&olrsm;&SdMu\/ ausmif;olausmif;om;tm;vkH;onf xdkacwf pmoif

ausmif;rsm;\ xkH;pHtwdkif; atmfítHMu&m tcsKdUuvnf; toHukef[pfí tHMu\/ (þonfrS

tusifhygí ouFef;0wfNyD; pmtHaomtcgü ]][meHeH? [meHeH}} [lí tHMujcif; jzpf[ef&Sdonf/)

vlausmif;ü uREkfyfonf q&mrBuD;xHodkU wkdifawmjcif;\ tusKd;r&Sdjcif;udk odvmonfjzpfí

uREkfyftay:ü ]npf} aom ausmif;om;qdkvQif uREkfyfxuf 2ESpf 3ESpf avmufom toufBuD;ol

jzpfygu zufwG,fí owfavawmhonf/ npfcsifoluvnf; rsm;í owfykwf&onfrSm

aeUwdkif;vdkyif jzpfaeawmh\/ þwGif q&mrBuD;onf uREkfyftm; cPcP&efjzpfaom

aumifuav;qdkum zdí&dkufawmhonf/ rdcif\ rdwfaqGjzpfí vdr®map&efqkdaom &nf&G,fcsuf

jzifh olwyg;xuf zdí&dkufjcif;vnf; jzpfygvdrfhrnf/ odkU&mwGif uREkfyftzdkUrlum; vm;vm;rS

rw&m;aom q&mrBuD;[lí rausrcsrf;jzpfcJU&onf/ þaemufydkif;ü uREkfyfpOf;pm;rdonf

um; q&mrBuD;onf tysKdBuD;jzpfí om;orD;rarG;bl;onfhtwGufaMumifh uav;oli,frsm;\

jyóemrsm;udk rodom;qdk&Gm;vSonf[k qkH;jzwfcsufcsrdygawmhonf/

uREkfyf\zcif

uREkfyftaMumif;udka&;vQif uREkfyf\rdbrsm; taMumif;udkvnf; azmfjyygrS uREkfyftzdkUrSm &kyfvkH;

ay:ayvdrfhrnf/ uREkfyf\zcifrSm a&Tbdkawmifvuf (jrif;e,f[kac:onf/) refusnf;wkH&Gmom;

OD;at&mjzpf\/ zcif\trnfrSm jrefrmjynfwGif tvGef&Sm;í rMumao;rDurS emrnfwlaom

qdkif;bkwfwckudk awGU&bl;onf/ zcifESifh emrnfwlaomaMumifh vludk,fwdkifudkvnf;

awGUjrifvdkapumrl ,aeUwdkifrawGU&bl;ao;ay/ a&Tbkdawmifvufudk ]jrif;e,f} [k ac:wGif

jcif;rSm jrefrmbk&iftqufquf vufxufwGif jrif;trIxrf; (jrif;wyfppfom;) rsm; xGufaom

e,fjzpfaomaMumifh jzpf\/ uREkfyfudk,fwkdif (jrif;yJGorm;wa,muf r[kwfaomfvnf;)

jrif;0goemygoljzpfí jrif;ESifhywfoufaom A[kokwavhvm&mwGif ¤if;e,fom;rsm;uJUodkU

jrif; ]tom;us} pD;enf;taMumif;udk em;vnfol &Sm;yg;aMumif;awGU&\/ refusnf;wkH&Gm

- 23 -

Page 24: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

uav;rSm tdrfajcw&mausmfcefUrQom&Sdaomfvnf; rif;vuf0JoE´&\ Zmwdcsufa<ua'o

jzpfonfhtwGufaMumifh vlodrsm;aom &Gmuav;jzpf\/ (¤if;e,fwGif 0ufvufblwmteD;rS

refusnf;wkHESifh a&Tbdkajrmufvuf cifOD;blwmteD;rS refusnf;wkH[lí &GmESpf&Gm&Sday&m

uG,fvGefol Zmwfrif;om; OD;zdk;pdefBuD;u rif;vuf0JokE´& arG;zGm;onfh&GmrSm cifOD;teD;rS

refusnf;wkH&Gmjzpfonf[k rSm;,Gif;ajymqdkbl;onfhtwGuf &Sif;vif;azmfjyrnf BuHpnfbl;

aomfvnf; ,ckrSyif tvsOf;oihfí xnfhoGif;a&;om;vdkuf&ygawmhonf/ rif;vuf0JokE´&

arG;zGm;onfh tdrfae&mtrSwftom;rsm;udk q&mBuD; ocifudk,fawmfrIdif;\ wdkufwGef;csuft&

aemufayguf pma&;q&muav;rsm;tm; uREkfyfnGefjycJU&bl;ygonf/)

*kPf,lwwfjcif;

uREkfyf\zcifrSm uREkfyfuJUodkU ]vlpkH} wa,mufr[kwf? tvGef ]&dk;} onfh tEG,ftqufjzpfí

bkd;pOfabmifqufwdkifatmif aot&ufudkvQmay:wGif rwifbl;jcif;udk tom;,lí ajymavh

&Sdolrsm; jzpfMu\/ zcifrSm aqGBuD;rsKd;BuD;jzpfí ¤if;e,fw0dkuf&Sd &Gmrsm;wGif ol\aqGrsKd;

r&Sdaom&Gm[lí r&Sdonfhjyif aqGrsKd;rsm;rSmvnf; pm;EdkifaomufEdkif tajctae&SdMuolrsm;jzpfí

tcsKdUrSm v,fajr{u<u,f0olrsm; jzpfMuavonf/ uREkfyfBuD;jyif;í &efukefol&d,wdkufwGif

t,f'DwmjzpfvmNyD;aemuf tcGifh,lí xdke,fodkU tvnftywfa&muf&mwGif zcifESifhuREkfyfwdkU

vSnf;wpD;jzifh [dk&Gmonf&GmvSnfhvnfum ]]ighom;t,f'DwmjzpfvmNyDuG,f}} [k aqGrsKd;rsm;

tm; ajymjy&jcif;? ]]'D[mu ighnDuG,fh? 'D&GmrSmawmh olu ajrydkif&SifoaX; wa,mufuG,fh}}

[lí uREkfyftm; ajymjy&jcif;wdkUaMumifh zcifrSm tarmom;&Sdawmhonf/ zcifonf rdcifESifhrwl?

ol\aqGrsKd;twGuf tawmf*kPf,lcsif&Smonf/

oDaygrif;udkom arQmfMujcif;

zcifonf &Gmausmif;bkef;BuD;\ nDESpf0rf;uJGawmfoljzpfí ([dkacwfu xkH;pHtwdkif;) udk&if

tjzpfESifh av;ig;ajcmufESpfcefU aecJU&m toufjynfhaomtcgwGif &[ef;cHzdkU bkef;awmfBuD;u

pdwful;xm;\/ awm&Gmü arG;zGm;&oljzpfonfhtjyif bkef;BuD;ausmif;wGif ESpfaygif;twefMum

aecJU&oluvnf; jzpfonfESifh tvGefUtvGef ]&dk;} &Smonf/ odkU&mwGif &[ef;cHEdkifonfh

t&G,fodkU a&mufaomtcgü tawmfyg;&nfeyf&nf&dSykH&aom ol\zcifonf &[ef;cHjcif;udk

tm;ray;yJ rEÅav;NrdKUodkUqif;í oDaygbk&if\ vTwf&kH;wGif pma&;uav;tjzpfESifh trIxrf;

- 24 -

Page 25: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

&ef rdwfaqGwa,mufxHwGif tyfESHvdkufavonf/ (xdkacwfürl pma&;wkdif;tm; pma&;BuD;[k

rac:Mu? ]pma&;BuD;} qdkolrSm vTwf&kH;wGif {&mrtrIxrf;BuD; wa,mufjzpfí olUtxufwGif

0efaxmuf? xdkUaemuf twGif;0ef jzpfvmEdkifolwa,muf jzpfavonf/) 1247 ckESpfwGif

oDaygbk&if ygawmfrlí zcifrSm t*Fvdyftpdk;&vufatmufwGif trIxrf;EdkifcGifh&Sdaomfvnf;

(trIxrf;olrsm;vnf; aemufydkif;wGif ppfuJ&mxl;txd wdk;wufMuonf/) zcif\trsKd;rsm;u

oDaygbk&ifjyefvmvdrfhrnf[k ,kHMunfarQmfvifhMuaomaMumifh zciftm; t*Fvdyfvufatmuf

wGif trIrxrf;zdkU zsufMuonf/ 1250 jynfhESpfwGif rdcifESifhtaMumif;ygí 1251 ckESpfwGif

uREkfyfvlUjynfodkU a&mufvmonf/

q&mawmf\aus;Zl;

uREkfyf\t&yfrSm zcifxuf 2 vufrcefUjrifhí 5ay 10vufr &SdaomaMumifh trsKd;taqGxJwGif

t&yftjrifhqkH;wa,muftaejzifh vljzpfvm&onf/ zcifonf ]vl&dk;vlaumif;BuD;} wa,muf

jzpfí a'goenf;onf? ESdrfhcsonf/ odrfarGUEl;nHUaom pdwfoabm&Sdonf? aMumufwwfonf?

A[kokwvdkvm;onf[k uREkfyfem;vnf\/ rdcif\tazurl ]vlnHU} wa,muf[k xifaom

aMumifh ol\orD;ESifh aumif;aumif;BuD; oabmrwl[k uREkfyfMum;&bl;\/ odkUaomf &dk;om;ykH

&jcif; wckwnf;aMumifh ay;pm;vdkufjcif;jzpfonfqdk\/ odkUqkdaomfvnf; zcifonf pOf;pm;

OmPf acvSolwa,muf r[kwfay&m awmifolrd&dk;zvm tpOftvmwdkUaMumifh cyfEkHEkH&SdykH

&aomfvnf; rEÅav;NrdKUü yk*¾dKvfxl;wyg;jzpfoaom Nrdwfq&mawmfbk&m;ESifh awGUqkH&

onfwGifrS OmPfyGifhvif;í (olUacwfESihfol) vlwvkH;olwvkH; jzpfvmcJUavonf/ (pD;yGm;a&;

udkrqdkvdk? rd&dk;zvm t,ltqrsm;udk pGefUy,f0Huonf h owÅd&Sdjcif;udkqdkvdkygonf/)

uREkfyf\rdcif

rdcifrSmrl rif;wkef;bk&if\ ]pm;awmfcJ} (xrif;[if;csuf&ol) rS aygufzGm;cJUoljzpf\/

xdkacwfürl &Sifbk&if\ ]zdeyfudkif}? ]xD;rdk;}? ]uGrf;tpfudkif} paom trIxrf;rsm;yif rsufESm

BuD;aom acwfjzpfí xrif;[if;csuf&aomtvkyfrSm *kPfi,fonf[k r,lqMuay/ uREkfyf

tbdk;\ &mxl;udktaMumif;jyKí uREkfyf\rdcifrSmvnf; t&G,fa&mufaomtcgwGif ]rif;ESpfyg;}

wkdU\ ]pmawmfzwf} jzpfvm&onf/ t&G,fi,fao;aomaMumifh (18ESpforD;) pmawmfzwf

BuD;rsm; jzpfMuonfh ]ocifBuD;} rsm;vufatmufwGif pmawmfzwfuav;rQom jzpfcJU&ao;

- 25 -

Page 26: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

aomfvnf; rdcifrSm tvGeftoHaumif;vSonf/ uREkfyfi,fpOfu ykcufxJü tdyfrnfjyKpOf

rdcifu aw;csif;qdkí ykcufvTJjcif;udk zcif\ zdeyftvkyform;rsm;u em;axmifMu&

aomaMumifh uREkfyftdyfrnfhtcsdefudk apmifharQmfaeMuonf[k tvkyform;rsm;ajymMuonf/

rdcifoDqkdwwfjcif;rSm ywfysKd;? ,dk;',m;? oDcsif;BuD; oDcsif;cefU r[kwfyJ &wk? &uef? ysKdU? tJU?

tdkif ponfwkdUomjzpfí cefUnm;vGef;vSaomfvnf; toHaumif;onfhtwGufaMumifh em;axmif

íaumif;jcif;udk uREkfyfvnf; Mum;&bl;onf/ touf 50 ausmfcefUwdkifatmif toHrysuf

ao;ojzifh &Hzef&Hcg uREkfyfwkdUom;orD;rsm;\ awmif;yefjcif;aMumifh qdkíjy&Smjcif;udkvnf;

uREkfyfrSwfrdonf/ uREkfyfrSm rdcif\toHudk rrSDaomfvnf; tcsKdUaom ysKdUBuD;rsm;udk rdcif\

oifjyrIaMumifh tawmfuav;ausatmif qkdwwfonfjzpfí 0goemygaom rdwfaqGrsm;tay:ü

tom;,lcJU&bl;ygonf/

a'goBuD;aomtrsKd;

zcif\pdwf El;nHUodrfarGUoavmuf rdcifrSm pdwfqwfjcif;? pdwfxufjcif;? pdwfwif;jcif;?

r[kwfrcHwwfjcif;? raMumufwwfjcif;paom tjcif;t&mwkdU&Sd\/ wae&mü rdciftm;

]a'goBuD;aomtrsKd;} [lí a&;om;bl;&m rdcif\taz (uREkfyf\tbdk;) taMumif;udk owd&í

a&;cJUjcif;jzpf\/ uREkfyfi,fpOfu rdcif\armifwa,muf (uREkfyf\OD;av;) tm; olUxuf

BuD;aom vlwa,mufu tEdkifusifhum apmfum;vdkuf&mwGif tbdk;onf tom;rsm; qwfqwf

wkefatmif a'goxGufonfESifh xdkoludk oGm;íowfygawmhrnf[k "m;udkifvsuf xGufoGm;

ojzifh aqGrsKd;tm;vkH;u 0dkif;íawmif;yefMuaomfvnf; r&yJ&Sd&mwGif xdkvl\zcifonf

tbdk;taMumif;udkodí om;ESifhtwl ajy;vmNyD;vQif tbdk;tm; 0efcsawmif;yefMuavonf/

okdUESifhvnf; tbdk;u rausEdkifao;onfESifh apmfum;oludk,fwkdif ESpfcsuf? okH;csufrQ

]taxmif;cHNyD;onfhaemufrS auseyfavawmhonf/ þae&mü xdkom;tz ajy;vmjcif;rSm

tbdk;\a'goudk aMumufíomr[kwf? ]pm;awmfcJ} wa,muf[laom &mxl;udkvnf; &GHUMuykH

&onf[k uREkfyfxifrd\/ jrefrmbk&ifrsm;\ rif;rIxrf;rsm;tm; t*Fvdyfvufxuf uREkfyf

i,fpOfutxd av;pm;rI&SdMujcif;udkvnf; uREkfyfrSwfrdonf/

tbdk;\Mo0g'

- 26 -

Page 27: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uREkfyf\tbdk;rSm uREkfyf 10ESpfom;cefUt&G,fwGif uG,fvGefav&m tbkd;\ pum;wcGef;onf

uREkfyf\em;xJ pGJxifvsuf&SdcJUí uREkfyftzdkU&mü 0goemwckuJUodkU jzpfvm&ykHudk azmfjy&

ayOD;rnf/ waeUoü tbdk;onf uREkfyf\zcif r&SdckdufwGif olUom;rsm;taMumif;udk rdciftm;

ajymjyvsuf&SdpOf ]]a,musmf;qdkwmrsKd;[m rdef;rr[kwfbl;orD;&JU? ]pkH} ap&r,f? ighom;rsm;

qdkvQif ]pkH} rS iguBudKufw,f? ighorD;&JUa,musmf;u pdwfaumif;ESvkH;aumif;awmh &Sd&Smyg&JU?

EdkUayr,fh rpkHbl;uG,fh}} [k ajymbl;avonf/ uREfkyf BuD;jyif;vmaomtcsdefü tcGifhBuKHwdkif;

tbdk;\pum;onf pdwfxJwGif ay:vmonfcsnf;jzpfí olwyg;tm; xdyg;epfematmif

usL;ausmfapmfum;aom tjyKtrlrsKd; r[kwforQumvywfvkH; tbkd;\Mo0g'twkdif; vdkufem

jcif;aMumifh uREkfyfudk,fwdkif ]vlpkH}wa,muf jzpfvmcJU&onf/ þtwGufaMumifh txdkuf

tavsmuf emrnfysufapjcif;udk 0efcH&rnfjzpfaomfvnf; uREkfyf\pdwfü w&HwqpfrQ

aemifw&bl;onf r&Sdjcif;udkvnf; ajym&Jygonf/

b0wmudk ajymif;vJapaom tcsuf

rdcifzcifwkdUonf aps;csKdtaemufbuf a&Twmacsmif;ajrmif;aygifteD;&Sd &dkifwef;t&yfü

tdrfuav;wvkH; 0,f,l&&SdaomtcgwGif rJtdk;wef;&Sdaetdrfudk a&mif;csí yJykyfwef;rS tdrfcef;

udkvnf; pGefUvTwfNyD;vQif ajymif;a&GUaexdkifMuav\/ ¤if;&yfuGufü aexdkifaeMupOf uREkfyf\

toufwmudk jyKjyifajymif;vGJapcJUonfh tjcif;t&mwck jzpfay:cJU\/ ¤if;&yfuGufteD;&Sd

]av;q,fawmfrif;} ac: jrefrmrif;vufxufu t&m&SdBuD;wa,muf&Sd&m? ¤if;tbdk;BuD;onf

uREkfyfwkdUaetdrfokdU nwdkif;vmí w&m;a[majymavh&Sd\/ xdkyk*¾dKvfBuD; a[majymonfh w&m;

rSm Ak'¨bmomrd&dk;zvm a[majymMuonfh w&m;rsKd;r[kwfyJ ]r*foHzdkvfoH} rsKd; yg&Sdav&m

(xdkpOfurl tvGefqef;onf[k ,lqMuonf/) rdbrsm;onf ]em;yg;aom} yk*¾dKvfrsKd; jzpfí

rnfonfhq&mawmf\ Mo0g'jzpfygoenf;[k pkHprf;ar;jref;Mu&m 'u©dP0efwdkuf&Sd Nrdwf

q&mawmfbk&m;BuD;\ Mo0g'jzpfaMumif; od&SdMu&\/ ¤if;q&mawmfbk&m;BuD;\ ausmif;wGif

ausmif;om;rsm;tm; oif&dk;oifpOfenf;jzifh r[kwfyJ bmoma&;qkdif&m pmayrsm;udkvnf;

wenf;wzkHoifjyonf/ *Pef;ocsmFponfrsm; oifjyonfh vufaxmufq&mrsm;vnf;&Sdí

tpdk;&pmppfvnf;cHonf[k Mum;od&onfwGif uREkfyftm; vlausmif;rSEkwfí 'u©dP0efwdkuf

bkef;BuD;ausmif;okdU ajymif;a&TUtyfESHav\/ tu,fí uREkfyfonf ¤if;ausmif;odkU ra&muf

cJUvQif BuD;jyif;aomtcgwGif zdeyfaxmifq&mwa,mufa,muf aomfvnf;aumif;? aps;csKdxJü

qdkifxdkifía&mif;aom zdeyfonfwa,mufa,muf aomfvn;faumif; jzpfvmzdkUom &Sdayonf/

- 27 -

Page 28: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

bkef;BuD;ausmif;om;

'u©dP0efwkduf Nrdwfq&mawmf\ausmif;odkU tyfESHaomtcg uREkfyfrSm ckESpfESpfom;t&G,f&Sdí

vlausmif;rS oifykef;BuD;ukefNyD; r*Fvokwf? twGif;atmifjcif;? tjyifatmifjcif; paom

oif&dk;pmrsm; ukefcJUNyD;avNyD/ ¤if;bkef;BuD;ausmif;wGif q&mawmfonf tjcm;aom bkef;BuD;

ausmif;rSmuJUodkU oif&dk;oifpOf pmrsm;udkroifyJ q&mawmfudk,fwdkif a&;pD&ifaom pmrsm;udk

oiftHMu&\/ uREkfyfrSm rSwfOmPftawmfaumif;í q&mawmfu ydkUcsaom pmrsm;udk tjcm;

ausmif;om;BuD;rsm;xuf &vG,fonfjzpfaomaMumifh q&mawmfu avSmfwdkif;ajy;onfh

]avSajy;uav;} [k trnfrSnfhum csD;usL;jcif;cH&onfESifhtwl tjcm;ausmif;om;BuD;rsm;\

remvdkjcif;vnf; cH&avonf/ þausmif;wGifvnf; uREkfyfonfyif ti,fqkH;jzpfí tjcm;

ausmif;om;rsm;rSm tenf;qkH; q,fESpfom;t&G,f &SdaeMuavNyD/ q&mawmfonf <uoGm;&m

t&yfwkdif;odkU uREkfyftm;ac:oGm;í y&dowfa&SUwGif ¤if;oifMum;xm;onfh bmoma&;pmay

rsm;udk tar;tajzoabmjzifh uREkfyftm;ar;&m uREkfyfu oGufvufpGm ajzEkdifonfhtwGuf

aMumifh tcsKdUaom vlBuD;rdef;rBuD;rsm;u ]om;uav;awmfcsifonf} ]wluav;jzpfapcsifonf}

ponfjzifh awmifhwajymqdkMujcif;rsm;udk uREkfyfMum;&\/ y&dwfowfa&SUü q&mawmfESifhuREkfyf

tar;tajzvkyfjcif;udk Mum;emMu&aom t&yfolt&yfom;rsm;onf ¤if;wdkU\ om;rsm;udk

q&mawmf\ausmif;odkU rxm;csifolr&Sdoavmufjzpf\/ þenf;tm;jzifh q&mawmf\

ausmif;rSm ausmif;om;rsm; pnfum;rsm;jym;onfxuf rsm;jym;vmcJU&m uREkfyfonfyif

]w,fMuuf} uav; jzpfaecJUavNyD/ pifppfrSm tar;tajzrsm;onf uREkfyf\OmPfpGrf;jzifh

ajzqdk&jcif;r[kwfyJ ]usufpm} rQomjzpfaomfvnf; rMum;bl;aom rdbrsm;tzdkUrl wtHUwMo

jzpfMu&avonf/

oifMum;ykHerlem

tar;tajzudk OyrmwckjyygOD;rnf/

]]vl b,fhES,fa&;ovJ}}

]]va&;ESpfacsmif;iif vl}}

]]b,folUudk vlac:ovJ}}

- 28 -

Page 29: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

]]&kyfemrfESpfyg;udk vlac:ygonf}}

]]&kyfb,favmuf&SdovJ}}

]]&kyf tX0DoH (28) &Sdygonf}}

]]bmudk ]emrf} ac:ovJ}}

]]pdwf? apwodufudk emrfac:ygonf}}

]]apwoduf b,favmuf&SdovJ}}

]]apwoduf 'Gdynmo (52) &Sdygonf}}

]]pdwfwck ,kwf 90? tus,f 121yg; &Sdygonf}}

]]pdwf b,favmuf&SdovJ}}

]]b,fpdwf b,fpdwfrsm;wkef;}}

]]avmbrlpdwf 8ck? a'gorlpdwf 2ck? arm[rlpdwf 2ck aygif;tukodkvf 12ck}} ponfjzifh 89

rsKd;aom pdwfwkdUudk a&wGuf&Gwfqdkjy&avonf/ þonfrSm ]usufpm} yifjzpfaomfvnf; 7

ESpfom;t&G,f oli,fuav;wa,mufu y&dowfxJü oGufoGufvufvuf &Gwfqdkjyjcif;udk

jrifMuMum;Mu&aom t&yfolt&yfom;rsm;u ]]'Doli,fuav;o*KØwwfaeNyD}} [k uREkfyftm;

csD;rGrf;um ayGUMu? zufMu? rkefUa<u;Muavonf/

taumif;ESif htqdk;wGJjcif;

þonfum; uREkfyftzdkU [efusvSyg\/ odkU&mwGif taumif;ESifhtqdk; 'GefwJGí jzpfwwfaom

Zmwm&Sifjzpfonf[k eu©wfq&mBuD; wa,mufu (aemufydkif;wGif) a[mbl;onfhtwkdif;

q&mawmf\ ]vufoyfarG;} wynfhuav;wa,muf jzpf&jcif;twGufaMumifh raumif;aom

tjcif;t&mrsm; wGJvsufvdkufygvmawmhonf/ þausmif;odkU uREkfyfra&mufrDtcsdefu pmawmf

- 29 -

Page 30: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

aom ausmif;om;uav; wa,mufonf uREkfyfuJUodkUyif q&mawmfaemufodkU waumuf

aumuf vkduf&bl;\/ uREkfyfa&mufvmaom tcgürl uREkfyfu olUxufokH;ESpfi,fí olUuJUokdU

yif q&mawmf\tar;rsm;udk ajzwwfonfjzpfaomaMumifh q&mawmfonf omí ]yGJusjcif;}

udk vkdvm;onfESifh olUtpm; uREkfyftm; ac:avawmhonf/ þodkUaom tjcif;t&mudk

¤if;ausmif;om;onf rvdkvm;Edkifonfh vu©PmESifh uREkfyftay:wGif taumufOmPf BuH[ef

wlayonf/

tEdkifusifhcHcJU&ykH

txufwGif azmfjycJUbl;onfhtwdkif; uREkfyfrSm (xdkacwfu ausmif;om;oli,fwkdU\ upm;enf;

jzpfonfh) ]ayoD;ypfjcif;ü} vufajzmifhjcif;twGufaMumifh trsm;tm;jzifh Edkifwwfoljzpfonf/

ydkufqHwjym;vQif ayoD; (a*:vD) 10vkH;&í upm;Mu&mwGif waeUwGif ydkufqH 2jym;? 3jym;

ponfjzifh aeUwdkif;vdkyif Edkifavh&Sd\/ uREkfyftm; rdbrsm;u waeUvQif rkefUzdk;ydkufqH 2 jym;

ay;avh&Sd&m ayoD;ypfjcif;rS Edkif&jcif;aMumifh wyJ? ig;jym; okH;ae&\/ ayoD;ypfMu&mwGifvnf;

cyfBuD;BuD; ausmif;om;0dkif;ESifh uav;0dkif;[lí ESpf0dkif;&Sd&m uav;0dkif;wGifrl txufyg

ausmif;om;wa,mufrSwyg; uREkfyfonf vuftajzmifhqkH;jzpf\/ xdkausmif;om;onf uREkfyf

tm; olESifh ESpfa,mufwnf;upm;&ef aoG;aqmifav&m uREkfyfrSmvnf; vltuav;wa,muf

r[kwfaomaMumifh jiif;y,fcJU\/ okdU&mwGif xdkoli,fonf uREkfyfxuf toufokH;ESpfcefU

BuD;onfjzpfí uREkfyftm; acsmhcsnfwcg? jrLcsnfwvSnfh? acsmufcsnfwrsKd;jzifh? aeU&SdorQ

uyfí El;ESyfav&um; uREkfyfrSm olESifhupm;&ef oabmwlrdavawmhonf/ wcgw&H olu

npfonfESifh uREkfyfu rcHyJ owfykwfMu&mwGif 7 ESpfom;ESifh 10 ESpfom; jzpfaomaMumifh

uREkfyfyifemí &IH;&avonf/ þuJUodkU jzpf&zefrsm;vwfaomf uREkfyfrSm olESifh rupm;yJvnf;

rae&? upm;wdkif;vnf; &IH;&onfom jzpfaomaMumifh uREkfyf&cJUaom rkefUzdk;ydkufqHESpfjym;rSm

wjym;zdk;rQ rkefUrpm;&yJ olUvufxJodkU a&mufoGm;ygavawmhonf/

odkUqdkvQif vGwfajrmuf&ef enf;vrf;r&Sdoavm? q&mawmftm; tb,fhaMumifh ravQmufxm;

oenf;[k ar;&ef&Sd\/ bkef;BuD;ausmif;om; [lonfrSm bkef;BuD;tm; b,frQavmuf aMumuf&

onfudk bkef;BuD;ausmif;om;rsm;om odMuayvdrfhrnf/ uREkfyfonf q&mawmf\ vufoyfarG;

wynfhuav; wa,mufyif jzpfaomfvnf; avQmufxm; wdkifawmjcif; rjyK0HUacs/ wcgu

onf;rcHEdkifvSojzifh q&mawmftm; avQmufxm;wdkifwef;&mwGif q&mawmfonf xdkoli,ftm;

&dkufzl;\/ odkU&mwGif xdkoli,fonf þtwGufaMumifh uREkfyftay:ü wkd;íqkd;vmavm&m

q&mawmftm; avQmufxm;&efyif r0HUyJ&Sdawmhonf/ tb,fhaMumifh þokdUjzpf&oenf;[k

- 30 -

Page 31: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

ar;ygrl bkef;BuD;ausmif;om;wa,muftaejzifh q&mawmftm; em;yl&rnfudk aMumufonfh

twGuf[k ajzqdk&ayrnf/

ausmif;vufa0SUyG Jrsm;

xkdausmif;om;onf uREkfyftay:ü qdk;onfxuf qdk;vmao;\/ olESifh ayoD;ypfMuojzifh

uREkfyf\rkefUzdk; ydkufqHESpfjym;ukefí ausmif;wufcsdef ra&mufao;onfhtcg olu ayoD;rsm;

xkwfacs;NyD; qufvufupm;zdkU rsufESmcsKdaoG;av&m uREkfyfrSm olUudk&GHUonfESifh rjiif;0HUyJ

qufvufí upm;&\/ ydkufqHwjym;zdk; ta<u;wifoGm;aomtcg eufjzefwGif t&if;wjym;?

twdk;wjym;[kqdkum uREkfyfxHrS ydkufqHESpfjym;awmif;\/ ray;[kjiif;vQif vkí,l\/

]]bkef;BuD;udkavQmufvQif rif;aoayawmh}} [k uREkfyftm; Ncdrf;ajcmufao;\/ uREkfyfrSm

¤if;t&G,fwGif rdcif\owÅdrsKd;r&Sd/ zcif\ aysmhnHUaompdwfrsKd; &Sd[efwlonf/ odkUESifhyif

&G,fwlcsif;jzpfygu &IH;onfjzpfap? Edkifonfjzpfap tavQmhray;yJ wG,fowfcJUbl;onfh tBudrf

aygif;vnf; rsm;cJUvSygNyD/ xdkacwfrSm þacwfESifhrwlatmif ausmif;om;csif; owfykwf

xkd;BudwfMujcif;rSm aeUwdkif;udpöjzpfonf/ q&mawmftm; ravQmufpwrf;qdkí oabmwl

owfykwfMuaom vufa0SUyJGuav;rsm;rSm waeUvQif wyJGESpfyJG&SdNrJjzpf\/ xdkacwfü EdkifiHausmf

vufa0SUorm;BuD;rsm; jzpfMuonfh rdk;BudK;? ay:odkif;? usm;ysH? usm;euf ponfwkdUuvnf;

tdrfawmf&mbk&m; ajrmufbuf&Sd ]bk&m;ikwfwdk} teD;wGif &kHoGif;vsuf&Sd&m ausmif;om;BuD;

rsm;onf ausmif;om;uav;ESifh ausmif;om;vwfrsm;udk ajrSmufay;í ]rif;urkd;BudK;uG? rif;u

ay:odkif;uG? rif;u aygifjzLibuG? rif;u tkwfESJzkwfzkd;wkwfuG} ponfjzifh emrnfBuD;rsm;

rSnfhNyD;vQif &G,fwlcsif;wJGay;um xkd;owfap\/ owfykwfMupOftwGif; ¤if;wkdUu vufa0SU

qdkif; toGm;rsKd;udk yg;pyfjzifhwD;ay;Mu&m uav;rsm;vnf; rdkufpdwf0ifí oJoJrJrJ xdk;owfMu

avawmhonf/ þodkUjzifh uREkfyfuJUokdUaom ausmif;om;i,fuav;rsm;rSm EIwfcrf;pkwfjywf

jcif;? ezl;a&mifjcif;? rsufuGif;ndKjcif; ponfh 'Pf&m'Pfcsufrsm;ESifh tdrfodkUjyefMuonfu

rsm;avonf/ þenf;tm;jzifh uREkfyfwkdU ausmif;om;i,fuav;rsm;rSm ]wdkufMuuf} uav;

ozG,f ]cGyf} zdkU OD;rav;yJ jzpfukefMuavNyD/

trsKd;rsK d;nSOf;qJykH

- 31 -

Page 32: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

uREkfyfonf owfykwfjcif;tvkyfü ]&G,fwlvQifvlra&G;} qdkaomtjzpfodkU a&mufcJUaomfvnf;

uREkfyf\ uHqdk;jcif;wckrSm uREkfyfxufBuD;aom txufygausmif;om;u (uREkfyftm; remvdk

onfhvu©PmESifh) uyfí nOf;qJrIcH&jcif;yifjzpf\/ uREkfyfonf ol\ta<u;udk aeUwdkif;

t&if;wjym;? twkd;wjym; qyf&í rkefUzkd;&aom ydkufqHESpfjym;teufrS wjym;zdk;rQ rkefU0,f

rpm;&yJ tiwfae&onfhtxJuyif ol\ta<u;rsm;onf aeUwdkif;wufvsufom&Sd\/

ydkufqHESpfjym;cefU a<u;wifrdonf qdkvQifyif ay;qyfí ajyonfr&SdawmhyJ wrl;? wrwf? ig;rl;

ponfjzifh wufíwufíom oGm;awmh\/ tcsKdUaom ausmif;om;BuD;rsm;onf uREkfyfudk

oem;Muí uREkfyfbufrS ckcHumuG,fajymay;Mu&m xdkw&uftwGufom uREkfyftzdkU oufom

&m&í rkefUuav;ESpfjym;zdk; 0,fpm;&\/ crsmrsm;uvnf; aeUwdkif;apmifhí ajymay;EdkifMuonf

r[kwfaomaMumifh aemufaeUrsm;wGif uREkfyfrSm rkefUiwfNrJwdkif; iwf&jyef\/ aemufqkH;wGif

uREkfyf\jzpftifonf q&mawmf\em;okdU aygufa&mufí uREkfyf\zcifudk rSm,lNyD;vQif

xkdausmif;om;\ ta<u;rsm;udk ay;qyfap&m wBudrfvQif ig;rl;? ajcmufrl;? okH;rwf ponf

jzifh ay;qyf&\/ a<u;qyfNyD;cgp&ufrsm;wGif uREkfyf tvGefaysmfrdjcif;udk rSwfrdao;onf/

odkU&mwGif Mum&SnfpGmr[kwfacs/ xkdausmif;om;onf uREkfyftm; trsKd;rsKd;aomenf;jzifh

acsmharmhESL;ESyf Ncdrf;ajcmufav&m &ufowÅwywftwGif;wGif b,fvkdub,fvkd jzpfonf

rrSwfrd? ol\ta<u; ESpfjym;rQwifoGm;avNyD/ okdUqdkvQif aeUpOf ESpfjym;ay;qyfonfhtxJrS

wrwf? ig;rl; jzpfoGm;atmif ol\twkd;EIef;jzifh zvS,fvkdufjyefavawmhonf/ xdktcgwGif

owif;aygufMum;jyefí zcifu a<u;qyf&jyefav&m xdkodkUaomtBudrfrsKd;rSm av;ig;Budrf

xuf enf;rnfrxifay/ yxrü zcifonf uREkfyf\ i,fvGef;aomtjzpfaMumifh MunfjzLpGm

ay;qyf&Smaomfvnf; aemuftBudrfrsm;ürl uREkfyftm; &dkufESufavawmhonf/ zcif\ &dkufESuf

jcif;rsm;onf roufomvSjcif;udkvnf; uREkfyfrSwfrdonf/

]cspfwD;}jzpfbl;avoavm

uREkfyfrSm wausmif;vkH;wGif pmtawmfqkH;aom ausmif;om;uav;wa,muf jzpfaomfvnf;

uREkffyfuJUokdU pdwfqif;&Jaom ausmif;om;onf þausmif;wGifvnf;aumif;? tjcm;ausmif;

rsm;wGifvnf;aumif; wa,mufrQ&Sdvdrfhrnfrxifay/ ausmif;üvnf;aumif;? tdrfüvnf;

aumif; pdwfcsvufcs at;at;aq;aq; ae&onf[lí wem&DrQr&SdcJUacs/ ausmif;ü&SdpOf

a<u;&Sifausmif;om;\ rsufESmudkMunfhae&\/ olpdwfrxifvQif ¤if;aeUtzdkU ydkufqHESpfjym;

ay;qyfNyD;onfhtxJrSyif a<u;a[mif;awmif;NyD; uREkfyf\pmtkyfuav;rsm;udk qJGívkwwf\/

þtjzpfudk q&mawmfodrnfh ta&;twGufvnf; uREfkyfyifylyef&\/ tdrfü&SdpOfwGifvnf;

- 32 -

Page 33: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

a<u;wifjcif;taMumif;udk rdbrsm;\em;okdU aygufMum;rnfudkvnf; uREkfyfyif ylyef&onf/

uREkfyfuJUokdU pdwfyl&aomausmif;om;onf ]þausmif;xdkausmif;wGif omru þacwf

a&S;acwfrsm;wGifvnf; &Sdygavrnfavm} [k atmufarhrdonf/ 1956 ckESpfwGif zqyv

tpdk;&u uREkfyftm; axmifodkUydkU&kHru axmifxJü ]wdkufydwf} cH&onfhtcg ]ighrSm vufiif;

tjypfr&Sdaomfvnf; i,fpOfu pmuav;arG;cJUbl;onfh tjypfaMumifh jzpfwef&monf} [k

pOf;pm;rdbl;&m xdkausmif;om;taMumif;udk ,ckowd&aomtcgü ]igonf b0ü cspfwD;

jzpfcJUbl;avoavm} [k awG;awmrdygawmhonf/ xdkausmif;om;onf þpma&;aom tcsdef

wGif touf&Sifvsufyif&Sdao;í ¤if;tm; wcgw&H awGUjrif&aomtcgrsm;wGif tmCmw

xm;jcif; r&Sdaomfvnf; ]ig\obm0wGif ql;BuD;wacsmif;aygufvmatmif zefwD;olum;

olyifjzpfonf} [k owdr&yJ raeEdkifatmif &Sdygawmhonf/

Nrdwfq&mawmf

Nrdwfq&mawmf\ausmif;rSm 'u©dP0efwdkufwGifomru rEÅav;NrdKUay:&Sd bkef;BuD;ausmif;rsm;

teufwGif ausmif;om; tpnfum;qkH;aom ausmif;jzpfí ausmif;om;rdbrsm; onfvnf;

rEÅav;om;rsm;tm; a&wGufjcif;tvkdUiSm wa,mufpD 1?2?3 ponfjzifh &Gwfqdkap&m aemufqkH;

ausmif;om;u 64 [k qdkvkdufjcif;udk uREkfyfrSwfrdygao;onf/ rSwfrdykHrSm xdkausmif;om;onf

a&mifxkH;uav;ESifh a&SUokdUudkif;um olUtvSnhfa&mufatmif apmifhMunfhae&mrS olUtxufu

vlu 63[k qdkvdkufonfESifhwNydKifeuf olu ]]ajcmuf? ajcmuf? ajcmufq,hfav;}} [k

qdkvdkuf&m wausmif;vkH; 0dkif;í&,fvkdufMu\/ uREkfyfvnf; tjcm;ausmif;om;rsm;ESifhtwl

&,fvdkufrdonf/ xdkoli,frSm ]pum;xpf} olwa,mufjzpfav&m uREkfyfrSmvnf; xdkaeUrSpí

pum;xpfvmawmhonf[k rSwfrdonf/ tjcm;ausmif;om;rsm;tm; ]rul;} yJ uREkfyf wa,muf

wnf;udkom ul;&jcif;rSmum; ([kwfr[kwftyxm;í) uREkfyf\xifjrifcsufudk oufqkdif&m

ae&mwGif azmfjyygrnf/

xl;jcm;aomq&mawmf

Nrdwfausmif; (]bdwfausmif;} ac:Muonf/) \ pnfum;jcif;taMumif;&if;rSm q&mawmf

OD;eE´onf Nrdwfe,fom;jzpfí t*FvdyfvufatmufodkU tvsifqkH;usa&mufcJUonfh e,fjzpf

onfhtavsmuf rEÅav;NrdKUwGif acwftrSDqkH;aom &[ef;wyg;jzpf\/ acwfrSDykHum; bkef;BuD;

- 33 -

Page 34: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

ausmif;om;wkdif;onf &[ef;jyKMurnfr[kwfyJ vlUtjzpfESifh 0rf;pm&SmrSD;Mu&rnf jzpfaom

aMumifh tenf;qkH; twGuftcsuf (*Pef;ocsmF) wwfMurS jzpfrnfqkdum ]]abma'ykwÅ}} rQ

avmufESifh rNyD;apyJ vufaxmufq&mrsm;xm;um avmuDynm oifjyap\/ tpdk;&uvnf;

acwfrSDaombkef;awmfBuD;[k em;vnfum vufaxmufq&mrsm;twGuf vcay;\/ 'kwd,

taMumif;w&yfrSmvnf; Nrdwfq&mawmfonf xGwfacgifq&mawmfbk&m;BuD;\ ausmif;wGif

oDwif;okH;cJUpOfu owdyXmefenf;twkdif; tm;xkwfcJUí (t&d,mjzpfonf[k rdbrsm;vnf;

,kHMunfonf/ uREkfyfvnf; þaemufydkif;wGif ,kHMunfonf/) r*fw&m;zdkvfw&m; [lonfrSm

&apaumif;aomacwf &Sdao;onf[k a[majym&kHru tm;xkwfvdkolrsm;tm;vnf; enf;vrf;

nTefjyawmfrlonf/ xdkacwfwGif (v,fwDq&mawmfvnf; rausmfMum;ao;ojzifh) edAÁmefr*fzdkvf

[lonfrSm &Edkifaomacwf r&SdawmhNyD[k jrefrmjynf &[ef;avmuwckvkH;u ,lqvsuf&Sd&m

]vl} qdkonfrSmum; &[ef;rsm;NyD;vQif NyD;Mu&aomacwfjzpf\/ þwGif 'u©dP0efwkduf&Sd

*dkPf;csKyfq&mawmfrsm;onf *Pef;ocsmFoifay;í ausmif;om;pnfum;jcif;udkvnf; Munfhvdk

[efrwl? r*fzdkvfudk &paumif;ao;onfh qdkjcif;twGufvnf; ]em;uavm} [efwl&avum;

Nrdwfq&mawmfudk ]MuOf} Muav\/

]pmjzL} oif&awmhrnf

bkef;BuD;ausmif;ü uREkfyftouf udk;ESpfom;t&G,fwdkif a&mufvwfaomf armfvNrdKifNrdKU

aumhu&dwf&GmrS bJGUawmf OD;wdavmuac: &[ef;wyg;onf rEÅav;NrdKUodkU <ua&mufvm&m

t*Fvdyfpmwwfjzpfí ausmif;om;rsm;tm; t*Fvdyfpmoifay;vdkonf qkdaomaMumifh Nrdwf

q&mawmf\ausmif;ESifh tHusjzpfaeawmhonf/ tjcm;aom bkef;BuD;ausmif;rsm;rSm *Pef;

ocsmFudkrQ oifay;zkdU oabmrwlyJ&Sd&m t*Fvdyfpm (pmjzL)rlum; vufcHzdkUa0;ao;\/ þwGif

OD;wdavmurSm Nrdwfq&mawmf\ ausmif;wGif oDwif;okH;í pkaqmif;NyD; &&Sdxm;aom

ausmif;om;okH;av;q,fwkdUtm; t*Fvdyfpmoifjyay;av&m uREkfyfrSmvnf; wa,muf tyg

t0ifjzpf\/ vuf&Sdausmif;om;aygif; 60ausmfteuf ]pmjzL} oifawmhrnfqkdojzifh tcsKdU

vnf; EkwfxGufí tcsKdUvnf; wkd;vmav&m EkwfxGufoGm;onfh ausmif;om;rsm;teuf

uREkfyf\ ]cspfwD;} vnf; ygoGm;NyDjzpfaomaMumifh uREkfyftzdkUrSm 0efxkyfBuD;wck uscJUayNyD/

aps;csKdawmf yxrrD;

- 34 -

Page 35: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

xdktcsdefwGif uREkfyf\rdbrsm;onf bkef;BuD;ausmif;ESifh ]wjy} cefU avmufoma0;aom

&dkifwef;t&yfrS 17 ]jy} a0;onfh &efESifwHcg;udk ajymif;a&TUMujyefavNyD/ xdkt&yfodkU rajymif;

a&TUrD &dkifwef;&yfüaepOfu uREkfyftwGuf rSwfavmufom;avmuf oifcef;pmBuD;wck &apaom

tjzpftysufwckudk azmfjyvdk\/ wnoü aps;csKdawmfBuD;udk yxrtBudrf rD;avmifav&m

uREkfyfwkdUaetdrfESifh aps;csKdawmfBuD;rSm a&Twacsmif;rQom jcm;onfjzpfí uREkfyf\ wouf

wmwGif rD;tBuD;tus,favmifjcif;udk yxrtBudrf ]*&if;pwif;} rS Munfh&jcif;jzpfonf/

wnOfhywfvkH; avmifjcif;udk wnOfhywfvkH;vdkyif w&yfvkH; xkdifMunfhMu\/ a&pufrsm;

[kwÅdywÅd r&Sdao;onfhacwfjzpfí wydkif;wprQ Nidrf;owfxm;onfh ae&mrsm;wGif wcP

wmrQom Nidrf;í watmifhrQMumvQif wzefxí awmufavmifjyefavonf/ ypönf;rsKd;pkH avmif

jcif;jzpfí anSmfeHUtrsKd;pkHeHMu&onfhjyif aygufuJGoHtrsKd;rsKd;vnf; Mum;Mu&\/ rD;awmuf

rsm;onf wae&mü wcgw&H Nidrf;awmhrnfuJUodkUjzpfNyD;rS qD? a&eHqD paom avmifpmrsm;odkU

ul;puf&mwGif rdk;xdk;onfhrD;awmufBuD;rsm; [kef;ueJxí awmufvmjyef\/ odkUjzpf&mwGif

idkufrsOf;pjyKvmaom rD;Munfhy&dowfBuD;rSm rsufvkH;rsm;NyJí vmMujyefonf/

aiG&Tifaom&ufydkif;

rD;avmifNyD;onfhaemuf &ufowÅywfausmfausmfrQtwGif;ü rD;avmifuGif;BuD;onf uREkfyfwkdU

ausmif;om;t&G,f oli,frsm;tzdkU&mü tifydkUvdkifpifXmeBuD;wck jzpfaeawmh\/ 1950jynfhESpf

avmufqDu &efukefodkU uREkfyfqif;oGm;&mwGif aeUcsif;ncsif; olaX;jzpfoGm;onfh ]bdkif

ukefonf} rsm; taMumif;udk pD;yGm;a&;orm;tcsif;csif; ajymMujcif;rsm; Mum;&onfhtcg uREkfyf

rSm i,fpOfu aps;csKdawmfrD;avmifuGif;BuD;udk bGm;ueJowd&rdonf/ eHeufvif;onfESifh

wNydKifeuf ykyk&G&G[lorQonf rD;avmifuGif;BuD;okdU avQmufvmMuí oHaumufwacsmif;pDESifh

þ[mudkvSef [dk[mudkzGifh ponfjzifh tESHUtjym; xdk;qGarGaESmuf &SmazGMuav&m ae0ifonfh

tqkH;ü wusyf ESpfusyf ig;usyfwefrsm;udk vlwdkif;vdk&í 50dwef 100dwef wdkifatmif &Muol

rsm;vnf; &SdMuavonf/ tcsKdUrSm a&TqdkifaiGqdkifwef;rS a&TcJaiGcJrsm;udkyif &&SdMuonfqdk\/

jymykHxJrSm &Smí&Muaom ypönf;rsm;udk apmifhí0,f,lMuonfh vmbfjrifolrsm;vnf; &efukef

Muufwef;yrm ay:vmMuonf/ uREkfyfonfvnf; rdbrsm;rodapyJ ausmif;tm;vyfcsdefwGif

tjcm;ausmif;om;BuD;rsm;ESifhtwl vkdufí jymykHudkarTjcif;jzifh waeUvQif okH;yJav;yJrQ &&Sd

av&m rkefUzdk;ESpfjym;om&aom oli,fwa,muftzdkUü vmbfoyfyum&TifvSí vGefpGm auseyf

cJUav\/

- 35 -

Page 36: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

]aps;orm;} jzpfvmMujcif;

uREkfyf txl;ojzifh wifjyvdkaomtjcif;t&mrSm ydkufqH&Tifbl;jcif;aMumifh uREkfyfysufpD;vm&

ykHyif jzpfavonf/ aps;csKdawmfBuD; jymykHjzpfpOfu okH;yJwrwf okH;Edkifaom ausmif;om;rsm;

onf jymykHay:wGif qdkifwef;rsm; jzpfvmaomtcgü ydkufqH0ifayguf r&SdMuawmhojzifh

BuHrdBuH&m BuH&awmhonf/ (xdkacwfurl acgufqJGwvkH; wyJ? rkefUwDESpfjym;? zmvl'g

cGufuav; wyJ? cGufBuD;wrl;? pD;u&uf wjym; av;vdyf? ]zifqDpGyf} okH;vdyf &aomacwf

jzpfaomaMumifh okH;yJwrwfqdkvQif oaX;om;rsKd;ozG,f okH;EdkifMuonf/ uREkfyfwkdUausmif;ü

oaX;OD;bZH\ om;wa,muf&Sd&m olyif rkefUzkd;ajcmufjym;om&onf/) ausmif;om;rsm;onf

aps;csKdjymykH (pm;usuf) uG,faysmufí wJwef;qdkifrsm; ay:aygufvm&mwGif (vdkufpifydwfvdkuf

aom ukefonfBuD;rsm;uJUodkU) pD;yGm;a&; tusyftwnf;awG awGUBuKH&av\/ þwGif

tcsKdUausmif;om;rsm;onf aps;qdkifrsm;rS tvpfEIdufaompepfudk wDxGifMu\/ txl;ojzifh

ukefpkHa&mif;aom usLvD,mqdkifrsm;rSm ¤if;wkdUusufpm;&maomXmejzpf\/ ausmif;om;

cyfBuD;BuD; av;ig;a,mufwkdUonf ausmif;tm;csdefwGif aps;csKdodkUoGm;í jyefvmaomtcgü

a*:vDrsm;? riftkd;rsm;? vufudkifyk0grsm;? cJwHrsm; tp&Sdonfh ypönf;uav;rsm; toD;oD;

ygvmMu&m wa,mufvQif ig;rl;wef? ajcmufrl;wef ponfjzifh&cJUMu\/ ¤if;wkdU\ ]yG} jcif;udk

jrifMu&í aps;csKdoGm;aom ausmif;om;ta&twGuf yGm;rsm;vm&m aemufqkH;wGif ydkufqH

&Tifaom oaX;om;ESifh vufzGmaomrdbwdkU\om; tenf;i,frSwyg; aps;orm; jzpfukefMu

avawmhonf/

twkjriftwwfoif

waeUoü uREkfyfonfvnf; ausmif;om;BuD;rsm;\ ydkufqH&Tifjcif;udk oGm;&nfusvsuf&SdpOf

uREkfyfudkcifrifaom ausmif;om;BuD;wa,mufu ]]a[haumifazodef;? igeJUvdkufcJUygvm;uG?

bmrSrcufbl;? igvkyfovdkom Munfhvkyf}} [k qdkum vpfykHvpfenf;udk oGefoifav&m uREkfyf

vnf; vkdufygoGm;av\/ uREkfyfwkdUtzJGUrSm okH;av;a,muf&Sdí uREkfyfonf olwkdU\ vpfykH

vpfenf;udk vufawGUoifcef;pm ,l&kHom,lcJUNyD; yxrwacgufjyefvmcJU\/ 'kwd,wacguf

ürl uREkfyf\ tzGJUom;rsm;u ypönf;rsm;0,fcsifjyKí aps;qpfvsuf&SdMupOf uREkfyfonf

zvfa*:vD'dk;BuD;wvkH;udk EIduf,lí cg;ydkufxJodkUxnfhvdkuf\/ EIduf,laomtcgwGif vufwkef

aomfvnf; cg;ydkufxJodkU xnfhNyD;onfhwdkifatmif qdkif&Sifu rjrifaomaMumifh ]w,f[kwfwJU

tvkyfygwum;} [k ESpfodrfhrd\/ xdkcPü tjcm;qdkifrS usLvD,mukvm;wa,muf ajy;vmí

uREkfyf\cg;ydkufudk EIdufprf;onfwGif zvfa*:vDBuD;udk awGUoGm;\/ þwGif qdkif&Sifqif;vmí

- 36 -

Page 37: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uREkfyf\eo,fudk wcsufESpfcsufykwfNyD; *gwfwJodkUydkU&ef qJGac:av&m uREkfyf\tzGJUom;rsm;

0dkif;vmMuí ]]a[h bmvJuG ukvm;? uav;udk rif;bmvkyfwmvJ? rifhwqdkifxJ zvfa*:vD

a&mif;ovm;? [dkbufwef;qdkifu ol0,fcJUwm? igwkdUodw,f? ay; a*:vD}} [k qdkum

uvm;vufxJrS a*:vDudk vk,ufí qJqJqdkqkdESifh xGufvmcJUMuav\/ ¤if; zvfa*:vDudk

uREkfyf&aomfvnf; xifoavmuf rvG,fulvS[k qkH;jzwfum xdkvlpkESifhvnf; rvdkuf0HU?

olwyg;\ ypönf;udkvnf; rEIduf0HUawmhyJ oifcef;pm&cJUygonf/ xdktacgufwGif atmifjrif

ygu b,frQavmufMumatmif EIdufaeOD;rnf rqdkEdkifay/

Bum;&cJaom t*FvdyfpmoH

Nrdwfq&mawmf\ ausmif;ü OD;wdavmua&mufvmí t*Fvdyfpm oifpjyKonfwGif rdbrsm;

onf ausmif;eD;aom &dkifwef;&yfrS &ifESifwHcg;odkU a&TUajymif;Mu&jyef\/ &efESifwHcg;ESifh

'u©dP0efwdkufrSm 17 ]jy} a0;aomfvnf; rdbrsm;onf Nrdwfq&mawmfudk MunfndKonfu

waMumif;? uREkfyftm;vnf; t*Fvdyfpm oifapvdkonfwaMumif;aMumifh t&yfa&TUaomfvnf;

ausmif;ra&TUyJ þa0;vSaomc&D;udk aeUwdkif; toGm;tjyef vrf;avQmufap\/ &efESifwHcg;

&yfuGufrSm rdcif\aqGrsKd;rsm; aexdkifMuaom &yfuGufjzpfav&m (uREkfyf\tbdk;vnf; &Sdao;

onf/) uREkfyfonf oli,fwef; ]y&dkifrm} zwfpmtkyfwGif pD-at-wD-uufwf (Cat) tm&f-

at-wD &ufwf (Rat) tufpf-at-wD qufwf (Sat) ponfjzifh zwfjyaomtcg tbkd;ESifh

wuG rdcif\ aqGrsKd;rsm;onf 0dkif;tkHem;axmifMu&if; ]vQmvdyfoH} ygí yDoonf? em;axmif

í aumif;onf ponfrsm;jzihf csD;rGrf;MuaomaMumifh uREkfyf&ifaumhí *kPf,lrdjcif;udk rSwfrdyg

ao;onf/ xdkpOfu t*Fvdyfpm[lonfrSm t&yfolt&yfom;rsm;tzdkU Mum;&cJvSaomaMumifh

tdfrfeD;em;csif;rsm;yif vmíem;axmifMuonf/ uREkfyf\tbdk;url tjcm;aom a&S;vlBuD;rsm;

uJUodkU ]pmjzL} [lí r&Iwfcsonfhjyif ]]ighajr;wa,muf ]vlpkH} uav; jzpfawmhr,f}} [k 0rf;om

tm;& ajym&Smao;\/ uREkfyfuvnf; aemufydkif;wGif twdk;ESifh ]pkH} í jyvdkufjcif;udk tbdk;

wa,muf jrifroGm;&&Sm[k ,ckowd&rdao;onf/

tm*kHaqmifaomacwf

aetdrfrS ausmif;okdUoGm;aomtcg uREkfyfonf pdefyDwmausmif;teD;rS jzwfoGm;&í tvGefw&m

t*Fvdyfpum;ajymonfh pdef hyDwm ausmif;olrsm; ajymoHudk Mum;&onfwGif tvGefajymcsifí

- 37 -

Page 38: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

igvnf; waeUawmh ajymvdkuf&OD;rnf[k tm;cJxm;\/ xdkpOfu uREkfyfrSm EIwfvQmoGufvuf

aom oli,fwa,mufjzpfí pum;tenf;i,fxpfaomfvnf; &GHU&Sufjcif;r&SdyJ pdefyDwmausmif;rS

todausmif;om;uav;wa,mufESifh ¤if;wkdUausmif;teD; qkHrdMuonfwGif uREkfyfu wwd,

wef; zwfpm (Royal Reader) xJrSvnf;aumif;? eJUpfzD;vf'f (Nesfield) \ o'´gpmtkyf

xJrSvnf;aumif; &Gwfqdkjyvdkuf&m ¤if;ausmif;om;rSm tawmfrsufvkH;jyL;íoGm;\/ (uREkfyfwdkU

\q&m OD;wdavmuonf zwfpmtkyfudkvnf;aumif;? o'´gpmtkyfudkvnf;aumif;? yxrwef;rS

wwd,wef;wdkifatmif tm*kHaqmifap&m uREkfyf txufwef;rsm;odkU a&mufaomtcg t*Fvdyf

pmü yxr&í BuD;jyif;vmaomtcgüvnf; t*Fvdyfpma&;wwfonf[k emrnf&jcif;rSm

i,fpOfu tm*kHaqmifcJU&jcif;onf taMumif;w&yf jzpfacsoavm[k pOf;pm;rdonf/)

tenf;enf;aqmhjcif;

þtcsdefwGif uREkfyfü tusifhqkdk;uav;rsm; 0ifvmcJUonf/ rdcif\ armifBuD;rS arG;onfh

om;BuD; (uREkfyf\tpfudk) armifyktm; t*Fvdyfpmwwfapvdkí uREkfyfwkdU\ Nrdwfausmif;okdU

tyfESHav&m yxrü uREkfyftzdkU oGm;azmfjyefazmf&onfqdkum tvGefae&mus\/ ESpfa,muf

om; twloGm;twljyefMu&mwGif uREkfyfwkdUonf a&Twacsmif;ajrmif;aygifwavQmufwGif a*:vD

wvkH;pDESifh axGcif;vsuf avQmufvmMu\/ axGcif;jcif;[lonfrSm wa,muf\a*:vDudk

wa,mufu xddrSefatmif wvSnfhpDypf&if; vrf;avQmufvmMujcif;jzpfonf/ þenf;rSm upm;

&if; vrf;avQmufvmMujcif; jzpfaomaMumifh ajcanmif;rSef;rod[k qdkEdkifaomfvnf; wnfhwnfh

ajzmifhajzmifh vrf;avQmufjcif;r[kwfyJ auGUauGUaumufaumufESifh a*:vDudk aumuf,l&jcif;?

rSef;csdef&jcif;? wvSnfhpDypf&jcif;wkdUaMumifh tvGeftcsdefukefvSojzifh nae4em&DwGif ausmif;rS

vTwfvkdufaomfvnf; ae0ifpkyfpkyfuef;rS tdrfodkUa&mufvmMuonf/ wcgw&HwGifvnf;

axGcif;&jcif;udk NiD;aiGUvmMuonfESifh wenf;wzkH ajymif;íaqmhMuao;\/

wrsKd;wzkHaqmhjcif;

a&Twacsmif;ajrmif; abmifwavQmuf&Sd a&pyfwGif uecdkyifrsm;? qifESmarmif;yifrsm;? ukvm;

rsufpdyifrsm; aygufa&mufvsuf&Sd&m ¤if;tyifrsm;\ xdyfzsm;ü teDa&mif? t0ga&mif? tndK

a&mif&Sdaom ykpOf;aumifrsm; em;vsuf&Sd\/ uREkfyfwdkU nDtpfudkESpfa,mufonf jrif;NrD;wyifpD

&Smí wbuftzsm;udk 0g;jcrf;wck\ xdyfücsnfum tjcm;buftzsm;wGif ESrf;aphyrmP&Sdonfh

- 38 -

Page 39: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

ysm;za,mif;vkH;uav;udk uyfxm;\/ xdkUaemuf uREkfyfwkdUonf þenf;jyifqifxm;aom

]jrm;wH} wckpD udkifvsuf tyifuav;rsm;xdyfwGif em;vsuf&Sdaom ykpOf;aumif uav;rsm;\

a&SUwGif za,mif;vkH;uav;udk Ny&m (¤if;wdkU\tpm) ydk;aumifuav; xifrSwfonfESifh 0DueJ

jrnfum xysHvmNyD;vQif za,mif;vkH;uav;udk vIyfívIyfí zrf;vdkuf\/ ¤if;\oGm;rsm;onf

za,mif;vkH;wGif pl;0ifí jyefEkwf&ef rjzpfEdkifyJ&Sd&um; uREkfyfwdkUonf ykpOf;aumifudk tvG,f

wul zrf;,lEdkifonf/ (Oa&mywkdufom;rsm; ig;rQm;jcif;tvkyfjzifh tysif;ajzMuonf[k uREkfyf

zwf&aomtcg igwkdUykpOf;zrf;jcif;rQavmuf aysmfygavp} [k atmufarhrdonf/ olwdkUonf

a&atmufü&Sdaom ig;aumifudk rjrif&yJ ig;pmjzifh jrLMu&jcif;jzpf&m uREkfyfwkdUum; ykpOf;

aumifudk txift&Sm;jrifEdkif\/ tcsKdUykpOf;onf &kwfw&uf udkufzrf;jcif;rjyKao;yJ ol\

OD;acgif;wGif wnf&Sdaom rsufvkH;rsm;udk ]uv,fuv,f} vkyfum rouFmaomtrlt&mjzifh

plprf;qifjcifaeonfwGif jrif;NrD;zsm;ü&Sdaom za,mif;vkH;uav;udk ydk;aumifESifhwlatmif

vSKyfay;&onfrsm;rSm pdwf0ifpm;zG,faumif;vSonf/ wcgw&HwGif ykpOf;aumifonf za,mif;

vkH;uav;udk udkufzrf;awmhrnfvkyfNyD;rS &pfywfysHoef;umMunfhí ]eifwdUkavmufrsm; yg;vdkU

[,f} [k qdkonfhoabmESifh 0DueJjrnfum ysHajy;oGm;avawmh\/) uREkfyfwkdUonf rdxm;aom

ykpOf;rsm;udk bmrQrvkyfwwf/ tuFsDtdwfaxmifxJwGif vufudkify0gjzifh zdxm;í tdrfteD;odkU

a&mufaomtcgrS vTwfypfcJUMuavonf/

a&Twacsmif;\jzm;a,mif;rI

uREkfyfwkdU nDtpfudkESpfa,mufonf &efESifwHcg;rS ausmif;odkU xGufvmMu&mwGif a&S;OD;pGm

a&Twacsmif;udk jzwfausmfonfh tajrmufwef;wHwm;odkU a&mufMu\/ xdkae&mrSpí 'u©dP

0efwkdufbufodkU csKd;0if&onfh qdkif;wef;wHwm;odkU ra&mufrD a&qdyfaygif; w'gZifcefUrQ&Sd&m

0dZ,rif;om;\ aemufygwynfhrsm;tm; bDvl;rrsm;u tm&kHtrsKd;rsKd;wkdUjzifh jzm;a,mif; aoG;

aqmifavawmhonf/ xdkacwfu a&Twacsmif;rSm ,ckuJUodkU a&qkd;ajrmif;r[kwf? rwÅ&m

txufrS pD;qif;vmcJUí? vGefawmif;? 0g;&if;wkwf? awmifNyKH;? o&uef? uefydkif paom &Gm

rsm;udk jzwfausmfNyD;vQif tdk;zdkudkausmfí rEÅav;NrdKUxJodkU 0ifvmonfh a&&Sifacsmif; jzpfaom

aMumifh tawmfMunfvifí woGifoGifpD;qif;vsuf&Sd\/ a&udkjrif&vQif (aoawmhrS aoa&m)

ajy;qif;í ckefayguf,uful;csifwwfaom ausmif;om;t&G,f uREkfyfwdkUnDtpfudkESpfa,mufrSm

a&qdyfwdkif;ü tjcm;oli,fuav;rsm; aysmf&TifpGma&csKd;Mujcif;udk jrif&jcif;? wbGrf;bGrf;

ul;,ufMuaom a&oHESifh jrL;wl;atmf[pfMuaom oli,foHrsm;udk Mum;&jcif;? arSmfyif

uav;rsm; arsmvuf&Sdaoma&rS &eHUwrsKd;udk &I&Iduf&jcif;? a&\at;jraomtawGUudk

pdwful;jzifh vGrf;&jcif;wnf;[laom tm&kHtrsKd;rsKd;wkdU\ aoG;aqmifrIaMumifh a&qdyf wckESpfck

- 39 -

Page 40: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

wGif BudwfícHEdkifMuaomfvnf; wwd,? pwkw¦ ponfh a&qdyfrsm;odkU a&muf&mwGifrlum;

wa,muf\rsufESmudkwa,muf MunfhaeMuavNyD/ þtawmtwGif; twlwuG a&csKd;aeus

jzpfonfh vluav;rsm;u ]]a[haumifawG vmMuvuGm? tapmBuD;&Sdygao;w,f}} [k [pfac:

vkdufMuaom tcgwGifrlum; uREkfyfwkdUESpfa,mufonf pmtkyfuav;rsm;udkypfcs? t0wfudk

cRwfí ykHNyD;vQif a&xJodkU 'dkifAifxdk;qif;vkdufMuavawmhonf/

pdwfaA'g\vufoHvdk

uREkfyfwkdU rlvBuH&G,fcsufrSm cPwjzKwf a&csKd;NyD;aemuf ausmif;csdefrSDatmif wufMu&ef

jzpf\/ wcgw&Hvnf; ausmif;wufrSDí wcgw&Hvnf; ausmif;wufaemufusojzifh t&dkuf

cHMu&\/ xdkUaemufwGifrl taysmfMuL;í ausmif;csdefvGefoGm;aom tcgrsm;wGif t&dkufcH&

rnfudk aMumufonfESifh ausmif;rwufyJ ausmif;ajy;zdkU oabmwl qkH;jzwfvkdufMuav\/

wcgw&HwGifvnf; tdrfüvkyf&efay;vkdufonfhtvkyf (Home Work) udk rvkyfcJUrdMuojzifh

t&dkufcH&rnf[k odonfESifh a&qdyfrS wrifrwufyJ ausmif;ajy;vkdufMu\/ aemufwaeUwGif

aeraumif;aomaMumifh[k vdrfíajymjcif;tm;jzifh t&dkufvGwfatmif BudK;pm;Mu\/ odkU&mwGif

uREkfyf\ynma&;twGuf rnfonfhrdbESifhrQrwlatmif *&kpdkufwwfaom uREkfyf\zcifonf

ausmif;odkU &Hzef&Hcg0ifvmí ,refaeUu uREkfyfwdkU ausmif;rwufjcif;ESifh qkH;pnf;onfhtcg

uREkfyfwkdU\ tvdrfay:í ]ESpfxyfuGrf;} t&dkufcHMu&\/ q&mawmfonf ausmif;ajy;aom

ausmif;om;tm; Murf;jyifay:wGif tvsm;arSmufapí ajcvufrsm;udk ausmif;om;av;a,muf

wkdUu wbufpDudkifxm;pOf BudrfvkH;jzifh 10csufwdwd &dkufavh&Sd\/ uREkfyfwkdU t&dkufcH&jcif;udk

zcifjrif&aomfvnf; rauseyfao;ojzifh tdrfodkUa&mufaomtcgü xyfí&dkufao;\/ zcif\

vufrSm toufBuD;NyDjzpfaom q&mawmf\vufxuf jyif;aomaMumifh ESpfqokH;q ydkíem\/

wcgu uREkfyftm; zcif&dkufí armifyktm; olUtaz(rdcif\armif) u&dkufav&m orD;a,mufz

ESpfa,mufonf udk,fhom;udkudk,f &dkufMu&mwGif wa,mufESifhwa,muf olUxufigematmif

vufpGrf;jyMuonfh vu©PmESifh zcifu uREkfyf\vufarmif;udk aq;jyif;vdyfrD;ESifhxdk;qJwGif

OD;BuD;u armifyk\i,fxdyfudk ydef;wef;zdeyfjzifh ckwfvkdufonfESifh aoG;rsm;jzmqif;í vmawmh

onf/ armifykrSmvnf; uREkfyf\ar;aph trm&GwfuJUodkU xdyfwnfhwnfhwGif okH;vufrcefU&Sdaom

trm&GwfBuD;wck ao&mygoGm;&Smonf/ uREkfyf\zcifrSm tjcm;aomzcifrsm;xuf t&dkufoef

onf rSefaomfvnf; ynmvdkvm;jcif;ESifh uREkfyf\rkdufrJjcif;udk uREkfyfem;vnfonf jzpfaom

aMumifh txufyg &dkufjcif;rsKd;twGuf pdwfxJü rnfodkUrQr&SdcJUyg/ okdU&mwGif uREkfyf\pdwfxJü

xdcdkufapaom &dkufjcif;rsm;vnf;&Sdí oufqdkif&mae&mwGifrS azmfjyygrnf/

- 40 -

Page 41: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

zcifESif h ]eifvm;igvm;}

uREkfyftm; t*Fvdyfpmoifjyonfh OD;wdavmurSmvnf; uREkfyf\zcifESifh ]eifvm;igvm;}

qkd&avmufatmif t&dkufoefvSaom q&mwyg;jzpf\/ &Hzef&Hcg ausmif;ajy;wwfonfh

txJrSyif twef;xJü ausmif;om;q,fa,muf&Sdonfhteuf 'kwd,aomfvnf;aumif;? wwd,

aomfvnf;aumif;? vkdufEdkifcJUoljzpf\/ usuf&efay;vdkufaompmudk aeUwkdif;ppfí wvkH;

r&vQif BudrfvkH;jzifh wcsuf&dkufavh&Sd&m uREkfyfyif waeUvQiftenf;qkH; okH;av;csuf

t&dkufcH&onf/ t&dkufvGwfaom ausmif;om;[líum; wa,mufrQr&SdcJUacs/ aeUpOf

wwfaompmudkomru pma[mif;rsm;udkvnf; &ufowÅywfwBudrf (tzdwfaeUwdkif;) jyefvnf

ppfaq;avh&Sd&m xdkaeUtwGufrSmrlum; Budrf2vkH;3vkH; jzef;jzef;uJG&onfcsnf;jzpfavonf/

odkUESifhvnf; uREkfyfwkdU ausmif;om;rsm;onf OD;yOöif;taMumif;udk wcGef;rQraumif;ajymjcif;

rMum;&? q&mu wynfhtm;&dkufjcif;onf xkH;pHjzpfonf[k vufcHMuí q&mtay:wGif

cspfaMumuf&dkaopdwf &SdMuonfcsnf; BuKHcJU&avonf/ wcgu OD;yOöif; rusef;rrm&Sd&mwGif

(pmoifrI&yfem;cGifh&&Sdí ausmif;om;rsm;xkH;pHtwkdif; 0rf;omMuonfhtxJrSyif) OD;yOöif;\

usef;rma&;twGuf rdbozG,f pdk;&drfylyefMujcif;udkvnf; BuKH&bl;onf/

uREkfyf\tpfudkw0rf;uJG armifykESifh uREkfyfrSm ]ausmif;ajy;a&m*g} pJGuyfvsuf&SdMuí rnfrQyif

&dkufESufqkH;raomfvnf; &ufaygif;ESpfq,fokH;q,frQavmufom ausmif;rSefrSefwufMuí

waeUwGif a&qdyfrsm;\ jzm;a,mif;rIaMumifh ausmif;ajy;NrJwdkif; ajy;Mujyefav\/ uREkfyfwdkU

vkyfMuykHum; aysmfp&mBuD;awmh r[kwfvSyg/ ausmif;rwuf&vQif NyD;a&mqkdaom ]ysif;pdwf} rsKd;

0ifvmjcif;om jzpfwef&monf/ a&qdyfüa&csKd;í rGef;wnfhtcsdefcefUwdkif a&mufaomtcg

tvGefa&0ojzifh EIwfcrf;rsm;jymí ckdufcdkufwkefcsrf;at;vm&mwGif uREkfyfwkdUonf ukef;ay:odkU

wufí yufvufvSefum aevSef;Mu\/ &ifbwfylaomtcg 0rf;vsm;arSmufí ausmudk

aeylvSef;Mu\/ þodkUjzifh wudk,fvkH; &Sef;&Sef;awmuf ylavmifvmonfhtcg a&xJodkU ckefqif;

Mujyefavonf/ waeUywfvkH; xdkuJUodkUylcsnfat;csnf cHcJUjcif;twGufaMumifh tusifh&NyD;

uREkfyfBuD;jyif;vmaomtcgwGif tat;rdjcif; enf;yg;avoavm[k xifrdonf/ okdU&mwGif

,ck tbkd;BuD;jzpfvmaomtcgrl olwyg;enf;wl tat;rdwwfvmaomaMumifh ¤if;txifudk

jyifqifvdkuf&jyefonf/ qmavmifaomtcgrsm;wGif a&Twacsmif;ajrmif;aygifü tcsKdUtdrfrsm;&Sd

NcHrsm;xJrS rmvumoD;? oajyoD;paom opfoD;rsm;udk cl;pm;Muí vQmESifh EIwfcrf;rsm;

jymvsuf&SdMu&m tdrfjyefcgeD;wGifrS ovJESifhyGwfwkdufum a&aq;cJUMuavonf/

- 41 -

Page 42: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

ausmif;tdyfausmif;pm;

rdbrsm;onf uREkfyfwkdU\ ausmif;ajy;a&m*gudk tjrpfjywfatmif rukoEdkifyJ&Sd&mwGif

ESpfa,muf wGJvsuf &SdaomaMumifhom ausmif;ajy;Muonf[k,lqí uREkfyf\OD;BuD;onf

armifykudk ausmif;Ekwfvdkufav\/ xifvnf;xifp&may/ uREkfyfrSm wa,mufwnf; ausmif;

wuf&onfrSpí ausmif;wufjyefonf/ tdrfokdUvnf; (axGrcif;&aomaMumifh) apmapm

jyefa&mufonf/ wcgw&H jrif;&xm;tqifoifhaomtcgrsm;wGif aemufNrD;ckdpD;cJUojzifh omí

apmapmyif a&mufao;\/

odkU&mwGif rdbrsm;onf uREkfyfwa,mufwnf; c&D;a0;BuD; oGm;&jcif;twGuf oem;MuonfESifh

pdwful;wrsKd; &Mujyef\/ bkef;BuD;ausmif;ü udk&ifvlxGuf ausmif;tdyfausmif;pm; av;ig;

a,muf&Sd&m uREkfyftm;vnf; ausmif;tdyfausmif;pm;tjzpfESifh tprf;xm;Mu\/ uREkfyfuvnf;

ajcanmif;oufomonfuwaMumif;? tdrfrSmxufausmif;wGif uav;bm0 ajy;vTm;upm;zdkU

tcsdefvnf;&? tcGifhvnf;omonf waMumif;aMumifh oabmwlvdkuf\/ (uREkfyf\zcifrSm

uREfkyftm; ynmvnf;wwfí tvGefvnf; ]vdrfrm} apcsifaomaMumifh tdrfwGif t&yfxJu

oli,frsm;ESifh upm;cGifhrjyKyJ &NyD;aompmrsm;udk &Gwfaeap\/ Buufaumif; BudK;ESifh ruGmap&}

[laom pum;rSm zcif\aqmifyk'fjzpfí uREkfyftay:wGif 4if;twdkif;usifhokH;&\/ upm;jcif;

onf bmrQtusKd;r&Sd? pmtHjcif;omvQifynmwwfaponf[k cPcPajymavh&Sd\/) okdUjzpfí

uREkfyfonf ausmif;tdyfausmif;pm;aezdkU pDrHaomtcg 0rf;omrdav\/

ausmif;[if;av;

aeUausmif;om;rsm;teufüyif ti,fqkH;jzpfaom uREkfyfrSm udk&ifvlxGuf ausmif;tdyfausmif;

pm;rsm; txJwGifrl tjywftowf ti,fqkH;jzpfvm&jyefavNyD/ eHeufü bkef;awmfBuD;ESifh

OD;yOöif;rsm;? xkdUaemuf udk&ifrsm;bkOf;ay;NyD;onfh xrif;[if;rsm;udk uREkfyfwkdU ausmif;om;rsm;

pm;Mu&mwGif 0ufom;? Muufom;paom [if;aumif;uav; wcGufwavygao;\/ xrif;yJGü

xdkifMuonfESifh wNydKifeuf ausmif;om;BuD;rsm;onf tvGefrsufpd&Sifí vufoGufolrsm;

jzpfonfhtavsmuf [if;aumif;rsm;udk yef;uefygarSmufoGefí ,lvkdufMu&mwGif uREkfyftzdkUrSm

iHjym&nfazsmf? csOfaygif[if;? pm;awmfyJrsm;ESifh rQpfavmufom usefavawmhonf/ [if;aumif;

uav; wwkH;jzpfap ygrSpm;wwfaom uREkfyfrSm xrif;udk tEdkifEdkifrsKdcs&\/ aemufweyfwGif

]olwkdUvdk vufoGufrSjzpfrnf} [k oabmydkufum OD;atmifEIdufzdkU BudK;pm;yg\/ odkU&mwGif

ausmif;om;BuD;rsm;onf uREkfyf\vufxJrS vk,lMuonfcsnf; BuKH&\/ okdUjzpfí uREkfyfrSm

- 42 -

Page 43: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

tvSLtwef;ESifh qGrfauR;&SdygrS [if;aumif;uav;rsm; pm;&awmh\/ npmtwGufrl eHeufpmrS

usefaom csOfaygif[if;? refusnf;&Guf[if;? ig;ydcsuf? [if;csKd[if;? rQpf[if; (tvSL

twef;&SdvQifvnf;) 0ufom;[if;? ig;aMumfponfh [if;aygif;pkHudk a&mí tdk;BuD;wvkH;wGif

]ausmif;[if;av;} usKdí pm;Mu\/ npmtzdkUwGif [if;aumif;rygaomaeUyif jzpfapumrl

ausmif;om;BuD;rsm;vkpm;onfh [if;aumif;udk rjrif&aomaMumifh tvGefqmwwfaom t&G,f

vnf;jzpfí NrdefvS\/ ]ausmif;[if;av;rSm} teHUwrsKd;&í BuD;jyif;vmaomtcgwGif wcgw&H

awmifhwrdonfESifh [if;rsm;udk wrifwum a&maESmNyD; usKdípm;bl;ygao;onf/ okdU&mwGif

usKdaeus ]ausmif;tdk;} r[kwfaomaMumifh [if;aumif;zwfawGxnfhojzifh t&om &Sdaomf

vnf; ausmif;[if;av;eHUudk rrSDatmif&Sdawmhonf/

jyefajy;cJUjcif;

uREkfyfonf ausmif;tdyfausmif;pm;tjzpfwGif tpm;taomufqif;&Jaomfvnf; vGwfvyfpGm

upm;cGifh &jcif;aMumifh pdwfnpfavmufatmif r&SdvSay/ zcifu upm;cGifhvkH;0ray;jcif;

twGufaMumifh uREkfyfrSm upm;jcif;udk txl;ckHrifaom oli,fwa,muf jzpfvmonfxif\/

ausmif;tdyfausmif;pm;b0ü npmpm;NyD;í xifovkdae&jcif;twGuf tvGefaysmfaomfvnf;

nOfhtcsdefrsm;ürl ausmif;om;BuD;rsm;\ usDpm;jcif;aMumifh pdwfnpf&\/ rdbrsm;ESifh cGJcGmí

rtdyfcJU&bl;onfh uREkfyfrSm cGJumpü vGwfvyfjcif;aMumifh aysmfrdaomfvnf; &ufowÅywfMum

&Sdaomtcg rdcifudk vGrf;qGwfaompdwfjzpfvmí nOfhtcsdefrsm;wGifrl nId;i,fpjyKvmavNyD/

þtxJwGif ausmif;om;BuD;rsm;u teif;cdkif;jcif;? aygifudk vufoD;ESifh jznf;nSif;pGm xkckdif;

jcif;? rD;cGufrIwfaomtcgü OD;pGef;zkwfudk qGJoluqJG? ausmudk qdwfoluqdwf? cg;udk

]uvdxkd;} oluxkd; ponfjzifh usDp,fMuavawmh\/ nwdkif;vdkyif xdkuJUodkU tenf;ESifhtrsm;

usDpm;Mu&mrS wnürl oef;acgifausmfonfhwdkifatmif uvdMuav&um; eufjzefnae ausmif;

qif;csdefwGif uREkfyfonf tdrfawmf&mbk&m;xJokdU 0ifcsifjyKí 17jya0;aomc&D;udk w[kefwnf;

ajy;um armBuD;yef;BuD;ESifh tdrfodkUa&mufvmjcif;udk rSwfrdygao;onf/ rdbrsm;tm; tjzpf

tysufudk ajymjy&mwGif uREkfyftm; ausmif;tdyfausmif;pm; rxm;awmhyJ aeUausmif;om;

tjzifhESifh ausmif;wufapygawmhonf/ (4if;tjzpftysufaMumifh ayavmrod? uREkfyf BuD;jyif;

vmaomtcg uav;oli,frsm;udk idkatmif usDpm;csifwwfolrsm;tm; &efolozG,f tjrifuyf

vSygonf/)

- 43 -

Page 44: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

aemufNrD;ck dpD;jcif;

armifykudk ausmif;Ekwfvdkufí uREkfyfwa,mufwnf; ausmif;wuf&onfwGif ausmif;ajy;

a&m*grS oufom&m&í ausmif;rSefrSefwufvsuf &Sdaomfvnf; vu©PmrSm tjrpfjywf

ao;jcif;r[kwf? ]ikwf} aejcif; rQomjzpfí ausmif;om;BuD; jzpfvmaomtcsdefwGif wcsDwcsD

ay:vmwwfao;\/ rnfodkUyifjzpfap bkef;BuD;ausmif;ü aepOftwGif;rl ausmif;ajy;onf

r&Sdawmhyg/ okdUyifjzpfvifhupm; wa,mufwnf; ausmif;oGm;&jcif;rSm ysif;vnf;ysif;?

ajcaxmufvnf; anmif;onfESifh jrif;&xm;aemufNrD;cdkzdkU tusifhvkyfawmhonf/ jrif;&xm;

rsm;onf a&Twacsmif;aygif (ajrvrf;)rS rarmif;yJ ausmufvrf;wGifom armif;MuaomaMumifh

ausmif;rStjyefwGif aps;csKdudkjzwfí 84vrf;wavQmuf ajrmufodkUavQmufvm,if; aemufodkU

cPcP vSnfhMunfh&\/ jrif;&xm;wpif; armif;vmaomtcg ausmufvrf;eab;&Sd ajrvrf;

ay:wGif avQmufcJU&mrS ausmufvrf;bufodkU rodrom csOf;uyfvkduf&\/ xifxif&Sm;&Sm;

ruyf0HUay/ þokdUjyK&jcif;rSm jrif;&xm;ukvm;tay: [efvkyf&jcif;jzpf\/ jrif;&xm;

ukvm;rsm;onf aemufNrD;cdkpD;aom oli,frsm;udk MumyGwfESifhvSrf;í &dkufwwfay&m uREkfyfu

ol\jrif;&xm;udk aemufNrD;cdkrnfh BuH&G,fcsuf vkH;0r&Sdav[efjzifh tjcm;bufodkU rsufESm

vSnfhum vrf;avQmufvm&\/ jrif;&xm;onf uREkfyfudkrSDvmí ausmfwuf&mwGif tcsKdU

ukvm;onf vrf;eab;rSavQmufaom aumifuav;rsm;udk rsufapmif;xkd;um tuJcwf

wwfaMumif; uREkfyfodaomaMumifh olUjrif;&xm;udk *&krpdkufav[efjzifh rsufESmvTJum

vrf;avQmufvm&jcif;jzpf\/ ausmfwufoGm;onfh tcgwGifvnf; &kwfw&uf ajy;írvdkuf

ao;yJ ukvm;u vSnfhMunfhrMunfhudk apmifhMunfh&ao;\/ awmfawmfuav;a0;í pdwfcs&

aom tcgrSom ajy;vkdufNyD; aemufNrD;cdk&avonf/ ckd;aMumifckd;0SufjyKaom tvkyfrsKd;rSm

vG,fulvSonf r[kwfacs/

&efyJGrdoGm;jcif;

jrif;&xm;aemufckHay:wGif 0rf;vsm;arSmufum aexm;wus ckdpD;vmpOf wcgw&H jrif;&xm;

onf &kwfw&uf &yfvkdufonfjzpfap? rvdkaomvrf;bufodkU auGUcsKd;vdkufonfjzpfap

&kwfw&uf avQmqif;&jyef\/ auGUoGm;aomtcgü ukvm;onf aemufodkU vSnfhMunfhckdufESifh

BuKHí uREkfyfudkjrifojzifh MumyGwfudkjyoGm;&m uREkfyfuvnf; vufoD;uav;udk jyvdkufao;

onf/ wcgw&HwGifrl 0rf;vsm;arSmufum ckdpD;pOf vrf;ab;rS vlaemufuav;wa,mufu

]]a[;...*gvd0gvm;}} [kac:um &xm;aemufNrD;odkU vufnId;nTefjyojzifh ysm,D;ysm,m

avQmqif;vkduf&\/ aemufuscJUvQif &TDueJjrnfívmaom MumyGwfonf ausmay:odkU

- 44 -

Page 45: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

vnf;aumif;? OD;acgif;ay:odkUvnf;aumif; trSwfwHqdyf &dkufESdyfvkdufojzifh t&Id;rsm;

xifaecJUavNyD/ þuJUodkUcH&aomtcgrsm;wGif a'goxGufvmojzifh uREkfyfonf [pfatmf

ajymaom aumifuav;udk vSrf;Munhfvdkufí &G,fwlcsif;jzpfaeygu wcsDwyJG owfykwfcJU&

ao;onf/ waeUoü þenf;jzifh aumifuav;ESifhowfykwfaepOf rdcifESifhzcifwdkU aps;csKdrS

zdeyfvkyf&eftwGuf ouúvyfxnfESifh tjcm;ypönf;rsm;0,fí jrif;&xm;jzifh jyefvmMuonfESifh

uREkfyfwkdUudkjrifoGm;\/ zcifonf jrif;&xm;ay:rSqif;vmí aumifuav;wa,mufESifh

owfykwf&rnfavmqdkum tdrfa&mufrS &dkufOD;rnf[k BuKH;0g;ao;&m rdcifu ]]udk&ifhrvJ

bmrar;? nmrar;eJU &dkufcsifwmcsnfyJudk;}} [kajymojzifh zcifu ]]&efjzpfwmudk;As}} [k

jyefajymonfwGif rdcifu ]]jzpfoifhvJ jzpf&rSmaygh udk&if}} [k cyfwif;wif; jyefajymonfESifh

uREkfyf t&dkufvGwfoGm;&bl;avonf/

EIwfwdkufcsay;jcif;

uREkfyfonf zcif\obm0udk rdcifobm0uJUokdU rBudKufEdkifaomfvnf; zcif\ ynmvkdvm;

aom 0goemtaMumif;udk csD;usL;azmfjy&ayOD;rnf/ uREkfyf okH;ESpfausmfav;ESpfom;&Sdí pum;

ajymwwfpjyKonf qdkvQifyif zcifonf zdeyfvkyfzdkU ud&d,mrsm; 0,f&efoGm;wdkif; uREkfyftm;

yckH;ay:wGifxrf;vsuf vu©Pma&;okH;yg;? £wdydaom b*0g? a[wkypöa,mpaom pmrsm;udk

EIwfwkdufcsay;ojzifh uREkfyf &GwfqdkwwfaeavNyD/ uBuD;cauG;rQ roif&ao;rD txufyg

pmrsm;udk ryDuvmyDuvmjzifh vlBuD;rsm;a&SUü &Gwfqdkckdif;jyjcif;tm;jzifh tom;,lwwf&Sm

onf/ uREkfyftm; vlxl;uav;[lí tjcm;olrsm;u csD;rGrf;Muaomtcg zcifrSm tvGef *kPf,l

aomfvnf; uREkfyfrlum; 0rf;omjcif;r&Sd? tjcm;uav;rsm;uJUodkU rupm;&jcif;twGufom

0rf;enf;rdonf/ BuD;jyif;aomtcgü pOf;pm;rdonfum; arsmufyJGjyaomtcgüwGif y&dowfu

MobmvufckyfwD;jcif;twGuf 0rf;omjcif;r&Sdaom arsmufuav;ESifh wlavawmhonf[lí

jzpfonf/

ynmtm;ay;ykH

bkef;BuD;ausmif;wGif t*Fvdyfpmoifcgpü ausmif;om;okH;av;q,fcefU wNydKifeufwnf;

oifMu&m okH;vcefUMumaomtcgwGif tawmfqkH;aom ausmif;om; 10a,mufudk a&G;í

xdyfwef;wwef; zGJUvkdufonfwGif uREkfyfonf 'kwd,vdkuf\/ yxr&aom ausmif;om;onf

- 45 -

Page 46: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

uREkfyfxuf toufokH;ESpfBuD;í uREkfyfatmufwGifvnf; uREkfyfxuf toufav;ig;ESpf

BuD;olrsm;yif&SdMuonf/ xdktcsdefrSpí uREkfyfwkdU xdyfwef;ausmif;om; q,fa,muftm; okH;v

wBudrf pmar;yJGjyKvkyfav&m uREkfyf\zcifonf xdyfqkH;rSatmifaom ausmif;om;okH;a,muf

twGuf qktjzpfESifhcsD;jrSifh&ef Avmpmtkyfrsm;? cJwHrsm;? riftdk;rsm;? csKdcsOfrsm; 0,fvmcJUNyD;vQif

OD;yOöif;xHwGif tyfESHxm;\/ yxratmifjrifoltwGuf aps;csKdxJrS azmifwdefwacsmif; 0,fcJU

jcif;udk uREkfyfrSwfrd\/ uREkfyfonf azmifwdefvdkcsifvSí ylqmaomfvnf; 0,fray;yJ

]azmifwdefvkdcsifvQif yxr&atmif rif;BudK;pm;}[k zcifu jyefajymavonf/

uREkfyfum; yxrr&? 'kwd,ESifh wwd,rQom vdkufcJUEdkifaomaMumifh zcif\azmifwdefqkudk

uREkfyfr&? b,fawmhrSvnf; 0,fray;acs/ uREkfyf\rdbrsm;rSm xdkpOfu pD;yGm;a&; acsmifvnf

vSonf r[kwfonfhtxJrS ausmif;om;rsm;tm; okH;av;ig;usyfwefrQpDjzifh pm;ar;yGJvkyfwdkif;

qkay;jcif;wnf;[laom csD;jrifhrIonf a&S;cwfrS þacwfwdkifatmif rnfonfh ausmif;om;

rsm;\ rdbrsm;rS jyKvkyfonf[k rBuKHbl;ay&um; arG;ozcif\ ynma&; ajrSmufpm;tm;

ay;jcif; wnf;[laom 0goemESifhapwemudk vIdufvSJpGm MunfndKrdygonf/ zcifonf uREkfyf

tay:ü tkyfcsKyfykH wif;usyfvGef;onf[k rauseyfjcif; tBudrfBudrf jzpfcJU&bl;aomfvnf;

þtcsufwpfckudk ESvkH;oGif;jcif;tm;jzifh ajzazsmufcJU&ygonf/

xdyfxkd;íwuf&aompepf

bkef;awmfBuD;ausmif;ü OD;wdavmu\ pmoifykHxl;qef;aom tcsufwckudk azmfjy&ayOD;rnf/

aeUpOfwufay;aom pmrsm;udk wvkH;r&vQif wcsuf&dkufaMumif; azmfjycJUbl;&m? okH;wef;odkU

uREkfyfwdkUa&mufMuaomtcg OD;yOöif;onf ausmif;om;rsm;tm; udk,fwdkif&dkuf&í vufanmif;

aomaMumifhayavm? okdUwnf;r[kwf BudrfvkH;zdk; rwwfEdkifaomaMumifhayavm rqdkEdkif? qkH;rykH

wenf; wDxGifvdkuf\/ uREkfyfwdkU ausmif;om;q,fa,mufonf pDwef;vsuf &yfaeMupOf

xdyfqkH;ausmif;om;tm; pmwvkH;ar;vkduf\/ xdkolu ajzEdkifvQif 'kwd,vltm; tjcm;

pmwvkH;ar;\/ ,if;okdU wa,mufpDar;oGm;&m rajzEdkifol&Sdonfhtcg aemufvltm;ar;í

xdkoluajzEdkifvQif rajzEdkifaomvl\xdyfudk wcsufxkd;NyD; ol\ae&modkU wuf&\/ rajzEdkifí

atmufodkUa&TUay;&aomvlrSm þrQESifhrNyD;ao;yJ aemufwvkH;ar;jyef&m rajzEdkifjyefu ajzEdkif

aom atmufvl\ xdyfxkd;jcif;cH&NyD; wae&mqif;&jyef\/ pmwvkH;rS rusufcJU&ol jzpfygrl

wa,mufNyD;wa,muf wwef;vkH;\xdyfxkd;cH&if; atmufqkH;okdU a&mufoGm;avawmh\/ wcg

w&HwGif cufaompmwvkH;udk xdyfqkH;vltm;ar;í rajzwwfojzifh 'kwd,vltm;ar;&m xkdol

uvnf; rajzwwfvQif ]aemufwa,muf? aemufwa,muf} qdkum wwef;vkH;qkH;atmif

- 46 -

Page 47: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

ar;oGm;\/ wcgw&HwGif atmufqkH;vlokdUa&mufumrS ajzEdkifjcif;vnf; &Sdav&m xkdolonf

wwef;vkH;udk ]xdyfxkd;} NyD; txufqkH;okdU wufoGm;&av\/ wcgw&Hürl wwef;vkH;\

xdyfxkd;cH&NyD; atmufqkH;odkU qif;oGm;&aomvlonf wwef;vkH;udk ]xdyfxkd;} NyD; txufqkH;odkU

jyefa&mufoGm;jcif;rsm;vnf; &Sdavonf/ yxrü ausmif;om;rsm;onf pdwf0ifpm;zG,f

aumif;aom pepfwck[lí awmfawmfoabmusMuonf/ aemufydkif;ürl tjypftemtqmrsm;

awGUvmMu\/

wenf;awmhaumif;onf

ausmif;om;rsm;onf ueOD;ü cyfrSefrSef ]xdk;} Muaomfvnf; aeU&uf&SnfMumaomtcgwGif

ighudkememxkd;onf? olUudknSmonf ponfrsm;jzifh trSwfxm;um &efNidK;zGJUvmMu\/ rdrdtm;

ememBuD;xkd;aomvludk tcGifh&aomtcgwGif ememBuD;jyefxkd;í rdrdtm;nSmaomvludk nSmí

xkd;\/ OD;yOöif;onf ememxkd;jcif;udk cGifhvTwfaomfvnf; nSmxkd;aomvludkac:í ]]'Dvdkxkd;&

w,fuG}} [kqdkum xkdol\OD;acgif;udk ememBuD;xkd;jyavonf/ þwGif uREkfyfwdkUrSm rnfolU

tm;rqdk ememxkd;vQifomxkd;onf? ]nSm}onf[líum; rvkyf0HUMuawmhay/ xdkUjyif uREkfyfwdkU

twef;xJü toufvnf;BuD;í 00wkwfwkwfESifh Avaumif;aom ausmif;om;BuD;wa,muf

&Sd&m xdkolu xkd;&aomtvSnfhwGif cyfrSefrSefxkd;aomfvnf; av;vHvSaom ol\vufoD;BuD;

aMumifh uREkfyfuJUodkUaom aumifuav;rSm ykíykí0ifoGm;av\/ uREkfyfwkdUteufwGif touf

tBuD;qkH;jzpfí ydefydef&Snf&Snf ausmif;om;BuD;wa,mufvnf; &Sdao;\/ xdkolrSm 18 ESpfom;

t&G,fwGif t&yf 5ay 10vufrcefU &SdaeavNyD/ uREkfyfonf xdkvlBuD;tm; xdk;&ef&Sdaomtcg

ol\OD;acgif;udk rSDatmifrvSrf;Edkifojzifh ckefíxdk;&m tm;vkH;u&,fMu\/ wcgurl vltrsm;

&,fMurnfpdk;onfhvu©PmESifh ol\OD;acgif;udk ikHUay;&m þonfrSmvnf; oufom&mr&yJ

&,fNrJwdkif; &,fMuavonf/ (ppftwGif;ü ouFef;0wfaeonfh xdkvlBuD;tm; bkef;BuD;ausmif;

wausmif;ü awGUqkHrdMu&mwGif þtaMumif;udk oluyifajymí &,fMu&ao;onf/) xdkvlBuD;

onf uREkfyfawGUbl;orQaom vlrsm;teufwGif oabmtaumif;qkH; wa,mufjzpf\/ xkd

tcsdefürl uREkfyfxuf t&yfwvufrcefUavmufom jrifhawmh\/ (,ckrlum; ysHvGefawmfrl

&SmavNyD/) uREkfyfrSm twef;xJwGif tawmfqkH;xJujzpfygvsuf (eHygwfcsdwfxJwGif ygonf/)

waeUvQif tenf;qkH; av;ig;csuf txkd;cH&ojzifh vl0BuD;\ vufoD;csufrdaomaeUrsm;wGif

OD;acgif;usdef;ao;&m nHUzsif;í q,fhav;ig;csuf txkd;cH&olrsm;tzdkUrSm b,fvdkae&SmMurnf

rajymwwfay/ uREkfyfwdkUonf waeUvkH; twef; txufESifhatmuf qif;csnfwufcsnf &Sdae

Muav&m aemufqkH;tcsdefwGif rdrdwkdU\ ae&mtpDtpOfudk rSwfom;xm;í aemufwaeUwGif

4if;tpDtpOftwdkif; &yfMu&av\/ ,ckjyefíMunfhaomf rnfonfhausmif;wGifrS rBuKHcJU

- 47 -

Page 48: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

bl;onfh pepfjzpfaomfvnf; ausmif;om;rsm; pmusufapzdkU wkdufwGef;a&;wGif tvGeft&m

a&mufaom pepfwckjzpfonf[k qkH;jzwfcsufcscsif\/ okdU&mwGif þpepftwkdif; vdkufem

usifhokH;MuzkdU tBuHay;wkdufwGef;jcif;um; r[kwfay/

Ak'¨bmom(bD?wD?tif)ausmif;jzpfvmykH

xdyfqkH;jzpfaom uREkfyfwkdU ausmif;om;q,fa,mufonf av;wef;odkU a&mufMuaomtcg

uREkfyfwdkU atmufwGifvnf; yxrwef;rS wwd,wef;txd wwef;vQif ausmif;om;

q,fhav;ig;a,mufpD &SdMuojzifh ausmif;om;pkpkaygif; 60cefU &SdaeavNyD/ xdktcsdefwGif

ynmtkyf (0efaxmufrif;[kac:Muonf/) OD;ausmf&efESifh qufrdí tpdk;&pmppfcHausmif;

jzpfatmif pDrHMu\/ t&m&SdwpfOD;jzpfaom OD;ausmf&ef\ 0g,rpdkufxkwfrIaMumifh tvGwf

ynmoif bkef;BuD;ausmif;tjzpfrS tpdk;&pmppfcH Ak'¨bmomausmif;BuD; jzpfvm&onf

rSefaomfvnf; rlvblw tppftrSefrSm Nrdwfq&mawmfbk&m;BuD; OD;eE´ESifh OD;yOöif;

OD;wdavmuwkdU\ vkHUvya,m*wkdUaMumifh jzpfayonf/ bD?wD?tif ac: Ak'¨bmomausmif;

BuD;us,f vmaomtcsdefwGif &[ef;awmfESpfyg;wkdU\ bJGUawmfrsm; wdrfjrKyfNyD; OD;ausmf&ef\

trnfomvQif wnfaxmifoltjzpfESifh xif&Sm;ausmfMum;vsuf &SdcJUjcif;twGufaMumifh Nrdwfq

&mawmfbk&m; tzdkU&mü rnfokdUrQr&Sdaomfvnf; OD;wdavmu udk,fawmfurl auseyfonfh

vu©Pmr&SdyJ uavmiform;wa,muf jzpfvmaom uREkfyftm; þtaMumif;udk azmfxkwf

a&;om;&ef wkdufwGef;bl;\/ uREkfyfuvnf; a&;ygrnf[k uwday;cJUbl;\/ okdU&mwGif

tcgtcGifh roifhonfhtwGufaMumifh ra&;jzpfyJ&SdcJU&m ESpfyg;vkH; ysHvGefawmfrlNyDjzpfaom

,cktcsdefrSyif þtaMumif;udk a&;&ygawmhrnf/ Nrdwfq&mawmfbk&m;BuD; twGufum; udpö

r&Sd? OD;wdavmu udk,fawmftwGufrl ruG,fvGefrD a&;jyjcif;tm;jzifh aus;Zl;rqyfEdkifjcif;

twGuf vGrf;qGwf0rf;enf;rdygonf/

vlwdkif;atmifapaomenf;

1900 jynfhESpfwGif qdkif;wef;&yfü wdkufwvkH;iSm;í 'u©dP0efwdkuf Nrdwfausmif;rS ausmif;om;

aygif; 90 100rQ ajymif;a&TUNyD;vQif Ak'¨omoemEk*¾(bD?wD?tif) tpdk;&pmppfcH t*Fvdyfjrefrm

ESpfbmomoif ausmif;BuD;trnfESifh pwifzGifhvSpfcJUavonf/ xdyfqkH;jzpfaom uREkfyfwdkU

ausmif;om;q,fa,muftm; t*Fvdyfpm píoifaomtcsdefrSonf 4if;ESpf 'DZifbmvwGif

- 48 -

Page 49: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uREkfyfwkdUtm; av;wef;pmar;yJGodkUoGif;í tpdk;&pmppfcHapaom tcsdefwdkifatmif wESpfESifh

okH;vrQom tcsdefMum\/ okdUESifhyif uREkfyfwdkU ausmif;om;q,fa,mufvkH;onf av;wef;

pmar;yJG atmifjrifMu&avum; rEÅav;wNrdKUvkH; [dk;av;wausmfjzpfí ausmif;om;

ta&twGufrSmvnf; ausmif;rqHUatmif wkd;wufrsm;jym;vmav\/ þrQaom tcsdeftydkif;

tjcm;twGif;ü q,fa,mufvkH; atmifjrifMujcif;rSm ausmif;om;rsm;tm; pmrusufyJaeí

rjzpfatmif usyfwnf;pGmoifjyaom OD;yOöif; OD;wdavmu\ aus;Zl;yifjzpfonf[k rSwfcsuf

ay;vkduf&ayonf/

q&mESifhwynfhoabmxm;

þae&mwGif OD;yOöif;OD;wdavmutaMumif; qufvufíazmfjyyg&apOD;/ OD;wdavmuonf

uREkfyfwdkU ig;wef;odkUwufaomESpfü &[ef;b0udk aysmfydkuf[efr&SdyJ vlxGufí tdrfaxmifus

oGm;avNyD? OD;wdavmutm; uREkfyfwkdUausmif;om;rsm;u rnfrQavmuf cspfaMumuf&dkao

&SdMuykHudk BuD;jyif;vmaomtcgwGif tcsif;csif;ajymí &,frdMuao;onf/ &,frdMujcif;rSm

uREkfyfwdkU BuD;jyif;vmMuí touf30ausmf 40t&G,fwGif om;r,m;tvkyftudkifESifh jzpfae

Muaomfvnf; wcgw&H vl0wfvJNyD;jzpfonfh OD;wdavmuESifh rawmfwq qkHrdMu&mü

q&mwpfcGef;? t&Sifbk&m;wcGef;? cifAsm;uRefawmfwcGef;ESifh ua,mifacsmufcsm;jzpfum

aMumuf'l;wkefvsuf pum;rajymwwfatmif jzpfMu&aomaMumifh jzpfavonf/ uREkfyf

udk,fawGU tjzpftysufwckudk azmfjy&aomf 1919ckESpfwGif uREkfyfonf ol&d,wdkufü r*¾Zif;

t,f'DwmtjzpfESifh vkyfudkifvsuf&SdpOf OD;wdavmu (vltrnf OD;xGef;0if;) onf wkdufay:okdU

wufvmí uREkfyfESifh uyfvsuf&Sdaompm;yJGwGif xkdifaom t,f'Dwmwa,mufESifh pum;ajym

onfudk uREkfyfjrifygvsuf EIwfquf&rnfudk aMumufonfESifh rjrifcsifjyKí ikHUaevdkuf\/

aemufwacguf jyefaomtcgürl &dkif;&musawmhrnf[k atmufarhí xdkif&mrSxNyD; EIwfquf

onfwGifrS OD;yOöif;(q&m)u 0rf;omtm;&ESifh zufvSJwuif;jyKayonf/

]]ig waeUu wacgufvmao;w,fuG,fh? rif; r&Sdbl;vm;}}

]]wifyg? wynfhawmf-uRefawmf tvkyf&IyfaevdkU armfhrMunfhvkdufrdvdkUyg q&m}} [k jyefajym

&onf/

q&monf vlyg;wa,mufjzpfí uREkfyftaMumif;udk &dyfrdojzifh NyKH;pdpdMunfhjcif;udkvnf;

uREkfyfem;vnfonf/ q&monf wynfhwa,muf t,f'Dwmjzpfjcif;twGuf *kPf,l&Smonfh

- 49 -

Page 50: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

vu©PmESifh 0rf;omtm;& ajymoGm;&Sm\/ þtaMumif;udk ausmif;om;a[mif;rsm;awGUwdkif;

uREkfyfu ajymjy&m olwkdUuvnf; þenf;ESifhjzpfbl;aMumif; jyefajymMu\/ uREkfyfwkdUu

q&mqdkonfrSm &dkufydkifonf[lívnf;aumif;? OD;yOöif;jzpfaomaMumifh omí&dkufydkifonf [lí

vnf;aumif; em;vnfMuí (&dkufvGef;onf[k xifMuapumrl) q&mOD;xGef;0if;tay:ü

qefUusifaompdwfrsKd; r&SdMujcif; pdk;pOf;rQrSefaomfvnf; i,fpOfu aMumufcJU&jcif; twGuf

aMumifh taMumufrajyEdkifonfESifh rsufESmcsif;rqdkifvdkMujcif;yif jzpfygonf/ þacwf q&m

wynfhrsm;url &,fcsifaumif; &,fcsifMuayvdrfhrnf/

usDpm;vGefjcif;

ausmif;om;csif;u ESdyfpufbl;jcif;rsm;udk pmjzifha&;í rSwfom;xm;avoavm[k ajymcsif

onf/ ajymMuap? qkdif;wef;ausmif;okdU ajymif;cgpwGif uREkfyfcH&onfh tjzpftysufwckudk

azmfjyvdkao;\/ zcifonf zdeyfaxmifq&m jzpfonfhtavsmuf uREkfyftwGuf ydef;wef;zdeyf

uav;rsm; qef;qef;jym;jym;vSvSyyjzpfatmif py,f&S,f csKyfvkyfay;avh&Sd\/ ausmif;om;

wdkif;onf uREkfyf\zdeyfuav;udk ikHUMunhfMu\/ Munhfvnf;Munfhoifh\/ waeUoü

OD;wdavmuonf aysmfbG,fNrdKUodkU tvnf<uoGm;í jyefvnf<ua&mufvm&mwGif q&mrsm;

a&m? ausmif;om;rsm;yg wausmif;vkH;BudKqdkMuzkdU pDpOfxm;\/ xdkaeUwGif ausmif;om;wdkif;

0wfaumif;pm;vSESifh vmMuí blwm&kHodkU pDwef;um vrf;avQmufMu&rnfjzpf\/ qdkif;wef;

ausmif;rSm ESpfxyfwdkufjzpfí atmufxyfwGif zdeyfpD;&aomfvnf; tay:xyfwGif zdeyfcRwf

Mu&\/ uREkfyfrSm tay:xyfodkU udpöwckESifhwufoGm;í avSum;wGif zdeyfqef;uav;udk

cRwfxm;cJU&m jyefqif;vmaomtcgü rawGU&awmhacs/ zdeyfuav;rSm rnfol\ zdeyfESifhrQ

rwlaomaMumifh rSm;Edkifp&mr&Sd? wrifwum aemufajymifí 0Sufxm;onfjzpfap ckd;xm;

onfjzpfap jzpf&ayrnf/ zdeyfaysmufaom udpörQavmufESifh q&mrsm;tm; wdkif&ef xkH;pH

r&SdaomaMumifh udk,fhzmom&Sm&\/ rawGUacs/

'ku©a0'em

pmydkU&xm;onf rEÅav;blwm&kHokdU aeUv,fwem&DwGif qdkufrnfjzpfí ausmif;om;rsm;onf

12 em&DwdwdwGif qdkif;wef;ausmif;rS pDwef;um xGufMu&efjzpf\/ &moDrSm waygif;vjzpfí

jcpfjcpfpvefatmif yljyif;vsuf&SdavNyD/ uREkfyfü zddeyfaysmufjcif;udk q&mrsm;tm; rajym0HU

- 50 -

Page 51: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

onfESifh tjcm;ausmif;om;rsm;ESifhtwl pDwef;í vdkuf&\/ ylvSonfhajrBuD;rSm ',ftkd;uif;

uJUokdU &Sdojzifh ajcaxmufwbufcswdkif; uysmu,m jyefajrSmufum aemufajcwbuftm;

tvSnfay;&jcif;aMumifh ckefqGckefqGjzpfae\/ okdU&mwGif uREkfyfrSm OD;yOöif;\ &dkufESufjcif;ESifh

zcif\ &dkufESufjcif;tMum;wGif vljzpfvm&jcif;aomaMumifh 'ku©a0'emcHpm;&jcif;ü tavh

tusifh &Sdonfjzpfí olwyg;wdkUxuf (vlBuD;vli,fra&G;) cHEdkif&nf&Sdoljzpf\/ ajcz0g;rsm;

ylvSjcif;aMumifh ckefcsifovdkvdk? aygufcsifovdkvkd? ajy;csifovkdvdk jzpfcJU&aomfvnf;

tHBudwfí cHcJUEdkifygonf/ okdU&mwGif rD;&xm;oHvrf;udk jzwfausmf aqmufvkyfxm;onfh

wHwm;ukef;BuD;ay:odkU a&mufMuaomtcgürlum; ajrBuD;udk eif;vmcJU&mrS opfom;ysOfjym;udk

eif;vdkuf&jcif;aMumifh EspfqrQ ylavmifjcif;udk cHpm;&ojzifh av;ig;vSrf;oGm;rd&mwGif rcHr&yf

EdkifawmhyJ ]awmufavQmuf ajy;oGm;awmhrnf} BuHrd\/ okdUqdkvQif q&m\ &dkufESufjcif;

cH&rnf[k odaomaMumifh rajy;0HUyJ tHBudwfcH,if; ]tvdkav; tr,fav;} [k nnf;csifvm\/

okdU&mwGif ausmif;om;rsm;&,fMurnfudk &SufonfESifh nnf;nLrnfhtoHudk rsKdcsvkduf&m

rsuf&nfrsm; ,dkusvmawmhonf/ þwGif uREkfyfonf ]ausmif;om;wa,mufa,muf\

npfywfjcif;aMumifh igcH&avjcif;} [k atmufarhum ]ql;wacsmif;} aygufvm&jyefygawmh

onf/ xdknaewGif tdrfodkU jyefa&mufaomtcg ae&mwdkif;&dkufcsifwwfaom zcifrodapyJ

rdciftm;ajymjyí rdcif\tumtuG,faMumifh uREkfyftzdkU oufom&m&avawmhonf/ zcif\

obm0rSm rdrdu tjrwfwEdk; txl;wvnf csKyfvkyfay;xm;onfh zdeyfopfudk vkHNcKHatmif

rxdef;odrf;Edkif&oavm[laom tjrifrsKd;om&Sdwwfí tawmfaMumufzdkUaumif;avonf/

rnfol\tjypfay;enf;

uREkfyftay:ü zcifu cspfcifykH? *&kpdkufykHwkdUrSm rsm;vGef;tm;BuD;onf[k awmifhwrdaom tcg

rsm;vnf; &Sd\/ OD;wdavmu jyefa&mufvmonfhaemuf waygif;vjynfhausmf 5 &ufaeUwGif

a&Tpm&Hbk&m;yJGokdU <u&efpDpOf&m OD;yOöif;u uREkfyftm; ]]4if;\wlESpfa,mufESifhtwl vkdufcsif

vdkufEdkifonf}} [k trdefU&Sdí uREkfyfvnf; ra&mufbl;onfh a&Tpm&HyJGokdU vkdufcsifvSonfESifh

0rf;ajrmuf0rf;om vufcHav\/ tdrfokdUa&mufí rdbrsm;tm; ajymjyaomtcg rdcifu

cGifhjyKaomfvnf; zcifurl taMumuftuef uefUuGufav\/ okdUuefUuGuf&mwGif rnfonfh

taMumif;rS rjyEdkifyJ oludk,fwdkifrygaom vrf;c&D;wGif uREkfyfwa,mufwnf; ygonf/

OD;yOöif;udk vkdufydkUonfhyGJuawmh wtdrfvkH;vnf;ygMuonf/ þtxJrSyif uREkfyf\ vkHNcKHa&;

twGuf pdwfrcsaomaMumifh bk&m;yJGodkU rxnfhvkdufEdkifqdkkjcif;rSm (OD;yOöif;udk,fEIdufuyif)

vGefvGef;onf[k ,lqaeavNyD/ okdUaomf OD;yOöif;onf zciftm; rnfokdUrQrajym? ]]rifhzmom

Munhfvkyfav}} [k uREkfyftm; vTJxm;\/ uREkfyfum; 11 ESpfom;t&G,f&SdavNyD/ a&Tpm&H

- 51 -

Page 52: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

bk&m;yJG\ aysmfp&maumif;jcif;taMumif;udk Mum;&bl;aom uREkfyfrSmvnf; rvkduf&vQif ao&

ravmuf jzpfaeavNyD/ uREkfyfvnf; xdkt&G,fodkUwkdifatmif zcifpum;udk rjrifuG,f&mü

azmufzsufcJUrdbl;aomfvnf; wdkuf&dkufqefUusifbuf jyKbl;jcif;um; r&Sdao;ay/ þtBudrf

wGifrlum; zcif\ wm;jrpfjcif;onf w&m;enf;vnf;rus[k ,lqonfESifh tdrfrS ajymifajymif

xGufoGm;í bk&m;yGJokdU vdkufoGm;av\/ (trSefudkajym&vQif uREkfyfrSm bk&m;yJG wavQmuf

vkH;wGif zcif\ rMunf&TifaomrsufESmudkom jrifvsuf&SdaomaMumifh arQmfvifhoavmuf

raysmfcJU&ay/)

tdrfodkU jyefa&mufaomtcsdefü zcifonf uREfkfyftay:wGif a&S;uuJUodkUr[kwfyJ ]cyfwef;wef;}

vkyfaeav&m uREkfyfuvnf; rdrdrSefonf[kxifum cyfwef;wef;yif wkHUjyefrdonf/ þtjzpf

tysufrSm rnfol\ tjypfjzpfonf[k uREkfyf rqkH;jzwfvkdaomfvnf; xdktcsdefrSpí uREkfyfwkdU

om;tzESpfa,mufrSm MuifemrI avsmhyg;vmjcif;um; trSefjzpfonf/ zcifu [efvkyfí

wif;rmjcif; jzpfcsifjzpfrnf/ uREkfyfurl usyfwnf;vGef;aom zcifwa,muf[k wu,f

jrifvmí ol\cspfvGef;jcif;twGuf 0rf;romEdkifatmif jzpfrdawmhonf/ tb,faMumifhqdkaomf

om;orD;wdkUrnfonf rdbtay:ü tvkH;pkHauseyfí rdrdwdkU\aetdrfü aysmfydkufoifhonfjzpf&m

uREkfyfrSm xdkuJUodkUrjzpf&yJ pnf;vkH;aompdwfrsKd; avsmhyg;oGm;ayaomaMumifhwnf;/ þodkU

a&;jcif;tm;jzifh zciftm; tjypfwifvkdjcif;r[kwf/ uREkfyf\ uHraumif;jcif;[líom qdkvdk

ygonf/

,luvpf vlrjzpf

1901ckESpfwGif uREkfyfwkdU twef;om; 10a,mufonf 5wef;okdUwufMu&\/ OD;wdavmu

onf ausmif;tkyfcsKyfa&;ESifhywfoufí rauseyfonfhvu©PmESifh uREkfyfwkdUtm; udk,fwdkif

roifjyawmhyJ twef;jyq&mrsm; iSm;&rf;oifjyap&m q&maygif;av;ig;a,muf vJvS,fonfh

txJwGif q&mjzpfwef;atmifol wa,mufrQryg&SdyJ 7wef;atmifcgpvlrsm;? pma&;jyKwfrsm;?

tvkyfvufrJU Akdvfujym;wa,muf ponfjzifh ESpfvwBudrfcefU tajymif;tvJ jzpfae\/

twef;om;rsm;onf t*FvdyfbmomwGif awmfMuaomfvnf; topfpufpuf bmom&yfwck

jzpfaom ]*JMoarBwD} ü tcuftcJawGUMu\/ xdkpOfurl ],luvpf} [kac:Muí tvGefcuf

onfhtaejzifh ],luvpfvlrjzpf} [k ausmif;om;rsm;ajymMu\/ þtawmtwGif; ausmif;u

vnf; qdkif;wef;&yfrS rvGefaq;&dk;0if;okdU a&TUajymif;&jyefav&m q&mrsm;u ],luvpf} udk

vli,frsm; oabmaygufatmif roifjywwfonfh twGufaMumifh pmar;yJGwGif ausmif;om;BuD;

av;a,mufrQom atmifjrifí (uREkfyftygt0if) ausmif;om;uav; ajcmufa,muf us&IH;Mu

- 52 -

Page 53: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

avonf/ þwGif tus&IH;rsm;vGef;onfqdkum uREkfyfrSwyg; us&IH;aom ausmif;om;rsm;onf

tjcm;ausmif;rsm;odkU ajymif;a&TUoGm;Muav\/ uREkfyf\rdbrsm;url q&mawmfbk&m;BuD;

wnfaxmifcJUaom Ak'¨bmomausmif;[lí opöm&Sdonfh vu©PmESifh uREkfyftm; ajymif;a&TUjcif;

rjyKay/

uREkfyf\ewfrif;BuD;

uREkfyfwdkUausmif;rSm xdyfqkH;wef;jzpfaom 5wef;orm;rsm; atmifMuaomtcgwGif 6wef;

zGifhEdkifaom tajctaer&SdonfESifh pdefyDwm? atbDtrfpaom c&pf,efomoemjyK ausmif;BuD;

rsm;okdU ajymif;a&TUí qufvufoifMum;Mu\/ atmifjrifaom ausmif;om;rsm;ESifh twl

ratmifjrifaom ausmif;om;rsm;onfvnf; txufygtaMumif;aMumifh ajymif;a&TUoGm;Mu

ojzifh twef;wl ausmif;om;a[mif;qdkí uREkfyfwa,mufwnf; usef&pfavawmhonf/ tjcm;

ausmif;om;rsm; ajymif;a&TUjcif;xuf uREkfyftm; tumtuG,fay;cJUonfh ausmif;om;BuD;

wa,muf ajymif;a&TUoGm;jcif;aMumifh uREkfyf\pdwfü xdcdkufykHudk azmfjyvdkygao;onf/ ol\

trnfrSm ]xGef;vS} [kac:í (uREkfyf\rdbrsm;rSwyg;) uREkfyftay:ü wu,f arwÅmu&kPm

xm;onfh yxrOD;qkH;aom ausmif;om;wa,mufjzpf\/ xdkolonf bkef;BuD;ausmif;ü

ausmif;om;uav;rsm;tm; vufa0SUwdkufay;onfh ausmif;om;BuD;rsm;teufwGif wa,muf

tygt0ifjzpfí uREkfyfESifh ]owfbuf} a&G;ay;aomtcgrsm;ü uREkfyftay: nSmwmrI&Sdjcif;udk

uREkfyf&dyfrdcJUonf/ tjcm;ausmif;om;BuD;rsm;u uREkfyfxuf tenf;i,fBuD;aom ausmif;om;

ESifh ]buf} ay;rnfjyKaomf udkxGef;vSu ]rvkyfygeJUuG? 'Duav;u tdrfta0;BuD;vm&&Smwm}

[kajymí nDwlrS uREkfyfESifhwGJay;\/ ]cspfwD;} u uREkfyftm; ]ypönf;0g;&rf;zrf;} aom tcgrsm;

wGifvnf; udkxGef;vSuyif u,fq,fcJUojzifh uREkfyfrkefUpm;&\/ udkxGef;vSonf uREkfyfxuf

ig;ESpfcefUBuD;í ol\nDyif uREfkyfxuf ESpfESpfcefUBuD;ao;&m nDt&if;u uREkfyftm; tEdkif

usifhrnf jyKjcif;udkyif olodygu uREkfyfbufrSvdkuf\/ olwkdUnDtpfudkonf tcsif;csif;

pum;rajym/ udkxGef;vSonf uREkfyfwa,mufwnf;udkom ta&mw0if&Sdí olUnDxufyif

uREkfyfudk cspfonf[kyif xifrd\/ [kwfr[kwfum; rajymwwf/ uREkfyfurl 4if;txifaMumifh

udkxGef;vStm; wkd;ícspfrd&m? udkxGef;vSuvnf; þtwGufaMumifh wdk;íMuifemykH&onf/

þokdUjzifh uREkfyfwdkUESpfa,mufrSm wESpfxufwESpf cifrifvmMuí &G,fwlr[kwfaomfvnf;

wyl;wGJwGJ &SdMuav\/

- 53 -

Page 54: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

tawmfqkH;vlwa,muf

csm;vfpf'pfuif; a';Apfaumhyg;zD;vf (David Copperfield) 0w¦KBuD;udk zwfbl;olrsm;onf

pwD;,m;zdkUof (Steerfoth) udk rrSwfrdyJ aeEdkifMurnf r[kwfay/ uREkfyfonf 4if;0w¦Kudk

zwfvkduf&onfESifhwNydKifeuf udkxGef;vSudk csufcsif;owd&\/ udkxGef;vSonf tjcm;

ausmif;om;rsm;xuf udk,fum,tm;jzifhom OD;acgif;wvkH; jrifhonfr[kwf/ rSwfOmPf

aumif;jcif;? pOf;pm;wwfjcif;? yg;eyfjcif;? vla&vnfjcif;paom t&nftcsif;rsm;ESifh ywfouf

ívnf; tjcm;ausmif;om;rsm;xuf OD;acgif;wvkH;jrifhonf[k uREkfyfqdkcsif\/ 0w¦KxJrS

pwD;,m;zkdUofrSm vlysKdayguft&G,fwGif qkH;&IH;&ouJUokdU udkxGef;vSrSmvnf; 4if;touf

t&G,füyif toufqkH;&IH;&jcif;vnf; wlMu\/ vdifudpöESifhywfoufí toufqkH;&IH;Mu&jcif;

vnf; wl\/ okdU&mwGif pwD;,m;zkdUof\ qkH;&IH;&jcif;rSm npfywfrIruif;yJ&Sd&m? udkxGef;vS\

qkH;&IH;&jcif;rlum; npfypfrIrygyJ aq;aumif;0g;aumif; ray:aygufao;onfh acwfaMumifh

jzpf\/ udkxGef;vSonf 5wef;atmifNyD;uwnf;u uREkfyfESifhuGJuGmoGm;í wausmif;pDwwef;pD

jzpfoGm;Muav&m? twef;wdkif;wGif q&mwdkif;\ csD;rGrf;jcif;cH&í 4if;aoqkH;aomtcgü

twef;q&mu tvGefESajrmzdkUaumif;aom ausmif;om;wa,mufjzpfí olUuJUodkUrjzpfMuap&ef

uREkfyfwkdUtm; owday;jcif;udkvnf; uREkfyfrSwfrdonf/ (aoqkH;aomtcgwGif udkxGef;vSrSm

9wef;okdUa&mufí uREkfyfrSmvnf; 8wef;okdUa&mufavNyD/) uREkfyfonf woufwmwGif

]vlawmfrsm;udk owdxm;í apmifhMunfhwwfoljzpf&m? uREkfyfawGUbl;onfh ]vlawmf} ESpfa,muf

teufwGif udkxGef;vSvnf; wa,mufjzpfayonf/ þvltouf&SnfcJUvQif {uEÅBuD;yGm;

&rnf[k uREkfyfajym&Jonf/ ausmif;ütwlaeMupOf (uREkfyftm; tumtuG,fay;aom aus;Zl;

aMumifh ayavmrod) uREkfyfonf udkxGef;vS\ opöm&SdaomacG;uav; (Faithful Dog) uJUodkUvnf;aumif;? a&mfbifqifu&l;qdk;\wynfh z&dkufa';uJUokdUvnf;aumif; olUaemufrS

waumufaumufvkdufum ol\trIBuD;i,fwkdUudk aqmif&Gufay;&jcif;twGuf MunfEl;rd\/

5wef; pmar;yJGü olatmifí uREkfyfusojzifh cGJcgeD;wGif udkxGef;vSonf uREkfyftm; ausmif;

aemufaz;odkU ac:í uREkfyf\yckH;udkzufnSpf,if; rsuf&nfrsm;0dkif;vm&m? uREkfyfuvnf;

&IdufBuD;wiif idk,dkrdavonf/ (uREkfyfwdkU jrefrmvlrsKd;onf rdwfaqGoli,fcsif;ESifh aqGrsKd;rdb

ponfrsm;tay:ü cifrifjcif;udk azmfxkwfjyojcif;enf;vSaom vlrsKd;jzpf&m? uREkfyftzdkU&m

wGifvnf; rsuf&nfusonftxd azmfxkwfjyordjcif;rSm woufvkH;wGif xdktBudrf yxrqkH;

tBudrf jzpfygonf/)

ausmif;ajymif;a&TU&jcif;

- 54 -

Page 55: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

5wef;ü 'kwd,ESpfaeí twef;om;opfrsm;txJwGif AkdvfpJG&aomfvnf; 0rf;omvSonfr&Sd?

udkxGef;vStrSL;&Sdonfh vla[mif;rsm;udkom wvGrf;wnf;vGrf;vsuf &Sdygawmhonf/ OD;yOöif;

OD;wdavmurSmvnf; vlxGufoGm;NyD;jzpfí t&dkufcH&zdkU r&SdonfhtxJrSmyif tjcm; ausmif;om;

rsm;ESifh twlwuG t&dkufcH&bl;jcif;rsm;udk owd&í vGrf;ovdkvdk jzpfrdygao;onf/ þESpfürl

wuúodkvf0ifpmar;yJG (Entrance) ESifh puúif'&D q&mjzpfwef;atmifonfh q&maumif;

wa,muf a&mufvmonfESifh cufvSonfxifcJUaom ],luvpf}udk uREkfyfoabmaygufatmif

oifjyEdkifay&m? ,cifESpfuwnf;u þq&mrsKd;ESifhawGU&vQif tvG,fwulyif atmifjrifEdkif

vdrfhrnf[k xifrdonf/ 1902ESpfwGif uREkfyf 5wef;atmifaomtcg Ak'¨bmomausmif;rSm

6wef; ausmif;zGifhEdkifaom tajctae r&Sdao;onfESifh uREkfyfrSm at? bD? trf ausmif;

(tar&duefausmif;) odkU ajymif;a&TUí ausmif;a0;aom'ku©rS vGwfajrmufNyD;ygNyD/

ausmif;BuD;\t&Sdef

vGefcJUaom 2ESpfcefUrSpí ausmif;om;wdkU BuKH&wwfaom 'ku©rsm;rS vGwfajrmufovdk jzpfcJU

aomfvnf; uREkfyftzdkUü 6wef;ausmif;om;b0 (1903-ckESpf)rSm rarhEdkifqkH;aom tjcif;t&m

rsm;jzifh jynfhESufvsuf&Sd\/ ausmif;om;wdkif; (txl;ojzifh i,f&G,folwkdif;) onf

ausmif;wausmif;rS wausmif;okdU ajymif;a&GUoifMum;&onfhtcg &GHUwGefUwGefUjzpfwwfjcif;rSm

"r®wmyif jzpfonfxif\/ uREkfyftzdkU&müum; xdkrQavmufru xdwfvefUwkefvIyfzG,fBuD;

wckyif jzpfcJU&onf/ yxrtcsufü uREkfyfonf i,fpOfuvlaMumufwwf\/ (uREkfyfzcifrSm

vnf; xdkenf;wlyifjzpfcJU&m? om;tzESpfa,mufvkH;rSm BuD;jyif;vmMuaom tcgwGifrS

olUenf;ESifhol vlaMumufwwfaoma&m*g aysmufuif;vmMuonf/) 'kwd,tcsufü uREkfyf

aecJU&aom Ak'¨bmomausmif;rSm xdkpOfu ausmif;om;OD;a& w&mcefUrQom&Sdonfh t&yf

ausmif;uav;rQomjzpf&m? tar&duefausmif;rSmrl ausmif;om; 300ausmf&Sdí BuD;us,faom

taqmufttkHBuD;rsm;? tcReftwufawGESifh jrifhrm;vSaom bk&m;&Sdcdk;ausmif;BuD;? us,f0ef;

aom0if;BuD;? abmvkH;uGif;BuD; ponfwkdUjzifh x,fx,f0g0g cefUcefUnm;nm;? om;om;em;em;

&SdvSonfjzpfaomaMumifh t&yfom;rsm; jzwfoef;oGm;vmjcif; rjyK0HUavmufatmif t&Sdeftapmf

BuD;vSonf/ xdkodkUaomausmif;BuD;odkU ausmif;uav;rS ausmif;om;wa,mufjzpfonfh uREkfyf

a&mufoGm;&onfhtcg ajrBuD;udkyif &J&Jreif;0HUavmufatmif ausmuf'l;wkefrdygonf/

(þonfrSm bkef;BuD;ausmif;om;\obm0 jzpf[efwl\/ bkef;BuD;ausmif;om;rsm;onf

ausmif;0if;xJü zdeyfcRwfMu&onf/) wwd,tcsufü 6wef;jyq&m q&mEdkifrSm ausmif;q&m

rsm;teufwGif emrnfBuD;wa,mufjzpfí {&mrausmif;om;BuD;rsm;udkyif ]rsOf;vkH;} ESifh

&dkufonf[k ajymoHMum;&\/ uREkfyfrSm Ak'¨bmomausmif;wGif ESpfESpfcefU t&dkufvGwfcJU

- 55 -

Page 56: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

aomfvnf; t&dkufcH&aom a0'emESifhywfoufí (ausmif;a&mtdrfyg) tusifh&cJUol jzpfojzifh

aMumufvSatmifr&Sdaomfvnf; &dkufaeusolu &dkufjcif;r[kwfonfhtwGufaMumifh tvGef

xdwfvsuf&Sd\/ (emusifjcif;twlwl jzpfaomfvnf; ]rsufESmod} \&dkufjcif;ESifh olpdrf;\

&dkufjcif;wdkU rwlykHudk em;vnfaumif;rS em;vnfMuayvdrfhrnf/ uREkfyfuJUokdU &dkufjcif;trsKd;rsKd;

cH&bl;rSom em;vnfEdkifvdrfhrnfxifonf/) odkUjzpf&um; uREkfyfrSm ausmif;tyfNyD;í

yxrOD;aeU ausmif;wuf&aomeHeufwGif 1956ckESpfu axmifxJokdU zrf;ac:oGm;aom eHeuf

xufyif wkefvIyfacsmufcsm;jcif; jzpfay:vmonf/

or®ma'oewf

tar&duefausmif;okdU ydkUaomtcgü uREkfyf\ tm;udk;BuD;wckrSm ig\ ]or®ma'0ewfBuD;}

udkxGef;vSwa,muf &Sdonf[laomtcsufyifjzpf\/ uREkfyfonf ausmif;wuf&aom yxr

eHeufü a&mufvQifa&mufcsif; udkxGef;vSudk vdkuf&SmíawGU&m udkxGef;vSonf uREkfyfudkjrif&í

0rf;omaomfvnf; Ak'¨bmomausmif;rSmuJUokdU uREkfyfESifh wyl;wGJwJGvkyfcsif[ef rwlawmhyJ

olESifhtwef;wl&G,fwl ausmif;om;BuD;tcsif;csif;om aygif;oif;csifykH&onf/ ausmif;om;

&G,fwlcsif;rsm;teufwGifvnf; udkxGef;vSonf ]0dkif;xdkifq&mBuD;} jzpfaejcif;udk awGU&\/

þolum; rnfonfhy&dowf? rnfodkUaomvlpm;rsKd;ESifh aygif;oif;qufqH&onf jzpfap

]acgif;olBuD;} jzpf&rnfh vlwa,muf[lí uREkfyfodNyD;jzpfygonf/ udkxGef;vSonf uREkfyf

arQmfvifhouJUodkU tumtuG,fay;EdkifrnfhykH r&aomfvnf; ]]ta&;taMumif;&SdvQif ighudkajym}}

[k rSmxm;azmf&ayojzifh txkduftavsmuf tm;&SdcJUrdonf/

"r®oDcsif;oDqdk&jcif;

9 em&Dxdk;í bk&m;&Sdckd;ausmif;BuD;rS acgif;avmif;BuD; xdk;onfESifhwNydKifeuf uREkfyf&ifxJü

'dwfueJjzpfoGm;\/ þokdUxdwf&jcif;rSm ausmif;wufzdkUvefUonfhtxJwGif Ak'¨bmom ausmif;

rSmuJUokdU vufvIyfacgif;avmif;rsKd;r[kwfyJ BudK;BuD;jzifhqGJ&NyD; ]wm0g} pifjrifhBuD;ay:rS

w&yfvkH;Mum;&avmufatmif jrnf[def;aom acgif;avmif;oHBuD;uvnf; vludkvSefUay;

ouJUokdU &SdaomaMumifhjzpf\/ ausmif;wufaomtcgü ausmif;om;rsm;onf rdrdwdkU\

twef;rsm;odkU roGm;&ao;yJ ausmif;BuD;tay:xyf&Sd cef;raqmifBuD;odkU oGm;Mu&\/

ausmif;tkyfq&mBuD;u rkwfqdwfarG;BuD;wzGm;zGm;ESifh pifjrifhay:üxdkifvsuf&SdpOf 300 cefUrQ

- 56 -

Page 57: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

aom ausmif;om;rsm;onf ESpfa,mufwJGxdkif&aom ckHrsm;ay:wGif NidrfoufpGm xdkifvsuf&Sd

Muav&m? þrQavmufus,f0ef;aom cef;rBuD;udkvnf;aumif;? þrQavmuf ajrmufjrm;

pGmaom ausmif;om;rsm;udkvnf;aumif; rjrifbl;onfh uREkfyftzdkUrSm tvdkvdkvefUvsuf&Sd\/

xdkUaemuf "r®oDcsif; oDqdk&eftwGuf wNydKifeufwnf; xvdkufMuojzifh ]0kef;}ueJ jrnf[def;

oGm;aom toHBuD;onfvnf; uREkfyftm; wkd;í &ifzdkvIdufap\/ ausmif;tkyfBuD;u "r®oDcsif;

eHygwfudk ajymvkdufojzifh ausmif;om;rsm;onf ESpfa,mufvQifwtkyfuspD udkifxm;Muonfh

"r®oDcsif;pmtkyfudk vSefMuí oDqdk&rnfhoDcsif;ydk'fudk awGUMuaomtcg ausmif;tkyfBuD;u

pwifoDqdkvkdufonfESifh wNydKifeuf ausmif;om;rsm;a&m ausmif;q&mrsm;yg wnDwnmwnf;

oDqdkMuavukef\/

MunfEl;zG,faomtoH

c&pf,ef"r®oDcsif;oHudk rMum;&bl;onfh uREkfyfrSm tawmfcefUnm;í pdwfxdckdkufapaom

aw;oHjzpfonfxif\/ uREkfyfonf Ak'¨taMumif;t&mudk cefUnm;pGm pDukH;a&;pyfxm;onfh

]aAm"danmifa&T? Ak'¨a[atmuf? qef;Mu,faygufom;? a&mifawmufyv’if? ordkufjyifxuf}

tp&SdaomvuFmBuD;udk rdcif\ csKdat;cefUnm;vSaomtoHjzifh &Gwfqdkjyjcif;udk Mum;&bl;í

yDwdjzpfcJUbl;onfjzpfygvsuf c&pf,ef"r®oDcsif;udk Mum;&aomtcgwGif wrsKd;pDcefUyg

ayonf[k atmufarhrd\/ Ak'¨\tjzpfawmf? *kPfawmfwkdUESifh ywfoufí yDwdjzpf&atmif

&Gwfqdkjcif;udk rMum;&bl;&SmMuyJ ]]Ak'¨H o&PH *pämrd}} [lí bkef;awmfBuD;rsm; &GwfqdkoHrQ

avmufudkom Mum;&bl;onfh &yfa0;rStyfESHxm;aom ausmif;om;uav;rsm;tzdkUrSm c&pf,ef

"r®oDcsif;udk Mum;&jcif;wckwnf;ESifhyif pdwfMunfEl;í 4if;bmomudk t[kwfBuD;xifum

ul;ajymif;,kHMunf oGm;&Smjcif;onf tHUMoxdkufonfr[kwf[k uREkfyfpOf;pm;rdygonf/

"r®oDcsif; qdkNyD;Muonfhaemuf qkawmif;jcif;ESifh ausmif;udpöt00wkdUudk ausmif;tkyfBuD;u

ajymjyjcif; ponfjzifh aqmif&GufNyD;MuaomtcgrS ausmif;q&mrsm;ESifh ausmif;om;rsm;onf

cef;rBuD;rSqif;vmMuí twef;toD;oD;odkU 0ifMu&avonf/

£ajE´aumif;vSaom q&mEdkif

6wef;oifjyaomtcef;rSm wausmif;vkH;wGif tus,fqkH;jzpfí aMumufvSygonfqkdaom

uREkfyftm; NzJacsmufouJUodkU &Sdaejyef\/ jzpf&ykHrSm uHtm;avsmfpGm 4if;ESpfü 6wef;

- 57 -

Page 58: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

ausmif;om;rsm;onf wausmif;vkH;&Sd twef;wumwkdUwGif trsm;qkH;jzpfonfESifh 4if;tcef;

BuD;odkU a&TUajymif;oifjy&jcif;jzpfavonf/ uREkfyfonf twef;om;wa,mufESifh twlwGJvsuf

ESpfa,mufxdkif&aom pma&;ckHwckHü xdkifrdonfESifhwNydKifeuf emrnfBuD;vSaom q&mEdkifonf

twef;xJodkU 0ifvmav\/ q&mEdkifrSm uREkfyfawGUcJU&aom ausmif;q&m 15a,mufcefUwdkU

teufwGif xl;jcm;aomOy"d&kyf &Sdolwa,mufjzpfayonf/ tom;jzLjzL vlzvHwa,muf

rQomjzpfí aMumufp&mBuD;r[kwf[k xif&aomfvnf; EIwfcrf;arG;uav;oufoufESifh tvGef

£ajE´BuD;aom q&mwa,mufjzpfí uREkfyfjrif&onfh av;ig;vtwGif;wGif wBudrfwcgrQ

NyKH;jcif;&,fjcif;&dSonfudk rawGU&bl;acs/ rsufESmxm;qdk;vSonfhum;r[kwf? £ajE´BuD;jcif;

oufoufaMumifh aMumuf&jcif;jzpf\/ tar&duefausmif;onf xdkacwfü ausmif;om;qkd;

BuD;rsm; tvGefaygonf[k rEÅav;NrdKUwGif emrnfBuD;vsuf&Sd&m nOfhtcsdefrsm;wGif ausmif;jyif

okdUxGufí c&D;oGm;olrsm;\ y0gudkcRwf,laom ausmif;om;BuD;rsm;yif &Sdonf[kajymMu\/

q&mEdkifrSm 6wef;jyq&momr[kwf? ausmif;tdyfausmif;pm; ]abmf'g} rsm;udk tkyfcsKyf&aom

q&mvnf;jzpfay&m ausmif;om;qkd;BuD;rsm;onf EIwfcrf;arG;pkwfzGm;ESifh aigufvm;atmfvm;

Ncdrf;ajcmufaom abmf'gq&mrsKd;udk raMumufMu? rsufESmydk;oufum £ajE´ESifh vSrf;í

Munhfwwfaom q&mEdkifudkom aMumufMuonf[kajymMu\/ q&mEdkifonf rsufvkH;ESifh

&dkufwwfonf[k emrnfBuD;vsuf&Sdaomfvnf; cPcP&dkuf&onfr[kwf/ 4if;tm;tmcHaom

ausmif;om;qdk;BuD;wa,mufudk &dkufzl;jcif;aMumifh emrnfBuD;jcif;jzpf\/ okdU&mwGif þ

taMumif;udk aemufrSod&aom uREkfyftzdkUrSm q&mEdkif0ifvmjcif;udk jrif&&kHESifh aMumuf'l;wkefrd

ygawmhonf/

tuJprf;Mujcif;

uREkfyfuaMumufrnfhom aMumuf&onf/ q&mEdkif\&dkufjcif;udk wBudrfrQ rcHcJU&bl;yg/

ausmif;BuD;udkaMumufonfESifh q&mudkyg a&míaMumufjcif; jzpf[efwlygonf/ tar&duef

ausmif;okdU a&mufcgptcsdefü uREkfyfonf twef;xJwGifti,fqkH;jzpfí (&G,fwlwa,muf

ESpfa,mufawmh &Sdygonf/) ]cJrSefbl;aom pmoli,f} qdkouJUodkU uREkfyftm; tEdkifusifhMu

vdrfhrnf txifESifh ukyfukyfuav;aepOf tuJprf;aomausmif;om; ESpfa,mufokH;a,mufESifh

BuKH&ao;\/ wpfa,mufuuREkfyftm; aumfzD (ESpfjym;wef) wcGuf twdkufcdkif;í tjcm;

wa,mufu vufudkify0gudk uyfíawmif;\/ rkefUzdk;ESpfjym;om&aom uREkfyfrSm xkdoltm;

uREkfyfraomufyJ aumfzDwdkufvdkufEdkifaomfvnf; vufudkify0gudkrl tvGefESajrm\/ xdk

vufudkify0grSm atmufjynfu t&D;wa,mufu ydkUvdkufonfh wxnfwnf;aom ydk;vufudkif

y0gav;jzpfí tem;uGyfwGif aq;a&mifpkHjzifhESdyfxm;onfh tvHuav;rsm; yg&Sdjcif;udk

- 58 -

Page 59: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

rSwfrdao;\/ 4if;udk em;ylem;qmESifh uyfíawmif;aom ausmif;om;rSm uREkfyfxuf

tenf;i,frQomBuD;í aMumufavmufatmif r[kwfaomfvnf; olu ]abmf'g} jzpfonf

waMumif;? uREkfyfu vlopfjzpfonfwaMumif;aMumifh aemufqkH;wGif em;at;apawmhqdkí

ESajrmvsufESifh ay;vkduf&onf/ þum;&Sdygapawmh/ odkUaomf uREkfyf\pdwfudk nId;i,fatmif

wrifvkyfaom ausmif;om;BuD;wa,muf taMumif;udk azmfjycsifygao;\/ uREkfyfrSm

ausmif;BuD;ü vlopfuav;wa,mufyDyD tm;vyfcsdefrsm;wGif opfyif&dyfü jrufcif;ay:wGif

wa,mufwnf; oGm;xdkifavh&Sd&m waeUoü uREkfyfwkdUtwef;om;jzpfaomfvnf; uREkfyfxuf

tenf;qkH; 5ESpfcefUBuD;í vlysKdBuD;zm;zm;jzpfaom abmf'gausmif;om;BuD; wa,mufonf

teD;okdUcsOf;uyfí-

]]a[haumifav;? rif;b,fausmif;u a&mufvmwmvJ}}

]]bD?wD?tif ausmif;uygAsm}}

]]rifhudkigMunfh&wm arwÅmr&SdvdkufwmuGm}} [k tajcmufwdkufoufouf ajymoGm;avonf/

4if;ausmif;om;onf arwÅmw&m; a&SUxm;&rnfqdkaom c&pfawmfudk udk;uG,foljzpfaMumif;

aemifaomtcgü od&ay&m ausmif;xGufNyD;aemuf rsm;rMumrDtwGif; ykvdyfa&m*gESifh aoqkH;

oGm;onf[k Mum;od&\/ uREkfyfrSm vlwbufom;udk MuifemrIacgif;yg;olwa,muf r[kwf

aomfvnf; xdkol\aojcif;owif;uJUokdU uREkfyf\ESvkH;ü xdcdkufrIenf;yg;jcif;udk rBuKH&

bl;ay/ xdkol\ pum;wcGef;onfvnf; ]ql;} wacsmif; aygufaponf[k uREkfyf,lqrdonf/

(uREkfyftay:ü arwÅmr&Sdjcif;um; xm;ygawmh/ jzpfEdkifygonf/ odkU&mwGif bmtaMumif;rSr&SdyJ

oufouf zGifhajymvmjcif;um; udk,fhxufi,foludk tEdkifusifh&m a&mufygonf/)

wwfoavmufrjy0HUjcif;

6 wef;ü&SdpOf twef;om;rsm; tvGefaMumufMuaom q&mEdkif uG,fvGefav&m þtwef;wGif

vnf; 5 wef;rSmuJUodkUyif ausmif;q&mav;ig;a,muf\ oifjyjcif;cHcJU&\/ 4if;twef;wGif

uREkfyfrSm t&SdefESifhvefUí ausmif;om;wkdif;udkaMumufNyD; OD;acgif;razmf0HUyJ &SdonfESifh tnw&

ausmif;om;uav;wa,muf jzpfaecJU\/ wcgw&H t*Fvdyfbmom&yfESifh ywfoufaom

ar;cGef;wckudk tjcm;twef;om;rsm; rajzEdkifMuyJ&Sd&m uREkfyfajzwwfvsufESifhyif rajz0HUonf

ESifh qdwfqdwfaevdkufrdjcif;rsm;vnf;&Sd\/ ausmif;om;b0wGif þ 6wef;rSmuJUodkU wdrfjrKyf

aom tjzpfrsKd;udk uREkfyftzdkU&mü wcgrQrBuKHzl;ay/ xdkESpf pmar;yJGusif;yaomtcg ynm0ef

- 59 -

Page 60: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

(Mr. Wedderspoon) udk,fwdkifvmí t*Fvdyfbmom&yfwGif EIwfwdkufar;cGef; Oral Test rsm;jzifh ppfaq;&mwGif uREkfyfonf twef;xJrSmuJUokdU ausmif;om;BuD;awGudk aMumufpdwf

r&SdawmhyJ udk,fajzEdkifrS udk,fatmifrnf[k odonfhtwGufaMumifh tjcm;vlrsm; rajzEdkifaom

ykpämrsm;udk &J&J0HU0HUajzqdkvdkuf&m ynm0efvnf; oabmusí ausmif;tkyfBuD;vnf; tm;&ykH &

onf/ xdkESpfwGif t*Fvdyfbmomar;cGef;rsm; cufvSí 6wef;om;w0ufausmfausmfrQ us&IH;Mu

aomfvnf; uREkfyf atmifcJUonf/ xdkacwfwGif 4wef;rS 8wef;wdkifatmif tpdk;&ppf pmar;yGJ

rsm;jzpfí 9wef; ]tifx&if;} (Entrance) ac: wuúodkvf0ifpmar;yGJrSm umvuwÅm;

,leDAmpDwDrS ppfaq;avonf/

tajctaewufvmjcif;

7wef;odkU wuf&aomtcg uREkfyfrSm twef;xJüomru ausmif;üyif vlwvkH;olwvkH;

jzpfvmcJUavNyD/ jzpfvmykHum; twef;q&monf t*Fvdyfbmomü tprf;pmar;yJGrsm;wGif

uREkfyfcsnf; yxr&jcif;udk awGU&onfESifh paumvm;&Spfpmar;yJGodkU oGif;zkdU uREkfyftm;

a&G;cs,f\/ uREkfyfESifhtwl tjcm;ausmif;om;okH;a,muftm;vnf; a&G;cs,f&m 4if;wkdUteuf

wGif puf&Sifw&m;olBuD;OD;&Dvnf; yg0if\/ (xdkokH;a,mufvkH;rSm 7wef;ausmif;om;qdkvQif

ausmif;wGif tawmfrsufESmyGifhvef;í txufwef;ausmif;om;BuD;rsm;\ todtrSwfjyKjcif; cH&

avonf/ uREkfyf\ ]orma'0ewf} udkxGef;vSrSmvnf; þtwGufaMumifh uREkfyftm; ausmoyf

&ifoyfjyKvkyfum csD;usL;ayonf/ olUESpfwGif olvnf;0ifcJU&\/ okdU&mwGif tar&duef

ausmif;rS paumvm;&Spfatmifol wa,mufrQ rxGufcJUay/

qE´jyjcif;wrsKd;

ausmif;ü uREkfyf\tajctae wkd;wufvsuf&SdpOf tdrfürlum; usqif;vsuf&Sd\/ zcifonf

ausmif;ü tajctaeaumif;jcif;udk Mum;od&í uREkfyftm; t0wfaumif; tpm;aumif;rsm;jzifh

ajrSmufpm;aomfvnf; ]Muufaumif; BudK;ruGm} qdkaom ol\aqmifyk'ft& uREkfyftm; vdrfrm

onfxuf vdrfrmatmifqkdí a&S;uxufyif usyfwnf;csifao;\/ uREkfyfrSmvnf; t&G,f

tavsmuf pGef(avwHcGef)vTwfjcif;? xkyfqD;jcif;? zefwkdUjcif;? zefckefjcif; paom upm;enf;

rsm;udk upm;csif\/ xkdtcsdefü uREkfyftoufrSm q,fhav;ig;ESpf &SdNyDjzpf&m xdkacwfu

]pGefvTwfjcif;} tvkyfrSm vlysKdayguft&G,frSpí touf 25?30 t&G,fwdkifatmif upm;Muí

- 60 -

Page 61: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

naewdkif; aumif;uifwGif a&mifpkHavwHcGefrsm;jzifh &IyfaxG;vsuf&Sd\/ ]pGefwaumif}

jywfoGm;onfhtcg wkwfwdkwkwf&Snf? 0g;vkH;? 0g;jcrf;? ql;cuf ponfrsm; udkifaqmifvsuf

]pGef} vkdufMuaom uav;oli,fcsif;rsm;uvnf; ajccsif;vdrfvsuf&Sd\/ uRekfyf pGefvTwfvkduf

prf;csifonfrSmum; bmESifhrQrwlacs/ ausmif;rStjyefnaecif;wGif tdrfa&SUüxkdifum olwyg;

vTwfMuaom pGefrsm;udk armhfíomMunfhae&\/ upm;cGifhr&acs/ okdU&mwGif uREkfyfü rdcif\

cGifhjyKcsuft& 0,fxm;onfh a&mufvkH;? tyfcsnf? avwHcGefwkdUum; tjynfhtpkH&Sd\/ 4if;wkdUrSm

zcifr&SdckdufwGif upm;&efjzpf\/ wnaeü uREkfyfonf ausmif;rSjyefvmí zcifr&Sdckduf

BuKHonfESifh avwHcGefudk xkwfívTwf&m avwHcGefonf aumif;uifodkUa&mufí av[kefpD;

aejcif;udk MunfEl;pGmESifh armhfMunfhaepOf aemufrSausmudk Asif;ueJcsvkdufjcif;udk odvkduf\/

uREkfyfum; zcifjzpfonf[k csufcsif;odonfESifh vefUzsyfjcif;r&Sd? avwHcGefudkom jyefí

&kyfodrf;\/ pdwfxJü ]&dkufprf;ygap} [katmufarUí cyfjznf;jznf;yif &kyfodrf;ae\/ zcifonf

uREkfyf\ cHwHwH&Sdaomtrlt&mudk &dyfrdí ememBuD;&dkufav&m uREkfyfrSm tvGef emusifaomf

vnf; uwdkufu&dkufrodrf;yJ rSefrSefBuD;omodrf;ae\/ þtcsif;t&mudk rdcifjrifí ajy;vm

NyD;vQif zciftm; pum;ajymajymí ac:oGm;avonf/

xGufajy;csifpdwfay:vmjcif;

aemufokH;av;&ufwGif uREkfyfausmif;rSjyefvmaomtcg zcif&Sdaeojzifh pmtkyfrsm;udkcsí

xkH;pHtwkdif; aumif;uifodkU armfhMunfhae\/ rMumrD zcifvnf; t0wfrsm;vJí xGufoGm;

ojzifh uREkfyfvnf; a&mufvkH;ESifhavwHcGefudk (0Sufxm;aomae&mrS) xkwfvm\/ avwHcGefudk

uav;wa,mufu ]xkd;} ay;ojzifh cg;udkaumhum ]wkyf} vsuf&SdpOf zcifjyefvmí &dkufjyef\/

olUyg;pyfuvnf; ]eifhavmufrsm;yg;vkdU[,f? igwrifjyefMunfhwm? eifupm;r,fqkdwm

igodw,f}} [k ajym\/

þwGif uREkfyf\pdwfxJü b,fuJUodkUjzpfoGm;onfrod? a&mufvkH;a&m? avwHcGefyg aygufcJG

ypfvdkufNyD; xdkaeUrSpí avwHcGefrvTwfawmhacs/ okdUaomf taumif;r[kwf? zciftay:wGif

tvGefUtvGef rauseyfaompdwf jzpfay:vmonf/ awmfvSefcsifaompdwfrsKd;um; r[kwf?

xGufajy;csifaompdwf jzpfvmcJUonf/ uREkfyf\rdcifonf zcif\ apwemvGefuJjcif;udk

em;vnfí uREkfyftm; &Hzef&Hcgupm;cGifhay;zdkUajym&m wcgw&HwGif rdciftm; rjiif;vdkonfESifh

cGifhjyKjcif;rsm;&Sdyg\/ okdU&mwGif trsm;tm;jzifhrlum; NidrfNidrfxdkifaeNyD; pmtHjcif;onf vlwdkif;

tzdkU (uav;oli,frsm;rusef) taumif;qkH;jzpfonf[k wxpfcs rSwf,lxm;avonf/

- 61 -

Page 62: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

upm;rkef;aomzcif

uREkfyfwkdU aexdkifvsuf&Sdaom *kHwef;&yfaq;&dk;0if;xJwGif uREkfyfESifh &G,fwlcsif;jzpfonfh

a,musfm;uav;rsm;ESifh rdef;uav;rsm; ig;a,mufajcmufa,muf&Sd&m rdef;uav; ESpfa,muf

okH;a,mufwkdUrSm zcifu (avmuDrIa&;&mESifh ywfoufí) q&mwqluJUodkU tav;jyKaom

yk*¾dKvfBuD;wOD;\ orD;rsm;jzpfMu\/ vomaomnOfhrsm;wGif uREkfyfwkdU a,musfm;uav;?

rdef;uav;rsm;onf (q,fhokH;av;ESpf t&G,frsm;jzpfMuí) xkyfqD;wrf;? zefwdkUwrf;?

zefckefwrf; ponfh xkdacwfuupm;Muaom enf;rsm;twdkif;upm;Mu\/ tvGefvnf;

aysmfMu\/ uREkfyfonf ausmif;pmrsm;udk usufNyD;aomtcg 4if;wkdUESifhtwl upm;csifvS\/

okdU&mwGif zcif\ upm;rkef;aom0goemaMumifh &Hzef&HcgrQom upm;cGifh&\/ xdkuJUodkU

tcGifh&jcif;onfyifvQif rdcif\tultnDaMumifhjzpf\/ wcgw&HwGif upm;cGifhjyKxm;ojzifh

upm;aecdkuftwGif;rSmyif {nfhonfwa,mufa,muf a&mufvmí (Nrdwfq&mawmf oifMum;

xm;cJUonfh) ]vlb,fhES,fa&;yghr,f}? ]bmudkvlac:ovJ} tp&Sdaom ar;cGef;rsm;jzifh tar;

tajz jyKvkyf&ef uREkfyftm; ac:,lavh&Sdavonf/ zcifonf uREkfyfynmwwfjcif;udk vkdvm;

&kHom ruao;yJ wwfjcif;udkvnf; vlodatmifjycsifwwfonfh 0goem&Sdoljzpfavonf/

]vlb,fhES,fa&;yghr,f} tp&Sdaom tar;tajzrsm;rSm i,f&G,fpOfu ]yJGus} cJUbl;aomfvnf;

7wef; ausmif;om;wa,mufjzpfí 14-5ESpft&G,f&Sdaeaom uRekfyftzdkU&mü &Sufwwfwwf

&Sdrdygawmhonf/ xdktxJwGif ]{nfhonfaMumifhayavm} [laom awG;awmrI 0ifvmwwfao;

onfjzpfí uREkfyftzdkU&mü vGefpGmyif rausreyfjzpfcJU&onf/ a,musfm;uav; wa,muf

jzpfonfh uREkfyftzdkUü þrQavmuf uwfuwfowfowf usyfusyfwnf;wnf; qkH;ryJUjyif

ay;onf qkdygvQif uREkfyfxufokH;ESpfrQi,fonfh ESrwa,muftwGufrlum; ajymzG,f&m

r&Sdawmhacs/ olUxufBuD;onfh rdef;uav;rsm; aysmfaysmfBuD;upm;aeMujcif;udk udk,fhtdrfay:rS

jrif&jcif;? Mum;&jcif;rSwyg; a&maESmupm;cGifh&onfhtBudrfaygif; tvGefenf;vS\/ tdrfü

zcifr&SdyJ &yfa0;okdUoGm;aeonfh tcgrsKd;rSwyg; ESruav;rSm upm;cGifhr&SdaomaMumifh

rdef;uav;b0wGif 10BudrfrQyif upm;bl;&Smygav\avm[k uRekfyf wGufcsufoem;rdygonf/

yJGMunfhjcif;aMumifh i&JBuD;owJU

yJGvrf;obifESifh ywfoufívnf; uREkfyfausmif;b0wGif wBudrfwcg MunfjzLpGm Munfh&bl;

onf[k rrSwfrdoavmuf&Sday&m ESruav;rlum; wBudrfrQyif rMunfh&Sm&bl;aMumif; uREkfyf

- 62 -

Page 63: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

aumif;aumif;od\/ zcifudk,fuvnf; 4if;\orD;onf wBudrfwcgrQ yGJvrf;obifrsm;odkU

oGm;&bl;jcif;r&Sdonfudk tom;,líajymavh&Sd\/ zcifonf e*dkuwnf;u aw;*DwqdktuESifh

uAsmrsm;udk &omcHwwfaom ]em;} (Musical Ear) yg&Sdol r[kwf&onfhtxJwGif þtvkyf

rsKd;onf tyg,fodkU vm;apwwfonf[k rd&dk;zvm tpOftvmt& ,lqvmcJUoljzpf\/

rdcifurl eef;wGif;oljzpfí oDaygbk&ifvufxufü nOfhpOfnOfhwdkif; yGJMunfhcJU&bl;onfhjyif

]*Dwem;} rsKd;vnf; &Sdoljzpfí 4if;wkdUESpfOD; nm;cgptcsdefu yJGMunfhoifhroifhudpötwGuf

wusufusufjzpfcJUMuonf qdk\/ okdU&mwGif zcifu avQmhay;&onfomrsm;cJU\/ aemufydkif;

ürl Nrdwfq&mawmf\ usifhpOft& vdkufemusifhBuHMu&mwGif rdcifonf yJGMunfhjcif;aMumifh

i&JBuD;onf[k r,lqaomfvnf; w&m;tvkyfESifh qefUusifbufjzpfonfqkdum vkH;0 ]yJG}

jzwfvkdufavawmhonf/ uREkfyfwdkUarmifESr\ uHqdk;jcif;rSm xdktcsdefwGifrS vlvm;ajrmufvm

Mu&jcif;yif jzpfonf/ uREkfyftzdkUrSm yJGvrf;obifrsm;udk wBudrfwcgrQ MunfjzLpGmrMunfh&[k

txufwGif a&;om;cJU&m ]MunfjzLpGm} [laom pum;vkH;udk wrifwum okH;EIef;vkdufjcif;

jzpf\/ t"dyÜg,frSm rdbrsm;\ cGifhjyKcsuft& rMunfh&bl;aomfvnf; wdwfwdwfckd;Munfhaom

tBudrfrsm;rlum; tenf;i,f&Sdygonf/

yGJck d k;Munfh&jcif;

yJGcdk;MunfhrIESifhywfoufí uREkfyft&dkufcH&ykHudk rSwfrdygao;\/ uRekfyfwkdU\ aetdrfwGif rdb

rsm;onf txufxyfütdyfí uREkfyfESifharmifykrSm atmufxyfwGif tdyfMu\/ (armifykrSm 4if;\

rdcifzcifwkdU uG,fvGefNyDjzpfí uREkfyfwdkUESifh twlae\/) tjcm; tvkyform; ESpfa,muf?

okH;a,mufwkdUvnf; atmufxyfwGiftdyfMu\/ wnFOfhoü uREkfyfwdkUaetdrfESifh ESpfjyjcm;aom

&yfuGufwGif q&mykESifh udkbausmhwkdU\ &kyfao;yJGcHav&m uREkfyfwkdUnDtpfudkESifh tvkyform;

rsm;onf naeapmif;uwnf;u xdknwGif yJGMunfhMuzdkU wkdifyifxm;Mu\/ (zcif\0g'rSm

udk,fhtdrfüudk,faeaom tvkyform;rsm;tm; csKyfcs,fjcif;r&Sdaomfvnf; uREkfyfwkdUtdrfü ae

aom tvkyform;rsm;tm;rl olUqE´twkdif; vdkufemapvdk\/ twlae tvkyform;rsm;onf

zcif\oabmudk odMuonfESifh yJGMunfhzdkU cGifhrawmif;0HUMuacs/) xdknOfhü txufxyfwGif

zcifwkdU tdyfMuonfESifh wNydKifeuf uRekfyfwkdUnDtpfudkESifh tvkyform; okH;a,mufwkdUonf

zdeyfu&d,mrsm;jzpfonfh ckH? om;a&? oJBudK;? z0g; paom ypönf;rsm;udk tdyf&mrsm;ay:wGif

pDcif;xm;í tay:,Hü apmifNcKHay;NyD;vQif q&myk\&kyfao;yJGokdkU oGm;Muav\/ q&mykESifh

udkbausmhwdkUuvnf; em;0ifqdrfhavmufatmif aumif;Muygayonf/ udkbausmhonf q&m

ykESifh cGJcGmí pifNydKifaxmifrnfh tBuH&Sdonfudk q&myku&dyfrdí ]]ausmhazvif? raewrifoGm;?

tarvifrsm;&acstkH;awmhr,f}} [laomaw;csif;jzifh rif;om;udkbausmhtm; ]ceJU} av&m

- 63 -

Page 64: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

y&dowfuvnf; vufckyfwajzmif;ajzmif;jzifh Mobmay;Muavonf/ ,if;odkUem;axmif&ojzifh

yDwdjzpf&onfhtxJüyif tdrfudkowd&í &ifxJü aEG;ueJjzpfrdao;&m armifykuvnf; wkdUtwl

jzpf&onf[k ajymbl;onf/ rif;om;rif;orD; ]ESpfyg;oGm;} NyD;í idkcsif;wyk'favmuf em;axmif

NyD;aomtcg 2em&D ausmfausmfcefU&SdNyDjzpfí tdrfodkUjyefNyD; tdyfrnfjyKMu&mwGif tdyf&mae&m

rsm;rSm xm;cJUonfhtwdkif;&Sdaejcif;udk awGU&ípdwfcsvufcs tdyfvkdufMuav\/

tvdrfrdjcif;

]]&TD;? &Trf;? AsKH;? Asif;}} [laomtoHrsm; Mum;&jcif;ESifhtwl ajcovkH;? aygif? ausm ponfwkdUrS

pyfzsOf;zsOf;a0'emrsm; cHpm;&í tvl;vl;tvJvJESifh ysm,D;ysm,m xvdkufMu&mwGif armifykESifh

uREkfyftm; ]*syfvSefwkwf} ESifh &dkufaeaom zcifudkjrifMu&\/ (]*syfvSefwkwf} [lonfrSm

pufcsKyfxm;aom ouúvyfoJBudK;udk twGif;tjyifvSef&eftwGuf jyKvkyfxm;onfh vufeuf

ud&d,mwckjzpf&m tvsm;wawmifomom&Sdonfh cRefxufaom 0g;jcrf;wckjzpfonf/ 4if;rSm

&ifhrmaom0g;udk acsmarGUatmif "m;jzifhoyfxm;jcif;jzpf&m rnfrQavmuf&ifhí rnfrQavmuf

rmaom 0g;jzpfonfudk armifykESifhuREkfyf todqkH;jzpfonf/ zcifonf BudrfrokH;yJ 4if;wkwfudk

tNrJokH;avh&Sd\/) jzpf[efvu©Pm&SdonfrSm uREkfyfwkdUonf yGJrSjyefvmMuaomtcg tawmf

nOfheufNyDjzpfí tcgwkdif;uJUodkU apmapmrxEdkifMuyJ tdyfaysmfvsuf&SdMuonfü zcifu &dkufEId;

jcif;jzpfonf[k xifaeMu\/ okdU&mwGif xdkokdUum;ruao;? nOfhuwnf;u zcif atmufodkU

qif;vmí zkH;xm;aomapmifrsm;udk vSefMunfh&mwGif uREkfyfwdkUudkrawGUyJ zdeyfud&d,mrsm;

pDcif;xm;jcif;udk awGUoGm;cJUavNyD/

awGUu& &dkufcsifwwfonf

uREkfyfwkdUpDrHxm;cJUaom apmifrsm;ESifh tdyf&mrsm;udk zcifawGU&aomtcgu &,fcsifavoavm

rajymwwf? eHeufcif;ü uREkfyfESifharmifykudk &dkufaeaomtcgürlum; &,fcsifonfh rsufESmxm;

rsKd; vkH;0rawGU&yJ tvGefpdwfqdk;[efESifh &Iwif;um ememBuD;&dkufaejcif;udkom awGU&\/

uREkfyfESifharmifykwkdUrSm emjcif;ESifhxdwfvefUjcif;wdkU rnfonfhbufu tav;csdefomaeonf[k

rajymEdkifyJ wkwfusaomae&mrsm;okdU vufjzifhyGwf,if; ]w&TD;&TD;w&TJ&TJ} atmfaeMupOf uREkfyfwdkU

ESifh yJGtwlwlMunfhaom tvkyform;wa,mufonf uREkfyfudkcifrifí oem;aomaMumifh

ayavm? okdUwnf;r[kwf yJGtwlwlMunfhrdjcif;aMumifh olüvnf; pdwfraumif;jzpf&aom

- 64 -

Page 65: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

aMumifhayavm? okdUwnf;r[kwf q&m\om;wa,muf t&dkufcH&onfü zsefajzzdkUwm0ef&Sdonf

[k ,lqaomaMumifhayavm rajymwwf/ uREkfyf\a&SUodkU ajy;0ifum uREkfyftm; tumtuG,f

ay;vsuf ]]uRefawmfhudk&dkufyg q&mcifAsm;? uRefawmfhudk&dkufyg cifAsm;}} [kqdkum ausmudk

ukef;íay;av\/ þwGif uREkfyf\zcifonf rnfokdUjyKonfxifMuoenf;/ uREkfyfESifh armifyk

udk vkH;vkH;vTwfxm;cJUí xdktvkyform;udkcsnf; oJoJrJrJ &dkufavawmhonf/ þwGif

rdcifonf ]]udk&if b,fhES,fvkyfwmwkef; udk&if}} [k owday;umrS 4if;tvkyform;rSm oufom

&m&avawmhonf/ odkUESifhvnf; q,fhav;ig;csufxufrenf; t&dkufcH&NyD;&SmavNyD/ xdktvkyf

orm;twGufaMumifh uREkfyfwkdUrSm oufom&m&aomfvnf; 4if;tvkyform;tay:ü zcif\

jyKrlykHonf uREkfyf\ESvkH;om;wGif trSwfBuD;wck xifaecJUavonf/

yxrOD; &nf;pm;pmay;jcif;

uREkfyf 7wef;ü&SdpOf uREkfyf\ESvkH;om;wGif rysufEdkifaom 'kwd,trSwfwck jzpf&ykHudkvnf;

azmfjy&ayOD;rnf/ 7wef;pmar;yJG 0ifcgeD;tcsdefwGif uREkfyfrSm touf 15ESpft&G,f &SdcJUNyDjzpf&m

aemfrefausmif;oluav;wa,mufESifh pmay;pm,l vkyfcJUrd\/ rdef;uav;rSm uREkfyfESifh xkyfqD;

wrf; upm;bufwa,mufjzpfí ta&mw0if ac:iifqufqHvsuf &SdMu&mwGif tvkyform;

rsm;u uREkfyftm; ajrSmufay;MuonfESifh pmwapmifay;bl;\/ pmxJwGif bmrQa&;xnfhwwf

onfr[kwf/ tvkyform;wa,mufu a&;pyfay;onfh aw;xyfwyk'fudk ul;a&;í ay;vkduf

jcif;om jzpf\/ rdef;uav;xHrSvnf; 4if;enf;wl aw;xyfwyk'fudk jyefbl;avonf/ xdk

tcsdefwGif uREkfyfwkdUt&yfxJü uREkfyfxuftwef;i,faomfvnf; toufokH;ESpfcefUBuD;aom

ausmif;aebufwa,mufESifh uREkfyfrSm rcGJEdkif? rcGmEdkifatmif cspfcifvsuf&Sd&m wa,muf

taMumif;udk wa,muftm; ajymrdMu\/ þwGif olUüvnf; aemfrefausmif;olwa,mufESifh

cspfBudKufaeaMumif; uREkfyfod&\/ uREkfyfem;vnfoavmufrSm olwkdU\cspfjcif;onf tysKdvlysKd

cspfjcif;jzpf[ef&Sdí uREkfyf\tcspfa&;um; aw;xyfwyk'fpD tjyeftvSefay;Mubl;jcif;rQom

jzpfojzifh pdwfxJü xdcdkufvSonfr[kwfvSacs/ (uREkfyfrSm xdktcsdefu ]BuD;aumif0if} onf [k

ac:Muonfh t&G,fa&mufaom txdrf;trSwfyif rjyao;aMumif; rSwfrd\/) odkU&mwGif

&nf;pm;udk,fpDESifh vlvm;ajrmufvsuf&SdNyD [laomtxifudk uREkfyfoabmusvSí 4if;oli,f

csif;ESifh udk,fh ]rsm} taMumif;udk,f ajym&jcif;udk Nrdef&SufvSonf/ ol\&nf;pm;ESifh uREkfyf\

rdef;uav;rSm aemfrefausmif;olcsnf;jzpfMuí uREkfyfwkdUonf twlwuG ausmif;ajy;NyD; ydk;yef;

Mu&ef oabmwlMuav\/

- 65 -

Page 66: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

tazmfaumif;vQif ygwwfjcif;

,cktcsdefrS jyefíMunfhaomf xdkpOfu pdwfxm;onfvnf;aumif;? tBuHtpnfonf vnf;

aumif;? cspfBudKufygonfqdkaom arwÅmpdwf (vdifpdwf"mwf) onf vnf;aumif; ,kwÅdywÅdr&Sd/

bmavmufrQvnf; eufeJBuD;us,fonf r[kwfacs/ okdU&mwGif xdkpOfu uREkkfyf\ pdwftxif

rSmrl uRekfyf\ESvkH;om;wGif tcspfa&m*gBuD; pJGuyfaeNyDjzpfaomaMumifh waeUrjrif&vQif

ao&awmhravmuf txifa&mufvsuf&Sd\/ okdUjzpfí uREkfyfwkdUoli,fcsif;ESpfa,mufonf

pmtkyfuav;rsm;udk,fpDESifh tdrfrSxGufvmMuí aemfrefausmif;bufqDodkU csKd;um a&TusD;jrifh

bk&m;qDodkU okwfMuav\/ uREkfyfrSm ausmif;rajy;yJ twefMum aecJUNyD;onfhaemuf tvG,f

wulESifh ausmif;ajy;rdjcif;rSm tjrpfrjywfcJUonfh ]a&m*ga[mif;} jyefíxjcif;yif jzpfwef

&monf/ uREkfyf\ nHUzsif;csufwckrSmvnf; wu,fcifrifolwa,mufu raumif;rIudkjzpfap?

aumif;rIudkjzpfap uREkfyfwa,mufwnf;jyKvkyfzdkU wdkufwGef;í r&aomfvnf; wkdufwGef;oluyg

jyKvkyfrnfqdkvQif bmrqdkvdkufí vkyfcsifwwf? vkyfrdwwfjcif;yif jzpfavonf/ þrQavmuf

tazmfcifrifwwfol wa,muftzdkUü wu,fhvl,kwfrmrsm;ESifh cifcifrifrifjzpfzdkU tcGifhr&

cJUjcif;rSm uREkfyf\ uHaumif;jcif;wck[lí qdk&ayrnf/

cspfrScspfygavp

uRekfyfwdkUESpfa,mufonf a&TusD;jrifhbk&m;odkU a&mufMuaomtcg aemfrefausmif; rwufao;

ojzifh ausmif;olausmif;om;rsm;onf ausmif;0if;BuD;twGif; þwpkxkdwpk &SdaeMuav&m

a&TusD;jrifhbk&m;ESifh aemfrefausmif;rSm ausmufvrf;rQom jcm;vsuf&SdonfwGif uREkfyfwkdUESpf

a,mufonf bk&m;tkwfwHwdkif;ay:odkU wufum uREkfyfwkdU\ rdef;uav;rsm; jrifatmif

rsufESmjyvdkufMu\/ rdef;uav;rsm;onf uREkfyfwkdU vmMurnf[lí rodMuaomaMumifh jrifMu

aomtcgü tHUMoMuykH&aomfvnf; 0rf;ajrmuf0rf;omjzpfMuonfh vu©Pmr&Sdacs/ uREkfyfonf

4if;wdkU\trlt&mudk rauseyfonfESifh oli,fcsif;tm; ajymaomtcg oli,fcsif;u ]]ighvl&m?

olwkdUrSmvJ ausmif;olausmif;om;awG&Sdw,fuG? 0rf;omtm;& rsufESmxm;rsKd;jyvdkufvdkU

&dyfrdoGm;vQif &Sufp&mBuD; jzpfaerSmaygh}} [k ajymjyojzifh auseyfvkduf&avonf/ ausmif;

wufoGm;onfhaemuf uREkfyfwdkUonf a&TusD;jrifhbk&m;0if;twGif;&Sd Z&yfrsm;? wefaqmif; rsm;

odkU vSnfhvnfMunfh&Ijcif;? ckHwef;vsm;&SnfBuD;rsm;ay:ü yufvufvSefum pdwful;,Ofjcif;?

wa&;warmtdyfjcif;jzifh tcsdefjzKef;Mu&\/ rGef;wnfhcgeD;wGif aemfrefausmif;odkU aps;a&mif;&ef

vmMuaom rkefUonfrsm;xHrS ukvm;yJokyfwjym;zdk;ESifh b&maMumfwjym;zdk;pD 0,fpm;Mu\/

(uREkfyfrSm 7wef;odkU a&mufonftxd rkefUzdk;ESpfjym;om&í 8wef;a&mufrS wyJ&avonf/)

- 66 -

Page 67: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

tm;vyfcsdefay;í ausmif;om;rsm; qif;vmMuaomtcgwGif oli,fcsif;onf bk&m;wHwdkif;

ay:odkU wufí rsufESmjyjyefav&m uREkfyfrlum; &SufonfESifh wHwdkif;ay:okdUrwufyJ ukyfí

aeawmhonf/ þwBudrf ausmif;ajy;jcif;ESifh ywfoufí uREkfyf\pdwfxJü trSwfw& usef&pf

cJUaom tjcif;t&mwckudk aemifwGifrS wifjyygOD;rnf/

refusnf;oD;pm;enf;wrsKd;

12em&Drxdk;rDu 2jym;zdk;0,fpm;xm;Muonfh b&maMumfESifh ukvm;yJokyfwdkUrSm okH;em&Dxdk;aom

tcgü 0rf;xJwGif nufnufaMuMuonfh vu©PmESifh qmavmifrGwfodyfvsuf &SdMuavNyD/

ausmif;wufaom aeUrsm;wGifvnf; þenf;twl 2jym;zdk;rQom pm;&ygvsuf þrQavmuf

rqmvS? xdkaeUürl tNidrfraeMuyJ [dkavQmufonfavQmuf? [dkckefonfvTm; vkyfMuonfh

twGufaMumifh tdrfrSpm;cJUaomxrif;a&m? b&maMumfESifh ukvm;yJokyfwkdUyg aphaphnufnuf

aMuukefMuonfESifh ][yfwyfpGJ} qdk&ravmuf raeEdkifrxdkifEdkif &yfwnf&mr&atmif qmavmif

rGwfodyfvsuf &SdMuavNyD/ ydkufqHvnf; wjym;rSrusefawmhacs/ þwGif uREkfyfwkdUonf

refusnf;yifay:odkUwufí refusnf;oD; (r'efoD;)rsm; cl;Mu&m cg;ydkufwvkH;pD&cJUí qif;vm

Mu\/ wHwdkif;udkrSDvsuf pm;Murnfjyifaomtcg wawmifhrQpD pm;NyD;onfhaemuf qm;ryg

ojzifh rpm;EdkifyJjzpfaeMu\/ teD;tyg;ü tdrfrsm;&Sdaomfvnf; todr[kwfaomaMumifh

rawmif;0HUMuacs/ xdktcg oli,fcsif;u ]]aetkH;uG}} [kqdkum olaomufNyD;íypfxm;aom

uGrf;oD;zufaq;vdyfESpfwkdESifh refusnf;udkif;tajcmufrsm;udk vdkufíaumufNyD;aemuf pkykHí

rD;&IdUav\/ aemufqkH;ü rD;Nidrf;í jymykHuav;usef&pf&mwGif olonf cg;ydkufxJrS refusnf;oD;

rsm;udk xkwfí jymESifhwdkUpm;&if; uREkfyftm; acgif;ndwfac:avonf/ uREkfyfonf olvkyfovdk

vkyfí jrnf;Munfh&m? qm;ESifhwkdUpm;&jcif;xufyif aumif;ao;í cyfcsKdcsKdt&omwrsKd;

0ifvmonf[kyif xifrd\/ rnfodkUyifjzpfap? uREkfyfwkdUonf refusnf;oD;wcg;ydkufpDudk

þenf;jzifh cRwfvkdufMuí rGwfodyfjcif;ajyaysmufMuavNyD/

tajcmufwdkufyDwdjzpfyk H

ausmif;qif;csdefwkdif a&mufaomtcg uREkfyfwkdU\ rdef;uav;ESpfa,mufonf ausmif;xJrS

twlwGJum xGufvmMuí tdrfbufodkUjyefMupOf aemufodkU rMumrMumvSnfhMunfhMu\/

odkU&mwGif uREkfyfwkdUurl tjcm;ausmif;olausmif;om;rsm; jrifMurnfpdk;onfESifh cyfvSrf;vSrf;

- 67 -

Page 68: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

rSyif vdkufvmMuí ausmif;ESifh tawmfBuD;a0;aomtcgrS csOf;uyfMuavonf/ a&SUavQmufürl

olwkdU rdef;uav;ESpfa,mufuwwGJ? uRekfyfwkdU a,musmf;uav;ESpfa,mufu wwGJ

awmifa&mufajrmufa&muf axG&mav;yg; pum;rsKd;awGudkajym,if; avQmufvmMuavonf/

þrQavmufqdkvQif bmrsm; rufarmavmufp&m &Sdygoenf;/ uREkfyf\ rdef;uav;u ]]a[h

armifazodef;? rifhtdrfuodoGm;,if t&dkufcHae&r,faemf? rif;wkdUtazBuD;u &dkufwwfygbd

oeJU}} [laom pum;wvkH;onfomvQif udk,fa&;udk,fwmyg&Sdav&m? usefaompum;rsm;rSm

awmifpOfa&r& tv[ópum;rsKd;om jzpfavonf/ okdUESifhvnf; uREkfyfrSm xdkpOfu yDwd

tBuD;tus,fjzpfcJU&avonf/ (xdkpOfu yDwdjzpfrdjcif;udk aumif;aumif;BuD;rSwfrdíom

a&;vkduf&onf/) rjzpfpavmufuav;twGuf yDwdjzpfcUJ&aomfvnf; cHp&m&Sdaomtcgü

epfepfemem cHvdkuf&ykHudk azmfjy&ygOD;rnf/

owif;aygufMum;avNyD

uREkfyf tdrfodkUjyefa&mufaomtcg zcifa&mrdcifyg rsufESmxm;wrsKd; jzpfaeMujcif;udk jrifvkduf

&ojzifh &ifxJü'dwfueJjzpfoGm;\/ igvkyforQawGudk odoGm;ukefavNyD[k &dyfrdaomfvnf;

b,frQavmufodMuonf? b,fuJUodkUodxm;Muonf qdkjcif;udkrlum; csufcsif; uREkfyf rod&

ao;/ aemifwGifrS od&jcif;jzpfonf/ rdzrsm;odMuykHum; þokdUwnf;/ uREkfyfausmif;aNy;onf

qdkvQif rMumrwif rdbrsm;odapzdkU zefwD;wwfonfh xkH;pHtwkdif; zcifonf ausmif;odkU

0ifrMunfhonfrSm MumvSNyDjzpfygvsuf xdkaeUwGifrS (bmowif; Mum;&onfrod) 7wef;

ausmif;cef;odkU 0ifMunfh&m? uREkfyfausmif;ajy;aMumif;od&í tdrfodkUjyefvmNyD;vQif uREkfyf

taMumif;udk pkHprf;av\/ þwGif rdbrsm;Mum;od&onfrSmum; uREkfyfonf aemfref

ausmif;oluav;wa,mufESifh pmay;pm,lvkyfaeaMumif; (pifppfrSm aw;xyfwyk'fpDom

ay;Mubl;ygonf/) xdkrdef;uav;onf uREkfyfudk cspfBudKufonfr[kwf? uRekfyfESifhtwl

ausmif;ajy;aom oli,fcsif;ESifh orD;&nf;pm;jzpfaMumif;? 4if;wkdUESpfa,mufvkH;onf uRefkyfudk

tumtuG,f,lNyD; BudKufaeMuí uREkfyftm; ]vSdrfh} xm;Mujcif;jzpfaMumif; ponfrsm;jzifh

owif;&&Sdxm;Mu\/ 4if;owif;twkdif; [kwfr[kwfudkrl uREkfyf ,aeUwdkif rajymEdkifyJ

&Sdygawmhonf/

t&SufBuD;uJG&jcif;

- 68 -

Page 69: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uREkfyfonf rdbrsm;\rsufESmxm; r[efjcif;udk jrif&í &ifzdkvIdufvsuf tdrfay:odkUwufNyD;vQif

pmtkyfuav;rsm;udk pm;yGJay:okdU ypfwifqJwGif rdcifa&mzcifyg vdkufvmMuí uRekfyf\

t0wftpm;rsm;udk qJGcRwfMuav\/ uREkfyfu Nidrf0yfpGmrcHyJ &kef;uefonfwGif tvkyform;

2a,muf 3a,mufwkdUudkac:í 4if;wkdUtultnDjzifh uREkfyftuFsDrsm;a&m vkHcsnfrsm;udkyg

wudk,fvkH; wkH;vkH;cRwfMu\/ xdkUaemuf uREkfyftm; tdrfay:xyfrS atmufokdU qGJcsvmMuí

tdrfa&SUokdU qGJac:Mu\/ uREkfyfwkdU\tdrfaU&SUü a&wGif;&Sdav&m wkH;vkH;jzpfaeaom uREkfyftm;

a&wGif;wdkifü wkyfcsnfxm;Muav\/ þenf;jzifh em&D0ufcefU (uREkfyf\txifrSm wESpf

avmufMuonf/) wkH;vkH;ypfxm;av&m? t&yfxJrS uav;vlBuD;rsm;onf cyfvSrf;vSrf;rS

Munfhí NyKH;Mu&,fMuavonf/ tvGef&Sufvsuf&Sdaom uREkfyfurl cyfeD;eD;csOf;uyfí Munfh

aomvlrsm;udk qJívTwfrdygonf/ csnfwkyfxm;&mrS BudK;ajzNyD; t0wfrsm;0wf&aomtcgwGif

qHyifnSyfukvm;wa,mufudkac:í uREkfyf\AkdvfauudkjzwfNyD; acgif;wkH;&dwfapygonf/

EkHjcif;onf vdrfrmjcif;r[kwf

uREkfyfonf uREkfyf\rdkufrJjcif;udk usyfjynfhwif;jynfh0efcHygonf/ okdU&mwGif uREkfyf\tjypfrSm

rdbtm; rav;rpm;jyKjcif;vnf;r[kwf? apmfum;armfum; ajymrdjcif;vnf;r[kwf? r&dkrao

jyKjcif;vnf;r[kwf/ &l;rdkufrdjcif; oufoufrQomjzpfygonf/ þrQavmufaomjypfcsufESifh

þrQavmuf pdwfudkxdcdkufatmif 'Pfay;qkH;rjcif;rSm rsm;vGef;onf[k xifygonf/ uREkfyf\

rdbrsm; em;rvnf&SmMuaomtcsufrSm om;orD;udk t&SufcJGaomenf;jzifh qkH;rjcif;onf

aumif;onf? vdrfrmaponf? aemifMuOfonf[k xifrSwf&SmMujcif;yif jzpfonf/ ]aemiffMuOf

onf} qdkjcif;um; [kwfavrnfavmrqdkEdkif? cH&aom om;orD;\pdwfudk EkH&SmoGm;apjcif;

udkrlum; cH&bl;aomuREkfyfodygonf/ vl[lonfrSm olUt&G,fuav;ESifhol olUukd,fudk,fudk

av;pm;rI (self-respect) &SdMu&rnf? &Sdatmif BudK;pm;Mu&rnfjzpf&m? rdbrsm;\ qkH;rykHrlum;

uREkfyf\pdwfudk tnGefUcsKd;vdkufbdouJUodkU jzpfoGm;ygawmhonf/ uREkfyfonf t&yfxJü

vnf;aumif;? ausmif;üvnf;aumif; (ausmif;okdUvnf; owif;aygufMum;onf/) uav;

vlBuD;rsm;\ rsufESmudk &J&JrMunfh0HUatmif jzpf&ygonf/ (uREkfyfwGif oufom&m&apaom

tcsufwckrSm 15ESpfom; qkdaomfvnf; BuD;xGm;rIaemufusí BuD;aumifr0ifao;jcif;yif

jzpfonf/ okdUr[kwfygu 4if;'Pfwacsmif; ay:aygufvm&kHrQru? EkHaompdwf"mwf

(Inferiority Complex) 0ifvmjcif;udkvnf; owdjyKrday&m? BuD;jyif;vmaomtcgwGif

taemufwdkif;rS pmaumif;ayaumif;BuD;rsm;udk zwf&Ium qifjcifokH;oyfcGifh&aomtcgrS

tawmftwef avsmhyg;oGm;onf[k xifrdygonf/ em;rvnf&SmMuí apwemaumif;ESifh

- 69 -

Page 70: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

(vdrfrmatmif) qkH;rMuaomobm0udk awGU&onfhtcgwkdif; txufygtjzpftysufudk

owd&í ]ig\uHraumif;jcif;aywnf;} [k atmif;arhrdygawmhonf/

&Sufwwfí omqdk;onf

aemfrefausmif;oluav;ESifh ywfoufí rdbrsm;\ xifjrifcsufonf [kwf r[kwf? rSef rrSef

udkvnf; uREkfyf pkHprf;&eftvdkr&Sdawmh? rdbrsm;u rdrdwkdUom;udk þrQavmuf tonf;EkHonf

[k txifa&mufMujcif;onfyifvQif udk,fhudk,fudk&SufvSí xkdrdef;uav;udk b,ftcgrS vSrf;

rMunfhawmhyg/ wvcefUtwGif;ü uREkfyfonf tdrfeD;csif; t&yfolt&yfom;uav;rsm;ESifh

vnf; rupm;? vlolav;yg;jrifatmifyif rxdkifawmh? ausmif;oGm;ausmif;jyefrsm;wGif ajrBuD;

odkUikHUum rsufESmudkatmufcsvsuf ajcukefokwfíoGm;ygonf/ wu,fht&G,f ra&mufao;ol

jzpfí &SufaMumufaompdwfonf Mum&SnfpGmrjzpfyJ wvausmfcefU&Sdaomtcg oufom&m&í

aysmufrwwf&Sdaomfvnf; udk,fhudk,fudk EkHonfxifaom pdwfrlum; þrQavmuf azsmufzsufzdkU

rvG,fulojzifh toufav;ig;q,f t&G,fwdkifatmif tpGef;xifvsuf&Sdygawmhonf/ xdktcsdef

rSpí uREkfyfrSm tenf;i,fpum;xpfcJU&mrS udkd,fhudk,fudk ydkíowdjyKrdonfhtwGuf (More Selfconscious) ydkíqdk;vmygonf/ a&S;OD;pGm pum;xpfjcif; ul;pufcJUykHtaMumif;udk

txufwGif azmfjycJUbl;&m uREkfyfrSm e*dkuwnf;u tjcm;vlrsm;xuf udk,fhudk,fudk vSnfhMunfh

rdwwfaom tavhtusifh&Sdoljzpfí twlwl&,frdMujcif;jzpfygvsuf uREkfyfwa,mufwnf;

udkom ul;pufcJUjcif; jzpf[efwl\/ udk,fwkH;vkH;jyvdkuf&onfhaemufürl omíqdk;vmonf[k

uREkfyf owdjyKrdygonf/ (þudpörsKd;ü uREkfyftvGef&Sufwwfí a&csKd;cef;xJüyif a&vJydkif;ygrS

a&csKd;wwfoljzpf&m bkd;BuD;tdkjzpfvmaomtcgrS oufom&m&awmhonf/ xdkUaMumifhvnf;

rdbrsm;\ 'Pfay;jcif;onf uREkfyf\pdwfudk omíxdcdkufapcJUonf/

yxrOD; rdwfaqGrsm;

4if;ESpf 7wef;pmar;yJGwGif rEÅav;NrdKU&Sd ausmif;wkdif;yif tust&IH;rsm;Muaomfvnf; tar&duef

ausmif;rS paumvm;&Spf0ifzkdU a&G;cs,fxm;onfh uREkfyfwkdU ausmif;om;av;a,mufvkH;yif

atmifjrifMuonf/ tcsKdUausmif;rsm;ürl awmfvSygonfqdkí paumvm;&SpfoGif;zdkU a&G;cs,f

xm;onfh ausmif;om;rsm;yif us&IH;Mu\/ xkdpOfu xkH;pHrSm 7wef;ausmif;om;rsm;onf &dk;&dk;

pmar;yGJudk ajzqdkatmifjrifNyD;rS paumvm;&Spfpmar;yGJwGif ajzqdk&í 4if;udk atmifjrifaom

- 70 -

Page 71: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

tcgwGif 8wef;ESifh 9wef;oif&eftwGuf wv 16usyf&\/ (16usyf[laom aiGrSmvnf;

xkdpOfu renf;vS? ykvdyftrIxrf;wa,muf\ vcrSm 11usyf? 10yJrQom jzpfavonf/)

uREkfyftzkdU&mürl paumvm;&Spfpmar;yGJudk ratmifjrifaomfvnf; 4if;pmar;yJGudk taMumif;jyKí

tvGefcspfcifMuifemaom twef;wl oli,fcsif;okH;a,muf wNydKifwnf; yxrtBudrf &&Sdjcif;

aMumifh xl;jcm;aomESpfjzpfonf[k rSwfwrf;wif&onf/ at?bD?trf ausmif;odkU a&mufu

wnf;u uREkfyfrSm cifrifaomoli,fcsif;[lír&Sd? todrdwfaqGzGJUrnfholvnf;r&Sd? twef;xJ

rSma&m ausmif;xJüyg ]]waumif<uuf wrsufESm}} qdkovdk ukyfukyfuav; aecJU&onfjzpf&m

paumvm;&Spfpmar;yGJ 0ifcgeD;wGifrS ausmif;om;av;a,mufaygif; pnf;vkH;rdMuí tvGefw&m

cifrif&if;ESD;aomtjzpfodkU a&mufcJU&onf/ rdwfaqGwa,mufrQ r&SdcJUbl;ojzifh b,folUtm;rQ

rcspfcJU&aom uREkfyfrSm wNydKifeufwnf; okH;OD;BuD; &aomtcgü aysmfvdkufykHrSm (wcgw&H

olwkdUtaMumif;awGudk pOf;pm;&jcif;aMumifh) tdyfraysmfEdkifatmif &Sdbl;ygonf/

&wemykHqdkufaomESpf

8wef;odkU wuf&aomESpf (1905ckESpf)onf uREkfyftzkdU&mü ausmif;om;b0wGif ]]&wemykH

qdkuf}} aomESpf [lí qdkoifh\/ tvGefcspfcifaom twef;om; okH;a,mufwNydKifeufwnf;

&&Sdonfhjyif [dlvlonfvlrsm;uvnf; ac:csifajymcsif&SdMuonf/ ausmif;okdUa&mufonfrSm 2ESpf

jynfhcJUNyDjzpfí rkwfqdwfzGm;BuD;ESifh ausmif;tkyfBuD;udkvnf; rvefUawmh/ rkd;xkd;onf[k

xifcJUrdaom ]wm0g} tcRefBuD;udkvnf; aMumufp&mrxifawmh/ (ausmif;om;wa,mufESifh

wdwfwqdwf wufíyif MunfhNyD;cJUavNyD/) ausmif;om;jriforQonf uREkfyfudk ]us,f} vdrfhrnf

[lívnf; rpdk;&drfawmh/ þausmif;onf igwkdUausmif;jzpfonf[k ydkifydkifEdkifEdkif oabmxm;Edkif

cJUavNyD/ uREkfyfonf i,fpOfuwnf;u twdwfudk jyefajymif;owd&í vuf&SdtajctaeESifh

EIdif;,SOfMunfhwwfaom tavh&Sdolwa,mufjzpfav&m 8wef;odkU wuf&NyD;onfhaemuf 6wef;

ausmif;om;uav;tjzpfESifh a&S;OD;pGm ausmif;wuf&aom eHeufudk owd&rdwkdif; awmifay:rS

awmifajcokdU jyefMunfh&onfhES,f tajctaeuGmjcm;ykHudk NyKH;rdygonf/

Mumavaumif;avjzpfvmjcif;

at?bD?trf ausmif;ü uREkfyfwkdU\ 7wef;q&mESifh 8wef;q&mwdkUrSm tdrfeD;csif; jzpfMuonfh

tavsmuf 8wef;odkU uREkfyfwkdU wufoGm;Muaomtcg 8wef;q&monf twef;om;opf

- 71 -

Page 72: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

rsm;teuf rnfolrnf0gwkdU awmfonfqdkjcif;udk odESifhNyD;avNyD/ xdkpOfu 7wef;q&mESifh

8wef;q&mwkdUonf t*Fvdyfpmudk txl;tav;ay;Muolrsm;jzpfí uREkfyfwkdU paumvm;&Spf

ajzcJUolav;a,mufudk 8wef;q&mu tav;ay;NyD; zdíoifjyav&m 4if;wkdUteufwGif

uREkfyfrSm t*FvdyfbmomawmfvsufESifh ausmif;ajy;wwfaom aumifuav;[k odxm;onfESifh

txl;wvnfzdí oifjyayonf/ xkdUaMumifh uREkfyfpmrusufvQifvnf; q&muodí pmusuf

vQifvnf; wwef;vkH;odatmif aMumfjimay;ouJUokdU xif&Sm;aponf/ þwGif uREkfyfrSm

pmrBudK;pm;yJaeí rjzpfaom tajcodkU a&mufaeavawmhonf/ uREkfyftzdkU&mü aumif;jcif;

w&yfyif/

ausmif;om;BuD;rsm;\ ]vufcsm}

uREkfyfrSm ausmif;oufwwavQmufvkH;wGif (udkxGef;vSwa,mufrSwyg;) cifrif&if;EDS;ol r&SdcJU

bl;ojzifh 8wef;odkUa&mufcgrS okH;a,mufyl;wNydKifeuf &&Sdjcif;twGuf yDwdjzpf&ykHudk razmfjyyJ

raeEdkifatmif &Sdygawmhonf/ uREkfyfwkdU av;a,mufteuf udkazqdkolrSm uREkfyfwkdUxuf

av;ESpfcefUBuD;í usefESpfa,mufrSm uREkfyfESifh &G,fwlrsm;jzpfMu\/ pifppftm;jzifh udkazonf

acgifolBuD;jzpfxdkufaomfvnf; okH;a,mufvkH;onf uREkfyftm; tcspfqkH;jzpfí uREkfyf\ tqkH;

tjzwfudk em,lMuonf/ uREkfyfum; udkxGef;vSuJUodkU obm0acgif;aqmifwa,muf (Born Leader) r[kwfygyJvsuf arwÅmtavsmuf wifajrSmufMujcif;jzpf&m uREkfyfurl txdkuf

tavsmuf yg;&nfeyf&nf&SdonfESifh udkaz\tvdkudkMunfhí tqkH;tjzwfay;wwfavonf/

&G,fwlESpfa,mufteuf wa,mufrSm puf&Sifw&m;olBuD;OD;&D;jzpfvmí tjcm;wa,mufrSm

w&kwfujym;uav; pufacGqdkoljzpf\/ uREkfyfwkdUav;a,mufonf ausmif;rwufrD em&D0uf

cefU apmapma&mufí ]tpnf;ta0;} xdkifjcif;? aeUvnftm;vyfcsdef wem&Dteuf em&D0ufcefU

opfyif&dyfatmufwGif twlxdkifMujcif;jzifh rSefrSefBuD; tcsdefjzKef;Mu\/ 4if;tpnf;ta0;rsm;ü

udkazonf &nf;pm;xm;jcif;tvkyfESifh ywfoufí vufawGUrsm;vSol wa,mufjzpfonfh

tavsmuf tNrJwrf; ]vufcsm} ay;avh&Sd&m wcgw&HwGif tjcm;ausmif;om;uav;rsm;vnf;

Mum;emMuí tcsKdUausmif;om;BuD;rsm;uvnf; rdrdwdkU\ tawGUtBuKHrsm;udk pGufzuf ajymjy

avh&SdMu\/ vufcsmq&mrsm;teuf udkzkd;0kdufqdkol\ vufcsmwyk'fudk uREkfyfrSwfrdygao;

onf/

vlacsm udkzd k;0d kuf

- 72 -

Page 73: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

udkzdk;0dkufum; ausmif;om;b0rSpí uREkfyfawGUbl;orQ jrifbl;orQaom a,musfm;rsm;

(Zmwfrif;om; tygt0if) teufwGif tacsmqkH;? tvSqkH; vlwa,mufjzpf\/ olESifh

,SOfEdkifolrSm emrnfBuD;vSonfh rEÅav;NrdKUom; ]]abmif,maqmif'if armifBuD;}} wa,mufom

&Sdonfxif\/ udkarmifBuD;\ acsmjcif;rSm rsufESmxm;csKdjcif;ESifh 0wfykHpm;ykH udk,faeudk,f[ef

*dkufqdkufaumif;jcif;wkdUu taxmuftuljyKvsuf&Sd&m rsufESmoufoufudk Munfhrnf qdkyg

rlum; udkzkd;0dkufudk rSDaoma,musfm;[lí uREkfyfwoufvkH; rawGU&bl;acs/ tvGefMunfvifí

tpOfNyHK;vsuf&Sdaom rsufvkH;rsm;? xif&Sm;í jywfom;aomrsufckef;? &Snfvsm;í aumhvefvsuf

&Sdaom rsufawmifarG;rsm;? us,fjyefUnDnmaom r[mezl;? ajzmifhpif;aomESmwH? jzLpifí

nDnmaom oGm;rsm;? tpGef;ESpfbufü txufodkU ysHwufonfxif&aomyg;pyf? cyfoG,foG,f

&Sdaom rsufESm\tqkH;ü rcRef;vGef;rjym;vGef;yJ taeawmf&kH&Sdonfh ar;aphwdkUjzifh wcsuf

jrifvkduf&vQif aemufxyfírMunfhyJ raeEdkifonfh ]tvefUwMum;} acsmvSaom rsufESmrsKd;

&Sdoljzpf\/ txl;ojzifh rSwfrdavmufaom tjcif;t&monfum; ol\tom;yifjzpf\/

jrefrmvlrsKd;onf tom;jzLESifh tom;0gwkdUteuf tom;0gudk ydkíESpfoufwwfMuonfjzpf&m

udkzkd;0dkuf\ tom;0gykHrsKd;rSm azsmhawmhaom0gjcif;rsKd;r[kwf? &J&Jwif;wif; xdefxdefvif;vsuf

a&Ta&mif0if;onf[k xif&avmufaom 0gjcif;rsKd;jzpf&onfhtxJwGif nufanmacsmarGUvdkufyHk

uvnf; rnfolESifhrQrwl[k uREkfyfxifrdonf/ ]]tuRrf;0if tqifajy}} [laom jrefrmpum;

&Sday&m uREkfyfonf udkzdk;0dkufudk cifrifaomaMumifh ol\&kyftqif;udk txifBuD;jcif;r[kwf?

olESifhuREkfyfrSm wwef;wnf;jzpf&bl;jcif;rSwyg; t&G,fcsif;vnf;uGmí ae&yfcsif;vnf; reD;

aomaMumifh ESpfBudrfokH;BudrfrQom ac:bl;ajymbl;ygonf/ þrQavmuf vSyacsmarmol

wa,mufu uREkfyftm; wcgw&H ac:bl;jcif;twGufyif ]vlopfuav; wa,mufjzpfaom

uREkfyftzdkUü 0rf;omrdjcif;udk rSwfrdygao;onf/

rSwfom;avmufaom pkHprf;enf;

bk&m;&Sdckd;ausmif;\ awmifbufü&Sdaom BudKUyifatmufü ]jrmvufcsm} ay;Muaom ausmif;

om;BuD;rsm;teufwGif udkzdk;0dkufESifh udkazwkdUonf tajymifajrmufqkH;aom q&mBuD;rsm;

jzpfMuonf[k uREkfyfrSwfrd\/ udkazrSm txufcsif;wGif;e,f rif;uif;NrdKUom;wa,mufjzpfí

aEG&moD ausmif;(45)&ufydwfwkdif; rdrd\XmaeokdU jyef&oljzpfav&m wESpfwacgufjyefwkdif;

&nf;pm;wa,muf xm;EdkifoljzpfonfESifh ol\vufcsmrsm;onf qifajymif;qifuJGjzpfí

pdwf0ifpm;zG,f aumif;vSayonf/ udkzdk;0dkufrlum; rEÅav;om;jzpfí XmeDjyefumrS wESpf

wa,mufr[kwf? &kyfuvnf; tvGefacsm? tajymuvnf; tvGefaumif;? oyfoyf&yf&yfESifh

0wfaumif;pm;vS 0wfwwfolvnf; jzpfaomaMumifh (uREkfyf\cefUrSef;ajct&) wvwa,muf

- 73 -

Page 74: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

avmuf awGUEdkifoljzpf[efwlayonf/ udkzkd;0dkuf\ rSwfom;zG,faom ]vufcsm} rsm;teuf

txl;ojzifh rSwfom;rdaom vufcsmwckrSm csufcsif;awGU&aom rdef;uav;wa,mufonf

rdrdtay:ü pdwf0ifpm;rI &Sdr&Sdudk tuJcwfaom enf;taMumif;jzpf\/ (þtaMumif;udkrl

uREkfyfrSwfrdoavmuf ol\pum;twdkif; azmfjyygrnf/) ]]rif;wkdU yJGMunfhw,fqdkygawmhuGm?

udk,fhae&mrSm xdkifvdkufvQif xdkifvdkufcsif; udk,fhywf0ef;usifudk vSrf;Munfhvdkuf&w,f? b,f

]jrm} [m edyfovJqdkwm &SmMunhfvkduf? awmfawmfuav;MumMum xdkifrdwJUtcgrSm udk,f

oabmuswJU ]jrm} [m udk,feJU rsufvkH;csif;qdkifrdrqdkifrdudk tuJcwfEdkifvdrfhr,f? aumif;NyD?

cPcP wa,mufudkwa,muf vSrf;MunfhMuvdkU rsufvkH;csif; wdkufqdkifrdw,f qdkygawmh?

wxpfwufNyD; prf;MunfhvdkuftkH;? prf;ykHuawmh 'DvdkuG? rif;wdkUxdkifwJUae&meJU ]jrm} xdkifwJU

ae&meJU wnfhwnfhBuD;jzpfaevdkU wa,mufeJUwa,muf jrifEdkif&muaeNyD; rif;wdkUu eJeJav;

a&TUxdkifvdkuf&r,f? 'DtcgrSm rsufpdcsif; rwdkifqdkifEkdifyJ eJeJuG,foGm;w,f qdkygawmh? ]jrm} u

rif;udk pdwf0ifpm;&dk;rSefvQif oludk,fwdkifu ae&ma&TUNyD; jyifxdkifvdrfhr,f? 'Dvdk wcgESpfcg

jyifxdkifw,fqdkvQifawmh aocsmaygufyJ? olUaemufuvdkuf? olUt&yfwkdU aetdrfwkdUpkHprf;NyD;

tqufom&Smayawmh? olUudk,fEIdufu tqufvkyfay;wmrsKd;awmif BuKH&wwfw,f}} [k

ajymjyavonf/ udkzdk;0dkufrSm ]tvefUwMum;} acsmoljzpfí vlykHxJwGif xif;xif;BuD;ay:aernfh

vlwa,mufjzpfaomaMumifh (tjcm;vlrsm;tzdkU woufwcg BuKH&rnfjzpfaomfvnf;) olUtzdkU

rSm yJGwkdif; ]pGH} avmufonf[k xifrdbl;ygonf/

]abmf'g} tvkyform;rsm;

8wef;ü&SdpOf uREkfyf\tusifhqkdk;rsm; uyfa&mufvmjcif;udk azmfjy&ayOD;rnf/ zcif\tvkyfrSm

tawmfwkd;wufvmí zdeyfcsKyftvkyform;aygif; av;ig;q,fjzpfvmav&m rsm;aomtm;jzifh

udk,fhtdrfrSudk,fcsKyfvkyfNyD; vmydkUMuaomfvnf; wusdyfcefUwdkUrSmrl uREkfyf\tdrfü csKyfvkyf

Muavonf/ 4if;wkdUteufwGif ]z0g;xdk;} aom rdef;rtvkyform;rsm;vnf; &SdMuí 4if;wkdU

tcsif;csif; cspfBudKufNyD; tdrfaxmifusolwdkUvnf; renf;vSay/ tvkyfvkyf&kHomru csufjyKwf

pm;aomufNyD; tdrfütdyfMuaom a,mufsm;rdef;rrsm;yif av;ig;a,muf &Sdwwfao;\/

vlysKdtvkyform; ESpfa,mufcefUavmufrSmrl uREkfyfwkdUtdrfü abmf'gaeMuí vcav;usyfrQESifh

xrif;auR;&jcif;udkvnf; rSwfrdygao;onf/ xrif;vc av;usyf[lonfrSm þacwfwGif

vufzuf&nfMurf;zkd;yif r&SdaomaMumifh tHUzG,f&mwck jzpfaeayvdrfhrnf/ tvkyform;

wa,mufvQif 10-12 usyfrQom aeUwGufudkufMuí 15 usyf &aom tvkyform;onf

vl&nfcRefwa,muf jzpfvm&aom acwfjzpf\/ rnfodkUyifjzpfap av;usyf[laom xrif;zkd;

- 74 -

Page 75: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

onf (uREkfyfwkdUpm;ovdk auR;&jcif;jzpfaomaMumifh) enf;vGef;vSaomfvnf; 4if;wkdU\

vkyftm;ay:rS&aom tjrwfaMumifh auR;Edkifjcif;jzpf[efwlayonf/

a&S;acwftvkyform;rsm;\ tusifh

uREkfyfrSm tdrfwGif tvkyform;rsm;ESifhtwl ]vufyGef;wwD;} ae&oljzpfonfh tavsmuf tvkyf

orm;rsm;\ pdwfaeoabmxm;ESifh tavhtusifhrsm;onf wjznf;jznf; rodrom ul;puf

vsuf&SdavNyD/ 4if;wkdUonf wa,mufudkwa,muf ]ESyf} vdkaom pdwfxm;rsKd; tNrJ&SdMuí

xltaomvlrsm; cHMu&onfcsnf;jzpf\/ wOD;wa,muf\ 'ku©a&mufjcif;udk jrif&onfhtcg

tm;vkH;u aysmf&TifpGm&,farmwwfMuí xkduJUodkU 'ku©a&mufapjcif;iSm trsKd;rsKd;aomenf;jzifh

usDpm;wwf\/ (Practical Joke) Oyrm wa,muf\ae&müjzpfap? rSDaomwdkifüjzpfap

wG,ftyfjrSKyfxm;jcif;? aomufaomvufzuf&nfMurf;ü i&kwfoD;rkefUcwfxm;jcif;? vufoGuf

aom tvkyform;wa,muf\ vufeufud&d,mrsm;udk (tvkyfzifhaES;apjcif;iSm) 0Sufxm;jcif;

rSpí enf;trsKd;rsKd;wnfxGifum &,f&atmif zefwD;wwfMuavonf/ tvkyform;tcsif;csif;

omr[kwf? tdrfa&SUrS vrf;avQmufoGm;aom c&D;onfrsm;tm;yif ]ESyf} wwfMuao;\/ rl;aph?

okdUr[kwf rwfaphwaphudk tdrfa&SUwGif ajrBuD;xJü rayghway:jrKyfxm;í tvG,fwul

aumuf,l&ef rjzpfEdkifapjcif;iSm atmufü wdkifikwfwl;NyD; aumfESifhuyfxm;\/ vrf;oGm;

wa,mufonf tdrfa&SUrS avQmufoGm;pOf rl;aphudkjrifí ukef;aumufvkdufrdojzifh &kwfw&uf

cGmr&yJ&SdonfwGifrS 0g;ueJ0dkif;í &,fvkdufMuaomtcg &Sufudk;&Sufuef;ESifh xGufoGm;&Smjcif;

rsKd;vnf; jrif&bl;onf/ þxufqkd;aom enf;rsKd;vnf; &Sdao;\/ eHeufapmapmBuD; tcsdef

wGif yckH;xrf;orm;rsm;onf [if;oD;[if;&Gufrsm;udk awmif;ESpfbufü tjynfhtvQHxnfhum

]u,fu,fu,fu,f} ESifh 'a&marsmyg; xrf;ydk;oGm;avh&Sd\/ ]yckH;xrf;} wkdU rnfonfrSm zdeyf

pD;&dk;xkH;pHr&SdyJ ajcaxmuftwkdif; tajy;tvTm; oGm;&pNrJyifjzpfav&m? tvkyform;wa,muf

onf tdrfa&SUvrf;ay:wGif wvufrcefU&Sdaom ikwfwdkuav;wacsmif; &dkufxm;\/ tcsKdU

vnf; jrifí a&SmifuGif;oGm;Muaomfvnf; tcsKdUrSm oGm;aeusvrf;jzpfí trSwfrJUyif pdwfcs

vufcs oGm;Mu\/ wa,mufaomtxrf;orm;onf (aqmif;&moDwGif) rkefvmO? rkefvmxkyf

paom [if;&Guf[if;oD;rsm;udk awmif;ESpfbufwGif tjynfhtarmufxnfhvsuf tajy;tvTm;

xrf;vm&m &dkufxm;aomwkdifikwfudk ajcrESifhwdkufrdí ',drf;',dkifjzpfoGm;onfwGif zdeyf

tvkyform;rsm;onf OD;acgif;udkikHUum Budwfí&,fMuavonf/ xdkvlonf txrf;udkcsí

tvGefrauseyfaomrsufESmESifh tdrfbufodkUvSrf;Munfh,if; uGJoGm;aomajcrudk ESdyfES,fay;

&Smavonf/

- 75 -

Page 76: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

npfpdwful;pufjcif;

þpmudka&;om;aom ,cktcsdefüyif uREkfyfonf xdkvl\rsufESmudk jrifvsuf&Sdí &ifxkrem

jzpfrdygonf/ okdU&mwGif xdkpOfurl rnfodkU&SdrnfxifMuoenf;/ tjcm;tvkyform;rsm;enf;wl

Budwfí&,frdygonf/ tb,faMumifhenf;[lrl uREkfyfonf tvkyform;rsm;ESifh a&maxG;

,Sufwif ae&onfwGif 4if;wkdU\pdwf"mwfrsm; ul;pufvsuf&SdygaomaMumifhwnf;/ þodkU

jzpf&jcif;rSm &kwfw&ufcsufcsif;r[kwf? wjznf;jznf; wpwp ajymif;vJjcif;jzpfí olwyg;

'ku©a&mufjcif;ü t&omcHwwfvmjcif; jzpfavonf/ ]twkjrif twwfoif} [laom pum;

onf tvGefrSef\/ okdU&mwGif þtaMumif;ESifhywfoufí wifjy&ef wcsufusefao;\/

uREkfyfwkdU\ aetdrfodkU ]obm0acgif;aqmif} pdwf"mwfrsKd;&Sdaom tvkyform;wa,muf

a&mufvm&m xkdolonf wvcefUtwGif;üyif tdrf&Sdtvkyform;rsm;\ acgif;aqmifBuD; jzpf

vm\/ aumif;aombufüjzpfap? qdk;aombufüjzpfap xdkolvkyforQ vkdufívkyfMu\/

xkdolOykofapmifhvQif tm;vkH;Oykofapmifhcsifaompdwf jzpfay:vmMuí xkdol xef;&nfaomuf

vQifvnf; tenf;qkH; wykvif;pD aomufMuavawmh\/ uREkfyf\zcifonf xdkolU taMumif;

udk &dyfrdvmaomtcsdefrSpí 4if;tm; acsmhíaygif;&\/ uREkfyfrlum; tvkyform;acgif;aqmif

wa,mufESifh cifrif&jcif;udkyif t[kwfBuD;xifum jzpfoifhonfxufydkí &if;ESD;rdonfwGif

xkdol\ ]npf} pdwfrsm;onf uREkfyfodkU tawmfBuD; ul;pufvmcJUavonf/ ]ikwf&dkuf} jcif;

paom txufyg ,kwfrmrIrsm;rSm xkdol\ wDxGifrIrsm;jzpf\/ uREkfyf\ tZöswÅoEÅmefü

,ckwdkif udef;atmif;csifudef;atmif;vsuf&SdOD;rnfh ]npf} pdwfuav;rsm;onf xdkol csxm;cJU

onfh rsKd;aphjzpf&rnf[k qdkcsifonf/ ]udef;atmif;csif udef;atmif;vsuf &SdOD;rnf} [lí {uef

r[kwfonfh taeuefoabmrsKd; a&;om;jcif;rSm vlvm;ajrmufvmaomtcgwGif uREkfyfonf

taemufwdkif;rS urÇmausmf0w¦KpmtkyfBuD; tajrmuftjrm;udk zwf&I&onfwGifrS udk,fhudk,fudk

jyKjyifwefoavmuf jyKjyifxm;onf[k ,lqaomaMumifhjzpfygonf/

avmif;upm;enf;trsKd;rsK d;

tvkyform;acgif;aqmifxHrS uREkfyfodkU ul;pufvmonfh tusifhqdk;wckrSm avmif;upm;jcif;yif

jzpf\/ ]]olwyg;udk tqdk;rcsygESifh? vlwGifygvkdU EGm;udk usm;udkufonf r[kwfavm}} [k

qdkMuvQifvnf; ]]olUudktqdk;csjcif; r[kwf&yg? ul;pufjcif;udkom wifjyjcif;jzpfygonf}} [k

ajzqdk&ygrnf/ Oyrm rD;aoG;udkudkifrdí vufrnf;cJUvQif rD;aoG;\tjypfr[kwf? udkifrdol\

- 76 -

Page 77: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

tjypfomjzpfonf[k em;vnfygonf/ odkU&mwGif i,f&G,fEke,faomtcsdefü ]rD;aoG;} ESifh

a&maxG;,Sufwif xm;cH&jcif;rSm uREkfyf\ uHraumif;jcif;jzpfonf[k qdkvdkjcif;jzpfygonf/

paeESifh we*FaEGaeUrsm;wGif uREkfyfonf tvkyform;rsm;\ tvkyfcGifü waeUvkH; tcsdef

jzKef;wwf\/ (tjcm;enf;vrf;vnf; r&Sdacs/) olwkdU\ ajymenf;? qdkenf;? vSdrfhenf;? ESyfenf;?

tcsif;csif; ]udkufenf;} rsm;onf uREkfyftzdkU em;&nf0vsuf&Sdí ausmif;wGif ]vlyg;} ]vlvnf}

uav;wa,muf jzpfvm\/ tcsKdUausmif;om;uav;rsm; r&,fwwfaom ]jyufvkH;} udk uREkfyf

&,fwwfavNyD/ þonfwkdUum; rqdk;vS? þrQru qdk;aom tjcif;t&mrsm;vnf; &Sdao;\/

zcifonf aeUwdkif; aps;csKdodkUoGm;í a&mif;NyD;aom zdeyfrsm;twGuf aiGawmif;jcif;? ouúvyf

paomypönf;rsm; 0,f,ljcif; ponfjzifh aqmif&Gufavh&Sd&m zcifxGufoGm;onfESifh wNydKifeuf

reD;ra0;&Sd tdrfMum;okdU wa,mufcsif;xoGm;í ]arsmufyef;vSef} aom upm;enf;jzifh upm;

Mu\/ t&IH;tEdkifrSm wyJajcmufjym;rQomjzpfaomaMumifh uREkfyfvnf; yg0ifEdkifavonf/

þokdUjzifh zcifjyefvmvkeD;onfhwdkifatmif avmif;upm;Mu\/ xdkrS wqifhwufvmaomtcg

tvkyfcGifESifh reD;ra0;wGif xdkifaeaom zcifwa,mufvkH;&SdvsufESifhyif tvkyfwbufESifh

vQKdU0SufpGm avmif;upm;enf;udk (acgif;aqmifu) wDxGifjyefavonf/ xdkenf;rSm wa,muf

vQif ydkufqHwjym;pD xnfh0ifNyD;aemuf wa,mufa,mufu ]z0g;} rsm;udk ,lí wck\

ausmbufwGif jcpfNyD; arSmufcif;xm;vkduf\/ vlig;a,mufqkdvQif ]z0g;} ig;ck tokH;jyKí

wckwnf;udkom jcpfrSwf&avonf/ ydkufqHxnfhaom tvkyform;rsm;onf BudKuf&m ]z0g;}

wckudk vSef&av&m tjcpfygaom ]z0g;} udk vSefrdonfhvlonf ydkufqHig;jym;udk ,l&avonf/

z0g;udkjcpfí arSmuf&aomvlurl vSefEdkifcGifhr&Sd? tjcm;vlrsm; rvSefyJcsefxm;aom ]z0g;} onf

olUtwGufjzpfí 4if;ü tjcpfygcJUvQif ydkufqHig;jym;onf olUypönf;jzpfoGm;\/ rnfolrqdk

z0g;jcpfvkdu jcpfEdkifcGifh&Sdonf/ þenf;um; zcifaMumifawmif&SdvsufESifh avmif;upm;

Edkifaom enf;aywnf;/ waeUvQif rsm;rsm;BuD;r[kwf? wrl;q,fjym;rQ t&IH;tEdkif &Sdwwfav

onf/

avmif;upm;jcif;\ qdk;&Gm;ykH

þrS wqifhwufjyefaomf vomaomnOfhrsm;wGif tdrfa&SUü&Sdaom a&wGif;ay:wGif tyef;ajz

oa,mifESifh ]tayguf20} qGJMu\/ uREkfyfvnf; yg0ifwwfavNyD/ þupm;enf;rSm wrwf

okH;rl;xdatmif t&IH;tEdkif&Sdwwfaom upm;enf;jzpfí uREkfyftzdkU vufudkif&atmif &Sm&onfh

tusifhqkd;wck wwfvm&jyefavNyD/ zcifonf ydkufqHtdwfxnfhxm;aom tusÐudk ckwif

ajc&if; wkdifwGifcsdwfí tdyfavh&Sd&m uREkfyfonf zciftdyfcsdefwGif wdwfwqdwfxvmí

om;a&tdwfxJrS rl;aphrwfaphuav;rsm;teuf (2 usyfzdk;cefU&Sdwwfonf/) rl;aphwaphjzpfap?

- 77 -

Page 78: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

trsm;qkH; rwfaphwaphjzpfap ckd;,l&onf/ '*Fg;rsm;&Sdaomfvnf; odoGm;rnfpdk;aomaMumifh

r,l0HUacs/ okdUESifhyif rSwfOmPfaumif;aomzcifonf tdwfudkzGifhí rl;aphrwfaphrsm; EIdufaom

tcgrsm;wGif awG;awmpOf;pm;aom rsufESmxm;rsKd; jzpfay:vmjcif;udk awGU&wwfojzifh ]ay:}

ukefacsawmhrnfavm[k wxdwfwvefU jzpfcJU&bl;ygonf/ uREkfyfrSwfrdoavmufrSm rdcifonf

naewdkif; aps;0,foGm;&mwGif ydkufqHig;rl;avmufrQESifh wtdrfom;vkH;ESifh tvkyform;

wa,mufESpfa,muftwGufyg vkHavmufatmif wdkif;xGm0,fjcrf;&jcif;udk BuD;jyif;vmaom

tcgü pOf;pm;rd&mwGif uREkfyfjyKcJUbl;orQaom jypfrIrsm;teuf zcif\tdwfxJrS rl;aph?

okdUr[kwf rwfaph EIduf,lrdjcif;twGuf jzpfwwfonfh ESvkH;ylyefrI (ukuúKpö)rSm tylavmifqkH;

jzpfygawmhonf/ xdktcsdefrSpí uREkfyfrSm avmif;upm;jcif;tvkyfü txkH0goemygcJUav&m?

4if;udktaMumif;jyKí rdb\ypönf;udk EIduf,lcsifwwfaom tusifhqdk;wckvnf; yl;wJGpJGuyf

cJUavNyD/ avmif;upm;wwfjcif;\ qkd;&Gm;jcif;w&yfrSm uREkfyfonf txnft0wf0,f&ef

twGufvnf;aumif;? rkefUpm;&ef twGufvnf;aumif; rdb\ypönf;udk rEIdufcJUbl;ygyJvsuf

avmif;upm;zdkUtwGuf qdkygu (vufudkifr&SdvQif) rEIdufyJ raeEdkifatmif jzpf&jcif;yif

jzpfavonf/ avmif;upm;jcif;[lonfrSm pJGrdvQif rvkyfyJraeEdkifatmif &Sdwwfí tvGef

aMumufzdkUaumif;aom tusifhqdk;wckjzpf\/ avmif;upm;jcif;onf Edkifcsifaom ]avmb}

t&if;cHonf rSefaomfvnf; ]pJG} vmaomtcgürl Edkifjcif;&IH;jcif;udk tyxm;í upm;ae&rS

touf&Sif&avmufatmif oabmxm;onfh tajctaersKd;okdU a&muf&jcif;udkvnf; udk,fwdkif

BuKH&bl;ygonf/ þtwGufaMumifh axmifwef;usavmufonfh tjzpfrsKd;odkU a&mufcJU&bl;jcif;

udkvnf; oufqdkif&mae&mü azmfjyygOD;rnf/

yxrtBudrf cspfBudKufrdjcif;

8wef;ü&SdpOf uREkfyfwkdU\0if;xJwGif uav;oli,frsm; vGefqGJwrf;upm;Mu&\/ xdkESpfü

rEÅav;NrdKUwGif rdk;acgifvSí tcsKdUt&yfrsm;ü naewdkif; vGefyJGBuD;rsm;usif;yav&m w&kwfwef;

vGefyGJrSm tvGefBuD;us,fí BudwfBudwfwdk;pnfum;vSonf/ uREkfyfwdkU oli,frsm;vnf; tjcm;

t&yfrsm;rS vGefyJGBuD;rsm;udk twk,lí nwdkif; vGefqGJwrf;upm;Mujcif; jzpfay&m a,musfm;

uav; rdef;uav;rsm;omru vlBuD;rsm;vnf; (usm;a&mryg) yg0ifMu\/ upm;jcif;qdkí

bmrQcGifhrjyKcsifaom uREkfyf\zcifyifvQif w0if;vkH; qlnHvsuf&SdaomaMumifh cGifhjyK&awmh

onf/ vGefyGJwcsDqGJNyD;í &yfem;vsuf&SdpOf rdef;rBuD;wa,muf\ &ifcGifüxdkifvsuf pdwf0if

pm;aom trlt&mESifh uREkfyftm; pdkufMunfhaeaom rdef;uav;wa,muf\ rsufESmonf

uREkfyf\rsufvkH;rsm;ESifh wyfueJqdkifvdkufrd\/ xdktcdkufü rdef;uav;\rsufESmonf vqef;

12&uf vrif;ESifh yPm&vsuf&SdaomaMumifh uREkfyftm; olu xif&Sm;pGm jrifaumif;rSjrifrnf/

- 78 -

Page 79: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uREkfyfurl olUrsufESmudk xif;xif;BuD; jrifae&onf/ (uREkfyfrSm vlacsmuav;wa,muf

r[kwfaomfvnf; ywf0ef;usif&yfuGufrsm;wGif t&G,fESifhrvdkufatmif twef;tjrifhqkH;aom

t*Fvdyf ausmif;om;uav;tjzpfESifh w&yfvkH;u pdwf0ifpm;rI&SdMujcif;udk uREkfyf&dyfrdí

*kPfvnf;,lrdonf/) uREkfyfonf rdef;uav;ESifh rsufvkH;csif;qdkifrdonfESifh wNydKifeuf ESvkH;

om;onf &ifbwfudk ]'def;} ueJjrnfrwwf wcsufaqmifhvdkufjcif;udk odvdkuf&onf/ ,if;okdU

jzpf&jcif;rSm xdkrdef;uav;tm; cspfBudKuf&aumif;rSef; odaomaMumifhr[kwf? uREkfyftay:ü

pdwf0ifpm;ykH&onf[k auseyfrI&Sd&kHrQaMumifhvnf;r[kwf (ygawmhygonf/) vlausmif;ü aecJU

&pOfu ]uBuD;a&;uowfuuf} [k pmtHoHMum;cJU&bl;onfh rdef;uav;ESifh &kyfqif;oP²mef

wljcif;udk owd&vdkufrdaomaMumifh jzpfygonf/ tom;nKdjcif;? qH&pfqHawmufxm;jcif;?

rsufvkH;tdrfBuD;jcif;rSpí rsufESmtqifajyykHwdkUrSm wjzwfwnf;qdk&ravmuf wlnDvSay&m

yxrü xdkpOfurdef;uav;yif jzpfacsoavm[k xifvdkufrd\/ okdU&mwGif yxrdef;uav;rSm

uREkfyfxuf okH;av;ESpfcefUBuD;í þrdef;uav;urlum; uREkfyfESifh &G,fwljzpfaomaMumifh

wa,mufwnf;r[kwfjcif;udk od&ygavNyD/ rnfodkUyifjzpfap uREkfyf\ESvkH;om;ü rdef;u

av;\ ykHoP²mef &dkufESdyfvdkufNyD;jzpfouJUodkU pGJoGm;cJUNyDjzpf&m xdknOfhtzdkUü vGefqGJzdkU

pdwfr0ifpm;awmhyJ rsufESmcsif;qdkifí MunfhzkdUavmufom tcGifhtvrf;&Smvsuf &Sdygawmhonf/

omíxl;qef;onfrSm þrdef;uav;onfvnf; uefx&dkufwOD;\ orD;jzpfonf[k od&jcif;

yif jzpfavonf/ þtaMumif;udk pOf;pm;rdaomtcgrsm;ü (orD;&nf;pm;yif r[kwfaomf

vnf;) ]þrdef;uav;um; ig\zl;pm&Sifjzpfí vGJEdkifzdkUr&SdNyD} [k atmufarhcJUrdygonf/

woufwmwGif taysmfqkH;aomyJG

8 wef;ausmif;om;tjzpf (1905 ckESpf)onf uREkfyftzdkU&mü ]&wemykHqdkufaomESpf} jzpfonf

[k txufwGif azmfjycJUay&m 4if;ESpfwGif yxrOD;qkH; wu,fcspfBudKufolESifh rsufESmcsif;

qdkif&onfh MunfEl;p&mtjzpfrsKd;tjyif tjcm;aom aysmfp&mBuD;wckESifhvnf; BuKHcJUayonf/

4if;rSmum; a&Tpm&Hbk&m;yJGodkU oGm;&aom tjcif;t&maywnf;/ uREkfyf 5wef;ü&SdpOfu

]ro'¨g&nfo'¨g&nf} oGm;cJU&jcif;aMumifh xifoavmuf raysmfcJU&ojzifh t>rufrQavmufom

azmfjycJU&m þwacgufürl rdk;rjrifavrjrif qdk&ravmuf aysmf&TifcJU&onfhtwdkif; a&S;acwf

a&Tpm&Hbk&m;yJGESifh þacwfbk&m;yJGwkdU\ jcm;em;ykHudk rrSDvkdufolrsm; em;vnfpdrhfaomiSm

a&;om; azmfjyvdkuf&ayOD;rnf/

- 79 -

Page 80: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

yGJxGufMuNyD

ausmif;ydwf&ufwumwkdUwGif t&SnfqkH;jzpfí (xdkacwfu 45&uf ydwfonf/) ausmif;ol

ausmif;om; taygif;wkdU\ tarQmfvifhqkH;jzpfonfh aEG&moD ausmif;ydwfvkdufonfwGif uREkfyf

onf ajcaxmufESifhajrBuD; xd&onfrxifyJ avay:ü 0JysHvm&onfhES,f ausmif;rStdrfodkU

ajcukefokwfum jyefvmcJU\/ ESpfwdkif;vnf; þ&ufwGif aysmfyg\/ þESpfrlum; txl;wvnf

aysmfvSygonf/ taMumif;rlum; þnwGif a&Tpm&Hbk&m;yJGodkU oGm;Murnf[k odxm;&aom

aMumifhaywnf;/

tdrfodkUa&mufonfESifhwNydKifeuf bk&m;yJGodkUoGm;&eftwGuf csufjyKwfaMumfavSmfjcif;? vSnf;rsm;

iSm;&rf;jcif;? ypönf;rsm;jyifqifMujcif; ponfwkdUudkjrif&onfrSm uREkfyftzdkU&mü NidrfNidrfxdkif

raeEdkifyJ aqGUaqGUckefrQ aysmfvSygawmhonf/ wpfpkHwpfa,mufaomolonf uREkfyftm;

ewfjynfokdU tvnftywf vdkufrnfavm[k ar;jim;tHU/ uREkfyfu a&Tpm&HujyefrS vdkufrnf[k

ajymvdrfhrnfxifonf/ waygif;vjynfhausmf 5&uf n 9em&D tcsdefcefU (vxGufcsdef)wGif

uREkfyfwkdUtdrfrS vSnf;ESpfpD;ESifh t&yfxJrS vSnf;av;ig;pD;wkdUonf wtdrfudkwtdrf toHjyKum

wNydKifwnf; twlwuG xGufvmMu\/ uREkfyfrSm &ifxJü jrL;xl;vGef;vSí ratmifhEdkifonfESifh

aw;csif;wyk'f [pfíqdkvdkufrdonf/ uREkfyfwkdUtdrfrS vSnf;ESpfpD;teuf wpfpD;wGif uREkfyfwkdU

tdrfom;rsm;ESifh rdef;rtvkyform;rsm; ygMuí tjcm;wpD;wGif a,musfm;tvkyform;rsm;ESifh

uREkfyfwdkU pD;eif;vdkufygMu&m zcifrlum; taysmftyg;rBudKufqdkum rvdkufygacs/ rSefaom

pum;udk qdk&vQif uREkfyfonf vGwfvGwfuRwfuRwf aysmfcsifaomaMumifh zcifrvdkufygjcif;

twGuf 0rf;omonf/ uREkfyf\zcifrSm t*Fvdyftac:tm;jzifh Kill-Joy aysmfjcif;udk rMunfh

Edkifol[k ac:&rnfxifonf/

atmifyifv,furf;&dk;wpfavQmuf

uREkfyfwkdU\t&yfrS vSnf;rsm;onf atmifyifv,furf;&dk;odkU a&mufMuaomtcg vSnf;wef;

&SnfBuD;ESifh qkHrdMuí 4if;txJü ae&m,lum tygt0ifjyKvsuf armif;ESifMuav\/ xdktcsdef

ürl vrif;onf tawmfjrifhvmNyDjzpfí vSnf;wef;BuD;\ &Snfvsm;jcif;udk jrifEdkifavNyD/

okdU&mwGif rnfrQavmuf &Snfvsm;onfudkrl rjrifEdkifacs/ rEÅav;wNrdKUvkH;rS bk&m;yJGoGm;

rsm;onf þtcsdefwGif þae&mokdUa&mufatmif (vem&D)jzifh vSnf;armif;vmjcif; jzpfaom

aMumifh aygif;qkHrdMu&mwGif ESpfjyokH;jy &Snfvsm;ygvdrfhrnf/ xdkpOfurl AD&dkvSnf; wpD;wavrS

wyg; jrif;&xm;? jrif;vSnf;? rdkwmum;? a'gufuwf? buf*Dpaom ,mOfrsKd;ryg/ aygif;rdk;ESifh

- 80 -

Page 81: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

EGm;vSnf;awGcsnfh jzpfMuí taES;tjrefr&Sd/ wpD;udkwpD;u ausmfwufjcif;vnf;r&Sd/ (vrf;

usOf;aomaMumifh ausmfwuf&efvnf;rjzpfEdkif)/ wpD;aemufrSwpD; wjznf;jznf;wtdtd Zdrf&Sd&Sd

ESifh armif;ESifMuavonf/ atmifyifv,fuefrSm uef[líac:Muaomfvnf; pifppftm;jzifh

ta&SUawmif&dk;rS pD;usvmaom rdk;a&rsm;udk wm&dk;jzifhqD;umxm;jcif; jzpfaomaMumifh ]wbuf

qnf} BuD;rQom jzpfav&m xdkpOfu aEG&moDjzpfí a&r&Sdaomfvnf; ,ckuJUokdU v,fuGufrsm;

r[kwfyJ uefpGef;yiftp&Sdonfh [if;&Gufyifrsm; aygufa&mufvsuf&Sd\/ bk&m;oGm;rsm;onf

olckd;'jrvnf; raMumuf&? tcsdefvkí tvkyfvkyfMuaom acwfr[kwfojzifh uwdkufu&dkuf

vnf; oabmrxm;yJ vomomwGif vSnf;oHwtdtdESifh armif;ESifvmMu&m vSnf;rsm;ay:rS

vnf;aumif;? vSnf;rsm;eHab;rS ajcvsifavQmufolrsm;u vnf;aumif; aw;csif;oHw[dk[dkESifh

uefaygif&dk;wckvkH; qlnHvsuf&Sd\/ awmifNyKH;yJG? &wemh*lyJGponfh ewfyGJrsm;uJUodkU wa,muf

ESifhwa,muf aemufajymifjcif;r&SdyJ £ajE´&&ESifh oGm;Mu&m 0goemygaom a,musfm;uav;

tzJGU? rdef;uav;tzJGUrsm;u wcsDwcsDwGif vSnf;ay:rSqif;um uckefoDqdkMuNyD;aemuf tm;&

aomtcgrS vSnf;ay:odkU jyefwufMuav\/ uREkfyfrSm tvkyform;rsm;xHrS usufrSwfxm;

onfh q&myk\ aw;csif;? udkbausmh\ ]NrdKifx}? py,foufBuD;\ ywÅjrm;rSef*l (q'´ef

qifrif; awmvm;) ponfrsm;udk okH;xyfav;xyfru qdkNyD;ojzifh armcJUavNyD/ (rdcif

oifay;onfh ]ysKdU} ]BudK;} ponfwkdUrSm þae&mrsKd;ESifh ravsmfaomaMumifh csefxm;vdkuf&onf/)

at;at;aq;aq;acwf

&maygif;rsm;pGm yg0ifonfh vSnf;wef;BuD;jzpfí wcgw&HwGif vSnf;wpD;wavrQ ]0if&dk;} usKd;

wwfao;&m xdktcgwGif vSnf;wef;BuD;wwef;vkH; &yfem;um vSnf;orm;tm;vkH; 0dkif;0ef;

ulnD vkyfudkifay;Mu&\/ tcsdeftpdk;&ouJUokdU &Sdaomacwfjzpfí ]rNyD;ao;bl;vm;} ]jrefjref

vkyfMuprf;yg} ]aemufusaevdrfhr,f} ponfjzifh nnf;nLjcif;? a&&Gwfjcif;r&Sd/ vSnf;orm;awG

tvkyfvkyfcdkufwGif bk&m;oGm;rsm;onf [dkrSmw0dkif; onfrSmw0dkif; ponfjzifh pk&kH;um oDqdk

uckefaeMu\/ vSnf;orm;rsm;rSmvnf; ]0if&dk;} twGuf opfyifckwfolckwf? jzwfoljzwf?

xpfolxpf? ajzmifholajzmifh? a&Gola&G? ]wa,mufwcsuf ausmif;om;vuf} qdkbdodkU 0dkif;0ef;

vkyfudkifvkdufMu&m bmrQMumao;onfrxif&rD 0if&dk;wacsmif; ckwfNyD;acsmNyD;oGif;NyD; jzpfí

qufvuf xGufEdkifMuavNyD/

aysmf&rSauseyfaomvlrsKd;

- 81 -

Page 82: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

wHwdkif;&Snf&GmodkU a&mufMuaomtcg umvom;rsm;onf vSnf;rsm;ay:rS tvQKdvQKdESifh qif;

oGm;Muí tkd;uav;rsm;qJGum jyefvmNyD; vSnf;ay:okdU jyefwufMu\/ þum;tjcm;r[kwf?

]yifusa&} ac: xef;&nfcg; 0,fMujcif;jzpf\/ vSnf;wef;BuD;um; r&yf? ol0ifigxGufjzifh

wa,mufwvSnfhpD 0,fMujcif;jzpfMu\/ bk&m;yJGodkU oGm;Mujcif;jzpfaomfvnf; aysmf&GifrIudk

vufrvTwfcsif/ tokbcs&müyif pdefyef;olawmf\ 'dk;ywf0dkif;uwD;í bkef;awmfBuD;\

acgif;udk ajrSmufupm;csifaom vlrsKd;jzpfaomaMumifh xef;&nfaomufjcif; rQavmuftwGuf

tHUMop&mr[kwfay/ odkU&mwGif þbk&m;yJG\ csD;usK;zG,fwckrSm umvom;rsm;\ vSnf;rsm;ü

udk,fh ]jrL} tdk;ESifhudk,f armfhMuaomfvnf; awmifNyKH;ponfh ewfyJGrsKd;rSmuJUokdU rl;oH? ,pfoH?

rawmfwa&mf ajymifavSmifoH[lí wcGef;rQyif rMum;&acs/ uREkfyfwkdU\vSnf;rS tvkyform;

rsm;vnf; bk&m;wumrsm; r[kwfMuojzifh jrLtdk;rsm; 0,faomufMuí uREkfyftm;vnf;

ay;Muao;\/ okdU&mwGif uREkfyfrSm xdkpOfu þpmtxd rwuf&ao;ojzifh jiif;vdkufEdkifyg

onf/ trSefrSm rdcifwa,mufvkH;ygonfh yJGrsKd;wGif þrQavmuf ]pmBuD;ayBuD;} wufí

oif&ef rjzpfEdkifaomaMumifh jzpfygonf/ waMumif;rSmvnf; uREkfyfonf zcifudkaMumufo

avmuf rdciftm; &dkaoav;pm;ygonf/ jcm;em;ykHum; aMumufjcif;[lonfrSm rjrifuG,f&mwGif

vkyfwwfí &dkaoav;pm;jcif;rlum; rsufarSmufrsufuG,fra&G; MoZmanmif;wwfjcif;yif jzpf

avonf/

aMumufaomfvnf; aysmf\

vSnf;wef;BuD;onf t&kPfrwufrDtcsdefwGif a&Tpm&HrkefawmokdU 0ifvmMu&m tcsKdUae&mrS

taiGUwacsmif;acsmif;&Sdaom qifacs;ykHBuD;rsm; awGUolrsm;awGUMu\/ acs;ykHBuD;rsm;rSm qif,Of

rsm; pGefUcJUjcif;r[kwf? qif&dkif;rsm;\ypönf; jzpfonfqkdojzifh vSnf;rsm;ay:ü toufr&I0HUyJ

ukyfívdkufaom rdef;rrsm;vnf;&SdMu\/ uREkfyfrlum; tqef;topfqdkvQif Munfhcsifwwfaom

0goemESifh pGefUpm;csifwwfaom txkHtavhaMumifh tjcm;vlrsm; awGUonfqdkaom ae&mokdU

vSnf;ay:rSqif;í oGm;Munfhrdatmif MunfhcJUygao;onf/ acs;ykHBuD;udk jrif&aomtcgü

raMumufwwfonfr[kwf? aMumufcJU&yg\/ okdU&mwGif aMumuf&jcif;onfyifvQif t&om

wckjzpfonf[k uREkfyf ,lqygonf/ qif&dkif;ajc&mrsm;um; tESHUtjym;yif awGUcJUMu&ojzifh

þbk&m;yJGokdU vm&jcif;rSm pGefUpm;cef;BuD;wck (Great Adventure) taejzifh trSwf

xifvsuf &Sdygawmhonf/

- 82 -

Page 83: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

tvkyfudk,fpDESif h

&Srf;rdzk&m; &SifrGefv\ em;awmif;uscJUonfqdkaomacsmif;udk jzwfausmfí pcef;csrnfhae&modkU

a&mufMuaomtcg o&ufyifBuD;rsm;onf t&Gufcsif;xdrwwf qufpyfum aygufa&mufvsuf

&Sdí w&yfwnf;rS twlvmMuaom vSnf;rsm;onf w0dkif;wnf;jzpfatmif eD;uyfpGm a&G;cs,f

Muí zsm? &dkif? oifjzL;rsm; cif;olucif;? uefUvefUumrsm; umoluum? rD;zdktwGuf usif;

wl;oluwl;? zdkuaemuf&Smolu&Sm? o&ufzl;aumufoluaumuf? a&cyfolucyf? wHjruf

vSJoluvSJ? xif;acGoluacG tvkyfudk,fpDESifh aysmf&GifpGm aqmif&Gufvsuf&SdMu\/ þtxJwGif

wnvkH; wa&;rQrSdwfcJU&olr&SdyJ vSnf;ay:ü aMumifawmifvkdufcJU&olcsnf; jzpfaomfvnf;

vwfqwfvdkufMuykHrSm ESif;cHxm;onfh yef;yGifhrsm;ozG,f tzl;tnGefUwvlvlESifh ckefqGckefqG

jzpfvsuf&SdMuavonf/ rnfodkUqdkap uREkfyfwa,mufrlum; txl;wvnf&TifjrL;vsuf&Sd\/

taMumif;rlum; zcifrMunfromESifh vdkufcJU&onfh vGefcJUaomav;ESpfu wacgufESifh

nDtpfudkarmifESr rdcifESifhwuG tdrfeD;csif;rsm;yg vm&onfh þwacguf\ jcm;em;ykHudk rMum

cP owd&vsuf &SdayaomaMumifhwnf;/

waygif;vjynfhausmf 5&ufaeUnü xGufí 6&ufaeU eHeufa&mufNyD; ESpfntdyfum vjynfh

ausmf 8&ufeHeufwGifrS jyefMu&aomyJGjzpfí &uftawmf&Snfoavmuf MunfEl;zG,f aumif;vS

onf/ ESpfpOfvmonfqdkaom ig;BuD;rsm;udkMunfh&jcif;? jrpfi,fqdyfü a&csKd;&jcif;? (OoQpfoD;

rsm; aygvSonf? wjym;zdk; 8vkH;&onf/) aps;wef;BuD;wavQmuf avQmuf&jcif;? a&Tpm&H

ykwD;rsm; 0,fí vnfyif;üpGyf&jcif;? xl;qef;aom apwDawmfudk zll;&jcif;wkdUrSm vltrsm;

aysmfwwfMuaom tjcif;t&mrsm; jzpfayonf/ uREkfyftzdkU&müum; a&csKd;NyD;wufvmí

o&ufuif;rsm; wzkwfzkwfa<uusvsuf&Sdonfh o&ufyifBuD;rsm;\ t&dyfatmufü yltdkufp

jyKvmonfh þwaygif;v&moDwGif yufvufvSefum rkefUyJom;a&pmrsm; 0g;ae&jcif;onf

aysmfp&mtaumif;qkH;[k qkH;jzwfcJUygonf/ tjcm;aom aysmfp&mBuD;wckrSm o&ufyifBuD;rsm;

atmufü eHeufpmnpm pm;aomufMu&mwGif w&yfwnf;twlvmMuaom vSnf;rsm;rS

w0dkif;ESifhw0dkif; wzGJUESifhwzGJU tqef;tjym; [if;cGufaumif;rsm; tay;t,lvkyfMujcif;aMumifh

[if;aygif; q,fhav;ig;cGufpm;&í armarmESifh aysmfaysmfBuD;&Sdaeaom uREkfyftzdkUrSm wouf

wGif wqufwnf; tNrdef&SufqkH;aom xrif;ig;eyf[lí rSwfwrf;wif&ygonf/

apwDawmf\ xl;jcm;csufrSm tjcm;aom apwDawmfrsm;uJUodkU ta&SU? taemuf? awmif? ajrmuf

wnf; [laom t&yfav;rsufESmodkU wnfhwnfhwl&l rsufESmrrlyJ cyf&GJU&GJU cyfapmif;apmif;

&Sdaejcif;yif jzpfavonf/ &Srf;rdzk&m; &SifrGefvtm; bk&ifu jynfawmfjyefap&mwGif apwDawmf

udk jrwbufjzifhywfum opömjyKí vSnfhvkdufjcif;aMumifh apmif;&GJUoGm;onf[k ajymMuav

onf/ uREkfyfrSm cyfi,fi,fuwnf;uyif pdwful;,Oform;wa,mufjzpfí tu,fwEÅK

- 83 -

Page 84: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

þtwdkif; jyKvkyfcJUjcif;rSefygvQif &SifrGefvonf apwDawmf\ þwbufwGif þae&mavmuf

ü xdkifjcif;jzpfvdrfhrnf[k a&mf&rf;rSef;qum tawmfvGrf;cJU&bl;ygonf/

aemufqkH;aysmfenf;wck

vjynfhausmf 8&ufaeU eHeufapmapmuyif aumfaZm? uefUvefUum? zsm? &dkif? oifjzL; rsm;

&kyfodrf;í tjyefc&D;twGuf jyifqifMuavNyD/ þbk&m;yJGwGif aemufqkH;aom aysmfjcif;taejzifh

umvom;rsm; aysmfMuonfhtjcif;t&mwckudk rSwfrdao;\/ vSnf;rsm;onf em;awmif;us

acsmif;udk jzwfausmfMu&mwGif tjyefc&D;tzdkUü tqif;bufurf;yg;onf cyfajyajy &Sdaomf

vnf; twufbufurf;yg;rSm tawmfrwfapmufaomaMumifh vSnf;ay:rSvlrsm; tm;vkH;qif;í

vSnf;cGufcsnf; wufMu&\/ okdUESifhyif urf;yg;\ rwfapmufjcif;aMumifh EGm;rsm;onf

wudk,fvkH; taMumNydKif;NydKif;xonfudk jrif&avmufatmif tm;cJí &kef;wufMu&\/ þwGif

twufbufurf;yg;ü umvom;rsm;onf pk&kH;um apmifhaeMuí vSnf;rsm;udk wpD;NyD;wpD;

urf;yg;twufBuD;wGif wGef;wifay;Mu\/ w,fawmfwJUvlawGygwum;[k rcsD;rGrf;vkdufyg

ESifhOD;? 4if;wkdUonf vSnf;wpD;udk urf;yg;apmuftwufBuD;twdkif; wGef;wifMuí xdyfodkU

a&mufcgeD;wGif &kwfw&uf vTwfypfvdkufMuav&m EGm;ESpfaumifrSm vG,ful&mrS trSwfwrJU

tcufawGU&onfESifh t&Sdefysufum EGm;a&mvSnf;yg vefusoGm;av\/ þtjcif;t&mudk

apmifhí MunfhMuaom y&dowfuvnf; &,farmMuav\/

þokdUjzifh vSnf;wpD;vQif wacgufrQ 'vdefUacgufauG; jyefusvmNyD;rS aemufwBudrf twuf

wGif xdyfodkUa&mufatmif wGef;wifvkdufavonf/ Avaumif;aom EGm;BuD;rsm;vnf; rouf

omacs/ tb,fhaMumifhqdkaomf oefpGrf;vSaom EGm;BuD;rsm;udk urf;yg;xdyfodkU a&mufvkqJqJ

wGif vTwfay;vkduf&kHESifhrNyD;yJ vufvTwfcgeD;ü rodromESifh jyefí qGJcsvkdufMuaomaMumifh

jzpfavonf/ tvGeftrif;oefpGef;aom EGm;rsm;ESifh yg;eyfaom vSnf;orm;rsm;rSwyg;

',D;',dkifESifh aemufjyefvdrfhusMujcif;tm;jzifh y&dowftm; wBudrfjzpfap azsmfajzoGm;Mu&

onf csnf;jzpfavonf/

yJGoGm;aMumhaMumh yGJjyefarmfharmfh

- 84 -

Page 85: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

em;awmif;usacsmif; twufvrf;\ xpfaighrIaMumifh tjyefc&D;wGif vSnf;rsm;onf tvmc&D;

rSmuJUodkU woDwwef;BuD; rarmif;MuawmhyJ udk,fh&yfuGufESifh udk,fhtkyfpkrQavmufom tazmf

vkyfEdkifMuawmh\/ þbk&m;yJGwGif rdrdudk,fudk taysmfqkH;wa,muftaejzifh oabmxm;rdaom

uREkfyfyifvQif aw;csif;oDqdkcsifpdwf r&SdawmhyJ tvkyform;wa,mufa,muf\ aygifay:wGif

OD;acgif;wifí rSdef;csifcJUavNyD/ jzpfvnf; jzpfoifhonf/ tb,fhaMumifhqdkaomf uREkfyfrSm

okH;nvkH;pkaygif;ygrS 10em&DrQyif rtdyfcJUojzifh rsufawmifrsm; pif;aeNyD jzpfaomaMumifh

aywnf;/ vdifoabmryg&SdyJ vli,fhobm0oufoufjzifh tl&TifjrL;wl;cJU&jcif;rsm;wGif

ppfudkif;awmif&dk;okdU yxrtBudrf a&muf&bl;aomwacgufESifh þwyJGonf pdwfxJwGif

]pm;NrKHUjyef} í rNyD;qkH;Edkifonfh tjcif;t&mESpfckaywnf;/ ae&Sdeftawmfjyif;vmaomtcg

uREkfyfwkdU&yfuGufrS vSnf;av;ig;pD;wdkUonf t&kPfwufrS xícsufcJUMuonfh xrif;[if;

rsm;udk opfyif&dyfaumif;aumif;wGif &yfem;&if; pm;aomufMuavonf/ a&SUtzdkUwGif

aeuvnf; yljyif;vmojzifh tl&Tifcef;NyD;qkH;í 0rf;AdkufawmifhawmifhESifh acGMuolwkdUom rsm;

awmh\/ tjyefc&D;ü uREkfyftrSwf&aom tjcif;t&mwckrSm uREkfyfwkdU\vnfyif;ü

]a&Tpm&HykwD;} [kac:onfh xef;&GufykwD;0grsm;pGyfvsuf jyefvmMupOf atmifyifv,fuef&dk;&Sd

atmifyifv,f&Gmü usif;yonfh ]ay:awmfrl} bk&m;yJGtNyD;ESifh qkHpnf;í 4if;bk&m;yJGjyefrsm;

onfvnf; rEÅav;okdU uREkfyfwkdUESifhtwl a&maESmum jyefvmMu\/ 4if;yJGjyefrsm;\ vnfyif;

wGifvnf; uREkfyfwkdUenf;wl xef;&GufykwD;rsm; pGyfxm;Muav&m xdkolwkdUonf a&Tpm&Hbk&m;odkU

a&mufatmifoGm;&ef rwwfEdkifojzifh ]aeUcsif;jyef} jzpfEdkifaom þbk&m;yJGokdU vma&mufum

]a&Tpm&Hjyefrsm;} taejzifh rEÅav;NrdKUokdU 0ifMujcif;jzpfonf[k od&avonf/ (uREkfyfwdkU

vlrsKd;um; BuHBuHzefzef [efaqmifcsifaom vlrsKd;aywnf;[k atmufarhcJUrdonf/)

acwfpm;aomaw;wyk'f

8 wef;ü&SdpOf uREkfyftm; txufwef;ausmif;om;BuD;rsm;ESifh ESD;ESD;&if;&if; jzpfaponfh tjcif;

t&mwck ay:aygufcJUjcif;udk rSwfrdygao;\/ xdkacwfu ausmif;om;rsm;\ xkH;pHwckrSm

atmufwef;ausmif;om;rsm;onf txufwef;BuD;rsm;rS ausmif;om;rsm;udk MunfndKpGmESifh

armfhMunfhMuí txufwef;ausmif;om;rsm;url atmufwef; ausmif;om;uav;rsm;tm;

]]zkwfavwJUig;yd &Sdonf[krrSwf}} qdkaom pum;uJUokdU vlzwfrxifwwfMuay/ waeUoü

uREkfyfonf aeUausmif;wufcgeD; 15 rdepfcefU vdkao;aomtcsdefwGif 8 wef;oifaom

ausmif;cef;xJü py,foufBuD;qdkonfh ]ywÅjrm;rSef*l} oDcsif;udk wD;wdk;oDqdkjyovsuf&SdpOf

tcef;tjyifbufrS avQmufoGm;Muonfh udkxGef;vStygt0if 9 wef;ausmif;om;wpk Mum;

onfESifh 0ifvmMuí udkxGef;vSu ]]a[hazodef;? 'DoDcsif;udk rif;tptqkH;&ovm;}} [k

- 85 -

Page 86: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

ar;ojzifh uREkfyfu &aMumif;jyefajym\/ þwGif 9 wef; ausmif;om;BuD;rsm;onf uREkfyftm;

ausmoyf&ifoyfvkyfMuí pm&GufESifhcJwHrsm; xkwfMuav\/

cufcJpGmul;&jcif;

þae&mü 4if;aw;csif;\ vlBudKufrsm;ykHESifh cJ,Of;pGm uREkfyf&ykHudk azmfjy&ayOD;rnf/ rEÅav;

NrdKUwGif xdkacwfu &kyfao;rif;om; rif;orD;rsm; oDqdkonfh aw;csif;rsm;onf tvGef

acwfpm;\/ Zmwfrif;om; OD;zdk;pdefBuD;rSm xdktcsdefwGif ay:aygufNyD;jzpfaomfvnf; þaemuf

(uREkfyftxift&) 2 ESpf avmufMumrS ol\oDcsif;rsm;udk umvom;rsm; vrf;avQmufqdkaom

tjzpfodkU a&mufvmonf/ xdkpOfu txl;emrnfBuD;í ,aeUwdkif tpm;xdk;&ef (okdUr[kwf

EIdif;,SOfíajym&ef) ray:aygufao;onfh &kyfao;rif;orD;ESifh rif;om;rsm;um; q&myk?

udkbausmh? py,foufBuD;? udkpdefcdk? udkzl;ndKwdkU jzpf\/ 4if;wkdU\yg;pyfrS aw;csif;

tqef;rsm;onf umvom;rsm;\ yg;pyfodkU a&mufonfhtcg 4if;wkdUonf bm*sm? Aswfapmif;

paom wl&d,mrsm;ESifh wGJum ntcsdefrsm;wGif vrf;rsm;ay:üavQmufí oDqdkwwfMuavonf/

tcsKdUaomvrf;rsm;rSm xdkuJUokdUaom wD;0dkif;rsKd; w0dkif;NyD;w0dkif; avQmufvmwwfojzifh

vrf;eHab;rS tdrfrsm;rSm þacwfa&'D,dkrsm;ozG,f tqufrjywfvkbeef; em;axmif&

avonf/ uREkfyf&xm;aom py,foufBuD;\ ]ywÅjrm;rSef*l} aw;csif;rSm ay:cgpvnf;jzpfí

umvom;rsm;vnf; r&ao;? useatmif oDqdkwwfolvnf; r&Sdao;yJ tvGefvnf; vlBudKuf

rsm;onfESifh wefzdk;&SdvSaom aw;csif;wyk'fjzpfay\/ xdkUaMumifhvnf; udkxGef;vStrSL;&Sdaom

ausmif;om;BuD;rsm;onf uRekfyfxHylqmjcif; jzpfavonf/

uREkfyfrsufESmyGif hvdkufykH

þaw;csif;udk uREkfyf&ykHum; þokdUwnf;/ &kyfao;rif;om; py,foufBuD;\ rif;orD;

udkatmifomü r,m;i,fwa,muf&Sd&m rif;om;rif;orD;wkdU rnfonfrSm 4if;wkdU\ aw;csif;

opfrsm;udk t&yfom;rsm;okdU ay;avhr&Sdaomfvnf; rif;orD; udkatmifomrlum; r,m;i,f\

ylqmjcif;aMumifh ay;&\/ uREkfyfwkdUtdrfrS tvkyform;acgif;aqmif udkawmufxGef;onf

xdkrdef;rESifh cifrif&if;ESD;rI&Sdí 4if;aw;csif;udk qdkykHqdkenf;ESifhwuG awmif;,lvmcJU&m uREkfyfrSm

4if;wkdUxHrS &Sdckd;OD;wif oif,l&jcif;jzpfavonf/ okdUjzpf&um; udkxGef;vSwdkU vlpktay:ü

uREkfyf rsufESmyGifhvdkufykHrSm ajymzG,f&mr&Sd? ]]rif;uav;w,fedyfouGm}} [k cPcP ausmoyf

- 86 -

Page 87: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

&ifoyf csD;usL;Mubl;avonf/ uREkfyfuvnf; aw;csif;udk cJcJ,Of;,Of; ,lcJU&onfhtjzpfESifh

wuG ajymjyí useatmifqdkjypOf olwkdUvlpkvnf; vdkufí ul;Muavonf/ uREkfyf\

aw;csif;rSm cspfcef;BudKufcef;ESifh ywfoufonfh ]opöm} xm; aw;csif;rsKd;r[kwfyJ tavmif;

awmf q'´efqifrif;tm; aomEkw¦dK&frkqdk;u cJ,Of;pGmoGm;NyD; tpG,fudk jzwf,ljcif; taMumif;

jzpfí rsm;pGmaom umvay:aw;csif;rsm;uJUokdU ruG,faysmufyJ ESpfaygif;twefMum oDqdkvsuf

usef&pfcJUavonf/ uREkfyfrSm þaw;csif;twGufaMumifh txufwef;ausmif;om;BuD;rsm;ESifh

oduRrf;&kHru? cifrifMuifemjcif;udk cH,l&&Sdav&m þodkUaomtjcif;t&monf uREkfyftzdkUü

olaX;om;rsm;ESifh cifrif&jcif;xufyif 0rf;yef;womESifh *kPf,lcJUrdygonf/ aemuf rsm;rMum

rDyif udkxGef;vS uG,fvGef&Smonf/

*kPfj'yfBuD;cJUaom 9 wef;

1905 ckESpfukefwGif 8 wef;atmifí 1906 ckESpfwGif 9 wef;odkU wuf&av&m þtwef;rSm

wuúokdvf0if (Entrance) twef;jzpfí ausmifwGif tjrifhqkH;jzpf\/ xdkpOfu jrefrmjynfwGif

,leDAmpDwD r&Sdao;ojzifh wuúodkvf0ifpmar;yJGudk umvuwÅm;,leDAmpDwDrS ppfaq;&ay&m

þ tjcif;t&monfyif 9 wef; ausmif;om;rsm; ajczsm;axmufp&m jzpfcJUavonf/

taMumif;rlum; 9 wef;pmar;yGJrSm tuf(zf)at? bDat pmar;yGJrsm;enf;wl b*Fvm;pmar;yGJ[k

ac:aomaMumifhaywnf;/ uREkfyfwdkU ausmif;om;rsm;onf jrefrmjynfü oD;oefU,leDAmpDwD

r&Sdjcif;aMumifh *kPfi,fonf[lí em;rvnfMu? b*Fvm;udk txifBuD;Muwkef;jzpfí b*Fvm;

pmar;yGJ 0if&jcif;onfyif *kPfj'yfBuD;wck[lí rSwfxifcJUMuavonf/ ausmif;om;wdkU

rnfonf pmar;yGJatmifí twef;wuf&onfqdkvQif 0rf;omMuNrJ jzpfaomfvnf; wuúodkvf

0ifac: 9 wef;okdU wuf&jcif;uJUokdU 0rf;omjcif;? *kPf,lrdjcif;um; rBuKHcJU&bl;yg/ uREkfyf

tzdkUrSmrl aetdrfywf0ef;usift&yfrsm;ü 9 wef;orm;[lí xdkpOfuvnf;r&Sd? ,cifuvnf;

r&SdcJUbl;onfhtwGufaMumifh tawmfb0ifjrifhcJUrdyg\/ þtwGufaMumifh uREkfyftay:ü

remvdkolrsm; &SdMuaomfvnf; uREkfyftm; ynm&Sduav;wa,mufozG,f av;pm;Muonfh

twef;uav;orm;rsm;vnf; ajrmufjrm;pGm&SdMuayonf/ tcsKdUrdbrsm;onf 4if;wkdU\

av;ig;wef; ausmif;om;uav;rsm;udk uREkfyfESifhtwl pmusufygapqdkum uREkfyfwkdU\

aetdrfokdU ydkUxm;jcif;rsm;&Sd\/ xdkvlwkdU\pdwfü ]y@dwmeOöao0em} qdkonfh r*Fvm

w&m;awmftwdkif; ynm&Sduav;wOD;xH qnf;uyfygap[laom oabmESifh ydkUMuavoavm

rqdkEdkifay/ uREkfyf\zcifum; tawmf*kPf,lykH&onf/

- 87 -

Page 88: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

]&ifbwf} rdwfaqG&jcif;

8 wef;okdU wuf&uwnf;u tvGefcifrifaom oli,fcsif;okH;a,muf&Sdjcif;udk azmfjycJUNyD;

jzpf&m 4if;wkdUteufwGif udkazrSm tdrfcsif;uvnf; eD;onfESifh txl;ojzifh cifrif&if;ESD;aom

rdwfaqGwa,mufjzpfvmí uREkfyf\woufwmwGif yxrOD;qkH;aom rdwfaqG&if; (Bosom Friend) wa,muf jzpfacsonf/ þt*Fvdyfpum;vkH;rSm ]&ifbwfrdwfaqG} [k t"dyÜg,f

&Sdav&m tvGefwdusay:vGifaom tokH;tEIH;jzpf\/ taMumif;rlum; &ifbwfxJü&Sdaom

tjcif;t&mtm;vkH;udk (taumif;a&mtqdk;yg) zGifh[wdkifyifí tBuHOmPfawmif;Edkifaom

rdwfaqGrsKd; jzpfaomaMumifhwnf;/ þrdwfaqGrsKd;onf wa,mufESifhwa,muf [efvkyfjcif;?

<um;0gjcif;? *kPfNydKifjcif; r&Sd/ wa,muf'ku©a&mufonfqdkvQif wa,mufu yg;pyfzsm;

uav;jzifh ]]0rf;enf;w,fAsm}} [k avmu0wfpum;ajymjcif;r[kwf? pdwfü wu,fxdcdkuf

atmif vIdufvIdufvSJvSJ 0rf;enf;í aumif;pm;vQifvnf; t[kwfwu,f 0rf;ajrmuf0rf;om

(rk'dwmpdwf) jzpfEdkifonfh rdwfaqGrsKd;udk qdkvdkayonf/ vlwdkif;vlwdkif;ü xdkokdUaom

rdwfaqGrsKd; b,fESpfa,mufpD &SdMuonfrqdkEdkif? uRekfyftzdkU&müum; (udkaztygt0if)

woufwmvkH;ü okH;av;ig;a,mufrQom BuKH&bl;ygonf/ (þokdUaom rdwfaqGrsKd;rSm

b0a&pufvnf; ygOD;rS awGUEdkif[ef wlayonf/)

wefzdk;&S dvSaom Mo0g'

9 wef;okdUwufí aEG&moD ausmif;ydwfrnfhaeUwGif jrefrmpmoifjyonfh q&ma&TrSefonf

uREkfyftzdkU&mü woufywfvkH; tokH;0ifonfh Mo0g'wck ay;bl;\/ (q&ma&TrSefrSm uREkfyf

wdkU\ 8 wef;q&mjzpfcJU&m 9 wef;okdU uREkfyfwdkUwufMuaomtcg 9 wef;jyq&monf

ukvm;vlrsKd; q&mwpfa,mufjzpfí jrefrmpmrwwfonfESifh q&ma&TrSefu uREkfyfwdkUtm;

jrefrmpmoifay;í ukvm;q&mopfu 8 wef;udk t*Fvdyfbmom oifay;jcif;jzifh tvJtvS,f

vkyfMuonf/) ausmif;ydwfrnfhnaeü q&ma&TrSefonf uREkfyfwdkUtm; t*Fvdyf0w¦Krsm; zwfjcif;

tm;jzifh t*Fvdyfbmom aumif;aumif;wwfatmif BudK;pm;MuzdkU a[majymNyD;aemuf ausmif;

qif;aomtcgwGif t*Fvdyf0w¦Kpmtkyf iSm;vdkolrsm;tm; ol\tdrfodkU vdkufcJU&ef ac:oGm;

av&m uREkfyfESifh tjcm;ausmif;om; av;ig;a,muf vkdufoGm;Mu\/ usefvlrsm;um; ,D;wD;

,m;wm;vkyfum rvdkufyJ csefae&pfcJUMuavonf/ vkdufoGm;olrsm;teufwGif udkaz?

armif&DESifh pufacGwdkU yg0ifMuonf/ pifppfrSm uREkfyfESifh þoli,fcsif;okH;a,mufonf

t*FvdyfbmomwGif tm;usrcH tNydKiftqdkif BudK;pm;Muolrsm; jzpfavonf/ þtaMumif;udk

jyefvnfokH;oyfonfhtcg uREkfyfwdkUav;a,muftm; cifrif&if;ESD;atmif csnfaESmifay;aom

- 88 -

Page 89: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

tjcif;t&monfum; t*Fvdyfbmom&yfü pdwf0ifpm;onfh txkHtavhcsif; wlnDrIyif jzpfwef

&macsonf/

(jrif;orm;tcsif;csif;? *Dworm;tcsif;csif; &if;ESD;wwfMuouJUokdUyif/)

aumif;vdkufonfhpmtkyf

uREkfyf,lcJUrdaom pmtkyfrSm csm;vfpf'pfuif;a&;onfh bmebD&wfcs (Burnaby Rudge) pmtkyfjzpfav&m uREkfyfonf 4if;0w¦Kudk BudK;pm;í zwfygaomfvnf; t&om cHEdkif

avmufatmif jynfhpkHpGm em;rvnfonf waMumif;? 0w¦Ktqifhtwef;uvnf; (uREkfyf\

t&G,fESifh rvkdufatmif) jrifhvGef;onfwaMumif;aMumifh 4if;0w¦Kpmtkyfudk csxm;í udkazxHrS

yoDykHjyif0w¦Kudk iSm;&rf;zwf&Iavonf/ yoDykHjyif0w¦K aumif;vkdufykHum; ajymrukefEdkif atmif

&Sdygawmh\/ vGefyJGü qkHcJUbl;aom rdef;uav;ESifh orD;&nf;pm; r[kwfjim;aomfvnf; pdwfxJü

cspfBudKufí aeU&SdorQ rsufvkH;csif;qkdifvsuf &SdMuNyDjzpf&m yoDykHjyifxJüygonfh 0w¦Kaygif;

rsm;pGmwkdUrS (Zmwfvdkuf) rif;orD;rsm;onf xdkrdef;uav;\ &kyfqif;oP²meftwdkif;csnf;jzpfí

rif;om;uav;rSmvnf; uREkfyfudk,fwdkifcsnf; jzpfaeavawmhonf/ vlysKdayguf t&G,fvnf;

jzpfjyef? pdwfxJü BudKufxm;olvnf;&Sdjyef? pdwful;,Ofwwfaom tavhtxkHuvnf;&Sdjyef?

ausmif;ydwfxm;onfh tm;vyfcsdefvnf; jzpfjyefav&um; uREkfyfrSm pmtkyfudkzwfvdkuf?

csxm;NyD; pdwful;vkduf? wzef aumufzwfvdkuf? ESpfNcdKufaom pmydk'frsm;udk ul;,lvkduf

ponfjzifh (tdyfcsdefpm;csdefrSwyg;) tcsdef&SdorQ zwfavawmhonf/ þtwGufaMumifh tjrwf

wck ay:xGufonfrSm zcifonf uREkfyftm; tvGefpmBudK;pm;onfqdkí bm*smwvkH; 0,fay;

ayonf/ (zcifonf wD;rIwfoHudk tvGef&GHUrkef;olwa,muf jzpf&um; 4if;tjyKtrlrSm

uREkfyftm; tpGrf;ukeftvdkvdkuf&Smjcif; jzpfavonf/)

wefzkd;&S daom t*Fvdyfpmacwf

yoDykHjyif0w¦Kudk bmomjyefxm;onfh t*Fvdyfpum; tokH;tEIef;rSm tvGefaumif;onf[k

q&mhq&mrsm; ajymoHMum;bl;ay&m uREkfyfrSm ausmif; 45 &uf ydwfonfhtwGif;ü 0w¦K

Zmwfvrf;\ t&omudk cHpm;&kHomru t*Fvdyfpm a&;ykHa&;enf;udkvnf; usufrSwfxm;onf

ESifh ausmif;zGifhí pmpDpmukH;wyk'f a&;om;Mu&onfwGif twef;q&mu uREkfyf\ ta&;

- 89 -

Page 90: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

tom;rSm wjznf;jznf;r[kwfyJ ckefvTm;íwufoGm;aMumif; (By leaps and bounds) csD;usL;ajymqdkbl;avonf/ [kwfykHvnf;&onf/ pmwESpfoifí wwef;wufaomtcgü

wkd;wufjcif; xuf xdk 45 &uf tqkH;ü wkd;wufjcif;onf ydkonf[k udk,fh[mudk,fvnf;

xifrdygonf/ xdkacwfü t*Fvdyfbmom tom;,laomacwfjzpfí awmfonfqdkvQif

wausmif;rSwausmif;okdUvnf;aumif;? w&kH;rSw&kH;okdUvnf;aumif;? tpdk;&XmewckrS wckodkU

vnf;aumif; owif;ysHUESHUwwfaom acwfjzpfavonf/ uREkfyfonf þtaMumif;udk

Mum;bl;jcif;aMumifh BudK;pm;csifaompdwf jzpfay:jcif;vnf; [kwfEdkifygonf/

toHxGufrSefuefatmifBudK;pm;oifhjcif;

t*Fvdyfbmom&yfESifh ywfoufí uREkfyftzdkU uHaumif;aom tjcif;t&mwckvnf; azmfjy

vdkygonf/ 9wef;q&m ukvm;vlrsKd; rpöwmtif;*vpfpf (Mr.Inglis) qdkolrSm uREkfyf

awGUbl;onfh (t*Fvdyfr[kwfaom) vlrsKd;uGJrsm;teufwGif t*Fvdyfpum;ajym taumif;

qkH;xJu wa,mufjzpfonf[k uREkfyf,lqyg\/ uREkfyfonf emrnfBuD;vSaom OD;aratmif?

a'gufwmbarmfpaom jrefrm0wfvkHrsm;udk vnf;aumif;? ukvm;0wfvkHrsm;udk vnf;aumif;

em;axmif&bl;yg\/ xdkvlrsm;onf uREkfyf\q&mESifh wlvQifomwl&rnf? omonf[k

uREkfyfrxifyg/ q&mtif;*vpfpfonf t*FvefokdUvnf; a&mufbl;í t*Fvdyfpum; toHxGuf

wGif wdusrSefuefvdkufykHrSm tcsKdUt*Fvdyfrsm;xufyif omao;onfxif\/ uREkfyfrSm

aemufydkif;wGif t*Fvdyfa&m jrefrmpum;yg ajymcsifaompdwf r&Sdavmufatmif jzpfcJU&aomf

vnf; t*FvdyftoHxGuf rSefuefaprItwGufrl woufvkH; *&kpdkufvmcJUol jzpf\/ q&m

tif;*vpfpf\ toHxGuftrSefrsm;onf atmufwef;rsm;rS uREkfyf\ toHxGuftrSm;rsm;udk

jyKjyifajymif;vJap\/ toHrSefxGufzdkUvdkvm;aom uREkfyfonf atmufwef;rsm;rS oifcJU&onfh

toHxGufESifh q&mtif;*vpfpf\ toHxGufwkdU uJGvJGjcif;udk awGU&onfhtcgwdkif; uREkfyfESifh

udkazwdkUonf tdwfaqmiftbd"mwfudk vSefí&SmwwfMuay&m q&mtif;*vpfpfu rSefuefonf

csnf; awGUMu&\/ þrQomruao; BuD;jyif;vmaomtcgüvnf; vlwwfrsm;ESifh q&m\

toHxGuf uGJvGJjcif;udk awGU&vQifvnf; tbd"mwfudk vSefíMunfhao;&m q&muyif rSefuef

jcif;udk awGU&\/ (þacwfü wuúodkvfausmif;om;rsm;onf t*FvdyftoHxGuf tvGef

csmonfudk awGU&\/ udk,fh bmompum;r[kwfaomaMumifh toHxGufrSm;vQifvnf; rwwf

Edkif[k oabmxm;MuaomaMumifhayavm? ausmif;q&mrsm;udk,fEIdufuvnf; þtwdkif;yif

,lqMuavoavm rajymwwfay/ okdUqdkvQif tvGefrSm;aom t,ltqjzpfonf[k qdkcsif

onf/ þudpörsKd;ESifhywfoufí t*Fvdyfpum;ykHwckrSm enf;,lxdkuf\/ ]vkyfoifh onfqdkí

vkyfaom tvkyfwckudk (awmftdavsmftd oabmrxm;yJ) aumif;aumif;jzpfatmif vkyf&rnf}

- 90 -

Page 91: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

[k qdkavonf/ vlrsKd;uJG\ pmqdkí roifcsifvnf;aeMuap? oifrdvQifvnf; aumif;aumif;

wwfatmif oifxdkufayonf/ vlwdkif;vlwdkif;onf oifwdkif;vnf; tcReftrGef rjzpfEdkifjcif;

um; rSefygonf/ okdU&mwGif toHxGufrQavmufudk rSefuefatmif ajymwwfac:wwfzdkUrSm

vlrsKd;\*kPfudk axmufxm;aomtm;jzifh BudK;pm;xdkufMuonf/ b,folu bmajymonf

rnfodkUyifjzpfap? t*Fvdyfpum;onf rajymwwfvQif ryD? ryDovQif txifao;cH&rnfh

bmom&yfwckjzpf&m EdkifiHjcm;om;ESifh tquftoG,frsm;vSaom þacwfwGif e,fcsJUcJUbl;

onfh 0oDaMumifh vlrsKd;udk tmCmwxm;NyD; olwkdU\ bmompum;udk rxDav;pm;jyKrdygu

urÇmhtv,fwGif rsufESmi,fzG,f&m? txifao;cH&zG,f&m &Sdayonf/ ]jrefrmhtoH} rS tjcm;

wdkif;jynfrsm;rS NrdKUtrnf? vltrnfrsm;udk rSefuefatmif ac:wwfzkdU rBudK;pm;Mujcif;rSmvnf;

tHUMozdkUaumif;\/ &SufzdkUvnf; aumif;\/ oH&kH;awG&Sdaeaom &efukefNrdKUwGif þudpöonf

vG,fuloifh\/ oHrSef rxGufwwfjcif;ESifh ywfoufí jrefrmowif;pmrsm;onf tvm;wlyif

csmvSonf/ urÇmhwdkif;jynfBuD;rsm;rS 0efBuD;csKyfrsm;\ trnfrsm;udkyif wa,mufuwrsKd;

a&;csifovkda&;vsuf&SdMuonf/ tjcm;wdkif;jynfrsm;wGif þuJUokdU awmftdavsmftd aygh&Twf&Twf

oabmxm;Muonf rxifay/)

om"uwck

9 wef;q&m rpöwmtif;*vpfpfrSm t*Fvdyfpum;ajymjcif;ü tvGefoGuf tvGefrSefí tvGef

awmfykHudk taxmuftxm; wifjyygOD;rnf/ waeUoü Aef;armfNrdKUrS t*Fvdyfpmwwf jrefrm

e,fydkif0efaxmuf wa,mufonf uREkfyfwdkUESifhtwl 9wef;ü oifvsuf&Sdaom 4if;\om;xHodkU

tvnfvm&mwGif ausmif;tkyfBuD;udk,fwdkif 0efaxmufBuD;tm; uREkfyfwdkUtwef;okdU vdkufydkU\/

xdktcdkufwGif q&mtif;*vpfpfonf uREkfyfwdkUtwef;om;rsm;tm; ]0gwmvl;ppfyJG rwkdifrDwn}

[laom t*FvdyfvuFmwyk'fudk oifjyvsuf&Sd&m? ausmif;tkyfBuD;ESifh 0efaxmufBuD;wdkU 0ifvm

Muí ausmif;tkyfBuD;u q&mtm; ]]oifomoifyg}} [k ajymjyNyD; ckHvGwfwckwGif 0ifxdkifMu\/

q&mtif;*vpfpfvnf; qufvufí oifjyav&m vuFmxJrS cufcJaom pmydk'frsm;udk twef;

om;rsm; em;vnfatmif &Sif;vif;ajymjyjcif;tvkyfü olrwlatmif oGufvufjcif;? jywfom;

jcif;? pdwfygvufyg&Sdjcif;? pum;tokH;tEIef; wdusrSefuefjcif;wnf;[laom t*Fgrsm;aMumifh

ausmif;tkyfBuD;ESifh 0efaxmufBuD;wdkUonf wa,mufrsufESmudkwa,muf cPcP vSrf;Munfh

Mujcif;udk uREkfyfwkdU jrif&\/ aemufqkH;ü 0efaxmufBuD;ESifh ausmif;tkyfBuD;wkdUonf auseyf

tm;&aom trlt&mESifh xoGm;Muaomtcg q&mtif;*vpfpfonf pmtkyfudkydwfí wbufodkU

vSnfhcdkufwGif uREkfyfwkdU ausmif;om;tcsif;csif;vnf; þrQavmufaumif;aom oifjyjcif;udk

- 91 -

Page 92: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

wcgrQrBuKHbl;onfESifh pdwfxJrS oabmwlcsD;usL;Mu,if; ]a0g} ueJjrnfaom toH xGufoGm;

rdMuav\/ wu,foifawmh wu,fawmfonfh q&mwa,mufaywnf;/

'kwd,om"u

we*FaEGwaeUü q&mtif;*vpfpfonf ol\ ]tcspfawmf} uav;rsm; jzpfMuonfh armif&DESifh

uREkfyftm; apmapmBuD;vrf;avQmuf&ef csdef;qdkac:iifoGm;í tdk;zdkbuf&Sd Aspfpuf&kHudk jy\/

oludk,fwdkifu tvGefrnf;olwa,mufjzpfaomfvnf; rEÅav;NrdKUay:&Sd rsufESmjzLt&m&SdqdkvQif

q&mESifh rodolr&Sdoavmuf todtuRrf;aygonfhtavsmuf Aspfpuf&kHrefae*smtm; uREkfyfwkdU

ESpfa,mufudk puf&kHwckvkH;odkU vkdufjyap\/ NyD;aomtcg tmV*D(pD) vrf;&Sd AD,mem

a[mfw,fodkU uREkyfwdkUESpfa,mufudk ac:í eHeufpmauR;&m &kHawmfBuD;rS t&Sef;wdkU txef;wkdU

\ w&kwfacgufqGJrsm;ESifh aps;csKdteD;rS jrefrmrkefUwDqdkifrsm;üavmufom pm;cJUbl;onfh uREkfyf

tzdkUrSm t*Fvdyfa[mfw,fodkU yxrtBudrf a&mufbl;jcif;jzpfí tcif;tusif;ESifh pm;aomuf

zG,f&mrsm;\ om;em;ykHrsm;udk tHUMorqkH;atmif ai;Munfhrdygawmhonf/ (trSefrSm AD,mem

a[mfw,f\ om;em;vSjcif;aMumifh r[kwfvSyg/ xdkacwfu &kHawmfBuD;rS acgufqGJqdkifrsm;

onf þacwf vQef;pdefa[mfw,fuJUokdU oyfoyf&yf&yfr&SdyJ ayusHaom opfom;pm;yJGwGif

npfywfaom ckH&Snfay:ü aqmifhaMumifhxdkifum pm;Mu&aomaMumifh jzpfygonf/ 0rf;yJOykH

pm;yGJBuD;wGif azG;azG;jzLjzLí yef;yGifhykHrsm; xnfh&ufxm;onfh pm;yGJcif;t0wfBuD; cif;vsuf

yef;pdkufc&m;ESifhwuG qGwfqGwfjzLaom vufokwfy0grsm;udk yg;vSaom zvfcGufxJü

xnfhum jyifqifxm;jcif;rsKd;udk rnfonfhqdkif rnfonfhtdrfürQ rjrif&bl;ao;yg/ xdkacwfü

uREkfyfwkdU\ tdrfüomr[kwf? rdbrsm;xuf pD;yGm;a&;tqifhtwef;jrifhaom tdrfrsm;üyif

]vkdufxrif;} udk a<uZvkHjzifhrxnfhyJ qefaq;jcif;awmif; okH;Muwkef; jzpfygonf/)

yxrqkH; t*FvdyfeHeufpm

a[mfw,fxJokdU uREkfyfwdkU 0ifoGm;MuonfESifh wNydKifeuf *g0ef&Snf? tuÐsvuf&Snfrsm;jzihf

oyf&yfpGm 0wfqifxm;onfh Adkvfujym;ruav; okH;a,mufwkdUonf q&mtif;*vpfpftm;

uAsmu,m qD;BudKEIwfqufum tl,m;zm;,m; pum;ajymMuav&m? uREkfyfrSm tvGef

tHUMovsuf &SdonfhtxJrSyif AsKdif;okH;aumifESifh usD;waumif awGUMuonf[k owd&í NyKH;rd

ygonf/ Akdvfujym;rav;okH;a,mufrSm þrQavmuf jzLvSaomaMumifhr[kwf? uREkfyfwkdU\

- 92 -

Page 93: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

q&mu rnf;vSaomaMumifh jzpfygonf/ q&mtif;*vpfpfum; uREkfyfjrifbl;onfh vlrsm;

teufwGif teufqkH;wa,muf jzpfayonf/ tom;rnf;oavmuf awmufajymifonfh tqif;

ta&mif t0wfrsKd;udk tvJvJ0wfqifwwfoljzpfí rEÅav;NrdKUwGif vlrsKd;uJGrsm;txJü (tjrif

tm;jzifh) txif&Sm;qkH; yk*¾dKvfwOD;jzpfacs\/ q&mtif;*vpfpfonf ujym;rokH;a,mufteufrS

tacsmqkH;wa,mufudk a&G;í wGJac:um pm;yJGcef;okdU0ifMuNyD;vQif xdyfrSxdkifav&m uREkfyfESifh

armif&DwdkUvnf; (a,musfm;okH;a,muf rdef;rokH;a,muf&SdonfESifh wa,muf jcm;pD xdkifMu&

ojzifh) vuf0JESifhvusfmwGif ujym;rwa,mufpD &SdaeMuav\/ armif&DrSm þudpörsKd;wGif

uREkfyfxuf ]t0g;0} ykH&í [efrysufvSaomfvnf; uREkfyfrlum; zifESifhukvm;xdkif xdonf

rxif/ &ifwqwfqwf ckefvsuf&Sd\/ xdkUaemuf eHeufpmpm;pOftwGif;ü vnf;aumif;?

pm;NyD;aomtcgü vnf;aumif; uRekfyfwkdU\q&mtif;*vpfpf t*Fvdyfpum; ajymvkdufykHrSm

w&TD;&TD;w&Twf&TwfESifh a&yufr0ifatmif &Sdawmh&m ujym;ruav;okH;a,mufrSmvnf; w[D;[D;

w[m;[m; w0g;0g; waomaom &,farmvsuf &SdMuavawmh\/ q&majymonfhtxJwGif

t*Fvdyf ]bef;pum;} rsm; a&mnSyfyg&SdaomaMumifh uREkfyfwkdUESpfa,mufrSm jynfhpkHatmif

em;rvnfMuapumrl udk,f[efvuf[efESifh q&m\ rsufESmxm;wkdUaMumifh tawmftwef

&dyfrdMuí a&maESmum &,farmEdkifMuavonf/ q&mtif;*vpfpfonf ausmif;cef;xJwGif

ausmif;tkyfBuD;ESifh 0efaxmufBuD;tm; tpGrf;jybl;ouJUodkU ol\ ]tcspfawmf} uav;rsm;

jzpfonfh armif&DESifh uREkfyfwkdUtay:wGif tpGrf;jycsifí wrifpDpOfxm;jcif;jzpfonf[k uRekfyfwkdU

&dyfrdMuaomfvnf; uREkfyftzdkU&mwGifrl woufwGif t&,f&qkH;aom eHeufpmpm;yJGwcktaejzifh

rSwfwrf;wifxm;rdygonf/ t*Fvdyfpum;ajymjcif;tvkyfwGif t[kwfwu,fawmfonfh yk*¾dKvf

wOD;ygay/

ausmif;tkyfBuD;\ a0zefcsuf

uRekfyf\ pum;xpfwwfjcif;udk q&mtif;*vpfpf odaomfvnf; t*Fvdyfpum; ajymwwfzdkU

tpGrf;tp&Sdonf[k ,lqonfhvu©PmESifh ausmif;uyJG (Concert) ü vnf;aumif;

pum;&nfvkyGJrsm;ü vnf;aumif; q&mtif;*vpfpfonf armif&DESifhuREkfyftm; tNrJwrf;

a&G;cs,fxnfhoGif;í t*FvdyfvdkajymykHqdkenf;rsm; oifjyay;\/ uREkfyfvnf; BudK;pm;ygonf/

]uyJG} rsm;ü armif&DESifhuREkfyf usufíajym&onfh &,f&TifzG,f tjyeftvSefpum;rsKd;

(Dialogus) ajym&mwGif a0zefzdkUrvdkojzifh a0zefjcif;rcH&aomfvnf; waeUoü t*Fvdyfvdk

pum;&nfvkyJGwck tqkH;wGif ausmif;tkyfBuD;u pum;ajymolrsm;taMumif;udk a0zefygonf/

pifppfrSm uREkfyfonf rdrd\ cRwf,Gif;csufudkodí jiif;aomfvnf; q&mtif;*vpfpf\

tm;ay;rIaMumifh yg0ifjcif;jzpfygonf/

- 93 -

Page 94: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

ausmif;tkyfBuD;onf uREkfyf\taMumif;udk a0zef&mü ]]azodef;u toHxGufawmh aumif;yg&JU?

okdUaomfvJ olUvQmu tmacgifrSm wcsufwcsuf uyfuyfaewwfw,f}} [k ajymavonf/

uREkfyfonf xdkaeUrSpí pum;&nfvkyGJrsm;wGif tygt0ifrvkyfawmhyJae&m q&mtif;*vpfpf

url ausmif;tkyfBuD;tay:ü pdwfqdk;ykH&onf/ uREkfyfonf uHraumif;ojzifh t*FgrpkHyJ

arG;cJUvQif &SufzG,f&m[k ,lqvdrfhrnfr[kwfouJUodkU pum;xpfjcif;twGuf &Sufp&m[lí

r,lqyg/ okdU&mwGif rdrd\cRwf,Gif;csufudk odvsufESifh ae&mwumwdkif; pum;ajymcsifonf

[k txifcH&rnfudkum; &SufwwfzdkUem;vnfygonf/ BuD;jyif;vmaomtcgü urÇmhNidrf;csrf;a&;

udpörsm;ü q&mBuD;ocifudk,fawmfrIdif;ESifh tjcm;yk*¾dKvfrsm;\ wdkufwGef;rIaMumifh &Hzef&Hcg

y&dowfa&SUwGif pum;ajymrdbl;yg\/ uREkfyf\ tcuftcJwckrSm pum;rxpfap&atmif

owdxm;í ajymEdkifaomfvnf; xdkuJUokdU owdxm;ae&jcif;onfyif tvkyfBuD;wckjzpfaeojzifh

pum;vkH; ajymifajrmufatmifjzpfap? t"dyÜg,f&Sif;vif;atmifjzpfap? yGJusavmufatmifjzpfap

rajymEdkifyJ&SdonfESifh aemufqkH;wGif wcgwnf; vufajrSmufzdkU qkH;jzwfvdkufNyD;jzpfygonf/

pum;ajymjcif;tvkyfwGif wpuúefU\ tydkif;*Pef;uav;avmufrQ aemufusonfjzpfap?

wqdwfrQ qdkif;iHUxm;&rnfhae&mwGif rqkdif;iHUyJ wGef;íajymvkdufonfjzpfap yJGusoifh

oavmuf rusjcif;udk uREkfyfem;vnfí pum;ajymaumif;olwkdif;vnf; em;vnfMuygonf/

uREkfyfrwwfEdkifojzifh txufyg cRwf,Gif;csufrsKd; ESpfckvkH; &SdonfjzpfaomaMumifh þtvkyfudk

wcgwnf; vufavQmhvdkufygawmhonf/

a0vmrif;om;ESif h yvdyfa&m*g

1906ckESpf ukefcgeD;wGif jrefrmjynfodkU t*FvefjynfrS a0vmrif;om; Prince of Wales (yOörajrmuf a*smhbk&ifavmif;) tvnftywfa&mufvmí rsm;rMumrDtwGif; &efukefNrdKUESifh

rEÅav;NrdKUBuD;rsm;wGif yvdyfa&m*g tBuD;tus,f jzpfavawmhonf/ xdkpOfu aumVm[v

pum;wcsKdUudk uREkfyfrSwfrdao;\/ tcsKdUu rEÅav;NrdKUodkU a0vmrif;om; a&mufvmpOf

tvGefpnfum;onfudk jrifí rif;om;u t&m&Sdrsm;tm; ]]pnfum;vGef;tm; BuD;w,f}} [k

ajymaomaMumifh vlOD;a&aygrsm;jcif;jyóemudk ajz&Sif;&eftwGuf NAdwdoQtpdk;&u yvdyfa&m*g

udk wrifwum zefwD;onf[k ajymMu&m ,kHMunfol tawmfrsm;onfudk awGU&\/ tcsKdU

uvnf; tpdk;&onf t&yfxJü yvdyfydk;rsm;udk vliSm;ívTwfaMumif;? waeUaomf yvdyfydk;

vTwfaomvludk (ydk;ygaom <uufrsm;ESifhwuG) t&yfom;rsm;u 0dkif;zrf;NyD; &dkufESufar;jref;

ppfaq;Mu&mwGif xkdvlu aiG&ívkyf&ygonf[k ajzmifhcsufay;aMumif;? xdktjcif;t&mudk

uREkfyf\tpfudk armifyku udk,fwdkifjrifcJU&onf[k uREkfyftm; ajymjyí uREkfyfyif ,kHcJUbl;

ygonf/ wNrdKUvkH;rlum; þpum;udk ,kHMunfcJUonfrSm tawmfuav;MumcJUavNyD/ waeUoü

- 94 -

Page 95: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uREkfyfwkdU 9wef;wGif c&pf,efusrf;pmoifjyonfh omoemjyK q&mrBuD;u ]]yvdyfa&m*gydk;rsm;

tpdk;&vTwfonfqdkjcif;udk ,kHMunfMuoavm}} [k twef;om;rsm;tm; ar;í ,kHolrsm;

xMu&ef ajymav&m twef;om;wa,mufESpfa,mufrSwyg; wwef;vkH; (uREkfyfvnf;

tygt0if) xvkdufMuavonf/ þwGif omoemjyKq&mrBuD;\rsufESm tdkoGm;jcif;udk uREkfyf

,aeUwdkif rsufpdxJwGif jrifa,mifrdygao;onf/ q&mrBuD;u ]]igwdkUausmif;rSm tjrifhqkH;

twef;rS ausmif;om;rsm;u 'Dpum;rsKd; ,kHMunfMuw,fqdkwm tm;BuD; 0rf;enf;p&myJ}} [k

ajym&Smavonf/ rMumrwifrSmyif uREkfyf\oli,fcsif; w&kwfujym;uav; pufacGwkdU

om;trdESpfa,muf ]yvdyfxJ ygoGm;&SmMuonf} [k od&ojzifh uREkfyfrSm rEÅav;wGif rae0HU

atmif xdwfvefUvmonfESifh wdrf;a&SmifxGufajy;zdkU rdbrsm;tm; ylqmavawmhonf/

aMumufrufzG,fa&m*gqdk;

xdktcsdefü rEÅav;NrdKUtajctaerSm aMumufp&mBuD;wck jzpfaeygawmhonf/ xGufajy;

wdrf;a&Smif aeMuolawG tawmfrsm;aeojzifh NrdKUrSm ajcmufuyfwdwfqdwfvsuf&Sd&m vrf;

avQmufoGm;onfhtcg vrf;wbufwcsufwGif okH;tdrfrSmwtdrf? av;tdrfrSmwtdrf ponf

jzifhom ae0HUol&Sdawmhonfudk awGU&\/ aeolr&Sdonfh tdrfvGwfrsm;wGifvnf; tdrfa&SUü

jrifavmufaom ae&mrsm;wGif P-1 P-2 paom pmvkH;rsm;udk aq;eufjzifh xif&Sm;pGm

a&;xm;jcif;udk awGU&\/ t"dyÜg,frSm yvdyfa&m*gjzifhaool wa,muf? okdUr[kwf ESpfa,muf?

okdUr[kwf okH;a,muf&SdNyD[k qdkvdkjcif;jzpf\/ wtdrfwavrSmrl P-4 av;a,muftxd trSwf

tom;rsKd;udkyif awGU&avonf/ tcsKdUtdrfrsm;a&SUürl jymykHuav;wGif rD;cdk;uav;wvlvlyif

awGU&wwfao;\/ t"dyÜg,frSm 4if;tdrfü em&Dydkif;twGif;uyif vlwa,mufa,muf

yvdyfa&m*gESifh aoqkH;í tdrf&Sdt0wftpm;rsm;udk rD;ykH&IdUxm;jcif;yif jzpfavonf/ wdwfqdwf

vsuf&Sdaom NrdKUBuD;wGif txufyg tjcif;t&mrsKd;wkdUudk awGUjrif&onfhtcg tb,folonf

rwkefvIyfracsmufcsm;yJ &SdEdkifygrnfenf;/

wdrf;a&SmifcGif h&jcif;

uREkfyfrSm tawmfacsmufcsm;vsuf&SdNyDjzpfí rdbrsm;tm; wdrf;a&SmifMuzdkUylqm\/ okdU&mwGif

zcif\ (avmuDrIa&;&mwGif) q&mwql todtrSwfjyKxm;onfh yk*¾dKvfBuD;u tpdk;&onf

yvdyfa&m*gudk wrifvkyfonfqdkjcif;udk r,kHMunfonfESifh yvdyfa&m*g\ ul;pufwwfjcif;

- 95 -

Page 96: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

udkyg r,kHMunfyJ olwkdUvnf;rajy;? zciftm;vnf; ]]tvum;ygAsm}} [kajymum tm;ay;avh

&Sdavonf/ xdkyk*¾dKvfBuD;onf uREkfyf\ aMumufwwfjcif;udk odonfESifh ]]azodef;wdkUrsm;

aMumufvdkufwm aMumufacs;rsm; ygaeygtkH;r,fuG,fh}} [k jyuf&,fpum; ajymbl;jcif;udkvnf;

uREkfyf rSwfrdao;onf/ aemufqkH;ü 4if;yk*¾KdvfBuD;\tdrfrSyif wa,mufESpfa,muf ysufpD;

av&m uREkfyftm;vnf; 0ufvufodkUydkUxm;&ef pDpOfMuavawmhonf/ rdbrsm;rlum; tvkyf

ysuf rcHEdkifojzifh rwdrf;a&SmifMuyJ uREkfyf\ ESrwa,mufESifh nDwa,muf (aygif;okH;a,muf)

udkom zcif\a'oodkU ydkUxm;avonf/

awmtvkduf aysmfwwfjcif;

uREkfyfrSm zcif\&GmodkU aumufBuD;wufcsdefrsm;wGif &Hzef&Hcg a&mufbl;aomfvnf; av;ig;&uf

cefUrQom aecJUbl;&m þwacguf Mum&SnfpGmae&onfwGifrS uREkfyf\aoG;xJü yg&Sd[ef

wlonfh awmifolobm0rSm OD;acgif;jyLíjyonfhES,f ay:xGufvmavNyD/ uREkfyfonf

awmifolrsm;vkyfMuonfh (xdktcgü aqmif;&moDjzpfonfhtwdkif;) pyg;odrf;jcif;? pyg;e,fjcif;?

pyg;avSUjcif;? vSnf;armif;jcif;? jrif;pD;jcif; ponfh "avh[lorQwGif tvGefpdwf0ifpm;í

aysmf&TifpGm ulnDaqmif&Gufay;wwfavNyD/ ntcsdef vomomwGif aumufvIdif;ykHBuD;ay:ü

EGm;xD;rsm;a&m EGm;rrsm;yg a&>yrf;yl;wGJxm;onf/ BudK;pudkudkifum EGm;rsm;\tv,frS ywfcsm

vSnfhvsuf ][dkEGm; u&dk? 'DEGm; u&dk} ponfrsm;jzifh atmfaigufum pyg;e,f&jcif;tvkyfonf

tvGef aysmfp&maumif;vSí csrf;rSef;rod? at;rSef;rod aumufvIdif;ykH rnufrcsif; oef;acgif

ausmfatmif tvkyfvkyfay;avonf/ EGm;vnf; armif;wwfonf/ jrif;vnf; ususee pD;wwf

onf/ ]EGm;ajy; EGm;vkduf} vnf; armif;wwfonf/ rkd;&moDr[kwfojzifh xGef,ufjcif;tvkyfudk

roifcJU&aomfvnf; BuD;vmaomtcgü wwfatmifoifcJUao;onf/ uREkfyfonf awmifol

v,form;rsm; vkyfaeus tvkyfrsKd;[lorQwGif 0goemygvSí aysmf&GifpGm aqmif&GufEdkifonf

jzpfaomaMumifh ]igonf NrdKUay:ü vljzpf&jcif;um; rSm;avonf} [k xifrdvmygawmhonf/

uREkfyfonf 4if;a'oü ESpfvokH;vcefUMumí okH;av;&GmrQ vSnfhvnfaexdkifvsuf&Sd\/

zcifonf wacgufwav tvnfa&mufvm&mwGif ]]armifBuD;&JUom;u awmifolbm0 aysmfykH

&w,f? tpfudkBuD;&JUom;u EGm;aumif;aumif; armif;wwfaeNyD}} ponfjzifh aqGrsKd;rsm;u

tm;yg;w& ajymMuonfhtcg tazonf oabmus[efrwlacs/ (EGm;armif;wwfonf qdkjcif;

rSm ]EGm;ajy;? EGm;vkduf} armif;wwfjcif;udk qdkvdkí awmifolwkdif;rwwfonfh ynm&yfwck

jzpfonf/)

- 96 -

Page 97: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

zcifurl rdrdudkd,fEIdufu tEkyfpkwf*kwfpkwf þtvkyfrsKd;udk rBudKufaomaMumihf NrdKUwufNyD;

aeEdkifatmif BudK;pm;ygvsuf om;wa,mufu aus;&Gm"avhjzpfonfh awmifol,mckwf

tvkyfudk ESpfouf&ygrnfavm[k rausreyfyif jzpfykH&onf/ uREkfyfvnf; zcif\oabmudk

&dyfrdonfESifh uREkfyf\ ]ynm} rsm;udk rjy0HUawmhyJ zkH;zdíxm;vkduf&ygawmhonf/ aemufaemif

wGifvnf; zcifonf þtvkyfrsKd;ü uREkfyf0goemygjcif;udk rsufESmomray;acs/ rEÅav;NrdKUü

yvdyfa&m*gNyD;oGm;í uREkfyfjyef&aomtcg rl;BuD;&GmESifh refusnf;wkH&GmtMum;ü a&uav;

wpyfpyf &Sdaeonfh oJacsmif;uav;taMumif;udk refusnf;wkH&Gmom; a&S;pmqdkawmf

wa,mufu ]&Gmwef;&,foG,f? tv,frSm a&,OfESifh tdk jrifolarm} [k pyfqdkxm;cJUonfh xdk

oJacsmif;uav;udk cPcP owd&onfESifh aemufqHwiifiif jzpfrdygao;onf/

pmar;yGJus&IH;jcif;

1907ck ESpfOD;wGif uREkfyfonf rEÅav;okdUjyefa&mufí rwfvtwGif;ü 9wef;pmar;yJG ajzqdk

&\/ uREkfyfrSm ]yvdyfajy;} ae&jcif;aMumifh waMumif;? twef;pmrsm;xuf 0w¦Krsm;zwfjcif;wGif

pdwf0ifpm;cJUaomaMumifh waMumif; pmar;yGJwGif us&IH;cJUavonf/ pmar;yGJajzqdkí tNyD;

wvausmfrQ tm;vyfaomtcsdefrsm;wGif zcifonf pwD;b&m;om;ukrÜPDrS pma&;BuD; Gead Clerk ESifh tuRrf;w0ifjzpfí uREkfyftm; tulpma&;tjzpfESifh vkyfudkif&ef tyfESHxm;onfESifh

pwD;tvkyf&kH;odkU rSefrSefwufcJU&\/ pma&;BuD;uvnf; uREkfyftm; t*Fvdyfpm ta&;tom;

wGif tpGrf;tp&Sdonfqdkum pmay;pm,lbufü tvkyfoGif;ay;zdkU BuH&G,fcsuf&Sd\/ tu,fí

xdkESpfü pmar;yGJatmifjrifcJUygu uREkfyfrSm pwD;b&m;om;ukrÜPDwGif pma&;jzpfvmzdkU

vrf;rsm;\/ (Mum&Snf vkyfcsifvdrfhrnfawmh rxifyg/) 9wef;pmar;yJGwGif uREkfyfonf

yx0D0ifbmomü us&IH;onf[k od&\/ trSeftwdkif;ajym&vQif uREkfyftzdkU&mü yx0D0if

bmom&yfuJUodkU ajcmufaoGUNiD;aiGUí pdwf0ifpm;rIenf;yg;aom bmom&yfonf r&Sdacs/

þjynfrS bm0w¦Kypönf;xGufonf? xkdjynfrS bmukefxGufonf qdkjcif;rsm;udk rSwfom;&jcif;

uJUodkU t"dyÜg,fr&Sdaom ynm&yfonf avmuü r&Sdawmh[k xifcJUrdygonf/ pdwf0ifpm;rI&SdrS

avhvmrSwfpm;csifwwfaom uREkfyf\0goemt&qdkvQif aemufwESpfü atmifcJUjcif;onfyif

tHUzG,fwck jzpfawmhonf/

r[mt&SufuJG&ykH

- 97 -

Page 98: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

aemufwESpfü atmifcJU&ykHrSm þodkUwnf;/ xdkESpfürl 9wef;ausmif; om;rsm;onf yx0D0if

bmom&yfwGif tust&IH; rsm;vSonfqdkum (udkazESifh tjcm;vlrsm;vnf; yx0D0if bmom&yf

üyif us&IH;Muonf/) ausmif;tkyfBuD; rpöwm x&pfbvD (Mr. Tribolet) udk,fwdkif

9wef;wGif yx0D0ifbmom&yfudk oifjy\/ (awmfawmfvnf; rSwfrdwwfaom vlBuD;

wa,mufygay)/ waeUoü twef;xJwGif q&mBuD;onf uREkfyftm; jyifopfjynfajrykHudk

qGJNyD; yg&pfNrdKU? bdk'dkNrdKU? wlvGefNrdKU ponfrsm;ESifhwuG qD;efjrpfudkyg xnfhay;&ef

oifykef;BuD;qDokdU vTwfvkduf\/ þtawmtwGif;ü q&mBuD;onf tjcm;ausmif;om;rsm;tm;

yx0D0ifESifhywfoufí þtaMumif;rsm;udk ar;jref;jcif;? ajymqdkjcif;ponfjzifh ppfaq;vsuf

&Sd\/ uREkfyfrlum; ausmufoifykef;BuD;wGif acR;wvkH;vkH;ESifh&yfum ajrykHqGJzdkU BudK;pm;vsuf

&Sd\/ uREkfyfrSm jyifopfjynf\ ykHoP²mefudkvnf;aumif;? qD;effjrpf\ pD;qif;ykHudkvnf;aumif;?

yg&pfpaom NrdKUrsm;\ wnf&SdykH taetxm;udkvnf;aumif; vkH;0yif pdwfxJü azmfír&

aomaMumifh acR;usvsuf&Sdjcif; jzpf\/ aemufqkH;ü ]wwfEdkifygbl;} [k atmufarhum

jyifopfjynf\ ykHoP²mefudk av;axmifhpyfpyfqJGí jrpfESifhNrdKUrsm;udk xnfhcsif&m xnfhxm;vdkuf

\/ q&mBuD;onf uREkfyftm; ausmcdkif;vsuf&Sd&m ausmif;om;rsm;rlum; uRekfyfbufodkU

vSnfhum xdkifvsuf&SdMuonfESifh uREkfyf\ jyifopfjynfykHudk jrifMu&í wcpfcpf&,faeMu

avNyD/ þwGif q&mBuD;onf uREkfyf\ajrykHudk vSnfhíMunhfvdkufonfESifh wNydKifeuf

wwef;vkH; a0gueJ &,fMuav\/ uRekfyf\ ausmif;oufwavQmufvkH;wGif þtBudrfuJUodkU

]t&l;jzpf} &jcif;udk rBuKHcJU&bl;acs/ olwyg;tm;om &,fEdkifcJUí udk,fwkdifcH&jcif;rlum;

þwBudrf tqdk;qkH;jzpfygonf/ &SufvkdufykHrSmvnf; ajymzG,f&mr&Sd? q&mBuD; vSnfhírMunfhrD

uREkfyfwudk,fvkH; Murf;jyifxJazmufNyD; ajrrsKdoGm;vQif aumif;vdrfhrnfxifcJUrd\/ trSefrSm

uREkfyfonf ykHwla&;qJGjcif;ü tvGefnHUzsif;í okH;wef;ausmif;om;uav;wa,mufavmufrQ

ajrykHudk rqGJwwfcJUyg/

Budrf;armif;jcif;cH&ykH

ausmif;om;rsm;onf q&mBuD;yg &,fvdrfhrnftxifESifh vGwfvyfpGm &,fvdkufrdMuav&m

tvGefpdwfqdk;aom q&mBuD;rsufESmudk jrifvkdufMu&onfwGifrS ,wdjywf toHwdwfoGm;

Muavawmh\/ xdkUaemuf q&mBuD;u uREkfyftm; ]]rif; t*Fvdyfpm b,favmufawmfaeayr,fh

yx0D0if ratmifvQif b,fawmhrS rif;ratmifEdkifbl;? aiGwq,fudk a&xJvTifhypfwmeJU

twlwlyJ}} [k ajym\/ (xdkacwfü b*Fvm;pmar;yGJ 0ifaMu;rSm aiGwq,fjzpfonf/) trsm;

tm;jzifh vlawmfuav;vkyfvmcJUaom uREkfyfrSm tvGef&SufonfESifh rsuf&nfrsm; 0dkif;vsuf

&SdavNyD/ þwGifrS q&mBuD;u ]]wckawmh&Sdyg&JU? rif;u &mZ0ifawmh enfenf;awmfw,f?

- 98 -

Page 99: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

yx0D0iftwGuf trSwfudk &mZ0ifeJU&atmif vkyf,layawmh? 'gyJ&SdwmyJ}} [k ajymav\/

yx0D0ifESifh &mZ0ifrSm xdkacwfwGif wwGJwnf; jyKvkyfxm;aomaMumifh q&mBuD;ajymonfh

twdkif; &mZ0ifudkom zdíBudK;pm;jcif;tm;jzifh 9wef; atmifcJU&ygawmhonf/

ynmpkHoifjyaom udkaz

uREkfyfESifh cifrifonf[k azmfjycJUaom ausmif;om;okH;a,mufteuf armif&Dwa,mufwnf;

atmifoGm;í pufacGrSm ao&SmNyDjzpf&m uREkfyfESifh udkazwdkUom usefavawmhonf/ uREkfyfrSm

5wef;wGifwBudrf? 9wef;wGif wBudrf us&IH;cJUNyD;aomfvnf; twef;xJwGif ti,fqkH;wa,muf

jzpfaeao;í q&mtif;*vpfpfu (Little Fellow) aumifi,fuav;wa,muf[k

ac:onfhtwdkif; vlwdkif;uac:Mu\/ 9wef;atmifonfhESpfwGifrS NAKef;ueJxGm;vmí 5ayESifh

10vufr&Sd t&yfjrifholwa,muf jzpfvmcJU&m twef;xJürl ]tnufqkH;} vluav;wa,muf

jzpfcJUojzifh abmvkH;upm;jcif; tvkyfrsKd;udk ta0;rS armfhMunfh&kHom wwfEdkifcJUygonf/

udkazESifh uREkfyfrSm ]uHwltusKd;ay;} us&IH;cJU&jcif;jzpfí wa,mufESifhwa,muf ydkrdkwG,fwmrI

&SdvmNyD;vQif wa,muf\tdrfodkU wa,mufvmí twlwuG pmusufMuavonf/ udkazonf

uREkfyfxufvnf;BuD;í tawmf ]pkH} aom ausmif;om;BuD;wa,muf jzpfonfhtavsmuf bm*sm

qJGjcif; paom *DwtvkyfrsKd;wGifomru ydk;yef;jcif;qdkif&m ]jrm#Dum} ESifh ywfoufívnf;

wwGwfwGwf oifjyay;avonf/ odkU&mwGif uREkfyfrSm ]q&maumif;wynfh} ryDojcif;udk

a&SUwavQmufwGif awGU&ygvdrfhrnf/

tNydKiftqdkif pma&;jcif;

uREkfyfwkdU oli,fcsif;av;a,mufwGJwGif pufacGuG,fvGefí armif&Dwa,mufwnf; 9wef;

atmifNyD; &efukefNrdKU ]bufywpf} aumvdyfodkU tdkifatoif&ef a&mufoGm;av&m uREkfyfESifh

armif&DwdkUonf tawmfrSefrSef t*Fvdyfbmomjzifh pmay;pm,ljyKvkyfMu\/ xdkacwfu

t*Fvdyfvdk 8wef;? 9wef;a&mufí rawmufwacguf a&;wwfonfqdkvQifyif t*Fvdyfvdk

pmay;pm,lvkyfMuaom tavhtx&SdMu\/ jrefrmvdk avhusifhol[lí wa,mufrQ rawGUcJU&

ay/ uREkfyfrSmvnf; t*Fvdyfpmudkom cspfwwfí t*Fvdyf0w¦Krsm;udkomzwfNyD; t*Fvdyfvdkom

(acwftm;avsmfpGm) avhusifhvmcJUonfhtwdkif; pma&;jcif;tm;jzifh toufarG;&vQif jrefrm

pma&;q&mwa,muf\ b0udk tdyfrufrQyif rrufcJUay/ xdktcsdefwGif BuD;yGm;xGef;um;

- 99 -

Page 100: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

aeaom jrefrmpma&;q&m[lívnf; rawGU&bl;ao;onfESifh pdwful;rxnfhcJUrdacs/ rdbrsm;rSm

pD;yGm;a&; rcdkifvkHvSaomaMumifh p&dwftukeftusrsm;onfh aumvdyfausmif;om;tjzpfudk

rarQmfrSef;Edkifojzifh t*Fvdyfvdk pma&;q&mjzpfzdkU BuH&G,fcsuf rxm;0HUyg/ wwfEdkifvQif

jzpfvdkjcif;udkom azmfjyjcif;jzpfygonf/ armif&Donf &efukefNrdKU bufywpfaumvdyf taMumif;

rsm;udk uREkfyfxHokdU pma&;avh&Sd&m uREkfyfuvnf; a&S;a[mif;aESmif;jzpfrsm;udk a&;ydkUavh&Sd\/

uRekfyfwdkU\pmrsm;rSm t*Fvdyfvdk a&;Mu&kHomru wwfEdkiforQ taumif;qkH;jzpfatmif

tjyeftvSef a&;Mujcif;jzpfonfudk uREkfyfa&molyg od&SdMuí 4if;pmrsm;udk odrf;qnf;xm;&ef

ESpfOD;vkH; uwdjyKMubl;avonf/ þodkUjzifh armif&D bDatatmifonfhwdkifatmif uREkfyfESifh

pmay;pm,lvkyfcJU&m uREkfyfuvnf; xdktawmtwGif;ü t*Fvdyf0w¦Kaumif;BuD; tajrmuf

tjrm; zwfxm;onfjzpfaomaMumifh armif&Dudk,fwdkifu azmfxkwfcsD;usL;bl;avonf/ ]]igwkdU

bDatatmifw,fqdkayr,fh rxl;ygbl;uGm? rif;vJ igwdkUvdk a&;Edkif'gygyJ? rifhpmawGudk igu

ausmif;om;awGudk jy&ao;w,f? igwkdUtnmom;awGudk txifrao;atmifvkdU}} [k armif&Du

ajymbl;\/ (uRekfyfonf armif&D\pmrsm;udk uwdtwdkif; odrf;qnf;xm;&m ppftwGif;wGif

ajy;&vTm;&rIaMumifh aysmufqkH;ukefcJUygavNyD/)

jzLpifaomarwÅm

1905ckESpfü vGefyGJwGif rsufESmcsif;qdkifcJUbl;onfh rdef;uav;onf 1908ckESpfü uREkfyf 9wef;

atmifaomtcgwGif ola&muREkfyfyg tysKdvlysKduav;awG jzpfukefMuavNyD/ þ okH;ESpfrQaom

tcsdefumvtwGif; uREkfyfonf olUrsufESmudk tenf;qkH; waeUwBudrfjrif&atmif BudK;pm;í

rjrif&vQif ausauseyfeyfrtdyfEdkifyJ jzpfcJU\/ uREkfyf\arwÅmum; ajymí r,kHEdkifavmuf

atmif jzLpifygonf/ uREkfyfrSm udkazESifh udkzkd;0dkufwkdU\ ]vufcsm} rsm;udk Mum;em&jcif;aMumifh

a,musfm;ESifhrdef;r cspfBudKufMu&mwGif vdifjyóem\ &nf&G,f&if;oabmudk em;vnfNyD;

jzpfygonf/ odkUESifhvnf; uREkfyfonf xdkrdef;uav;taMumif;ESifh ywfoufí pdwful;,Of

rdaom tcgrsm;wGif npfnrf;aompdwful;rsKd; vkH;0ryg&Sd/ rsufESmcsif;qdkifxdkifNyD; Munfhae

csifaom qE´rsKd;xuf rausmfvGefbl;aMumif; ajym&Jygonf/ cspfBudKufcef;rsm;vSaom yoDykHjyif

0w¦Krsm;udk zwf&IqJ zwf&Icdkufrsm;üyif 4if;rdef;uav;tm;owd&í Zmwfvkdufae&müxm;um

pdwful;,Ofavh&Sdaomfvnf; &kefU&if;Murf;wrf;onfh &m*ESifhywfoufaom pdwful;w&HwqpfrQ

rjzpfay:bl;jcif;udkvnf; (,kHcsifrS ,kHMuap) &J&Jyif a&;vkduf&ygonf/ þudpörsKd;ESifh

ywfoufí uREkfyf\ pdwfxm;jzLpifjcif;udk om"uwck wifjy&aomf xdkacwfü umvom;

rsm;onf rnfonfhrdef;uav;um; ]umwpf} aumif;onf? cg;ao;í&ifcsDNyD; zGrf (Form) awmifhwif;onf ponfrsm;jzifh csD;usL;pum;ajymoH Mum;&onfhtcg uREkfyf\pdwfxJü

- 100 -

Page 101: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

]'DvlawG[m bmawGrsm; &Sm&SmazGazG csD;rGrf;aeMuygvdrfhr,f} [k tHUMordygonf/ (uREkfyf

oabmusaom rdef;uav;onf txufyg t*Fg&yfrsm;ESifh jynfhpkHjcif;udk aemiftcgrS

jyefawG;í ay:vmaomfvnf; a&S;OD;pGm BudKufrdpOfurl þtaMumif;udk vkH;0*&krpdkuf owd

r&cJUjcif; rSefygonf/) t&yfxJwGif *dkufqdkuftusqkH;? udk,fvkH;udk,fayguf tvSqkH;? Munfhí

taumif;qkH;jzpfonf[k uREkfyf\rdcifudk,fwdkifu csD;rGrf;jcif;udk uREkfyfMum;&bl;í 0rf;omrd

aomfvnf; uREkfyf\pdwful;xJwGif &m*pdwfray:/ þodkUaom rdef;uav;udk Munfhcsifwdkif;

MunfhEdkifrnfh olUcifyGef;jzpfzdkUavmufudkom arQmfvifhcsufxm;cJUygonf/

Munfhaumif;vkdufykk Hu

rMumao;rDu oddef;azjrifha&;onfh ]taz} taMumif;udk zwfMunfh&mwGif uREkfyfESifh pdwful;

csif; wkdufqdkifykHudk owd&í NyKH;rdygao;onf/ odef;azjrifhrSm olUtaz ajrwdkif;pma&;BuD;\

q&mocifjzpfonfh rsufESmjzLv,f0efudk txifBuD;cJUbl;onfESifh v,f0ef\ ]acs;} onf

b,fvdkrsm; &Sdacsrnfenf;[k wrifwum Munfhbl;onfqdk\/ uREkfyfrSmvnf; þuJUodkU

wrifwum rMunfhbl;apumrl rdef;uav;\acs;onf tjcm;vlrsm;\acs;uJUodkU eHaumif;rS

eHvdrfhrnf/ olUacs;rlum; b,fenf;ESifhrQ eHvdrfhrnfr[kwf/ zkówDa'0D\ udk,feHUuJUodkU

cyfoif;oif;&Sd&rnf? cHwGif;eHUrSmvnf; arT;BudKifaevdrfhrnf/ eHeuf tdyf&mrSxcgpwGif tjcm;

rdef;rrsm;uJUokdU rIefrIefokefokef r[kwf? rzD;rvdrf;yJESifh MunfMunf&Tif&Tif oyfoyf&yf&yf&Sd&rnf

ponfrsm;jzifh pdwful;rdbl;ygonf/ þrdef;uav;\ ]Munfhaumif;} jcif;um; vlwdkif;u

csD;rGrf;oHMum;&yg\/ uREkfyftzdkU&mürl olUxufvSaom rdef;rrsm;udk xdkpOfuvnf;aumif;?

xdkUaemufüvnf;aumif; awGU&bl;yg\/ okdU&mwGif oluJUokdU tqifajyí ]Munfhaumif;} aom

rdef;r[líum; wa,mufrQyif rawGU&bl;yg/ tjcm;aom a,musmf;rsm;vnf; udk,fh&nf;pm;udk

þtwdkif;yif rSwfxifMuavoavm rajymwwfay/

_______

- 101 -

Page 102: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

'kwd,ydkif;

azodef;rS armifazodef;odkU

uREkfyf\ woufwmwGif u@ig;ckcGJí a&;om;vdk\/ (1)azodef;? (2)armifazodef;?

(3)udkazodef;? (4)OD;azodef;? (5)q&mBuD;[lí ig;ydkif;cJGjcm;vdk\/ ausmif;om;t&G,f

wavQmufvkH;wGif (xdkacwfu xkH;pHtwdkif;) uREkfyftm; ausmif;om;tcsif;csif;u ]azodef;}

[lícsnf;ac:Mu\/ rdbq&morm;ESifh ausmif;om;tcsif;csif; ]armif} wyfíac:ol &Sm;yg;vS

onf/ 9wef;atmifí ausmif;rSxGufonfwGif rdbrsm;udk,fwdkifu ]armifazodef;} [k jyifqif

ac:iifjcif;udk uREkfyfrSwfrday&m xdktcsdefrSpí vlwdkif;uyif ]azodef;} rac:awmhyJ

armifazodef; jzpfvmavNyD/ xdkUaemuf touf 30 eD;vmí (ol&d,wdkufodkUa&mufí)

tcsif;csif;u ]udkazodef;} ac:Muonfh t&G,fokdU a&mufvm&jyefonf/ 50ausmft&G,frS pírl

]OD;azodef;} jzpfvmí 60 ausmfonfhaemufwGifrlum; ]q&mBuD;} [k ac:a0:ol rsm;vmcJU

avNyD/ okdUjzpfí uREkfyf\ woufwmrSwfwrf;udk wifjy&mwGif txufygtwdkif; u@ig;ck

cJGí azmfjyrnfjzpfygonf/ þpmt&rSm uREkfyfonf 'kwd,t&G,fokdUa&mufí azodef;rS

armifazodef; jzpfvmcJUygavNyD/

taMumif;BuD;av;&yf

]armifazodef;} jzpfvmaom þu@wGif uRekfyfonf vGefcJUNyD;aom azodef;b0ESifh

ywfoufonfh tawG;tac:rsm; jzpfay:vmjcif;udk wifjy&ygOD;rnf/ azmfjyvwHUaom

tjcif;t&mrsm;rSm pmayusrf;*efrsm;rS awGU&Sdjcif;vnf;r[kwf? taemufwdkif;ynm&Sdrsm;xHrS

vufcH&&Sdjcif;vnf;r[kwf? uREkfyf\ tawGUtBuKHrsm;t& tajccHí jzpfay:vmonfh uREkfyf\

tawG;tac: oufoufrQom jzpfygaomaMumifh BudKufrSvnf; vufcHEdkifonf/ rBudKufvQif

y,fEdkifMuygonf/ uREkfyf\wifjycsufrSm vlowÅ0gonf av;ckaomtaMumif;wkdUaMumifh

vlawmf? vla&Smf? vlaumif;? vlqdk;? vl&Iyf? vlvnf? vl&dk;? vlrdkuf ponfjzifh trsKd;rsKd;

jzpfvmMuonf[k qdkvdkygonf/ xdkav;ckwdkUum; (1)rdcifxHrS&aom t&nftcsif;rsm;?

(2)zcifxHrSqufcH&&Sdonfh aumif;qdk;t&nftcsif;rsm;? (3)owÅ0gudk,fEIdufu b0tpOf

tquf vdkufygvmonfh 0goemaumif;qdk;rsm;? (4)ywf0ef;usif\ jyKjyifrIaMumifh jzpf&onfh

aumif;qdk; tcsuftvufrsm; [lí&dS&m tqdkygav;ck\ a&maESmaygif;pyfrIonf ]azodef;}

- 102 -

Page 103: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

wnf;[laomt&G,f (ausmif;xGufcsdeftxd) vluav;wa,muf jzpfvm&onf[k qdkvdk\/

þtaMumif;w&m; av;ckwdkUonf ]azodef;} wnf;[laom t&G,ftwGif;ü uREkfyf\ a&G;cs,frI

ryg/ a&G;cs,fcGifh aumif;pGmr&&SdyJ twdwfuHu ypfcsvdkufonfhtwdkif; jzpfvm&awmhonf[k

qdkvdkygonf/ odkU&mwGif þtaMumif;udk a&SUtzdkUwGifrS qufvuf&Sif;jyrnfjzpfí þae&mü

þrQESifhom jzwfxm;&ygOD;rnf/

zcifxHrS&aomtarG

(1)zcifxHrS qufcH&&Sdonf[k uREkfyf,lqonfh aumif;qdk;tjcif;t&mrSm (u)aMumufwwf

jcif;? (c)ESajrmwwfjcif;? (*)&dk;jcif; (Simpleness) wdkUjzpf\/ (u)aMumufwwfjcif;rSm

zcifxHrS qufcH&&Sdonf qdkaomfvnf; uREkfyfonf rdrd\ aMumufwwfjcif;twGuf auseyfrI

r&Sd? zcifurl ]aMumufwwf0efuif;} qdkaom pum;twdkif; auseyfpGmvufcH\/ okdUjzpfí

uREkffyftzdkUrSm 0rf;xJü aMumufwwfaomfvnf; xdktjcif;t&mudk rBudKufaomaMumifh

BudK;pm;NyD; &J&\/ Oyrm wapäaMumufaomfvnf; ajcmufwwfonfqdkaom ae&modkU

pGefUpm;NyD;oGm;\/ aoewfrudkifwwfyJ rkqdk;rsm;ESifh awmvdkufvnf\/ þonfwkdUrSm

pGefUpm;cef;0w¦Krsm; zwfjcif;? a&;jcif;wkdUaMumifh jzpfay:vmonfhpdwf"mwf jzpfayonf/

(c)ESajrmwwfjcif;wckrSm Mumavqdk;avjzpfvmonfudk awGU&\/ bdk;BuD;tdkjzpfvmaom

þtcsdefwGif pD;yGm;pkzdkUr[kwfaomfvnf; tdkcgrS vufrUJjzpfNyD; qif;&Jrnfudk aMumufonfESifh

i,fpOfuxuf vufwGefUvsuf&Sd\/ (*)&dk;jcif;[lonfrSm ]&dk;om;jcif;} ESifh wjcm;pDjzpf\/

zciftzdkUrSm &dk;jcif;a&m &dk;om;jcif;yg &Sdaomfvnf; uREkfyfrlum; &dk;jcif;udkomqufcHí

&dk;om;jcif;rlum; tvkyform;rsm;ESifh zufvSJwuif;aecJU&jcif;aMumifh zcif\tqifhtwef;udk

rrSDawmhyg/ okdU&mwGif olvdkigvdk vlwa,mufavmufawmh &dk;om;ygao;onf/ þonfrSm

vnf; tvkyform;rsm;xHrS ul;pufvmjcif;rsm;udk 0w¦Kaumif;rsm;jzifh wkdufzsufEdkifaomaMumifh

jzpfygonf/ zcifuJUokdU ]&dk;jcif;} rSmvnf; uREkfyf\ tvkyfoabmjzifh wdkufzsufcJUygNyD/

pma&;q&m? owif;pmq&mwa,muftaejzifh ]vl&dk;} vkyfaeírjzpf? ]&dk;om;jcif;} um;

jzpfEdkifygonf/ em;vnfMuapvdkonfrSm ]&dk;om;jcif;} onf csD;rGrf;xdkufoavmuf ]&dk;jcif;}

onf EkH&m t&ma&mufawmhonf/

rdcifxHrS &aomtarG

- 103 -

Page 104: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

(2) rdcifxHrS qufcH&&SdcJUonfh qdk;aumif;tarGrsm;rSmum; (u)pdwfqufí jzpfrdvQif

ZGwfrSdwfvkyfcsifwwfjcif;? (c)rme&Sdí pdwfBuD;0ifwwfjcif;? (*)r[kwfrcHcsifwwfjcif;wdkU

jzpfavonf/ ]azodef;} t&G,fwGif 4if;tcsif;t&mrsm;onf uREkfyfü tjynfht0&Sdí BuD;jyif;

vmaomtcgürl? aemufxyfawGU&onfh tjzpftysufwdkUaMumifh twdk;tavsmh&Sdvmygonf/

(C)a'goESifhywfoufírl avQmhvQifaumif;onf[k em;vnfvmojzifh (wu,favQmhjcif;

ravQmhjcif;udk tyxm;í) BudK;pm;yg\/ (i)rmeESifhywfoufírl rBudK;pm;rdonfhtwGuf

aMumifh wkd;íyif wufvmonfxifyg\/ (p)r[kwfrcHcsifwwfjcif;rlum; aemufydkif;wGif

tusKd;&Sdr&SdcsifhcsdefzdkU owdxm;&ef BudK;pm;&aumif;rSef; odvmygonf/ þtjcif;t&monf

aumif;onf[lí vnf;aumif;? raumif;[lí vnf;aumif; wxpfcs qkH;jzwfoifhaom

t&mwck r[kwf[lí ,lqvmygonf/ odkU&mwGif uREkfyf\ pdwfxJü&Sdaom oabmxm;udk

zGifha&;&rnf qdkygrlum; uREkfyfonf (udk,fwdkif rwwfEdkifawmhrS&Sdap) r[kwfrcHcsifwwfjcif;

wnf;[laom pdwfxm;rsKd; &Sdolwa,muftm; vIdufvIdufvSJvSJ MunfndKwwfonfh oabmxm;

&Sdygonf/

oHo&mtpOfu ygvmjcif;

(3) uREkfyfü b0tpOftqufrS vdkufygvmonf[k ,lqonfh 0goemaumif;qdk;rsm;rSm

(u)tazmfaumif;vQif bmrqdkjyKcsifwwfonfh rBuHUcdkifaom pdwf"mwf (txl;ojzifh raumif;

aombufü omí ]tnSmvG,f} wwfonf/) (c)bmrqdkodcsifí pl;prf;csifwwfaom pdwfrsKd;?

(*)tqef;topfqdkvQif (tusKd;&Sdr&Sd tyxm;í) jrnf;prf;csifwwfaom 0goem?

(C)olwyg;\xifjrifcsufudk *&krpdkuf? rdrd\,kHMunfcsuftwdkif; usifhBuHcsifwwfjcif;wdkU

jzpfavonf/ (u)rBuHUcdkifaompdwf[lonfrSm raumif;jcif;oufouf[lí qdk&ayrnf/

þpdwfonf uREkfyf\avmuBuD;yGm;a&;udk trsm;qkH;zsufqD;\/ BuD;jyif;vmaomtcgü

jyKjyifzdkU BudK;pm;aomfvnf; atmifjrifrIenf;vSonf/ (c)bmrqdkodcsifí pl;prf;csifwwfaom

pdwfrsKd;onf qdk;onf[k rqdkoifh? aumif;usKd;yif ay;wwfyg\/ (*)tqef; topf

jrnf;prf;csifwwfaom 0goemaMumifh taumif;a&mtqdk;yg BuKHcJU&bl;yg\/ (C)udk,fh

,kHMunfcsuftwdkif; usifhBuHwwfjcif;rSm tcsKdUu ]acgif;rmonf} [k qdkMurnfjzpfaomfvnf;

udk,fh[mudk,fawmh auseyfvsuf&Sdygonf/ udk,fh,kHMunfcsuftwdkif; usifhBuHrdjcif;aMumifh

'ku©awGU&onfjzpfap? vluJU&JUcH&onfjzpfap cH&eftoifh&Sdygonf/ ,aeUwdkifvnf; aemifw

r&yg/

- 104 -

Page 105: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

ywf0ef;usif\jyKjyifrIESpfrsK d;

(4) ywf0ef;usif\ jyKjyifrIqdkonfudkrl ESpfydkif;cJGí azmfjyvdk\/ (u)rdrdu a&G;cs,fcGifhr&SdyJ

taMumif;tm;avsmfpGm cH&jcif;? (c)rdrdudk,füu BudKufESpfoufí vufcHjcif;[lí ydkif;jcm;

vdk\/ (u)rdrdu a&G;cs,fcGifhr&SdyJ taMumif;tm;avsmfpGm cH&jcif;[lonfrSm rdbrsm;\

qkH;ryJUjyifrIESifh xdef;odrf;tkyfcsKyfrIwdkUtjyif i,f&G,fpOfu tawGUtBuKHrsm;vnf; yg0if\/

uREkfyf\obm0ü wacsmif;NyD;wacsmif; aygufa&mufvmcJUonfh ]ql;} rsm;rSm uREkfyfu

jyKjyifEdkifjcif;r&Sd? ]ta&rxl} onfh i,f&G,fEke,faom t&G,fwGif rnfolrqdk xdkuJUodkU

awGUBuKHcHpm;&ygu uREkfyfuJUodkUyif jzpfvmzkdUrsm;ayvdrfhrnf/ oli,fbm0 upm;jrL;wl;jcif;

onf tvsif;tusKd;r&Sd[laom zcif\ qkH;renf;onfvnf; uREkfyfbmrQrwwfEdkifyJ cH&í

uREkfyftm; ]pdwfcsOf} aygufap\/ tvkyform;rsm;\ npfcsif? ESyfcsif? avmif;upm;csifaom

tavhtusifhrsm; ul;pufjcif;onfvnf; uREkfyfbmrQrwwfEdkifyJ cHvdkuf&jcif;jzpf\/ rnfonfh

oli,frqdk uREkfyfuJUodkU tvkyform;rsm;ESifh vufyGef;wwD; ae&onfqdkvQif uREkfyfuJUokdUyif

jzpfvmzdkU rsm;ayvdrfhrnf/ okdUjzpfí ]azodef;t&G,f} wavQmufvkH;wGif uREkfyfonf

ywf0ef;usif\ jyKjyifrIudk bmrQrwwfEdkifyJ cHcJU&jcif;jzpfonf[k qdkvdkyg\/ yrmqdkaomf

jrpfaMumif;wGif a&pD;tvdkufarsmyg&onfh azmifESifhwlygonf/

awmfvSefEd kifavmufonfh ywf0ef;usif

(c) ausmif;xGufí armifazodef;t&G,fodkU a&mufvmaomtcgrl jrpfaMumif;wGif a&pD;tvdkuf

arsmyg&apumrlvnf; azmifESifhrwlyJ avSmfwufyJUwuf tjynfhtpkHygonfh avSESifh wlygawmh

onf/ xdkt&G,fürl tvkyform;rsm;tv,fü ypfcscH&jcif;rsKd; r[kwfyJ taygif;toif;udk

rdrd\oabmtwdkif; a&G;cs,fEdkifcGifh&SdcJUavNyD/ azodef;t&G,fü jyKcJUbl;onfh trSm;rsm;twGuf

rdrdudk,fudk tjypfrqdkcsifaomfvnf; armifazodef;t&G,frSpí woufwmvkH;\ trSm;rsm;

twGufrl wm0ef,lzdkU 0efav;vdrfhrnfr[kwfyg/ xdktcsdefrSpí trSm;r&Sdawmh? vlvdrfrm

wa,muf jzpfvmawmhonf[k ajymqdkvdkonf rxifMuygavESifh/ BuD;us,faom trSm;BuD;

rsm;vnf; rSm;cJUygonf/ ydkif;jcm;í azmfjy&jcif;rSm rdrdtwGuf toa&qnfvdkjcif;r[kwf?

vl\obm0udk uREkfyfem;vnfovdk &Sif;vif;atmif wifjyvdkaomaMumifhrQom jzpfyg\/

okdU&mwGif i,fpOfuaygufcJUonfh ql;rsm;twGufrlum; uREkfyfbmrQrwwfEkdif/ ]]rsufESmcsKd

uav;ESifh EIwfvQmcsKdí oabmaumif;vSygonf}} qkdaom vlwa,mufjzpfzdkUrlum; rnfonfh

enf;ESifhrQ uREkfyfrwwfEdkifawmhNyD/ (jzLaumifonf ,kefuav; jzpfrvmEkdifouJUodkUyif/)

- 105 -

Page 106: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

odkU&mwGif pmtkyfaumif;rsm; zwf&jcif;aMumifh aemufydkif;ü topfxyfrH&&Sdonfh vlUobm0

oabmw&m;rsm;udkrl oufqdkif&mtydkif;wGifrS azmfjyygOD;rnf/

acwfynmwwf &Sm;aomacwf

1908 ckESpfwGif 9 wef;atmifjrifcJUavNyD/ þacwf wuúodkvf0ifpmar;yGJ atmifjrifolrsm;ESifh

xdkacwfu atmifjrifolrsm;rSm ]rsufESmyGifh} &mü rEIdif;,SOfEdkifatmif uGmjcm;\/ xdkacwfurl

b*Fvm;pmar;yJGac: 9 wef;atmifol tvGef&Sm;ao;\/ tar&duefausmif;rS ESpfpOf 9 wef;

orm; av;ig;&Spfa,mufrQ ajzqdkMu&m wESpfrS wa,mufwavrQom atmifaomESpfaygif;

woDwwef;BuD; &SdcJUbl;\/ uREkfyfwdkUESpfurl 11 a,mufoGif;í 2 a,mufwnf;usNyD; 9

a,muf atmifaomESpfjzpfí ausmif;tkyfBuD; vufyef;aygufcwfcsifrwwfjzpfonf[k

Mum;vkduf&\/ txufjrefrmjynfrSm xdkpOfu t*Fvdyfpmwwf tvGef&Sm;ao;í av;ig;wef;

rQESifh rD;&xm;&kHydkif? oabFmpma&;? NrdKUtkyfpma&;? ukrÜPDpma&;? ajrwdkif;pma&; ponfjzifh

jzpfEdkifMuay&m ta&;ydkif&kH;rsm;üyif 7wef;atmifaom pma&;BuD;rsm; rif;rlEdkifaom acwfjzpf

avonf/ a&S;OD;pGm aiGpm&if;rif;BuD;jzpfí xdkaemufü &efukef aumfydka&;&Sif;rif;BuD;

jzpfvmonfh OD;qufrSm yxrOD;pGm bDatatmifaom txufjrefrmjynfom;qdkí NAdwdoQ

tpdk;&\ txl;csD;ajrSmufjcif;cH&\/ jrefrmvlrsKd;teufrS yxrOD;pGm &mZ0wf0efBuD; (D.S.P.) cefUxm;jcif;cH&onfh OD;xGef;rif;rSmvnf; txufjrefrmjynfom;rsm;teufrS yxrOD;pGm 9 wef;

atmifoljzpfí 9 wef; atmifvufrSwfudk bk&ifcHudk,fwdkifu tcrf;tem;ESifh tyfESif;onf[k

Mum;&bl;avonf/ (þacwf 9 wef; orm;rsm;um; vljzpfaemufusonf[k atmufarh&SmMu

rnf xifonf/)

rD;yGif hatmif vnfjcif;

uRekfyf 9 wef; atmifaomtcsdefü rdbrsm;onf zdeyfaxmifq&mtvkyfudk pGefUvTwfí rEÅav;rS

0ufvufodkU ajymif;a&TUNyD;vQif ]csdwfukefwkdufukef} yGJpm;tvkyfudk vkkyfudkifvsuf&SdMuavNyD/

rdbrsm;onf uREkfyftm; &efukefaumvdyfausmif;okdU ydkU&ef pdwful;&Sdbl;aomfvnf; pD;yGm;a&;

tajctae raumif;ojzifh rwwfEdkifyJ&SdcJU\/ odkUjzpfí uREkfyfonf ausmif;xGufaom

tcsdefrSmyif tpDtpOfr&SdyJ 0ufvufodkUrvdkufrlí rEÅav;NrdKUwGif zcif\ nD0rf;uJG

wa,muf\tdrfü wnf;cdkum Ak'¨bmomausmif;wGif ausmif;q&muav; 0ifívkyf\/

- 106 -

Page 107: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

vcokH;q,frQ&aomfvnf; tawmfuav; okH;avmufaomacwfjzpfí BudKufovdk vnfEdkif

ywfEdkif\/ rdbrsm;uvnf; pmar;yJGatmifaomaMumifh bdkifpu,ftopfwpD; 0,fay;cJU&m

uREkfyfrSm zcif\ usyfwnf;aomxdef;odrf;jcif;rS vGwfajrmufonfwaMumif;? waeUvQif

rkefUbdk; 6 jym; rQom &cJU&mrS waeUvQif wpfusyf okH;Edkifojzifh azmazmoDoD jzpfvmonf

waMumif;? bdkifpu,ftopfwpD; &onfwaMumif;aMumifh (xdkacwfwGif rEÅav;NrdKUü vlwdkif;

bdkifpu,fpD;Edkifonfr[kwf? þacwf *spfum;pD;Edkifjcif;xuf rsufESm&Sdonf/ uREkfyfwdkU

t&yfxJwGif &kH;pma&; oli,fcsif;wa,mufrSwyg; uREkfyfwa,mufwnf;om bkdifpu,f

&Sdonf/) vnfvkdufywfvkdufonfrSm rD;yGifhaeawmh\/ ausmif;wufcsdefESifh pm;csdeftdyfcsdef

wkdUrSwyg; tvif;a&mif&SdorQ vnfawmh\/ rEÅav;NrdKUonf wjyywfvnftwGif;ü

av;pdwf0if;rsm; &SdMuonfcsnf;jzpf&m rEÅav;üarG;NyD; tdkíao&olyifjzpfapumrl tqdkyg

av;pdwf0if;wdkif;odkU wNrdKUvkH;aphpkHatmif a&mufbl;olí wa,mufrQyif &Sdvdrfhrnfrxifay/

uREkfyfrlum; bdkifpu,fopf&NyD;uwnf;u av;pdwf0if;rsm;udk uGufpdyf&dkufNyD; trSwftom;

ESifh wrifwum vSnfhvnfcJUbl;onfjzpfí uREkfyfuJUodkU 0if;wkdif;ESHUpyfatmif a&mufcJUbl;ol

&Sdvdrfhrnfrxifay/

yJGMunhfESpf

ausmif;xGufNyD;í ausmif;q&mvkyfaomtcsdefwGif uREkfyfü rdwfaqGopfrsm; wkd;yGm;vsuf

&SdavNyD/ ausmif;om;b0ürl ausmif;om;tcsif;csif;rQom taygif;toif;jyKvkyfcJUav&m

ausmif;xGufNyD;onfhaemuf udkazrSmvnf; ol\XmeD (rif;uif;) okdU jyefoGm;NyDjzpfí aps;csKdxJrS

aps;onf umvom;rsm;? þausmif;xdkausmif;rsm;rS ausmif;om;BuD;rsm;? pma&;pmcsD

uav;rsm;? ydkufqH&Sdaom rdbrsm;\ om;awavuav;rsm; ponfwkdUESifh tuRrf;w0if

jzpfcJU&avNyD/ þvlpkteufwGif uRekfyfuJUodkU 9 wef; atmifol wa,mufrQr&Sd? t*Fvdyfpmyif

oifbl;Muol enf;yg;vSaomaMumifh xdkolwkdUonf uREkfyftm; ]vlawmf} uav;wa,muf

taeESifh vufcHMuí 0rf;ajrmuf0rf;om rdwfzGJUMu\/ ]jrm} jyóemrsKd;rSwyg; t&yf&yf

A[kokwESifh qdkif&mwGif uREkfyf\pum;udk em,lMu\/ MunfhvdkufMuonfh ZmwfyJG? &kyfao;yJG?

tNidrfh? &kHyJG qdkonfrsm;rSmvnf; wnrQrvkyfoavmuf jzpf\/ woufvkH; pdwfcsvufcs

rMunfhcJU&orQ ,ckrS twdk;ESifhcsí Munhf&\/ zdk;pdefBuD;? pdefuwkH;? atmifAv wnf;[laom

ZmwfyJGrsm;? pdefa'G; pdefaX; wnf;[laom rdef;rZmwfrif;om;rsm;? q&myk? udkbausmh?

py,fouf? udkpdefcdk? udkzl;ndK? udkzkef;rdk; wnf;[laom &kyfao;rsm;? pdefokH;BuD;? 'kwd,pdefokH?

bdvyfjyefpdefwif? tvkHpdefwif? pdefqif? tkef;pdef? jruav;? jraoG;? a&ausmfpdefyk? qDaMumf

{pdef wnf;[laom tNidrfhrsm;? cspfzG,f? cspfp&m?a&T'*Fg;? wufwdk; paom tNidrfhvlysufrsm;udk

- 107 -

Page 108: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

]a&vJESifh} Munfhavawmhonf/ qlylrnfhvlvnf;r&Sd? tcsdefuvnf;tm;vyf? ydkufqHrayg

apumrl okH;avmufpGJavmufvnf;&Sd? vluvnf;usef;rm? t&G,fuvnf; EkysKdav&um;

uREkfyfrSm ausmif;rSxGufaomESpfonf uREkfyf\ woufwmwGif ]yJGMunfhESpf} [lí ac:xdkuf

ayonf/

0w¦Kajymorm;b0

umvom;oli,fcsif;rsm;ESifh rawGU&aomtcsdefrsm;ESifh yGJrMunfhaomnrsm;wGif uREkfyfonf

yoDykHjyif0w¦K tqifhtwef;rS wufvmcJUí xdkacwfu tvGefemrnfBuD;vSonfh NAdwdoQ

eef;wGif;t&IyfawmfykHBuD; (Mysteries of the Court of London) 0w¦KBuD;udk vnf;aumif;

vef'efNrdKU t&IyfawmfykHBuD; (Mysteries of London) 0w¦KBuD;udk vnf;aumif; nOfheuf

vSatmif zwf&I\/ vdifudpöESifhywfoufí yoDykHjyif0w¦Krsm;onf pdwf0ifpm;zG,faumif;

aomfvnf; uav;oli,ftqifhtwef;rQom&Sdí t&IyfawmfykH0w¦KBuD;rsm;um; umvom;t&G,f

BudKuf jzpfonfESifh rtdyfyJzwf&rnfqdkygu zwfEdkifaom 0w¦KBuD;rsm;jzpf\/ tysKdvlysKd

t&G,frsm; tzdkU&mwGif &nf;pm;xm;csifpdwf jzpfay:vmatmif a&;om;onfh 0w¦KrsKd;udk

azmfjyygqdkvQif þ0w¦KBuD;ESpftkyfudk a&G;cs,f&ayvdrfhrnf/ þ0w¦KBuD;rsm; zwfbl;ol

tcsif;csif; pum;ajymMu&rnfqdkvQif rtdyfwrf;ajymEdkif\/ ajymvnf;ajymcJUbl;\/ waeUoü

uRekfyfonf twef;wl rdef;uav;wa,mufESifh ppfudkif;awmif&dk;wGif qkHrdMuí þ0w¦KBuD;

rsm;udk ESpfa,mufvkH; zwfbl;MuonfESifh xdkifíajymvdkufMu&m eHeufqGrf;csufolrsm;

xMuaomtcgwGifrS vluJU&JUrnfpdk;onfESifh tdyf&modkU 0ifMu&onf/ rdef;uav;ü

vnf;aumif;? uREkfyfüvnf;aumif; cspfBudKufol&SdESifhNyD; jzpfíom awmfawmhonf/ odkUr[kwf

ygvQif pdwfazmufjyefaumif; azmufjyefMuvdrfhrnf xif\/ tjcm; vlysKduav;rsm;um;

rajymwwf? uREkfyftzdkUrSmrl xdktcsdefü tvGefopöm&Sdí ]zGJESifhqefuJG} [laom pum;ykHtwdkif;

oabmxm;rdygawmhonf/ wcgw&H yJGr&Sdaomnrsm;wGif uREkfyfESifh umvom;wpkwdkUonf

vomomü ckwifBuD;ay:wGif yufvufvSefvsuf uREkfyfu txufyg t&IyfawmfykH0w¦KBuD;rsm;

udk ajymjyavh&Sd&m? twJGaygif; wq,fausmfpD&Sdaom 0w¦Krsm;jzpfygvsuf tptqkH; jyef

ajymEdkifí okH;av;nrQ qufvufajym&avonf/ þonfrSm umvom;rsm;tv,fwGif

rsufESmyGifhvef;aponfjzpfí uREkfyfuvnf; armyef;onf[k ratmufarhcJUacs/

ydk;yef;olrsm;vSaom rdef;uav;

- 108 -

Page 109: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

yJGvrf;obifrsm;odkU uREkfyfESifh oGm;twlvmtwljzpfí uREkfyfajymonfh 0w¦Krsm;udk em;axmif

&ojzifh uREkfyftm; cifrifav;pm;Muonfh umvom;oli,fcsif; &Spfa,mufcefU &Sdonfh

txJwGif uREkfyf oabmusvsuf&Sdaom rdef;uav;tm; ydk;yef;ol ESpfa,mufokH;a,muf

&Sdyg\/ uREkfyf\aetdrfrSm xdkrdef;uav;\tdrfESifh teD;uyfqkH; (okH;tdrfavmufom jcm;

onf/) jzpfav&um; 4if;wkdUonf uREkfyfwdkUaetdrfü pcef;csum rdef;uav;tm; ydk;yef;Mu\/

4if;wdkUonf wa,mufpDaygufvmí nOfhtcsdefrsm;wGif rdef;uav;\ tdrfaemufab;ü

&pfywfum acsmif;ajrmif;Mu\/ uREkfyfrSm udk,fhpdwfxJü oabmusjcif;rQomjzpfí rdef;uav;

\ oabmxm;udk twdtusod&jcif;r[kwfyJ ]xifajc} rQom&Sdojzifh orD;&nf;pm; r[kwf

ao;aomaMumifh uREkfyf\ cspfBudKufjcif;udkk olwkdUtm;rajym/ olwkdUuvnf; &dyfrd[efr&Sdojzifh

uREkfyftdrfrS ydk;yef;Mujcif; jzpfavonf/ wcgw&HwGif ydk;yef;Muolrsm;u uREkfyf\ 9 wef;

*kPfudk txifBuD;MuonfESifh ]]cifAsm;u tdrfeD;csif;jzpfNyD; NidrfvSyguvm;As? cifAsm;ydk;vQif

awmh ajymomajymygAsm? usKyfwdkU aemufqkwfay;yghr,f? cifAsm;eJUawmh rNydKif0HUygbl;}} qdkum

wD;acgufpkHprf;Mu\/ okdU&mwGif uREkfyfonf 4if;wkdUydk;yef;jcif;rsm;udk rMunfhvdkaomfvnf;

udk,fh&nf;pm;[lí rajymEdkifojzifh bmrQrajymyJ NyKH;íom aevkduf&onf/ trSefudka&;&vQif

uREkfyfonf vGefyGJnrSpí xdktcsdefokdUwdkifatmif pdwfxJu BudKufaecJUonfrSm (udk,fhbufu

aocsmaomfvnf; olUbufu xifajcrQomjzpfonf/) ESpfESpfausmf okH;ESpfcefU&SdcJUNyD

jzpfaomfvnf; tdrfeD;csif; yqpf0dkif;ü ESpfBudrfrQ rsufESmcsif;qdkif ]yqpfypf} cJUbl;jcif;rSwyg;

ac:bl;jcif;r&Sd? ta0;rSvSrf;Munfh&kHrQESifh auseyfcJU&ygonf/ uREkfyftaMumif;udk oli,fcsif;

umvom;rsm;tm; todray;aomfvnf; 4if;wkdU\ ydk;yef;rItajctaeudk uREfkfyfu apmifhMunfh

í rnfolrQ ae&mrusao;jcif;udk od&ojzifh auseyfvsuf&Sdygonf/

olwyg;xufyif xl;avoavm

Ak'¨bmomausmif;ü ausmif;q&mvkyfvsuf&SdpOf uREkfyfonf oli,fcsif;rsm;ESifhtwl yJGMunfh&kH

omru awmifNyKH;yJG? &wemh*lyJGrsm;odkU oGm;cJU&m xdkrdef;uav;vnf; 4if;\tdrfom;rsm;ESifh

oGm;Muojzifh tvGeftljrL;cJUbl;yg\/ a&Tpm&Hbk&m;yJGü aysmf&jcif;rSm ydk;yef;rI ryg&Sdaom

aMumifh (EIdif;,SOfjcif;tm;jzifh) ajcmufuyfuyf&Sdonf[k qdk&rnfjzpf&m txufygyJGrlum;

tvGefpdkajyvSí &ifwzdkzdkjzpfcJU&ygawmhonf/ &ifzdk&jcif;rSmum; þyJGwGif tenf;qkH;

av;ig;BudrfrQ rdef;uav;ESifh rsufESmcsif;qdkif&acsawmhrnf[k arQmfvifhcsuf&Sdí owd&wdkif;

&ifxJü zdkueJvIdufueJ jzpf&ygawmhonf/ rsufESmcsif;qdkifcGifh &awmhrnf[k pOf;pm;vdkufrd&kHESifh

&ifzdkvIduf&jcif;rSm tjcm;vlrsm; BuKHbl;Muavoavm rajymwwf/ uREkfyftzdkUrl csJUxGifjcif;

r[kwf wu,fyifjzpfygonf/ þonfaMumifhvnf; ig\arwÅmonf tvGefeufeJBuD;us,fí

- 109 -

Page 110: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

vGJEdkifrnfr[kwfawmh[k ,kHMunfrdygonf/ þ,kHMunfcsufrSmvnf; ]uBuD;a&;uowf uwf}

[k pmtHaom rdef;uav;ESifh awGUbl;jcif;onf taxmuftyHUjyKvsuf &Sdygonf/ tcspfonf

tawmf qef;Mu,fayonfwum;/

yxrtBudrf rl;,pfjcif;

uREkfyfonf xdktcsdefokdUwkdifatmif aot&ufudk jrnf;bl;onfr&Sdao;/ wBudrfu

oli,fcsif;rsm;\ wkdufwGef;rIaMumifh bD,mudk wikHrQ jrnf;Munfh&m cg;vGef;aomaMumifh

axG;ypfvdkufbl;\/ þ awmifNyKH;yJGürlum; oli,fcsif;rsm;ESifhtwl avSjzifhoGm;Mu&mwGif

tjcm;vlrsm; aysmfMuonfudk jrif&í olwkdU\aysmfenf;udk prf;vdkonfwaMumif;? uREkfyf

udk,füuvnf; tvGeftljrL;vsuf&Sdí bmrqdkvkyfrnfqdkaom pdwfrsKd;jzpfaeonf waMumif;

aMumifh avSay:wGif wBudrfjyif ESpfBudrfrwdkufwGef;&yJ 0DpuDESifh qdk'gwcGufudk olwkdUESifhtwl

aomufvkduf\/ 0DpuD? b&ef'D paom EdkifiHjcm;t&ufrsm;rSm xdkacwfü rnfrQavmuf

aps;csKdygoenf;[lrl vlwa,muf aiGwq,fqDpkí oGm;Muonfh uREkfyfwkdUtzGJUonf vSnf;c?

avSc? tdyfcESifh xrif;av;eyftwGuf csufjyKwfp&dwfrsm;yg z,fxm;NyD;onfhaemuf xif;&l;

aowÅmESifh wvkH;tjynfh t&uftrsKd;rsKd; 0,fcJUEdkifMuavonf/ uREkfyfonf yxrtBudrf

aomufjcif; jzpfaomfvnf; tnHUrcHcsifwwfaom 0goemaMumifh olwkdUaomufoavmuf

vdkufíaomufrd&m aysmf&zdkUa0;pG awmifNyKH;yJGokdU b,fykHb,fenf; a&mufvmonfudkyif

rrSwfrdEdkifay/ aemufwaeUeHeufü wnf;cdkaomtdrfwGif tdyf&mrSEdk;vmí 0wfxm;onfh

vkHcsnfudk Munhfvkduf&m uREkfyf\vkHcsnfr[kwfaMumif; od&í oli,fcsif;rsm;tm; ar;Munfh\/

od&ykHrSmum; uREkfyfonf avSqdyfrS wnf;cdktdrfodkU vrf;ravQmufEdkifojzifh wGJac:Mu&aMumif;?

vrf;wGif vli,fwa,mufu ol\ausmif;aebuf oli,fcsif;jzpfygonfqdkum uREkfyfudk

wnf;tdrfokdUa&mufatmif wGJydkUaMumif;? a&mufaomtcg uREkfyf\vkHcsnftwGuf pdk;&drf&onf

qdkum ol\vkHcsnfESifh vJ0wfoGm;NyD; eHeufrSvmí vJay;ygrnf[k ajymoGm;aMumif;

od&av\/ uREkfyfonf tdyf&mrSxí ol\vkHcsnfudk jzefUMunfh&m ygwdwfvkHcsnf tEGrf;

uav;jzpfí uREkfyf\vkHcsnfrSmum; a,mvkHcsnfyGifhxdk; jzpfavonf/ uREkfyf jyefípOf;pm;

aomtcg uREkfyftm; wGJíydkUaom ausmif;aebufoli,fcsif;\ rsufESm ay:vmí jyefvm

vdrfhrnf[k arQmfvifhonfESifh cyfat;at;yif aevdkuf\/ okdU&mwGif xdkaeUuvnf; ay:rvm?

aemufwGifvnf; woufvkH; rawGU&awmhacs/ þwGif uREkfyfrSm csnfvkHcsnfrSwyg; tjcm;

vkHcsnfaumif;vnf;ryg/ cg;ü 0wfvsuf&Sdaom ygwdwfvkHcsnftEGrf;uav;ESifhvnf; yGJwkd;&ef

rjzpfEdkifaomaMumifh wnf;tdrfüom ukyfíae&awmhonfjzpf&um; rdef;uav;ESifh rsufESmcsif;

qdkif&zdkUtwGuf arQmfvifhcsufBuD;pGmESifh vmcJU&jcif;rSm ]cJavorQ oJa&us} jzpfcJU&

- 110 -

Page 111: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

ygawmhonf/ odkU&mwGif oifcef;pmwckawmh &cJUyg\/ yxrtBudrfaomufjcif;ü csufcsif;

vufiif; cHvkduf&jcif;twGufaMumifh ]t&ufaomufcJUvQif rvGefapESifh} [lonfh a,mvkHcsnf

wxnfESifh vJ,lvkduf&aom Mo0g'onf woufvkH; pJGrSwfavmufonfjzpfí uREkfyftzdkU&mü

aemufaemifwGif þtrSm;rsKd; rSm;cJvSygonf/ (udk,fusifhw&m;ESifh ywfoufonfh Mo0g'

rsKd;wdkUrSm pmavmufESifhrNyD;? olwyg;a[majymívnf; rvkHavmuf/ vufawGUBuKHrS

oabmaygufwwfonfjzpfaomaMumifh uREkfyfonf a,mvkHcsnfqkH;&jcif;twGuf rESajrm

vSay/)

tvpfray;aom rdcif

uREkfyfonf awmifNyHK;yJGwGif rdef;uav;ESifh wBudrfrQ rsufESmcsif;qdkifcGifh r&ojzifh 0rf;enf;pGm

jyefcJU&aomfvnf; (aemuf 15&ufwGif usif;yonfh) &wemh*lyJGü okH;av;BudrfrQ jrifcJU&ojzifh

auseyfcJU&ygonf/ rdef;uav;wa,muftm; pdwfxJu cspfBudKufonfh tjcm;vlysKduav;rsm;

tzdkU&mwGif b,fuJUokdU &SdMuonfrqdkEdkif? uREkfyftzdkU&mwGifrl rsufESmudk wcPwmuav;rQ

jrif&zdkUta&;onf udpöBuD;wckozG,f oabmxm;rdygawmhonf/ waeUwBudrfrQ jrifzdkUta&;

twGuf olwkdUtdrfa&SUodkU bmudpörQr&SdyJ vrf;ovm;&av&m wacgufrjrif&vQif aemuf

wacguf xyfí avQmuf&jyefonf/ ta0;t&yfüaeoljzpfvQif awmfygao;\/ ,ckrSm

okH;tdrfavmufom jcm;aomaMumifh omí*Gusonfxif\/ þtxJwGif tdrfeD;yg;csif;rsm;u

&dyfrdoGm;rnfudkvnf; &Sufvdkufrdao;\/ &wemh*lewfyJGodkU twloGm;Muonfh oli,fcsif;

ajcmufa,mufcefUteuf okH;a,mufavmufu rdef;uav;tm; ydk;yef;vsuf&Sd&m olwkdUurl

ajymifajymifBuD;ydk;í aemufrS waumufaumufvdkufMuaomfvnf; uREkfyfurl olwdkUrodapyJ

]tkHUykef;} ydk;enf;rsKd;jzifhvnf; olwkdUESifhtwl wyl;wJGwJG vkdufygvsuf&Sdavonf/ xdkvlpkteuf

wa,mufwavurl uREkfyftm; ]]cifAsm;eJU tdrfeD;csif;yJAsm? usKyfwdkUuawmh cifAsm;udk

uyf&rSmyJ}} [líyif ajymbl;avonf/ xdkrdef;uav;\ xljcm;aom tajctaewckrSm 4if;\

rdcifonf rnfhonfhvrf;okdUrQ wa,mufwnf;rvTwf? tjcm;rdef;uav;rsm;ESifhvnf; taygif;

toif; rvkyfapyJ wOD;wnf;aom orD;ysKduav;udk rsufpdatmufu taysmufrcH qdk&

avmufatmif xdef;odrf;apmifha&Smufxm;jcif;yif jzpfavonf/

auseyfpGmESif h tHUMojcif;

- 111 -

Page 112: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

rdef;uav;ESifhywfoufí uREkfyfpdwfxJü tMunfEl;qkH;jzpfcJUonfh ywÅjrm;apwDbk&m;yJG

oGm;jcif;taMumif;udk azmfjy&ayOD;rnf/ uREkfyfü pdwfMunfEl;onfqdkaomaMumifh ae&mus

vSNyD[k rarQmfvifhMuygESifhOD;/ uREkfyf\ yxrtBudrf nHUzsif;rIudkom awGU&rnfjzpfygonf/

uREkfyfonf þwBudrfwGif umvom;oli,fcsif;rsm;ESifh r[kwfyJ Ak'¨bmomausmif;

q&mtzJGUESifh vkdufygoGm;jcif;jzpf&m ausmif;q&mrsm;ESifhtwl oabFmay:odkU wufvdkufrd

onfESifh wNydKifeuf &ifbwfudk twGif;rS wif;ykwfjzifhESufvkdufonfhES,f uREkfyf\

ESvkH;om;onf &ifbwfudk 'def;ueJ wdkufaqmifhvdkuf\/ taMumif;rlum; oabFmESifh

wGJvsufvdkufygrnfh orÁefBuD;ay:wGif rdef;uav;wkdU tdrfom;wpkudk bGm;ueJ jrifvkduf&

aomaMumifh jzpf\/ uREkfyfonf ywÅjrm;apwDyJGawmfodkU 4if;wdkUoGm;vdrfhrnf[k rod&aom

aMumifh þyGJawmfodkU vkdufrnfrBuHpnfyJ umvom;oli,fcsif;rsm;ESifh (awmfovif;vjynfh

tzdwfaeU ausmif;ydwf&ufwGif) zdk;pdefBuD;yJG MunfhMuzdkU pdwful;xm;&m ausmif;q&mrsm;\

ac:iifrIaMumifh tm;emyg;emESifh vkdufygvmcJU&onfwGif rdef;uav;tm; rarQmfvifhyJ

awGU&jcif;aMumifh 0rf;omvkH;qdkUoGm;jcif; jzpfavonf/ azmfjycJUonfhtwdkif; rdef;uav;onf

uREkfyfESifh orD;&nf;pm;r[kwf&apumrl ,cktcsdefwGif uREkfyf odef;xDaygufí aMu;eef;&onf

qdkapOD;? xdktcguavmuf &ifbwfudkaqmifhavmufatmif ESvkH;ckefvdrfhrnfrxifay/ zGifh[a

jymqdk&jcif;? pum;udkvufcHjcif;[lírQ r&Sdao;yJ rsufvkH;csif;BudKufonf qdkjcif;rSmyif

udk,fhtxifoufoufrQom &Sdao;ygvsuf þrQavmuf wkefvIyf&onfqdkaom vlysKduav;

onf awmfawmf&Sm;vdrfhrnf xifygonf/

vnfoavmuf csOf;uyfjcif;

oabFmxGufaomtcg 4if;wkdUrdom;pkonf oabFmESifhuyfvsuf&Sdonfh orÁefydkif;wGif

aumfaZmcif;vsuf vkdufygvmMu&m uREkfyfonfvnf; orÁefESifhuyfvsuf&Sdaom oabFm

ydkif;wGif rwfwwf&yfvsuf vdkufav\/ ausmif;q&mtzJGUonf oabFmOD;ydkif;wGif aumfaZm

cif;vsuf xdkifívdkufMu&m uREkfyfonf 4if;wkdUaumfaZmteD;odkU rcsOf;uyfawmhyJ oabFm

eHab;&Sd oHwdkifudkrSDvsuf vdkufygvm\/ oabFmESifh orÁefrSm yl;wJGxm;jcif;jzpfaomaMumifh

uREkfyfESifh olwkdUtzJGUonf ESpfvHrQavmufom a0;uGm\/ rdef;uav;tkyfpkü t&yfxJrS

tysKdBuD;wa,muf yg&Sd&m tysKdBuD;uyif uREkfyftm; pwifíEIwfqufojzifh edrdwfaumif;

onf[k uREkfyf0rf;omrd\/ xl;qef;jcif;wckrSm uREkfyfwkdUtdrfESifh rdef;uav;\tdrfrSm

okH;tdrfausmfavmufomj cm;onfqdkaomfvnf; 0if;xJESifh vrf;rwef; jzpfonfwaMumif;?

taygif;toif;rSmvnf; w*dkPf;pD jzpfonfwaMumif;aMumifh wtdrfESifhwtdrf ac:iifEIwf

qufjcif;rS&SdMuyJ udk,fh*kPfESifhudk,f cyfwnfwnf aecJUMuavonf/ xdkaeUü uREkfyfonf

- 112 -

Page 113: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

oabFmoHwdkifudkrSDvsuf tysKdBuD;ESifh pum;ajympOf rdef;uav;\tarESifh tvGefEIwfqufcsif

aomfvnf; wcgbl;rQ rvkyfcJUonfhtxJwGif ydk;yef;olaygrsm;aom orD;acsmwa,muf\

rdcifyDyD cyfwnfwnfrsufESmxm;rsKd; &Sdonfjzpfí EIwfquf&ef r0HUawmhyJ tysKdBuD;ESifhom

tqufrjywf pum;ajym&awmhonf/ odkUESifh uREkfyfu wcGef;wavajymonfh jyufvkH;uav;

rsm;udk orD;u &,fí tarBuD;u NyKH;azmf&jcif;twGufyif aus;Zl;wifvSygavNyD/ rdef;uav;

\ &kyf&nfESifhywfoufí a&;om;&aomf tacsmtvSBuD;wa,muf[k rqdkEdkifaomfvnf;

wBudrfjrifvkdufvQif vSnfhírMunhfyJ raeEdkifonfh (Striking) &kyfqif;oP²mefrsKd; &Sdaom

aMumifh oabFmay:ü vdkufygvmaom umvom;rsm;onf rdef;uav;tkyfpkudk &pfywfae

Mu&mrS [efusaeonfh trlt&mrsKd;jzifh orÁefbufrS vSrf;í pum;ajymaeonfh uREkfyftm;

emvdk[efrwlaom rsufESmxm;rsm;ESifh MunfhMujcif;udk uREkfyfowdjyKrd\/ tcsKdUuvnf;

(enf;awmhenf;onf/) edyfygayhuGm[laom t"dyÜg,frsKd;ESifh MunfhMuojzifh uREkfyf\ESvkH;ü

acGUvSonf/ wcsufwcsufwGif tysKdBuD;u uvdaomrsufESmxm;ESifh-

]]armifazodef; ranmif;bl;vm;}}

]]ranmif;aygif trBuD;&m? waeUvkH; &yf& &yf&}} [k ajymvkduf&mwGif tysKdBuD;ESifh tarBuD;u

&,fMuí rdef;uav;um; rsufESmvTJí oGm;onf/ ]edyf[} [k pdwfxJu Mobmay;vkduf\/

tuJprf;vkdufykH

ywÅjrm;apwDbk&m;atmuf&Sd 0g;csufqdyfurf;odkU oabFmqdkufuyfí oabFmay:rSqif;NyD;

olUacsmifighacsmif wufMu&mwGif rdef;uav;wkdUtkyfpk wnf;ckdrnfhacsmiftrnfudk rar;vdkuf

rdonfESifh uGJ&acsawmhrnfavm[k wxdwfxdwfjzpfrdao;\/ okdU&mwGif uREkfyfausmif;q&m

tzJGUESifh wacsmifwnf; wnf;cdkMuonfudk awGU&í 'kwd,tBudrf 0rf;tomBuD; omcJU&

jyefygonf/ naeydkif;wGif ausmif;q&mrsm;ESifh uREkfyfwkdUonf ]acsmifvnfacsmifywf}

xGufMurnf[k Z&yfrS qif;vmMu&mwGif acsmift0if0&Sd Z&yfuwkH;ay:ü xdkifaeMuonfh

uREkfyf\tysKdBuD;ESifh pHa'0DudkawGU&m (pHa'0DrSm rdef;uav;tm; uREkfyf\pdwful;jzifh rSnfh

xm;aom emrnfjzpfonf/) tysKdBuD;u ]]armifazodef;wdkU b,fxdatmif oGm;MurvdkUvJ}} [k

ar;onfESifh uREkfyfu ]]b,f&,fvdkUr[kwfygbl; trBuD;? acsmifvnfacsmifywfygyJ}} [k

jyefajym\/

]]'Dvdkqdk tjyefawmh yef;cl;cJUaemf? NAdZifyef;awG aygvSNyDwJU}}

- 113 -

Page 114: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

]]b,folyefrSmvJAs}}

]]trBuD; yefrSmayghuG,fh}}

]]trBuD;vJ yefayghAsm? 'djyifvlvJ yeftkH;rSaygh? [kwfbl;vm;}}

þwGif tysKdBuD;onf pHa'0Dtm; NyKH;pdpdrsufESmxm;ESifh vSrf;Munfhvkduf&m pHa'0Du

]]yefyghr,fawmf yefyghr,f? cl;om cl;cJUyg}} [k ajymvkduf\/

xdkUaemuf uREkfyfwkdUausmif;q&mtzJGU xGufvmcJUMu&m cyfBuD;BuD;q&mrsm;u a&SUrSoGm;Muí

cyfi,fi,f&SdMuonfh q&mbOD;ESifh uREkfyfu aemufrSvdkufMu\/ vrf;c&D;wGif uREkfyfonf

NAdZifyef;rsm;udk tm;yg;w&cl;av&m q&mbOD;u-

]]AsKdU q&mazodef;? yef;awG bmvkyfzdkUvJ}}

]]ckeifu rSmvdkufwm q&m rMum;bl;vm;}}

]]tdk rvkyfeJU rcl;eJUAs? cifAsm; rMum;bl;bl;vm;}}

]]bmaMumifhvJ q&m}}

]]yef;ay;vQif usdef;auswwfw,fAs}} [kqdkum uREkfyf\vufxJrS yef;rsm;udk,lí vTifhypf

vkduf\/ uREkfyfonf q&mbOD;\ pum;t"dyÜg,fudk &kwfw&uf em;rvnfonfESifh

pOf;pm;aeNyD;rS oabmaygufí yef;tm;vkH;udk vGifhypfvkduf\/

acsmifokdU jyefa&mufMuaomtcg tysKdBuD;u ]]a[h armifazodef;? b,frSmvJuG,fh NAdZifyef;}}

[k ar;&m uREkfyfrSm tajzay;&ef BudKwifpdwful;xm;NyD; r&SdonfESifh twwjzpfNyD;

]]yef;rawGUbl; trBuD;&JU}} [k jyefajymvkdufjcif;udk pHa'0D auseyfykHr&acs/

pHa'0DwdkU\Z&yfESifh uREkfyfwdkUZ&yfrSm ,SOfuyfvsuf&Sd&m Z&yfESpfaqmiftMum;wGif aomufa&

tdk;rsm;xm;í ESpfbufvkH;u a&aomufMu&\/ vnfywf&mrS jyefa&mufvmí rMumrDtwGif;

pHa'0DESifh uREkfyfonf aomuftkd;pifü yufyif;oGm;qkHrdMuao;&m (uREkfyfu wrifqkHzdkU

rBudK;pm;jcif; rSefygonf/ tarBuD;udk &GHUvSygonf/) pHa'0Du a&rIwfudktvsif&í a&aomuf

aejcif;udk uREkfyfu apmifhae&\/ uREkfyfonf wckckajymcsifaomfvnf; bmajym&rnf

- 114 -

Page 115: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

rodonfESifh ]]yef;rcl;cJUwm pdwfrqdk;ygeJU? usdef;ausoGm;rSmpdk;vdkUyg r&,f}} [k vTwfueJ

ajymvdkuf\/ þwGif pHa'0Donf a&rIwfudkjyefcsí rsufckef;csDum rsufESmxm;wnfwnfBuD;ESifh

vSnfjyefoGm;av\/ pHa'0D\ rsufckef;csDykHrSm Zmwfvkdufrif;orD; cifcifEk\ rsufckef;csDykHESifh

wlvSí cifcifEk-bwifhwkdU\ ]wjynfol} Zmwfum;udk Munfh&pOfu pHa'0Dudk vGrf;rdyg

ao;onf/

rarhEd kifaom rsufESmxm;

bk&ifrwOD;wa,mufESifh pum;ajymvsuf&SdpOf pum;wvkH; rSm;oGm;ojzifh bk&ifru

tvdkrusonfhtaejzifh rsufvkH;jyL;MunfhcH&aom rif;cpm;a,musfm;onf uREkfyfxufydkí

xdwfvefUwkefvIyfvdrfhrnf rxifay/ trSefudka&;&vQif uREkfyfonf pHa'0Dtm; cspfBudKufvsuf

&Sdaomfvnf; ua&mfacsmfr,f jyuf&,fpum;ajymzdkU vkH;0r0HUyJ bk&ifrwa,mufuJUokdUyif

aMumuf&GUHvsuf&Sdjcif; rSefygonf/ ]]igawmhoGm;NyD? pdwfqdk;oGm;NyD? b,fhES,fvkyfrvJ?

b,fhES,frS rvkyfwwfbl;? cH&kHyJ}} [k atmufarhum oli,fcsif; udkazudkom wrf;wrdyg

awmhonf/

rsufckef;csDjcif;onf tvkdrusaom t"dyÜg,frSwyg; bmrQr&Sd/ igawmh vGJNyDqdkum ,lBuKH;r&

jzpfvsuf&Sd\/ t*Fvdyf0w¦K tajrmuftjrm;zwfzl;í 19ESpfom; &SdNyDjzpfaom uREkfyfuJUodkU ]a0;}

aom vli,fwa,mufonf þacwfwGif &Sdvdrfhrnfrxifay/ uREkfyfonf pdwfESvkH;

nId;i,fpGmESifh acsmifxJrSxGufvmí apmapmckdufu pHa'0DESifhtysKdBuD;wkdU xdkifcJUMuonfh

Z&yfuwkH;ay:wGif wa,mufwnf;xdkifae\/ cPrQMumaomtcg tysKdBuD;wa,mufwnf;

xGufvmí pyfNzJNzJrsufESmxm;ESifh ]]a[harmifazodef; rif;u rudk bmajymvdkufwmvJ a[h}} [k

ar;vkduf&m-

uREkfyfrSm rsufESmxlyloGm;\/

]]pdwfqdk;oGm;ovm; trBuD;&,f}}

]]igharmifu w,f t ao;wmudk;}}

]]b,fvdkygvdrfh trBuD;&,f}}

- 115 -

Page 116: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

]]bmrsm; pum;aumif;aeMuwmvJ? araruac:aew,f awmfa&U}} acsmif0rS [pfac:vdkufolrSm

pHa'0Djzpfav&m uREkfyfonf olUrsufESmudk vSrf;Munfhvdkufaomtcg rcsKdrcsOfvkyfaeaom

rsufESmxm;udkjrif&rS ]vTwfap} trdefUusaom w&m;cHuJUodkU &ifxJü at;oGm;awmhonf/

ightay:ü pdwfqdk;vQif þrsufESmxm;rsKd; r[kwfEdkif[k aumufEkwfcsuf xkwfEdkifavonf/

þwGif uREkfyftm;wufvmonfESifh-

]]'Dac:vkdufygtkH; trBuD;&JU}}

]]a[h r? vmygtkH;ath}}

]]rvkyfeJU? araru bkef;BuD;awGudk bdvyf&nfuyfrvdkUwJU jyifukefNyDawmh}}

tysKdBuD;vnf; xoGm;&av&m tkwfavSum;udk ESpfa,mufwGJwufoGm;Muí xdyfodkU

a&mufaomtcgwGif pHa'0Donf uREkfyfbufodkU qwfueJ wcsufvSnfhí MunhfvkdufykH

rsufESmxm;rSm ,aeUwdkifrarhEdkifatmif 0Jvsuf&Sdygawmhonf/ uRekfyfonf xdkrsufESmxm;\

t"dyÜm,fudk trsKd;rsKd;awG;awmcJU&m aemifwGif jzpfysufaom tjcif;t&mrsm; BuKH&onfwGifrS

]]armif&if t ykHeJUawmh vGJukefMuygvdrfhr,f}} [k qdkvdk[efwlaMumif; pOf;pm;rdygawmhonf/

zdkoHay;jcif;

xdknü ausmif;q&mtzGJUESifh uREkfyfwkdUonf ywÅjrm;apwD awmifxdyfodkU wufMuav&m

vrf;wavQmufvkH;wGif uREkfyfuJUodkU aw;csif;qdkEdkifol wa,mufrQr&dSay/ cspfBudKufygonf[k

zGifhajymjcif;? wkHUjyef0efcHjcif; r&Sdao;aomfvnf; uREkfyf\pdwfxJürl ]igwdkUESpfa,mufum;

þb0wGif rvGJEdkifawmhNyD? eHeuf aeUv,f n tcsdefra&G; olUrsufESmudk r0rcsif; MunfhEdkif

ayawmhrnf? eD;eD;uyfuyf MunfhEdkifayawmhrnf} [laom pdwful;onf vrf;wavQmufvkH;

cPuav;rS vyfonfrxif? ay:NyD;,if; ay:,if; jzpfaeawmh\/ acsmifrS xGufcgpwGif

OD;zdk;pdefBuD;\ opömxm;aw;csif; wyk'fudk (&ifxJü jynfhvQHvGef;onfESifh) [pfí oDqdkvdkuf

\/ ]rodef;nGefU&,feJU armifpdef[m? *a[ESpfjzmul;? a&Tezmpl;&,feJU? a&Tezl;pm av;av;

aemfAs? aMomf-pyfMum;ewfrsm;a&;rS a&;wwfyav} þwyk'fudk pHa'0DwdkU Mum;avmufaom

ae&mü oDqdkNyD; &yfxm;vkdufonfwGif tysKdBuD;u ]]a[harmifazodef; qkH;atmifqdkuG,fh aemf}}

[k ajymvkdufNyD; pHa'0D? tarBuD;? tysKdBuD;ESifh tjcm;tdrfoltdrfom;wkdU\ toHrsm;jzifh

0g;ueJ&,fvkdufMuav&m yef;ray;zdkU ajymxm;onfh q&mbOD;u ]]q&mazodef;u

- 116 -

Page 117: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

zdkoHay;aewm q&mwkdU&JU}} [k ajymvkdufonfESifh qufírqdkawmhyJ ]]aemufrsm;rS trBuD;a&U}}

[k jyefajymNyD; qufvufwufoGm;Muav\/

rarhEd kifaom nwn

awmifxdyf&Sd ywÅjrm;apwDbk&m;okdU a&mufMuaomtcg awmfovif;vqef; 14 &uf v

uvnf; xdefxdef0if;vsuf {&m0wDjrpfBuD;udk xif;xif;BuD; jrif&jyef? apwDawmfüvnf;

za,mif;wdkifrD;rsm;jzifh 0if;0if;vuf&Sdaejyef? wD;vdkufonfh e&nf;oHuvnf; qdwfNidrfaom

awmifxdyfü ntcsdefwGif tonf;ESvkH;wdkUudk ,pfoGm;aprwwf om,mjyef? uREkfyf\

pdwf"mwfuvnf; arQmfvifhcsuftrsKd;rsKd;wdkUjzifh jynfhwif;azmif;um;vsuf &Sdjyefav&um;

MunfEl;&TifjrL;vkdufykHrSm woufwmwGif rarhEdkifqkH;aom nwntaejzifh ESvkH;om;wGif

wHqdyfESdyfcwfvsuf &Sdayawmh\/ tcspfESifhywfoufí bmwckrQ r,fr,f&& r&Sdao;jcif;um;

rSefyg\/ okdU&mwGif rsufESmudk Munfhae&vQif bmvdkao;onf[k rawmifhwyJ auseyfjcif;\

txGwftxdyfodkU a&mufonf[k ,lqavmufatmif wif;wdrfa&mifh&Jjcif; &SdcJUaom uREkfyf

tzdkUrSm þrQavmufaom csrf;omrIonfyif {&mrokcBuD;wck jzpfaeavNyD/ pHa'0Donf

tjcm;a,musfm; wOD;wa,mufESifhrQ vufrxyforQ umvywfvkH; uREkfyfonf vuf&Sd

tajctaexufwkd;NyD; reD;pyfcsifvnf;aeap? þtwdkif;ESifhyif av;ig;ESpf apmifhaeEdkifonf

[lívnf; xdkpOfu xifcJUrdygonf/ ywÅjrm;apwDbk&m;yGJawmfrS tjyefc&D;wGif oabFmay:ü

twlpD;í vdkufcJUMu&m tarBuD;onf a&S;uESifhrwlyJ uREkfyftm; pdwf0ifpm;aom

rsufESmxm;rsKd;ESifh cPcP vSrf;Munfhonf[k owdjyKrdcJUonf/ okdUaomf þonfrSmvnf;

uREkfyf\txifrQom jzpfEdkif\/ Munfhjcif;um; rSefygonf/ pdwf0ifpm;jcif; [lonfrSmum;

uREkfyf\txifoufouf jzpfEdkifonf[k awG;rd\/ pHa'0DESifh yufouforQwGif uREkfyfonf

udk,fudkudk,f txifrBuD;yJ tNrJ wGefUqkwfvsuf&SdcJU\/ BudKufvGef;tm;BuD;aomaMumifh

ayavm? odkUr[kwf rdrdudk,fudk ,kHMunfrI Confidence r&Sdaom 0goemaMumifhayavm

rajymEdkifyg/ rnfokdUqdkap ydk;yef;jcif;tvkyfü tvGefnHUolwa,muf jzpfjcif;udk

a&SUwavQmufwGifvnf; awGU&ygvdrfhOD;rnf/

tysKdBuD;rSwqifh

- 117 -

Page 118: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

ywÅjrm;apwDyJGawmfrS jyefa&mufMuonfESifh aemufwaeUnaewGif tysKdBuD;onf uREkfyfwkdU\

aetdrfodkU rvmpzl; aygufvm\/ (þtdrfrSm uREkfyfwdkUtdrfyif jzpfaomfvnf; zcifonf

nD0rf;uJGwa,mufodkU tvkyfygvTJay;xm;í 0ufvufokdU ajymif;a&TUoGm;av&m uREkfyfvnf;

baxG;ESifhtwl qufvufaexdkifjcif;jzpf\/) tysKdBuD;a&mufvmaomtcg rvmpzl; vmjcif;

jzpfí tvkyform;rsm;u NyKH;Muao;&m uREkfyfu tysKdBuD;tm; tay:xyfodkU ac:oGm;aomtcg

wa,muf\rsufESmudk wa,mufvSrf;MunfhMu\/ uREkfyfonf pHa'0Dtm; cspfBudKuf&mü

rnfolUudkrQ todray;yJ Budwfíydk;jcif;jzpf&m tvkyform;rsm;u uREkfyftm; ]tysKd[dkif;BuD;} ESifh

NidaeNyD[k xifrdMuaMumif;ESifh aemifwGif ajymjyMuao;onf/ 4if;tysKdBuD;um; pHa'0DwdkUtdrfü

tuRrf;w0if xGuf0ifvmcJUonfh ]vufuokH;awmifa0S;} jzpfavonf/ uREkfyfonf tay:xyf

wGif tysKd[dkif;BuD;tm; ae&mxdkifcif;ay;í rsufESmcsif;qdkif xdkifrdMuonfwGif ]aumif;aom}

pum; ygcJUonftxifESifh ]zdk;usKdif;wkwf} jzpfrdaomfvnf; wbufüum; rnfonfhpum;

tquftoG,frQ r&SdygyJESifh ]aumif;aompum;} ygvm&ef rjzpfEdkif[k zsufcsvdkuf\/

xdkUaemuf tysKdBuD;u-

]]armifazodef;? rudk rif;wu,fBudKufwmvm;}}

xdkcPü oabFmqdyfwkef;uxuf jyif;xefaom xkESufjcif;jzifh uREkfyf\eH&dk;udk ESvkH;om;u

aqmifhí wkd;vdkufonfESifh uREkfyf\rsufESmyif wrsKd;wrnf jzpfoGm;jcif;udk tysKdBuD;

jrifvkduf&onfhvu©PmESifh olyif tHUtm;oifhoGm;\/ uREkfyfvnf; &kwfw&uf tajzray;EdkifyJ

ai;Munfhaerdao;\/ aemufwGifrS ]]bmaMumifh ar;wmvJ trBuD;}}

]]ar;qdk 'Dvdkav? tarBuD;u vTwfvkdufw,f armif&JU}}

]][kwfuJUvm;Asm? uRefawmfhudk vSdrfhaewmrsm;vm; trBuD;&,f}}

]]igharmifu w,f&dk;wmudk;? ywÅjrm;apwDyGJrSm rif;eJUtwlwloGm;MuwJU tzJGUxJu ausmif;q&m

wa,mufu aiG 3000d eJU pdefem;uyfw&H wifygr,fwJU? pum;pyfaew,f armifa&U}}

]]b,fwkef;u pyfwmvJAsm? yJGu jyefvmrSvm;}}

]]r[kwfbl; armifa&U? wvavmuf &SdoGm;NyD}}

]]edkU b,fvdkwJUvJAsm}}

- 118 -

Page 119: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

]]tarBuD;uawmh cyfygygyJ? orD;uvJ rathpum;udk em;axmif&rSmyJ}}

]][dkuf 'Dvdkqdk NyD;Mua&maygh trBuD;&,f}}

]]NyD;MuvdkU&Sd,if 'Dudk trBuD; bmvmp&m&SdovJ}}

uREkfyftm; xíckefvkdufcsifonf/

]]udkif;-'gjzifh ajymygtkH; trBuD;}}

]]rudk rif;BudKufaewm b,favmufMumNyDvJuG,fh}}

]]8 wef;uwnf;u ygyJAsm}}

]]'DtaMumif;udk tarBuD;u rodbl; armif&JU}}

]]EdkUAsm oluawmh odw,fr[kwfvm; trBuD;&,f}}

]]odwmayghuG,f}}

]]EdkU'gjzifh tarBuD;u ay;pm;wdkif; ,lrSmwJUvm;As}}

]]r,lvdkU b,fhES,fvkyfrvJ? rif;u bmrSajymbl;wmvJ r[kwf? ywÅjrm;apwDyJGu jyefawmhrS

tarBuD;u rif;tuJcwfNyD; trBuD; vTwfvdkufwmyJ}}

]]EdkU oluaumAsm}}

]]olu rif;vdkyJ &Sufwwfw,f? ighudkawmif bmrSrajymbl;bl;}}

]]trBuD;u b,fvkdxifovJAsm}}

]]trBuD;u tysKdBuD;ayr,fh em;vnfygw,f}}

]]zGifhvdkUawmh rajymbl;bl;aygh}}

- 119 -

Page 120: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

]]w,fcufwJU vlyguvm;? a,mufsm;uav;u bmrSrajymbl;yJeJU rdef;uav;u ajym&rSmvm;

armif&,f}}

]]tarBuD;u b,fvkdrSmvdkufovJ trBuD;&JU}}

]]wu,fBudKufvdkU&SdvQif rdbrsm;vTwfNyD; ajymcdkif;ygwJU}}

]]wckawmh uRefawmfodcsifw,f trBuD;&,f}}

]]bmrsm;vJawmf}}

]]uRefawmfBudKufwmu wu,fBudKufwmyg? olvJyJ odavmufygw,f? ,ck uRefawmf

zGifhajymaeNyD r[kwfvm;? 'Dawmh olUqDu pum;wvkH;&atmif awmif;NyD; uRefawmfhudk

jyefajymyg rdbrsm;udk uRefawmf vTwfygr,f}}

]]olUtarBuD;u armifhqDudk vTwfvkdufvdkU trBuD;vm&NyD[myJ armif&,f? pdwfcsavmuf

ua&maygh}}

]]'gayr,fh olUqDu pum;wvkH;udk uRefawmfMum;csifygao;w,f trBuD;&,f? wqdwfavmuf

ar;ay;ygAsm}}

]]'Dvdkqdk ar;ay;&wmaygharmif}}

]]wckawmh&Sdw,f trBuD;a&U? uRefawmfuawmh aiG 3000d awG? pdefem;uyfawG bmawGawmh

rwwfEdkifaybl;Asm}}

]]'gawGodygw,f? 9 wef; orm;wa,muf[m aiGwifzdkU rvdkygbl;? trBuD;uvJ em;vnf

ygw,f}}

]]'gjzifh b,fawmhavmuf pum;jyefrSmvJ trBuD;}}

]]eufjzefcgawmh trBuD;&,f? olwkdUom;trdESpfa,muf&,f rdw¦DvmoGm;MurvdkU? [dkutjyef

awmh vmcJUr,f}}

- 120 -

Page 121: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

]]rdw¦Dvmudk bmvkyfvJAsm}}

]]olUarmifwa,muf&Sdw,f r[kwfvm;? 'DtaMumif;udk wdkifyifrvdkUwJU? armifuom rdbrsm;eJU

pDpOfxm;ayawmh}}

]]olUarmifu oabmrwlbl; qdk,ifaumAsm}}

]]trav; pdwfomcs? olUarmifu 7wef; atmifwJUvlqdk,if ay;pm;vkdufwJU? igharmifu

2wef;awmif ydkaeao;w,f}}

tysKdBuD;jyefcgeD;ü uREkfyfu aomufa&tkd;pifteD;wGif ]yef;} taMumif; ajymvdkufrdí

rsufarSmifBuD;ukyfovdk? rsufckef;csDovdk vkyfoGm;ykHtaMumif; ajymjyvkduf&m tysKdBuD;u

]]'DtaMumif; cPcP ajymNyD; trBuD;wdkU &,fMu&ao;w,f? igharmifu w,f&dk;wmudk;}} [k

&,farmumajymí jyefoGm;av\/

þwGifrS ppfudkif;awmif&dk;ü acsmifavSum;twufwGif pHa'0Du uRekfyftm; vSnfhMunfhvdkuf

aom rsufESmxm;ü ]]armif&ifhtykHeJUawmh vGJukefMuygvdrfhr,f}} [laom t"dyÜg,f&Sdjcif;udk

awG;qEdkifygawmhonf/ ]ywÅjrm;apwDyJGawmf vdkufrdayvkdUaygh? EdkUjzifh vGJawmhrSmyJ?

uHaumif;vdkU ygwum;} [kvnf; uREkfyf pOf;pm;rdygonf/

jzLpifaomarwÅm

pHa'0Dudk ydk;yef;cJUaom tjzpftysufwGif þtcsdefonf uREkfyftzdkU&mü arQmfvifhcsuftrsm;qkH;?

atmifjrifzdkU teD;uyfqkH;aom tcsdeftydkif;tjcm;jzpfí xdknOfhü uREkfyfonf pHa'0DtaMumif;udk

ajymwwfMuonfh oli,fcsif; umvom;rsm;\0dkif;okdU roGm;awmhyJ udk,fhtdrfüyif pdwful;

,Ofvsuf&Sd\/ pdwfxJü&Sdaom tjcif;t&mudk a&;&vQif ,cifurl pHa'0DtaMumif;

ajymMujcif;udk em;axmifEdkifaomfvnf; þnOfhürl csD;rGrf;jcif;udkvnf;aumif;? uJU&JUjcif;udk

vnf;aumif; rMum;csifaompdwfjzifh aecJUavNyD/ ]]udk&ifwkdUeJU bmqdkifvdkUvJ}} [k ar;vkduf

csifonfjzpf&m xkduJUodkU ar;&avmufatmifuvnf; uREkfyftzdkU&mwGifvnf; bmrQr,fr,f&&

ydkifqdkifao;onf r[kwfaomaMumifh xdk0dkif;udk a&SmifcJUjcif;jzpf\/ udk,fhtjzpfudk jyefí

ppfaq;vkdufonfhtcg tysKdBuD;\ pum;oufoufrQom &Sdao;í 4if;\pum;xJüyif

]]BudKufygonf}} [lí zGifhajymjyjcif;rsKd; ryg&Sd? olUtxifoufoufrQom &Sdao;\/ odkU&mwGif

- 121 -

Page 122: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

uREkfyftzdkU&mü pdwful;,OfEdkifzdkU tcsuftvufrsm; yg&SdonfjzpfaomaMumifh ysufEdkifaom

tjcif;t&mrsm;udk z,f&Sm;NyD; (arwÅm pifMu,frIaMumifh) npfnrf;aom tjcif;t&mrsm; ryg?

udk,fwOD;wnf;ydkif ypönf;taejzifh rsufESmcsif;qdkifxkdifNyD; 00BuD; MunfhaeEdkifMuawmhrnf

[lonfxuf rydkjcif;udk uREkfyf opömjyK0HUygonf/ pHa'0D\ udk,ft*FgtvkH;pkHwGif uREkfyf

owd&qkH;? pdwftul;rdqkH;tydkif;rSm 4if;\rsufESmyifjzpf&m wzefxyfí ppfaq;vkdufaomf

rsufvkH;yifjzpfygonf/ ]umwpf} awG? cg;ao;&ifcsDjcif;awGudk vkH;0owdr&jcif; rSefygonf/

jypfcsufawGAvyG&SdcJUaom uREkfyfudk,fudkuREkfyf jyefíppfaq;vkdufonfh tcgrsm;wGif pHa'0D

tay:ü xm;&Sdonfh arwÅm\ jzLpifjcif;onf tauseyfqkH; jzpfygawmhonf/

aemufwaeU aeUv,fwGif pHa'0Dom;trdESifh tysKdBuD;wkdUonf rdw¦DvmokdU rD;&xm;ESifh

oGm;Murnfjzpf&m 4if;wkdU\tdrfa&SUodkU jrif;&xm;qdkufjcif;udk Mum;vkduf&ojzifh xGufí

Munhfcsifaomfvnf; &SufonfESifhyif rMunfhyJ aevkdufygonf/

,cifurl uREkfyf\arwÅmudk rnfolUtm;rQ zGifhírajymbl;ao;aomaMumifh r&Sufaomfvnf;

,ckrSmrl tysKdBuD;tm; zGifhajymNyD;jzpfaomaMumifh tysKdBuD;udkvnf; &Sufonf? tarBuD;udkvnf;

&Sufonf/ pHa'0Dudkyif (pum;jyef r&ao;aomaMumifh) &Sufao;onf/ uRekfyfuJUodkU nHUaom

vlysKduav;wa,mufonf urÇmavmuwGif &Sdygav\avm[k wcgw&HwGif udk,fh[mudk,f

ar;rdygonf/

zcif\ tpDtpOf

xdkaeUnaewGif zcifa&mufvm\/ zcif\rsufESmudk jrifvkduf&onfESifh wNydKifeuf zGifhajym

&rnfh udpöudk owd&í 'dwfueJjzpf&\/ zcifurl ]]obufcg rif;vdkufcJU&r,fa[h?

ausmif;q&mBuD;udkajymNyD; tm;vkH;jyifqifxm;}} [k ajymonfESifh uREkfyfu ]]cGifhcHcJU&rSmvm;}}

[k ar;&m ]]r[kwfbl; wcgwnf;xGufcJU&rSm}} [kajymojzifh OD;acgif;BuD;íoGm;\/ aemufqkH;ü

uREkfyfod&onfrSmum; a&TbdkNrdKU ta&;ydkif&kH;wGif tulpma&;vkyfzkdUtwGuf [ufuvuf

pma&;BuD;ESifhwuG &kH;tkyfpma&;BuD;ESifhyg pDpOfcJUNyD;jzpfaMumif;? okH;vtwGif; tvkyfwck

&vdrfhrnfhtaMumif; ajymonfwGif uREkfyf\rsufESmü aoG;qkwfNyD; jzLzyfjzLa&mfjzpfoGm;onf

xifvkdufrd\/ uREkfyfu acwÅqdkif;zkdU ajymaomfvnf; vufrcHonfESifh pHa'0DtaMumif;ESifh

tysKdBuD;\ pum;rsm;taMumif;udk ajymjyav\/

- 122 -

Page 123: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

]]'Dvdkqdk bmcufovJ? 'DuaeUn igoGm;ajymr,fav}}/ þwGif uRekfyfu olwkdUr&Sdao;aMumif;?

pHa'0DxHrS pum;jyefudk apmifhae&aMumif; ajymjyav&m zcifu ]]udpör&Sdbl;? rif;vkdufcJU?

&kH;ydkUNyD; igwacgufvmajymr,f? auseyfuJU r[kwfvm;}} [kar;\/ uREkfyfu pHa'0D\

pum;wvkH;twGuf apmifhapvdkaMumif;? tysKdBuD;\ pum;oufoufrQom &Sdao;aMumif;

ajymaomfvnf; ]]rif;ajymwJUtwkdif;qdkvQif ae&musrSmyguG,f? vkdufomvdkufcJUyg? igwacguf

vmNyD; ajymygr,f}} [k twif;ac:onfESifh vkdufoGm;&ygawmhonf/

cH&cufqkH;aom &ufowÅywf

a&TbdkNrdKUodkUa&mufMuí &kH;tkyfpma&;BuD;ESifhawGUNyD; pDpOfNyD;&mwGif (xkdacwfü a&TbdkwNrdKUvkH;ESifh

&kH;tm;vkH;wGif 9 wef;atmifol wa,mufrQ r&Sdao;&m tulpma&;rQavmuf jzpfzkdUrSm

tcuftcJr&Sd? rsufESmyif &cJUao;\/) uREkfyfwifyg;wGif aoG;pkemBuD; csufcsif;aygufvmí

vrf;yif ravQmufEdkifyJ &SdonfESifh 0ufvufodkU vkdufvm&jyefonf/ aoG;pkem[lonfrSm

jynfrSnfhNyD;rS aysmuf&aomtemrsKd;jzpfí udpöwef;vef;twGif; &ufaygif; 20rQavmuf

apmifh&rnfhta&;aMumifh uREkfyftzdkU&mü i&JjynfydkUxm;onfhES,f pdwfqif;&JcJU&ygonf/

þta&;wGif uREkfyfzcifum; awmf&Smygayonf/ rEÅav;rSowif;udk em;axmifí pHa'0DwdkU

om;trd jyefa&mufNyD[k Mum;od&onfESifhwNydKifeuf csufcsif;qif;íajym&m vufcHvkdufonf

qdkaomaMumifh uREkfyf 0rf;omvSonf/ okdU&mwGif jynfrSnfhzdkUrSm &ufowÅywfcefU vdkao;

aomaMumifh uREkfyf\woufwmwGif tcH&cufqkH;aom &ufowÅywf[lí rSwfwrf;wif

xm;&ygonf/

Mobmay;Mujcif;

oDwif;uRwfvqef; 13 &ufaeUrSm ousoD[bk&m; qGrf;awmfBuD; uyfaomaeUjzpfí uREkfyf\

aoG;pkemvnf; jynfaygufonfESifh xdkaeUrSmyif rEÅav;odkU qif;vmcJU\/ naecif;wGif

blwm&kHodkUqdkufa&mufí umvom; oli,fcsif;rsm; &Sdaomae&modkU oGm;av&m wusdyfcefU

rQaom oli,fcsif;rsm;onf xdknOfhü ousoD[qGrf;awmfBuD;uyfodkU oGm;Mu&eftwGuf

pk&kH;vsuf&SdonfESifh tqifoifhawGU&onf/ 4if;wkdUonf uREkfyfudkjrifvQifjrifcsif; ]][pf[pf

[l;a&;}} [k okH;Budrf Mobmay;vkdufMuojzifh uREkfyf tHUtm;oifhoGm;\/ pkHprf;Munfhaomtcg

4if;wkdUonf zcif\pum;udk pHa'0D\rdcifu vufcHvdkufaMumif; owif;Mum;MuNyD;

- 123 -

Page 124: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

jzpfaomaMumifh Mobmay;jcif;jzpfonf[k od&\/ pHa'0Dudk ydk;yef;olrsm;teuf wa,mufurl

uREkfyf\vufudkqGJvsuf ]]uGef*&ufusLav;&Sif;} [k qdkygayonf/ xdknaetzdkUü þvlpk

xJwGif uREkfyfrSm ][D;&dk;} BuD;wa,mufjzpfaeí cPcP Mobmay;jcif;cH&\/ tcsKdUuvnf;

]]awmfawmfvkHwJU vlwa,mufyJAsm? usKyfwdkUujzifh olUudkawmif uyf&rvm;rSwfae?

armifrif;BuD;om;u ]tHkUykef;BuD;} vkyfaewmudk;As [k ajymMu\/ tcsKdUuvnf; ]]'gawmh

rajymeJUav olUrSmvJ rsufpdeJUyJAs}} [k 0ifajym\/ ]]BudKufwmawmh BudKuf&ygw,f? 'Dvdkqdk

usKyfwkdU ajcanmif;rcHbl;ayghAs}} [k ajymoluajymí wa,mufu ]]udk,fBudKuf udk,fydk;ayghAsm?

bmjzpfovJ}} [k ajym&m tjcm;wa,mufu ]]olu 9 wef;orm;As? usKyfwdkU av;ig;wef;eJU

bmpGHEdkifrSmvJ}} [k ajymavonf/ þvlpkteufwGif uREkfyfxuf &kyfacsmolrsm;? 0wfpm;Edkifol

rsm;? 0ifaiG&Sdonfh aps;onfuav;rsm;? okH;EdkifjzKef;Edkifolrsm; &SdMuygvsuf t*Fvdyfpmudk

rnfrQavmuf txifBuD;aMumif; xif&Sm;vSygonf/

xl;qef;aomMunfhjcif;

xdknOfhü uREkfyfonf oli,fcsif;rsm;ESifhtwl ousoD[bk&m;yJGokdU vdkufoGm;aomfvnf;

pHa'0Dudk jrifvdkao;onfESifh vlpkESifhcJGNyD; wa,mufwnf; vkduf&Sm\/ pHa'0DwdkU om;trdonf

þbk&m;yGJokdU ESpfwdkif; vmwwfjcif;udkvnf; uREkfyfodNyD;jzpf\/ bk&m;ay:odkUa&mufí

ta&SUajrmufaxmifhtay:rS &yfNyD; bk&m;zl;olrsm;tm; vSrf;MunfhvdkufpOf usOf;ajrmif;aom

taygufuav;wGif pHa'0DESifhuREkffyf rsufESmcsif;qdkif &yfvsufom; qkHrdMuavawmh\/

xdktcdkuftwefUü rdcifudkrjrif&yJ pHa'0Dwa,mufwnf; &Sdae&m uRekfyfu 0rf;yef;wom

EIwfqufvdkufrnftjyKwGif ol\ xl;qef;aom rsufESmxm;udk jrifvkduf&onfESifh wefUueJ

&yfxm;vdkuf&\/ pHa'0Donf uREkfyftm; tvGefajymcsifaom pum;wcGef;&Sdonfh vu©PmESifh

pdkufMunfhNyD;rS aemufodkU vSnfhMunfhvkduf&m tarBuD;a&mufvmonfESifh rajymawmhyJ qdkif;

xm;vdkuf\/ okdU&mwGif pum;ajymcsifykH&onfh vu©PmrSmrl ol\rsufESmü usefvsufyif

&Sdao;\/ tarBuD;a&mufvmí uREkfyfudkjrifaomtcg uREkfyfarQmfvifhaom rsufESmxm;rsKd;

r[kwfyJ &Sufovdkvdk tm;emovdkvkd jzpfaejcif;udk awGU&\/ rnfodkUyifjzpfap tarBuD;um;

uREkfyfudkjrif&onfhtwGuf 0rf;omykHr&jcif;um; aocsmvSonf/ uREkfyfonf om;trd

ESpfa,mufvkH;\ trlt&mudk em;rvnfEdkifonfESifh EIwfqufrnfhtBuHudk &kyfodrf;í

usOf;ajrmif;aom wHcg;0wGif wdrf;a&Smifay;vkduf&m a&SUrSxGufvmaom pHa'0Donf ,cif

rsufESmxm;twkdif; wcsufvSnfhMunfhao;aomfvnf; tarBuD;rlum; rsufESmikHUíoGm;awmh\/

þrdef;rBuD;um; olUorD;tm;ydk;aom vlysKduav;rsm;udk Munfh&mwGif tvGef rsufvkH;&Jol

wa,muf jzpfaomaMumifh ol\ þnOfhtjyKtrludk uREkfyf em;rvnfatmif &Sdawmhonf/

- 124 -

Page 125: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

tarBuD;nmw,f

uREkfyfonf oli,fcsif;rsm;ESifh rqkHawmhyJ wa,mufwnf;jyefvmí tysKdBuD;\tdrfokdUoGm;&m

tysKdBuD;rSm 4if;\nDrrsm;ESifh yGJMunfhoGm;MuaomaMumifh rawGUcJU&acs/ owÅd&Sdaom vlysKd

uav;wa,muf jzpfcJUvQif pum;vufcHNyD;í w&yfvkH;odaeMuaomudpö jzpfaomaMumifh

olwkdU\tdrfodkU wdkuf&dkufwufNyD; ar;cGifh&Sd\/ uREkfyfvnf; ar;csifvkdufonfrSm tl,m;vsuf

&Sd\/ okdUaomf wa,mufwnf; rwuf0HU? tazmfac:&rnfhvlvnf; rjrif? oli,fcsif;

udkazudkom wrf;wrdygawmhonf/ aemufqkH;ü uREkfyfonf yJGodkUrjyefawmhyJ aetdrfodkU jyefvm

í baxG;\rdef;rxHwGif pHa'0DwdkUtaMumif;udk pkHprf;ar;jref;av\/ ta':uvnf; zcif\

pum;udk vufcHvkdufonfqdkapumrl vGefcJUonfh av;ig;&ufavmuftwGif; ukefonfydkif;rS

vlwa,mufu aiGrnfírnfrQ wifornfqdkaomaMumifh tarBuD;u vufcHvkdufovdkvkd

Mum;&aMumif;? c&D;a&mufrqdkufjzpfí naeu uREkfyftm; rajymyJxm;cJUaMumif; ponfjzifh

ajymjyav\/ þpum;t& axmufvdkufaomf om;trdESpfa,mufwkdU\ rsufESmxm;onf

t"dyÜg,fay:vGifvsuf &SdavNyD/ uRekfyf rnfrQavmuf rcHcsifvkdufonfudk azmfjy&ef vdkrnf

r[kwfay/ odkUaomf uREkfyftzkdU&mü udk,fhodu©m udk,frvkHatmif jzpfaejcif;rSm zcif\pum;udk

olUrdcifu vufcHvdkufonfqdkaomfvnf; pHa'0Dudk,füu cspfBudKufygonf[k OD;wdkufjzpfap?

wqifhpum;jzpfap zGifh[0efcHbl;jcif; r&SdonfhtwGufaMumifh uREkfyfonf pHa'0Dudk qlEdkifcGifh

r&Sd? tarBuD;udkom qlEdkifrnf? uREkfyfqlcsifolum; tarBuD;r[kwf? pHa'0Djzpfaeojzifh

*Gusvsuf&Sd\/ 0wÅ&m;odaom orD;wa,mufonf rdb\oabmtwdkif; ay;pm;aomvludk

,lcsifvQif ,lEdkifcGifh&Sd\/ cspfBudKufygonf[k zGifh[0efcHonfhpum;rsKd; OD;wdkuf&&Sdrxm;onfh

vlysKdwa,mufu rdbay;pm;wdkif; ,l&acsrnfavm[k qlylzdkU tcGifhta&;&Sdonf r[kwfay/

oli,fcsif;rsm;\ tm;ay;rI

xdknOfhwGif uREkfyfrSm *Rrf;o'gvefatmif cH&cufvsuf&Sd\/ &Sufvnf; &Sufonf/ tvGefvnf;

ESajrmonf/ pHa'0Dudk a'gyGcsifaomfvnf; (azmfjycJUonfhtwkdif;) a'gyGydkifaom tcGifhta&;

uREkfyfü r&Sdacs/ tarBuD;tay:ü a'gyGEdkifaomfvnf; bmrQ tusKd;&Sdrnfr[kwf/ omí

t&SufuJGMuzdkUom jzpfvdrfhrnf[k uREkfyfwGufrd\/ odkUaomf ousoD[bk&m;yJGü pHa'0D\

rsufESmxm;udk owd&í ]bmrsm;ajymcsifygvdrfh} [k odcsifaomqE´ jzpfvm\/ þae&mwGif

uREkfyf\nHUzsif;rI 0ifvm\/ owÅd&SdoljzpfcJUvQif b,fenf;ESifhrqdk od&atmifvkyfrnfjzpf\/

- 125 -

Page 126: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

uREkfyfurl ]]armifeJUusKyfeJU vJGMuygpdkU}} [laompum;rsKd; ajymvdkjcif;vnf; jzpfEdkifonf[k

wGufrdonfESifh awGUqkHar;jref;zkdUyif rBudK;pm;csifawmhyJ 0ufvufodkUom jyefajy;zdkU pdwful;

jzpfay:vsuf&Sd\/ aemufwaeUeHeuf tdyf&mrSEdk;í 0ufvufodkUjyef&ef pOf;pm;vsuf&SdpOf

umvom; oli,fcsif;rsm;teufrS uREkfyf\ 9 wef;*kPfudk txl;txifBuD;í uREkfyftm;

cifrifav;pm;olwa,mufonf uREkfyf\aetdrfokdU a&mufvmí uREkfyftm; rsufESmwrsKd;ESifh

Munfhjcif;udk owdjyKrdonf/ xdkolonf uREkfyftm; MuifemaomrsufESmxm;ESifh MunfhaeNyD;

aemuf-

]]owif;wpfck Mum;&w,fAsm? cifAsm;awmh Mum;NyD;NyDvm; rqdkEdkifbl;}}

uREkfyfonf ol\rsufESmxm;udk jrif&jcif;tm;jzifh olajymcsifaomowif;udk &dyfrdaomfvnf;

bmrSrajymyJ qdwfqdwfaevdkufavonf/

]]raeUnuwnf;u bk&m;yJGrSm cifAsm;udk vkduf&SmMuwm rawGUbl;Asm? usKyfwdkUu ajymcsif

vGef;vdkU tludk,m;aeMuwmyJ? olwdkU 'Dvdkvkyfwm bmaumif;ovJAs}}

]]ukvm;rsm;ajymMuovkd ]ezl;pm} yJavAsm? usKyfawmh 'DuaeU 0ufvufjyefawmhr,fAsm?

oli,fcsif;awGawmif rawGUcsifawmhygbl;}}

]]aMomf cifAsm;vJ Mum;NyD;NyDvm;}}

]]nuyJ Mum;ygw,f}}

]]vmAsm? tjyif cPxGuf&atmif}}

uREkfyfonf t0wfvSJvS,fí vkdufygoGm;av\/

oli,fcsif;onf tjcm;oli,fcsif;wa,muftdrfodkU 0ifíac:NyD;aemuf okH;a,mufom;onf

&kHawmfBuD;odkU oGm;Muav\/ w&kwfqdkifodkU0ifí yxroli,fcsif;u 0DpuDwcsKd;ESifh qkd'g

tjyif pm;p&mrsm;vnf; rSmNyD;aemuf pHa'0D\ tarBuD;vkyfykHudk 4if;wkdUESpfa,mufu pí

ajymum uREkfyftm; Muifempum;ajymMuav&m uREkfyfvnf; yxrü 0DpuDudk jiif;rnfjyKNyD;rS

pdwfxGufvmonfESifh twlaomufrdav\/

- 126 -

Page 127: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

wa,muf/ / ]][dkieJu aiGuav;ig;axmif wifEdkifwmeJU ig;pdrf;jrif ig;uifypfowJUAsm?

vlcsif;awmh cifAsm;eJU uGmygw,f? eHUomqDeJU tD;ygyJAsm? cifAsm;aumifu okH;wef;atmif

wJUaumif r[kwfbl;}}

wa,muf/ / ]]ynmwGifruygbl;Asm? vlykHcsif;MunfhygtkH;? [dkaumifhrsufESmu a&SmufoD;

aeylvSef;xm;ovdk &IHUaewJU rsufcGufBuD;rsKd;yJ? cifAsm;u vlacsmBuD;r[kwfayr,hf usKyfwkdU

rsufpdxJrSmawmh odyfa,musfm;yDw,fAs? [kwfwmaygh? b,fvkdrsm; rsufpdolBuD;vJGwJU ieJrvJ

rqdkEdkifygbl;Asm}}

uREkfyf/ /]]tarBuD;cs,fvS,fwm qdkifxifyghAsm}}

wa,muf/ /]][if [kwfvm;? 'Dvdkqdk usKyfwdkUrcHEdkifbll;As? tdrfa&SUrSm qdkif;bkwfxlNyD;

t&SufcJGr,fAsm}}

wa,muf/ /]]usKyfuawmh 'DvdkBuHw,f? udkarmifuav;udk oDcsif;pyfcdkif;NyD; olwkdUtdrfa&SUu

avQmufqdkapr,fAsm}}

[kwfr[kwf tyxm;í txufygpum;rsm;onf uREkfyftzdkU ESpfodrfhaponfh pum;rsm;

jzpfav&m uREkfyfonf 0DpuDtenf;i,fuav;rQom (olwkdUpdwfauseyfatmif) aomufí

waeUvkH; olwkdUESifhrcJGawmhyJ vnfywfojzifh 0ufvufodkU rjyefjzpfawmhacs/

xdknOfhü vomomBuD;wGif uREkfyfwkdU umvom;oli,fcsif; 10 a,mufcefUwdkUonf pHa'0D\

tdrfa&SU vrf;avQmufMu,if; udkarmifuav;u udk,fwdkifa&;pyfaom oDcsif;wyk'fudk

oludk,fwdkif [pfatmfum oDqdkav\/ 4if;aw;csif;rS wyk'fudk uREkfyfrSwfrdonfrSmum;-

]].....trSefudk vif;&rSmjzifh owif;r<um;aygif? '*Fg;udkjzifh rufwm? &Sufp&m uvufwm

ay:xif....}} [lonfyif jzpfavonf/

w&yfvkH;onf aw;oHudkMum;Muí tarBuD;\avmfrmrIudk &IwfcsNyD; uREkfyfudk oem;Mujcif;

aMumifh Oauúma',s jzpf&ao;onf[k aemifwGif ta0;rS uREkfyfMum;&\/ uREkfyfrlum;

aemufwaeUeHeufwGif 0ufvufodkUjyefajy;í a&Tbdkta&;ydkif&kH;wGif tvkyf0ifvkyfavNyD/

- 127 -

Page 128: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

uREkfyf\tdyfruf

waeUoü tysKdBuD;xHrS pmwapmif&&Sdav&m 4if;pmü pHa'0Donf aiG 5000d udkvnf; rruf?

vludkvnf; rvdkcsifygqdkum idk,dkonfhtwGufaMumifh tarBuD;u vufavQmhvdkuf&aMumif;

yg&Sdonf/ uREkfyfonf tarBuD;\ vkyfykHaMumifh pHa'0DESifhywfoufí &Sufvnf;&Suf? a'gvnf;

azmif;onfESifh olUtaMumif;udk arhaysmuf&ef BudK;pm;vsuf&SdpOf (atmifjrifjcif; r&Sdyg/)

tysKdBuD;\pmudk vufcH&&SdonfwGif zdESdyfxm;onfhAl;nGefUudk vTwfay;vdkufjcif;uJUodkU cspfpdwf

onf aeUcsif;ncsif; BuD;xGm;vmawmh\/ tysKdBuD;\pmwGif pHa'0Du uREkfyftay:ü

rnfuJUodkU pdwfxm;onfudk tus,fw0ifh azmfjyjcif;r&SdyJ uREkfyfuqufvkdvQif toifh&Sd

vdrfhrnf[laom tysKdBuD;\ wifjycsufrQom yg&Sdavonf/ uREkfyfonf pHa'0Dudk vdkcsif

vdkufonfrSm aovkrwwf jzpfae\/ odkU&mwGif þudpörsKd;ü tvGef&SufwwfonfhtxJwGif

wBudrfvnf; t&SufuGJcJU&NyD jzpfaomaMumifh csDwkHcswkHjzpfum rqkH;jzwfEdkifyJ jzpfae\/

xkdnOfhü tdyfrufxJwGif tarBuD;onf idk,dkvsuf&Sdaom pHa'0Dtm; rdcif\pum;udk

em;raxmif&aumif;avm[k Budrf;armif;vsuf&Sdjcif;udk jrif&onf/ tdyf&mrS vefUEdk;&mwGif

uREkfyfonf jyefírtdyfawmhyJ csufcsif;xí pmwapmifa&;av\/

tarBuD;xHay;pm

4if;pmrSm tarBuD;xHodkU ay;&efjzpfav&m t"dyÜm,frSm pHa'0Dtm; cspfBudKufvmcJUonfrSm

okH;ESpfausmfrQ &SdcJUNyDjzpfaMumif;? pHa'0Du arwÅmudk wkHUjyefonf[k xifrdcJUaomfvnf;

pkHprf;cGifhr&aomaMumifh ,aeUwdkif twdtus rod&ao;aMumif;? t&G,fvnf; i,fMuao;

ojzifh ausmif;rSxGufvmNyD;aemuf tvkyftudkifwckck aexm;wus &&SdaomtcgrS vli,fcsif;

awGUcGifhr&cJUvQif vlBuD;csif;aphpyf,lzdkU BuH&G,fxm;cJUaMumif;? ywÅjrm;apwDyGJawmfrS tjyefwGif

tysKdBuD;udk vTwfíajymcdkif;onfhtwGuf zcifudk uwdkufu&dkuf apvTwf&jcif;jzpfaMumif;?

xdkUaemuf tarBuD;nmjcif;aMumifh t&SufuGJ&jcif;udk tus,fw0ifh ra&;om;vdkawmhygaMumif;?

okdUaomf pHa'0Dtay:ü xm;&SdaomarwÅmrSm olwyg;wkdU\arwÅmESifh wlrnfrxif/ tvGef

jzLpifaom arwÅmrsKd;jzpfonfhtavsmuf arwÅmudk pHa'0Du wkHUjyefonfjzpfap rwkHUjyefonf

jzpfap (uREkfyfudk ayvm,suHxm;NyD;) pHa'0Du rMunfjzLaom vlwa,mufa,mufESifh

ZGwft"r® em;csonfhtvkyfrsKd;udkawmh awmif;yefvdkaMumif;? rdrdudk,fwdkif rnfolESifh taMumif;

ygonfjzpfap? pHa'0DtzdkUrSm oludk,fwdkifrESpfNrdKUonfh a,mufsm;rsKd;ESifh ay;pm;cH&jcif;tm;jzifh

pdwfqif;&J&onfqdkvQif rdrdrSmvnf; woufywfvkH; pdwfcsrf;omEdkifzdkU &Sdawmhrnf r[kwf

aMumif;? aemufqkH; awmif;yefvdkonfrSm vlysKdaygufuav;rQom &Sdao;í tnGefUwvlvl

- 128 -

Page 129: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

qdkavmufolwa,muftm; t&SufuJGatmifjyKcJU&mwGif cH&oludk,fwdkifu udk,fhtwGuf ta&;

qdkjcif;r[kwfyJ orD;twGufoufouf awmif;yefjcif; zpfaomaMumifh vkdufemvdrhfrnf[k

arQmfvifhygaMumif; pHa'0Dudk EIwfqufvdkufcsifaomfvnf; tcGifhta&;r&SdaomaMumifh tarBuD;

udkom EIwfqufvkdufygaMumif; ponfjzifh yg&Sdavonf/

cspfp&maumif;aomzcif

pmxnfhvkdufNyD;aemuf &ufowÅywfcefUwGif zcifa&mufvmav\/ rsufESmrSm tvGef&Tif

vmonf/ zcifonf uREkfyftm; tjyifodkUac:oGm;í vrf;avQmuf,if; atmufyg tjzpftysuf

udk ajymjyavonf/ pHa'0D\rdcifxHrS 0ufvuf&Sd rdcifzcifwdkUxHodkU vlwa,muf vTwfvkduf

aMumif;? uREkfyftm; &efukefaumvdyfausmif;odkU (rdbESpfOD;pif) ydkUay;onfjzpfap? odkUwnf;

r[kwf rdw¦DvmNrdKU ta&;ydkif&kH;wGif pHa'0D\armifBuD;u tvkyfwck oGif;ay;onfjzpfap

uRekfyfBudKuf&m a&G;EdkifaMumif;? oabmwlnDcJUvQif tvkyfrS EIwfxGufcJU&ef rSmxm;vkduf

aMumif; ajymjyav\/ uREkfyfrSm tvGef0rf;omonfhtxJrSmyif t&Suf&bl;jcif;udk owd&

onfESifh &kwfw&uf vufrcHao;yJ rdcifzcifwkdU\ oabmxm;udk pkHprf;av&m-

]]igwkdUuawmh oabmusygw,fuG,f}}

]]taruaum}}

]]oluawmif ydkNyD; cspfaeESifhao;w,f armifa&U}}

]][dkwkef;utwGuf r&SufMubl;vm; tazwdkU}}

]]bmjzpfovJuG,fh? tarBuD;u vTJayr,fh orD;u [dkvludk jiif;abmf&vQif awmfa&maygh}}

uREkfyfonf uREkfyf\zciftm; vlvm;ajrmufaomaeUrSpí erf;csifaompdwfrsKd; wBudrfwcgrQ

jzpfcJUbl;onfr&Sd/ þwBudrfrSmrl zufíerf;vdkufcsifonf/ ArmhxkH;pH r[kwfaomaMumifhom

atmifhí xm;vdkuf&\/ (rdcifonf pHa'0Dtay:ü oHa,mZOfwG,f&Smjcif;udk aemifwGifrS wkd;í

od&onf/)

- 129 -

Page 130: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

uREkfyf\nHUzsif;rI

uREkfyfonf ta&;ydkif&kH;rS EIwfxGufí zcifESifhtwl 0ufvufodkU vkdufygoGm;NyD;vQif

þwacgufwGif uREkfyfESifh rdcifwdkU rEÅav;okdU oGm;Mu\/ uREkfyf\ESrvnf; ygonf/

baxG;\tdrfokdU a&mufMuaomtcg xdknOfhwGif rdcifESifhESrwdkUonf pHa'0DtdrfodkU oGm;MuzdkU

tpDtpOf&Sd\/ tcsdefwefaomtcg om;trdESpfa,mufwdkUonf xdktdrfokdUoGm;Mu&m uREkfyfrSm

aocsmaygufudpö jzpfaomaMumifh wkefvIyfjcif;r&SdvSaomfvnf; tenf;i,f a&muf&ufcwf

jzpfvsuf&Sd\/ 15rdepfcefU Mumvwfaomf uREkfyfrSm NidrfoufpGm apmifharQmf raeEdkifojzifh

pHa'0DwdkUtdrfa&SUrS vrf;avQmufoGm;&m uREkfyf\ESrESifh pHa'0Donf tdrfa&SU0if;xJü ckH&Snf

wckay:wGif vrf;bufodkU rsufESmvSnfhum ,SOfxdkifvsuf&Sdonfudk jrif&\/ vqef; 12 &uf

vrif;onfvnf; pHa'0DESifh ESruav;wdkU\ rsufESmrsm;ay:odkU xif;xif;BuD;omvsuf&Sd&m

uREkfyftm; NyKH;vsufMunfhaeMuaom olwkdU\ rsufESmrsm;udk xif&Sm;pGmjrif&\/ rdcifESpfOD;wkdU

um; tay:xyfwGif uREkfyftaMumif;udk ajymvsuf&SdMurnf[k uREkfyfodEdkif\/

tdrfudkausmfvGefí wjycefU vrf;avQmufvmcJU&mwGif jAKef;ueJ tBuHwckay:vm\/ uREkfyf

onf pHa'0D\EIwfrS tajz&atmif ar;vdkaomqE´udk owd&í þtcsdefonf tvGef

tcGifhomaom tcsdefaumif;aywnf;[k qkH;jzwfum vSnfhvmcJU\/ vrf;c&D;ü &GHU&Suf

wwfaom 0goemtavsmuf pdwful;wck ay:vmjyefonfrSm pHa'0DESifh ESruav;xdkifaom

ckH&SnfodkU 0ifíxkdif&vQif ESrudk &SufzdkUaumif;onf/ olu tvkdufodpGm a&Smifz,fay;vQif

awmfyg\/ ESrtm; z,fay;zdkU udk,fwdkifajym&vQif &Sufp&mBuD;jzpfvdrfhrnf/ okdUaomf

rwwfEdkif? ESrudk &SufraeEdkifawmh[k pdwfwif;um qufvufavQmufvmcJU&m teD;okdU

a&mufjyefawmhvnf; ESrudk&Sufjcif;? pHa'0Dudk&GHUjcif;wdkU ESpfckaygif;NyD; aMumuf'l;wkefvm

onfESifh 0if;xJodkUr0ifyJ ausmfvGefavQmufoGm;av\/ twefausmfvGefNyD;aemuf jyefvSnfhvm

um csKd;0ifrnf jyKjyefawmhvnf; ,ciftwkdif;yif wGefUaejyefonfESifh qufvufí

avQmufoGm;&jyef\/

þenf;twkdif; okH;acgufwdwd ausmfcsnfjyefcsnf vkyfae&mwGif 'l;wkefjcif;rSm oufom&mr&yJ

wkd;íom wkefvm\/ wwd,tacgufürl udk,fhudkudk,f qifajcay;í taMumif;&Smonfh

taejzifh tdrfay:rS rdcifESpfOD; qif;vmjcif;udkyif awmifhwouJUodkU jzpfae\/ (,cka&;aom

tjcif;t&mrsm;onf wu,fh[mr[kwfyJ 0w¦Ka&;jcif;jzpfcJUvQif obm0usatmif ra&;wwf

aom 0w¦Ka&;orm;wa,muf [líyif uREkfyftm; pGyfpGJaumif; pGyfpJGMuayvdrfhrnf/ bmaMumifh

þrQavmuf pHa'0Dudk &GHU&onf rajymwwfacs/ uREkfyfbufü tm;vkH;&Sdí &GHUp&m bmrQ

r&SdaMumif; odvsufESifh 'l;wkef&onfrSm ]iwf} csifí jzpf&rnf[k aemifwGif uREkfyf a&&Gwfrd

bl;onf/) aemufqkH;acgufü ESruav;u ]]armifBuD;vm;}} [k vSrf;íar;um tm;ay;vkduf

- 130 -

Page 131: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

aomtcgrS 0if;xJokdU csKd;0ifrnfjyK&mwGif rdbESpfyg;wdkU avSum;rS qif;awmhrnfjyKjcif;udk

jrifonfESifh vSnfhxGufvm&ygawmhonf/ okdUESifh pHa'0Dtm; ]OD;wuf} ar;zdkU yxrOD;qkH;ESifh

aemufqkH;tBudrf &&Sdaom tcGifhta&;rSm vufvGwfoGm;cJU&ygavNyD/ aemufumvrsm;ü

]r&Jaomvlonf rdef;racsmudk b,fawmhrSr&Edkif} [laom t*Fvdyfpum;ykHudk uREkfyf rMumcP

owd&rdygawmhonf/

Zmwmwkdufjcif;

uREkfyfonf tdrfodkU OD;atmifjyefajy;í rdcifESifhESr jyefvmrnfudk apmifhvsuf&Sd&m uREkfyfxuf

i,f&G,fonfh rdef;rom;uav;jzpfaom ESru uREkfyftm;Munfhí &,fonfwGif uREkfyfrSm

wrsKd;&Suf&jyefonf/ &Suf&jyefykHum; rdrd\nhHzsif;jcif;udk tprStqkH;wdkif jrifoGm;onf[k

uREkfyf od&aomaMumifhaywnf;/ rdcifygvmaomowif;rSm pHa'0D\tarBuD;u ]Zmwmwdkuf}

vdkygonf qdkí uREkfyf\Zmwmudk ydkUvdkuf&ef jzpfavonf/ uREkfyf\rdbrsm;onf þtvkyf

rsKd;wGif t,kHtMunfr&Sdojzifh uREkfyf\Zmwmyif zGJUxm;NyD;r&SdonfESifh topfzJGUí ydkUvdkuf&

onf/ ZmwmESpfapmifudk aiGzvm;BuD;wGif xnfhí yk@m;ynm&Sd OD;u0dxHodkU tarBuD;

udk,fwdkif oGm;NyD; wdkufav&m ae&mrus[k a[mvkduf\/ pHa'0DrSm bDvl;eu©wfjzpfí

uREkfyfrSm vleu©wfjzpfonfqdk&m vlESifhbDvl; rwnfh[kqdk\/ ay;pm;cJUvQif bDvl;u vludk

pm;vdrfhrnfqdk\/ uREkfyfrSm þtcsif;t&mrsKd;udk r,kHMunfonfESifh ]]pm;csif pm;ygap?

cHp&m&SdvQif cHzdkU toifh&Sdygonf}} [k pum;jyefaomfvnf; tarBuD;u olUorD; rkqdk;rjzpf

rcHEdkifonfh taersKd;jzifh vSnfhywfum pum;jyefvmonf/ bkef;BuD;ESpfcg&Suf jzpf&jyefavNyD/

BuH&mr&avNyD

xdknOfhü uREkfyfonf pHa'0DESifh ESruav;&Sdaom ckH&SnfodkU csOf;uyfí pHa'0DxHrS pum;wcGef;

tcdkiftrm&atmif awmif;,lEdkifcJUygrlum; (awmif;&kHuav;rQ awmif;0HUvQif &vdrfhrnf[lí

vnf; ,kHMunfonf/) rnfonfh tajctaersKd;ESifh &ifqdkif&onfjzpfap auseyfpGm &ifqdkif&J

yg\/ pum;wcGef; &vdkufonfqdkuwnf;u uREkfyf\ &GHUaompdwfonf (ya,m*q&mu

ajccsKyfvTwfvdkufaom pkef;ua0uJUodkU) aysmufjy,foGm;NyD; ajym&J? qdk&J? BuHpnf&J jzpfvm

vdrfhrnf xifygonf/ ,ckaomf pHa'0Dtay:ü a'gojzpfavmufonfh tajccH &Smr&ojzifh

a'gopdwf\ wif;rmaom taxmuftyHUvnf; r&yJ&Sd&um; bmvkyf&rnfrod? tawmf

- 131 -

Page 132: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

aysmhacGvsuf&Sd\/ tarBuD;tay:ü a'gopdwf wcsufwcsuf ay:vmjcif;rSwyg; pHa'0DESifh

ywfoufí vufqkyfvufudkif bmrQr&Sdjcif;aMumifh pdwfvnf;rqdk;Edkif? bmrQvnf; rBuHwwf

awmhacs/ tysKdBuD;udk csOf;uyfrnfBuHaomfvnf; 4if;rSm tarBuD;\ ]vl} jzpfaomaMumifh

rdef;rBuD;ESifh qefUusifbuftvkyfrsKd;jzifh uREkfyftm; tultnDay;vdrfhrnf r[kwfaMumif; odNyD;

jzpfavonf/

zdíaxmif;cH&jcif;

rdcifwkdUum; 0ufvufodkU jyefoGm;MuavNyD/ rdcifrSm Zmwmwkdufjcif;\ ]ta[m} udkyif

Mum;roGm;&acs/ rdbrsm;tm; ajymjy&efrSm uREkfyf\wm0ef jzpfaecJUavNyD/ rnfuJUodkU

ajym&ygrnfenf;/ uREkfyf\pdwfudk ppfvkdufaomf vJG&jcif;aMumifh ESajrmrdjcif;xuf &Sufjcif;u

ydkvsuf&Sd\/ t*Fvefjynfü tcsKdUvli,frsm;onf tvdkrusaom udpöwck jzpfay:onfhtcg

oabFmom;tjzpfESifh vdkufygoGm;NyD; wjynfwEdkifiHodkU vGifhMuonfqdk&m jrefrmjynfü

]xkduJUodkUvkyfí jzpfEdkifvQif aumif;avpG} [k atmufarhrd\/ uREkfyfonf t&yfxJwGif rsufESm

razmfyJ tdrfxJüukyfum tBuHxkwfvsufomae\/ waeUoü zcif\q&mwql[lí azmfjycJU

bl;onfh yk*¾dKvfBuD;xHodkU csOf;uyfí ]pdwfajyvufaysmuf} pum;ajymvsuf&SdpOf xdkyk*¾dKvfBuD;

tm; uREkfyfu pHa'0DtaMumif;udk wpkHw&m pum;pyf[yfjcif; r&SdygyJvsuf ajymvdkufjcif;rSm-

]]rif;wkdUvufxufu w,fcufw,fuG,fh? pum;wvkH;udk wefzkd;rxm;Mubl;? awmifvdkvdk

ajrmufvkdvkd ,D;wD;,m;wm;eJU [dktpqJG? 'Dtpudkif? aemufqkH;usawmh rif;xufomwm

r&vQif rif;eJU ay;pm;vkdufrSmyJ}} [k vTwfueJ ajymvdkufav\/ uREkfyfrSm rsufESmrsm;

xlyl&Sdef;zdef; oGm;\/ uREkfyfem;vnfjcif;um; wrsKd;? olxifonfum; wrsKd;jzpfae\/ uREkfyfu

ZmwmaMumifhxif&m olurl tarBuD; }qE´mb,m} rsm;wdkif; orD;uvnf; oabmwl vdkufem

vsuf&Sdonf[k xif\/ þyk*¾dKvfBuD;um; ]vlyg;BuD;} wa,mufjzpfí olUtxif rSefcsifrSefEdkif

onf[k uREkfyfpOf;pm;rd\/ rSefjcif;rSm;jcif; tyxm;í zcifudk,füu av;pm;aom (zcifonf

tawmftwef yk*¾dKvfrsm;udk av;pm;rIenf;olwOD; jzpfonf/) q&morm; wOD;wa,mufu

uREkfyftay:ü txifao;cH&jcif; (t&l;vkyfcH&onf xifjcif;) twGuf ajymrjyEdkifatmif

&SufvSygonf/ þyk*¾dKvfBuD;ü orD;ysKdrsm; &Sdjcif;twGufaMumifh omí&SufvSonf/ uREkfyfu

þuJUodkU r[kwf&yg? ZmwmaMumifh jzpf&ygonf[k ajz&Sif;ajymjy&efyif tvdkr&SdawmhyJ

yk*¾dKvfBuD;udk OD;csí aemufwaeUwGif 0ufvufodkU jyefoGm;ygawmhonf/

- 132 -

Page 133: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

a&Tbdkütvkyf&jcif;

0ufvufodkU a&mufaomtcg rdbrsm;tm; uREkfyf\0rf;wGif;ü ]AvkHqef} vsuf&Sdaom

tjcif;t&mudk zkH;zdum oifhavsmfatmifrQavmufom ajymjyNyD;vQif a&TbdkNrdKUopfawm&kH;ü vc

40d ESifh pma&;tvkyfudk tqifoifh 0ifa&mufvkyfudkifygawmhonf/ rEÅav;rS xGufvmcJUonfh

aemufwGif uREkfyfonf pHa'0DtaMumif;udkvnf; rpOf;pm;? rnfolUtm;rQvnf; pyfírajym?

(uREkfyf\ ae&yfa[mif;jzpfí rdwfaqGa[mif;rsm;vnf; &SdaeMuonfh) pHa'0D\ t&yfokdUvnf;

roGm;yJ vrf;jzwfvkdufonfrSm uREkfyf\ yxrtdrfaxmif usonftxd jzpfygonf/ pHa'0DrSm

uREkfyf tdrfaxmifusaomtcsdefü tysKdBuD;tjzpfü &Sdao;\/ uREkfyf\rSwfwrf;udk þae&mü

acwÅausmfvGm;í pHa'0DtaMumif;udk tNyD;wkdif vufpowfvkdufygOD;rnf/

aqG;rdaom tjcif;t&mwck

1919 ckESpf rwfvwGif pHa'0DrSm tysKdBuD;b0ESifhyif rEÅav;NrdKUü uG,fvGefav&m xdktcsdefwGif

uREkfyfrSm 'kwd,tdrfaxmifESifh ol&d,wdkufwGif r*¾Zif;t,f'Dwmtvkyfü &SdaecJUavonf/

uG,fvGefaMumif;udk zcifxHrS pm&aomtcg wu,fcspfBudKufcJUonfh rdef;uav;wa,muf

jzpfonfESifhtnD pdwfü awmfawmfBuD; xdcdkufygonf/ trSefrSm tdrfaxmifrusyJ tysKdBuD;

b0ESifh uG,fvGefjcif;jzpfí ESajrm0rf;enf;aompdwfudk vufcHrdjcif;jzpfyg\/ tdrfaxmif

rjyKaom ]i,fcspf} twGuf vGrf;qGwfjcif;rSm (]wbD;vdrfh} yif jzpfapOD;awmh) vGrf;paumif;

onf[k uREkfyfem;vnfygonf/ pHa'0Donf uREkfyftay:ü arwÅmwkHUjyefbl;jcif; &Sdr&Sd od&rnfh

tcGifhta&;rSm wcgwnf; ]bkwfydwf} oGm;avNyDwum;[k rSwfcsufcsvkduf\/ okdU&mwGif

þodkUum; r[kwfao;yJ aemufqufwJG owif;wck ay:vm&jyefygao;onf/

jzpfaMumif;i,frS ukefpif

1920 jynfhESpfü uREkfyfonf ol&d,wdkufrSxGufcJU&í wwd,tBudrf tdrfaxmifjyKjyef&m (,ck

vuf&Sd tdrfaxmifyifjzpfonf/) uREkfyfwdkUvifr,m;onf ZeD;\XmeDjzpfaom jrawmif&GmrS

rdbrsm;&Sdaom refusnf;wkH&GmodkU a&mufvmMu\/ uREkfyf\rdcifonf wwd,ZeD;udk jrifvQif

jrifcsif; auseyfonfhvu©Pm&Sday&m ZeD;uvnf; rdciftm; MuifemykH&í wbufESifhwbuf

a&pufygMu[ef&Sdonf[k uREkfyf tuJcwfrd\/ waeUoü rdciftm; Muifemaomtrlt&mESifh

- 133 -

Page 134: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

ayGUcsDvkdufjcif;udk rdcifonf ESpfoufykH&\/ xdkUaemuf ZeD;r&SdcdkufwGif rdcifu ]]rpkd;udk

awGU&wm rif;ac:wJU pHa'0Dudk tvGrf;ajyvdkufwmuG,f}} [k ajym\/

]]bmaMumifhvJ tar}}

]]olwkdUESpfa,muf &kyfcsif; eJeJqifw,fuG,fh}}

]]&kyfcsif;qifwmuawmh xm;ygawmhav? pHa'0Dudk tvGrf;ajyw,fqdkawmh taru vGrf;aevdkU

vm;}}

]]vGrf;rdwmayghuG,fh? 'gxuf rif;udkig rajymyJ 0Sufxm;cJUwJU pum;wck &Sdw,fa[h? ckrS

ajymawmhr,f}}

]]pHa'0DtaMumif;vm; tar}}

]]at; [kwfw,f? [dkvGefcJUwJU &SpfESpfavmufwkef;u rif; iSufzsm;zsm;ygavaum}}

]]yxrtdrfaxmif rvSrSL;eJUwkef;uvm; tar}}

]][kwfw,fav? 'Dwkef;u rif;wkdUu r*Fvmaps;em;rSm aeMuw,f r[kwfvm;? igu

0ufvufu rEÅav;udk vmcdkufrSm rifhpHa'0Du ighwnf;tdrfudkvmNyD; idk&Smw,fuG,fh}}

(wnf;tdrfrSm ESr\tdrfjzpfonf)

]]bmawGrsm; ajymoGm;ao;ovJ tar}}

]][dkwkef;u rif;zsm;wmudk olMum;ygw,fwJU? aq;&kHawmif vmMunfhzdkU pdwful;ygw,fwJU?

tazmf&Smr&vdkU roGm;jzpfbl;wJU}}

]]onfhjyifaum bmrsm;ajymao;ovJ tar}}

]]oluvJ rifhtwkdif;yJ? &Sufwwfw,f? bmrSawmh rajymbl;? rsuf&nfawmufawmufuswmyJ?

rifhESrudkawmh zufoGm;&Smao;w,f}}

]]'DtaMumif;awGudk bmaMumifh uRefawmfhudk rajymwmvJ tar}}

- 134 -

Page 135: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

]]iguawmh ajymcsifyg&JU? olraocifu ajymvdkufvQif rif;u udk;&dk;um;&m; vkyfukefrSmjrifvdkU

rajymyJ zkH;xm;cJUwmyJ}}

]]jzpfcsif&m jzpfaygh tar&,f? olUtarBuD;udk *Gvkyfvkduf&vQif uRefawmfauseyfwmaygh}}

]]igvJ BudKufwmyJ? 'gayr,fh rvSrSL;u &Sdao;wmudk; om;&,f? rif;u vGwfvGwfvyfvyf

qdkvQif [kwfom;aygh}}

&Sif;vif;csuf

txufyg tjcif;t&mrsm; jzpfay:vm&ykHrSm þodkUwnf;/ 1910 jynfhESpfü uREkfyf yxr

tdrfaxmifusí 1912 ckESpfwGif iSufzsm; tBuD;tus,f zsm;av&m iSufzsm;aysmufaomtcgwGif

uREkfyf\pdwfonf aemufawmufawmufjzpfcJU\/ (tBuD;tus,f zsm;emolwkdUonf a&m*g

aysmufaomtcgwGif xdkuJUodkUjzpfolrsm;vnf; &Sdonf[k uREkfyfMum;bl;\/) uREkfyf pdwfaemuf

ykHum; qkd;qkd;&Gm;&Gm;r[kwf? 0wfopfpm;opfrsm;0wfí vrf;avQmufjcif;? avyef;jcif;?

igvkyfvQif bmrqdkjzpfEdkifonf[k txifBuD;rdjcif;wkdU jzpfavonf/ okdUjzpfí uREkfyfonf

tzsm;aysmufí aq;&kHrS qif;vmaomtcgwGif t0wftpm;trsKd;rsKd; vJvS,fí a&TrsufrSef

wyfum wkwfaumufESifh vrf;avQmuf\/ pHa'0DwkdU\ tdrfa&SUudk (olESifh vJGuwnf;u)

a&SmifuGif;vmcJU&m xkdtcgurl pdwfazmufjyefonfhtavsmuf t&SuftaMumuf r&SdawmhyJ

wGifwGifBuD; vrf;avQmufí pHa'0DESifh wcgw&H rsufESmcsif;qdkif awGU&aomtcgwGif NyHK;í

jycJUao;\/ þtjyKtrlrsm;udk jrif&aom pHa'0Donf uREkfyf\ pdwfazmufjyefjcif;udk r&dyfrd

onfESifh wzefvmí ydk;jyefonfxifaomaMumifh ikyfaeaom Muifempdwf jyefay:um rdcifxHodkU

vmjcif; jzpfwef&macsonf/

wa&;a&;ay:vmjcif;

uREkfyfonf rdcif\pum;udk Mum;&aomtcgwGifrS pHa'0D\ oabmxm;ESifhywfoufí oHo,

uif;&Sif;onfhtavsmuf atmufyg tjzpftysufuav;rsm;onf pdwfxJwGif wa&;a&; ay:vm

awmhonf/ ywÅjrm;apwDbk&m;yJGwGif pHa'0DwdkUtkyfpku Z&yfokdU tvsifa&mufESifhí xrif;pm;

aecdkufwGif uREkyfwdkUvlpk a&mufvmMuí uREkfyf\toHudk Mum;&onfESifh wNydKifeuf

- 135 -

Page 136: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

xrif;yJGwGif tarBuD;ESifh tysKdBuD;wkdU\ tMum;rS uwfuwfowfowf acsmif;Munfhí

uREkfyfESifh rsufvkH;csif;wdkufqdkifrdjcif;? yqpf0dkif;ü pHa'0Du a<uypfí ]tpdwf} usjcif;udk

uREkfyfu rjrifvdkuf&ojzifh yef;uefxJokdU vufEdIufvdkufrd&m qufvufíypfrnf[k a<uudk

EIdufaeaom pHa'0D\vufudk qkyfudkifrdojzifh vlBuD;awGu &,fMuaomfvnf; pHa'0D

&Suf[efr&SdyJ cspfp&maumif;aom rsufESmxm;rsKd;ESifh uREkfyftm; NyKH;vsufMunfhjcif;?

uREkfyfwkdU\ tdrfa&SUrS pHa'0D vrf;avQmufoGm;pOf tdrfay:rS qif;vmaom uREkfyfESifh

rsufESmcsif;qdkif MunfhvdkufMu&m tkwfusKd;tkyfyJUrsm; cif;xm;ojzifh ZvkH;Zckjzpfaeaom

vrf;jzpfí pHa'0D cvkwfwdkufrdjcif;? pHa'0DwdkU\ tdrfa&SUodkU uREkfyf vrf;avQmufoGm;pOf

pHa'0Donf xdef;ausmif;vsuf&Sdaom wluav;udk ajrBuD;ay:wGif csxm;,if; ikHUvsuf&Sd&mrS

uREkfyfudk jrifonfESifh rsufvkH;csif;qkHrdMu&mwGif ol\qGJBudK;onf wluav;\ qGJBudK;rS

avmhuwfoD;ESifh NidoGm;ojzifh tawmfjzKwf,l&bl;jcif; paom tjcif;t&mrsm;onf

rsufpdxJwGif w0J0Jjyefí ay:vmygawmhonf/ þtjzpftysufrsm;onf wckpDtaejzifh

t"dyÜm,f xif&Sm;aumif;rS xif&Sm;rnf jzpfaomfvnf; tm;vkH;pkaygif;vdkufaom tcgürlum;

uREkfyftm; cspfBudKufonf[k xifcJUjcif;onf txifBuD;jcif;r[kwf[k ,lqEdkifMuayvdrfhrnf

xif\/ okdUESifhvnf; uREkfyfonf þtjzpftysufuav;rsm;udk jrKyfxm;í rdcif\pum;udk

Mum;&aomtcgrS uREkfyf\txifudk twnfjyKaomtaejzifh azmfjyvdkufjcif; jzpfygonf/

tBuD;qkH;aom ]ql;} BuD; aygufjcif;

pHa'0DtaMumif;udk þae&mwGif Zmwfodrf;NyD;aemuf 1909 ckESpfwGif pHa'0Dudk vufavQmhvdkuf

onfh tcsdeftydkif;tjcm;odkU jyefí aumuf&ayOD;rnf/ pHa'0Dtjzpftysufonf uREkfyff\

obm0wGif tBuD;qkH;aom ]ql;} BuD;wacsmif; ay:aygufaponfjzpfí vlom;udk cspfcif

Muifemwwfonfh pdwfxm;rsKd; tawmfBuD; avsmhenf;qkwf,kwfoGm;cJUygavNyD/ cspfcifaom

rdwfaqGwa,mufwavrQ þXme xdkXme ponfrsm;wGif BuKHawGU&í tjyeftvSef Muifemjcif;

&SdMuaomfvnf; vlom;aomif;ajymif; taejzifhrlum; txifBuD;rI r&SdawmhyJ vltrsm;ESifh

aygif;oif;qufqHjcif;xuf wudk,fwnf;ae&aomtjzpfudk ydkrdkESpfoufvmcJUavNyD/ e*dk&f

uwnf;u wudk,fwnf;aecsifwwfonfh ]OmOf} uav; ygvmcJUonfhtxJwGif (Introvert Type) txufyg tqifrajyrIESifh BuKHvdkuf&aomtcgü ]vlawG[m tvum;ygyJ?

wa,mufwnf;aejcif;u aumif;ygao;onf} [laom t,ltqonf wkd;íwkd;í jzpfay:

vmNyD; omíomí oabmusvm\/ okdUjzpfí a&TbdkNrdKU opfawm&kH;ü pma&;vkyfpOf

,cifwacguf ta&;ydkif&kH;ü vkyfudkifpOfuavmufrQ todtuRrf; r&SmawmhyJ pmtkyfudkom

- 136 -

Page 137: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

tazmfjyKygawmhonf/ todrdwfaqGaygrsm;atmif vkyfay;Edkifonfh baxG;ESpfa,mufwkdU\

aetdrfokdUyif wacgufwavrQavmufom a&mufygawmhonf/

BuD;yGm;csifpdwf ukefcrf;yk H

tu,fí pHa'0Donf &mxl;&Sdaomvlwa,muf? okdUr[kwf ydkufqH&Sdaom a,musfm;

wa,mufESifh vufxyfonfqdkygu uREkfyfonf baxG;ESpfa,mufxHokdU csOf;uyfí

vufvSrf;rSDoavmuf wwfEdkiforQ tjrifhqkH;tqifhtwef; rdef;uav;wa,mufa,mufudk

&Edkif&ef tm;usrcH *kPfwk *kPfNydKif oabmrsKd;ESifh BudK;pm;aumif; BudK;pm;rdvdrfhrnf

xifonf/ ,ckrSmrl (olwkdUtqdktwdkif;) eu©wfcsif; rwdkufqdkifí vGJMu&mwGif oludk,fwdkif

rSmvnf; tdrfaxmifjyKonf[k rMum;&aomaMumifh xdkuJUodkU BudK;pm;zdkUrvdkyJ jzpfae\/

okdU&mwGif uREkfyf\ pdwfxm;ESifhywfoufí BuD;pGmaom ajymif;vJcsufwck jzpfay:vmcJUykHrSm

,cifurl igonf pHa'0Dudk olwyg;om;r,m;xuf atmufrusapyJ qifjyifEdkifap&ef

&mxl;XmeEÅ& wkd;wufatmif BudK;pm;&rnf[laom pdwftBuHtpnfrsKd; &SdcJU&m ,ckrSmrlum;

BuD;yGm;wdk;wufa&;twGuf vkH;0 owdr&oavmuf jzpfcJU&avNyD/ vlysKduav;b0 vScsif

ycsif 0wfcsif pm;csif pdwfrsKd;vnf; uG,faysmufoavmuf jzpfae\/ xkdpOfu a&TbdkNrdKUxJwGif

zGifhonfh t&yfxDwckwGif uREkfyfonf ZmwfxkyfokH;xkyfygonfh "mwfpufwck xDayguf&m (300d

avmufwefí aiGwefzkd;&Sdaomacwf jzpfaomaMumifh awmfawmf 0,favmuf csrf;avmufonf/)

4if;"mwfpufudk a&mif;NyD; t0wftpm;ESifh tokH;taqmifrsm; 0,frnf[k pdwful;NyD;rS pD;yGm;

tajc,dkifojzifh rEÅav;odkU wzefajymif;a&GUaexdkifvsuf&Sdonfh rdbrsm;xHokdU ydkUvdkufygonf/

þonfrSm aiGa&;ESifhywfoufí rdbrsm;twGuf uREkfyftrsm;qkH; pGefUpm;axmufyHUvdkuf

&bl;jcif;yif jzpfyg\/ (rdbrsm; ajymif;a&TUaexdkifMuaom &yfuGufrSm pHa'0DwdkUESifh

twlaeaom ,cif&yfuGufr[kwf? rdcif\ tpfr0rf;uJGwa,mufaeonfh "m;wef;&yfuGuf

jzpf\/) uREkfyfonf rdbrsm;ESifh ESruav; nDuav;rsm; tay:wGif Muifempdwf uif;rJUol

wa,muf r[kwfaomfvnf; pHa'0DeSifh vJG&onfwGif vlUb0udk awmfawmfBuD; pdwfysufoGm;NyD;

bmudkrQ *&krpdkufcsifawmhyJ rxDw&D jzpfvmcJUjcif;aMumifh 0w¦&m;ysufuGufrI rsm;vSygonf/

pHa'0DESifh taMumif;yg&vQif vlUb0udk auseyfNyD; ,ckxuf 0w¦&m;odaom om;aumif;

wa,muf jzpfvmvdrfhrnf[k xifrdygonf/ (odkUaomf þonfrSm txifrQomjzpfyg\/)

rdbrsm;\ tBuHtpnf

- 137 -

Page 138: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

1910 jynfhESpf ESpfOD;avmufwGif rdcifonf uREkfyftwGuf tpDtpOfwck &Sdonfqdkum tvkyfrS

EIwfxGufcJU&ef rSmxm;ojzifh rEÅav;okdU a&mufvmcJU\/ rdcifwkdUum; "m;wef;&yfwGif

tpfrawmfol a&awmfcifav;\ wkdufü aexdkifvsuf&SdMu\/ rdcifESifh BuD;awmfwkdU\ tpDtpOf

um; þokdkUwnf;/ (uREkfyf\ BuD;awmfrSm a&eHacsmif;NrdKUwGif a&eHwGif; tajrmuftjrm;&SdcJUí

4if;wkdUudk bDtdkpDukrÜPDokdU a&mif;csjcif;tm;jzifh <u,f0olwa,muf jzpfvm\/) BuD;awmf

onf tdrfa&SUrif;\orD;awmf rif;orD;wa,mufESifh nDtpfrt&if;wrQ csifcifvmcJUMuí

twlwuG aexkdifvsuf&Sd&m 4if;wkdU\pdwful;rSm uREkfyftm; aqGawmfrsKd;awmf (rif;orD;

uav;) wa,mufESifh ay;pm;&ef? xdkUaemuf BuD;awmf\oli,fcsif; rif;orD;rSm rif;ayguf

pdk;aygufjzpfí jrefrmjynf twGif;0efcsKyfBuD;xHodkU csOf;uyfNyD; uREkfyftm; NrdKUtkyfcefUzdkU

awmif;cH&ef jzpfav&m (xdkacwfü þtBuHonf pdwful;,Ofjcif;oufoufr[kwf? uREkfyfESifh

ausmif;aebuf oli,fcsif;wa,mufrSm 9wef;yif ratmifyJ þenf;jzifh NrdKUtkyfjzpfjcif;udk

jrifbl;ygonf/) BuD;awmfESifh rif;orD;onf uREkfyftm; 4if;tBuHtpnfudk zdíajymMu&m

rdcifzcifwkdUuvnf; oabmwlMu\/ aemufqkH;ü uREkfyfu ]]Munfhyg&ap}} [k ajymonfESifh

BuD;awmfESifh rif;orD;onf uREkfyftm; 4if;tdrfay:odkU ac:oGm;Muav\/

uREkfyf\ 0goemwck

uREkfyf\pdwful;ü rif;orD;[lonfrSm tenf;qkH; oem;urm;&Sdvdrhfrnf[k xifxm;\/

xkduJUodkUum; rawGU&acs/ &kyftqif;udk xm;ygOD;/ zD;vdrf;jyifqifrIESifh ywfoufí

olUacwfESifhol a&SUqkH;rSajy;vsuf&Sdaom pHa'0Dtm; rsufpdusvmcJUaom uREkfyfrSm ]a'gif;wd

armif;wd} ESifh awmfovdk0wfqifxm;aom rdef;uav;udk jrif&aomtcgü rnfodkUrQ rxdcdkufyJ

&Sdae\/ tjcm;wcsufrSmvnf; uREkfyfudk,füuom cyf&dk;&dk;ESifh 0wfykHcyf&dk;&dk; &Sdaeonf/ rsufpd

usawmh xdyfwef;rS uswwfcsifonfjzpf&m rdef;uav;uvnf; uREkfyftay:ü pdwf0ifpm;onfh

trlt&m rawGU&acs/ tu,fí olUbufu pdwf0ifpm;rIawGU&vQif uREkfyfbufuvnf;

ajymif;vJjcif; &Sdaumif;&Sdayrnf/ pHa'0Dudk uREkfyfpJGcJUjcif;rSm tjcm;aomtaMumif;rsm;xuf

uREkfyftay:ü pdwf0ifpm;rI&Sdjcif;udk vGefyGJrSpí tcgcyfodrf; xif&Sm;pGmazmfjyaomaMumifh

jzpf\/ rdef;uav;wa,mufonf rdk;ysHatmif vScsifvSap? uREkfyftay:ü pdwf0ifpm;jcif;

&Sdonfudk rawGU&vQif uREkfyf pJGrufvdrfhrnfr[kwfacs/ wzef uREkfyftay:ü &dk;om;pGm

pdwf0ifpm;jcif;&Sdonfudk uREkfyf awGU&aomtcgwGifvnf; uREkfyfuwkHUjyefí pdwf0ifpm;jcif;

&Sdvmwwfygonf? þonfum; uREkfyf\ toufwmwavQmufvkH; 0goemaywnf;/

a,musfm;jzpfap? rdef;rjzpfap? vlBuD;jzpfap? vli,fjzpfap uREkfyfonf þtwdkif;yif

oabmxm;wwf\/ þodkUjyK&rnf[k wrifwum tpDtpOfa&;qJGxm;jcif; r[kwf? uRekfyf\

- 138 -

Page 139: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

yifudk,fobm0 (Spontaneous Reaction) jzpfygonf/ uREkfyftay:ü pdwf0ifpm;ykHr&aom

rdef;uav;wa,muftm; cspfBudKufvmatmif vlysKdvSnfhzdkUaomfvnf;aumif;? pdwfr0ifpm;aom

vlBuD;wOD;wa,mufxHrS wpkHwck&vdkonfESifh rsufESmcsKdaoG;zdkUaomfvnf;aumif; vkyfvnf;

rvkyfcJU? b,fawmhrSvnf; vkyfvdrfhrnfr[kwfacs/ þonfrSm rme[kac:MuvQif rdcifxHrS

tarGqufcH&jcif;jzpfí bmrSr&csifvnf;&Sdap? þtwGufaMumifh 0rf;enf;vdrfhrnf r[kwfacs/

BuD;awmfESifh rif;orD;onf uREkfyfESifh rif;orD;av;\ tuJudk &dyfrdMuí tjcm;wa,mufESifh

prf;MunfhMuao;\/ þwa,mufrSm ydk;ukefonfjzpfí oem;urm;&Sdyg\/ okdU&mwGif pHa'0D

\ &kyf&nfudk rrSDyJvsuf rdk;atmufokdU avQmhírMunfhwwfonfh rmersKd; &Sdjcif;udk uREkfyf

&dyfrdonfESifh aemufqkwfvdkufygawmhonf/ BuD;awmfurl uRekfyf\ rdciftm; ]]rifhom;u

olU[muvJGvQif zGJeJUqefuGJ xifyg&JU nDr&,f}} [k ajymbl;avonf/

txifBuD;cH&jcif;

1910 jynfhESpf ESpfvnfavmufwGif uREkfyfonf v,f,mpdkufysKd;a&;rif;BuD;&kH;wGif vc 50d? 5d?

75d pma&;tvkyfudk &&Sd\/ þ&kH;rSm rEÅav;NrdKUü tjcm;om&kH;rsm;ESifhrwlyJ 9 wef;atmifaom

pma&; trsm;qkH;&Sdaom &kH;jzpfí t*Fvdyfpmynm tqifhtwef;jrifhrm;aom vlrsm;csnf;

awGU&\/ tjcm;&kH;BuD;rsm;rS pma&;rsm;onf ]atmufqdkuf} &MuaomaMumifh tpdk;&vcudk

avQmhxm;[efwlay&m þ&kH;ürlum; uREkfyfonf vpmti,fqkH;jzpfí 300d txd&aom

pma&;BuD;rsm;yif &Sdavonf/ þ&kH;BuD;rSm a&Tbdk&kH;rsm;uJUokdU t*Fvdyfpm rawmufwacguf

a&;wwf&kHruyJ awmfawmf om;om;em;em;a&;wwfonfh pma&;rsm;&SdMuí t*Fvdyfpm

0goemygaom uREkfyftzdkU pdwf0ifpm;rI&SdvSonf/ uREkfyfrSm vufESdyfpufpma&;uav;

wa,mufrQom jzpfaomfvnf; tvGefzwf&cufaom tdkifpDtufpft&m&SdBuD;rsm;\ ]aomh}

vufa&;udk zwfEdkifí rSefuefpGm pufESdyful;,lEdkifjcif;twGufaMumifh rMumrD emrnfuav;

xGufvm\/ waeUoü xDeHygwfrsm;taMumif;udk &kH;tkyfESifhwuG pma&;tm;vkH; 0dkif;zGJUum

aqG;aEG;vsuf&SdMupOf (xdkacwfü &efukefaMu;eef;xD &Sdonf/) t*Fvdyfujym; &kH;tkyfpma&;BuD;

u ]]111111 (wpfajcmufvkH;) odkUr[kwf 222222 (ESpfajcmufvkH;) rSpí *Pef;xyfaom

xDvufrSwfrsKd;onf tjcm;aomeHygwfrsm;xuf aygufzkdUcJ,Of;onf }} [k ajym&m uREkfyfu

]]twlwlyifjzpfonf}} [k ajym\/ tjcm;pma&;rsm;vnf; 0ifrpGufMuyJ em;axmifvsuf &Sd\/

&kH;tkyfu qifajcqifvuf taMumif;jyí uREkfyfuvnf; (Law of Probability) jzpfwef

&maom vu©Pm Oya'pnf;urf;t& wGufíjy\/ aemufqkH;ü uREkfyfu EIwfjzifhajym&jcif;udk

tm;r&onfESifh t*Fvdyfvdk pmjzifh a&;om;wifjy\/ &kH;om;tm;vkH;onf uREkfyf\ ajzvTmudk

0dkif;0ef;em;axmifMu&m tawmfauseyfMuí &kH;tkyfudk,fwdkifuvnf; ]]Theory pmvdkawmh

- 139 -

Page 140: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

[kwfonf? vufawGUawmh wrsKd;jzpfonf}} [k ajymjyef\/ þwGif uREkfyfu ]]þudpörsKd;ü

pmvdk[kwfvQif vufawGUvnf; rSef&rnf}} [k xyfqifhwifjyjyef&m pm;a&;tm;vkH; auseyfMuí

&kH;tkyfudk,fwdkifvnf; t&IH;ay;oGm;onf/ þwGif &kH;tkyfESifhwuG &kH;om;tm;vkH;onf uREkfyf\

A[kokwudkvnf;aumif;? usKd;aMumif;qifjcifwwfaom OmPfudkvnf;aumif;? t*Fvdyfvdk

ta&;tom;udkvnf;aumif;? txifBuD;oGm;Mu\/ þ&kH;om;rsm;onf a&Tbdk&kH;om;rsm;xuf

t&m&mwGif tqifhtwef; jrifhMuygayonf[k uREkfyfauseyfrdygonf/ wESpfcefUMumaomf vc

60d? 5d? 80d &aom pma&;ae&m vpfvyfí (&kH;tkyf\ axmufcHcsuft&) uREkfyftm;

cefUxm;av&m waeUoü ,cifpma&;vkyfoGm;cJUonfh trSm;wckrSm uREkfyftay:odkU trIywfí

rif;BuD;\ xkacsvTmawmif;jcif; cH&\/ uRekfyfonf uREkfyfvufxufü trSm;r[kwfyJ trSm;

a[mif;wck jzpfjcif;udk a&vnf&Sif;vif;pGm xkacsvTma&;í wifvdkuf&m rif;BuD;u ]auseyfzG,f

a&;xm;aom xkacscsufjzpfonf} [k rSwfcsufcsvdkufavonf/ aemufrsm;rMumrD &kH;tkyfBuD;u

]]a[h azodef;? rif;udk rif;BuD;u awmfawmfoabmusoGm;w,f? BudK;pm;vkyf? rif; wufvrf;

&Sdw,f}} [k ac:í ajymygayonf/

vlysKdBuD; jzpfxdkufygvsuf

uREkfyf\ cspfa&;jyóemudk jyefajymif;qifjcifvkduf&mwGif uREkfyfonf pHa'0Dudk cspfBudKufjcif;

ESifh wlnDaom arwÅmrsKd;&Sdonfh rdef;uav;udkrS vufxyf,lrnfqdkygu þwoufwGif

vlysKdBuD;tjzpfESifhyif b0wkH;zdkU &Sdayvdrfhrnf/ taMumif;ygcJUonfh tdrfaxmif okH;qufvkH;tm;

vnf;aumif;? taMumif;rygonfh tcsKdU rdef;rrsm;tm;vnf;aumif; pHa'0Dudk cspfBudKufcJUjcif;

ESifh wlnDaom arwÅmrsKd;rlum; woufwmwGif wOD;wa,mufrQ rBuKHcJUbl;ay/ tjcm;

rdef;rrsm;udkrl udk,fvkH;udk,fayguf oabmusjcif;? udk,f[eftrlt&mudk BudKufjcif;? ajymykH

qdkykHudk ESpfoufjcif; ponfjzifh &SdcJUbl;&m pHa'0Dudkrl (tjcm;aom udk,ft*Fg tpdwftydkif;

rsm;vnf; vlcsD;rGrf;cH&apumrl) rsufvkH;oufoufudkom uREfkyf txl;ESpfoufcJU\/ yxr

tdrfaxmif\ rsufvkH;rsm;rSm pifppftm;jzifh pHa'0D\ rsufvkH;rsm;xuf vSyg\/ uREkfyfvnf;

odyg\/ okdU&mwGif pHa'0D\ MunfhykHMunfhenf;rsKd; r[kwfaomaMumifh pGJruf&mü rrDEdkifyg/

pHa'0Dudk wudk,fvkH;r&vQifaeap? ol\rsufvkH;ESpfvkH;udk t&Sifvdkuf&xm;í rSefaowÅm

uav;xJwGif xnfhxm;NyD; Munfhcsifaomtcgü Munfhae&rnfqdkygu woufvkH; tdrfaxmif

rjyKyJ aeEdkifvdrfhrnf[k xifrdygonf/ þrQavmufpJGrufvQif tb,faMumifh pHa'0D tdrfaxmif

rjyKrD rdrdu r,m;,l&ygoenf;[k ar;zG,f&m&Sd\/ pHa'0DrSm olUacwfwGif pyfol[yfol

owif;rsm;onf uREkfyfxHodkU em;rqHUatmif a&mufvsuf&SdaomaMumifh uREkfyfü tawG;wck

jzpfay:vm\/ tu,fí olvif,lNyD; igr,m;r,lao;vQif ]zdk;usef&pf} [k ac:Muvdrfhrnf

- 140 -

Page 141: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

qdkum tdrfaxmifzuf&SmzdkU tavmokH;q,f tBuHjzpfvmygawmhonf/ tcsKdUvlrsm;um; udpö

r&Sd? uREkfyfrSmrl ESpfBudrfwdkifwdkif &yfod &Gmod ausmfMum;NyD;rS vGJacsmfjcif;jzpfaomaMumifh

]apmifharQmfwkef; &Sdao;onf} [k t&yfxJu ajymMurnfudk aorwwf &Sufrdygawmhonf/

yxr tdrfaxmif

þokdUaomtajctaewGif uREkfyfonf uREkfyfwdkU&kH;rS pma&;uav;wa,mufESifh pum;pyfrd

Muí ajrwdkif;ausmif;q&mBuD;\ orD;ESpfa,muf tdrfodkU tvnfvdkufoGm;\/ orD;ti,f

rvSrSL;rSm rsufckef;rsufvkH; vSolwa,mufjzpfí pHa'0D\pGJrufjcif;rsKd; r[kwfapumrl

awmfavmufNyD[k oabmus\/ uREkfyf tdrfaxmifzuf&Smjcif;rSm ]tavmokH;q,f} &SdvS\/

pHa'0D vifr,lrD OD;atmif r,m;,lrnfqkdum aemufrS vlvkdufouJUokdU tajy;tvTm; pdwful;

awmh\/ þae&mürl pHa'0Dudk &GHUjcif;rsKd; vkH;0r&SdawmhyJ &J&JBuD;pum;qdkí jrefjrefBuD;

pDrHvdkuf&m &ufydkif;rQtwGif;avmufyif vufxyfNyD;pD;oGm;cJUavNyD/ xdkpOfurl pHa'0D vifr&rD

tdrfaxmifjyK&jcif;onfyif ]atmifNyD atmifNyD} [k pdwfxJu a<u;aMumfrdygao;onf/ (tu,f

í aemufydkif;wGif od&onfhtwdkif; pHa'0D\arwÅmudk pdwfcs&í zGifh[0efcHaompum;wcGef;

&&Sdxm;cJUygrlum; uREkfyfonf aoonftxd apmifhqdkif;aecJUvdrfhrnf xifrdygonf/ pHa'0DrSm

29 ESpf t&G,fwGif uG,fvGefí uREkfyfrSm touf 30 rQ&SdygavNyD/)

&mxl;wufjcif;

xdktawmtwGif; uRekfyfrSm &mxl;wkd;wufvsuf&Sdyg\/ tu,fí pHa'0Donf xdktcsdefwGif

tdrfaxmifjyKNyD;jzpfcJUygrl uREkfyfonf tvkyfwGif olvdkigvdk BuD;yGm;csifaompdwfrsKd;&Sdí

olwkdUpHkwGJxuf omatmifqdkum 0D&d,pdkufvdrfhrnfxif\/ ,ckrSm pHa'0Donf tysKdBuD;yif

&Sdao;í uRekfyfrSm aemufqHwiifiif jzpfvsuf&Sd\/ &kH;wGif awmfawmf tpteaumif;aom

pm;a&;uav;wa,muf jzpfaeygvsuf olwyg;enf;wl rBudK;pm;yJ 0wfaus0wfukefrQ

avmufom tvkyfvkyfvsuf&Sd\/ rif;BuD;url uRekfyfudk tawmftxifBuD;í tjcm; pma&;

wa,muftay:okdU ausmfum uREkfyftm; ol\ awmvdkufpma&; cefUvdkuf\/ vcrSm 75dusyf-

5dusyf-100dusyf rQom jzpfaomfvnf; c&D;p&dwf 100dausmf &avonf/ rif;BuD;onf

v,f,mpdkufysKd;a&;Xmeudk vnf;aumif;? or0g,rXmeudk vnf;aumif;? vufrIynmXmeudk

vnf;aumif; okH;Xmeudkif&í Xmewckwckonf jrefrmwjynfvkH;twGuf jzpf&um; e,fvSnfh

- 141 -

Page 142: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

vkduf&onfrSm em;&awmhonf r&Sdacs/ wvwGif 27&ufrQ e,fvSnfh&í 3&ufcefUrQom

rEÅav;NrdKUü aecGifh&&Sdygawmhonf/ xdkUaMumifhvnf; uREkfyftwGuf c&D;p&dwf 100d ausmf

&jcif;jzpf&m vcESifh aygif;vdkufvQif 200dcefU &&Sd\/ þonfrSm yxrurÇmppfrwdkifrDu jzpfí

,ck aiG 1000d ausmfru okH;avmufpJGavmufayonf/ uREkfyf\toufrSm 22ESpfrQom&Sdao;í

awmfawmf[efonf[k qdkEdkifavmufygonf/

&efukefodkUyxrtacguf

rif;BuD;\ awmvdkufpma&;b0wGif uREkfyfonf jrefrmjynf rD;&xm;vrf;wavQmufESifh

oabFmvrf; wavQmufvkH;wGif ra&mufbl;aom NrdKU[lír&Sd? a'oEÅ&A[kokw trsm;BuD;

&cJUyg\/ or0g,rtoif;udpöESifh aomfvnf;aumif;? v,f,mpdkufysKd;a&;udpöESifh aomf

vnf;aumif;? vufrIynma&;udpöESifh aomfvn;faumif; wckr[kwfwck? wae&mr[kwf

wae&mokdU tNrJoGm;ae&onfhjyif &efukefokdUvnf; vwdkif; a&muf&onfu rsm;\/ uREkfyfrSm

xdktcsdefu &efukefNrdKUokdU aumif;aumif;a&mufbl;ol r[kwfao;onfESifh &efukefNrdKUESifhwuG

NrdKUolNrdKUom;rsm;tm; txifBuD;cJUykHudk azmfjy&ygOD;rnf/ 1912 ckESpf? azazmf0g&DvwGif

&efukefNrdKU *sLbvDa[mvf&kHBuD;ü uREkfyfwdkU\ vufrIynmXmeu BuD;rSL;usif;yonfh

vufrIynmjyyJGBuD; jyKvkyf&mwGif rif;BuD;ESifhuREkfyfonf cyfapmapm BudKwifqif;oGm;Muí

rif;BuD;u yJcl;uvyfü wnf;&m uREkfyfvnf; olESifhtwl wnf;&\/ (twlqdkaomfvnf;

tapcHrsm;ESifh tdyf&jcif; jzpfonf/) þwacgufrSm uREkfyftzkdU&mü yxrtacgufjzpfí yuwd

awmom;wa,mufESifh bmrQrjcm;? tvGef wGefUqkwfvsuf&Sd\/ (awmvkdufpma&;ae&mrSm

pma&;BuD; udkjrpf\ ae&mjzpfí udkjrpf cGifh,loGm;aomaMumifh uREkfyf wufívkyf&jcif;jzpf&m

udkjrpfvnf; uREkfyfudk vmí tultnDay;ayonf/) ra&mufbl;ojzifh &GHUaMumufvsuf&Sdaom

&efukefNrdKUBuD;wGif *sLbvDa[mvf&kHBuD;ü EdkifiHvkH;qdkif&m jyyJGBuD;wckudk uREkfyfwa,mufwnf;

(rif;BuD;vufatmufü) OD;pD;vkyfudkif&rnfqdkvQif xGufajy;rdvdrfhrnfxif\/ udkjrpfu

]]rvefUeJUaemf udk,fhvl? rodwm&Sd usKyfudkar;? &J&Jomvkyf}} [k cPcP tm;ay;&Sm\/

uREkfyfum; pma&;zdkUqdkvQif raMumuf? Am[D&tvkyfrsKd;rlum; 0goemrygaomaMumifh bmrqdk

cufonfcsnf; xifrd\/ rnfrQyif tm;ay;&Smaomfvnf; uREkfyfum; vefUírqkH;atmif jzpfae

ygawmhonf/

wu,fawmfaom vlwa,muf

- 142 -

Page 143: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

jyyJGzGifhaomaeUü vmvdkufMuonfh t&m&SdBuD;awG? rsufESmjzLukrÜPD olaX;BuD;awG? tcsKdUvnf;

xD;wnf;? trsm;tm;jzifh pkHwGJ ponfjzifh a[mvfBuD;wckvkH; jynfhoGm;\/ xdkpOfu uREkfyfrSm

t*Fvdyf0w¦Krsm; tawmftwef zwfbl;NyDjzpfaomfvnf; aomrwfpfydef;\ vlUtcGifhta&;

Rights of Man ac: rsufpdzGifhay;onfh pmtkyfaumif;BuD;rsKd;udk rzwf&bl;ao;onf

jzpfaomaMumifh t*FvdyfvlrsKd;udk tvkH;pkHMunfndKí tdkifpDtufpf t&m&SdBuD;awGudk wpk

wa0;wnf; jrif&aom þjyyJGwGif 4if;wdkUtm;vkH;udk tvGefnGwfaompdwf jzpfay:vsuf&Sd\/

]w,f BuD;us,fygaywum;? tifrwefU vltzdk;wefBuD;awGxJwGif ig a&mufae&acsonf

wum;} tp&Sdaom pdwful;rsm; jzpfay:vsuf&Sd\/ xkdtxJwGif rif;BuD;uawmf a':jrar (Mrs Hla Oung) uvnf; vufa&G;pOf tysKdacsmwodkufESifh *sLbvDa[mvf0if;BuD;xJwGif

rkd;umwJBuD; wnfaqmufvsuf AkdvfBuD;rsm;tm; vufzuf&nfa&mif;vsuf&Sd&m (ausmif;

tvSLaiGtwGuf jzpfonf/) t0wftpm;qifwljzifh pwdkifusus 0wfqifxm;onfh 4if;

tysKdacsmrsm;u AdkvfBuD;ESifh AdkvfrBuD;rsm;okdU csOf;uyfum t*Fvdyfvdk w&Twf&Twfajymvsuf

rkd;umwJodkU wGJxkwfoGm;Mujcif;rsm;onfvnf; uREkfyf\rsufpdü tvGefcefUx,fí Munfh

aumif;vSonf/ Armrdef;rawG t*Fvdyfvdk vnfvnfywfywf ajymwwfjcif;udk rawGU&

bl;ao;onfh uREkfyf (rEÅav; awmom;wa,muf) tzkdU&mü tvGefBuD;us,fonfxifí

wtHUwMo jzpfrdygawmhonf/ (rEÅav;awmom; qdkaomaMumifh rEÅav;om;rsm;u tjypf

rqdkMuygukefvifh? uREkfyfrSm xdkpOfu rdrdudk,fudk wu,fhawmom;wa,muftaejzifh

jrifvsuf&SdaomaMumifh jzpfygonf/ zsif;onf[k qdkcsifqdk? ]um;} jcif;awmh r[kwf&yg/)

udkjrpfrlum; uREkfyfxuf 6ESpfcefUBuD;onfhjyif &efukefaumvdyfü tJUzfat oifcJUbl;onfh

vlv,fBuD;wa,muf jzpfaomaMumifh ol\trlt&mudk uREkfyf twkcdk;írukefEdkifatmif

&Sdygawmhonf/ (udkjrpfrSm ausmif;ü uRekfyfawGUcJUbl;onfh udkxGef;vSESifh wef;wlxm;xdkufonfh

vlwa,mufjzpf&m NrdKUtkyfpmar;yJGatmifí ta&;ydkiftxdjzpfNyD;rS ppfrjzpfrD uG,fvGefoGm;

&Smonf/ NAdwdoQtpdk;& vufxufü ta&;ydkif[lonfrSm tawmftwefESifh jzpfEdkifonfr[kwf?

wu,fawmfaom vlpm;rsKd;om jzpfEdkifonf/ nmwwfvQif jzpfEdkifonf[k tcsKdUu

qkdayvdrfhrnf/ odkUaomf AkdvfBudKufatmif nm&kHESifhrNyD;ao;? wu,fvnf; awmfrS jzpfEdkif

ygonf/ &Sdckd;&kHESifh jzpfEdkifvQif ta&;ydkifBuD;awG trsm;BuD; jzpfukefMuayvdrfhrnf/ udkjrpfonf

uREkfyf\ ta&;tom;udk oabmusonfESifh tpte&Sdolwa,muf[k ,lqum AkdvfBudKuf

atmif rnfodkUvkyf&rnf[k uREkfyftm; oifjyayonf/ okdU&mwGif 4if;bufü tpGrf;tp

r&Sdjcif;udk odjrifonfhvu©PmESifh ]]cifAsm;uawmh &dk;&dk;vrf;twkdif; vkdufygav? BudK;pm;

vQifawmh BuD;yGm;ygw,f}} [k NyKH;&,fum ajymbl;&Smonf/)

yxrtBudrf pdwfysufrdjcif;

- 143 -

Page 144: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

uREkfyfonf t*Fvdyft&m&Sd tdkifpDtufpfrsm;tay:ü txifBuD;í MunfndKbl;jcif;udk

txufwGif azmfjycJU&m yxrtBudrf rausrcsrf; jzpfcJU&bl;jcif;udk wifjy&ayrnf/

uREkfyf\Adkvf rpöwmuavwif wnf;qdkaom yJcl;uvyfü uvyfrif;om; {nfhonfrsm;

wnf;cdk&eftwGuf taqmufttkHoD;oefU&Sdav&m {nfhonfAkdvfBuD;rsm;\ tdyfcef;rS a&csKd;

cef;odkU oGm;aom vrf;Mum;uav;wGif uRekfyfESifh tapcHrsm; tdyfMu&\/ weHeufü

AkdvfBuD;wa,mufonf tdyf&mrS apmapmBuD;xí a&csKd;cef;odkUoGm;&mwGif vrf;Mum;ü&Sdaom

uRekfyf\ tdyf&mESifh acgif;tkH;rsm;udk ajcaxmufESifh wrifcwfoGm;\/ tjcm;AdkvfBuD;rsm;onf

tapcHrygMuyJ uRekfyf\rif;BuD; wa,mufonfomvQif uREkfyfESifh csmy&mpDrsm;udk þ

vrf;Mum;uav;xJü tdyfapjcif;jzpf&m xdkt&m&Sdonf uREkfyfwdkUudk &Iyfonf[k xifaomaMumifh

aomfvnf;aumif;? okdUwnf;r[kwf uREkfyfwkdU\ rif;BuD;ESifh roifhjrwfaomaMumifh aomfvnf;

aumif;? jzpfaumif;jzpfayvdrfhrnf/ rnfodkUyifjzpfap uREkfyfum; tcsnf;ESD;oufouf

apmfum;jcif;jzpfonf[k ,lqonfESifh Adkvft&m&Sdrsm;ay:wGif txifBuD;rI wxpfavsmhqif;

oGm;cJUygavNyD/ þtaMumif;udk rif;BuD;tm; wdkifrnfBuHygao;\/ okdUaomf rif;BuD;u

ta&;,lvQifvnf; ,lrnf/ r,lyJaevQifvnf; aernf/ ta&;,lcJUvQif AkdvfESpfa,muf

&efjzpfMurnf/ (rpöwmuavwifum; Akdvfcsif;&efjzpfzdkU OD;rav;olwa,muf jzpfaMumif;udk

aemifwGif od&onf/) ta&;r,lyJaevQifvnf; uREkfyf\pdwfü omíxdcdkufrnf/ xdkUaMumifh

ta&;,lraumif;? r,lraumif; jzpfonfqdkum rwdkifyJ xm;vkdufygawmhonf/ þtaMumif;

udk udkjrpftm; ajymjy&m ]]olwkdUxJu wcsKdUaumifawG raumif;bl;Asm? okdUaomf eJawmh

eJygw,f}} [k jyefajymavonf/

toGifwlcsif; awGU&ykH

xdkuJUodkU 0ifaiGuav; awmfawmfaumif;vsuf&Sdaom tcsdefwGif uRekfyf\ cRwf,Gif;csuf

uav;rsm;onf OD;acgif;jyLí xGufvmMuavNyD/ pHa'0DESifh taMumif;ygcJUygrlum; uREkfyfonf

vcESifhpm;í c&D;p&dwfudk udk,fhom;r,m; vSyatmifqdkum uspfuspfygatmif xkyfNyD; pkxm;

onfjzpfap? okdUwnf;r[kwf olUvuf0,fokdU tyfum pkaqmif;xm;onfjzpfap jyKvkyfvdrfhrnf

xif\/ ,ckaomf aiGuav;&TifvmonfwGif aysmfaysmfuav; aecsifwwfaom 0goem\

zsufqD;jcif;udk cH&avawmhonf/ þ&kH;okdU a&mufcgpu udkcifarmifwifhtrnf&Sd pma&;

wa,mufESifh uREkfyfonf jrifvQifjrifcsif; cifrifMu\/ olonf bdvyfodkU oGm;a&mufí

ausmif;wufcJhol Nzpfonf/ taysmfbufwGif tcsdefjzKef;cJUjcif;aMumifh pmar;yGJratmifcJUyJ

aemufqkH;wGif þ&kH;ü pma&;tjzpfESifh 0ifa&muftrIxrf;&avonf/ uREkfyfawGUbl;orQaom

]bdvyfjyef} rsm;teufwGif þvlonf bdvyf\ aysmfp&maumif;jcif;udk tusteqkH; ajymjy

- 144 -

Page 145: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

wwfolwa,muf jzpf\/ bdvyfrS jyefa&mufonfrSm okH;av;ESpf&SdNyD jzpfaomfvnf; ,refaeU

urS jyefa&mufvmonfhES,f vef'efNrdKUBuD;ü ol awGUjrifcJU&ykHrsm;taMumif;udk uGif;uGif;uGuf

uGuf jrifvmatmif o&kyfygyg ajymjywwfoljzpf\/ uREkfyfuvnf; vef'efNrdKUBuD;\ t&Iyf

awmfykH 0w¦KBuD;rsm;udk zwfxm;oljzpf&m olajymjyaom taMumif;t&mrsm;udk tjynfht0

axmufay;Edkifay&um; olESifhuREkfyfrSm wa,mufESifhwa,muf tjyeftvSef txifBuD;í waeU

wjcm; wkd;í cifrifvmMuavawmhonf/ pdwfrBuHUcdkifykH? aysmfaysmfaecsifwwfykHcsif;vnf; wlnD

MuonfjzpfaomaMumifh uREkfyfwdkUESpfa,mufrSm woufywfvkH; cifrif&if;ESD;aom rdwfaqG

tjzpfodkU a&mufvmMuavawmhonf/

]pJG}wwfaom 0goem

waeUoü udkcifarmifwifhonf uREkfyftm; bdvd,ufckHwckHodkU ac:oGm;í tjcm; vlw

a,mufESifh upm;jy&m pkHcsifaom0goem&Sdonfh uREkfyfonf tvGefw&m pdwf0ifpm;pGmESifh

apmifhMunfhvsuf&Sd\/ olwkdU upm;NyD;Muaomtcg uREkfyfonf usLwHudk aumufudkifí

abmvkH;rsm;udk xkd;Munfh\/ tvGef t&omawGUvSonf/ xdkUaemuf udkcifarmifwifhtm;

oifjyay;apí bdvd,ufxdk;awmh&m waeUwjcm; 0goemBuD;vmawmh\/ wwfEdkifvQif upm;

csif\/ okdU&mwGif xdkpOfurl uREkfyf\vcrSm 50drQom &ao;onfESifh wem&DvQif wusyf

ay;&aom upm;enf;rsKd;ü wcgw&HrQavmufom upm;Edkif\/ rif;BuD;\ awmvdkufpma&;

jzpfvmaomtcgürl wvvQif 0ifaiG 200dcefU &&SdvmonfjzpfaomaMumifh bdvd,ufckHwGif

tcsdef twefMumBuD; jzKef;EdkifcJUavNyD/ rif;BuD;ESifh e,fvSnfh&mwGif a&mufav&mNrdKUBuD;rsm;ü

bdvd,ufckH&SmNyD; tm;vyfoavmuf upm;ygawmhonf/ uREkfyfrSm tm;upm;tvkyfrsKd;ü

jzpfap? avmif;upm;tvkyfrsKd;ü jzpfap tavhtusifhrvkyfyJ aeawmhrSaeap? tavhtx

vkyfvdkufonfESifhwNydKifeuf ]pJG} wwfaom tusifhqdk;&Sd\/ bdvd,ufponfh tm;upm; tvkyf

rsKd;ü vnf;aumif;? bm*sm? pE´&m;? apmif; paom twD;trIwfrsKd;ü vnf;aumif;? tpjyK

vkdufvQif ]pJG} wwfaomaMumifh tjcm;vlrsm;xuf wwfvG,f\/ okH;vavmuf usifhvkdufvQif

wESpform;avmuf wwfvm\/ okdU&mwGif tcReftrGefjzpfvmzdkUum; Zmwmyg[efrwlacs/

tcsKdUu uRekfyf\ wwfvG,fjcif;aMumifh txifBuD;wwfMu\/ okdU&mwGif a&SUavQmufawmh

bmrQr[kwfvSjcif;udk awGUMu&onf/ bdvd,ufü uREkfyfpJGvkdufykHudk azmfjy&aomf vl

ESpfa,mufxdkifaeMujcif;udk jrif&onfhtcg uREkfyf\ae&mrS ]u,feif} (Cannon) xkd;í

prf;awmh\/ tdyf&mxJü yufvufvSeftdyfpOf jcifaxmifudk bdvd,ufckHozG,f xm;NyD;

]u,feif}? ]tif;aemhfzf}? ]ayghwf} ponfjzifh pdwful;ESifh xkd;upm;awmhonf/ xkdpOfurl

bdvd,ufxkd;jcif;uJUodkU pdwf0ifpm;zkdUaumif;í aysmfp&maumif;aom tvkyfonf urÇm

- 145 -

Page 146: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

avmuBuD;wGif b,frSmrS r&SdacsNyDwum;[k atmufarhrdonf/ t*Fvefjynfü ajrydkif&Sif

olaX;BuD;rsm;onf rdrdwdkU\aetdrfü bdvd,ufcef;[k oD;oefUxm;NyD; bdvd,ufckHwGif rdrd\

aetdrfokdU tvnfvmaom {nfhonfrsm;ESifh upm;Muonf[k zwf&bl;&m þvlrsKd;uJUokdU

aysmf&aomvlrsKd;onf vlUjynfü r&SdEdkifNyD[lí oGm;&nfuscJUrdbl;ygonf/ odkUESifh uREkfyfonf

e,fvSnfhpOfü vnf;aumif;? rEÅav;okdU jyefa&mufaomtcgü vnf;aumif; bdvd,ufckHwGif

wwfEdkiforQ tcsdef&oavmuf upm;ygavawmhonf/

r,m;&ykH ta&;BuD;jcif;

uREkfyf\rdwfaqG udkcifarmifwifhESifh uREkfyfrSm bdvd,uf0goemtdk;csif; wl\/ ol\0ifaiGrSm

(uREkfyfuJUodkU c&D;p&dwfr&aomaMumifh) rrsm;vSaomfvnf; ol\ rdba&m? a,mu©rBuD;uyg

0dkif;0ef;axmufyHUMuonfESifh uRekfyfuJUodkUyif okH;EdkifjzKef;Edkifolwa,mufjzpf\/ okdU&mwGif

jcm;em;csufwck&SdonfrSm olonf ]pdwfwdkif;us} rdef;rwa,mufudk &&Sdxm;oljzpfí olUtdrfrS

wyg; tjcm;ae&mwGif tenf;qkH;tcsdefjzKef;\/ bdvd,ufckHokdU wcgw&HwGifom vmí

wem&DcefUESifh jyefoGm;avh&Sd\/ uREkfyfvnf; pHa'0DESifhqdkvQif olUtwdkif; jyKvdrfhrnfxif\/

,ckaomf (uREkfyf\ZeD;ü tjypfr&Sdaomfvnf;) pHa'0DuJUodkU vIdufvIdufvSJvSJBuD; r[kwfvS

aomaMumifh aiG&TifonfqdkvQifyif bdvd,ufckHrsm;ü tvGeftrif; tcsdefjzKef;rdygawmhonf/

ZeD;rSmvnf; uREkfyfxufi,fvSí (vufxyfpOfu 16ESpfrQom&Sdao;onf/) acsmifacsmif

vnfvnf ae&onfqdkvQif awmfavmufNyDqdkum auseyfEdkifonfjzpfaomaMumifh uREkfyfrSm

ausauseyfeyfyif waeUwjcm; aysmfaysmfyg;yg; aevsuf&Sdygawmhonf/

wckNyD;wck wwfvmykH

waeUoü &rnf;oif;NrdKUAdkvfwJwGif rif;BuD;ESifhuREkfyf pwnf;csvsuf&SdMupOf rif;BuD;onf

&rnf;oif; &mZ0wf0efBuD;tm; AdkvfwJodkUzdwfí npmauR;\/ (4if;wkdUESpfa,mufrSm t*Fvef

jynfü wNrdKUwnf;ae ausmif;aebufoli,fcsif;rsm; jzpfMuonfqdk\/) olwkdUESpfa,mufonf

vomomwGif AdkvfwJ0&HwmodkUxGufí a&cJpdrfbD,maomuf,if; wnvkH; pum;ajymMujcif;

udk uREkfyfjrif&í tvGefoGm;&nfusrd\/ ]w,fNyD; Zdrf&SdwJU tvkyfygwum;} [k atmufarhrd\/

xkdnOfhrSmvnf; txl;yltdkufvSí (arv&moDjzpfonf/) tvGefylaoma'ojzpfonfh &rnf;oif;

NrdKUü a&cJpdrfbD,m aomufMu&jcif;rSm (tjrnf;trsKd;rsKd;udkvnf; bGdKifukvm;u jyifay;onf/)

- 146 -

Page 147: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

vlUavmuwGif tBuD;qkH;aom ZdrfwrsKd;aywnf;[k uREkfyf csD;usL;rd\/ tm;usrd\/ þwGif

uREkfyfonf rif;BuD;\bwÅvmodkU csOf;uyfNyD; rif;BuD;\ pwkd;aowÅmrS bD,mwvkH;ESifh

a&cJ&atmif ESL;NyD; aomufygavawmhonf/ aot&ufonf (azmfjycJUonfhtwdkif;) uREkfyftzdkU

topftqef;r[kwfaomfvn;f wcgw&H tazmfaumif;ygrS aomufrdcJUjcif;jzpf&m þnOfhürl

bD,mudk wa,mufwnf;aomuf&aomfvnf; a&S;uuJUokdU cg;awmhonfrxifyJ ]av;} aom

t&omwrsKd; &Sdonfqdkum wykvif;ukefatmif aomufEdkifcJUygonf/ ,cifurl tazmf

aumif;í? okdUr[kwf aysmfcsifí? okdUr[kwf aysmfonfqdkí aomufcJUbl;&m xdknOfhürlum;

Zdrf&Sdonf[lyif rSwfxifwwfavNyD/ bD,mESifh bdvd,ufonf tvGefzufrdaom twGJjzpfonf

[k aemifwGif wqifhwufí cHpm;wwfvmygawmhonf/

tnHUcHcJU&jcif; w&yf

bdvd,ufaMumifh woufwGifwBudrf tnHUcHcJU&bl;jcif;udk wifjyvdkygao;\/ e,fvSnfh&mrS

jyefa&mufvm&mwGif we*FaEGaeUaeUv,fjzpfí uREkfyfonf r*Fvmvrf;teD;&Sd bdvd,ufckHodkU

oGm;rd\/ xdkaeUwGif tm;vyfMuonfhtavsmuf pma&;awmfawmfrsm;rsm; vma&mufMuí

wwJGNyD;wwGJ upm;Mujcif;udk usefolrsm;onf tvSnfhr&í xdkifapmifh,if; MunfhaeMu&\/

(xkH;pHrSm a&S;OD;pGma&mufolu a&S;OD;pGmupm;í wwGJNyD;wwGJ udk,fhtvSnfha&mufrS xí

upm;Mu&\/) wem&DcefUapmifhí uREkfyftvSnfhokdU a&mufojzifh upm;rnf[k uREkfyfwkdU wwGJ

xvdkuf&mwGif cyfaxmifaxmifarmif;armif; vlwa,muf xvmí olUtvSnfhjzpfonf[k

jiif;um pm;yJGudk,l\/ uREkfyfuvnf; udk,fhtvSnfhjzpfonf[kqdkum pm;yGJ&zkdU BudK;pm;\/

olu olU[mol wu,f,kHMunfavoavm? okdUwnf;r[kwf tEdkifusifh&ef BuHpnfavoavm

rajymwwfacs/ uREkfyfonf þckHwGif xdkoludk jrifbl;aomfvnf; vlcsif;um; rodMu/ uREkfyf\

txifrSm xdkolonf t&yfxJu ]*sydk;} wa,mufjzpfonf xif\/ ol& udk,f& vkMu&mwGif

xdkolonf uREkfyfudk wGef;ypfojzifh uREkfyf ,dkifoGm;\/ vJawmhrvJyg/ uREkfyfum; tvGef

&SufoGm;avNyD/ olonf uREkfyfxuf Avtenf;i,fomaomfvnf; ol\Avudk raMumuf?

*sydk;vlrdkufwa,muf jzpfonfxifaomaMumifh wpkHwckjzpfcJUvQif uREkfyfyif t&Suf&rnf[k

pOf;pm;rdonfESifh atmifhcHvdkuf&\/ &SufvkdufonfrSmum; aovkrwwfjzpfawmh\/ xdkaeUrS

pí uREkfyfonf 4if;bdvd,ufckHodkU roGm;awmhyJ tjcm;ckHrsm;okdUom oGm;\/ waeUoü

udkjrpfu ]]cifAsmhaumifawmh ajymif;oGm;NyDAsKdU}} [k ajymojzifh ]]b,faumifvJ}} [k ar;&m

]]cifAsm;eJU ckHvkMuwJUaumifav}} [k ajym\/ xdkpOfu udkjrpfr&Sdjcif;udk uREkfyfrSwfrdí

]]cifAsm;vJ Mum;oudk;}} [k ar;ojzifh Mum;aMumif; jyefajym\/ ]]olu b,fajymif;&atmif

bmaumifvJAs}} [k uREkfyfuar;&m ,pfrsKd;buf qdkifxdkift&m&Sd (R.E.O) jzpfaMumif; ajym\/

- 147 -

Page 148: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

þwGifrS uREkfyf ,lusKH;r&jzpfawmhonf/ uREkfyfonf þtaMumif;udk od&vQif ol\

wGef;jcif;udk onf;cHvdrfhrnfr[kwf/ t&yfom; *sydk;vlrdkufwa,muf jzpfonfxifí BudwfcH

vdkuf&jcif; jzpfygonf/

þtaMumif;udk udkjrpftm; ajymjy&m udkjrpfu ]aMomf 'Dvdkvm;? aumif;ygavAsm} [k

jyefajymjy\/ cyf&G,f&G,furl uREkfyfonf þtwGuf tcJraMuEdkifyJ xdkvlESifh awGU&mt&yfwGif

awmif;yefckdif;rnf? rawmif;yefvQif jzpfcsif&mjzpf owfykwfrnf[k oEédXmefcsxm;cJU&m

uHtm;avsmfpGm wBudrfwcgrQ rawGU&acs/ xdkwBudrf tnHUcHvdkufrdjcif;twGuf uREkfyfonf

rdrdudk,fudk rauseyfqkH;aom nHUzsif;rIwcktaejzifh rSwfwrf;wifxm;\/ aemufaemifwGif

þtjzpfrsKd;BuKH&ygu bmbmnmnmrawG;yJ vdktyfvQif aotxd ckHcHrnf[k oEédXmefcscJUyg

awmhonf/ &efukefü ESpfaygif;rsm;pGm aecJUí [dkw,faygif;pkHatmif bdvd,ufxkd;cJU&m

xdktjzpfrsKd;ESifh rBuKH&awmhyg/ þtaMumif;udk tus,fw0ifh azmfjyjcif;rSm zcifxHrS&onfh

]aMumufaoG;} udk pGefUpm;cef;pmtkyfrsm; zwfjcif;tm;jzifh z,fxkwf&ykHudk xif&Sm;pdrfhaomiSm

jzpfygonf/ aemufydkif;ürl xpfueJqdk rcHawmhyJ wkHUjyefwwfjcif;aMumifh udk,fhudk,fü

t&dk;ta& tjynfhtpkH &Sdaejcif;yifvQif uHaumif;aomaMumifh jzpfygonf/

wm0efBuD;vSonf

waeUoü rif;BuD;ESifh uREkfyfonf rdw¦Dvm'dpBwdwf rvIdifbufwGif or0g,rtoif;rsm;

xlaxmifjcif;? ppfaq;jcif;ESifh ywfoufí e,fvSnfhvsuf&SdMu\/ rpöwmuavwifrSm vlysKd

BuD; t&m&Sdwa,mufjzpfí tdrfaxmifrIypönf; taumif;qkH; okH;wwfoljzpf&m awmwufaom

tcgwGif ol\ypönf;rsm;twGuf vSnf;okH;pD; tNrJwrf; qifh&\/ ol\ yef;uefcGufa,muf?

ZGef;? cuf&if;? "m;? zvfcGuf paomypönf;rsm; xnfhonfh opfom;aowÅmBuD;rSm bdvyfrS

0,fvmcJUjcif;jzpfí tvGefoyf&yfpGm vkyfxm;jcif; jzpfaomaMumifh ypönf; wckESifhwck tMum;

wGif ouúvyf t0dkif;uav;rsm;? t&Snfuav;rsm;? av;axmifhuav;rsm; ponfjzifh cHxm;

&mwGif ypönf; wckESifhwck rxdEdkifojzifh rawmfwq aowÅmBuD; vdrfhusapOD;awmh ypönf;rsm;

ruJGaMuEdkifay/ 0goemygaom uREkfyfonf bGdKifukvm;\ rD;zdkxJokdU 0ifMunhf&m rD;zdk

ud&d,mrsm;rSm uwfwavmufxJutwdkif; qef;jym;pkHvifvSygayonf/

awmwufMu&mwGif uREkfyftjyif csmy&mpD ESpfa,muf? ypönf;xdef; bwÅvm wa,muf?

pm;yJGxkd;wa,muf? xrif;csuf (Cook) wa,muf? vufaxmufxrif;csuf wa,muf?

]uGwfpfarwD;} ac: tdk;wdkufukvm;uav;wa,muf yg&Sd\/ wcgw&HwGif NrdKUBuD;rsm;ü

- 148 -

Page 149: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

pwnf;csaomtcg NrdKUay:rS t&m&SdBuD;rsm;tm; zdwfac:um 'if;em;ygwD auR;vkdufacsao;\/

rif;BuD;u uREkfyftm; vSnf;okH;pD;wdkuf&onfh ol\ypönf;rsm;tm;vkH;onf uREkfyf\ wm0ef

jzpfaMumif;? Awmü vdkufygvmaom tapcHrsm;tm;vkH;onf uREkfyf\ MoZmcHrsm;jzpfMuí

tppt&m&mwGif uRekfyfu MunfhNyD; pDrH&rnfjzpfaMumif; ajymjyxm;\/ udkjrpfuvnf;

þAdkvfBuD;\ ypönf;cifwG,fwwfaMumif; ajymxm;bl;avonf/

olBuD;rsm;\ tusifhqdk;wck

waeUoü uREkfyfwdkUonf awm&Gmuav;w&Gmü or0g,rtoif;udpötwGuf Z&yfwckwGif

(AdkvfwJr&Sd) pwnf;cstdyfMu&m nOfhokH;em&DtcsdefwGif okH;rdkifcefUa0;aom blwm&kHü rD;&xm;

pD;Mu&ef jzpf\/ awmvkdufpma&;\ wm0efrSm vdktyfaomvSnf;rsm;udk vdktyffaomtcsdefwGif

Z&yfodkUa&mufatmif olBuD;tm;qifhxm;&ef jzpf\/ tcsKdU&GmolBuD;rsm;onf toif;rif;BuD;\

&mxl;BuD;jcif;udk odMuaomfvnf; tkyfcsKyfa&;bufrS e,fydkif0efaxmuf? ykvdyfbufrS

&mZ0wf0ef paom t&m&Sdrsm;avmuf raMumufMuyJ cyfayghaygh vkyfwwfMuaomaMumifh

vdkaomypönf;rsm; qifhíawmif;&mwGif pma&;tzdkU tawmf*&kpdkuf&\/ olBuD;rsm;u ayghrnf

om ayghMuonf/ uREkfyfwkdUXmerS t&m&SdBuD;rsm;onf vSnf;cudkvnf;aumif;? xif;? a&?

Muuf? MuufO paom ypönf;rsm; twGufudkvnf;aumif; owfrSwfxm;aom EIef;twdkif;

tjynfht0 ay;Muonfom jzpfavonf/ e,fbuft&m&Sdrsm;xHrSrl rawmif;0HUonfESifh

r&vkdufonfrsm;vnf; Mum;&bl;avonf/ odkUESifhvnf; tcsKdUolBuD;rsm;onf toif;

rif;BuD;tm; tqdyfr&Sdaom ]a&a>r} [k oabmxm;um aumif;pGmrav;pm;yJ aewwfMu\/

tjcm;ypönf;um; ta&;rBuD;? vSnf;rsm;udk tcsdefESifh&zdkUum; vGefpGm ta&;BuD;vS\/ tb,fh

aMumifh qdkaomf rD;&xm;rrSDvdkuf[kqdkvQif bmajymajym pma&;BuD;\tjypf jzpf&aomaMumifh

aywnf;/

awmvkdufpma&;wdkU Am[D&tvkyf

xdknOfhü rif;BuD;u tvkyfvkyfí ola&;aompmrsm;udk uREkfyfu vufESdyfpufjzifh &dkuful;jcif;?

vufrSwfxkd;apjcif;? eHygwfwyfjcif;? pm&if;oGif;jcif;? pmtdwfwGifxnfhí ydwfjcif;? wHqdyf

acgif;uyfjcif; ponfjzifh aqmif&GufNyD;aomtcg 10 em&D cJGNyD;avNyD/ þpmrsm;rSm uREkfyfwdkU

pD;rnfh rD;&xm;jzifh &efukefodkUydkU&rnfh tpkd;&pmrsm;jzpfavonf/ uREkfyfwdkU c&D;xGuf&ef

- 149 -

Page 150: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

tpDtpOfrSm em&DjyefwcsufwGif tdyf&mrSxMu&ef? vSnf;rsm;a&mufvmaomtcg ypönf;rsm;

wifí wem&DcGJwGif Z&yfrSxGufcGmMu&ef? 2 em&DcGJwGif blwm&kHodkUa&mufí ypönf;rsm;udk

csdefwG,fjcif;? wefqmvkyfjcif;? NyD;pD;csdefwGif (3 em&Dxdk;aomtcg) rD;&xm;a&mufvmí

wufpD;Mu&ef jzpfavonf/ uREkfyfonf 11 em&DwGif tdyf&mokdU0ifí wem&DwGif uysmu,m

xum tdyf&mvdyfNyD;aemuf vSnf;rsm;udk ar;vdkuf&m ra&mufMuao;acs/ þwGif olBuD;

tdrfodkU csmy&mpDudk apvTwfNyD; ac:cdkif;&ojzifh wem&DcJGcgeD;rS a&mufvmMu\/ okdUESifh

tcsdefvkNyD; uwdkufu&dkuf wif? tajy;tvTm; armif;Mu&ojzifh 2 em&D 45 rdepfwGifrS

blwm&kHokdU a&mufMuí ysm,D;ysm,m wefqmvkyfNyD; rD;&xm; 0ifvmavawmhonf/

]awmfao;&JU} [k pdwfxJü [D;csrd&m rawmfaomtcsif;t&mwck BuKH&ygawmhonf/

tqlcH&jcif;

aemufwpcef;odkU eHeuf 8 em&DavmufwGif qdkufa&mufMuí (NrdKUBuD;jzpfonfhtavsmuf)

AdkvfwJü wnf;cdkMuMu\/ csmy&mpDrsm;? bwÅvmrsm;? xrif;csufrsm;onf rdrdwdkUESifh qdkif&m

ypönf;rsm;udk aexm;wus pDpOfjyifqifvsuf&SdMupOf tapcHrsm; acgif;csif;&dkufum wD;wdk;

wdkifyifvsuf &SdMujcif;udk jrifí ]]bmjzpfMuwmvJ}} [k uREkfyfu ar;\/ ]]rdk;awmh rD;avmif

awmhr,f pma&;BuD;a&}} [k bwÅvmu ajymojzifh uREkfyf xdwfvefUoGm;\/ ]]b,fvdk

jzpfwmvJ}} [k uREkfyfu xyfíar;awmh rif;BuD;\ &Gufzsifukvm;xdkifwGif csdwfxm;&onfh

acgif;tkH;uav; ususef&pfaMumif; od&av\/ ]][m 'Dvdkqdk rjzpfbl; aps;xJoGm;NyD; r&

&atmif &Sm0,facs}} [k ajymum csmy&mpDwa,mufudk uREkfyf vTwfvkduf\/ rif;BuD;onf

eHeufpmpm;NyD;rS &Gufzsifukvm;xdkifay:wGif owif;pmzwfavh&SdaomaMumifh tcsdef&ao;

onf[k atmufarhum pdwfrylvSyJ &Sdao;\/ rnfonfhenf;rqdk þypönf;uav;rsKd;twGufrSm

tapcHrsm;\tvkyfjzpfí &kH;aowÅmBuD;okH;vkH;udk ypönf;aphpkHatmif xnfhcJUzdkU wm0ef,l&onfh

pma&;BuD;\ tyl r[kwfEdkif[k cyfayghayghyif atmufarhvkduf\/ tvGefqkH;wGufvdkufvQif

]olwkdUtm; qlonfudk ig jrif&acsawmhrnfavm} [líom atmufarhí olwkdUtwGuf ylyefrd

ao;\/ acgif;tkH;uav;wvkH;0,fzdkU apvTwfvdkufaom csmy&mpD armifjyL;vnf; jyefrvmacs/

]]vluav; pm;p&m,lcJU}} [k rif;BuD;u awmif;vdkufaomtcgüyif armifjyL; a&mufrvm

ao;acs/ uREkfyfonf xrif;csufukvm;tm; jznf;jznf;csuf&ef ]]tmpaw;bmbl? tmpaw;}}

[k vufodyfxdk; ajymxm;&\/ rif;BuD;onf pm;p&m wyJGNyD;wyJGpm;í okH;yJG ukefonfU

wdkifatmifvnf; armifjyL; ay:rvmao;acs/ ]]owif;pm,lcJU}} [k ac:vdkuf&mwGifrS armifjyL;

onf NrdKUxJrS zwfzwfarmajy;vmí vufxJwGif acgif;tkH;uav; ygvm\/

- 150 -

Page 151: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

xdktcdkufwGif rif;BuD;onf a&csKd;cef;okdU acwÅ0ifoGm;&m uREkfyfu armifjyL;tm; ar;Munfh

onfwGif wNrdKUvkH;ü þacgif;tkH;uav;rsKd; wvkH;rQr&SdaomaMumifh tMumBuD;&SmaeNyD;rS

aemufqkH;wGif pufcsKyfqdkifwqdkifü uwdkufu&dkuf csKyf,lcJU&aMumif; ajymjyav\/

]]awmfao;&JUuGm ighvl}} [k uREkfyfu csD;rGrf;rdao;onf/ rif;BuD;onf a&csKd;cef;rSxGufvmí

&Gufzsifukvm;xdkifay:ü xdkifrnfjyKonfwGif acgif;tkH;uav;udkjrifí wefUueJjzpfoGm;NyD;

]]pma&;BuD;}} [k ac:vkduf\/ uREkfyf\txifrSm tapcHrsm; azsmufypfcJUaom ypönf;wck

twGuf tpm;xdk;Edkifatmif uREkfyfu pDrHxm;jcif;aMumifh rsufESmaumif;&vdrfhrnf[k arQmfvifh

rd\/ xdkuJokdUum; r[kwfacs/ rif;BuD;u jzpfykHudkar;í uREkfyfu trSeftwdkif; ajymjy&mwGif

rif;BuD;onf rsufESmrsm;eDvmí uREkfyf\ayghavsmhrItwGuf Budrf;armif;avawmhonf/ uREkfyf

u vSnf;udpöESifhwuG pDrH&í nOfheufatmif tvkyfvkyf&jcif;? &kH;ESifhqdkif&m pm&Gufpmwrf;

rsm;ESifh zdkifwGJrsm;udk aphpkHatmif *&kpdkuf&jcif;wdkUaMumifh acgif;tkH;uav;udk *&krpdkufEdkifaMumif;

ajymjyav&m rpöwmuavwifonf wkd;í pdwfqdk;vm\/ aemufqkH;ü bmrQrajym0HUawmhyJ

qdwfqdwf aevdkuf&ygawmhonf/

qlNyD;í acsmhjcif;

tdkifpDtufpf t&m&Sdwkdif;onf þuJUodkUr[kwf? rif;BuD;rpöwmuavwifonf vlqef;

wa,muf jzpfjcif;udk BuKHbl;olwdkif; odMuygonf/ ol\0goemum; qlp&m&SdvQif BuD;i,f

ra&G; qlwwfí csD;ajrmufp&m&SdvQifvnf; olUvludk rwufwufatmif xdk;wifay;wwf

avonf/ uREkfyfonf þtaMumif;udk odyg\/ &kH;tkyfuvnf; uREkfyf awmvdkufpma&;

jzpfawmhrnf qdk&mwGif ]]azodef;awmh aumfwmyJ? odyfuHaumif;w,f? 'Daumifav; BuD;yGm;

awmhr,f}} [k tjcm;pma&;rsm;tm; ajymbl;avonf/ okdU&mwGif uREkfyf\ZmwmrSm tpdk;&

trIxrf;tjzpfESifh BuD;yGm;zdkU ygvm[efrwlacs/ rif;BuD;onf uREkfyftm; qlNyD; em&D0ufcefU

Mumaomtcg uREkfyfudk ac:jyef\/ rsufESmxm;rSm cyfcsKdcsKdjzpfaecJUavNyD/ uREkfyfu

rwfwwf&yfvsuf&Sd&m rif;BuD;u teD;okdUcsOf;uyf&ef ajymojzifh ol\&Gufzsifukvm;xdkif

teD;wGif xdkif&avonf/ xkH;pHtwdkif; olu t*Fvdyfvdkajymaomfvnf; pma&;u jrefrmvdkajzrS

oabmusonf/ ]]uRefawmfrsKd;}}? ]]t&Sifbk&m;}} paom pum;vkH;rsm;udk Adkvfrsm; ESpfoufMu

onf/

]]rifhtouf b,favmuf&SdNyDvJ}}

- 151 -

Page 152: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

]]22 ESpf&SdygNyD t&Sifbk&m;}}

]][vdk i,fi,fuav;yguvm;}}

uREkfyf\yg;udk jznf;nSif;pGm qJGívdrfonf/

]]armifrif;eJU uREkfyfeJU q&mwynfhaemf? [kwf&JUvm;}}

]]rSefygw,f t&Sifbk&m;}}

]]q&mwynfhqdkwm q&muqlvQif wynfhu pdwfrqdk;&bl;? [kwfvm;}}

]]rSefvSyg bk&m;}}

]]uREkfyfu tvkyfaumif;aumif;vkyfwJUolqdkvQif csD;ajrSmufwwfw,f}}

]]rSefygbk&m;}}

]]aumif;aumif;vkyf? pdwfrnpfygeJU? 'Dacgif;tkH;uav; b,favmufay;&ovJ}}

]]ESpfusyfay;&w,f ajymygw,f bk&m;}}

]]&kH;okH;aiGxJu rxkwfeJU? uREkfyf udk,fydkifaiGpm&if;xJu xkwf,lyg}}

]]rSefygbk&m;}}

]]tvkyfaumif;aumif;vkyf oGm;awmh}}

uREkfyf pdwfaumufavNyD

rdrdtvkyfü BuD;yGm;apvdkaompdwf&Sdonfh pma&;uav;wa,mufonf tvGefqlwwfonf[k

emrnfBuD;aom t&m&SdwOD;u yg;udkvdrfjzpfum pum;ajyajymjcif; cH&onfqdkygu pdwftm;

- 152 -

Page 153: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

wufMuGNyD; BudK;pm;í tvkyfvkyfayvdrfhrnf/ uREkfyfrlum; xdkuJUokdUr[kwfacs/ rdrd\ tjypf

r[kwfygyJvsuf acgif;tkH;uav; aysmufjcif;twGuf qlyl&acsrnfavm[k ESvkH;okdUcdkufatmif

emxm;onfESifh rif;rIxrf;tvkyfonf tvum;tvkyfjzpfonf/ Adkvfpdwfaumif;vQif aumif;

ovdk? Adkvfpdwfqdk;vQif qdk;ovdk olwdkUoabmtwdkif; cH&onf/ pdwfqif;&JrI csrf;omrIonf

olwkdU\ Munfjcif;aemufjcif;tay:wGif jzpfaomaMumifh rif;BuD;u ESpfodrfhapvdkaom

oabmESifh acsmhí qkH;rjcif;jzpfonf[k uREkfyfem;vnfygvsufESifh aumif;aumif;pdwfrausyJ

jzpfaeygawmhonf/ or0g,rXmebufü uREkfyfuJUodkU twef;vnf; ratmif? ta&;tom;

vnf; rawmf? AdkvfESifh txufyg tcGifhta&;rsKd;vnf; r&MuyJvsuf onf;nnf;cHNyD;

ukwfukwfywfywf BudK;pm;xrf;&GufMujcif;tm;jzifh (Joint-Registrar) wGJbufrif;BuD; &mxl;

wdkifatmif wufMuolrsm;vnf; &Sdavonf/ olwkdUESifhuREkfyf jcm;em;jcif;rSm BuD;yGm;vdkaomqE´

jyif;xefjcif; rjyif;xefjcif;rQom uGmMu\/ pHa'0DESifh taMumif;ygcJUygrl BuD;yGm;vdkpdwf

jzpfay:vmrnfavm rajymwwfay/

tqifrajyrIwck

rif;BuD;\ awmvdkufpma&;onf xrif;csuf ukvm;okH;a,mufrSwyg; rif;BuD;\ bwÅvm?

pm;yJGxdk;ESifh &kH;csmy&mpD ESpfa,mufwdkUtm; (tm;vkH; Armrsm;jzpfonf/) e,fvSnfhpOftwGif;

xrif;auR;&aom xkH;pHwck udkjrpfu vkyfxm;cJU\/ tvkyfvTJay;cgeD;wGif udkjrpfu ]]'djyif

XmeawGrSmawmh 'DvdkxkH;pHr&Sdygbl;? usKyfuawmh xkH;pHvkyfxm;cJUrdNyD? cifAsm;vJ auR;vkdufyg

Asm? olwkdUrSm c&D;p&dwfuvJ jzpfavmufatmif r&&SmMuygbl;}} [k rSmxm;cJUbl;avonf/

uREkfyfvnf; udkjrpf rSmxm;cJUonfhtwdkif;yif auR;ygonf/ &kH;csmy&mpDwa,mufu csufjyKwfrI

twGuf wm0ef,lyg\/ usefolrsm;um; tvum;pm;Mujcif;jzpf\/ pm;Mu&kHESifh rNyD;ao;/

bwÅvmESifh pm;yGJxkd;onf uREkfyftm; i,f&G,faom vluav;wa,mufqdkí udkjrpfuJUodkU

rav;pm;csifyJ rxDrJUjrif jyKcsifMuykH&\/ rpöwmuavwif\ 0goemwckrSm ol\bwÅvmudk

vufoyfarG;xm;NyD; &kH;tvkyfrSwyg; t&yf&yfudpörsm;wGif ]vl,kHawmf} wa,muftaejzifh

wdkifyifwwfí ]tcspfawmf} wa,mufyif jzpfcJUavNyD/ or0g,rXmebufü trIxrf;Muaom

NrdKUtkyfrsm;? 0efaxmufrsm;onf rif;BuD;\tdrfodkU 0ifMuaomtcg bwÅvmudk a&S;OD;pGm

csOf;uyfNyD; tmvmyov’mypum;ajymNyD;rS 0ifMu\/ tcsKdUrSm bwÅvmtwGuf tao;tzGJ

vufaqmifuav;rsm;yif ygvmwwfMu\/ wcgw&H bwÅvmuyif NrdKUtkyf0efaxmuf

rsm;tm; ]]OD;wdkUt&yfrSm [0graygbl;vm;? uRefawmf eJeJ&csifw,fcifAsm}} [k qdkum

rSmxm;vkduf&m t&m&Sdrsm;vnf; ,lcJUMu&\/ pifppfrSm bwÅvmonf t&m&Sdrsm;tm;

aumif;usKd;aomfvnf;aumif;? qdk;usKd;aomfvnf;aumif; bmrQ wwfEdkifonfr[kwf? wrif

- 153 -

Page 154: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

owfowf ]rif;rSD pdk;uyf} jzifh Adkvfusjcif;jzpf\/ uREkfyfonf þtaMumif;rsm;udkodí

bwÅvmudk o'¨gMunfjzL r[kwfvSaomfvnf; udkjrpf\ Mo0g't& xrif;awmh auR;ygonf/

okdUaomf raxrJUjrif vkyfvGef;ykHudk azmfjyygOD;rnf/

'kwd,rÜd pdwfysufjcif;

waeUoü &Gmw&GmwGif uRekfyfwdkUvlpk pwnf;csvsuf&SdpOf uRekfyfonf aps;0,f&eftwGuf

csmy&mpDtm; ydkufqHay;xm;NyD; tvkyfvkyfvsuf&Sd\/ awm&Gmrsm;ü aps;0,fjcif;[lonfrSm

MuufESifhqD? qefwkdUom jzpfavonf/ xdkaeUü uREkfyfonf rif;BuD;u b@ma&;rif;BuD;xHokdU

pm&SnfBuD;wapmif a&;onfESifh rNyD;rcsif; vufESdyfpufjzifh &dkuful;&jcif;aMumifh 12 em&DcefU

wGifrS eHeufpmpm;Edkifawmhonf/ tvkyfNyD;pD;í xrif;yJGjyifcdkif;aomtcg bwÅvmESifh

pm;yGJxdk;wdkU pm;ESifhNyD;jzpfí uREkfyfESifh csmy&mpDESpfa,mufom usefawmhonf/ xrif;yJGü

xdkifvdkufí qmavmifpGmESifh Muufom;[if;cGufudk EIdufvdkufaomtcg &iftkyfESifh tonf;

r&SdawmhyJ aygifESifh t&dk;rsm;om awGU\/ uREkfyftwGuf &iftkyfjzpfap? tonf;jzpfap xm;&

rnfudk olwkdUodvsufESifh bwÅvmESifh pm;yJGxkd;wdkUu pm;ypfvdkufMuavNyD/ ydkufqHxkwf&olu

uREkfyf? csufjyKwf&olum; &kH;csmy&mpD jzpfygvsuf wrifoufouf Adkvfusjcif;jzpfonf[k

uREkfyf em;vnf\/ olwkdU,lqMuykHrSmum; pma&;BuD;qdkolonf rdrdwdkUocif\ pma&;rQom

jzpfí &dkaozdkUrvdk[k xifMuykH&\/ olwkdUESpfa,mufudk vSrf;Munfhvdkufaomtcg zvfcGuf

wdkufoluwdkufí pm;yGJcif;olu cif;vsuf&Sd\/ qlvdkufcsifonfrSmum; ajymzG,f&mr&Sdacs/

okdUaomf rif;BuD;\vljzpfaomaMumifh rql0HUyJ BudwfcHvdkuf&onfwGif uREkfyfonf tjypff

tvkH;pkHudk xdktvkyfay:odkU ykHcsNyD; ]tvum;tvkyfrsKd;yJ} [k rSwfcsufcsvkdufygawmhonf/

okdUaomf þwacguf vGefyap? aemufwacgufwGif 'DtaumifawGudk xrif;rauR;awmhNyD[k

qkH;jzwfvkduf\/

tpDtpOfwrsKd; vkyfjcif;

aemufwacgufwGif Aef;armfNrdKU a&TusD;em; bk&m;yJGü v,f,mpdkufysKd;a&;jyyJG ygonfESifh

uREkfyfwdkUvlpkonf jrpfBuD;em;rS tpdk;&oabFmuav;ESifh pkefqif;vmMu\/ uREkfyfwdkUESifhtwl

'kwd,v,f,mpdkufysKd;a&;0efBuD;vnf; ygvm&m ol\pma&;BuD;ESifh uREkfyfonf bdvd,uf

upm;buf jzpfí tvGefaysmfMuonf/ uREkfyftzdkU pm;aomuf&ef tpDtpOfrSm rif;BuD;\

- 154 -

Page 155: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

xrif;csuftm; uREkfyftwGuf waeUwusyfay;í pm;NyD; bwÅvmESifh pm;yGJxkd;wdkUudk

ayvm,suH ypfxm;vkduf\/ csmy&mpDESpfa,muftm;rl ydkufqHtenf;i,fomay;í uRekfyf

wm0efr,lawmhacs/ þwGif bwÅvmESifh pm;yGJxdk;wdkUonf uREkfyfudk tawmf ]atmifh} Mu\/

uREkfyfurl *&krpdkufacs/ rif;BuD;\pma&;u bwÅvmudk vefUraeEdkif[k oabmxm;vkduf\/

waeUwusyf [laomaiGrSm xdkacwfu tawmfBuD;t&ma&mufí uREkfyfrSmvnf; xrif;aumif;

[if;aumif; pm;&ojzifh auseyfvSonf/ AdkvfESpfa,mufwdkUonf tpdk;&oabFmtxyfxyf

OD;ydkif;rS vdkufMuí uREkfyfwdkU pma&;ESpfa,mufonf atmufxyf OD;ydkif;rS vdkfufygvmMu&m

tpdk;&tvkyfESifh oGm;cJU&orQwGif Zdrft&SdqkH;c&D;jzpfí tenf;i,f azmfjyvdkygonf/

xl;jcm;aom tjcif;t&mESpfck

Aef;armfESifh jrpfBuD;em; c&D;rSm {&m0wDukrÜPDoabFmrsm; oGm;vmjcif;r&SdyJ tpdk;&oabFmrsm;

om oGm;vmonf jzpfaomaMumifh a&mufzdkU tvGefcJ,Of;aomc&D; jzpf\/ tpdk;& oabFm

rsm;onfyifvnf; tvGefa&i,fonfh ({NyDv 15 &ufaeUtxd) tcsdeftydkif;tjcm;twGif;om

oGm;vmEdkif\/ jrpfa&i,faom tcsdeftydkif;jcm;udkrS a&G;NyD; oGm;vmMujcif;rSm 4if;a'o

wavQmufü {&m0wDjrpfonf tvGefusOf;onfjzpfí jrpfa& tawmftwefBuD;onfqdkvQif

a&pD;Murf;onfESifh oabFmckwfESifzdkU tvGefcJ,Of;aomaMumifh jzpf\/ tpdk;&oabFmrSmvnf;

BuD;BuD;rm;rm;r[kwf? ti,fpm;uav;rQom jzpf\/ uREkfyfESifh pma&;BuD; udkbcifwdkUonf

('k0efBuD;\ pma&;jzpfonf) {&m0wD yxrjrpfusOf;taMumif;udk ausmif;ü oifcJUbl;Muonf

jzpfí þc&D;wGif pdwf0ifpm;zG,f&Icif;rsm; awGUjrif&vdrfhrnf qdkjcif;udk odMuonfESifh

atmufxyf OD;ydkif;wGif arQmfwvifhvifhESifh [efjyifvsuf&SdMu\/ AdkvfESpfa,mufrlum;

txyfxyfwGif rSefajymif;rsm;wudkifudkifESifh &Gufzsifukvm;xdkifrsm;ay:ü xdkifvsuf&SdMu\/

jrpfBuD;em;rS rxGufcGmrDyif xl;qef;aomtjcif;t&mESpfck awGUjrif&onfrSm {&m0wD jrpfa&

onf uRekfyfa&mufbl;onfh ae&mrsm;teuf rnfonfhae&m? rnfonfhqdyfurf;ESifhrQ rwlyJ

aomufa&tdk;rSa&uJUodkU Munfvifí tvGefw&m at;jraomaMumifh oMum;ESifh oHy&moD;

cyfaomufvkdufvQif &Svywf&nf jzpfoGm;avawmhonf/ (rEÅav;NrdKUü a&mif;aom &Svywf

&nfonfyif a&cJ&Sm;aom aEG&moDü þrQavmuf at;onfrxif/) MunfvifvkdufykHuvnf;

oabFmeHab;ü uyfvsuf&SdMuaom ig;trsKd;rsKd;wdkUrSm zvfaygif;acsmifxJwGif xnfhxm;onfh

a&Tig;rsm;ozG,f xifxif&Sm;&Sm;BuD; jrifEdkifayonf/ tjcm;wcsufrSm jrpfurf;yg; wavQmuf

vkH; aq;BudwfausmufvkH;rsm;jzifh jzefUBuJvsuf&Sdjcif;yifjzpf\/ jrpfqdyfodkU avQmufvmMupOf

vrf;c&D;ü ausmufwvkH;wav awGUonfESifh rqvmBudwf&efqdkum vdkvdkr,fr,f

aumuf,lcJU\/ a&SUavQmufvmaomtcg xdkxufvSaom ausmufvkH;udk awGUonfESifh yxr

- 155 -

Page 156: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

ausmufvkH;udk ypfcsNyD; vJvS,f,lcJU\/ wvkH;xufwvkH; vSaom ausmufvkH;rsm;udk

awGUonfESifh wvkH;NyD;wvkH; ypfcsum vJvS,f,lcJU&m aemufqkH;wGif jrpfqdyfodkUa&mufí

odef;oef;uka# &Sdaeaom ausmufvkH;rsm;udk jrif&awmhrS vuf&Sdudk ypfcsNyD; tvSqkH;wvkH;udk

a&G;,lcJU&ygonf/

yxrjrpfusOf;

{&m0wDjrpfonf jrpfBuD;em;qdyfurf;üyif tjcm;NrdKUrsm;rS qdyfurf;rsm;xuf usOf;ajrmif;vS

ygavNyD/ odkU&mwGif oabFmxGufvmcJUí yxrjrpfusOf; (First Defile) okdU a&mufaom

tcgü jrpfwck\t&G,f r[kwfawmhyJ acsmif;uav;\t&G,f jzpfvmawmh\/ jrpfaMumif;

usOf;ajrmif;avav a&rsm;onf pkípkívmav jzpf&aomaMumifh a&pD;vnf; tvGefxefí

tvGefw&mvnf; eufykH&onf? tcsKdUae&mrsm;ü 'vwGef; xkd;qif;aoma&onf a&SUü

qD;umvsuf&Sdaom awmifBuD; okdUr[kwf ausmifaqmifBuD;rsm;udk t[kefjyif;pGmESifh

wdkufcdkufonf jzpfaomaMumifh a&rIefa&rTm;rsm;onf wzGm;zGm; jyefUpifí wa0ga0g

wa[ma[m jrnfaomtoHjzifh qlnHvsuf&Sd\/ urf;wbufwcsufüum; tvGefjrifhrm;aom

awmifBuD;rsm;onf ZGwftwif; xkd;qif;aom jrpfa&vkH;udk tomwMunf vrf;rz,fay;csifyJ

uwfoD;uwfowf vkyfMuonfh vu©PmESifh [dkrSqD; onfrSwm;? [dkrSmck onfrSmcH

twefwef BudK;pm;í taESmifht,SufjyKonfhES,f ae&mwumwdkif;wGif twdkuftcH vkyfae[ef

wl\/ tcsKdUae&mwGif wbufü&Sdaom awmifBuD;onf (ajy;oGm;aom vlwa,mufudk

ajcxkd;í cHvkdufjcif;uJUodkU) jrpfa&vkH;\a&SUrS ausmufpGef;wckxkwfum uefUvefUcHvkduf&m

jrpfa&vkH;onf ausmufpGef;udk tMurf;enf;jzifh NzdKzsuf&ef rwwfEdkifaomtcgwGif tEkenf;jzifh

yGef;wD;atmif wjznf;jznf; vkH;yg;yg;ap\/ wcgw&HwGif jrpfaMumif;onf rnfrQ usOf;ajrmif;

ygoenf;[lrl oabFmOD;rSxkdifí a&SUodkUarQmfMunfhum vdkufvmaom uREkfyfonf a&SUwnfhwnfh

ü awmifBuD;qD;vsuf &Sdjcif;udkom jrif&í jrpfaMumif;vkH;vHk;aysmufNyD; awmifBuD;udk

oabFmOD;jzifh aqmifhawmhrnfhqJqJ &Sd&mwGifrS vuf,mbufüaomfvnf;aumif;? vuf0Jbufü

aomfvnf;aumif; a&aMumif;uav;ay:vmí 4if;bufodkU qwfueJvSnfhum auGUcsKd;vdkuf

jcif;udk jrif&ygawmhonf/ jrpfaMumif; usOf;ajrmif;&onfhtxJwGif ]wawmifqpfcsKd;}

auGU&onfh ae&maywum;/ xdkuJUodkU csKd;auGUvsuf&SdpOf wcsufwcsufwGif oabFmOD;rSjzpfap?

wcsufwcsufwGif oabFmyJUydkif;rSjzpfap ckefcsvdkufygu urf;ay:odkU a&mufEdkifrnf[líyif

xif&avmufayonf/

- 156 -

Page 157: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

vlUpdwfonf cufvS\

4if;jrpfusOf;t&yfü wbufwcsuf&Sd awmifBuD;rsm;onf jrifhjrifhrm;rm;BuD; &SdMuí opfyifrsm;

xlxyfpGm aygufa&mufvsuf&SdMuojzifh uREkfyfjrifbl;onfh awmifrsm;teufwGif tpdrf;vef;qkH;

jzpfay&m jrpfaMumif;\ usOf;ajrmif;jcif;aMumifh oabFmESifh uyfvsuf&Sd&kHru tcsKdU ae&mrsm;

wGif oabFmay:odkUyif rkd;vsuf&Sdonfxif&\/ opfyifrsm;ay:üvnf; arsmufrsm;ESifh awmiSuf

trsKd;rsKd; &SdMuí arsmufoH? iSufoHESifh a&oHwdkU pkaygif;a&maESmum em;xJokdU xkd;0ifonf

jzpfaomaMumifh tcsKdUae&mrsm;wGif oabFmay:ü tcsif;csif; pum;ajymí rMum;Edkifavmuf

atmif qlnHpGm &Sdaeawmhonf/ (þc&D;rSjyefvmí 1917 ckESpfxkwf &lyeE´D 0w¦Kudk uREkfyf

a&;om;&mwGif xdkpOfu jrifawGUcJUaom &Icif;twdkif; rSwfrdoavmuf a&;xnfhcJUjcif;

jzpfavonf/) txufxyfü vdkufygvmMuaom AdkvfBuD;ESpfa,mufwkdUonf &Gufzsif

ukvm;xdkif udk,fpDESifh rSefajymif;udk Munfhvkduf? 0DpuDqdk'gudk usKdufcsvdkuf? wa,mufu

aq;jyif;vdyf? wa,mufu aq;wHudk zGmvkduf? pum;wajymajymESifh vdkufygvmMu&m

uREkfyfwdkU pma&;ESpfa,mufrSmrl rSefajymif;vnf;ryg/ 0DpuD&Sdaomfvnf; raomuf0HUMuonfESifh

vufzuf&nfMurf;udk pD;u&ufESifh jrnf;&kHjzifh auseyfMu&onf/ vlUpdwfonf cuf\/

uRekfwkdUonf vufzuf&nfMurf;rQESifh auseyfMu&mrS AdkvfESpfa,muf bmvkyfaeMuonfudk

odvdkMuí avSum;rS acsmif;MunfhvkdufrdMu&mwGif 0DpuDqdk'gudk jrifMu&onfESifh uREkfyfwkdU\

vufzuf&nfMurf;rSm Zdrfr&SdyJ jzpfoGm;&ygawmhonf/ þwGif bmrqdk jrnf;prf;csifwwfaom

uREkfyf\0goemonf [kwfrS[kwfygav\avm [k ,kHrSm;jcif;wBudrf jzpfcJUrdbl;ygonf/

xkacsvTmawmif;cH&jcif;

vrf;wGif wnOfhtdyfí aemufwaeUwGif Aef;armfNrdKUokdU qdkufa&mufMu\/ 'k0efBuD;onf

Aef;armfta&;ydkifESifh cifrifoljzpfí 4if;\tdrfü wnf;cdkav&m rif;BuD;ESifh uREkfyfrSm AdkvfwJü

wnf;ckdMu\/ xdknOfhü uREkfyfESifh pma&;BuD; udkbcifwkdUonf a&TusD;em;bk&m;yJGodkU acwÅ

avmufom oGm;Muí 0goemtdk;rsm; jzpfMuonfhtwdkif; bdvd,ufckHü tcsdefjzKef;MuNyD;

ckHydwfrS udk,fhae&mokdU toD;oD;jyefoGm;Mu\/ aemufaeU eHeufcif;ü uREkfyfonf vkyfp&m

tvkyfrsm;udk vkyfí eHeufpmpm;NyD;onfESifhwNydKifeuf tapcHwJü&Sdaom uREkfyf\tdyf&mokdU

0iftdyfav\/ aeUv,f ESpfem&DcefUwGif udkbcifvmEId;NyD; ]]AsKdUq&mBuD; xMunfhygOD;As? cifAsm;

pm;yJGrSm rD;avmifaeav&JU}} [kajym\/ uREkfyfonf AkdvfwJatmufxyfü&Sdaom uREkfyf\

tvkyfpm;yJGokdU oGm;Munfh&m rif;BuD;u xkacsvTmawmif;xm;onfh pmwapmifudk awGU&\/

t"dyÜm,frSm aeUv,f 12 em&Davmufü tvkyf&Sdí ac:&m rawGU&aMumif;? aeUcif;tcsdefwGif

- 157 -

Page 158: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

tcGifhr&SdyJ xGufívnfonfhtwGuf tb,fhaMumifh tjypfray;xdkufaMumif;udk xkacs&rnf

jzpfaMumif; yg&Sdavonf/ pmudk zwfvkduf&onfESifhwNydKifeuf rif;BuD;\tcspfawmf bwÅvm

\vufcsufjzpfonf[k uRekfyf awG;EdkifavNyD/ rif;BuD;u ac:cdkif;pOf uREkfyftdyfaejcif;udk

odvsufESifh bwÅvmu uREkfyfr&Sd[k ajymvkdufjcif;jzpfonf/ &efNidK;um; olwdkUtm; xrif;

rauR;onfhtwGuf jzpf&ayrnf/ uREkyfonf udkjrpfuJUokdU tapcHrsm;ESifh ajyjypfatmif

rqufqHwwfonfh uRekfyf\tjypfudk odyg\/ okdU&mwGif bwÅvmu uREkfyf&SdygvsufESifh

r&Sd[k vdrfvnfajymjcif;aMumifh ta&;,lcH&jcif;udk pdwfqkd;onfESifh udkbcifudk oufaoxl&ef

rif;BuD;xHokdU ac:oGm;ygonf/ uREkfyfonf tdkifpDtufpft&m&SdBuD;rsm;udk tcgcyfodrf;

&GHUaMumufygonf/ okdU&mwGif rw&m;ojzifh pGyfpJGjcif;cH&onfESifh a'goxGufvmí

aMumufvefUpdwfr&SdawmhyJ tjzpftysuftrSefudk rif;BuD;tm; a'gojzifh ajymjyí udkbcifudk

oufaoxl\/ rif;BuD;onf bwÅvmudk ac:íar;&m bwÅvmu uREkfyfudk&SmpOf tapcH

wJxJokdU 0ifrMunfhrdaMumif; 0efcH\/ rif;BuD;onf bwÅvmudk jyefxGufapNyD;aemuf

]]tb,fhaMumifh xdkuJUodkUajymonf xifoenf;}} [k uREkfyftm; ar;&m olwdkUudk xrif;

rauR;aomaMumifh jzpfonfxifaMumif; ajymjy\/ xdktcg rif;BuD;u olwkdUudk xrif;auR;zdkU

wm0efr&SdaMumif;? olwkdUvnf; c&D;p&dwf&Muí olwkdU[molwdkU pm;EdkifaMumif; ajymavonf/

þudpöü rif;BuD;onf uREkfyftay:wGif tjypfwifp&m &SmrawGUaomfvnf; ol\tcspfawmf

bwÅvmESifh tqifrajyrI jzpf&jcif;twGuf uREkfyftay:ü rsufESmraumif;jcif;udk uREkfyf

&dyfrdonf/ xdktcsdefrSpí igonf bwÅvmudkvnf; tavQmhray;Edkif/ þodkUaom bwÅvm

wa,muftm; vufoyfarG;xm;onfh rif;BuD;wa,muf\ vufatmufwGif Munf&SnfpGm

tvkyfvkyfjcif;tm;jzifh pdwfcsrf;omrI &SdEdkifawmhrnfr[kwf[k qkH;jzwfvdkufav\/

&kH;ajymif;jcif;

aemufrsm;rMumrD 'k0efBuD;\ [ufuvyfpma&;BuD; cGifh,loGm;&mwGif &kH;ajymif;zdkU avQmufxm;

\/ rif;BuD;\ awmvdkufpma&;ESifh 'k0efBuD;\ [ufuvyfpma&;\ vcrSm twlwl

jzpfaomfvnf; uREkfyf\ vuf&Sd&mxl;onf wufvrf;&Sdí c&D;p&dwfvnf; ydkaomaMumifh

&kH;tkyfESifhwuG tjcm;pma&;rsm;u uREkfyf\tBuHtpnfudk zsufMu\/ okdU&mwGif uREkfyfrlum;

BuD;yGm;jcif;udk oabmrxm;? bwÅvmwa,muftm; OD;pm;ay;onfh rif;BuD;wa,muf\

vufatmufwGif vufyGef;wwD;ae&onfh awmvdkufpma&;tvkyfü pdwfcsrf;omrI r&SdEdkifNyD[k

qkH;jzwfum &kH;ajymif;vkdufygawmhonf/ okdUjzpfí uREkfyfonf pDbDvdkif;ü&Sdaom rif;BuD;&kH;rS

aAm"dukef;ü&Sdaom v,f,mpdkufysKd;a&; 'k0efBuD;\&kH;odkU ajymif;a&GUvkdufygawmhonf/ v,f,m

- 158 -

Page 159: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

pdkufysKd;a&;Xme rif;BuD;rSm tdkifpDtufpft&m&Sdwa,mufjzpfí 'k0efBuD;rSm v,f,mpdkufysKd;jcif;

ynmudk txl;wvnf oifMum;vmcJUonfh Expert tdwfpywfac: t&m&Sdjzpfavonf/

tusifhqdk; jyefay:vmjcif;

rif;BuD; rpöwmuavwifonf qlylwwfoavmuf 'kwd,0efBuD; rpöwmaomfrfqifrSm

pdwfoabmaumif;onfh vlat;wa,mufjzpf\/ uREkfyfESifh wvcefUrQ tvkyfvkyfrdMuvQif

'k0efBuD;onf uRekfyfudk tvGefcifrifí olUvufatmufü tvkyfvkyf&jcif;rSm pdwfcsrf;om

vSonf/ 0efBuD;onf uREkfyfudk tvGef,kHMunfí uREkfyfajymorQ NyD;\/ þtjcif;t&monf

uREkfyftzdkU taumif;csnf;r[kwfvSacs/ 0efBuD; awmwufaomtcg 'kwd,pma&;onf

0efBuD;ESifhtwl vkduf&av&m uREkfyfrSm [ufuvyftjzpfESifh &kH;xdkifusef&pfNyD; tawmf

vGwfvyfjcif;&\/ &kH;okH;aiGudk uREkfyfyifudkif&í pm&if;udkvnf; uREkfyfyifudkif&\/

xdktcsdefwGif uREkfyfonf pHa'0Dudk ydk;yef;pOfu umvom; oli,fcsif;rsm;ESifh wzef

tqufjzpfí 4if;wkdUESifhtwl bdvd,ufckHü nOfhrsm;wGif tcsdefjzKef;vsuf&Sd\/ xkdpOfu

bdvd,ufckHrsm;wGif bdvd,uf&dk;&dk;ruyJ pupfwvfpf (Skittles) ac: 9wdkifupm;enf;

acwfpm;vsuf&Sd&m þupm;enf;wGif a*:vDtBuD;tao; avmif;upm;jcif;vnf; wGJzufvsuf

&Sd\/ uREkfyfonf wnvQif wusyf ESpfusyf avmif;upm;&mrS (i,fpOfu tvkyform;rsm;ESifh

avmif;upm;bl;onfh tavhtusifhaMumifh) ]aoG;BuD;} vmNyD; ig;usyf wq,f ponfjzifh

avmif;wwfvmavNyD/ tpyxrü avmif;upm;jcif;tvkyf\ jzm;a,mif; aoG;aqmif

wwfonfh xkH;pHtwkdif; Beginners' Luck Edkifonfursm;í &IH;onfu enf;ojzifh

0rf;omp&mBuD; jzpfae\/ twefMumaomf tEdkifukefí &IH;rsm;vmcJUavNyD/ þwGif uREkfyfonf

vcxkwfaomtcgü xnfhvkduf&\/ þtawmtwGif; avmif;upm;jcif;onf uREkfyftm;

tylwjyif; aoG;aqmifvsuf&SdavNyD/ bdvd,ufckHokdU roGm;awmhygqdkum wnESpfn atmifhae

aomfvnf; ]]&Suf?&Suf?yGwfa'gif;}} [laom toHrsm;onf em;xJodkU wkd;íwkd;í 0ifvm

awmhonf/ raeEdkif? oGm;&awmhonf/ yxrü wvcaiGudk vnf;aumif;? xdkUaemuf ESpfvc

aiGudkvnf;aumif; ,lí,lí oGm;av&m &IH;&onfcsnf;om BuKH&awmh\/ rxl;awmhNyD/

wwufpm;vnf;MuufoGef [laom pum;udkvnf;aumif;? avSarsm avScsif;vkduf[laom

pum;udkvnf;aumif; owd&í &IH;xm;onfh &kH;aiGudk jyef&atmif vkyf,ljcif;rSwyg; tjcm;

enf;vrf; r&SdawmhNyDqdkum nwdkif;yif a*:vD&dkufrdawmhonf/ wcgw&H tenf;i,f

Edkifaomfvnf; &IH;xm;onfh &kH;aiGudk jyefxnfhavmufatmif rjynfhaomaMumifh qufvufíom

upm;&\/ &kH;aiGxkwfokH;í tpdk;&odvQif axmifusrnfqdkjcif;udk odNyD;jzpfaomaMumifh

pdwfylvdkufykHrSm tqDpm;ítom;rjzpf qdkonfhpum;twkdif; tawmf ydefBuKHvsuf&SdavNyD/

- 159 -

Page 160: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

0efBuD;onf &kH;aiGudk wvwBudrf xkH;pHtwdkif; ppfaq;aomfvnf; aiGpm&if;udk þES,fxdkES,f

zvS,fíjyjcif;aMumifh 0efBuD;rod&Sday/ þokdUjzifh ajcmufvcefU Mumaomtcg &kH;aiGteufrS

usyfwaxmifcefU avsmhvsuf&SdavNyD/ bdvd,ufckHrS jyefvmaomtcg tdyfraysmfEdkifonfh

nrsm;u rsm;ygawmhonf/

uHaumif;vkdU axmifrus

waeUoü vqef;w&ufaeUwGif rif;BuD; &kH;ppfvmrnfhtaMumif; pm&&Sdav&m xdkaeUrSm 28&uf

aeUjzpfí okH;&ufomusefawmh\/ OD;acgif;rD;avmifcJUavNyD/ a&Tuav; &SdpkrJUpkudk a&mif;cs

vkdufvQifvnf; 300drQavmufom &EdkifrnfjzpfNyD; rxl;awmhNyD/ rD;cHaowÅmxJwGif &kH;aiG

200davmuf &Sdao;\/ 4if;udk,lNyD; oli,fcsif; vlv,fwa,mufudk ac:í w&kwfuvyfodkU

wufupm;&m yxrwGif 200davmufEdkifNyD; aemufqkH;ü ajymifygavawmhonf/ cufacsNyD?

rnfokdUvkyfrnfenf;/ xGufajy;vQifvnf; tusKd;r&SdNyD/ aemufqkH; vukefrnfhaeUwGif

uREkfyfonf tjzpftysufudk [kwfwkdif;rSef&mazmfjyí 'k0efBuD;oem;avmufatmif pmwapmif

a&;vkduf\/ wnvkH;a&;NyD; eHeufapmapmwGif uREkfyf\a,mufzudk ydkUcdkif;vkduf&m ]]csufcsif;

vmcJU}} [k 0efBuD;xHrS pum;jyefvm\/ 0efBuD;onf MuifemaomrsufESmxm;ESifh uREkfyftm;

Munfhvsuf þ aiG1000dausmfudk olu pdkufxnfhxm;onfhtaMumif;? olESifhtwl

awmwuf&modkUvkdufNyD; &&Sdaom c&D;p&dwfjzifh jyefqyfí vcudk uRekfyf pm;EdkifaMumif;

ajymav&m uREkfyfonf rpöwmaomfrfqiftm; OD;okH;BudrfcsrdcJUygonf/ xdkaeUrSpí uREkfyfonf

þyk*¾dKvftm; aus;Zl;&SifBuD;tjzpf arwÅmydkUjcif;? uefawmhjcif;tm;jzifh t&dktaojyKcJU&m ,aeU

wdkifvnf; ol&Sd&mt&yfodkU rSef;í arwÅmydkUvsufyif&Sdygonf/ uREkfyfonf rdrdudk,fudk

axmifuszdkU Zmwmryg[k atmufarhcJU&m zqyvtpdk;& vufxufwGifrS axmifodkUydkUjcif;

cHcJU&\/ okdUaomf tjypfr&ojzifh axmifusjcif;r[kwf? tcsKyfcH&jcif;om jzpfonf[k

udk,fh[mudk,f ajzqnfrdygawmhonf/

aysmfyJ Gpm;xGufjcif;

xdktcsdefrSpí uREkfyfonf c&D;p&dwf&vdkrIaMumifh 'k0efBuD;\ awmvdkufpma&; vkyf&av&m

þt&m&SdESifh vdkuf&jcif;rSm rif;BuD; rpöwmuavwifESifh vdkuf&jcif;xuf aysmfp&maumif;

vS\/ xpfueJqdkwkdif; qlwwfylwwf Budrf;armif;wwfonfh t&m&SdESifh vkduf&NyD;aemuf

- 160 -

Page 161: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

oem;Muifemwwfaom t&m&SdESifh vkduf&jcif;rSm ewfjynfa&muf&oavmuf xifrdyg\/

okdU&mwGif uREkfyf\ZmwmrSm (aA'ifawmh ar;Munfhonfr[kwf) tvkyfwckü Munf&SnfpGm

pGJpJGNrJNrJ vkyfrnfholwa,muf r[kwfonfhvu©PmESifh 'k0efBuD;\ta<u; ajyvkeD;csdefwGif rdrd

tvkyfü raysmfydkufaompdwfrsKd; wpwp 0ifvsuf&Sd\/ ,if;odkU&SdpOf uREkfyfonf &kH;pma&;rsm;

jzpfMuonfh Adkvfujym; nDtpfudkwpkESifh rwÅ&me,f qnfBuD;ac: t&yfodkU iSufypfvkduf

oGm;\/

uREkfyfwdkUtm;vkH;rSm pma&;rsm;omjzpfí om;om;em;em; oGm;EdkifMuonfr[kwf? avaoewf

wvufpDESifh bdkifpu,fpD;NyD; oGm;Mujcif;jzpf\/ ig;aowÅm paom pm;p&muav;rsm; toifh

twifh ygvmMu\/ uREkfyfurl (jcifudkufvQif iSufzsm; zsm;wwfonf[k zwf&bl;aomaMumifh)

jcifaxmifwvkH; ygvmcJU\/ (aemifwGif azmfjyvwÅHUaom uome,f erf;aygif;&GmokdU bk&ifcH

qm[mukwfbwÅvmwkdUvlpk c&pfprwfwywf awmvnfxGufMujcif;udk BuKH&aomtcgwGif

uREkfyfwkdU\ awmvnfjcif;rSm tvGef&,fcsifp&muav;wck jzpfvmaomfvn;f) xdkpOfurl

udk,fh[muav;ESifhudk,f tawmfBuD;aysmfcJUygonf/ naecif;wGif vlwa,muf csKd; av;ig;

aumifpD &atmif ypfMuNyD;aemuf xif;wkH;BuD;rsm; qdkufxm;onfh rD;zdkBuD;teD;wGif tarG;

EkwfoluEkwf? ckwfoluckwf? aq;oluaq;? aMumfoluaMumf? csufolucsufNyD; a&a&maom

0DpuDuav;ESifh (qdk'grwwfEdkif) jrnf;Mu aomufMu&jcif;rSm {&mr ZdrfBuD;wck jzpfaeyg

awmhonf/ þtawmtwGif; taumf'D,ifwvkH;ygvmí wD;wwfolu wD;NyD; t*Fvdyf

aw;csif;rsm; 0dkif;qdkum uolrsm;u uMuonfwGif tawmfedyfaom aysmfp&mwcktaejzifh

uRekfyf\OD;aESmufwGif trSwfxifvsuf usef&pfcJUygonf/

uREkfyfwdkUvlpk pwnf;csaomae&mü wJuav; ESpfwJ okH;wJ &Sdjcif;udk uREkfyfrSwfrdao;&m

wwJrSm uREkfyfwdkUvlpktwGuf jzpf\/ csKd;aMumfESifh 0DpuD wykvif;ukefí trl;ajyMuaomtcg

uREkfyfwdkUonf wJuav;xJodkU 0iftdyfMu\/ uREkfyfonf ygvmaomjcifaxmifudk axmifí

tdyf&mjyifav&m tjcm;vlrsm;rlum; wOD;wa,mufrQ jcifaxmifrygcJUMuay/ xdknOfhrSm

tawmftdkufí jcifudkufjcif;udk uREkfyfrSwfrd\/ udk,fhae&mESifhudk,f tdyfMu&mwGif ujym;

uav;wa,mufonf jcifudkufvSonfqdkí uREkfyf\jcifaxmifxJodkU 0ifvm\/ jcifaxmifrSm

wa,muftdyfuav; jzpfaomaMumifh r0ifavmufonfESifh OD;acgif;rQom oGif;yg&apqdkum

uREkfyfbufodkU OD;acgif;qdkufvsuf tdyf\/ twefMumvQif 'kwd,wa,muf 0ifvmjyefí

yxrvlESifh ,SOfvsuftdyf\/ þenf;jzifh Adkvfujym; 4a,mufvkH; wa,mufNyD;wa,muf

OD;acgif;oGif;xnfhMuNyD; ajcaxmufrsm;udk apmifzkH;xm;Muonf/ twefMumaomf olwkdU

4a,mufrSm wacgacgESifh a[mufMuí uREkfyfrSmum; tdyfraysmfEdkifyJ jzpfae\/ jcifaxmifrSm

Zmjcifaxmifr[kwf? ydwfcyfyg;yg;jzifh csKyfxm;jcif;jzpf&m olwkdUtouf&Ixkwfaom taiGU

rsm;onf uREkfyfudk rGef;apojzifh omíyif tdyfraysmfEdkifatmif jzpfae\/ aemufqkH;ü

- 161 -

Page 162: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

uREkfyfonf jcifaxmifudk olwkdUtm; ay;cJUNyD;vQif wJjyifodkU wa,mufwnf;xGufí tdyfyg

awmhonf/ jzpf&ykHrSm ayghayghqq vmcJUMuolrsm;tzdkU udpör&Sd? owd0D&d,ESifh jcifaxmif

aqmif,lcJUaom uREkfyfüom vmcHvdkuf&jcif;udk a&SUwGifazmfjyygrnf/ (avmuBuD;um; bmrQ

pdwfcs&onfr[kwfacs/)

xl;qef;aom tjcif;t&mwck

tdrfodkUjyefa&mufNyD;aemuf &ufowÅwywftwGif;wGif uREkfyfrSm tBuD;tus,f zsm;cUJavNyD/

tzsm;BuD;vGef;aomaMumifh wcsDwcsDwGif ]wuf} oGm;NyD; tMumBuD; owdvpfvsuf&Sd&m

uREkfyf\ yg;acsmif&kd;rsm; ig;\yg;[ufuJUodkU um;csnfpkcsnf jzpfaejcif;udk rdbrsm;? r,m;ESifh

r&D;wdkU jrifMu&onf[k aemufwGif ajymMu\/ uREkfyf\ rdbrsm;um; zsm;puwnf;u

a&mufaeMuavNyD/ (xl;qef;aom tjcif;t&mwckrSm tzsm;aysmufaomtcgwGif uREkfyf\

yg;acsmif&dk;ESpfbufwdkUonf rdarG;wdkif;zarG;wdkif; r[kwfawmhyJ cyfum;um;jzpfvmonf[k

vlwdkif;u ajymavonf/) xdkuJUokdU cPcPwuf&mwGif jyKpkoltm;vkH;onf uREkfyf

aoacsawmhrnfxifMuí idkukefMuonfqdk\/ aemufqkH;ü uREkfyftm; rEÅav;aq;&kHBuD;okdU

ydkUMu\/ rydkUrDurl q&m0efac:í ukMuygonf/

odyfqdk;wJUiSufzsm;wJU

rEÅav;aq;&kHBuD;rSm xdkpOfu BuD;BuD;us,fus,f r[kwfao;/ Paying Ward ydkufqHay;

&aom 'kwd,wef; olemcef;rSm txufxyf qif0ifaqmifuav;wGif wnf&Sdí uREkfyfESifh

Akdvfujym; av;ig;a,mufrQom &Sd\/ ydkufqHray;&onfh Free Ward tcef;rsm;rSmvnf;

jrefrmvlem tvGefenf;í w&kwf ukvm; bdef;pm;rsm;avmufom &SdMu\/ ydkufqHay;&aom

tcef;rSm t&yfom;rsm;twGuf waeUwusyf? tpdk;&trIxrf;rsm;twGuf waeU&SpfyJrQom

ay;&onf/ aq;&kHokdUa&mufcgpü nwdkif;vkdvdkyif tzsm;BuD;í 106 'D*&D&SdNyD; owdr&ojzifh

nwdkif;yif OD;acgif;ay:okdU a&cJtdwfwif&onf/ waeUoü uREkfyf\vufrrS aoG;azmuf,l

oGm;jcif;udk odvdkufaomfvnf; bmvkyfrnfrodojzifh trSwfrJU aevdkufrd&m oli,fcsif;

armif&D (xdkpOfu NrdKUtkyfjzpfaeonf/) a&mufvmrS od&awmhonf/ armif&Donf vlemar;&ef

a&mufvmí uREkfyf\ckwifteD;wGif uyfvsufxdkifae&mrS acgif;&if;wGif csdwfxm;aom

pm&Gufudk jrifonfESifh xíMunfh\/ wzefjyefí xdkifaomtcgürl ukvm;xdkifudk cyfvSrf;vSrf;

- 162 -

Page 163: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

odkUa&GUNyD;rS xdkif\/ uREkfyfonf ol\tjyKtrludk owdjyKvdkufrdaomfvnf; rar;yJaeNyD;

oljyefoGm;aomtcgrS csdwfxm;aompm&Gufudk xíMunfh&m t*Fvdyfbmomjzihf þodkU a&;xm;

onfudk awGU&\/ (Malarial Parasites Of Malignant Type) touftEÅ&m,f

jyKwwfonfh iSufzsm;ydk;rsKd; awGU&onf qdkjcif;yifjzpfonf/ vu©PmrSm iSufzsm;ydk; trsKd;rsKd;

&Sdonfhteuf uREkfyf\aoG;ü awGU&aom ydk;rsKd;rSm txl;qdk;&Gm;onf qdkjcif;yif jzpfonf/

þwGifrS oli,fcsif;armif&D a&TUxdkifvdkufaom tjyKtrludk uREkfyfem;vnfawmhonf/ xdktcgrS

uREkfyf\tzsm;rSm iSufzsm;jzpfaMumif; uREkfyfod&í qnfBuD;okdUoGm;pOfu jcifudkufcJUcJU&jcif;

aMumifh jzpfaMumif;udkvnf; uREkfyfpOf;pm;rdonf/ tjcm;wcsufrSmvnf; jyif;xefaom

trsKd;tpm;[k qdkxm;jyefojzifh aocsifaoEdkifonf[k uREkyffod&jcif;yif jzpfonf/ ,cifurl

wufNyD; owdvpfbl;aomfvnf; teD;&Sdvlrsm;uom aornfavm xifMuonf/ uREkfyfurl

owd&aomtcg aowwfonf? aoEdkifonf[lí wcgrpOf;pm;rdyJ cyfayghaygh cyf&Tif&Tifom

aecJUygonf/ xdkUaMumifhrsm; toufcsrf;om&m&avoavm rajymwwfay/ 4if;pmudk

zwf&aom tcgrSpírl udk,fhudk,fudk awmfawmf av;av;pm;pm;vkyfí aevmygawmhonf/

okdU&mwGif e*dkuwnf;u cyfayghayghvlpm;rsKd;jzpfí Mumr&SnfvSyg/

ZGwf'&Gwf 0goem

þae&mwGif uREkfyf\ pdwfazmufjyefjcif;aMumifhayavm? wcgw&HwGif ZGwf'&Gwf vkyfcsif

wwfaom 0goemaMumifhayavm rajymwwf/ uREkfyfvkyfykHwckudk azmfjyygOD;rnf/ uREkfyfrSm

evHxpjzpfaomfvnf; aumif;aumif;BuD; tzsm;jywfao;[efr&SdonfESifh xrif;[if; rauR;

ao;yJ aygifrkefUESifh EGm;EdkUudkcsnf; pm;ae&\/ wa,mufwnf;qdkvQifvnf; atmifhtnf;Edkif

ygao;\/ ,ckrl emvHxlvsuf&SdMuonfh Adkvfujym;uav;rsm;u uREkfyfteD;wGif Muufom;

[if;ESifh xrif;pm;Muonfudk jrifae&í arx&Gef Matron AdkvfrBuD;tm; awmif;&m okH;&uf

avmufapmifhzdkU ajym\/ þwGif uREkfyf\ pdwfxJü igonf ,aeUn Muufom;pm;NyD;

aocsifao&ap? pm;jzpfatmifpm;rnf[k oEédXmefcsvkdufav\/ aq;&kHay:wGif rnfoltm;rQ

ckdif;p&mr&SdyJ ae&mwGif rnfodkUvkyfonf xifMuoenf;/ uREkfyfonf tdrfomokdU oGm;ra,mif

a,mifESifh aq;&kHtay:xyfrS qif;vmí aq;&kHa&SUü qdkufaom "mwf&xm;rsm;onf

aq;&kHvlemt0wftpm;ESifh wufvmaom uREkfyftm; jrifMuí wa,mufudkwa,muf

MunfhMu\/ uREkfyfurl rjrifcsifjyKí xdkifvdkufvm\/ aps;csKdteD; bDvrf; (xdkpOfu

cspfwD;wef;ac:onf/) okdU a&mufaomtcg "mwf&xm;ay:rSqif;NyD; qdwfom;uifESifh

Muufom;uif wrwfzdk;pD 0,f\/ xdkae&müpm;aomf anSmfapmfeHaevdrfhrnfqdkum rdbrsm;

wnf;cdkonfh aq;&kH0if;tdrfokdU ,loGm;NyD; tm;vkH;ajymifatmif xdkifí pm;vdkufonf/

- 163 -

Page 164: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

pm;NyD;onfhaemuf qefUiifqefUiifESifh aooGm;vQifvnf; uREkfyf aemifw&vdrfhrnfr[kwf?

taocHzdkU toifhjyifNyD;jzpf\/ þtjyKtrlrsKd; okH;Budrfxufrenf; uRekfyf\woufwmü

vkyfcJUbl;onf/

'l;axmufawmif;yef&jcif;

tHHUMovsuf&Sdaom rdbrsm;udk ESpfodrfhap&ef oifhawmfatmifajymí vufzuf&nfMurf; wc&m;

00BuD;aomufNyD;aemuf uREkfyfonf "mwf&xm;ESifhyif aq;&kHBuD;okdU jyefoGm;í acsmarmpGm

a&mufyg\/ vrf;c&D;üom acsmarmygonf/ arx&Gef AdkvfrBuD;ESifhrlum; tBuD;tus,fyif

racsmarmyg/ uRekffyfxGufoGm;onfrSm pkpkaygif; wem&DcJGcefU Mumvdrfhrnfjzpf&m xdktawm

twGif;ü q&mrBuD;onf cPcP vmíar;onf[k ujym;uav;rsm;u ajymMu\/ uREkfyf

rlum; tqlcHzdkU jyifNyD;jzpfaomaMumifh tvGeftrif; rwkefvIyfvSacs/ odkUaomf uREkfyfonf

þq&mrBuD;taMumif;udk rqGu odcJUygrlum; xGufaumif;rS xGuf0HUrnf xifonf/

qlvdkufykHum; yGufyGuf&dkufoGm;awmh\/ t*Fvdyfpum;vkH;&dk;&dk; tac:&SdorQ qdk;rdkufnHUzsif;

aom tjyKtrlESifh ywfouforQ ukefcJUygavNyD/ yxrü uREkfyfonf ]em;jyif tdwfr&Sdbl;} [k

oabmxm;um qlcsifwkdif;qlonfrsm;udk rxDw&Dvkyfae\/ AdkvfrBuD;onf uREkfyf\

cyfat;at;vkyfaeaom trlt&mudk jrifonfwGif omíqlvmNyD;vQif emrnf&dkif;rsm; ac:&kHESifh

rNyD;awmhyJ q&m0efBuD;udk wdkif&rnf? xdkrSwqifh uREkfyf\tvkyfXme rif;BuD;okdUvnf;aumif;?

0efBuD;okdUvnf;aumif; wkdif&rnf ponfrsm;jzifh qufvufqlyljcif;udk em;NiD;vmNyDjzpfí

rnfuJUokdU jyK&ygrnfudk pOf;pm;\/ uREkfyfonf tBuHwck&onfESifh q&mrBuD;tm;

vSrf;Munfhvdkuf&m tenf;qkH; rdcift&G,f&Sdaom rdef;rBuD;wa,muf jzpfaejcif;udk awGU&í

tdyf&may:wGif rxDw&Dxdkifae&mrS xNyD;vQif olUa&SUwGif 'l;axmufvsuf ]]uRefawmfrSm;ygw,f

tar? 'DtwGuf uRefawmf 0rf;enf;ygw,f? 'ghaMumifh uRefawmfwdkU Ak'¨bmomt& tESdrfhcsqkH;

jzpfwJUenf;eJU uRefawmf 0efcsawmif;yefygw,f tar}} [k qdkum vuftkyfcsDvsuf wu,fh

apwemESifh 0wfcsvdkufav\/ rdef;rBuD;onf uREkfyf\ &dk;om;ykH&aom tjyKtrludk jrifvdkuf&

onfESifhwNydKifeuf ol\yg;pyfrS a&&Gwfqlyljcif;rsm;rSm rD;udka&jzifh Nidrf;owfvdkufonfhES,f

csufcsif;&yfoGm;í uREkfyfrsufESmudk aphaphMunfh,if; trsufa'go ajyaysmufonfh vu©PmESifh

rqdkpavmufuav; NyKH;vmvsuf (That will do) ]]awmfavmufygNyD}} qdkum xGufoGm;

av\/ ujym;uav;rsm;vnf; tHUMoaomtrlt&mESifh uREkfyftm; Munhfvsuf&Sd&mrS

wa,mufu (That fellow is wise) ]]'Daumif awmfawmfynm&Sdw,f}} [k olwdkUtcsif;csif;

ajymavonf/ (olwdkU\pdwfxm;udk uREkfyfqifjcifvdkufonfhtcgwGif ]]yJGaumif;wck vufvGwf

oGm;onf}} [k atmufarhMuykH&onf/)

- 164 -

Page 165: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

acwÅ pdwfazmufjyefjcif;

wveD;yg; aq;&kHwufí usef;rmojzifh qif;vmaomtcg uREkfyfrSm (txufydkif;wGif tenf;

i,f a&;om;azmfjycJUonfhtwkdif;) ]b0ifjrifh} onfh cRwf,Gif;csufwck usef&pfcJUygonf/

okdU&mwGif þtaMumif;udk (b0ifjrifholwdkU\ xkH;pHtwdkif;) udk,fh[mudk,f odonfr[kwf?

aysmufoGm;aomtcgrS qifjcifjcif;tm;jzifh od&jcif;jzpfygonf/ xdkpOftcgESifh ywfoufí

&,fp&muav;rsm; jzpf&ykHudk azmfjyvdkygao;onf/ iSufzsm;aysmufí aq;&kHrSqif;vmNyD;

cGifhwv,lxm;onfh tcdkufwGif uRekfyfonf a&TrsufrSefwvuf (xdkacwfrSm a&TrsufrSefwyfvQif

*kPf&SdonfxifMuí bDatwdkif;vdkyif wyfMuNyD; &[ef;i,fuav;rsm;vnf; wyfcsifMuonf/)

cs,f&Dwkwfaumufwacsmif;? qdwfom;a&vuftdwfjzLwpkH (xdkacwfu Adkvfrrsm; pGyfMuonf/)

acgif;aygif;tvJvJ? (bDataygif;awmh rwwfao;? &efukefa&mufrS wwfygonf/) tqif

aMumifaom ydk;vkH;csnf? zJvkHcsnf tvJvJ (zJvkHcsnfrSm tvGefawmufajymifí þacwfwGif

a,musfm;rsm; r0wfMuawmhay/) aumif;ayhqdkonfh quúZkH; (Sexone) bGwfzdeyf (xdkacwfü

vlwa,mufESifhwa,mufonf tjcm;t&mudk rMunfh? zdeyfudk a&S;OD;pGm vSrf;Munfhonfh

wdkifatmif zdeyfaumif;NydKifMuaom acwfjzpfonf/ wenf;qdkaomf zdeyfaumif; pD;EdkifrS

acwfrDonf[k ,lqMuonf/) &SyftuFsD vufrma<uwdkuf? pdwfwkvkyfxm;onfh zvf

&SyfMu,foD;? acgif;aygif;p &Snf&Snf? ydk;tppf ajctdwf? qwfcsouúvyf eufjyma&mif

aumif;aumif; ponfwdkUudk tvJvJ 0wfqifí vrf;avQmufavonf/ qdwfom;a& vuftdwf

jzLrSwyg; tjcm;aom t0wftpm; tjyiftqifrSm ravsmfonfr[kwf? olUacwfwGif a&SUqkH;rS

ajy;jcif;rQom jzpfaomaMumifh uREkfyftaMumif;udk wavQmufvkH; odolrsm;u NyKH;Muaomfvnf;

w&HpH vlrsm;url armfhíMunfhMu&onf/ t0wftpm;wGifomru pdwfxJuvnf; igvkyfvQif

bmrqdkatmifjrif&rnf[k xifjrifvsuf&Sd&m pHa'0Dudk &J&JMunfhí NyKH;jcif;twGufaMumifh rdcif

xHodkU vmNyD; idk&SmykHudkvnf; txufwGif azmfjycJUygNyD/ xdkpOftcgu pHa'0DESifh ESruav;wdkU

,OfxdkifaeMuonfh tcGifhta&;rsKd; BuKH&vQif 0ifíar;&kHomru vufudkyif qJG0HUvdrfhrnf

xifonf/ odkUqdkvQifvnf; atmifjrifrnfjzpfaMumif;udk aemuftaMumif;t&mrsm;u oufao

cHvsuf&Sdonf/

rdwfaqGopfrsm;

- 165 -

Page 166: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

&,fp&mwck jzpf&ykHudk azmfjyvdkao;onfrSm uREkfyfonf &efukefokdU rif;BuD;ESifh a&mufcJUpOfu

ausmif;aebuf oli,fcsif;rsm;jzpfonfh armif&D (puf&Sifw&m;olBuD; jzpfvmonf/) udk0ifharmf

(opfawm0efaxmuf jzpfvmonf/) udkzl;ndK (aiGwdkuf0efaxmuf jzpfvmonf/) wkdUtm;

4if;wkdU\ ausmif;odkUoGm;í awGUbl;\/ udk0ifharmfrSm r*dkvrf; wdkufcef;wckwGif udkxGef;&Sdef?

udkuGef; wnf;[laom (bDattwef;wGif oifvsuf&Sdonfh) ausmif;om;ESpfa,mufESifhtwl

tcef;iSm;í aexdkifvsuf&Sd&m udk0ifharmfu rdwfqufay;jcif;aMumifh xdkvlESpfa,mufESifh uRekfyf

oduRrf;&kHru uREkfyf &efukef&SdcdkufwGif cPcPawGUí twlvnfywfMubl;onf/ xdkvl

okH;a,mufvkH;rSm uREkfyfESifhtwl 9wef; wESpfwnf; atmifcJUolrsm; jzpfonfhtavsmuf

udk0ifharmfu uREkfyftm; xdkvlESpfa,mufESifh rdwfqufay;&mwGif uREkfyfrSm olwkdUuJUokdU

aumvdyfausmif; ra&mufaomfvnf; tvGefpmzwfolwa,muf[lí ajymMu\/ þwGif

udkxGef;&SdefESifh udkuGef;wkdUonf rEÅav;om;wa,mufudk ]qwf} Munhfvdkuf&OD;rnf [laom

&nf&G,fcsufjzifh t*Fvdyf0w¦KBuD;rsm;ESifhywfoufí uREkfyf\ t,ltqrsm;udk wD;acguf

pkHprf;Mu\/ uREkfyfuvnf; olwdkU\ bDattwef;pmrsm;udk roif&bl;ojzifh ruRrf;usif

aomfvnf; t*Fvdyf0w¦Krsm;ESifh ywfoufírl &G,fwlvQifraMumuf[k udk,fh[mudk,f ,kHMunf

pdwfcsxm;onfhtavsmuf (bDat ausmif;om;awGqkd&kHESifh) &GHUaMumufjcif;r&SdyJ &J&Jwif;wif;

xifjrifcsifay;awmhonf/ olwkdUzwfbl;onfh pmtkyfrsm;udk uREkfyf tm;vkH;vdkvdkyif zwfbl;í

uREkfyfzwfbl;aom pmtkyfrsm;taMumif;udk wD;acgufMunfhaomtcgürl olwdkUu ]]uRefawmf

wdkUu ausmif;om;awG &Sdygao;w,fAsm? cifAsm;vdk pmpkHatmif rzwf&ao;ygbl;? ausmif;pm

uvJ wzufudk;As}} [k ajymMuavonf/ rnfodkUyifjzpfap udk0ifharmfu ]]usKyfwdkU rEÅav;om;

u racbl;As}} [k ajymvdkuf&mwGif xdkvlESpfa,mufu vIdufvSJpGm 0efcHMuygawmhonf/

(xdkacwfurl pmorm;csif; qkHrdMuí ESD;aESmwdkufqdkifMunfh&mwGif t*Fvdyf0w¦KBuD;rsm;

(Classics) pkHpkHvifvif zwfbl;olrSm *kPfBuD;wckjzpfavonf/ xdkrQru 4if;pmtkyfrsm;ESifh

ywfoufí awmfawmf ajcajcjrpfjrpf&Sdatmif xifjrifcsuf ay;wwfjcif;rlum; {&mr*kPfBuD;wck

jzpfygawmhonf/ xdkvlESpfa,mufteuf udkuGef;rSm aemifwGif bdvyfrS 0wfvkHjzpfvmí

udkxGef;&SdefrSm rEÅav;NrdKU Ak'¨bmomausmif;tkyfBuD; jzpfvmygonf/)

b0ifjrifhaomfvnf; rqdk;vS

]b0ifjrifh} vsuf&Sdaomtcsdefu uREkfyfonf pHa'0DwdkUt&yfrS vrf;avQmufjyefvmí Ak'¨bmom

ausmif;teD;okdU a&muf&mwGif ausmif;tkyfjzpfaeaom udkxGef;&Sdefudk owd&onfESifh EIwfquf

OD;rnf[k csKd;0ifcJU\/ tcsdefrSm ausmif;tm;csdefjzpfonfESifh ausmif;tkyfBuD;ESifh tjcm;q&mrsm;

onf tcef;wcef;wGif twlwuG xdkifvsuf&SdMuí udkxGef;&Sdefu q&mrsm;tm; vufcsmay;

- 166 -

Page 167: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

aeonfhvu©Pm &Sd\/ uREkfyfonf a&TrsufrSef? wkwfaumuf? vuftdwfjzL wdkUESifhwuG

0wfaumif;pm;vS0wfvsuf ]quúZkH;} zdeyfudk &J&Jeif;um 0ifoGm;&mwGif udkxGef;&Sdefonf

&efukefü awGUcJUpOfu ]udkazodef;} ESifh rwlaomaMumifh ,D;wD;,m;wm;jzpfí ai;Munfh

aeao;\/ þwGif uREkfyfu vuftdwfwbufudkcRwfum ]]udk,fhvl usKyfudkrrSwfrdbl;vm;?

azodef;avAsm}} [k t*Fvdyfvdkajymvsuf vufudkqefUwef;ay;vdkuf&m udkxGef;&Sdefonf uysm

u,m xvmí uREkfyf\vufudk 0rf;omtm;& qGJvIyfav\/ xdkUaemuf uREkfyftm; ae&m

xdkifcif;ay;í udk0ifharmftaMumif;? udkuGef;taMumif; ponfrsm;udk t*Fvdyfvdk ajymMuav&m

udkxGef;&Sdefu wcsufwcsufwGif jrefrmvdk nSyfaomfvnf; uREkfyfu jrefrmpum; vkH;0

rokH;aomaMumifh olvnf; t*Fvdyfvdkcsnf; ajym&awmhonf/ ausmif;q&mrsm;rSm uREkfyfESifh

tm;vkH; odMuolrsm;jzpfí uREkfyfvkyfykHawGudk yg;pyfa[mif;avmif;ESifh ai;Munhfvsuf&SdMu&m

uRekfyfu wa,mufwavtm; OD;acgif;qwfvsuf EIwfqufonfwGif udkxGef;&Sdefu 4if;wkdU

bufodkUvSnfhNyD; ]]aemufrS qufajymMuao;wmaygh q&mwdkU}} [k qdkum oGm;cGifhjyKvdkuf

av\/ uREkfyfESifh udkxGef;&SdefwkdUvnf; ausmif;wufcsdefwdkifatmif qufvufí t*Fvdyfvdk

ajymvsuf&SdMu&m ausmif;q&mrsm;rSm pyg;BuD;a>rnIdUaom ,kefrsm;uJUokdU tcef;jyifbufrS

w&pfoDoDvkyfum uReftm; MunhfvdkufMu? olwkdUtcsif;csif; MunhfvdkufMu? wD;wdk;pum;

ajymvdkufMu vkyfaeMuavawmhonf/ ausmif;wufcsdefwdkifcgrS uRekfyfu udkxGef;&Sdeftm;

pwdkifusus vufqGJEIwfqufí xGufvmcJUav&m ausmif;q&mrsm;rSm rsufvkH;rsm; jyL;Mu&

onfESifhyif rsufpdemMurnfudk pkd;&drf&ygao;onf/ olwkdUonf ausmif;0if;xJrS xGufvmaom

uREkfyftm; rsufpdwqkH; &yfMunfhaeMujcif;udk uREkfyfu vSnfhMunfhojzifh jrifcJU&ygao;onf/

ukdxGef;&Sdefu tuJcwfykH

txufyg tjzpftysufwGif ausmif;q&mrsm; (ausmif;aebuf oli,fcsif;rsm;vnf; yg0if

onf/) ESifh ausmif;tkyfBuD; OD;xGef;&SdefwdkU\ trlt&mrsm;ESifh ywfoufí uREkfyftzdkU

pOf;pm;p&m oifcef;pm,lp&mrsm; yg&SdonfjzpfaomaMumifh uREkfyf\rSwfwrf;udk 7 ESpfcefUrQ

acwfausmfvTm;í 4if;wdkUtaMumif;udk qufvufazmfjyvdkayao;onf/ OD;xGef;&SdefESifh cGJcGmí

xGufvmaomtcsdefürl uRekfyfrSm ]b0ifjrifh} a&m*gt&Sdef &Sdaeao;onfjzpfaomaMumifh

OD;xGef;&Sdef\ rsufESmxm;udk vnf;aumif;? ausmif;q&mrsm;\ rsufESmxm;udkvnf;aumif;

uREkfyf owdjyKrdaomfvnf; ]'DvlawG ighudk awmfawmfvefUoGm;Muonf? tHUMooGm;Muonf?

rSwfava&mh[? ightaMumif; odMuava&mh[} ponfrsm;jzifh udk,fh[mudk,f tvGef auseyf

vmcJUygonf/

- 167 -

Page 168: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

OD;xGef;&Sdef\ rsufESmxm;ü uRekfyfudk aumif;pGm em;rvnfonfh vu©PmrsKd; wcsufwcsuf

awGU&aomfvnf; uREkfyf\pdwfxJu ]]em;rvnfr&SdygeJUq&m? 'Dazodef;rS azodef;tppfyg}} [lí

tajzay;vsuf&Sd\/ &J&Jwif;wif; oGufoGufvufvuf ajymjcif;rSwyg; uREkfyf\pum;rsm;rSm

trSm;ygonf rqdkEdkifaomaMumifh OD;xGef;&Sdefonf uRekfyf\ rsufESmxm;t"dyÜm,fudk vufcHí

þESpfESpfcefUtwGif; onfvlwa,muf onfavmuf wkd;wufvm&acsoavm[k pOf;pm;jcif;

udkyif uREkfyfjrifEdkifonf/ yxrwGif olUtzdkU jyóemjzpfí aemufqkH;wGif uREkfyftm; txuf

ygtwdkif; vufcHjcif;udk uREkfyfjrif&onf/ Oyrm xdkpOfu bm;rm;u&pfwpf (Burma Critic) owif;pmt,f'DwmtrI jzpfvsuf&Sd&m 4if;trItaMumif;udk ola&muREkfyfyg owif;pmwGif

vkdufí zwfxm;ojzifh aqG;aEG;Mu&mwGif uREkfyfu uREkfyf\xifjrifcsufudk &J&JBuD; ajymcs

vdkufojzifh oltHUtm;oifhoGm;jcif;udk uREkfyf owdjyKvdkufrdonf/ uREkfyf ]b0ifrjrifh} rDu

þpdwful;rsKd; &Sdcsif&Sdrnf jzpfaomfvnf; xdkuJUokdU &J&Jwif;wif;ajym0HUrnfr[kwf? aemifwGif

b0ifjrifhaysmufí uREkfyfajymcJUonfh xifjrifcsufudk jyefvnfokH;oyfaomtcg ]tom;vGwf}

r[kwf? taMumif;tusKd; tquftoG,f tawmfjynfhpkHjcif;udk awGU&ojzifh udk,fh[mudk,f

csD;rGrf;&OD;rnfuJUokdU awGU&ygonf/

aemufwzef awGUjyefjcif;

1919 ckESpf aEG&moD ausmif;ydwf&ufwGif Ak'¨bmom ausmif;q&mwpkonf &efukefNrdKUokdU

a&mufvmMuí uREkfyf&Sdaeaom ol&d,wdkufodkU 0ifvmMuNyD;vQif vGefcJUaom 7ESpfcefUu

OD;xGef;&SdefESifh uREkfyf Ak'¨bmomausmif;ü awGUMuykHtjcif;t&mudk tm;&yg;& csD;usL;ajymqdk

Muavonf/ vu©PmrSm uREkfyf\ oli,fcsif;rsm;jzpfMuaom xdkausmif;q&mrsm;onf

ausmif;tkyfopf OD;xGef;&Sdef bDattm; tvGefaMumuf&GHUav;pm;aeMu&aomtcsdef jzpfykH&onf/

(xdktcsdefwGif bDat&Sm;ao;aomacwf jzpf\/) 4if;ausmif;q&mrsm;onf xdkpOfu 6 vcefUrQ

uREkfyfü ]b0ifjrifh} aecJUjcif;udk vkH;0rodMuacs/ olwkdU\rsufpdü 9 wef;rQomatmifí

pma&;wa,mufrQomjzpfaom uREkfyfu olwkdU\ emrnfBuD;ausmif;tkyfBuD;udk &J&Jwif;wif;

0ifNyD; t*Fvdyfvdk ]qwf} 0HUjcif;twGuf r,kHEdkifavmufatmif tHUMoMuavonf/

q&mwa,muf/ /]]usKyfwdkUawmh cifAsm;vkyfoGm;vdkufykHudk oabmusvdkufwmAsm? ckxufxd

ajymvdkUrqkH;bl;? 0wfxm;vkdufykHuvJ wu,fhzuf&SifyJ? cifAsm; t*Fvdyfpmawmfwmuawmh

usKyfwkdUodygw,f? EdkUayr,fh [dkaeUuawmh rxpfraigheJU *dkufeJUqdkufeJU [efeJUyefeJU pum;vkH;

ajymifajymifawG a&G;NyD; ajymoGm;vdkufwmrsm; usKyfwkdUjzifh odyftm;&wmyJ? OD;xGef;&Sdefu

atmufom;udk;As? usKyfwdkUu a[m'g rEÅav;om;uG vdkUawmif atmfvkdufcsifw,f}}

- 168 -

Page 169: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

wa,muf/ /]]aeygtkH;As? cifAsm;u oleJU b,fwkef;u awGUbl;vdkUvJAs}}

uRekfyf/ /]]rif;BuD;eJU e,fvSnfh,if; &efukefqif;oGm;Muwkef;uygyJ}}

wa,muf/ /]]b,fESpfcgavmuf awGUbl;xm;vdkUvJAsm}}

uREkfyf/ /]]rrsm;vSygbl;? ESpfcgavmufygyJ}}

]]wa,muf/ /]]'geJUrsm;Asm? wu,fh ausmif;aebufoli,fcsif; usaewmyJ? usKyfwkdU

q&mBuD;udk cifAsm;vdk NydKifbufEdkifwJUvl rEÅav;rSm wa,mufrS ray:vmao;bl;As}}

wa,muf/ /]][kwfw,fAs? cifAsm;vl [dkaeUu EIwfawmfawmfwGefUw,f? cifAsm;udk rvTrf;

Edkifbl;? usKyfwkdUu auseyfvdkufwmAsm}}

(trSefrSm OD;xGef;&Sdefum; vloGufwa,muf jzpfygonf/)

uREkfyfonf ausmif;q&mrsm;tm; w&kwf[dkw,fwckü xrif;weyf auR;vdkuf&m awmifa&muf

ajrmufa&muf ajym&mrS OD;xGef;&SdefESifh uREkfyftaMumif;okdU cPcP vSnfhívmMuygao;onf/

uREkfyfonf pmzwfy&dowftm; ]b0ifjrifh} cJUbl;jcif;udk azmfxkwfajymjyaomfvnf; ausmif;

q&mrsm;tm;rlum; todray;cJUyg/ 4if;wkdUteuf wa,mufwavrQonf þpmudkzwf&vQif

&,fcsifrnfjzpfaomfvnf; uREkfyf trSwf&oavmufrSm wa,mufrusef uG,fvGefukefMu

&SmavNyD/

OD;xGef;&S defESif h awGUjyefjcif;

4if;ESpf aemufydkif;avmufwGif OD;xGef;&Sdefonf (]oajyEkcsdef wif&efqif&ef yef;awGu rsm;vdkuf

ygbdoESifh? azyk&Sdef t*Fvef eef;ajroGm;wkdUrSmawmh} [lonfh rpöwmarmifrIdif;? ,ck ocif

udk,fawmfrIdif;\ av;csKd;BuD;t&) rEÅav;rS &efukefodkU qif;vmí uREkfyfESifh 0dkiftrfbDat

toif;wdkufwGif waeU awGUMu\/ olonf uREkfyftm; a&S;utwkdif; vIdufvSJpGm awGUqkHí

pum;ajymMuav&m (uREkfyfrSm ]b0ifjrifh} aysmufaeNyDjzpfí uREkfyf\ trlt&m ajymif;vJjcif;udk

rnfodkUavenf;[k tuJcwf\/) uREfkyfrSm Ak'¨bmomausmif;ü awGUpOfuuJUokdU &J&J0HU0HUr&SdyJ

cyfwGefUwGefUjzpfaeonf[k olxifykH&\/

- 169 -

Page 170: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

xdktcsdefwGif uREkfyf\ q&morm;ozG,fjzpfaom OD;bazESifh olonf wef;wljzpfaeí uREkfyfu

atmufusvsuf&SdaomaMumifh wGefUonf[k olu ,lqoavm rajymwwfay/ trSefrSm uREkfyfü

]b0ifjrifh} aysmufNyD; ]ykHrSef} twdkif; jzpfaeaomaMumifhrQom jzpfygonf/ OD;xGef;&Sdefonf

uREkfyfESifh ta&mw0ifjzpfatmif BudK;pm;ao;aomfvnf; uREkfyfü wGefUqkwfrI&Sdjcif;udk ol

jrifonfESifh aemufqkH;wGif vufavQmhvdkufygavawmhonf/

jyefajymif;awG;ac:csufrsm;

xdknOhfü uREkfyfonf udkxGef;&SdefESifhjzpfap? tcsKdUvlrsm;ESifhjzpfap awGUqkHqufqH&mrsm;wGif

]OD;acgif;vQLd;} rdwwfjcif;udk udk,fh[mudkodí rausreyf&SdonfESifh rdrd\ woufwm

aemufaMumif;udk jyefajymif;qifjcif okH;oyfrdygawmhonf/ rnfodkUaom vlpm;rsKd;tay:ü

uREkfyf ]OD;acgif;vQLd;} wwfygoenf;[k ppfaq;vkdufonfhtcg ydkufqH&Sdolrsm;vnf; r[kwf?

&mxl;BuD;rsm;vnf; r[kwfao;/ A[kokw jynfhpkHvSygonf qdkolrsm;vnf; r[kwfao;/

OmPfaumif;olrsm;vnf; r[kwfao;/ &efukefaumvdyfü ynmoifcJUí bDatatmifcJUMu

olrsm; jzpfonf[k ppfxkwfEdkifcJUygonf/ ]]&efukefaumvdyfü ynmoifcJUí bDatatmif

olrsm;}} [laom pum;udk oD;jcm;cGJxkwf azmfjyvdkufjcif;udk owdjyKMuapvdk\/ &efukefü

xdkacwfu &efukefaumvdyf? *syfqifaumvdyf[lí ESpfausmif; &SdcJUbl;&m uREkfyfonf *sifqif

ausmif;xGuf bDatxuf &efukefaumvdyf bDatrsm;udk ydkí ]OD;acgif;vQLd;} rd\/ aumvdyfodkU

ra&mufbl;yJ tvGwfynmoiftjzpfESifh bDatatmifMuonfh oli,fcsif;rsm;vnf; &SdMuyg\/

uREkfyfonf 4if;wkdUtm; ]OD;acgif;vQLd;} jcif;udk rawGU&yg/ okdUqdkvQif oluawmh &efukef

aumvdyf ausmif;xGufjzpfí ]OD;acgif;vQLd;} &rnf? oluawmh tvGwfynmoif tjzpfESifh

atmifaom bDatjzpfaomaMumifh ]OD;acgif;vQLd;} p&m rvdk[lí wrifwum wGufudef;ESifh

jyKvkyfjcif;um; r[kwf&yg/ uREkfyf\rsufpdü vlykHvlyef;ESifh [efyeftaetxm; uGmjcm;jcif;udk

awGU&í (Unconsciously) tvdktavsmuf wGefUrdjcif;rQom jzpfygonf/

aumvdyfcsif; uGmjcm;ykH

þtaMumif;udk xif&Sm;ap&ef udk,fawGUtjzpftysufwckudk azmfjyyg&ap/ rif;BuD;\

awmvdkufpma&;tjzpfESifh &efukefokdU qif;oGm;pOf a&Twd*kHbk&m;ajc&if;wGif bkef;BuD;ysH

tBuD;tus,fwck&Sd&m xdknOfhwGif uREkfyfonf *syfqifaumvdyfausmif;om; oli,fcsif;rsm;

- 170 -

Page 171: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

jzpfonfh armif&D? udkzl;ndKwdkUESifhtwl bkef;BuD;ysHokdU oGm;\/ yJGxJwGif udk0ifharmf? udkuGef;?

udkxGef;&SdefwdkUvlpkESifh qkHrdMu\/ 4if;wdkUonf &efukefaumvdyfausmif;om;rsm; jzpfMuav&m

udk0ifharmfrSm uREkfyfwdkUvlpkESifhtwl rEÅav;atbDtrfausmif;xGufjzpf\/ udk0ifharmfrSwyg;

4if;wkdUtm;vkH;rSm bDatqDeD,m twef;om;rsm; jzpfMuavonf/ uREkfyfrSmrl udkuGef;?

udkxGef;&SdefwkdUESifh awGUbl;NyD;jzpfMuí rdwfquf&efrvdkyJ udk0ifharmfu *syfqif ausmif;om;rsm;

jzpfMuonfh armif&DESifh udkzl;ndKwdkUtm; udkuGef;? udkxGef;&SdefwkdUESifh rdwfqufay;\/ xdkESpf

a,mufteufwGif udkuGef;onf pwdkiform;wa,muf jzpfav&m bDattwef;om;csif;

wlaomfvnf; *syfqifausmif;om;rsm;jzpfonfh armif&DESifh udkzl;ndKwkdUtm; (Patronising airs) ,Of,Ofaus;aus;uav;ESifh txufpD;oHrsKd;jzifh pum;ajymavonf/ (OD;baz

0efBuD;jzpfpOfu ol\owif;pmuGefz&ifhokdU wufMuolrsm;teufwGif 'D;'kwfOD;bcsKdESifh uREkfyf

yg0ifav&m uGefz&ifhNyD;í ESpfa,mufom; vefjcm;ESifh jyefvmMu&mwGif OD;bcsKdu uREkfyftm;

4if;tcsKd;rsKd;vkyfonfESifh uREkfyfu rcHcsifaMumif; jyvdkufojzifh OD;bcsKd wefUíoGm;bl;onf/

cifrifrIum; avsmhyg;avNyD/ okdUaomf uRekfyf *&krpdkufacs/) ausmif;om;csif; rdwfqufay;NyD;

aemuf twlavQmufMuzdkU udk0ifharmfu ac:&mwGif uRekfyfonf udkuGef;\ ]ESdrfayguf} uav;

rsm;udk rBudKufaomfvnf; (uRekfyfudkr[kwf? *syfqifausmif;om;rsm;udk &nf&G,fonf/) rEÅav;

om;csif;jzpfaom udk0ifharmfudk tm;emonfESifh cyfwGefUwGefUjzpfaeonfh *syfqifausmif;om;

ESpfa,muftm; uREkfyfu wdkufwGef;um twlavQmufMuav\/ armif&DrSm pifppftm;jzifh

vlnHUwa,mufr[kwf? tvGefoGufvufol jzpfonf/ okdU&mwGif &efukefaumvdyfausmif;om;

ESpfa,mufESifh qkHrduwnf;u EIwfqdwfoGm;NyD; ]]qifjzLrsufESm qifrJrMunfh0HU}} qdkaom

pum;ykHtwdkif; ZufusKd;rwwf jzpfaeavNyD/ e*dkurS cyf&dk;&dk;&Sdaom udkzl;ndKrlum; ajymzG,f&m

r&Sdawmhay/

þtawmtwGif;ü udkuGef;onf udkxGef;&Sdeftm; ,cifuJUodkU t*Fvdyfvdk rajym? ygVdvdkdcsnf;

ajymavawmhonf/ (*syfqifaumvdyfwGif ygVdroif? avm*spfomoif\/) {nfhcHr@yfrsm;

teD;odkU csOf;uyf&mwGifvnf; [dku udkuGef;? 'Du udkxGef;&Sdef ponfjzifh [pfatmfac:iifMu&m

bDataygif; t0ga&mif aoG;wlarG;wl qifxm;Muaom þvlESpfa,mufrSm acgif;aygif;p

uav;awG wvlvlESifh ajcaxmufuav;awG ajrmufawmufajrmufawmuf jzpfaeMujcif;udk

uREkfyfjrifrdonf/ {nfhcHr@yf wckESpfckwGif olwdkUESifhtwl0ifí csKdyJGcsOfyJGrsm; pm;aomufMu

NyD;aemuf (*syfqifaumvdyf ausmif;om;ESpfa,mufum; vufzsm;ESifhrQ rwdkU&SmMuacs/)

uREkfyfonf tajctaeudk oabmrusyJ þvlESpfa,mufudk oem;onfESifh wwd,r@yfodkU

0ifrnftjyKwGif uREkfyfuyif EIwfqufí cGJxGufvmMuygawmhonf/ (1914 ckESpfuvnf;

uREkfyfonf a&eHacsmif;rS &efukefodkU oabFmjzifhvdkufyg&mwGif &efukefaumvdyfrS bDat

atmifNyD;olwa,mufESifh *syfqifaumvdyfrS bDatwa,mufonf uREkfyfESifhtwl c&D;onf

tjzpf ygvmMuí tvm;wltjzpfrsKd; cyfqifqifBuKH&bl;&m tao;pdwfazmfjy&ef rvdkawmhyg/)

- 171 -

Page 172: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

uREkfyfqdkvdkjcif;rSm xdkacwfü &efukefaumvdyfausmif;xGufonf *syfqifaumvdyfausmif;xGuf

xuf (ynmwwfrwwf tyxm;í) OD;acgif;axmifjcif;udk awGU&onf/ OD;acgif;axmifjcif;

onf (yvTm;jcif;udk rqdkvdk) ]OD;acgif;vQLd;} jcif;xuf BuD;yGm;a&;twGuf taxmuftyHU

jzpfjcif;udk uREkfyfawGU&onf/

uREkfyf\ csKdUiJUcsuf

OD;xGef;&SdefESifh 0dkiftrfbDatwGif awGUcJU&aomnü uREkfyfonf rdrd\ ]OD;acgif;vQLd;} jcif;udk

qifjcifokH;oyfaomtcg igonf olwkdUvdk ajymwwfonf? olwkdUvdk a&;wwfonf? olwkdUvdk

0wfwwfonf? olwkdUvdk A[kokw&Sdonf/ okdUygvsuf tb,fhaMumifh ]&GHU&oenf;} [k

ppfaq;vdkufonfwGif tajzxGufvm\/ tajzum; olwdkUuJUodkU bDatatmifvufrSwf

r&SdaomaMumifh r[kwf/ olwkdUuJUodkU &efukefaumvdyfausmif;ü raecJU&aomaMumifhjzpfonf[k

oabmaygufvmygawmhonf/ xdkuJUokdU oabmaygufvm&jcif;rSmvnf; a&Twd*kHbk&m;ajc&if;

bkef;BuD;ysHü armif&DwdkUvlpkESifh OD;xGef;&SdefwdkUvl[k qkHrdMujcif;udk pOf;pm;rdaomaMumifh jzpf

avonf/ *syfqifaumvdyf aebl;olrsm;u &efukefaumvdyf aebl;olrsm;tm; ]OD;acgif;vQLd;}

onf qdkvQif rnfonfhaumvdyfrS raebl;olwa,mufonf (rdkuf&l;&Jrsm;rSwyg;)

]OD;acgif;vQLd;} Mu&rnfrSm "r®wmwckozG,f uREkfyfjrifvmygonf/ þwGif uREkfyfonf

aumvdyfausmif; raecJU&bl;onfhtwGuf yxrtBudrf 0rf;enf;&aumif;rSef; odvmyg

awmhonf/

a&S;aumvdyfESif h acwfwuúodkvf

tu,fí uREkfyfonf aumvdyfausmif;ü av;ESpfcefUaecJU&bl;onf qdkygpdkU/ (uREkfyf

qnf;yl;xm;cJUonfh A[kokwrsm;udk axmufxm;aomtm;jzifh) ,ckxufydkNyD; wwfaumif;rS

wwfayvdrfhrnf/ (þtaMumif;udk armif&DESifh udk0ifharmfwdkUuvnf; xkwfazmf0efcHNyD;jzpf&m

udk0ifharmfurl ol\ txuft&m&SdxHodkU wifydkU&rnfh ta&;BuD;aompmrsKd;udk uREkfyftm;yif

a&;cdkif;bl;ygonf/) okdUjzpfvQif aumvdyfausmif; aebl;jcif;tm;jzifh uREkfyftzdkU rnfodkUaom

tusKd;aus;Zl; xl;xl;jcm;jcm; jzpfay:EdkifzG,f&m &Sdygoenf;/ &Sdonf? trsm;BuD;&Sdonf[k

uREkfyfoabmaygufvmonf/ uREkfyf\ vuf&SdcsKdUiJUcsufrSm aumvdyfausmif;\ ]av}

(Atmosphere) udk av;ESpfavmuf r&SLcJU&jcif;yif jzpfavonf/ xdkUaMumifhvnf; oufwl

- 172 -

Page 173: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

&G,fwl bDatrsm;ESifh ,SOfvdkufvQif uREkfyf OD;acgif;vQLd;rdjcif; jzpf\/ igonf olwkdUuJUokdU

aumvdyfü raecJU&í nHUonf[k udk,fh[mudk,f owd&aeaomaMumifh r[kwf? aumvdyf ]av}

(ywf0ef;usif) ESifh rxdawGUcJU&onfhtwGufaMumifh ajyajyjypfjypf [efyefrsKd; (Easy Manners) r&SdyJ ]cyfaxmifhaxmifh} jzpfae&jcif;udk qdkvdkonf/ aumvdyfausmif;ü av;ESpf

aebl;aom vlwdkif;onf ajyajyjypfjypf jzpfvmawmhonf[k qdkvdkjcif;um;r[kwf? okdUaomf

rae&rDuxuf wkd;wufvmjcif;&Sdonfudk uREkffyf Budrfzefrsm;pGm avhvmawGU&Sd&onf/

þtaMumif;udkodvQif udk,fhudk,fudk jyKjyif,lEdkifonf r[kwfygavm[k ar;zG,f&m&Sd\/

rjzpfEdkif[k uREkfyfu tajzay;vdkonf/ Oyrm aq;&nfrpdrfcJU&aom om;a&pdrf;onf

b,fawmhrS El;El;eyfeyfr&SdyJ uRyfqwfqwf jzpf&rnfuJUodkUyif aumvdyfausmif;\

taqmufttkHonf vnf;aumif;? jrufcif;ESifhwuG ajr,muGufvyfrsm;onf vnf;aumif;?

q&mrsm;\ trlt&monf vnf;aumif;? atmufwef;ausmif;om;rsm;xuf (tenf;ESifhtrsm;)

oyfoyf&yf&yf&Sdol tcsif;tcsif; qufqHMu&jcif;onf vnf;aumif;? rdrdwdkUwawGonf

omreft&yfom;rsm;xuf omonf[laom pdwfxm;rsKd; tcgcyfodrf; &SdaeMujcif;onf

vnf;aumif; i,f&G,folrsm;tzdkU&mü pdwfBuD;0ifjcif; (aumif;aomt"dyÜm,fESifh okH;onf/)

jzpfapEdkifonf[k uREkfyf,kHMunfonf/ (þacwf wuúodkvf ausmif;olausmif;om;rsm;onf

]aomauma&maum} jzpfaeaomaMumifh OD;xGef;&SdefESifh OD;uGef;uJUodkUaom a&S; &efukefaumvdyf

ausmif;om;rsm;vdk þudpöwGif rrSDawmhyJ &Sdcsif&Sdrnf/ odkU&mwGif omref t&yfolt&yfom;

rsm;xufrlum; omvsufyif&Sdonfudk uREkfyffawGU&onf/) uREkfyftzdkU&mü þcsKdUiJUcsufaMumifh

]OD;acgif;vQLd;} csifaom pdwf"mwf (Inferiority Complex) 0ifvmonf[k qdkvdkygonf/

OD;acgif;rvQLd;yJ OD;acgif;axmifjcif;onf [efBuD;yefBuD;vkyfjcif;ESifh ra&maxG;apzdkU owdjyK

apvdkonf/ [efBuD;yefBuD;vkyfjcif;onf raumif;? OD;acgif;axmifjcif;onf aumif;onf[k

qdkvdkygonf/

om"kac:&jcif;

xdknwGifrS uREkfyfonf rnfonfhenf;ESifhrQ jyefír&Edkifawmhonfh tcGifhta&; qkH;&IH;rIudk

vIdufvSJpGm ESajrmrdygawmhonf/ okdUaomf aumvdyfausmif; raeEdkifjcif;rSm uREkfyf\tjypf

r[kwf? twdwfuH\ nHUzsif;rIjzpfonf[k qkH;jzwfvkdufojzifh 0rf;enf;avmufatmif r&Sdyg/

twdwfuHudkcsNyD; 0rf;enf;jcif;onf uREkfyf\0goemr[kwfyg/ xdkUaMumifhvnf; uREkfyfonf

tjcm;vlrsm;xuf vlvm;ajrmufuwnf;u pdwfqif;&JrI enf;cJUygonf/ awG;NyD;aqG;jcif;[lí

tvGefenf;jcif;udk qdkvdkygonf/ xdkpOfu uRekfyfonf 'kwd,tdrfaxmifESifh om;uav;

- 173 -

Page 174: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

wa,muf &cJUNyDjzpf&m? 4if;udk rnfonfhenf;rqdk wuúodkvfodkU ydkUjzpfatmifydkUNyD; 4if;\

wdk;wufrIrsm;udk apmifhMunfhavhvmrnf[líyif qkH;jzwfcJU\/ odkU&mwGif uREkfyf\ tdrfaxmif

a&; tqifrajyrIaMumifh om;uav;rSm 10wef;ESifh tvkyfvkyf&NyD; (1956 ckESpfwGif zqyv

tpdk;&u uREkfyftm; axmifxJydkUxm;pOf) b0Zmwfodrf; oGm;&SmavNyD/ þacwfü wuúodkvf

wGif av;ESpfrQ aecGifh&Muaom ausmif;olausmif;om;rsm; (twef;atmifonf jzpfap ratmif

onfjzpfap) uREkfyfwkdUom;tzxuf uHxl;cRefMuygayonf[k om"kac:vkduf&ygonf/

uREkfyf\tm;udk;

OD;xGef;&SdefESifh rawGUrD txufygtaMumif;rsm;udk rpOf;pm;&ao;aomtcgurlum; igBudK;pm;

vQif omEdkifonf? tenf;qkH; wlEdkifonf/ ighü olwyg;xuf rnHUaom OmPf&Sdonf

ponfjzifh txifa&mufcJU\/ csmvfpf'pfuif;\ arQmfwvifhvifh (Great Expectations) 0w¦KBuD;ü ypfyfonf yef;yJorm;vifr,m;ESifh BuD;jyif;cJU&í cyfi,fi,fuyif ynmoifay;NyD;

(Gentleman) vlukHxHtwef;tpm;jzpfatmif oGefoifay;cJU&m txdkuftavsmuf xajrmuf

atmifjrifyg\/ odkUaomf i,f&G,fEke,fpOfuwnf;u oGefoifay;jcif; jzpfvsufESifhvnf;

wuúodkvfausmif;xGufwa,mufudk rrSDEdkifaMumif; awGU&onf/ wuúodkvfausmif;BuD;rsm;onf

vli,frsm;\ trlt&mESifh pdwfaeoabmxm;udk jyKjyifcGifh trsm;qkH;&aom XmeBuD;rsm;

jzpfMuonfhtavsmuf (Good Breeding) \ wefzdk;udk em;vnfatmif vkyfMuNyD;vQif

ausmif;olausmif;om;wkdUtm; udk,fpDukd,fiS trsm;qkH; cH,l&&SdMuzdkU wdkufwGef;vkduf&onf/

uRekfyftzdkU&mürlum; txufygenf;twdkif; oabmaygufvmojzifh rdrdESifhrqdkifaMumif;

em;vnfaomtcsdefrSpí vlrIqufqHa&;qdkif&mwGif ajymifajrmufzdkU rBudK;pm;awmhyJ pdwful;

OmPfESifh uavmifudkom tm;udk;&ygawmhonf/

ESrwpfa,muftaMumif;

þae&mü uRekfyf\ arG;aygufazmfrsm;taMumif;udk nSyfí azmfjy&ayOD;rnf/ armifESr

&Spfa,muf arG;onfhteuf ig;a,mufrSm i,fpOfuyif aoqkH;Muí ESrwa,mufESifh

nDwa,mufrQom BuD;jyif;atmif touf&SifMu\/ uREkfyf\ rSwfwrf;tpavmufü ESruav;

tm; tvGefMuifemí olUtwGufaMumifhyif rdcifzcifrsm;tay:wGif tjypfwifcsifaom pdwfrsKd;

jzpfay:cJUbl;aMumif; a&;om;azmfjycJUbl;&m t&G,fra&mufwa&muf tcsdefrSpí wOD;ESifhwOD;

- 174 -

Page 175: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

cyfat;at; jzpfoGm;cJUMu&ygawmhonf/ þodkUjzpf&jcif;rSm jrefrmvlrsKd; armifESifhESrwkdU\

aexkdifMuykH xkH;pHaMumifh jzpfonf[k uRekfyfjrifrd\/ rsm;pGmaom jrefrmvlrsKd;wkdU\ xkH;pHrSm

armifESifhESrqdkvQif tysKdvlysKdt&G,fodkU a&mufMuaomtcsdefrSpí ta&mw0ifraeMuawmhyJ

cyfrSefrSef cyfwe;fwef; aewwfMuonfh tpOftvm &Sd\/ wOD;\ tcuftcJuav;rsm;?

jyóemav;rsm;udk wOD;tm; wifjyum aqG;aEG;wdkifyifMuzdkU a0;pG? ta&mw0ifyif raeMu

awmhyJ rajymrNyD;aom pum;rQavmufom ajymMuqdkMuavawmhonf/ þxkH;pH\ aumif;jcif;

qdk;jcif;udk uREkfyf ra0zefvdk/ okdU&mwGif wa,mufESifhwa,muf &if;ESD;rI avsmhyg;jcif;um;

trSefjzpf\/ &if;ESD;rIenf;yg;vQif cifrifrIavsmhyg;jcif;onf t&dyfozG,f vdkufvm&wwf

ygonf/ wOD;ESifhwOD; rMumcP pum;ajymcGifh&í jyóemuav;rsm;udk tjyeftvSef

aqG;aEG;wdkifyifcGifh &jcif;uJUokdU vlESifhvlcsif; cifrifrIjzpfapaom tjcif;t&monf cyf&Sm;&Sm;

&Sdvdrfhrnfxif\/ (oHa,mZOfw&m;\ aumif;jcif;qdk;jcif;udk tyxm;í) rMumcP wdkifyif

aqG;aEG;cGifh&ol tcsif;csif;udk cPcP owd&wwfjcif;rSm udk,fawGUjzpfMuvdrfhrnf xifay&m

cPcP owd&jcif;onfyif cifrifjcif;udk jzpfapEdkifayonf/ uREkfyf wifjyvdkjcif;rSm

uREkfyfwkdUarmifESronf wtdrfwnf;wGif twlwuGaeMuaomfvnf; (txufyg jrefrmxkH;pH

aMumifh) BuD;jyif;vmMuavav cifrifrIavsmhyg;avav jzpfvmMuavonf/

oabmuJGvJGrI? oabmwlnDrI[lí &Sdonfr[kwf/ tvdktavsmuf cyfat;at; jzpfvmMujcif;

jzpfygonf/ uREkfyf yxrtdrfaxmif jyKaomtcsdefü rdbrsm;rSm pD;yGm;a&; tajctae

,dkifvsuf&Sdí ESruav;onf tysKdt&G,fuav; jzpfaeygvsuf uRekfyfonf 0wfcsifpm;csif

vSycsifwwfaom ESruav;tm; raxmufxm;yJ ]zkd;usef&pf} [k vltrsm;u ac:Murnhfta&;

wckwnf;udkom ta&;wBuD; *&kpdkufum tajy;tvTm; tdrfaxmifjyKvkdufjcif;rSm uREkfyftzdkU

]trJuGuf} wckjzpfonf[k Budrfzefrsm;pGm owd&ygonf/ tu,fí i,fpOfu MuifemcJU

onfhtwdkif; oabmxm;EdkifcJUygrl ,kwfpGmhtqkH; ESruav; tdrfaxmifusonfhwdkifatmif

jzpfap? rdbrsm;\ pD;yGm;a&;tajctae rwfvmonfhwdkifatmifjzpfap apmifhqdkif;vdrfhrnf[k

,kHMunfygonf/ þae&mü ESruav;tm; rdbrsm;\ a&SUrSxm;í a&;om;&jcif;rSm uRekfyf

tdrfaxmifjyKaomtcsdefü ESronf aq;jyif;vdyfaxmifjcif;tm;jzifh rdbrsm;\ wm0efudk

&GufcJU&aomaMumifh jzpfygonf/ ESruav;rSm 1929 ckESpf (36ESpft&G,f) wGif uG,fvGefí

om;orD; 6 a,muf usef&pfcJUonf/

nDESif h wlrsm;

- 175 -

Page 176: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

uREkfyf\ ESratmufwGif nDwa,muf&Sdao;\/ nDrSmrl uREkfyf tdrfaxmifjyKaomtcsdefwGif

rdbrsm;ESifhraeyJ uREkfyfESifhtwl vdkufíae&m xdkpOfu uREkfyfwkdUnDtpfudkESpfa,muf cifrif

MuykHrSm rnfonfhnDtpfudkESifhrQ rwlykHudk rdbESpfyg;wkdUu 0rf;omtm;&ESifh wajymajym&Sd&Sm

Mu\/ uREkfyfonf nDuav;tm; ausmif;xm;ay;&ef wm0ef,laomfvnf; (okH;wef;rQom

a&mufonf/) uRekfyf awmvdkufpma&;jzpfpOfu wa,mufESifhwa,muf rcGJcsifMuonfESifh

uREkfyfwkdUe,fvSnfh&modkU p&dwftukefcHNyD; ac:oGm;avh&Sd\/ xdkUaemuf ol&d,wdkufokdU uRekfyf

a&mufaomtcgwGifvnf; uREkfyfESifhyif twlaexdkifvsuf&Sd&m t*Fvdyfpmudk uRekfyfyif

oifay;í zwfoifhzwfxdkufaom t*FvdyfpmtkyfrsKd;udk zwfapjcif;tm;jzifh t*Fvdyfvdk ta&;

tom;wGif uRekfyfudk rrSDaomfvnf; ajyma&;qdkp&Sdjcif;ürl uREkfyfxufyif omygao;onf/

nDawmfarmifum; uRekfyfuJUokdUrQ wuúokdvf0ifwef; ratmifaomfvnf; ]OD;acgif;vQLd;} jcif;

r&Sd? wuúodkvfrsm; ae&bl;vQif aMumifudk ]tawmifwyf} ay;ouJUokdU jzpfoGm;vdrfhrnfxif\/

ESru arG;cJUonfh wlwa,mufrSmvnf; nDawmfarmifuJUokdUyif ]OD;acgif;axmif} olwa,muf

jzpfav&m rEÅav;NrdKUwGif vQrf;vQrf;awmufqdkavmufonfh tajctaersKd;odkU a&mufcJU\/

(&mxl;udk qdkvdkjcif;r[kwf? ]wGifus,f} jcif;udk qdkvdkjcif;jzpfonf/) olwkdUESpfa,mufonf

wuúodkvfteD;okdUyif ra&mufcJUMu? a&mufzkdUvnf;rvdk[lí olwkdUudk,folwdkU (rsufpduef;

wapäraMumuf) xifaumif;xifMuayrnf/ okdU&mwGif uRekfyf\rsufpdüum; wuúodkvf

ausmif;om;\ pdwf"mwfESifh [efyeftrlt&mrsKd; (Poise) jznfhpGufay;vkduf&vQif trsm;BuD;

wufzdkU &Sdao;onf[k jrifrdygonf/ ¤if;nDrSm uREkfyf\ wOD;wnf;usef&Sdaom arG;aygufazmf

jzpfygawmhonf/ nDuarG;onfh wlwa,mufrSm uREkfyfESifh pdwfoabmxm; cyfqifqif

&Sdonfqdkum olUtazu auseyfykHr&aomfvnf; wuúodkvfü av;ESpfaecJUbl;onfh twGuf

aMumifh uREkfyfxufomaom tcsuftvufrsm;&Sdjcif;udk uREkfyfjrifEdkifygonf/

pdwfavvGifhjcif;

uREkfyf\rSwfwrf;udk tcsdefumvtm;jzifh a&SUodkU ausmfvTm;jcif;? tawG;tac:rsm;udk azmfjyjcif;

tjzpftysuftaetm;jzifh eHab;okdU acsmfxGufjcif; ponfwkdUudk þae&mwGif &yfwefUí

1914ckESpfodkU jyefqif;um qufvufazmfjyygawmhrnf/ xdktcsdefwGif uREkfyfonf v,f,m

pdkufysKd;a&;bufqdkif&m 'k0efBuD;\ awmvkdufpma&;tjzpfESifh trIxrf;vsuf&Sd&m 0efBuD;u

pdkufíqyfonfh ta<u;rSmvnf; ausvkeD;ygNyD/ (w&mausmfavmuf usefawmhonf xif\/)

txufydkif;wGif t&dyft>ruf azmfjycJUbl;onfhtwkdif; (uREkfyf\ Zmwmt&) tvkyftudkif

ajymif;vJzdkUtcsdef qdkufa&mufvmonfhvu©Pm &Sd\/ e,fvSnfh&aomtvkyfudk ]tDwDwD}

- 176 -

Page 177: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

jzpfvmonfhtjyif ZeD;onf (yxrtdrfaxmif) ESifhvnf; wusufusuf jzpfpjyKvm\/

olqdk;onf igqdk;onf[k ra0zefvdkawmhyg/ okdUaomf uREkfyf\ avvGifhcsifaomtjypfu

rsm;vdrfhrnf[k 0efcHzdkU toifh&Sdygonf/ aemufqkH;ü ZeD;onfu ¤if;\zcif&Sdonfh a&eHacsmif;

NrdKUokdU orD;uav;ESifh tvnftywfoGm;csifonf[k ajym&mwGif uREkfyfu 0rf;ajrmufpGm

cGifhjyKvdkufav\/ xdktcsdefwGif uREkfyfrSm b0ifjrifha&m*g aysmufcJUNyDjzpfaomfvnf; pdwfonf

taMumif;rJU avvGifhvsuf&Sd\/ pHa'0Dum; xdkpOfu &Sdygao;onf/ okdUaomf olUudk owd&í

r[kwf? rnfolUtm;rQvnf; ydk;yef;csifaompdwfrsKd; ay:vmonfr[kwf? tdrfüraecsifyJ

tvum; vnfywfaecsif\/ e,fokdUrxGuf&aom &ufrsm;wGif &kH;okdUtvkyfoGm;í 0wfaus

0wfukef vkyfcJUNyD;aemuf &kH;rSjyefvmaomtcg oli,fcsif;rsm;\tdrfwGif þwnxdkwn

tdyfavh&Sd\/ wcgw&HwGif bdvd,ufckHü rkd;vif;jcif;rsm;vnf; ygao;\/ rdbrsm;rlum;

0ufvufodkU a&mufoGm;MujyefavNyD/ wcgw&HwGif tdrfaxmifusvsuf&SdNyDjzpfaom ESr\

tdrfü wnwav tdyf\/ xdk&ufrsm;wGif uRekfyfonf yJUwufrygaom avSuJUodkU

yifv,fxJwGif vIdif;avykwfcwfwdkif; arsmcsif&mokdU arsmygvsuf&Sd\/ avmuü uREkfyftzdkU

rnfonfh&nf&G,fcsufrQ r&Sd? &yfwefUpOf;pm;jcif;vnf; r&Sd? vkyfcsif&mvkyfí jzpfcsif&m

jzpfaeawmh\/ okdUqdkaomfvnf; qkd;qdk;&Gm;&Gm; tvkyfrsKd;um; ryg/ pmzwfcsifvQif

rkd;vif;atmif zwfaewwfao;\/ xdktcsdefwGif uREkfyfESifh tvGefcifriftuRrf;0ifonfh

udkcifarmifwifhwkdU vifr,m;onf tcGifh,lí [oFmwNrdKUokdU qif;oGm;&m r,m;aoqkH;í

udkcifarmifwifh tvkyfxGufvkdufav\/ tu,fí ¤if;wkdUvifr,m; &SdaecJUygrl uREkfyfonf

olwkdUtdrfü pwnf;csvdrfhrnfxif\/ uRekfyfonf aA'ifar;wwfí ar;MunfhcJUvQif

toufwm\ vrf;qkHvrf;cGodkU a&mufaeojzifh owdjyK&rnf[k a[maumif; a[mvdrfhrnf

xifonf/ þumvtydkif;tjcm;uJUodkU uREkfyftzdkU&mü t"dyÜg,fr&Sdaom tcsdefonf wcgbl;rQ

rBuKHcJU&bl;yg/ pdwfnpfjcif;? aysmfjcif;? awmifhwjcif;? tvsOf;r&SdyJ Avmoufouf avvGifh

aejcif;yif jzpfavonf/

tvkyfjyKwfavNyD

waeUoü uRekfyftm; u,fq,fonfh 'k0efBuD; rpöwmaomfrfqif cGifh,loGm;av&m avvGifh

vsuf&Sdonfh uREkfyf\pdwfonf rkefwdkif;ESifh wdk;a0SUouJUokdU A&rf;Awm jzpfvmcJUavNyD/

r,m;wuJG om;wuJG tdrfr&Sd ,mr&Sd jzpfí tvkyfwufcsifpdwfyif r&SdyJjzpfvm\/ uREkfyf\

pdwftajctaeudk ,ck a&;om;azmfjy&mwGif ]jzpfrSjzpf&av} [k qdkMurnfjzpfaomfvnf;

xdktcsdefurl rnfolurQ xl;jcm;onfrxif? jzpf&dk;jzpfpOftwdkif; [líom xifMu&\/

we*FaEGaeUwaeUü uRekfyfonf rdwfaqGwa,mufESifhtwl ppfudkif;acsmifodkU tvnf

- 177 -

Page 178: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

oGm;Mu&mrS bdvd,ufckHodkU a&mufoGm;NyD; bdvd,ufxkd;Mu\/ nwGif acsmifütdyfNyD;

weif;vmaeU eHeufwGif &kH;wuf&ef&SdvsufESifh bdvd,ufxkd;jyef\/ uREkfyf\baxG;u

owif;&í vmac:aomfvnf; rvkdufacs/ &kH;rS csmy&mpDwa,mufvTwfí ac:jyefaomfvnf;

rvkdufyJ ayuyfae\/ uREkfyfum; touf 25ESpf &SdavNyD/ þt&G,fwGif þuJUokdUjyKolum;

tawmf&Sm;vdrfhrnfxifonf/ þenf;twdkif; av;ig;&uf ayuyfae&mwGif rif;BuD;u

uREkfyftm; ]&Drk} Remove vkyfzdkU trdefUcsvdkuf\/ Dismiss 'pörpfr[kwfacs/ jcm;em;ykHum;

uRekfyfonf tjcm;XmewckwGif trIxrf;EdkifcGifh&Sd\/ 'pörpf[lonfum; tpdk;&tvkyfrS

&moufyef xkwfy,fjcif;jzpfavonf/ uRekfyftaMumif;udk em;pGefem;zsm; Mum;&olrsm;u

tpdk;&aiGrIaMumifh 'pörpfvkyfcH&onf[k ajymMu\/ pifppfrSm 'pörpfvnf; r[kwf? aiGrI

vnf;r[kwf? tcsdeftm;jzifhvnf; 2 ESpfcefU uGmao;onf/ (1953 ckESpfü yxrtBudrf

bmomjyefqk&pOfu uREkfyfonf qkay;yJGtcrf;tem;wGif pma&;q&mjzpfvm&ykHtaMumif;udk

0efBuD;csKyfOD;Eka&SUü ajymjyojzifh y&dowf yJGuscJUbl;onf/) rdef;uav;wa,muftm;

cspfBudKufaMumif;ajymzdkU &Sufwwfaom uREkfyfonf tvkyfjzKwfcH&jcif;udk {&mry&dowfBuD;xJü

xkwfazmfajymzdkUr&Sufwwfjcif;rSm vlqef;wa,muf[k qdkMuvdrfhrnfxifonf/

yxrurÇmppf

tvkyfjzKwfvdkufaMumif; Mum;&í ppfudkif;NrdKU bdvd,ufckHrS jyefvmaomtcg uRekfyf\pdwfxJü

0rf;enf;jcif;vnf; r&Sd/ tm;i,fjcif;vnf; r&Sd/ trIxrf;oufav;ESpfudk ESajrmjcif;vnf;r&Sd/

aemifa&;twGuf pdk;&drfylyefjcif;vnf; r&Sd/ (,kHrS ,kHMurnfavm rqdkEdkif/) t&D;wa,mufu

ay;vdkufonfh aiGuav; okH;q,frQESifh (ESrxHrS tultnDrawmif;) uRekfyf\ a,mufz&Sdonfh

wGHaw;NrdKUokdU xGufvmcJU\/ (tpdk;&aiGrsm;udk avmif;upm;ypfcJUpOfuvnf; uRekfyfonf

rdbrsm;tm;vnf;aumif;? tawmf<u,f0aom BuD;awmftm;vnf;aumif; tylruyfyJ udk,f

jyKvQif udk,fcHrnfqdkum 0efBuD;xHodkU pma&;jcif;rSwyg; rnfolUtm;rQ ajymrjyojzifh

rdbrsm;onf aoonfwdkifatmif þtaMumif;udk odroGm;Muacs/) wGHaw;&Sd a,mufzrSm

(r,m;\ armifBuD;) ajrpm&if; tifpydwfawmfjzpfí uREkfyfa&mufvmjcif;udk 0rf;omtm;&

c&D;OD;BudK jyKygayonf/ ZeD;ESifhorD;rlum; a&eHacsmif;NrdKUwGif olUzcifESifhtwl aexdkifvsuf

&Sd\/ uREkfyfonf ZlvdkifvwGif wGHaw;odkUa&mufí Mo*kwfv 4 &ufaeUwGif yxrurÇmppfBuD;

jzpfawmhonf/ ppfjzpfaomaeUwGif ajrwdkif;pma&;wa,mufu NAdwdoQESifh jyifopfwdkUu

wbuf? *smreD? MopBwD;,m;wkdUu wbuf wdkufMuonf[k ajymjy&m t*Fvdyfudk

tvGeftxifBuD;vsuf&Sdonfh t*Fvdyfausmif;om;wa,mufjzpfaom uRekfyfu ]]bmcHEdkif

vdrfhrSmvJAsm? cifAsmh *smreD csufcsif;jyKwfoGm;rSmaygh}} [k vTwfueJ ajymvdkufrdjcif;udk

- 178 -

Page 179: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

rSwfrdao;\/ NAdwdoQtpdk;&\ yg;eyfjcif;wckrSm t*Fvdyfausmif;om;[lorQtm; olwkdUvlrsKd;

udk txifBuD;atmif oifjyxm;jcif;yif jzpfavonf/

a,mufzwdkif;u ,kHMunfjcif;

uREkfyfonf a,mufztm; tvkyfjyKwfcJUonf[k rajymyJ EIwfxGufcJUonf[k ajymxm;\/

(þpum;rSm rkom;jzpfaomfvnf; pifppftm;jzifhrlum; rjyKwf jyKwfatmif wrifvkyfjcif;

jzpfaomaMumifh rkom;BuD;r[kwf[k ,lqxm;onf/) a,mufzonf rEÅav;NrdKUü tdrfeD;csif;

tjzpfESifh aecJUbl;pOfuyif uREkfyftm; tvGefcifrifí uRekfyfajymjyaom t*Fvdyf0w¦Krsm;udk

¤if;wdkUvifr,m; em;axmifMu&jcif;tm;jzifh uREkfyftay:wGif tBuD;tus,f wG,fwmrI

&Sdayonf/ olonf acwfynmwwf r[kwfojzifh t*Fvdyfpm tvGefwwfcsifolwa,muf

jzpf&m uRekfyfu olESifhtwl awmvdkufí t*Fvdyfpmoifay;jcif;? 0w¦Krsm;ajymjyjcif;? ol\

tvkyftudkifü txdkuftavsmuf ulnDa&;om;ay;jcif; ponfwdkUaMumifh olESifhtwl aevsuf

&Sdaom tpfudkt&if;xufyif uRekfyfudk ydkícspfcifjcif;rSm vlwdkif;jrifavmufatmif xif&Sm;

ygonf/ okdUjzpfí a,mufzonf uREkfyfa&mufvmjcif;twGuf olUtzdkU 0efrav;onfhjyif

taumif;pm;csifwwfaom uREkfyf\0goemudk odonfhtavsmuf taumif;qkH;aom [if;

xrif;rsm;jzifh tvGefMunfjzLpGm csufjyKwfauR;arG;ygayonf/ aumif;rGefaom [if;vsmrsm;udk

vQmay:ü ydkíxufjrufaumif;rGefap&efqdkum bD,muav;rsm;yif &Hzef0,fay;ao;\/

okdU&mwGif uREkfyftwGuf þrQavmuf tvdkrvdkufzdkU uRekfyfu ajym&ef owd&ygonf/

okdUESifhvnf; ,kwfpGtqkH; awmwufMuaomtcgrsm;wGif 0,frdatmif 0,fcJUygao;onf/

uREkfyfonf a,mufzaumif;aMumif;udk azmfjyavav uRekfyftzdkU&mü aus;Zl;uef;&m

a&mufavav &Sdaejcif;udk aemifwGif awGUMu&rnfjzpfaomfvnf; rSefuefonfhtwdkif;

a&;om;azmfjy&ef wm0ef,lxm;aomtm;jzifh uREkfyf\ qkd;jcif;rdkufjcif;twGuf rnfuJUodkU

tjypfwifMuapumrlvnf; ruG,fr0Suf wifjy&ayrnf/ uREkfyf\ xl;jcm;csufwckrSm

tdrfaxmifokH;quf &SdcJUonfhteuf a,mufzrsm; &Sdavonfcsnf; jzpfav&m a,mufzrsm;

tm;vkH;onf uRekfyf\ ]bufom;} rsm; jzpfMuonfcsnf; jzpf\/ r,m;rsm;ESifh uJGcJUaomf

vnf; a,mufzrsm;onf uREkfyfESifh cifrifaomrdwfaqGaumif;rsm;tjzpfESifh qufvufwnf&Sd

Muí uRekfyf\aetdrfodkU 0ifxGufoGm;vmum tqufrjywfyJ aewwfMuonfcsnf; jzpf

avonf/

- 179 -

Page 180: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

ZeD;udk ac:&jcif;

wGHaw;NrdKUü a,mufzESifhtwl okH;av;vcefUrQ aexdkifrdMu&mwGif a,mufzonf uREkfyftm;

a&eHacsmif;NrdKUü ol\zcifESifhtwl aexdkifvsuf&Sdaom ZeD; (ol\ESr) ESifh orD;uav;udk

oGm;íac:&ef wdkufwGef;av\/ uREkfyfonf tvkyfvufrJUjzpfí 0ifaiGr&Sdao;rD tawmtwGif;

a,mufztay:ü wm0efwufrnfudk tm;emonfESifh twefwefjiif;aomfvnf; rD;zdkacsmifwGif

olUZeD;twGuf tultnD &apEdkifonfqdkum txyfxyf wdkufwGef;csufaMumifh a&eHacsmif;odkU

oGm;í ac:&av\/ azmfjyvwHUaom tjzpftysufrSm uREkfyf\ toufwmwavQmufvkH;wGif

t&SufqkH;jzpfaomfvnf; ta&;BuD;aom tjzpftysufwck jzpfonfhtwGufaMumifh ausmfvTm;í

roGm;yJ [kwfrSefonfhtwdkif; azmfjyygawmhrnf/

]aAGaAmuf} &awmhrnf

a&eHacsmif;rS jyefa&mufvmMuaomtcgü yxrü uREkfyfwdkU ZeD;armifESHESpfpkHonf tvGef

oifhjrwfMuí aysmfaysmfyg;yg; pm;pm;aomufaomufjzifh vGefpGmauseyfvsuf&Sd\/ uREkfyfwdkU

orD;a,mufz ESpfa,mufvkH;rSm tpm;orm;rsm;jzpfMuí aumif;ayhqdkaom [if;rsm;udk

a,musfm;rsm;u pdwful;NyD; rdef;rrsm;u csufjyKwfMuí rMumcP aysmfyGJpm;xGufMu\/

nOfhtcsdefrsm;wGif uREkfyfu 0w¦Krsm;ajymjcif;jzifh azsmfajz\/ uREkfyfrSwfrdaom 0w¦Krsm;

ukefaomtcg a,mufzonf pmtkyfopfrsm;0,fay;í uREkfyfuzwfNyD; bmomjyefajym&\/

0w¦KqkH;aomtcg ¤if;0w¦KZmwfvr;fudk rdrdwkdUxifjrifovdk a0zefMu\/ uREkfyftzdkU&mwGif

vnf; aemifaemifwGif 0w¦Ka&;orm;wa,muf jzpfvmzdkU taxmuftyHUjzpfapí ynmwkd;vsuf

&Sd\/ waeUoü a,mufz\ ZeD;\ rdwfaqG om;trdESpfa,mufonf tvnftywf a&muf

vmMuav&m orD;jzpfolrSm uRekfyfwdkUESifh &G,fwl ]tvGwftvyf} jzpfavonf/ ¤if;wkdU

om;trdonf okH;av;&ufrQ wnf;ckdoGm;Mu&m uREkfyfrSm 0w¦Kajym&mwGif em;axmifol

ta&twGuf rsm;jym;vmonfESifh omí pdwfygvufyg ajymav\/ þodkUjzifh wacgufjyif

ESpfacgufvmMuí tm;vkH; tuRrf;0ifonfxuf 0ifvmMu&mwGif a,mufzvifr,m;wkdU

uvnf; aysmfyJGpm;xGufMuzdkU cPcP pDpOfí vSnf;jzifhwrsKd;? avSjzifhwzkH xGufMu\/

xdkaeU&ufrsm;wGif uREkfyfwkdU orD;a,mufzonf tvGwftvyfjzpfaom rdef;rESifh ta&m0if

onfxuf 0ifvmMuavNyD/ a,mufztwGuf trSefrod&aomfvnf; uRekfyftzkdUrSmrl ¤if;rdef;r

tay:ü ]pdwfuGuf} jcif;r&SdyJ &dk;&dk;wef;wef; cifrifrdjcif; jzpfygonf/ okdU&mwGif a,mufsm;

ESifhrdef;r ta&mw0ifqufqHaom xkH;pHr&Sdonfh jrefrmvlrsKd; jzpfonfhtavsmuf uRekfyf\

ZeD;onf uREkfyftay:ü vnf;aumif;? a,mufz\ZeD;onf a,mufztay:ü vnf;aumif;

- 180 -

Page 181: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

ouFmruif;&Sdonfh trlt&mrsKd;udk uREkfyf &dyfrdpjyKavNyD/ rdef;rvdkufzdkU 0goemvnf;r&Sd?

vdkufvnf; rvkdufcJUbl;aom uRekfyfonf ZeD;\ rsufESmxm;ajymif;vJjcif;udk &dyfrdí

cyfwGefUwGefU jzpfoGm;cJUygonf/ tu,fí uREkfyfu taysmfvdkufcsifOD;awmh a,mufzESifh

tvkt,uf BuHpnfrnfr[kwf[k ajym&vQif trSeftwdkif; azmfjyjcif;rQom jzpfygonf/

qlyljcif;cH&ykH

uREkfyf\ ZeD;onf t0g;r0&Smaom rdef;rwa,muf jzpf\/ uREkfyfu {nfhonfrdef;rESifh

ywfoufí cyfwGefUwGefUjzpfoGm;jcif;udk ol&dyfrdaomfvnf; y&d,m,f[efaqmifjcif;jzpfonf[k

t"dyÜm,faumuf,l\/ waeUoü uREkfyfwdkUvlpkonf aysmfyGJpm;xGufMuí a&qdyfwckwGif

a&ul;vsuf&SdMu&m uREkfyfwdkUteD;wGif avmif;avSuav;wpif;onf arsmvsuf&Sd\/ uREkfyfwkdU

onf avSuav;ay:okdU wufMuaomtcg tjcm;vlrsm; wwfEdkifaomfvnf; {nfhonfrdef;rrSm

rwwfEdkifyJ 0rf;vsm;xdk;vdkuf? vefusvdkuf jzpfae\/ þwGif uREkfyfonf teD;okdUcsOf;uyfí

]&if&Sm;} xm;aom vkHcsnftxufqifhudk ausmbufrSudkifum avSay:odkU ajrSmufwifay;vkduf

av\/ xdkUaemuf ZeD;\rsufESmokdU vSrf;Munfhvdkuf&m tvGefrausrcsrf;jzpfaeaom trlt&m

udk jrifvkduf&\/ ¤if;\txifrSm uREkfyfESifh {nfhonfrdef;ronf tawmf em;vnfrI&SdaeMuNyD[k

,lq[ef&Sd\/ xkdnOfhü ZeD;onf uREkfyftm; trsKd;rsKd; emvdkcHcuf ajymavawmh\/ ZeD;u

{nfhonfrdef;ronf uREkfyfuJUokdUaom tvkyfvufrJUwa,mufudk ta&;vkyfrnfr[kwfaMumif;?

ol\armifBuD; tifpydwfawmfudk ]jzKwf} &atmif vmjcif;jzpfaMumif;? tvkyftudkif r&SdyJ

vsufESifh ]ursif;ausmx} csifonfhtwGuf tvGefESvkH;emvSaMumif;? rdef;rudk uREkfyfu

b,fvdkyif ydk;yef;aomfvnf; tzufvkyfvdrfhrnf r[kwfaMumi;f? &atmifydk;EdkifvQif q,fjyef

,loGm;apvdkaMumif; ponfrsm;jzifh &Snfvsm;pGm qlylygawmhonf/ uREkfyfonf udk,fhtdrfwGif

udk,fhtvkyftudkifESifh aeEdkifaomtcgrsKd;ü þuJUokdU qlyljcif;cH&ygu xí ]wD;} vdkufvdrfh

rnfjzpfonf/ ,ckrl olUarmifBuD;\tdrfü rSDcdkuyf&yfae&pOf wrifwum ]ESSdrfvkH;} rsKd;

ajymonf[k pdwfemonfwaMumif;? tvkyfvufrJUwa,mufudk tzufvkyfvdrfhrnfr[kwf

qdkjcif;onfvnf; uREkfyf\rme (Vanity) udk xdcdkufonfwaMumif;aMumifh wpkHw&m jyef

rajymyJ xdkrdef;rudk &atmif,lrnf[k qkH;jzwfcsufcsvdkufav\/

xGufajy;Mujcif;

- 181 -

Page 182: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

&dk;&dk;om;om; azmfjy&vQif uREkfyfonf xdkrdef;r\pdwfxm;udk ,cifu av;av;eufeuf tuJ

cwfrdjcif; r&Sdaomfvnf; xdknOfhürl ¤if;\rsufESmxm;ESifh pum;rsm;udk jyefvnfazmfxkwf

okH;oyf&mwGif jzpfEdkifavmufonf[k xifjrifvm\/ ¤if;xifjrifcsufonf rrSm;acs/

aemufwaeUnü 0w¦KajymNyD;í tdyf&modkU 0ifMuNyD;aemuf oef;acgifausmfaom tcsdefwGif

uREkfyfESifh {nfhonfrdef;rwkdUonf tdyf&mxJü0wfaom t0wfrsm;ESifh tdrfay:rS qif;vmcJU

Muav\/ yxrü tdrfaemufaz;wGif wdkifyif&efrQom BuH&G,fMuaomfvnf; rsm;rMumrD

twGif;üyif tdrfay:rS vufEdSyf"mwfrD;rsm;ESifh qif;vmMujcif;udk jrifojzifh aemufaz;0if;x&HrS

wkd;vQKd;um NcHBuD;rsm;xJü ajcOD;vSnfh&m avQmufvmMuav\/ uREkyfwkdUonf b,fodkUoGm;

rnf[lí BuH&G,fcsufr&Sd? tdrfrSa0;vQif NyD;a&mqdkonfh oabmESifh tdrfudkausmcdkif;um

arSmifrdkufBuD;xJwGif vufwGJvsuf avQmufoGm;Muav\/ aemufwaeUeHeufwGif olUü

ygvmaom ydkufqHuav;jzifh &efukefodkU ul;wdkUoabFmESifhvdkufMuí 0ufvufodkU rD;&xm;jzifh

vdkufygvmcJUav\/ þonfrSm uREkfyf\ 'kwd,tdrfaxmif jzpfavonf/

uREkfyf tvkyfvkyf&ykH

1915 ckESpf? Edk0ifbmv 8 &ufaeUnü uREkfyfonf &efBuD;atmif0w¦Kudk pwifa&;om;av&m

Zmwfvdkuf rESif;NrdKiftm; umvom;av;a,mufu tavmif;tpm;jyKum vlysKdvSnfhMuaom

tjzpftysufrSwyg; uREkfyf\pdwful;jzifh ZmwfuGufqifjcif; jzpfygonf/ av;a,muf

oabmwl vlysKdvSnfhMuaom tjzpftysufrSm ]]vef'efNrdKUBuD;\ t&IyfawmfykHBuD;}} [laom

0w¦KBuD;rS ckd;,ljcif;jzpfaomfvnf; vlysKdvSnfhykHvSnfhenf;rsm;rSm cdk;csjcif;r[kwf/ uREkfyf\

pdwful;OmPfjzifh tuGufqifxm;jcif;jzpf\/ uREkfyfonf cyfapmapmwGif tdrfoltdrfom;rsm;ESifh

pum;ajymaeí ¤if;wkdU tdyf&modkU0ifMuaomtcgrS a&;om;avh&Sd&m wcgw&HwGif eHeuf

vif;tm;BuD;tcsdefodkUyif wdkifa&muf\/ uREkfyfESifh ZeD;wdkU aeMuaomtdrfuav;rSm 0g;Murf;

cif;í 0g;uyfum&Hxm;ojzifh aqmif;avonf Murf;Mum;ESifh x&HMum;wdkUrS wkd;0if&mwGif

tvGefyif csrf;at;vSaomaMumifh uREkfyf\ukvm;xdkifteD;wGif rD;vif;zdkxm;í tvkyfvkyf&\/

odkUESifhyif oef;acgifausmfonfhaemufwGif at;vGef;vSojzifh (0ufvufonf rEÅav;xuf

csrf;\/) tvkyf&yfem;um vufacsmif;rsm;udk cPcP rD;uif&\/ wcgw&HwGif pdwful;awG

jrL;aeygvsufESifh csrf;vGef;aomaMumifh tvkyfodrf;vdkuf&\/ csrf;vQifvnf; csrf;ayrnf/

uREkfyfü &SdpkrJUpk t0wftpm;rsm;rSm wGHaw;NrdKUwGif xm;ypfcJU&avNyD/ þenf;jzifh nwdkif;

tvkyfvkyfí aeUtcsdefü tdyfaeygonf/

- 182 -

Page 183: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uREkfyf\ pma&;0goem

15&ufcefU a&;rdaomtcg uREkfyf\ rdbrsm;? ZeD;ESifh nDwkdUonf a&;NyD;aom pm&Gufrsm;udk

zwfcsifMuvSavNyD/ nDonf NyD;orQaom pm&Gufrsm;udk ,lzwfí tvGefaumif;onf[k

csD;rGrf;&mwGif rdbrsm;uvnf; odcsifMuukefavNyD/ okdUjzpfí 0ufvufü aexdkifvsuf&SdMuaom

OD;av;rsm;? t&D;rsm;? nDrsm;? ESrrsm;udk tm;vkH; ac:,lpk&kH;NyD;vQif nDu zwfjypOf

vufzuf&nfMurf;0dkif;jzifh em;axmifMuav\/ vlysKdvSnfh0w¦Krsm;avmufom zwfbl;Muí

xdwfvefUwkefvIyfzG,frsm;? tonf;at;zG,ftjcif;t&mrsm; yg&Sdaom uREkfyf\0w¦KrsKd;udk

rMum;bl;? rzwfbl;Muonfh aqGrsKd;om;csif;tm;vkH;wkdUrSm tvGefpdwf0ifpm;Muvsuf

tm;yg;w& csD;rGrf;tm;ay;Muygayonf/ rnfonfh0w¦KudkrQ rzwfcJUbl;onfh uREkfyf\zcif

udk,fwdkifrSmyif ]]aumif;oa[h? odcsifvSNyDa[h}} ponfrsm;jzifh cPcP ajymvsuf&Sd\/

£E´m0HoESifh 0dZ,um&D 0w¦Krsm;udk nufnufaMuvmcJUaom rdcifudk,fwdkifuvnf;

]]qe;fw,fa[h? 'grsKd; rMum;bl;bl;a[h}} [kqdkum wNyKH;NyKH;ESifh tm;ay;&Smonf/ aemiftcgü

vlBudKuf rsm;rrsm;? ykHESdyfxkwfa0rnfhol &Sdr&Sdudkyif raocsmao;aomfvnf; uREkfyftzdkUrSm

rdbrsm;ESifh tdrfoltdrfom;rsm;? aqGrsKd;nmwdrsm;u oabmusonfqdk&kHESifhyif MunfEl;0rf;jrL;

vsuf &SdygavNyD/ þokdUjzifh uREkfyfonf ESpfna&;NyD;wdkif; wwd,nwGif vlpkvla0;ESifh

em;axmifMuygawmhonf/ aemufydkif;ürl ntcsdefüa&;aom aumfyDrsm;udk aeUtcsdefwGif

zl;puufpm&Gufay:ü tacsmul;&ygonf/ pmt&SnfBuD; a&;om;jcif;rSm þtBudrfonf

yxrtBudrfjzpfaomfvnf; zl;puufpm&Guf rsufESm 140ausmf&Sdaom þ &efBuD;atmif0w¦Kudk

tMurf;rStacsm ul;&mwGif pmrsufESmav;ig;&GufwGifrS wvkH;wavrQom trSm;jyifcsuf

&Sdjcif;onf uREkfyf\ xl;jcm;csufw&yf jzpfonf[kqdkoifh\/ awmfvfpwGdKif paom

pma&;q&mBuD;rsm;onf rdrdwkdUa&;aompmudk okH;av;ig;Budrf (wcgw&H q,fBudrfrQyif)

jyifqifa&;ul;Muonf[k Mum;&\/ urÇmausmfpma&;q&mBuD;rsm;ESifh EIdif;,SOfcsufxkwfum

olwkdUum; jyifa&;&onf? uREkfyfum; jyifra&;&aomaMumifh uREkfyfuyif omao;onf[k

qdkvdk&if;r[kwf&yg/ uREkfyf\0goemudk azmfjyjcif;rQom jzpfyg\/ uREkfyfonf pmtkyfudk

rqdkxm;ESifh aqmif;yg;wyk'fudkyif ESpfBudrfokH;Budrf jyifa&;&vQif ysif;onfESifhyif ao&vdrfhrnf

xif\/ a&;NyD;aompmudk jyefízwfonfhtcg trSm;&SmzdkUavmufom *&kpdkufrday&m omí

aumif;atmif &nf&G,fcsufrlum; &SdcJvSygonf/ xdkUtwGufaMumifh awmfvfpwGdKifwkdUuJUodkU

yxrwef; pma&;q&mwa,muf rjzpfvmvQifvnf; auseyfEdkifygonf/

&efBuD;atmif pGHavNyD

- 183 -

Page 184: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

1916 ckESpf Zefe0g&Dv 21 &ufaeUwGif &efBuD;atmif0w¦Kudk tacsmul;NyD;onftxd NyD;pD;cJU

avNyD/ v,f,mpdkufysKd;a&;Xmebufü trIxrf;cJUpOfu ol&d,OD;baztaMumif;udk pma&;

wa,mufuajymí od&bl;\/ uREkfyfonf jrefrmjynfwGif jrefrm0w¦Krsm; tajctae

taMumif;udk pm&SnfBuD;wapmifa&;om;í ol&d,wdkuftkyf OD;bazxHokdU 0w¦KESifhwuG

ydkUvdkuf\/ uavmiform;rsm;tzdkUrSm yxrOD;pGm wifydkUonfh ]pm} onf rnfrQavmuf

ta&;BuD;jcif;udk odMuNyD;jzpf\/ taysmfa&;jcif;r[kwfyJ toufarG;0rf;ausmif;twGuf

&nf&G,fcsufjzifh prf;oyfjcif;jzpfonfh uREkfyftzdkUrSm vGefpGmyifta&;BuD;\/ (pHa'0D\

rdcifxHokdU uREkfyf\zcif oGm;íajymbl;pOfu ta&;BuD;ykHESifh pdwfxJwGif EIdif;,SOfvdkufonfh

tcg tenf;i,frQom avsmhawmhonfxif\/) wvMumaomfvnf; vufcH&&Sdygonfqdkaom

pmrSwyg; tqkH;tjzwfudk rod&ao;yJ&Sd&m okH;vcefUMumaomtcgürl uREkfyfrSm tawmf

pdwfylvsuf&SdavNyD/ xdktawmtwGif; uREkfyfuvnf; wvvQif tenf;qkH; pmwapmifus

a&;um EId;aqmfvsuf&Sd&m pmESpfapmifvQif wapmifusavmufjyefMum;í ]zwfqJ&Sdygonf}

[laomtaMumif;udk od&\/ uREkfyfum; tawmftm;avsmhpjyKvsuf &SdayNyD/ [oFmwNrdKUrS

udkcifarmifwifh\OD;av; 0wfvkHwa,mufu olUxrif;pm; vc40dESifh pma&;vkyfNyD; a&SUae

pmar;yJG0ifzkdU [laomtBuHudk vufcH&acsrnfavm[líyif pOf;pm;vsuf&SdavNyD/ aemufqkH;ü

arv 6&ufaeUwGif ol&d,wdkufrS pmjyefvmí aiG 100dESifh 0,f,lvdkaMumif; od&ayonf/

0w¦Kwyk'fvQif wefzkd; rnfrQaygufaps;&Sdonf[k rMum;&bl;aom uREkfyfrSm enf;onfrsm;onf

em;rvnfyJ aiG 100dtjyif 0w¦Kpmtkyf 25tkyf jznfhay;zdkU awmif;cHNyD; oabmwlvdkuf\/

pmtkyfrsm;rSm wtkyfvQif 1usyf 8yJ wefonfjzpfí uREkfyfonf &efBuD;atmif0w¦KtwGuf

pkpkaygif; 137usyf 8yJrQ &&Sdygonf/

bBuD;baz\OmOf

¤if;ESpf arvukefcgeD;wGif uREkfyfwkdUvifr,m;onf 0ufvufNrdKUrS &efukeffodkU qif;vmMuí

a,mu©rrsm;\aetdrfü wnf;cdkaexdkifMuonf/ ajymif;a&TUMujcif;\ &nf&G,fcsufrSm 0w¦Ka&;

orm; wa,muftzdkU&mü &efukefNrdKUBuD;onf awmNrdKUuav;xuf tayguftvrf;yGifhí

arQmfvifhp&m rsm;onf[k wGufrdaomaMumifh jzpf\/ uREkfyf\ZeD;ü arG;aygufazmf (olyg)

&Spfa,mufrQ&Sd&m a,mu©rBuD;rsm;onfvnf;aumif;? r&D;rsm;? c,frrsm;? a,mufzrsm;onf

vnf;aumif; uREkfyftay:ü Muifemjcif;? umuG,fjcif;? cifrifav;pm;jcif; &SdMuonfjzpfí

uREkfyftzdkU&mü pdwfcsrf;omrI &Sdygayonf/

- 184 -

Page 185: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

0w¦Ka&;orm;wa,muf [lonfrSm xdkacwfwGif cyfqe;fqef;jzpfaomfvnf; uREkfyftm;

acwfynmwwfwa,muftaejzifh av;pm;Muygayonf/ a,mufzrsm;uvnf; (uREkfyf\

xl;qef;aom tusKd;ay;twdkif;) nD&if;tpfudkwrQ cspfcifMuifemMuygayonf/ xdktawm

twGif; uREkfyfonf bBuD;bazESifh oGm;a&mufawGUqkHí 0w¦Ka&;jcif;taMumif; aqG;aEG;av&m

bBuD;bazu East Lynn tdpvif0w¦Kudk rSD;NyD; jrefrm0w¦Kjzpfvmatmif a&;zdkUtBuH

ay;onfESifh ¤if;pufwifbmvtwGif; NyD;pD;atmif a&;om;ay;ydkUvdkuf\/ ¤if;0w¦KrSm y-'k[lí

ESpfwGJxkwf&aomfvnf; 165usyfrQom &aomaMumifh q&mvGef;u (aemifwGif) tvGef

enf;onf[k ajymbl;ygonf/ &efBuD;atmif0w¦KESifh &wemykH0w¦Krsm;twGuf aps;EIef;jzwfolrSm

bBuD;bazjzpf&m xdkyk*¾dKvfBuD;onf uREkfyf\ yg;&Sm;aomtajctaeudk &dyfrdí ol&d,wdkuf

tusKd;twGuf oufoufudkomMunfhNyD; uREkfyftm; aps;EIef;zdESdyfí qpfvdkufonfh vu©Pm

&Sd\/

(1953ckESpfü &wemykH0w¦Kudk ausmif;okH;tjzpf jyXmef;&mwGif wckaom ykHESdyfwdkufydkif&Sifu

ol&d,wdkufrS ¤if;pmrlrsm;udk aiG300drQESifh 0,f,loGm;NyD; aomif;csDí tjrwfxkwfEdkifavonf/

uREkfyftwGuf aiG5500d &ao;aomfvnf; ol&d,wdkufrlum; aiG300dESifhyif NyD;&avawmhonf/

uREkfyfonf rdrdudk,fudk olawmfaumif;BuD;wa,muf[lí raMujimvdkaomfvnf; þodkUaom

tjcif;t&mrsKd;rSm uREkfyf\woufwmü tBudrfrsm;pGGm awGUcJU&ygonf/)

_____

- 185 -

Page 186: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

wwd,ydkif;

(armifazodef;rS udkazodef;odkU)

ol&d,wkdufom; jzpfvmjcif;

1917 ckESpf? azazmf0g&DvwGif uREkfyfonf ol&d,r*¾Zif; t,f'DwmtjzpfESifh ol&d,

wdkufom;wa,muf jzpfvm\/ ol&d,wdkuftkyfESpfa,muf (OD;bazESifh OD;vSaz) wdkUonf

uREkfyf\ vufpGrf;vufpudk jrifMuonfESifh ol&d,r*¾Zif;xkwfzdkU tBuHjzpfay:vmonf[k

aemifwGifod&\/ vcrSm yxrwGif 75d jzpfaomfvnf; okH;vavmufwGif 100d? 110d? 180d

okdUwkd; jrifhay;Muygayonf/ uREkfyfa&;cJUaom 0w¦KESpftkyfteuf ]&efBuD;atmif} 0w¦KrSm

a&S;OD;pGm a&;jcif;jzpfaomfvnf; ol&d,wdkufu ]&wemykH} 0w¦Kudk tvsiftokH;jyKí 1916ckESpf?

atmufwdkbmvrSpNyD; ol&d,owif;pmwGif &ufjcm;xnfhay;\/ ¤if;aemuf pmtkyftjzpfESifh

xkwfaomtcgwGifvnf; olUacwfwGif Best Seller twGifus,fqkH; a&mif;&onfh pmwtkyf

jzpfvmygonf/ uREkfyf ol&d,wdkufom;wa,muf jzpfcgptcsdefü &wemykH0w¦KrSm pmtkyf

tjzpfESifh xGufvmjcif;jzpf&m eHeuftcsdefwGif uREkfyf wdkufodkUa&mufoGm;í pmtkyfa&mif;

pma&;u tNrdKUNrdKUrS vufvDrSmxm;Muaom &wemykH0w¦Kpmtkyf tzkH;pdrf;rsm;udk olUpm;yJGa&SUü

jzefUcif;xm;ojzifh wcef;vkH; pdrf;vsuf&Sdjcif;udk uRekfyfawGU&onfESifh pma&;q&mvufopf

wa,muftaejzifh tvGefauseyfESpfodrfhrdjcif;udk rSwfrdygao;onf/ xdkacwfü 0w¦Kpmtkyf

tajrmuftjrm; ay:xGufao;onf r[kwfonfhtavsmuf wdkufoGm;wdkufjyef tcsdefrsm;wGif

"mwf&xm; (bwfpfum;ray:ao;)? rD;&xm;rsm;ay:ü pma&;pmcsD tvkyforsm;rsm;\

a0zefcsufrsm;udk Mum;&onfrSmvnf; tm;&Sdp&m aumif;vSygayonf/ (þacwfürl

jrefrmjynfwGif 0w¦KESifh pma&;q&m\ae&mudk &kyf&SifZmwfum;ESifh Zmwfvkdufrsm;u

,loGm;Muonfhvu©Pm &Sday\/)

]acG;0ifpm;} t,f'Dwm

þae&mwGif uREkfyfESifh tuRrf;w0ifjzpfcJUaom ol&d,wdkufom; (pma&;q&mrsm;)

taMumif;udk a&;om;azmfjy&ayOD;rnf/ ol&d,r*¾Zif;udk 1917ckESpf? rwfvwGif pwifí

xkwfrnf[k owfrSwfxm;&m uRekfyfrlum; azazmf0g&Dv w&ufaeUrSpí tvkyf0if&rnfjzpf\/

- 186 -

Page 187: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uREkfyfrSm tm;vyfvsuf&Sdonf waMumif;? owif;pmwdkuf tvkyftaMumif;udk prf;0g;rdap&ef

twGufwaMumif; azazmf0g&Dvw&ufaeU wdkifatmif rqdkif;yJ Zefe0g&Dvv,favmuf

uwnf;u wdkufokdU0ifNyD; (vcr&SdyJ) avhvmyg&ap[k tcGifhawmif;ojzifh tcGifh&cJUonf/

uREkfyfonf 0w¦Ka&;orm;wa,muftaejzifh OD;bazwa,mufwnf;ESifhom qufqH&í

oduRrf;cJU&m xdkaeUwGif OD;bazu uREkfyftm; OD;vSazESifh rdwfqufay;avonf/ OD;bazonf

owif;pm&dkufESdyfoltjzpfESifh vnf;aumif;? OD;vSazonf xkwfa0oltjzpfESifh vnf;aumif;

rSwfykHwifxm;Muí ESpfa,mufvkH; wdkuftkyftjzpfESifh todtrSwfjyKMujcif; cH&av&m ¤if;wkdU\

wm0efrSmrl OD;vSazonf taxGaxGrefae*smjzpfí OD;bazrSm aMumfjimbufoufouf

tkyfcsKyf&ol jzpfavonf/ OD;bazonf ol&d,owif;pmwGif ]ewfBuD;okH;yg;cef;} udkifjcif;rS

wyg; tjcm;wm0efrsm;udk r,l/ OD;vSazonfomvQif tBuD;tuJjzpfav&m OD;buav;rlum;

ol&d,aeUpOfowif;pm t,f'Dwmjzpfí uREkfyfESifh qufqHrI tvGefenf;yg;cJUygonf/

uREkfyfonf ol&d,r*¾Zif;tvkyfwGif OD;vSazvufatmufü vkyf&í trsm;qkH; qufqHrI&Sdol

jzpfavonf/ uREkfyfESifh rdwfqufNyD;onfhaemuf OD;vSazonf uREkfyftwGuf ae&mwoD;wjcm;

jyifqifrxm;&ao;onfESifh (xdk&ufrsm;wGif uREkfyfrSm ]acG;0ifpm;} t,f'Dwmwa,muf

tjzpfom &Sdaeao;onf/) uREkfyftm; yDrdk;eif;\pm;yJGwGif twlxdkifzdkU ae&mcsxm;ay;\/

yDrdk;eif;um; aeUpOfowif;pmbufwGif vufaxmuft,f'Dwmwa,mufjzpfí OD;buav;\

vufatmufü acgif;BuD;rsm;a&;aom wm0efudk ,l&avonf/

udkausmf (ac:) yDrd k;eif;

uREkfyfonf yDrdk;eif;ESifh wpm;yGJwnf; rsufESmcsif;qdkif xdkifvdkufMu&mwGif wa,mufESifh

wa,muf vluJcwfMu\/ yDrdk;eif;u uREkfyftaMumif;udk odxm;ESifhoavmuf uREkfyfu

yDrdk;eif;taMumif;udk rod&ao;acs/ (pifppfrSm xdkpOfurl uRekfyfonf yDrdk;eif;[lí rodao;yJ

]udkausmf} [líom oday&m ol&d,wdkufrS xGufoGm;NyD;aemuf ynmhtvif;owif;pmwGif

t,f'Dwm jzpfvmaomtcgrS yDrdk;eif;[laom trnfudk Mum;&bl;\/ odkUESifhyif yxrü

yDrdk;eif;ESifh udkausmfonf vlwa,mufwnf;jzpfonf[k uREkfyfroday/) OD;vSazu

udkausmf[laomtrnfjzifh uREkfyfESifh rdwfqufay;ojzifh uREkfyfonf rsufESmcsif;qdkif xdkifvsuf

&Sdaom udkausmfudk vSrf;Munfhvdkuf&m uREkfyfESifh waeUaeUwGif &if;ESD;aomrdwfaqGwa,muf

jzpfvmEdkifzdkU&Sdjcif;udk xdkaeUuyif tuJcwfrdwfonf[k a&;om;azmfjyygu <um;onf[k

xifaumif; xifMuayvdrfhrnf/ pifppfaomfum; uREkfyfonf rdrdESifh tuRrf;w0ifjzpfrnfhvl

[kwfr[kwfudk wxdkifwnf;ESifh tuJcwfEdkifay&m uRekfyf\ tuJcwfjcif;rSm woufvkH;wGif

&mcdkifEIef; 90ausmfrQ rSefuefjcif;udk awGU&ygonf/

- 187 -

Page 188: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

uREkfyfonf udkausmftm; vSrf;Munfhvdkuf&m NyKH;NyKH;uav;&Sdaom ol\rsufESmxm;wGif

uREkfyftm; pdwf0ifpm;&kHomru tawmfauseyf[ef&Sdaom trlt&mudk awGU&\/ y&d,m,f

rokH;wwfjcif;wGif uREkfyfESifhwlvdrfhrnf [lívnf; tuJcwfrd\/ tjcm;vlrsm;\ xifjrifcsuf

udk vkH;0*&krpdkuf[k rqdkEdkifaomfvnf; *&kpdkufrIenf;yg;jcif;ü uREkfyfESifhwlvdrfhrnf [lívnf;

xifrd\/ vlUavmuwGif rdrdESifhxdkufwefaom ae&mudk r&&Sd[lí olUudk,fol txifa&muf

vsuf &Sdjcif;udkvnf; uREkfyf &dyfrd\/ (uREkfyfrlum; xkdpOfu ¤if;txifrsKd; ruyfao;onfhjyif

aemifwGifvnf; þtwGufaMumifh olwyg;tay:ü tjypfwifcsifaompdwfrsKd; jzpfcJvSonf[k

xifygonf/) xdkacwfwGif &efukefNrdKUü touf20ausmf t&G,frsm;om ywfaygif;

(bDataygif;) aygif;Muí xdkUtxufvlrsm;rSm tkyfaygif;acwfjzpfaeaomfvnf; touf30

xufrenf; &Sd&rnfh udkausmfrSmrl ]bDataygif;} r[kwfonfh ywfaygif;&dk;&dk;jzifhom awmfawmf

uav; oyf&yfpGm aygif;xm;\/ ol&d,wwdkufvkH; (uREkfyftygt0if pma&;rsm;rusef

tkyfaygif;ESifh *dkufxkwfvsuf&SdMuaom xdkacwfwGif ykodrfxD;udk *sKdif;wGifnSyfxm;vsuf

uGif;xdk;zdeyfvQLdum ywfaygif;&dk;&dk;uav;ESifh aq;ayghvdyfcJvsuf tvkyfwufavh&Sdaom

udkausmfrSm vlqef;wa,mufvkdvdk jzpfae\/ &efukefodkUa&mufcgpjzpfí t0wftpm;wGif

olwyg;xuf aemufrus&atmif BudK;pm;ae&aom uREkfyfrSm udkausmfudkjrif&í tm;vnf;

&Sdonf/ oabmvnf; usvSygonf/

ajymykHqef;vSjcif;

pm;yJGwGif twlxdkifrdvQifxdkifrdcsif; udkausmfu jrefrm0w¦Krsm;taMumif;ESifh ywfoufí

ol&d,wkdufodkU uREkfyf t*Fvdyfvdk a&;ydkUbl;aom pmwapmifudk ol zwfvkduf&uwnf;u

uREkfyftay:ü txifBuD;í vlcsif;awGUvdkaMumif;? owif;pmü w&ufjcm;xnfhvsuf&Sdaom

&wemykH0w¦Kudkvnf; olzwfí oabmusaMumif;? olvnf; ]bDatarmifwifhESifh uacsonf

r,fjrifh} 0w¦Kwyk'f a&;cJUbl;aMumif; ponfjzifh ajymav&m þrQESifhyif uREkfyfonf

udkausmfESifh tawmfBuD; &if;ESD;oGm;cJUavNyD/ uREkfyfuvnf; ol&d,acgif;BuD;rsm;udk (&wemykH

0w¦K xnfhuwnf;u tvum;&í) zwfvmcJU&m ¤if;wdkUrSm udkausmf\vuf&m jzpfaMumif;

,ck od&í csD;usL;ygaMumif;? rdrdrSm 0w¦KESpfyk'fa&;cJUbl;aomfvnf; owif;pmacgif;BuD;rsm;

a&;zdkUqdkvQif tdyfrufrQyif rruf0HUaMumif; ajymjyav&m oluvnf; oabmusykH&onf/

aeUv,f vufzuf&nfaomufcsdefwGif udkausmfonf uREkfyftm; tdrfodkUac:oGm;í ol\ZeD;ESifh

rdwfqufay;NyD;aemuf t*Fvdyfpmtkyfrsm;taMumif;udk aqG;aEG;Muav&m uRekfyf\ pmzwf

pkHjcif;udk csD;rGrf;í oludk,fwdkifrSm toifhtwifhrQavmufom zwfbl;aMumif; 0efcHavonf/

- 188 -

Page 189: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

ol\ t*Fvdyfpum;ajymykHudk uREkfyf Mum;&onfESifh xdk0efcHcsufonf ESdrfhcsjcif;jzpfonf[k

xifrdaomfvnf; aemifwGif wu,fajymjcif;jzpfonf[k uREkfyfod&onf/

udkausmf\ t*FvdyftoHxGufrsm;rSm awmfawmfvefUavmuf\/ jrefrmwa,muf ajymaom

toHxGufESifhyif rwlacs/ uREkfyfonf t*Fvdyfpum;vkH;rsm; rSefuefatmif toHxGufwwfzdkU

avhusifhxm;aomfvnf; jrefrmwa,mufu yDyDooxGufaom toHrsKd;rQom jzpfav&m

udkausmf\ toHxGufrlum; abmif;bD0wfwa,muf\ toHaetoHxm;rsKd; jzpfaeí uREkfyf

vefUrdjcif;jzpf\/ vlcsif;ESD;&if;vmaomtcgü þtaMumif;udk pkHprf;MunfhonfwGifrS jyifopf

(bk&if*sD) bkef;BuD; vkyfcJUbl;í jyifopfbkef;BuD;rsm;ESifhtwl ESpfaygif;rsm;pGm aecJUbl;aMumif;?

vufwifbmomvnf; wwfaMumif; od&avonf/ udkausmf\ t*Fvdyfpum;ajymykHrSm

uREkfyf\oli,fcsif; (bdvyfjyef) udkcifarmifwifhuJUodkU Adkvfqefjcif;rsKd;r[kwfyJ jyifopf

bkef;BuD;rsm;ESifh i,fpOfu tMumBuD;aebl;jcif;aMumifh vQmwrsKd;jzpfaejcif; jzpfavonf/

rsm;rMumrD udkausmfonf *syfqifaumvdyfwGif vufwifbmomjyq&m tvkyfudk avQmufxm;

&&Sdojzifh ol&d,wdkufrS xGufoGm;av\/ okdU&mwGif olESifhuREkfyf cifrifrIrSm tqufrjywfvSyJ

1938ckESpfü olaoonftxd &if;ESD;pGm &SdcJUMuavonf/

q&mvGef;\csD;usL;csuf

azazmf0g&Dv w&ufaeUü uREkfyf r*¾Zif;t,f'Dwm jzpfvmaomtcg ol&d,onf av;xyf

wkdufBuD;wGif atmufqkH;wxyfudkom iSm;Edkifao;onfjzpfí vkyfom;ESifhae&m rrQatmif

usOf;usyfonfhtwGufaMumifh q&mvGef;ESifh uREkfyfwdkUtwGuf pm;yGJwckwnf;om ae&may;Edkif

avonf/ þwGif uREkfyfwkdUESpfa,mufonf aeUwdkif; rsufESmcsif;qdkifxdkifMuí axG&mav;yg;

pum;ajymcGifh &Mu\/ q&mvGef;onf uRekfyftm; rEÅav;om; qdkuwnf;u pdwf0ifpm;onfh

vu©Pm &Sday&m uREkfyfuvnf; EIwfcrf;arG;a&;a&;ESifh tNrJuGrf;pm;avh&Sdojzifh ]tnm*dkuf}

&Sdaom þvlBuD;tm; jrifvQifjrifcsif; MunfndKrdygonf/ q&mvGef;rSm uREkfyfxuf touf

14ESpfBuD;í xdkpOfu 42ESpf &SdNyDjzpf&m touf40ausmfvQif {&mrvlBuD;wa,muf[lí

xifcJUrdaom uREkfyf\rsufpdü tawmfBuD;&ifhNyD[k atmufarhcJUygonf/ q&mvGef;uvnf;

udkausmfenf;wl uREkfyfESifh a&pufygonfhvu©PmESifh ol\wkdufcef;odkU ac:oGm;í aeUv,fcif;

rsm;wGif ol\wkdufcef;ü wa&;warmtdyfum tyef;ajzzdkU tNrJzdwfMum;xm;ygonf/

uREkfyfonf q&mvGef;ESifhvnf;aumif;? udkausmfESifhvnf;aumif; a&pufygaomfvnf; ¤if;wkdU

ESpfa,mufrlum; &if;ESD;Mu[efrwlacs/ olwkdUESpfa,muftaMumif;ESifh ywfoufí udkausmf

ajymbl;aom pum;wcGef;udk uREkfyfrSwfrd\/ waeUoü olwkdUESpfa,mufonf jrefrmpmay

- 189 -

Page 190: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

taMumif;udk aqG;aEG;vsuf&SdpOf udkausmfajymvdkufaom pum;wvkH;udk q&mvGef;u t"dyÜm,f

t,ltq vJGonfhvu©PmESifh ]]a[h armifausmf? q&mu ArmjynfrSm udk,fhudk,fudk 'dwf

xm;wJU vlwa,muf armif&? bmrSwfvdkUvJ}} [k £ajEéESifhajymbl;onf qdk\/ [kwfykHvnf;

&onf/ xdkolESpfa,mufonf uREkfyfa&SUü tuRrf;w0if&SdMujcif;udk uREkfyf rjrifcJU&bl;ay/

q&mvGef;ESifh uREkfyfrlum; ol&d,wkdufom;rsm; tjzpfESifhvnf;aumif;? woufvkH;wGif

vnf;aumif; qufqHa&;wGif tzktxpfr&Sd? ajyajyjypfjypf &SdcJUygonf/ okdUESifhvnf;

q&mvGef;onf uREkfyftm; *sme,frsm;wGif av;csKd;jzifh uvdaom tvkH;uav;rsm;udk

taMumif;t&majymjyí q&mvGef;u ola&;aeusjzpfaom pum;jyifrsKd;jzifh us,fus,fjyefUjyefU

qefUí a&;xkwfvkdufaomtcg pmrsufESmeHygwf tawmfrsm;vm\/ q&mvGef;\ pum;

jyifa&;enf;rSm OD;Mobmo\ ZmwfBuD;q,fbJGUa&;enf;rsKd;uJUodkU um&efuav;awG iJUum

iJUum a&;jcif;aMumifh zwfítvGefacsmarmaomfvnf; r*¾Zif;twGuf &SnfvGef;ouJUodkU

jzpfae\/ þwGif OD;vSazonf uREkfyfudkac:í acgif;BuD;okH;yk'fudk wqufwnf;

awmufavQmufajymNyD; a&;ckdif;\/

uREkfyfonf cJwHjzifh wvkH;wavrS a&;rSwfjcif;vnf;r&Sd? csufcsif;vnf; ra&;ao;yJ

av;ig;&ufMumaomtcgrS okH;yk'fa&;NyD; wifjyvdkufonf/ q&mvGef;onf uREkfyf\

yxrOD;qkH; vuf&mjzpfaom acgif;BuD;okH;yk'fudk zwfMunfh&mwGif OD;vSaz\ OD;acgif;rS

xGufaom tBuHrsm;[lí olodNyD;jzpfaomfvnf; jrefrmpma&;ykHa&;enf;udk oabmusonfh

vu©PmESifh ]][dkacG;rom;awG 'Davmufra&;wwfygbl;}} [k qdkum wdkuftkyfrsm;bufodkU

ar;aighí jybl;avonf/ trSefudk0efcH&vQif uREkfyfonf OD;vSazu erlemtjzpfESifh t,f'Dwm

tzGJUtm; a&;jybl;onfh acgif;BuD;wyk'fudk zwf&bl;ojzifh ol\ta&;tom;udk av;pm;vsuf

&Sdygonf/

q&mvGef;u txufygpum;udk ajymvdkufaomtcgwGif igonf OD;vSazxuf a&;wwfonf[k

pdwfBuD;0ifroGm;jcif;udk opömjyKí ajym0HUygonf/ odkU&mwGif uREkfyf\ yxrOD;qkH;

acgif;BuD;rsm;udk q&morm;jzpfaom q&mvGef;u xdkuJUokdU ajymvkdufaomtcgwGifrlum;

igonf acgif;BuD;a&;jcif;tvkyfwGif vlnHUwa,mufr[kwfawmh[kqdkum vGefpGm tm;wuf

oGm;ygonf/

q&mawmfOD;OwÅr

- 190 -

Page 191: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

ol&d,wdkufü oduRrf;&aom yk*¾dKvfausmfrsm;taMumif;udk azmfjy&mwGif q&mawmfOD;OwÅr

taMumif;udkvnf; azmfjy&ef vdkayvdrfhrnf/ ol&d,wdkufodkU uREkfyf a&mufNyD;aemuf

rsm;rMumrDtwGif; q&mawmfOD;OwÅronf uREkfyf\pm;yGJodkU vmíxdkifavh&Sd\/ q&mawmf

onf uREkfyf\0w¦Krsm; zwfavh&Sdoljzpf&m uRekfyftm; (OD;baz? OD;vSazwdkUrSwyg;) wkdufom;

rsm;teufwGif pdwft0ifpm;qkH;wa,muf jzpf[ef&Sd\/ q&mawmfonf tdEd´,jynfESifh

jrefrmjynfwkdUudk acgufwkHUacgufjyef ul;oef;oGm;vmvsuf&Sdaom EdkifiHa&;bkef;BuD;wyg;

jzpfjcif;? &cdkifom;jzpfonf qdkjcif;rSwyg; uREkfyf bmrQrodacs/ uREkfyfrSm xdkpOfu pmayrS

wyg; EdkifiHa&;ü pdwf0ifpm;jcif; r&Sdao;onfjzpfí q&mawmftay:ü txifvnf;rBuD;?

pdwf0ifpm;rIvnf; enf;yg;vSonf/ uREkfyfonf ol&d,wwdkufvkH;wGif (r*¾Zif;t,f'Dwm

tjzpfESifh) tvkyftacsmifqkH;aom pmzwfolwa,muf jzpfcJUbl;&m q&mawmfonf uREkfyf

tvkyfacsmifjcif;udk odonfwaMumif;? 0w¦K0goemygí uRekfyftm; 0w¦Ka&;orm;wa,muf

taejzifh cifrifav;pm;onfwaMumif;aMumifh uREkfyf\pm;yJGwGif tMumBuD;xdkifum pum;

ajymavh&Sd\/ uREkfyfurl pmzwfysufonfqdkum q&mawmftm; tomwMunfajymír&vQif

aigufíyif xkwfcJUrdbl;ygonf/

xdkpOfu q&mawmfonf b,fqDrSm qGrf;bkrf;ay;onfrod? nOfhtcsdefrsm;wGifrlum; ol&d,

wdkufüyif usdef;pufonf[k uREkfyf od&\/ uREkfyf\rsufpdü q&mawmfonf bkef;BuD; ]*sydk;}

xJu xifrdonfESifh aigufíxkwfrdjcif; jzpfygonf/ ]]wynfhawmfwkdUu udk,fawmfwdkUvdk

vltm;r[kwfygbl; bk&m;? vkyfEdkifrS pm;&wJUvlawGyg? t&Sifbk&m;vdk avryef;tm;ygbl;

bk&m;}} ponfrsm;jzifh ESifxkwfcJUrdbl;ygonf/ odkUaomf q&mawmfonf þrQjzifhvnf;

remwwf? þxuf Murf;Murf; avQmufívnf; remwwf? ESifxkwfonfhtcdkufwGif cPwjzKwf

xoGm;í awmfawmfMumvQif pyfNzJpyfNzJESifh a&mufvmjyefygawmhonf/ aemufydkif;wGif

jrefrmjynfü [kr®&l; wpcef;xvmaom tcsdefwGifrlum; uREkfyfonf tvGefwefcdk;BuD;vsuf

&Sdaom ]i,faygif;} q&mawmfqdkí zl;awGU&ef a&mufoGm;aomtcg tapmifhtMuyfawG

txyfxyf 0dkif;&Hvsuf&SdonfESifh yk*¾dKvfBuD;tqihfqifhxH 0ifcGifhawmif;NyD;rS q&mawmf

a&SUarSmufodkU a&mufcJU&jcif;udk BuKHcJU&bl;ygonf/ xdktcgwGif a&S;,cifu &Iyfonfxifí

pm;yJGrS ESifxkwfcJUrdzl;aom tjcif;t&mudk owd&rdojzifh NyKH;cJUrdygao;onf/ ]a[h azodef;?

rif;u ighudk &Iyfw,fqdk} [laom rsufESmxm;rsKd; jyacsrnfavm[k uRekfyf tuJcwfao;&m

xdktrlt&mrsKd;um; jyawmfrrl&Smay/

tHUMozG,f bkef;ay;Edkifjcif;

- 191 -

Page 192: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

uREkfyfonf q&mawmftm; ESifxkwfrdcJUbl;aomfvnf; pifppfrSm q&mawmf rBuD;us,fao;rD

tcsdefuyif q&mawmf\ tcsKdUaom pdwfaeoabmxm;rsm;udk MunfndK&aumif;rSef;

odonfESifh tdrfodkUyifhí qGrf;ESpfBudrf auR;bl;ygonf/ qGrf;auR;jcif;udk vlodapvdkír[kwf?

q&mawmfOD;OwÅr\ bkef;ay;ykHxl;jcm;jcif;udk azmfjyvdkaomaMumifh jzpfygonf/ qGrf;ESpfBudrf

auR;bl;onfhteuf yxrtBudrfrSm qGrf;vdkufaomZvkHBuD;ESifh bkOf;ay;í wZvkHvkH;

tukefcRwfjcif;rQavmufom &Sdojzifh pmrzJGUavmufyg/ okdU&mwGif 'kwd,tBudrf auR;aom

tcgürl uREkfyfudk,fwdkif wtHUwMojzpfrdonfESifh q&mawmfOD;OwÅrtaMumif;ESifh ywfoufí

pdwf0ifpm;rI &Sdolrsm;tzdkU azmfjyvdkufygonf/ 'kwd,tBudrf yifhaomtcgwGif q&mawmfu

]]ighrSm qD;csKda&m*g&Sdw,f? xrif;vJrpm;? *sKHvJrpm;? om;ig;oufoufom pm;w,f}} [k

trdefU&Sdvdkuf\/

uREkfyfonf q&mawmf\ bkef;ay;ykHtpGrf;udk odNyD;jzpfí atmufygpm;p&mrsm;udk csufjyKwf

jyifqifxm;\/ (1)Muufwaumif &dkUpf(jyKwfausmf)? (2)t&nfcyfrsm;rsm;ESifh bJwaumif

pGyfjyKwf? (3)0rf;bJOajcmufvkH; [wfbGdKif? (4)0uftlacsmif;uif 25usyfom;? (5)ig;Muif;om;

aMumf 25usyfom;? (6)EGm;EdkU 50om;wkdUudk toifhjyifxm;NyD;vQif rdwfaqG udkcifarmifwifh

tm;vnf; xrif;pm;zdwfxm;\/ ¤if;eHeufwGif uREkfyfwkdUtwGuf txl;wvnf rpDrHyJ

xrif;tdk;wvkH;om csufxm;\/ q&mawmf<uvmí xdkifvkduf&mwGif uREkfyfwkdUvifr,m;ESifh

udkcifarmifwifhonf teD;wGifxdkifvsuf apmifhMunfhaeMu\/ q&mawmfonf bJwaumifvkH;

aygif;NyD; 0rf;bJOykHyef;uefBuD;wGif xnfhxm;aom pGyfjyKyf&nfxJrS w0ufcefUrQaom t&nfrsm;

udk aomufvdkufNyD;aemuf bJom;udk zJUí bkOf;ay;\/ &iftkyfESifhaygifrsm; ukefonfhaemuf

awmifyH&dk;ponfrsm;udk udkufvdkufao;\/ ¤if;aemuf &dkUpfvkyfxm;aom Muufaumifudk

vSrf;udkifí bJaumifa&mufESifhaomae&modkU ydkUvdkuf\/ <uif;usefaom bJ&dk;ESifh Muuf&dk;

rsm;rSm tnDtrQavmuf&Sdí rnfonfht&dk;wGifrS tom;xlxl uyfvsufr&Sdawmhacs/

Muufaumifukefonfhaemuf w0ufcefUusefao;aom bJpGyfjyKyf&nfxJrS aemufxyfw0uf

aomufjyef\/ teD;rS xdkifMunfhaeMuaom uREkfyfwdkUokH;a,mufonf wa,mufrsufESmudk

wa,muf vSrf;MunfhaeMuavNyD/ ¤if;aemuf q&mawmfonf bJO[wfbGdKifajcmufvkH;ESifh

0uftlacsmif;udk bkOf;ay;&if; usefaeao;aom bJpGyfjyKyf&nfxJrS wcsufwcsuf wZGef;ESpfZGef;

cyfíaomuf\/ ¤if;wkdUuRwfaomtcg ig;Muif;om;aMumfudk vSrf;udkifí tmajcmufaom

tcgwGif pGyfjyKyf&nfjzifh usKdufcs\/ ig;aMumfvnf;ukefí pGyfjyKyf&nfvnf; ajymifavNyD/

þwGifrS q&mawmfonf EGm;EdkU 50om;udk pum;wajymajymESifh wjznf;jznf; usKdufíusKdufí

csav&m uREkfyfrSm q&mawmf bkOf;ay;NyD;aemuf apmifhírMunfhEdkifawmhyJ zdwfac:xm;rdaom

{nfhonfESifh uREkfyfwkdUtwGuf bJuifwaumif ajy;0,f&ygawmhonf/ r&GHwwfvQif

q&mawmfudkufí csxm;aom bJ&dk;Muuf&dk;rsm;rS tom; tuyftoyfuav;rsm;udk

- 192 -

Page 193: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

udkufpkwf,l&efrSwyg; bmwckrQ pm;p&mrusefawmhyg/ þonfum; q&mawmfOD;OwÅr

udk,fawmf\ wxyfpm qGrf;bkOf;ay;awmfrljcif;aywnf;/

]rSD;}aom 0w¦Krsm;

1917ckESpf? rwfvxkwf yxrOD;qkH; ol&d,r*¾Zif;wGif uREkfyf\ ]]armifodef;wif rodef;&Sif}}

0w¦Kwdkwyk'f xnfhoGif;NyD;aemuf wdkuftkyfOD;vSazu &Sm;avmh[krf; (Sherlock Holmes) \ pkHaxmuf0w¦Krsm;udk rSD;NyD; jrefrm0w¦Ka&;&ef tBuHay;onfhtavsmuf {NyDvxkwf

ol&d,r*¾Zif;wGif ]pkHaxmufarmifpH&Sm;} 0w¦K a&S;OD;pGm ay:xGufvmygawmhonf/ xdkpOfurl

t*Fvdyfpmwwfol ,ckxuf &Sm;ao;onfhtxJwGif 0w¦Kzwfolrsm;vnf; tvGefenf;yg;Mu

ao;&um; armifpH&Sm;0w¦KrsKd; zwf&olwkdUu armifpH&Sm;onf a&TOa'gif;\ pdwful;jzifh

a&;om;jcif;jzpfonf[k rSwfxifMu\/ armifpH&Sm;0w¦Kudkvnf;aumif;? &wemykH0w¦Kudk

vnf;aumif; taMumif;jyKí a&TOa'gif;tm; csD;usL;pum;ajymoHrsm;udk uREkfyfMum;&onfhtcg

&efBuD;atmif0w¦Kudk csD;usL;jcif;uJUokdU uRekfyf *kPfr,lrdjcif; rSefygonf/ tcsKdUaom

t*Fvdyfpmwwfrsm;url uREkfyftm; (Plagiarism) ckd;csonf[k ESdyfESdyfe,fe,f pGyfpJGcsifMu

ygonf/ cdk;csjcif;[lonfrSm vlrodatmif wuGufwav cdk;csjcif;rsKd;udk qdkvdkí taemufwdkif;

jynfrsm;ü tBuD;tus,f&Iwfcsjcif; jzpfyg\/ armifpH&Sm; tp&Sdaom uREkfyf\0w¦Krsm;rSm

wenf;tm;jzifh bmomjyefrQomjzpf&m wdkuf&dkufjyefcJUvQif Eke,fao;aom jrefrmpmzwf

y&dowftzdkUü pdwf0ifpm;rI enf;yg;vdrfhrnf[k od&Sd&aomaMumifh ]rSD;} &kH oabmrsKd;jzifh

a&;om;jcif; jzpfygonf/ þacwfwGif pmzwfolaygrsm;vmojzifh ]rSD;} jcif;xuf wdkuf&dkuf

oufouf jyefjcif;onf omíoifhavsmfonf[k qdkcsifqdkEdkifaomfvnf; vGefcJUaom ESpfaygif;

40ausmf tcsdefurl ]rSD;aom0w¦KrsKd;udkyif (wdkuf&dkufbmomjyefjcif;xuf) ydkí zwfcsifMu

ygonf/ ]rSD;} aomtvkyfonf pma&;q&mtwGuf pm;omonfum; rSefygonf/ aemufayguf

pma&;q&muav;rsm;onf a&S;vlrsm; pm;omjcif;udk remvdkMuonfh vu©PmESifh awmifaumf

ajrmufaumf uavmfa&;om;Mujcif;rQom jzpf[efwlygonf/ uREkfyfonf vnf;aumif;?

uREkfyfaemufü ]rSD;} Muaom pma&;q&mrsm;onfvnf;aumif; rdrdwdkU ]rSD;} aom 0w¦Kpmtkyfrsm;

atmifjrifrIaMumifh vufraxmif&JMuonf r[kwfyg/ olrsm;xuf tvsifarG;í pm;vdkuf&

ayonf [líom atmufarhMuygonf/

yxrOD; *sme,f

- 193 -

Page 194: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

&efBuD;atmif0w¦K? &wemykH0w¦K? &lyeE´D0w¦K? pkHaxmufarmifpH&Sm;0w¦K? &wemyl&0w¦K ponf

rsm;udk a&;om;NyD;aomtcgwGif a&TOa'gif;[laom trnfrSm tawmfwufvmcJUygavNyD/

xdkpOfurl 0w¦KbufwGif yDrdk;eif;ESifh uREkfyftjyif xifxif&Sm;&Sm; ray:xGufao;onfjzpfí

*kPf,lavmufatmif r&SdvSyg/ a&;orQ0w¦Krsm; a&mif;ípGH&kHrQavmufom &SdMuyg\/ okdUaomf

uREkfyf&&Sdaom ]rlydkif} wefzdk;aiGrSm renf;vSyg/ Oyrm &wemyl&0w¦KtwGuf ol&d,wdkufrS

aiG600d &cJUbl;&m ¤if;aiGrSm þacwf aiG3000dxuf renf;aomwefzkd; &SdaomaMumifh

awmfawmf[efonf[k qdkEdkifavmufyg\/ xdktcsdefwGif v,f,mpdkufysKd;a&;bufü rdwfaqG

jzpfcJUaom udkcifarmifwifhrSm &efukefNrdKU ukefonfvrf;wGif bm;rm;a[mufpf (Burma House) trnfESifh jrefrmjynfjzpf opfom;yef;yk? qifpG,fyef;yk? aiGxnf? ,Gef;xnf paom

ypönf;rsm;udk EdkifiHjcm;om; c&D;onfrsm;odkU a&mif;onfhqdkifwqdkif zGifhvSpfí tawmf

wGifus,fpGm a&mif;csvsuf&Sd\/ udkcifarmifwifhESifh uREkfyfonf jrefrmhAsL[m*sme,fac:

&ufowÅywfpOfxkwf pmapmifudk xkwfa0cJU&m jrefrmjynfwGif yxrOD;qkH; ]*sme,f} jzpfav

onf/ ¤if;*sme,frSm wapmifwrwfa&mif;í yef;a&mifrsufESmzkH;&Sdav&m *sme,fxGufaom

paeaeUnaersm;ü pma&;pmcsDrsm;\vufwGif wtkyfpD ukdifvmMuojzifh wNrdKUvkH; eDoGm;rwwf

jrif&jcif;rSm vkH;0wm0ef,lum pwifpDpOfxkwfa0&aom uREkfyftzdkU&mü MunfEl;tm;wufzG,f

aumif;vSygayonf/ ¤if;*sme,frSm udkcifarmifwifhu aiGpdkufí uREkfyfu tvkyftm;vkH;

twGuf wm0efcHjzpfavonf/ jrefrmhAsL[m*sme,frSm yxrOD;qkH;*sme,fjzpfí y&dowf\

tm;ay;jcif;udk cH,l&&Sdygvsuf oufwef;r&Snf&jcif;rSm udkcifarmifwifhESifh uREkfyfwdkU

ESpfa,mufvkH;\ aysmhnHUrIESifh EkHcsmrIaMumifh jzpfavonf/ uREkfyftzdkU&mü pdwful;bufwGif

vnf;aumif;? ta&;tom;bufwGif vnf;aumif; rnHUvSaomfvnf; tvkyfwckudk wm0ef

,lcsifonfh av;pm;rIr&Sdjcif;? udkcifarmifwifhbufü jrefjref oaX;jzpfcsifjcif;wnf; [laom

cRwf,Gif;csuf &Sdjcif;wkdUaMumifh *sme,fuav; ysuf&jcif;twGuf uREkfyf ESajrmvSonf/

,Of,Ofuav; zsufqD;jcif;

þae&mü udkcifarmifwifhESifh uREkfyftaMumif;udk tenf;i,f azmfjy&ayOD;rnf/ rEÅav;NrdKU

v,f,mpdkufysKd;a&;Xmebufü twlwuG tvkyfvkyfMupOf udkcifarmifwifhonf aysmfaysmf

aecsifwwfolwa,muf jzpfaomfvnf; ol\ pdwfwkdif;us &&Sdxm;aom r,m;udk av;pm;onfh

twGufaMumifh tvnftywfem;yg;aMumif; azmfjycJUbl;&m &efukefodkUa&mufaomtcgürl ol\

yxrtdrfaxmif ysufpD;í 'kwd,tdrfaxmifrSm rdef;racsmwa,mufjzpfNyD; wOD;wnf;

arG;xm;onfh tvGefcspfpzG,faumif;aom om;uav;wa,mufESifh [efusvsuf&Sdaomfvnf;

av;pm;rIt&mwGif yxrtdrfaxmifudk rrSDacs/ cspfcifMuifemrIum; wlygvdrfhrnf/ av;pm;rI

- 194 -

Page 195: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

um; rwlacs/ þwGif udkcifarmifwifhonf aysmfaysmfaecsifwwfaom 0goemtwdkif;

tdrfrSxGufí aysmfaomtcsdef rsm;cJUavNyD/ uREkfyfonf ol\erlemudk Munfhjcif;tm;jzifh

pHa'0DESifh taMumif;ygcJUvQif awmfawmfNidrfvddrfhrnf[k ,lqrdjcif; jzpfygonf/

,ckaomf uREkfyfrSm yxrESifh'kwd, tdrfaxmifwkdUtay:wGif pHa'0DuJUodkU av;pm;rIr&Sd&um;

udkcifarmifwifhESifh ]buf} &í twlwuG aysmfaysmfaecJUMuygawmhonf/ okdU&mwGif uREkfyfwdkU

aysmfjcif;rSm [dkw,fwckrSwckodkU ajymif;NyD; bdvd,ufxdk;,if; bD,maomufMujcif;rQom

jzpfygonf/ bdvd,ufxkd;jcif;? bD,mwykvif;wav aomufjcif;wkdUonf tjypfBuD;rsm;

r[kwfaomfvnf; pkaygif;vkdufonfhtcgürl aysmfonfxuf aysmfcsifaompdwfrsKd; waeUwjcm;

jyif;xefvmí ,Of,Ofuav;ESifh vludkzsufqD;aom aysmfenf;rsKd;[lí uREkfyf rSwfcsufcs

vdkufonf/ tjcm;vlrsm;twGuf rajymwwf? uREkfyfESifh udkcifarmifwifhwkdUrSmrl þtwGuf

aMumifh tawmf 'PfcHvdkuf&ygonf/ 'Pf[lonfrSm tjcm;r[kwf? tkd;ESifhqef rwefavmuf

atmif ydkufqHukefusjcif;yif jzpf\/ uREkfyfrSm xdkpOfu vcESifh 0w¦Ka&;jcif;twGuf pkpkaygif;

200dausmf &&Sdygvsuf (aiG 200donf xdkacwfü tawmfBuD; t&ma&mufonf/) nwdkif; 5usyf?

10d okH;jzKef;csifonfhtwGuf tb,frSm acsmifcsdEdkifygtHUenf;/ uREkfyfwdkU\tjypfum; tjcm;

r[kwf? vcwaxmifausmf&aom t*Fvdyft&m&SdBuD;rsm;\ aysmfyg;enf;rsKd;udk bdvdjyefq&m

udkcifarmifwifh\ vrf;jyjcif;t& oGm;&nfusí twkcdk;rdjcif;yif jzpfavonf/

[efBuD;yefBuD; vkyfrdjcif;

þtawmtwGif; uREkfyf\ ajczsm;axmufaom tjypfuav;rsm;vnf; yg&Sdao;\/ 1917-20

jynfhESpfrsm;wGif ol&d,aeUpOfowif;pmtwGuf 0w¦Krsm;udk uREkfyfwa,mufwnf; ]'kdifcH} a&;&

aomtjzpfodkU a&mufcJUavNyD/ ol&d,aeUpOfowif;pm t,f'Dwm OD;buav;onf tjcm;

pma&;q&mrsm; ydkUMuonfh 0w¦Krsm;udkvnf; rBudKuf? uREkfyftm;vnf; a&;ay;zkdU rajymcsifyJ

jzpfae\/ uREkfyfrSmvnf; jrefrmhAsL[m*sme,f? jrefrmhEk*¾[*sme,f ponfwkdUwGif aps;EIef;

aumif;aumif;ESifh a&;&aomaMumifh ol&d,aeUpOftwGufrl olwkdUuawmif;rS a&;ay;awmhrnf

[k [efBuD;yefBuD;vkyfvm\/ þwGif OD;buav;onf tjcm;pma&;q&mwa,muf a&;onfh

0w¦Kwyk'fudk aeUpOfowif;pmwGif xkH;pHtwkdif; xnfhay;vdkuf&m wvrQrMumrD pmzwfol

rsm;u 0dkif;íqlMuojzifh &yfypfvkduf&\/ okdUESifh uREkfyftm;vnf; ta&;rcdkif;? uREkfyfuvnf;

r*¾Zif;twGufom wm0ef&Sdoljzpfí aeUpOfowif;pmtwGuf rcdkif;yJra&;[k ayuyfae\/

ol&d,wkdufwGif txufydkif;vlBuD;rsm;jzpfMuaom OD;vSaz? OD;bazESifh OD;buav;wkdUonf

uREkfyfuJUodkUaom tjcm;vkyfom;rsm;tay:wGif AsL&dku&ufqefMuonf[k uREkfyf xifaom

- 195 -

Page 196: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

aMumifh uREkfyfu wrifwum uyfzJUvkyfjcif;jzpf\/ uREkfyfESihftwl ESpfvcefU tvkyfvkyf

oGm;bl;onfh yDrdk;eif;uvnf; þtwdkif;yif xifjrifcsuf&Sdí uREkfyftm; ajrSmufay;bl;onf/

þonfrSm uREkfyf\tjypf[lí rxif/ tjcm;ae&mrsm;wGif odyfonf;pGm aexdkifwwfygu

uRekfyfyif rEdkifapOD;? t&IH;xGufvdrfhrnfrxifyg/ ,ckrSm &orQaiGudk udkcifarmifwifhESifhtwl

(azmfjycJUonfhenf;twkdif;) vufusefrxm;yJ okH;jzKef;ypfcsifwwfonfh uREkfyf\ tusifhqdk;

aMumifh tnHUcHcJU&bl;ygonf/

tqifrajyrIrsm;

ol&d,wdkufESifh ywfoufí uREkfyftnHUcHcJU&ykH tjcif;t&mudk razmfjyrD ol&d,wkdufom;

tcsKdUESifh uREkfyf tqifrajyrIuav;rsm;&SdykHudk azmfjyygOD;rnf/ ol&d,t,f'DwmtzJGUwGif

uREkfyfonf vctBuD;qkH; r[kwfaomfvnf; (OD;bazESifh OD;vSaz 300d rQpDvnf;aumif;?

OD;buav; 180drQvnf;aumif;? vG,ftdwfOD;bvIdifESifh olBuD;a*ZufOD;cifarmifwkdUrSm uRekfyf

ESifh ydefromvdrfromrQvnf;aumif;? udkboef;rSm uREkfyfESifh wef;wlrQvnf;aumif; &&SdMu

onf/ wkduftkyfESpfa,mufrSwyg;) uREkfyfrSm 0w¦Krsm;ESifh tjcm;pmayrsm; a&;om;jcif;aMumifh

0ifaiGtaumif;qkH;wa,muf jzpfae\/ &efukefom;wa,mufr[kwfyJ raeUwaeUurS &efukef

odkU a&mufvmoljzpfonfESifh <um;vdkvSír[kwf? tnmom;wa,muftaejzifh txifao;rcH&

apjcif;iSm awmfawmfBuD; ajymifajymifvufvuf 0wfqifavh&Sd\/ (xdkacwfrSm þacwfESifhrwl?

a,musfm;csif; tNydKif0wfaomacwfjzpf\/) þacwfwGif acgif;aygif;vnf; ae&mwdkif;

raygif;Mu? csnfvkHcsnfESifh bkHbdkifzdeyfavmufjzihf NyD;Muolrsm;aomfvnf; xdkacwfürl

pma&;pmcsD twef;tpm;vlrsm;onf udk,fwdkifaygif;&aom bDataygif; (armifhusufoa&

acgi;faygif;r[kwf) ydk;? okdUr[kwf ouúvyf? odkUr[kwf wmzufwmtuFsD? aemfefx&uf?

odkUr[kwf quúZkH; paom zdeyfaumif;rsm;udk vlwdkif;vdk 0wfqifMuonf/

uREkfyf\ toufwmwavQmufvkH;wGif (xdkacwfuuJUodkU &efukefNrdKUü a,mufsm;csif; t0wf

NydKifaomacwfudk rBuKHcJU&bl;ay) wdkuftkyfOD;vSazrSm ydk;om;awmif&Snfudk aeUwdkif;0wfí

vkHcsnfESifh tvkyfwufaomaeUyif rjrifbl;acs/ t,f'Dwm OD;buav;vnf; ydk;vkHcsnf

]xnfvJ} ESifh opfvGifaom tuFsD? zdeyfrsm;udk aeUwdkif;0wf\/ OD;bazum; (aiGpkorm;

wa,mufjzpfí) t0wftpm;bufwGif oifhwifh&kHrQ 0wfavonf/ uREkfyfrlum; 0ifaiG

aumif;onfhjyif ]tnmom;} udk txifao;rcHEdkifonfhtwGufaMumifh OD;buav; paom

vlpkxuf rnHUatmif 0wfqifcJUonf/ uREkfyf\ *dkufqdkufajymif;vJvmjcif;udk jrifMu&aom

tcg uREkfyftm; rsufESmxm;wrsKd;ESifh MunfhMuonf[k uREkfyfxifonf/ olwkdUa&SUrS uREkfyf

- 196 -

Page 197: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

jzwfoGm;í vGefvmNyD;rS &kwfw&uf zsyfueJ vSnfhMunfhvdkufaomtcg olwkdUtcsif;csif;

]rsufpypf} jyjcif;udk uREkfyf jrifvkduf&bl;onf/ rSm;onfjzpfap? rSefonfjzpfap uREkfyftm;

tjcm;wkdufom;rsm;u 0dkif;NyD; remvdkvsuf&Sdonf[k uREkfyf txifa&mufvsuf&SdavNyD/

ol&dt,f'DwmtzGJU

þokdUaom tajctaewGif olwkdUESifh a&maESmaygif;oif;jcif;onf taumif;qkH;enf;vrf;

jzpfjcif;udkvnf;aumif;? a&maESmjcif;tvkyfwGifvnf; rdrdutemcHí ]arQm} jcif;onf t&m

a&mufqkH; jzpfjcif;udkvnf;aumif; aemifaomtcgü uREkfyfem;vnfygonf/ Oyrm [dkw,f

wckü ¤if;wdkUa&mufaeMupOf uREkfyf0ifoGm;aomtcg olwkdUpm;yJGwGif 0ifxdkifNyD; wcGufpD

wdkufvdkufvQif (uREkfyf wwfvnf;wwfEdkifygonf/) tajctae tawmfaumif;oGm;rnfjzpf\/

xdkuJUodkU ESpfBudrfokH;Budrf 0wfjyKvdkufygu tm;vkH; ae&musoGm;&rnfjzpf\/ ,ckaomf uREkfyf

tm; qD;írac:aom vlrsm;[kqdkum xdkvlpkudk rjrifcsifjyKí olwkdUESifh ta0;qkH;aom pm;yJG

wckodkUoGm;NyD; wa,mufwnf; xdkifaomuf\/ (ol&d,t,f'DwmtzJGUwGif vlvwfydkif;url

vG,ftdwfOD;bvIdifrSwyg; tenf;tusOf; aomufwwfolrsm;ygonf/ okdUaomf ,pfxkyfrsm;

um; r[kwfMuyg/ ao&nft&ufaomufjcif;ESifh ywfoufí vltrsm;ESifhuREkfyf t,ltq

uGJvJGrI&Sd\/ aemufydkif;wGif tcsKdUvlrsm;onf uREkfyftm; ]]yDrdk;eif;BuD;wa,muf t&ufaomuf

wwfw,fqdk}} [k ar;wwfMu&m uREkfyfu ]]uRefawmfvJ aomufwwfwmyJ}} [k vkH;ydk

oufouf jznfhpGufajzqdkavh&Sdygonf/) xdkpOfu t,f'DwmtzGJU0ifrsm;teuf aemiftcgwGif

raeEdkifonfh ],pfxkyf} jzpfoGm;Muolrsm;vnf; &SdMuonf/ okdUaomf uREkfyfrlum; xdkuJUodkU

rjzpfapyJ rdrd\pdwfudk xdef;odrf;EdkifcJUjcif;twGuf auseyfygonf/ aomufwwfbl;jcif;twGuf

&Sufp&mBuD;wck[lí r,lqyg/ uREkfyf\tbdk;u ]]a,musmf;uav;qdkwm ]pkH} rSuG,fh}} [laom

pum;wvkH;udk uREkfyff oabmusbl;aMumif; azmfjycJU&m ]pkH} jcif;[lonfrSm ok&mar&,

oufoufudkom qdkvdkjcif;r[kwfaMumif;udk a&SUwGif tvsOf;oifhaomae&mü &Sif;vif;azmfjy&

ygOD;rnf/

tjrifuwfp&mvlwa,muf

uREkfyftm; 0ifaiGuav;aumif;í ]axmifvTm;aom tnmom;wa,muf} [k tcsKdU wkdufom;

rsm;u tjrifuwfvmMuonf[k uREkfyfxifvmaomtcsdefrSpí uREkfyfonf azmfjycJUonfh

- 197 -

Page 198: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

enf;twdkif; a&maESmzdkUrBudK;pm;awmhyJ (BudK;pm;xdkufonf[lívnf; uREkfyfem;rvnfao;)

omítjrifuwfatmif vkyfcsifaompdwfrsKd;om jzpfay:vmygawmhonf/ xdkacwfü uGrf;NcH

(&efukef) blwmteD; yef;qdk;wef;vrf;ay:wGif ]qdk&S,f&JUpfawm&ifh} ac: [dkw,fü bdvd,uf

ckHrsm;&Sd&m ¤if;wGif uREkfyf bdvd,ufxdk;avh&Sdojzifh [dkw,fydkif&Sif Adkvfujym;vifr,m;ESifh

tuRrf;w0ifjzpfvm\/ ¤if;wkdUü a'gufuwfaumif;wck&Sd&m olwdkU ujym;tcsif;csif;tm;

wem&Dig;usyfEIef;jzifh iSm;avh&Sd\/ jrefrmrsm;tm;rlum; olwdkUuvnf; riSm;? iSm;pD;aom

jrefrmrsm;vnf; &Sm;vSonf/ uREkfyfrlum; olwdkUvifr,m;ESifh tuRrf;w0if&Sdí ¤if;EIef;twdkif;

iSm;\/

uREkfyf a'gufuwfarmif;wwfjcif;udkvnf; olwdkUod\/ okdUjzpfí a'gufuwfudk nae 5em&D

wGif ol&d,wdkufodkUydkU&ef uREkfyfrSmxm;NyD; ol&d,wdkufü wOD;wnf;aom rdwfaqG ]oHwGJarmif}

tm;vnf; ajymxm;\/ nae5em&Dxkd;í wdkufom;rsm;onf tvkyfrSqif;vmMuojzifh wdkuf

a&SUü vIyfvIyf&G&G &SdaeMuonf/ uREkfyf (xdkaeUtzdkU txl;wvnfqifvmcJUonfh t0wfopfrsm;

jzifh) oHwGJarmifESifhtwl wdkufay:rSqif;vmNyD; a'gufuwfay:odkU wufum ql;avbk&m;vrf;

wavQmuf armif;vmcJUav\/ jrif;BuD;rSm acsmacsmvSvSESifh tquftuGif;usí xGm;BudKif;

aom tvkH;t&yf&Sday&m ,ckuJUodkU rdkwmum;toGm;tvm rjrm;vSao;onfh ql;avbk&m;

(uwÅ&map;) vrf;BuD;ay:wGif uREkfyfwdkU a'gufuwfjrif;BuD;\ cGmoHBuD;rsm;onf

wajzmif;ajzmif; wajAmif;ajAmif;jzifh wbufpDwvkH;pD yDDyDoojrnfcsoGm;av\/ a&SUü

awGUaom vHcsm;rsm;ESifh jrif;&xm;rsm;udkvnf; wa'gifa'gifw'if'ifjrnfatmif bJvfudk

aqmifheif;jcif;tm;jzifh z,f&Sm;ap\/ þtjcif;t&mudk jrifMuaom ol&d, wdkufom;rsm;

teuf uREkfyfwkdUESpfa,muftm; (txl;ojzifh a'gufuwfarmif;aom a&TOa'gif;tm;) tjrif

ruyfaom ol&d,wdkufom; cyf&Sm;&Sm;&Sdvdrfhrnfxifonf/ uREkfyf\ OmOfqkd;wckrSmvnf;

uREkfyftm; taMumif;rJU tjrifuwfol? remvdkolrsm;udk wkd;í tjrifuwfatmif? remvdkatmif

vkyf&jcif;onf t&omwckjzpf\/ þ0goemrSm uREkfyftzdkU&mü azsmufzsufzdkU tcJ,Of;qkH;

wck jzpfaeygawmhonf/ þenf;jzifh uREkfyfESifh oHwJGarmifwdkUonf wywfvQif ESpfBudrf

rQavmuf uefawmfBuD;odkU avnSif;cHxGufMuav&m oluvnf; þZdrfrsKd;udk vQmvnf

vmonfjzpfí wvSnfhwywfwGif tukeftuscHygavonf/ uREkfyfonf rdkwmum;udkawmh

rarmif;bl;yg/ odkU&mwGif a'gufuwfaumif;aumif;wGif jrif;&G&GvSvSwyfí armif;&jcif;onf

]armif;} jcif;wumwdkUwGif Zdrft&SdqkH;[lí qdkcsifygonf/

csJvifhcsf vkyfrdbl;jcif;

- 198 -

Page 199: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

waeUoü oHwGJarmifESifh ol&d,wdkuf pma&;wa,mufonf (rnfonfhtaMumif;aMumifh[lí

rrSwfrdawmh) wdkufxJwGif pum;rsm;Mu&mrS &efjzpfMuav&m pma&;onf oHwGJarmiftm;

ta0;BuD;rS ajy;vmNyD; ajcaxmufESifh uefausmufvdkufojzifh oHwGJarmif ,dkifoGm;\/

vlESpfa,mufrSm vkH;wl&yfwl cyfxGm;xGm;csnf;jzpfí vufa0SUyJG Munfh&awmhrnf[k arQmfvifhMu

\/ okdU&mwGif oHwGJarmifonf pma&;udk wkHUjyefuefausmufonfjzpfap? ,kwfpGmhtqkH;

vufoD;ESifh xdk;onfjzpfap jyKvkyf&rnfhtpm; pm;yJGwckodkUajy;NyD; riftdk;wvkH;udk aumuf,l

um pma&;tm; ayguf\/ rxdrSefacs/ þwGif oHwGJarmifonf awmifajy;ajrmufajy;ESifh

vufeufwckckudk &Smav&m owif;pmwdkufjzpfí (olu&Sm[ef&Sdonfh) wkwf? "m;? aoewf

paom vufeufaumif;rsKd;udk rawGU&acs/ xdktcg pma&;onf aemufwcg uefausmufOD;rnf

[k ajy;oGm;&ef [efjyifvsuf&SdpOf uREkfyfu ]]a[hvl awmfawmhuG? rif;ucsnf; vkyfae&wmyJ}}

[k ajymvdkufonfESifh wefUoGm;NyD; &efyJGNyD;oGm;\/ oHwGJarmifrlum; olUpm;yJGwGifjyefxdkifum

tHoGm;Budwfjcif;? vufoD;qkwfjcif; ponfrsm;jzifh a'goudk jyvsuf&Sd\/

xdktcg uREkfyfonf pma&;u t,f'Dwmtm; wbufowfuefausmufjcif;udk rcHcsifonf

waMumif;? oHwGJarmifudk oem;onf waMumif;? uREkfyfu tvkyfoGif;ay;aom t,f'Dwm

jzpfonfwaMumif;? vkH;wl&yfwljzpfvsuf vufoD;csif;vnf; rxdk;? ajcaxmufcsif;vnf; NydKifí

ruef0HUyJ r&Sdaomvufeufudk &Smae&acsrnfavm[k pdwfaygufvmonf waMumif;aMumifh

]]a[hvl? rif;eJUigeJU wdkufacgifrdk;ay:wufNyD; wcsDwyJG owfacsMupdkUvm;}} [k csJvifhcsf

vkyfvdkuf\/ uREkfyfwdkUokH;a,mufvkH;rSm vkH;wl&yfwl vefbm;csnf;jzpfí wu,fowfMuvQif

rnfol&IH;rnf? Edkifrnfudk cefUrSef;&ef cJ,Of;ayvdrfhrnf/ uREkfyftzdkU&müum; bkef;BuD;ausmif;

om;b0wGif &G,fwlvQifvlra&G;qdkum xkd;owfcJhbl;onfh tavhtusifhrQavmufom tm;udk;

&Sdygonf/ pma&;onf uREkfyftm; vSrf;Munfhí ]]cifAsm;eJUawmh rowfcsifbl; tajy;NydKif

csifw,f}} [k jyefajymavonf/ þtaMumif;t&mudk a&;om;azmjfy&jcif;rSm uREkfyf\owÅdudk

odapvdkaomaMumifh r[kwf&yg/ ol&d,wdkufrS uREkfyf tvkyfjyKwf&mwGif þpma&;\vufcsuf

yg&Sdjcif;udk azmfjy&OD;rnfjzpfaomaMumifh jzpfygonf/ oJwHGarmifum; ol\taoa&udk uREkfyf

u q,fvdkaom&nf&G,fcsufjzifh pma&;csJvifhcsfvkyfonf[k em;vnfrwl? aemifwGif [dkw,f

wckü uREkfyfudk ykvif;ESifh&dkufrnf BuHpnfbl;av&m uREkfyf\nDu olUtBuHudkodí vkHcsnfxJü

0Sufxm;aomykvif;udk xkwf,lvdkufEdkifonfESifh tBuHysufoGm;ygawmhonf/ (,cktcsdefü

pma&;a&m oHwJGarmifyg uG,fvGefukef&SmMuavNyD/)

rdbESpfyg;udk yifhac:cJUjcif;

- 199 -

Page 200: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

1920 jynfhESpf? Mo*kwfvwGif uREkfyfonf (vkyfoufokH;ESpfwGif cGifhwvay;aom ol&d,wdkuf

pnf;urf;twkdif;) tcGifhwv,lí om;r,m;rsm;ESifhtwl 0ufvufü&Sdaom rdbrsm;xHokdU

tvnfoGm;Mu&ef jyifqif\/ uREkfyfESifhtwlaeaomnDvnf; ygonf/ (vGefcJUaom wESpf

avmufu uREkfyfonf ol&d,wdkufwGif pma&;tvkyfwckvpfvyfí wkduftkyf OD;vSazxH

nDtwGuf avQmufxm;bl;\/ uREkfyf\nDrSm q&mjzpfpmar;yJGvnf; atmifí t*Fvdyfa&m

jrefrmpmta&;tom;wGif omrefpma&;rsm;xufomaMumif; ajymxm;\/ aemufqkH;ü OD;vSaz

u wdkufwwdkufwnf;wGif vkyfom;nDtpfudk cefUxm;aom ]rl} udk oabmrusaMumif;?

wcgu nDtpfudkESpfa,muf cefUxm;bl;onfhtwGuf vkyfom;tcsif;csif; jyóem ay:ayguf&

bl;aMumif;? ol\nD t&if;wa,mufudkyif ol&d,wdkufokdUroGif;yJ tjcm;ae&mwckwGif

vkyfudkifapaMumif;ajymí jiif;y,fvdkufbl;ygonf/ (uREkfyfonf oHwGJarmifESifh &efjzpfbl;onfh

pma&;\ (&efrjzpfrDu) rdwfqufay;jcif;aMumifh 0wfqifwdkufrS t0wftxnfESifh vlokH;ypönf;

rsm;udk ]vcxkwfay;} ta<u;,lí vpOfay;qyfvmcJUonfrSm wESpfausmfcefU &SdygavNyD/

tcGifhoGm;rnfhvürl tukeftusrsm;vdrfhrnfudk odonfESifh a<u;,lxm;onfhaiG 40dausmfudk

rqyfcJUyJ xm;cJUrdygonf/ uREkfyf\tBuHrSm þvrqyfEdkifvQif aemufwGif ay;qyf&efjzpf&m

,cifuvnf; wpfBudrfESpfBudrfrQ þtwdkif;vkyfcJUbl;\/ 0ufvufodkU a&mufMuí rdcif

aps;a&mif;&jcif;udk uREkfyfawGUaomtcg rdrdwwfEdkifaomwm0efudk xrf;rnfqdkum aps;qdkifudk

jzKwfapí uREkfyfwdkUESifhtwl &efukefodkUvdkufae&ef rdbESpfyg;udk ac:vmcJUygonf/ om;orD;u

auR;arG;jcif;udk rpm;csifwwfaom uREkfyfrdcifu twefwefjiif;aomfvnf; uREkfyfu uREkfyf

uJUodkUaom om;wa,mufvkH;&SdvsufESifh rdcifu qdkifuav;a&mif;ae&jcif;rSm uREkfyftzdkU

&Sufp&maumif;onfqdkum taMumif;jyonfESifh pdwfrygwygESifh vkdufvmMu&Smavonf/

0ifaiG 200d? 300d qdkonfrSm xdkacwfü pm;ae0wftwGuf vkHavmufonfjzpf&m rvkHavmuf

ao;vQifvnf; uREkfyf tvkyfydkívkyfrnf? tydkokH;jzKef;jcif;rsm;udk avsmhypfrnf[k tm;cJ

xm;cJUygonf/ uREkfyfwkdUrdom;pkonf aysmfaysmfyg;yg; c&D;oGm;Murnfqdkum rD;&xm;jzifhrjyefyJ

oabFmjzifh pkefqif;vmMu&m uREkfyftvkyfjyef0ifzdkU &ufraphrDw&ufwGif &efukefodkU

qdkufa&muf&ef jzpfavonf/ odkU&mwGif vrf;c&D;ü aomifwifvsuf&Sdaom tpdk;&oabFm

wpfpif;udk uREkfyfwdkUoabFmu oJoJrJrJ qGJcszdkUBudK;pm;onfESifh tcsdefw&ufzifhoGm;\/

aomifwifaomoabFmudkvnf; vufavQmhíxm;cJUonf/

rvdkolrsm;\vufcsuf

&efukefodkU jyefa&mufonfrSm w&ufaemufusaomfvnf; tpdk;&tvkyfr[kwfojzifh udpö

r&SdEdkifqdkum pdwfylyefjcif;r&Sdacs/ nwGif oabFmqdkufí aemufwaeUü tvkyfwdkufodkU

- 200 -

Page 201: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

oGm;aomtcg tvkyform;rsm;onf uREkfyftm; rsufESmxm;wrsKd;ESifh MunfhMujcif;udk uREkfyf

&dyfrd\/ okdU&mwGif taMumif;jcif;&mudkrlum; uREkfyf bmrSrod&ao;ay/ uREkfyfonf rdrd\

pm;yGJwGif xdkifum pm&Gufrsm;udk &Sif;vif;vsuf&SdpOf wdkuftkyfOD;vSaza&mufvmí uREkfyfxHodkU

pmwapmifydkUvkduf\/ ¤if;rSm xkacsvTmawmif;onfhpmyif jzpfavonf/ xkacs&rnfh tcsufrsm;

rSm (1)cGifhwv,l&m w&ufaemufusí jyefa&mufjcif;? (2)0ufqifwdkufrS ukefypönf;rsm;udk

ol&d,wdkufff vufaxmufrefae*sm[kqdkum ta<u;,ljcif;wdkU jzpfavonf/ þESpfcsufteuf

w&ufaemufusjcif;rSm azmfjycJUNyD;onfhtwdkif; oabFmqdkufa&mufjcif; aemufusaomaMumifh

jzpfí ta&;rBuD;vSacs/ 'kwd,tcsufrSm [kwfcJUvQif ta&;BuD;ay&m [kwfr[kwf &Sif;jy&ef

vdkayonf/ uREkfyfonf ¤if;pGyfpGJcsuf jzpfay:&jcif;ESifhywfoufí pkHprf;Munfhaomtcg uREkfyf

cGifhoGm;cdkufwGif 0ufqifukrÜPDonf ol&d,wdkufBuD;udk a<u;0g;&rf;uyfxm;aMumif;? eHeuf

tcsdefwGif OD;vSaz a&mufvmaomtcg wHcg;wGifuyfxm;onfh 0g;&rf;pm&Gufudk jrifí uREkfyf

tay:ü ta<u;aiGav;q,f &&ef&SdaomaMumifh 0g;&rf;uyfonf Mum;&onfwGif uREkfyftm;

pdwfqdk;aMumif;? uREkfyfuvnf; vufaxmufrefae*smtjzpfESifh ta<u;,lonf[k qdkaom

aMumifh OD;vSaz omípdwfqdk;aMumif; od&Sd&av\/

qufpyif;cscH&jcif;

þpGyfpJGcsufudk xkacs&mü ta<u;,ljcif; r,ljcif;onf ta&;r[kwf/ vufaxmufrefae*sm

[laom &mxl;udk tokH;jyKí ,ljcif;[kwfr[kwfonfom ta&;BuD;\/ xdkpOftcgu 0ufqif

wdkufonf tvkyftudkif&Sdaom pma&;pmcsDrsm;tm;yif ]vcxkwfay;} ta<u;ay;vsuf&Sd&m

ol&d,wdkuf t,f'Dwmwa,mufjzpfaom uREkfyftzdkUrSm vufaxmufrefae*smwa,muf[lí

vdrfvnfvSnfhzsm;aezdkU rvdkjcif;rSm tvGef&Sif;aomtcsufjzpf\/ wif&Sdaomta<u;rSmvnf;

40drQomjzpfí rnfonfh tvkyform;tm;rqdk ,kHMunfEdkifavmufaom ta<u; jzpf\/

odkUygvsuf oHwGJarmifESifh&efjzpfaom pma&;onf olUudk csJvifhcsfvkyfonfhtwGuf uREkfyf

tay:ü tmCmwxm;onfhvu©PmESifh uREkfyfr&Sdcdkuf 0ufqifukrÜPDtm; bmawGajymonf

rqdkEdkif/ ol&d,wdkufodkU 0g;&rf;vmuyfjcif; jzpfavonf/ rnfodkUyifjzpfap uREkfyfonf

vufaxmufrefae*smwa,muftaejzifh ta<u;,ljcif; rjzpfEdkifonfudk &Sif;vif;pGm xkacsí

OD;vSazxHodkU wifydkUvdkuf&m OD;vSazu þudpöudk pkHprf;&eftwGuf uREkfyftm; qwfpfyif;

Suspension vkyfvdkufonf[laom pmjyefvmonfESifh uREkfyf tdrfodkUjyefvmcJUonf/

uREkfyfonf xdktcsdefürl b,folawGu acsmufcsxm;onf[k r&dyfrdao;yJ uREkfyf\ tvGef

&Sif;aom xkacscsufudk &kwfw&uf vufrcHjcif;rSm tukodkvfuH zdpD;ESdyfpufjcif;oufouf

jzpfonf[k oabmydkufvsuf&Sdonf/

- 201 -

Page 202: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

tvkyfjzKwfcH&jcif;

tdrfodkUjyefa&mufí rdbrsm;tm; tjzpftysufudk ajymjyaomtcg zcifonf q&mvGef;ukd

odonfESifh xdknwGif ¤if;\tdrfokdUoGm;\/ uREkfyftzdkUrSmrl tu,fí tvkyfjyKwfapOD;awmh

a&TOa'gif;trnfESifh 0w¦Ka&;pm;vQif ,kwfpGmtqkH; acRacRwmwm pm;Edkifavmufonf[k

,kHMunfaomaMumifh pdwfylyefavmufatmif r&SdvS/ okdUaomf rdbrsm;udk ZGwfac:vmcJUonfh

tacgufwGifrS pdwfrcsrf;omzG,f jzpf&onfqdkum olwkdUtwGuf 0rf;enf;rdygonf/ xdknü

zcifjyefvmaomtcg q&mvGef;vnf; ygvm\/ uREkfyfMum;od&onfrSm zcifESifh q&mvGef;

onf OD;vSaz\tdrfokdU a&mufcJUaMumif;? tusKd;taMumif;udk ajymjyaomtcg OD;vSazu

]q&mhvlu bmrS0efrcHbl; q&m&JU? rcufbl;vm;}} [k ajymaMumif;? okdUjzpfí uREkfyfu 0efcH

apvdkaMumif;ESifh zcifua&m q&mvGef;uyg uREkfyftm; wdkufwGef;Muav\/ uREkfyfu tjypf

r&SdyJvsufESifh bmudkrS0efcHp&mr&SdaMumif; ajymaomtcg zcifu ]]bmyJjzpfjzpf tazwdkU

pdwfcsrf;omatmif 0efcHvdkufyg ighom;&,f}} [k zdíajymjyef&m q&mvGef;uvnf; ulnDí

ajymjyef\/ olwkdU\ xifjrifcsufum; [kwf[kwfr[kwf[kwf OD;vSazu 0efcHapvdkonfh

twdkif; 0efcHvdkufí tvkyfrjyKwfvQif tm;vkH;at;oGm;rnf[k qdkMuavonf/ uREkfyfum;

rBuHwwfatmif jzpfaeavNyD/ tptqkH; ouFm&Sif;cGifh&vQif uREkfyfü tjypfr&SdaMumif;

azmfjyEdkifavmufygvsuf zcifESifh q&mvGef;wkdUu wzufowfzdNyD; 0efcHcdkif;aeMu&mwGif

jiif;qef&efrwwfEdkifawmhyJ ¤if;wkdU\qE´twkdif; vdkufemygawmhrnf[k ajymNyD;vQif pm&Guf

w&GufwGif ]]uRefawmf 0efcHygonf}} [k a&;í q&mvGef;\vufodkU ay;vdkufojzifh q&mvGef;

vnf; NyKH;NyKH;&Gif&Gif jyefoGm;av\/ xdkUaemuf &ufowÅwywfcefUavmufwGif uREkfyf\ ]trI}

udk 'g&dkufwmbkwftzGJUodkUwifí aqG;aEG;NyD;vQif uREkfyftm; tvkyfrS xkwfy,fvdkufonf

[laomtrdefU csrSwfvdkufMuavonf/

,lusKH;r&jzpf&ykH

uREkfyf\jypfcsufrSm vufaxmufrefae*sm [efaqmifonf qdkjcif;yifjzpf&m uREkfyfonf

0ufqifukrÜPDokdUvnf;aumif;? tjcm; wpkHwa,mufaom yk*¾KdvfokdUvnf;aumif;? rdrdudk,fudk

vufaxmufrefae*sm jzpfygonf[lí EIwfjzifhvnf;aumif;? pmjzifhvnf;aumif; b,feHa&m

tcgurS ajymqdka&;om;jcif; r&SdcJUbl;ygvsuf (trSefrSmvnf; vufaxmufrefae*sm jzpf&jcif;

xuf t,f'Dwmjzpf&jcif;udk uREkfyf ydkí*kPf,lygonf/) zcifESifh q&mvGef;wkdU\ wdkufwGef;rI

- 202 -

Page 203: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

aMumifh ajzmifhcsufoabmrsKd; a&;ay;vdkufrdjcif;twGuf ,lusKH;r&jzpfrdygonf/ uREkfyftrIudk

'g&dkufwmbkwftzGJUokdUwifí uREkfyfudk ppfaq;ygu vufaxmufrefae*sm [efraqmifbl;

jcif;udk &Sif;vif;atmif jyEdkifavmufygonf/ wdkuftkyfOD;vSazonf uREkfyfudk tvG,fwul

jzKwfvdkonfhtwGufaMumifh ([kwfr[kwfawmh rajymwwf) 0efcHcdkif;jcif;jzpfonf[k awG;xif

vdkufrd&mwGif wdkuftkyfOD;vSazESifhywfoufí uREkffyfaqmufvkyfxm;onfh ]avxJrS &JwdkufBuD;}

onf wcgwnf; NydKusysufpD;oGm;ygawmhonf/

txufjrufqkH; ]ql;}BuD; aygufvmjcif;

&Sif;ygOD;tHU/ uREkfyfonf ol&d,wdkufokdU a&mufonfhaeUrSpí uREkfyfxuf &mxl;BuD;onfh

OD;vSaz? OD;bazESifh OD;buav;wdkU okH;a,mufudk wapmif;rS tNrJapmifhí tuJcwfcJU\/

OD;buav;onf uREkfyfxuf vrQavmufomBuD;í bdvd,ufupm;bufvnf;jzpfjcif;? tvkyf

tm;jzifh qufoG,frIvnf; r&Sdjcif;aMumifh ta&;wBuD;rxm;yJ wdkuftkyfESpfa,mufudk ydkí

*&kpdkufcJU\/ OD;bazum; uREkfyf\0w¦Krsm;udk ]aps;ESdrf} onf xifuwnf;u ]vifaoa<u;yl}

&Smaom pD;yGm;a&;orm;BuD;wa,mufjzpfonf? ynmonfwa,mufudk csD;ajrSmufvdkolr[kwf

[k qkH;jzwfum av;pm;rI enf;yg;cJUygonf/ (OD;vSazxGufoGm;onfhaemuf uREkfyf\ 0w¦Krsm;

pmrlrsm;ESifhywfoufí OD;bazESifh wywfausmh jyefquf&onfwGif pmrludk jzefUMunfhNyD;

pmwaMumif;wGif pmvkH;aygif; rnfrQyg0ifonf[k wvkH;pDa&wGufMunfhjcif;udkvnf; uREkfyf

jrif&bl;ygonf/ okdUaomf OD;bazonf xdktcsdefwGif uREkfyfESifh tawmftwef tuRrf;0ifvsuf

&SdNyDjzpfí uREkfyftm; usDp,faomoabmESifh jyKvkyfjcif;vnf; jzpfEdkifygonf/ uREkfyfurl

]cJrSefbl;aom pmoli,f} qdkbdodkU aps;EIef;ESifh ywfoufvmvQif OD;bazudk vefUíom aeyg

awmhonf/) OD;vSazrlum; uREkfyf\0w¦Kpmrludk 200drS 600dxd wkd;ay;oljzpfí wdkuftkyfyif

jzpfaomfvnf; ynmonfudk nSmwmwwfonf[k uREkfyf em;vnfygonf/ xdkUjyif &dk;ajzmifh

wnfhrwfjcif;? w&m;rQwjcif;? (tenf;i,f[efBuD;onf xif&aomfvnf;) wdkuftkyfyDoaom

um,dajE´&Sdjcif;? t*Fvdyfjrefrm ESpfbmomvkH;udk ususee a&;wwfjcif;? (OD;aratmif

vufatmufü t*Fvdyfxkwfaom Burman bm;rif;owif;pmwGif t,f'DwmvkyfcJUbl;onf/)

odu©morm"d&Sdí vlBuD;yDojcif;? pdwfoabmxm; BuD;&ifhykH&jcif;? tvkyform;wa,mufudk

zdírcdkif;jcif;? pmtkyfawmfawmfrsm;rsm;zwfbl;onfh pmorm;wa,mufjzpfjcif; tp&Sdaom

*kPft*Fgt&nftcsif;wkdUESifh jynfhpkHaom vlBuD;wa,muf[lí uREkfyfudk,fwdkif ,kHMunf&kH

omru uREkfyf\rdbrsm;ESifhwuG awGUorQaom uREkfyf\ rdwfo*F[taygif;wkdUtm;vnf;

tm;&yg;& ajymjyavh&Sd\/ rEÅav;NrdKUü pDtD;tdktjzpfESifh trIxrf;oGm;bl;onfh uREkfyf\q&m

OD;bvIdifESifh ol&d,wdkuftkyf OD;vSazonf uREkfyfawGUbl;aom vlrsm;teufwGif t&dk;ajzmifhqkH;

- 203 -

Page 204: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

ESpfa,muf[lí trSwfonmxm;cJUygonf/ OD;vSazonf uREkfyftm; tjypf&Sdonfqdkí &dk;&dk;

enf;jzifh jzKwfypfygrlum; uREkfyf bmrQajymp&mr&Sdyg/ ,ckrSm rvdrfhwywfenf;rsKd;jzifh 0efcHcdkif;

NyD;rS jzKwfonf[k uREkfyf ,lqrdaomtcgwGif avmuü vl[lonfrSm wa,mufrQ

,kHMunfp&mr&Sd[laom xifjrifcsufwck a&mufvmí uREkfyf\obm0wGif tawmf xufjruf

cdkifrmaom ]ql;}BuD;wacsmif; aygufvmcJUjyefygonf/ þql;rSm BuD;jyif;vmaomtcgrS

aygufvmaom ]ql;} jzpfonfhtwGufaMumifh tawmf&ifhrmí xufjrufykH&ygonf/

0w¦Ka&;pm;zdkUtBuH

uREkfyftm; tvkyfjzKwfvdkufjcif;udk q&mvGef;udk,fwdkif tdrfokdUvmí ajymaomtcg q&mvGef;

u ]armifazodef;&m rifhudk ol&d,wdkufwckwnf;rSm vkyfpm;zdkU rifhtaru arG;xm;wm

r[kwfygbl;uGm}} [k ajym\/ uREkfyfvnf; oabmaygufyg\/ uREkfyf\pdwfü xdcdkufjcif;rSm

0rf;a&;twGufr[kwf? rdbESpfyg;wdkUudk ac:vmcJU&mwGifrS jzpf&aomaMumifh uREfkfyftwGuf

&Sufvnf;&Sufí rdbrsm;udkvnf; oem;onfwaMumif;? uREkfyf tvGefMunfndKaom wdkuftkyf

OD;vSazu rvdrfhwywfajymNyD; jzKwfypfonf[k xifonfwaMumif;aMumifh 0rf;enf;rdjcif;

jzpfygonf/ odkUaomf rnfonfhudpötwGufjzpfap Mum&SnfpGm pdwfrnpfwwfaom uREkfyf\

0goemtwdkif; av;ig;&ufrQ tem;aeNyD;aemuf tvkyfxGufí&Smygonf/ waeUwGif uREkfyfwdkU

aexdkifvsuf&Sdaom MunfhjrifwdkifrS &efukefodkU xGufvmcJUí ,cifu 0w¦Ka&;ay;zdkU ajymbl;

aom ykHESdyfwdkufrsm;odkU 0ifí pum;pyf\/ ykHESdyfwdkufom;rsm;onf uREkfyf\0w¦Krsm; pGHjcif;udk

odí olwdkUtwGuf a&;ay;&ef [dkuajymonfuajymESifh wdkufwGef;Mubl;&m uREkfyfrSm ol&d,

r*¾Zif;tjyif jrefrmhAsL[m*sme,f wckvkH;twGufvnf; wm0ef,lxm;&onf jzpfaomaMumifh

vufrcHyJ vSefíypf&onfcsnf;jzpf\/ xdkaeUü yxrykHESdyfwdkufodkU 0ifoGm;aomtcg ykHESdyfwdkuf

ydkif&Sifu uREkfyftaMumif;udkMum;&í 0rf;enf;aMumif; ajym\/ 0rf;enf;onf[kom ajymonf/

ol\rsufESmxm;um; vIdufvSJaomtrlt&m r&SdvSacs/ þwGif uREkfyfonf vmcJUaomudpö

taMumif;udk rajymawmhyJ EIwfqufí xGufvmcJU\/ 'kwd,tdrfokdU 0ifoGm;aomtcg xdkvlrSm

ykHESdyfwdkufydkif&Sifwa,mufum; r[kwf? okdUaomf jrwfvdrfhrnftxifESifh uREkfyf\ 0w¦Kpmrludk

0,fNyD; &dkufESdyfa&mif;zdkUpdwful;jzifh ]pmrl} awmif;bl;ol jzpfavonf/ oluvnf; 0rf;enf;

pum;ajymav&m yxrvlxuf vIdufvJSykH&onfESifh uREkfyfu 0w¦KpmrltaMumif; pkHprf;\/

xdkvlurl ypfypfcgcgawmh rajym? odkUaomf ,cifuay;ygrnf qdkbl;aomEIef;\ xuf0ufrQom

ay;csifawmhonf/ uREkfyfonf þtajctaewGif wtdrfwufqif; rvkyfcsifawmhonfESifh

olajymonfhEIef;twdkif;yif vufcHí p&HaiG 50d ,lvmcJUNyD;vQif 0w¦Kwyk'f pía&;ygonf/

- 204 -

Page 205: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

a'gojzpfp&m

xdktcsdefü uREfkyffwdkU\ aiGa&;aMu;a&;tajctaerSm r[efvSacs/ &orQudk [kwÅdywÅd

rpkaqmif;yJ cyfazgazgokH;vmcJUonfhtxJwGif cGifhwv&onfhtwGif;uvnf; c&D;vSnfhvnfcJU

Mujcif;aMumifh vufusefaiG ajymifoavmufjzpfaeavNyD/ rdbrsm;\vuf0,fü qdkifuav;

a&mif;cJUonfh aiGuav; &Sdjcif;udk uREkfyfodaomfvnf; tultnDrawmif;[k oEédXmefcsxm;NyD;

jzpf\/ rdcifu ]]igwdkUrSm eJeJyg;yg; ygygao;w,f}} [k ajymjcif;udkyif uREkfyf vufrcHyJ

]]udpör&Sdyg}} [k ajymxm;\/ þtawmtwGif; uREkfyfonf 0w¦Kwyk'fudk BudK;pm;yrf;pm;

a&;vsuf&Sd\/ okdU&mwGif pdwfrMunfomrIaMumifh xifoavmufraygufyJ &Sdae\/ p&HaiG 50d

teufrS tdrfvc 30d ay;vdkuf&aomaMumifh 20d rQom pm;zdkUusef&m rnfrQavmuf acRwmap

umrl 10&uftwGif; ukefacsawmhrnf/ odkU&SdpOf uREkfyfonf udpöwckESifh &efukefodkUoGm;í

tdrfodkUjyefa&mufvm&mwGif rdbrsm; rsufESmraumif;Mu[k xifrd\/ tdrfay:odkUwufí

tajctaeudk Munfhvdkuf&mwGif rdbrsm;tdyfaom uRef;ckwifBuD;r&SdawmhyJ tdyf&mrsm;rSm

Murf;ay:ücif;xm;jcif;udk awGU&\/ ZeD;onftm; ar;aomtcg ol\nDrodkU aiG 30d ESifh

a&mif;vdkufaMumif; ajymjyavonf/ uREkfyf a'goxGufvdkufykHrSm ZeD;tm; wydkif;pD wzJUpD

qkwfNzJypfvkdufcsifonf/

rBuKHbl;onfha'go

jzpf&ykHum; þodkUwnf;/ rdbrsm;tdyfaom þckwifrSm tydkvnf;jzpfí tdrfvnf;&Iyfonf

qdkum cGifhroGm;rDu a&mif;zkdUajymbl;jcif;um; rSefonf/ okdU&mwGif ,ckrl rdbrsm;

tdyfaeMu&ojzifh tydkr[kwfawmhonfhjyif uREkfyf &efukefoGm;aeonfh tcdkufwGifrS a&mif;NyD;?

jzKwfNyD;? a&TUajymif;NyD;? aiGacsNyD; jzpf&acsoavm[k uREkfyf a'gyGjcif;jzpfavonf/ rnfolUtm;

a&mif;vkdufoenf;[k ar;aomtcg olUnDrodkUa&mif;vkdufonf[k ajym\/ þwGif uREkfyfonf

tenf;i,f pdwfoufom&m&í ]]a[m'gjzifh awmfygao;w,f? aiGjyefay;&kH &Sdwmaygh}} [k

ajym&mwGif ZeD;u ta&mif;t0,fjyKvkyfNyD;jzpfí udpöNyD;jywfaeojzifh aiGjyefay;&ef rjzpfEdkif

aMumif; ajym\/ uREkfyfu ]]tjcm;vlr[kwf? udk,fhnDrjzpfí &atmif,lay;&rnf}} [kk ajym&m

ZeD;u rjzpfEdkifaMumif;ESifh ]bl;} cHvsuf&Sd\/ rdbrsm; tdyfaeMuaomckwifudk uREkfyfr&SdcdkufwGif

a&mif;vdkufjcif;twGuf a'gojzpfjcif;onf bmrQr[kwfao;? olUnDrxHrS jyef,lírjzpfEdkif[k

ajymvdkufaomtcgü xGufvmaom a'gorSmrlum; vlwaumifvkH;udk tpdrf;vkduf udkufpm;

- 205 -

Page 206: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

csifvSonf/ uREkfyfonf ZeD;tm; wpkHwckjyKvkyfrnfhtBuH ay:vm\/ okdUaomf þxuf

t&ma&mufaom enf;&Sdonf[k csufcsuf;owd&í a'goudk csKyfwnf;vdkufonf/

uREkfyf\tBuH

xdknOfhü rdbrsm;ESifh nDwdkUu 0ufvufodkU jyefMuawmhrnf[k ajym&m uREkfyfrSmvnf;

tBuHtpnf&SdonfESifh olwdkU\tBuHudk oabmwlvufcHvkduf\/ aemufwaeUwGif ¤if;wkdU

okH;a,mufonf 0ufvufokdUjyefMu&ef blwm&kHodkUoGm;Muav&m uREkfyfvnf; vdkufíydkU\/

uREkfyfwkdU rdom;zom;wpkonf ckwiftjzpfESifh ywfoufívnf;aumif;? ZeD;ESifhywfoufí

vnf;aumif; wcGef;rQrajymyJ tjcm;taMumif;t&mrsm;udkom ajymMu\/ blwm&kHwGif

rD;&xm;vufrSwf,l&ef udpötwGuf nDudkrcdkif;yJ uREkffyfudk,fwdkif oGm;í,l\/ rD;&xm;ay:ü

twlxdkifaeMu&mrS rD;&xm;xGufzdkU 0DpDrIwf&mwGif rdcifu ]]ighom;? &xm;xGufawmhr,f?

qif;avuG,f}} [k owday;\/ uREkfyfum; NidrfoufpGmxdkifae\/ odkUESifh rD;&xm; xGufaom

tcg uREkfyfonf tydkwpfapmif0,fvmcJUaom vufrSwfudk rdbrsm;tm; xkwfjyygawmhonf/

uREkfyfonf rdbrsm;\ oabmudkodí þtaMumif;udk rwdkifyifyJ wdwfwqdwf BudwfNyD;

pDrHjcif; jzpf\/ wdkifyifygrlum; ,kwfpGmhtqkH; rdcifuzsufonfESifh taMumuftuef jiif;qef&

OD;rnf jzpfavonf/ uREkfyf\nDrSwyg; rdbESpfyg;wdkUurl uREkfyf\vkyfykHtwGuf tHUMo

0rf;enf;jcif; jzpfMuykH&onf/

tajctaezefwD;jcif;

uREkfyfonf þtjzpftysufudk aemifwGif tBudrfBudrfawGU&aom a,mufztm;vnf; rajym?

rnfolUtm;rQvnf; ajymjyzdkUrvdk[k ,lqrdonfESifh a&ikHíaecJU&m waeUoü ZeD;udkodaom

vlxkrtrmu ar;ojzifh wBudrfwnf; ajymjybl;\/ rtrmu ]]r,m;udkawmh xm;ygawmh?

uav;awGudkawmh oem;zdkUaumif;w,f}} [k rSwfcsufcsavonf/ uREkfyfonf uav;awGESifh

ywfoufí rtrmtm; rnfokdUrQ r&Sif;jycJUaomfvnf; uREkfyf\ om;orD;rsm;tay:ü uREkfyf

pdwfxm;ykHudk þae&mwGif &Sif;jy&ayOD;rnf/ 'kwd,tdrfaxmifESifh 0ufvufü (&efBuD;atmif

0w¦K pía&;aomaeUu) arG;onfhorD;uav; qkH;í aemufxyf &efukefü om;wa,muf orD;

ESpfa,muf zGm;jrifonfhteuf uREkfyf\rdbrsm;ESifh vdkufvmNyD; 'kwd,tdrfaxmifESifh uJGcJUaom

tcgwGif om;wa,muf orD;wa,muf usef&pfcJU\/ yxrtdrfaxmifESifhvnf; orD;

- 206 -

Page 207: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

wa,muf &cJU\/ ]OryJGokdufrysuf} aeMupOftwGif;ü (om;udk orD;xufvnf;aumif;? nDudk

ESrxufvnf;aumif; cspfwwfaom0goem &Sdaomfvnf;) om;orD;ESifh nDESrwdkUudk cspfcif

wwfaomt&mwGif uREkfyfxufomol &Sm;vdrfhrnf xifygonf/ nDudk uREkfyf\cspfcifjcif;ESifh

ywfoufí rdbrsm;\ csD;rGrf;jcif;cH&ykHudk azmfjycJUbl;&m om;uav;udk cspfcif&müvnf;

a,mu©r a,mufzrsm;ESifh ol&d,wdkufom;rsm; odMuygonf/ uREkfyfonf av;ESpfrQom&Sdaom

om;uav;tm; ouúvyfavmif;uGwfuav; csKyfay;í ol&d,wdkufodkU ac:oGm;NyD; uREkfyf

tvkyfvkyfpOf pm;yGJay:wifxm;jcif;udk wdkufom;rsm;ESifhwuG wdkuftkyfOD;vSazvnf; jrifbl;

Muí NyKH;Muygonf/ tvkyfwdkufrS jyefvmaomtcgrsm;wGif om;uav;orD;uav;rsm;udk

wBudrfjzpfap ayGUcsDerf;&Iyf&rS auseyfoljzpfygonf/ &efukefrS 0ufvufokdU rdbrsm;ESifh

vdkufoGm;pOf ZeD;tay:ü trsufyifrajyao;aomfvnf; om;orD;rsm;udk (txl;ojzifh

om;uav;) udk owd&í rsuf&nfvnfvmwdkif; rdbrsm;rjrifap&atmif zkH;uG,fxm;&

ygonf/ zkH;uG,fxm;&jcif;rSmvnf; rdbrsm;rBudKufrnfpdk;aomaMumifh r[kwf? jyefoGm;zdkU

wdkufwGef;Murnfpdk;aomaMumifh jzpfygonf/ okdUESifh rdbESpfyg;wdkUonf uREkfyf\pdwfudk

&dyfrdMuonfhvu©PmESifh uREkfyftm; waphwapmif;rQomMunfhí ¤if;wdkUtcsif;csif;om vSrf;í

vSrf;í MunfhMuygonf/ okdUjzpfvQif tb,fhaMumifh cJGypfxm;cJUygoenf;[k ar;ol&SdcJUvQif

xdkpOfu zefwD;vsuf&Sdaom tjcif;t&mtm;vkH;onf uREkfyfudk uJGNyJapzdkUbufodkUcsnf;

wGef;ydkUvsuf&SdaomaMumifh[lí ajzqdk&ayrnf/ rnfodkUyifjzpfap aemufydkif;ü uREkfyf jyefvnf

okH;oyfaom tcgrsm;wGif ywf0ef;usiftajctaersm;onf uREkfyftm; þtcsdefwGif þpmudk

xdkifa&;vsuf&Sdaom tjzpfodkUa&mufatmif wGef;ydkUMuonf[k ,kHMunfygonf/ uREkfyf wGef;vSef

Edkifaom tjcif;t&m tvGefenf;í (vkH;0r&Sdawmh rqdkvdkyg/) a&pD;ü arsm&jcif;uJUodkU &Sdjcif;u

rsm;vSygonf/ uREkfyftzdkU&mü xdktcsdefonf 'kwd,tdrfaxmifESifhuJGí wwd,tdrfaxmif

jyKapzdkU tm;vkH;0dkif;NyD; zefwD;ay;onf[k qdkcsifygonf/ (0w¦Ka&;zdkU p&H,lcJUaom aiG 50d rSm

0w¦Kra&;EdkifawmhyJ 1926 ckESpfwGif &efukefodkU wywfjyefa&mufaomtcgrS aiGudk jyefí

qyf&ygonf/)

jrpfnmokdUwufMujcif;

rEÅav;odkU a&mufMuaomtcg rdbrsm;rSm 0ufvufodkUjyefMu&ef jzpfaomfvnf; uREkfyfrSm

vdkufzdkU&SufonfESifh (rdbrsm;vnf; jyefzdkU&Suf&SmMu&m tjcm;enf;vrf;r&Sdí jyef&SmMu&onf/

odkUaomf rdcif\qdkifuav;rSm tNyD;tjywfra&mif;cJUyJ rdcifu ]t&Sif} a&mif;xm;cJUonf[k

aemifwGifod&í awmfygao;\/) uom'dpBwdwf xD;csKdifhNrdKUwbufurf;&Sd jrawmif&GmwGif

opfawmbufü taumuf0efaxmufjzpfaeaom oli,fcsif; udk0ifharmfxHokdU oGm;vnf&ef

- 207 -

Page 208: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

pDpOf&m nDuvnf; vkdufcsifonfajym\/ okdUjzpfí 1920 jynfhESpf? atmufwdkbmvwGif

uREkfyfwdkUnDtpfudkonf Aef;armfodkUxGufaom ukefoabFmjzifh tnmodkU qefwufcJUMuav\/

oabFmay:wGif uREkfyf\tjzpfudk uREkfyf jyefajymif;qifjcif&mü tvkyfjyKwfjcif;twGufvnf;

rylvS? om;r,m;ESifh uGJ&jcif;twGufvnf; udpör&SdvS? rdbrsm;tm; qdkifjzKwfcdkif;NyD; &efukefodkU

yifhac:oGm;&mwGifrS þodkUjzpf&avjcif;[laom awG;awmrIonf uREkfyf\t&Sufudk vnf;

aumif;? ESvkH;udkvnf;aumif; tjyif;xefqkH; xdk;aqmifhonfhawG;vkH; jzpfygonf/ odkU&mwGif

rwwfEdkifaom tjcif;t&mwckudk awG;yljcif;\ tusKd;r&Sdjcif;udk i,fi,fuwnf;u

oabmaygufvmcJUonfh uREkfyftzdkU&mü oabFmjzifh w&ufc&D;rQ xGufvm&onfqdkvQifyif

txufygtawG;rsKd;udk armif;xkwfEdkifcJUygNyD/ oabFmay:wGif uREkfyfwkdUnDtpfudkteD;ü

azmifBudKorm;rsm;vnf; vdkufygvmMu&m cyfBuD;BuD;vlwa,mufu ]]b,foGm;MurvJ}} [k

ar;ojzifh jrawmif&GmodkU oGm;rnfhtaMumif;? oli,fcsif; taumuf0efaxmuf &SdaMumif;

jyefajym\/ xdktcg azmifBudKorm;BuD;u-

]]armif&ifwdkUrSm tdrfaxmif&Sdovm;}}

]]r&Sdygbl;Asm}}

]]bmawmfMuovJ}}

]]nDtpfudkygyJAsm}}

]]t&if;yJvm;}}

]][kwfygw,f}}

]]'gjzifh armifwkdUESpfa,muf vlysKdtjzpfeJU jyefpdwfr&Sdbl;}}

]]bmhaMumifhvJAsm}}

]]jrawmif&Gmu &Gmi,fayr,fh tysKdacsm tifrwefaygw,f}}

uREkffyfwkdUnDtpfudku &,fvsuf&SdpOf vlBuD;u-

]]nDtpfudk nDtpfrawmif jzpfwwfao;Asm;}}

- 208 -

Page 209: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

]]OD;u aA'ifuav;bmav; wwfvdkUvm;}}

]]r[kwfaygif armif&m? armifwdkUvlykHvlyef;uav;awG Munfhajymwmyg}}

nDawmfarmifrSm uREkfyfxuf oem;urm;&Sdí uREkfyfum; omrefwa,muf jzpfaomfvnf;

&efukefü okH;av;ESpfaecJUbl;onfhtwGufaMumifh uREkfyfwkdU\ 0wfpm;qif,ifykHudk tuJcwfí

azmifBudKorm;BuD;wa,mufuyif uREkfyfwdkU\xl;jcm;csufudk jrifonfhvu©PmESifh ]vlykHvlyef;

uav;awG} [laompum;udk okH;EIef;vkdufjcif; jzpfwef&m\/ vGefcJUonfh ppfBuD;twGif;ü

vlwdkif; csnfMurf;vkHcsnf0wf&jcif;? þacwfwGif (a,mufsm;rsm;tzdkUü) 0wfwkpm;wk enf;yg;

jcif;? armifhusufoa&acgif;aygif;rsm; ay:vmjcif;wkdUaMumifh a,mufsm;tm;vkH;udk a&marT

vkdufouJUodkU &Sdí ]tnm*dkuf atmuf*dkuf} cJGjcm;&ef cJ,Of;aomfvnf; xdkpOfurl

&efukefom;ESifh ref;om;rSm wzmvkHavmufrS odEdkif\/ uREkfyfudk,fwdkif odonf[k ajym&J\/

þtjcif;t&mrSm aumif;onfqkd;onf rajymwwf/ odkUaomf vljyefawmfrsm;onf &kH;xdkif

w&m;olBuD; xif&avmufatmif armifhusufoa&acgif;aygif;ESifh bmESifh vkyfvmonfrsm;udk

awGU&onfhtcg armifhusufoa&acgif;aygif; wDxGifaomvludk olwkdUu waeUOD;okH;Budrf

csxdkufonf[k awG;rdwdkif; NyKH;rd\/ uREkfyfwdkUi,fpOfurl acgif;aygif;udk oyfoyf&yf&yf

jzpfatmif aygif;wwfzkdU vlysKdaygufuav;uwnf;u okH;av;ESpf usifh,l&\/ vljyefawmfrsm;

vnf; vl0wfvJcgpwGif ezl;ü urÁnf;xdk;xm;ouJUodkU y&dowfxJü aygavmBuD; ay:vsuf

&Sdwwf\/ þacwfwGifrlum; ,aeUvlxGuf eufjzefw&m;olBuD;[ef zrf;EdkifMuonfrSm

armifhusufoa&acgif;aygif;\ aus;Zl;aywnf;/ (uREkfyfonf þpmudka&;&if; pOf;pm;rdonfrSm

igwkdUawmh tawmfusifh,l&NyD; olwdkUawmh usifhrae&yJ tacsmifjzpf&onfqdkum remvdkpdwfESifh

a&;rdoavm[k udk,fh[mudk,f ar;rdygao;onf/)

jrawmifodkUqdkufavNyD

vrf;wGif ESpfntdyfNyD;aemuf uREkfyfwdkUvdkufygvmaom ukefoabFmonf jrawmifqdyfurf;ü

nOD;tcsdefwGif qdkufuyfavonf/ uREkfyfwkdUqif;cgeD;ü azmifBudKorm;BuD;u ]]armif&ifwdkU

usKyfa[mwJUaA'ifudk rarUeJUaemf}} [k ajymvdkufao;&m uREkfyfu ]]a[mwJUtwdkif;om rSefygap

Asm? cifAsm;udk wckck uefawmhygr,f}} [k &,fumarmum ajymcJU\/ jrawmif&Gmonf

xD;csKdifhNrdKU\ ta&SUbufurf;wGif&Sdí xD;csKdifhbufü awmifxdyfwGif jrodef;wefapwDawmfonf

vnf;aumif;? jrawmifbufüvnf; awmifxdyfwGif azmifawmfOD;apwDawmfonf vnf;aumif;

"mwfrD;rsm;0if;xdefvsuf vGefpGmyPm&í MunfndKzG,faumif;vSygbdonf/ okdUaomf uREkfyfrSm

- 209 -

Page 210: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

rl tvkyfjyKwfcJUí om;r,m;rdbrsm;ESifh uJGuGmvm&NyD; ra&mufbl;aom a'owckodkU

BudKqdkrnfholr&SdyJ nBuD;rif;BuD;ü qif;vmcJU&jcif;jzpfojzifh apwDawmfESpfql\ MunfndKzG,f

tjcif;t&maMumifh pdwfMunfEl;jcif;rjzpfEkdifyJ tm;i,fovdkjzpfrdygonf/

(uREkfyfonf Aef;armfESifh jrpfBuD;em;NrdKUrsm;okdU ESpfBudrfokH;Budrf a&mufbl;aomfvnf; rD;&xm;

ESifh uomodkUvdkufí xdkrSwzef Aef;armfodkU ul;wkdUoabFmpD;í c&D;oGm;cJU&jcif;jzpfaomaMumifh

rEÅav;ESifhuomtMum;&Sd xD;csKdifh? jrawmif paoma'orsm;odkU ra&mufbl;cJUjcif;jzpfygonf/)

jrefrmjynftwGif;ü a'oEÅ&A[kokw tawmfjynfhpkHí ra&mufbl;aomNrdKUBuD; r&Sdoavmuf

qdkEdkifaom uREkfyftzdkUyif oabFmay:rS nDtpfudkESpfa,muf qif;vmMuonfhtcg azmfjycJU

NyD;aom csKdUiJUcsufrsm;aMumifh xifonfxufydkí pdwfnId;i,frdygonf/ odkU&mwGif uREkfyfxuf

touf 9ESpfcefUi,faom nDuav; pdwftm;ravsmhapjcif;iSm qdwfqdwfraeyJ awmifajym

ajrmufajym? [dkar;onfar; vkyfumjzifh oabFmrS qif;vmcJUMuavawmh\/

oli,fcsif;udk0ifharmf

uREkfyf\oli,fcsif; udk0ifharmfrSm taumuf0efaxmufjzpfí &Gm\tpGefü&Sdaom opfawm&kH;okdU

(ypönf;uav;rsm;udk ulvDiSm;í) avQmufvmMu&m a&mufaomtcgü udk0ifharmf\rsufESmudk

jrif&í uREkfyf0rf;omykHrSm woufwGif awmfawmfBuKHcJonfh 0rf;omenf;rsKd;jzpf\/ udk0ifharmf

uvnf; uREkfyfwdkUnDtpfudktm; jrif&mwGif rarQmfvifhyJ awGU&jcif;jzpfonfqdkum 0rf;omtm;&

c&D;OD;BudKjyKonfwGifrS uREkfyfrSm awmfawmftm;wufvmygawmhonf/

udk0ifharmfonf uREkfyfESifh&G,fwl jzpfav&m (uREkfyfxuf w&ufwnf;BuD;onf/) uREkfyfrSm

ESpftdrfaxmifysufcJU&NyD jzpfaomfvnf; olUrSmrl vlysKdBuD;tjzpfESifh rdbrsm;tm; vkyfauR;vsuf

&Sdojzifh uREkfyf tvGefMunfndKNyD; &Sdckd;csifpdwf jzpfrdygonf/ xdkolonf ausmif;ü wwef;wnf;

twl ynmoifcJUolljzpfaomfvnf; ol\ usDpm;wwfaom0goemaMumifh uREkfyfESifh tcifrifqkH;

oli,fcsif;wa,muf r[kwfcJUay/ okdU&mwGif &efukefaumvdyfausmif;odkU a&mufaomtcgrSpí

vli,f ]vlaemuf} uav;wa,muftjzpfrS vlBuD;vlaumif;wa,muf jzpfoGm;&kHru udkuGef;?

udkxGef;&Sdefpaom vlawmfvlaumif;uav;rsm;ESifh aygif;oif;qufqH&jcif;aMumifh a&a&

vnfvnf ywfywfeyfeyf&Sdaom vlwa,muftjzpfodkU a&mufoGm;cJUavNyD/ uREkfyfonf

udkuGef;? udkxGef;&SdefwdkUESifhtwl udk0ifharmftm; &efukefü rawGUcJU&bl;ygu olUxHodkU vmzdkU

a0;pG/ olUudkjrifvQif a0;a0;u a&Smifajy;csifaompdwfrsKd; &Sdvdrfhrnfjzpf\/ þrQavmuftxd

aemufajymifaom ausmif;om;wa,mufjzpfygonf/ odkUaomf &efukefaumvdyfü av;ESpfrQ

- 210 -

Page 211: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

aevdkuf&jcif;onf udk0ifharmf\ trlt&mESifh pdwfaeoabmxm;udk rrSwfrdavmufatmif

ajymif;vJypfvkdufygawmhonf/ (xdkUaMumifhvnf; aumvdyfausmif;ü uREkfyf av;ESpfavmuf

aecGifhr&cJUonfh uREkfyf\tjzpfudk 0rf;enf;yef;enf; a&;om;cJUjcif;jzpf\/) udk0ifharmfrSmrl

&efukefaumvdyfomru tdE´d,jynf ',f&'Gef;NrdKU opfawmausmif;üvnf; ESpfESpfrQ qufvuf

ynmoifcGifh&cJUoljzpfonfESifh uREkfyf\rsufpdü omíauseyfzG,faumif;aom vlwa,muf

jzpfvmonf jrifrdonf/ (þae&mü EdkifiHjcm;okdU ynmoifoGm;Edkifonfh tajctae&Sdaom

vli,frsm;tm; ]]bmrQ pOf;pm;raeeJU oGm;omoGm;}} [k uREkfyf wdkufwGef;vdkonf/) a,bk,s

tm;jzifh ajym&vQif NrdKUuav;om;ESifh NrdKUBuD;om;wdkU\ jcm;em;jcif;uJUodkU wdkif;BuD;jynfBuD;

rsm;ü raebl;olESifh aebl;olwkdU\ jcm;em;jcif;onfvnf; xif&Sm;onf[k uREkfyf jrifrd

ygonf/

Nrawmif&Gm

xdknOfhü xrif;pm;aomufNyD;Muaomtcg udk0ifharmfu ]]vmMuAsKdU? cifAsm;wdkUudk jrawmif&Gm

taMumif; od&atmif vdkufjytkH;r,f}} [k qdkum taEG;xnfuav;rsm;0wfzdkU ajym\/

(uREkfyf\ xl;jcm;csufwckrSm om;r,m;ESifh uJGcJU&onfhtcgwdkif; t0wfwxnf udk,fwckESifh

qif;vmcJUonfhtjzpfrsKd;udk ESpfBudrfvkH; BuKHcJU&jcif;jzpfonf/ þwBudrfürl nDüygaom

t0wftxnfrsm;udk cGJa00wf&í awmfygao;\/) &moDrSm oDwif;uRwfvjynfhausmfrQom

&Sdao;aomfvn;f &efukefü tawmftaeMumvmcJUaom uREkfyfwdkUtzdkUrSm nOfheufcsdefwGif

awmfawmfuav; at;pjyKavNyD/ udk0ifharmfrSm jrefrmrif;vufxufu aMu;eef;0ef\ ajr;jzpfí

tom;0g rsufvkH;jyL; EIwfcrf;arT;aumif;aumif;ESifh vlacsmvlcefUwa,muf jzpfav&m

vlysKdvnf;jzpfjyef? t&m&Sdwa,mufvnf;jzpfjyef (aemifwGif od&onfhtwdkif;) pdwfBuD; r0if

wwfyJ &Gmom;rsm;ESifh a&ma&maESmaESmvnf; aewwfjyefav&um; jrawmif&Gmü vlcspfvlcif

aygaom t&m&Sdwa,muf jzpfae\/

olonf rdef;rvdkufpm;aom 0goemr&Sdaomfvnf; tysKdacsm&Sdaom vlBuD;vlaumif;rsm;\

tdrfodkU rdwfjzpfaqGjzpf jy&rnfqdkum wtdrfwufqif; vSnfhvnfwwfav&m uREkfyfwkdUtm;

þnwGif jrawmif&GmtysKdacsmrsm;udk jy&rnfqdkum ac:oGm;jcif; jzpfavonf/ txuf

azmfjy&myg t*Fg&kyfrsm;ESifh jynfhpkHaom udk0ifharmftzdkUrSm ysLysLiSmiSm {nfhrcHcsifaom tdrf&Sifr&Sd?

tdrfay:odkU wufoGm;MuonfqdkvQif aumfaZmcif;NyD; vufzuf&nfMurf;ESifh tjrnf;jzpfap?

okdUr[kwf aumfzDESifh bDpuGwfrkefUaowÅmjzpfap wnfcif;auR;arG;Muonfcsnf; jzpf\/ wtdrf

ESpftdrfrQ wufrdMuvQif uREkfyfonf jrawmif&Gm\ xl;jcm;csufwckudk owdjyKrd\/ uREkfyf\

- 211 -

Page 212: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

zcif arG;zGm;&mjzpfaom a&Tbdke,fbufürl awm&Gmuav;rsm;wGif {nfhBuD;{nfhaumif;qdkí

xdkufwefatmif om;om;em;em; cif;usif;jyifqif auR;arG;Edkifaom tdrf[lonfrSm olBuD;tdrfrS

wyg; cyf&Sm;&Sm;awGU&\/ olBuD;tdrfqdkonfrSmvnf; NrdKUtkyf0efaxmufpaom t&m&Sdrsm;

vmwwfojzifh {nfhcHEdkifzdkU wrifjyifqifxm;&jcif;rQom jzpfavonf/

a&Tbdke,frS awm&Gmrsm;udk xm;ygOD;? a&TbdkNrdKUESifh rEÅav;NrdKUBuD;ay:üyif (xdkpOftcgu)

tdrfwdkif;wGif aumfaZmtopfwcsyf&Sdaomtdrf cyf&Sm;&Sm;&Sdí nOfhtdyf{nfhonf vmonfqdkvQif

[dktdrfonftdrfrS apmif? acgif;tkH; riSm;&aomtdrf[lí &Sm;vSayonf/ jcifaxmifrlum;

q,ftdrfwGifrS tydkwvkH;xm;Edkifol r&SdcJUacs/ jrawmif&Gmuav;rlum; (þ&Gmomr[kwf?

jrpf&dk;wavQmuf&Sd &Gmwdkif;vdkyif þenf;ESifESifawGU&\/) opfukefonfrsm;? tif;wdkifrsm;

qdkonfh txufvTmvlpm;omru ESJorm;wa,muf\tdrfüyif oifhwifhavsmufywfpGm {nfhcH

Edkifjcif;udk awGU&onf/ xdknOfhü uREkfyfwdkUonf olBuD;tdrfESifh opfukefonfwa,muf\

tdrfwtdrfrQom wufMuNyD;aemuf ESJorm;wa,muf\ tdrfü tcsdeftMumqkH;aeí

aemufydwfqkH;taejzifh vufpowfvkdufMu\/ ESJorm;\tdrfodkU a&mufMu&jcif;rSm xdkolü

toHaumif;í aw;csif;qdkwwfaom orD;uav;wa,muf&Sd&m udk0ifharmfrSm *Dw0goem

ygoljzpfí uREkfyf0goemygjcif;udkvnf; odonfESifh orD;u aw;qdk? zcifu ESJrIwfjcif;jzifh

]a&Tem;awmfoGif;} Muap&ef tBuHESifh 0ifa&mufjcif;jzpfavonf/ oli,fcsif; 0efaxmuf

udk0ifharmf\ xl;jcm;aom 0goemwckrSm wJpkwfaom ESpfaqmifNydKiftdrfaom ra&G;? olcifrif

vQif 0ifcsif&m0ifNyD; xdkifcsif&mxdkifwwfjcif;yif jzpfavonf/ rsufESmBuD;i,f rvkdufwwfjcif;?

*kPFyumoeudk *&krpdkufjcif;? [efBuD;yefBuD; rvkyfwwfjcif;wnf;[laom t&mXmewGif

udk0ifharmfudk rSDEdkifol[lí uREkfyf rawGU&bl;acs/

0&efwmrS&Icif;

jrawmif&GmwGif ,cifu taumuf0efaxmuf[lí r&SdcJU? udk0ifharmfonf yxrOD;qkH;

taumuf0efaxmufjzpfí ¤if;twGuf aetdrfoD;jcm;aqmufvkyfxm;jcif; r&Sdao;yJ opfawm&kH;

taqmufttkHudkyif 0efaxmufaetdrftjzpfESifh tokH;jyK&\/ {&m0wDjrpfonf jrawmif&Gm

teD;wGif xkH;pHtwdkif; awmifESifhajrmuf rpD;qif;yJ auGUauGUaumufaumuf &Sdonfjzpfí

jrpfurf;yg;ay:ü wnfxm;onfh&Gmrsm;\ xkH;pHtwkdif; &Gm&SnfBuD;jzpf&m a&Tbdke,fbufürl

&Gmrsm;onf trsm;tm;jzifh cyf0dkif;0dkif; &SdMuavonf/ jrawmif&Gm\ taemufbuftpGef;

(&GmNrD;) ü opf0g;jzifh aqmufvkyfxm;onfh tdrfjrifh (AdkvftdrfBuD;) ESpfaqmif&Sd&m wtdrfrSm

awmtkyfBuD;twGufjzpfí 'kwd,tdrfrSm taumuf0efaxmuftwGufjzpf\/ tdrfESpfaqmifvkH;

- 212 -

Page 213: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

onf jrpfbufodkU rsufESmrlvsuf&Sdí &Icif;omvS\/ 0&efwmrS yufvufukvm;xdkifwGif

xdkifvsuf arQmfMunfhvkdufaomtcg wbufurf;&Sd xD;csKdifhNrdKUESifh awmifxdyfrS jrodef;wef

bk&m;udk vnf;aumif;? {&m0wDrsufESmjyifü pkefqefoGm;vmvsuf&SdMuonfh oabFm? orÁef?

avmif;avS? ydef;aumrsm;udk vnf;aumif;? wtdtd wa&GUa&GU arQmcsvmMuonfh opfazmif?

0g;azmif? Budrfazmif ponfrsm;udkvnf;aumif;? [dkbufurf;onfbufurf; acgufwkHU

acgufjyef wuRduRdwuGduGdESifh avSmfcwfMuonfh ]iSuf} (orÁef) rsm;udk vnf;aumif;

jywfawmhonfr&SdyJ aeUa&mnOfhyg jrif&Mum;&\/ odkUaomf uREkfyfwdkUvlpk arQmfvifhtm;xm;

qkH;aom tcsdefonfum; naecif;tcsdefaywnf;/

jrawmifol tysKdacsmrsm;

&Sif;ygOD;tHU/ {&m0wDjrpfonf txufwGif azmfjycJUonfhtwdkif; jrawmif&GmteD;wGif

auGUauGUaumufaumuf pD;qif;í tcsKdUae&mrsm;ü urf;yg;NydKvsuf &SdaomaMumifh

jrawmif&Gmonf wckwnf;aom a&qdyfudkom tokH;jyKEdkif\/ ¤if;a&qdyfrSmvnf; opfawm&kH;

a&SUwnfhwnfhü &Sdae\/ xdka&qdyfwGif 0g;azmifrsm;vnf; (wazmifNyD;wazmif) tNrJvdkyif

qdkufuyfvsuf&Sd&m a&cyfolrsm;vnf; azmifay:okdUwufí (a&aumif;a&oefU &apjcif;iSm)

azmiftpGef;odkU avQufoGm;NyD;rS a&cyfMu\/ a&csKd;olrsm;vnf; ¤if;enf;twdkif;yif jyKvkyf

Muonf/ okdUjzpfí naecif;tcsdefrsm;wGif jrawmifw&GmvkH;&Sd tysKd[lorQonf ig;a,muf

wwef;? ajcmufa,mufwwef; ponfjzifh a&tdk;rsm;&Gufum a&qdyfokdU vmMuav&m

opfawm&kH;0&efwmrS xdkifvsuf wnaerQ arQmfMunfhvdkufygu jrawmif&Gm&Sd tysKdaygif;pkHudk

wa,mufrusef jrif&onf[k qdkEdkifavmufayonf/ (opfawm&kH;ü vlysKdvlacsm opfawm

t&m&Sdwa,muf &Sdaejcif;onf jrawmifoltysKdrsm;twGuf a&cyf&jcif;tvkyfü NiD;aiGUjcif;

ajyaysmufapavoavm rajymwwfay/) rnfokdUqdkap a&qdyfodkU npfwD;npfpkwf rvmyJ

oyfoyf&yf&yf 0wfqifvmapzdkU wdkufwGef;csufwck jzpfaponf[líum; uREkfyf ,kHMunfonf/

a&qdyfodkUvmMuaom tysKdrsm;onf yGJaeyGJxdkif xGuf&ouJUokdU 0wfaumif;pm;vSBuD;

r[kwfaomfvnf; o&ufxnfvkHcsnfvwfvwfESifh (wwfEdkifolrsm;u) tuFsD'dkbDcsrQavmuf

udkawmh 0wfqifvmMuonf/ qHyifaumif;olrsm;uvnf; qHyifzm;vsm;csum vmwwfMu

ay&m oeyfcg;yef;yef[lonfrSm tysKdwdkif;vdkyif yefqifvmMujcif;udk awGU&\/ a&tdk;udk

acgif;ay:wGif &Gufxm;&aomfvnf; a&pD;usNyD; oeyfcg;ysufjcif; r&Sd&avatmif tysKdwkdif;

vdkyif usifvnfrI&Sdavonf/ uREkfyfwdkUvlpkonf 0&efwmüxdkifvsuf a&qdyfbufodkU

arQmfMunfhaeMupOf opfawm&kH;bufodkU rodrom rxifr&Sm; apmif;iJUírMunfhrdaom tysKd

[lí r&Sdjcif;udkvnf; uREkfyf owdjyKrd\/ þwGif uREkfyfu udk0ifharmftm;-

- 213 -

Page 214: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

]]b,fhES,fvJAs udk0ifharmf? jrawmiftysKdacsmawGu cifAsm;&kH;bufudk w,fMunfhMuyguvm;}}

[k ajyvdkuf&m udk0ifharmf\ pma&;uav;u ]]cgwdkif; 'gavmufr[kwfygbl;cifAsm? 'DaeUawmh

q&mwkdUa&mufwJU owif;Mum;vdkU 'gavmufMunfhwmyg}} [k ajym\/

]][kwfEdkifyghrvm; ighvl&m? igwkdUu pdwf0ifpm;avmufwJU vlawGrS r[kwfyJ}}

]]0efaxmufrif;tdrfudka&mufwJU {nfhonfqdkvQif [dkNrdKU'DNrdKUu opfukefonfavmufudkawmif

*&kpdkufMunfhMuwmyJ q&m&JU? aemifBuD;wkdUu &efukefu a&mufvmMuwJU r*¾Zif;t,f'Dwm

nDtpfudkqdkawmh pdwfr0ifpm;yJ b,frSmaeEdkifMurSmyJ aemifBuD;&JU}}

]]wdkUtaMumif;awGudk b,fhES,fvkyfNyD; odovJarmif&,f}}

]]aemifBuD;wdkUnDtpfudk oabFmuqif;NyD; 0efaxmufrif;&kH;udk wufvmMuwnf;u b,fu

{nfhonfawGygvdrfhvdkU armfhMunfhukefMuNyD; raeUnu olBuD;tdrfudk 0efaxmufrif;eJU

aemifBuD;wdkU oGm;vnfvdkufMuw,fqdkvQif reufvif;awmh aemifBuD;wkdUtaMumif;udk w&GmvkH;

odukefMuwmayghcifAs? wcsKdUuawmh 0efaxmufrif;vdk vlysKdawGyJvm;? bmvm; nmvm;

eJUawmif ar;ukefMuNyD aemifBuD;&JU}}

]]ar;olawGu tysKdawG[kwfuJUvm; ighvl&JU}}

]]tysKdawGua&m? olwkdUrdbawGua&maygh aemifBuD;&,f}}

udk0ifharmf\pma&;uav;u udk0ifharmf\a&SUarSmufü uREkfyfwdkUtm; þuJUodkU vGwfvyfpGm

ajym0HUjcif;udk awGU&jcif;tm;jzifh udk0ifharmfonf vufatmufi,fom;rsm;ESifh ta&mw0if

qufqHavh&Sdjcif;udk uREkfyf tuJcwfEdkifayonf/

a&qdyfESifh uREkfyfwkdU&Sdaeaom opfawm&kH;rSm vGefpGmreD;uyfvSaomfvnf; a&cyfvmMuaom

tysKdrsm;teuf rnfonfum; acsmonf? rnfonfum; racsm [lonfudk tuJcwfEdkif

avmufonf/ tysKdacsmudk jrifonfhtcg uREkfyfu pma&;uav; (armifjr) tm; ar;&m

armifjru tysKdacsmrsm;\ trnfemromru rdbtajctaersm;udkyif ajymjyEdkifavonf/

teD;MunfhwrsKd;

- 214 -

Page 215: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

naeav;em&DavmufrSpí tysKdrsm; a&cyfqif;Mu&m ig;em&DcefU &SdaomtcgwGif tysKdwdkif;

okH;av;acgufrQpD a&cyfqif;NyD;MuNyDjzpfí qHyifzm;vsm;ESifh tysKdacsmum; rnfolrnf0g

jzpfonf/ vkHcsnftusm;BuD;ESifh tysKdacsmum; rnfol? o&ufxnftuFsDyef;a&mifESifh

tysKdacsmum; rnf0g ponfjzifh uREkfyf rsufrSef;wef;rdukefavNyD/ (racsmaom tysKdrlum;

ta&twGufwGif rxnfhoGif;acs/) uREkfyf a&mufbl;orQaom aus;&Gmrsm;teufwGif

jrawmif&Gmonf tysKdacsm&mcdkifEIef; trsm;qkH;[lí ¤if;naeuyif uREkfyf rSwfwrf;wifvkduf

NyD;ygNyD? ig;em&DausmfausmfavmufwGif uREkfyfu udk0ifharmftm; ]]cifAsm; b,ftcsdef a&csKd;wwf

ovJAsKdU udk0ifharmf}} [k ar;vkduf&m udk0ifharmfu ]]a[h zkd;uGef;? a&vJydkif;wdkU rsufESmokwfy0g

wkdU? qyfjymcGufwkdU,lcJUuGm? igwkdU a&csKd;r,f}} [k tvdkufodpGm pDrHavawmhonf/ (wu,f

cspfp&maumif;aom oli,fcsif;wa,muf aywum;/) a&qdyfü a&csKd;MupOf uREkfyf\tvkyfrSm

qHyifzm;vsm;ESifh tysKdacsmonfvnf;aumif;? vkHcsnfusm;ESifh tysKdacsmonfvnf;aumif;?

yef;Eka&mifo&ufxnftuFsDESifh tysKdacsmonfvnf;aumif; ta0;rSacsmoavmuf teD;ü

acsmygav\avm[k pkHprf;&jcif;yif jzpfavonf/

teD;okdUcsOf;uyfí Munfh&mü xyfrHawGU&Sd&aom tjcif;t&mwckonfum; tysKdtm;vkH;wGif

t&kyfqdk;ol tvGefenf;í ,kwfpGmhtqkH; oem;urm;ESifh ]&GufMurf;a&BudK} &SdMuolwkdUom

aygrsm;vSjcif;aywnf;/ tysKdacsmwumwkdUwGif eHygwfwpf xm;xdkufolrSm uREkfyf\

]c,fravmif;} uav;yif jzpfavonf/ uREkfyf\ wwd,ZeD;avmif; (rpdk;) rSm a&cyfolrsm;

teufwGif ryg0ifacs/ (rpdk;rSm xdkpOfu touf 22ESpf &SdNyDjzpfí ¤if;\nDr ti,fESpfa,muf

u a&cyfaomwm0efudk ,lMuaomaMumifh a&cyfMu&mwGif ryg0ifyJ ]]tdrfaxmifxdef;

tpfrBuD;}} tjzpfodkU a&mufaecJUavNyD/)

udk0ifharmf\ 0goemwck

þae&mü oli,fcsif; udk0ifhfarmfESifh ywfoufí uREkfyfudk tuJcwfEdkifavmufp&m jzpfay:vm

aom taMumif;t&mwckudk trSwf&í azmfjy&OD;rnf/ uREkfyfwkdUonf azmifpGef;wGif (a&nmrS)

a&csKd;Muí rdef;rBuD;okH;a,mufwkdUvnf; atmufydkif;rS a&csKd;vsuf&SdMu\/ azmifpGef;jzpfonfh

twGufaMumifh a&onf þae&mü tawmfeufí raxmufrdyJ&SdonfESifh a&ul;rwwfolrsm;rSm

azmifudkudkifwG,fvsuf a&csKd;Mu&\/ odkUESifhyif a&ul;rwwfolrsm;tzdkUrSm ab;tEÅ&m,f

ruif;vSay/ uREkfyfwdkUrlum; a&ul;wwfolrsm;jzpfí azmifudkvTwfum jrpfjyifodkU xGuful;Mu

avonf/ (þae&mü uREkfyfa&ul;wwfykH qef;Mu,fjcif;udk azmfjy&ayOD;rnf/) uREkfyfonf

bkef;BuD;ausmif;om;uav; b0uwnf;u a&Twacsmif;ü Budrfzefrsm;pGm a&csKd;cJUjcif;

- 215 -

Page 216: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

taMumif;udk azmfjycJUonfjzpf&m a&ul;wwfzkdU twefwefBudK;pm;aomfvnf; rul;wwfyJ ]azmfh}

&kHrQom ]azmh} wwf\/ uREkfyf\q&mawmf Nrdwfudk,fawmfu vlonf a&rsufESmjyifay:wGif

yufvufvSefí ajcvufrsm;udk um;&m;BuD;xm;NyD; OD;acgif;udk aemufodkUvSefum ESmacgif;

ay:&kHuav;rQ xm;wwfygu a&repfEdkifaMumif;? OD;acgif;udk aemufodkUrvSef0HUyJ

cyfaxmifaxmif vkyfvdkufvQifrlum; jrKyfoGm;rnfjzpfaMumif; rdefUawmfrlbl;avonf/ uREkfyf

onf q&mawmf\pum;twdkif; a&Twacsmif;ü prf;oyfMunfh&m [kwfrSefaMumif; awGU&\/

okdUjzpfí uREkfyfrSm a&rul;wwfyJvsuf a&ay:atmif ]azmh} Edkifvsuf&SdavNyD/ waeUoü

uREkfyfESifharmifykonf bkef;BuD;ausmif;rS xGufNyD;í q,fhokH;av;ESpft&G,fwGif tjcm;

oli,fcsif;rsm;ESifh jrpfqdyfodkUoGm;í azmifrsm;teD;wGif a&csKd;Mu\/ uREkfyfrSwyg; tm;vkH;

a&ul;wwfMu\/ tjcm;oli,frsm;onf azmifpGef;wGif a&ul;vsuf&SdMupOf uREkfyfrlum;

urf;yg;teD; cg;avmufrQomeufaom ae&mwGif (Nrdwfq&mawmf\enf;twdkif;) wa,muf

wnf; ]azmh} vsuf&Sd\/ uREkfyfonf a&ay:wGifajcvufum;&m;xm;í yufvufvSefum

aygavmay:vsuf&SdpOf aeudkMunfhae&ojzifh aeonf csmvywfvsuf&Sdonf xif&\/ trSefrSm

aeuvnfjcif;r[kwf? uREkfyf\udk,fonf a&ay:ü ywfcsmvnfvsuf&Sdjcif;rQom jzpf\/

taMumif;rlum; jrpfa&onf 'va[mpD;qif;vsuf&SdpOf uREkfyf\udk,fonf a&ay:ü ywfcsm

vnfvsuf arsmygjcif; jzpfayaomaMumifhwnf;/ þtaMumif;udk em;rvnfaom uREkfyfrSmrl

a&rsufESmjyifü arsmívdkuf&jcif;onf ]Nidrfh} onfqdkum ZdrfESifharsmygvsuf&Sd\/ wcPü

uREkfyf\vufudk wpkHwa,mufu qJGvkdufonfESifh yufvufarsm&mrS wefUueJjzpfoGm;NyD;

ajrBuD;udk ajcaxmufvkduf&m ajrBuD;&SmrawGUonfESifh tBuD;tus,f xdwfvefU&kHru

a&rsufESmjyifatmufodkU jrKyfoGm;NyD; ESmacgif;xJodkU a&rsm;0ifukefavawmhonf/ vefUvdkufykH

um; ajymzG,f&mr&Sdacs/ aemufwcPü uREkfyftm; qGJxm;aomvufudk udkifzrf;um ¤if;udk

tm;jyKvkdufonfwGif a&ay:okdU OD;acgif;ay:vmí jzpf&ykHtajctaeudk uREkfyf jrif&ygawmh

onf/ þwGif wpfBudrfxyfí vefU&jyefygawmhonf/ jzpfaeykHrSmum; uREkfyfonf azmifBuD;\

tpGef; a&eufxJodkU a&mufvsuf&Sdí armifyku azmifpGef;udk vufwbufESifh udkifum

tjcm;vufwbufjzifh uREkfyf\vufwbufudk qGJzrf;xm;jcif; jzpfavonf/ armifykujrifí

uREkfyf a&rul;wwfjcif;udk odonfESifh ajy;vmNyD; azmifudkudkifum uREkfyftm; qJG,lvdkufjcif;

jzpfavonf/ tu,fí armifykonf uREkfyf\tajctaeudk tcsdefrDrjrifvdkufyJ wpuúefUrQ

aemufusoGm;onf qdkygrlum; uREkfyfrSm þrSwfwrf;jzifh pmzwfy&dowftm; nSOf;yef;cGifh

r&awmhyJ tapmBuD;u b0&kyfodrf;NyD; jzpf&ayawmhrnf/

tacsmifa&ul;wwfjcif;

- 216 -

Page 217: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

1914 ckESpfü wGHaw;NrdKUokdU uREkfyfa&mufoGm;pOf ]0gqdk0gacgif a&azmifazmif} qdkaom&moD

jzpfí wHGaw;wl;ajrmif;rSm urf;jynfhurf;vQH qdkavmufatmif a&rsm;vsuf&Sd\/ tdrfrsm;onf

acsmif;udkausmay;vsuf&SdMu&m tjcm;&moDrsm;wGif wGHaw;acsmif;rSm a&csKd;avmufatmif

roefUjyefUaomfvnf; ¤if;&moDürl {&m0wDjrpfaMumif;a&ozG,f MunfvifoefU&Sif;vsuf &Sd\/

okdUjzpfí acsmif;udkausmcdkif;um aqmufvkyfxm;onfh tdrfrsm;rS vlrsm;onf tdrfaemufaz;

ydkif;udk a&qdyfjyKí acsmif;xJodkUckefqif;um a&csKd;Muavonf/ wnaeü a,mufzESpfa,muf

u uREkfyftm; a&csKd;&atmif[kajymí tdrfaemufaz;rS ckefqif;Muav&m uREkfyfvnf; ¤if;wkdU

aemufrS ckefqif;vdkufav\/ þae&mü ]a&wdrf} [lír&Sd/ ckefcsvkdufonfESifhwNydKifeuf

raxmufrdyJ a&ul;Mu&avonf/ a,mufzESpfa,mufonf a&SUrSul;oGm;Muí acsmif;v,fokdU

a&mufoGm;Muav&m uREkfyfvnf; aemufrS vkduful;oGm;av\/ acsmif;v,fodkU a&mufoGm;Mu

aomtcg uREkfyf\pdwfxJü wpkHwckudk owd&í xdwfueJjzpfoGm;\/ owd&aom tjcif;

t&mrSm ]]b,fwkef;u a&ul;wwfygvdrfh}} [lonfyifjzpf\/ uREkfyfrSm armifykESifh Budrfzef

rsm;pGm a&ul;oifcJUbl;aomfvnf; a&ul;um;rwwf? ]azmh} Edkif&kHom wwfcJUbl;jcif;udk

owd&\/ jzpf&ykHum; rdrdudk,fudk a&ul;wwfNyD;txifESifh ckefcsNyD; ul;,ufcJU&m wu,f

ul;wwfaomtjzpfodkU ]tacsmif} a&mufoGm;jcif;yif jzpf[ef&Sdonf/ þtjcif;t&monf

xl;qef;aomfvnf; rjzpfEdkifaom t&mr[kwf/ acG;uav;rsm;onf a&xJodkUcsvdkufvQif

ul;oGm;EdkifMuonfom jzpfavonf/ vltzdkU&mü ]iga&rul;wwf} [laom txifuyfvsuf

&SdaomaMumifh wrifwum avhusifh,l&jcif; jzpfwef&monf/ rnfodkUyifjzpfap uREkfyftzdkU&mü

um; ]a&ul;wwfNyD;} [laom txifrSm;rIaMumifh wu,ful;wwfjcif;jzpfonfudk oufaocH&J

ygonf/ odkU&mwGif rul;wwfyJvsufESifh ul;wwfonf[k wrifwumxifzdkUrSm tvGef

cJ,Of;aom udpöwcktaejzifh tBuHay;vdkjcif;um; r[kwf&yg/

udk0ifharmf\ i,frlay:jcif;

uREkfyfwdkUvlpkonf azmifpGef;ü a&csKd;vsuf&SdMupOf azmif\atmufydkif;wGif rdef;rBuD;

ESpfa,mufokH;a,mufvnf; a&csKd;vsuf&SdaMumif; a&;om;azmfjycJU&m udk0ifharmfonf a&csKd;&if;

wef;vef;rS rdef;rBuD;rsm;&Sd&modkU avQufoGm;í azmifpGef;udk vufwbufjzifh udkifwG,fum

a&csKd;aeaom rdef;rBuD;teD;odkU csOf;uyfvsuf-

]]bmvkyfwmvJAs a':jrifh}}

]]a&csKd;wmaygh 0efaxmufrif;}}

- 217 -

Page 218: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

]]a&csKd;wm 'DvdkcsKd;&ovm;As? jrpfjyifxGufNyD; ul;rSayghAs}}

]]ajymajymqdkqdkESifh azmifüwG,fxm;aom rdef;rBuD;\vufudk jzKwfawmhrnf[efjyifav&m-

]]rvkyfygeJU 0efaxmufrif;&JU ta': a&rul;wwfygbl;? ao&ygvdrhfr,f}}

]]ul;om ul;ygAs? uRefawmf &Sdygao;w,f}}

wG,fxm;aomvufudk jzKwfrnfvkyfjyef\/

]]tr,fav; vmMuygtkH;? ao&ygawmhr,f}}

]]raMumufygeJUAs? uRefawmf a&ul;wwfygw,f}}

]]0efaxmufrif; ul;wwfayr,fh ta':u rul;wwfbl;}}

þtawmtwGif; udk0ifharmfrSm w[m;[m; &,farmvsuf&Sd&m rdef;rBuD;aMumufavav olu

&,fíaumif;avav jzpfaeawmhonf/ rdef;rBuD;\vufudk wu,fjzKwfjcif;um; r[kwf?

jzKwfrnfh[efjyKjcif;om jzpfaomfvnf; wbufom;url wu,fjyKrnfxifí aMumuf&Smjcif;

jzpfonf/ a&csKd;NyD;í wufvmMuaomtcg uREkfyfu ]][dkrdef;rBuD;u b,folvJAs}} [k ar;&m

udk0ifharmfu ]]awmtkyfuawmfBuD;ayghAsm? aumif;wJUrdef;rBuD; r[kwfbl;As? vifudk'ku©ay;wJU

ta':BuD;yJ? olUa,mufsm; r,m;i,f,lwmudk opfawm0efwufwdkifowJUAsm? tvkyfjyKyfvJ

at;wmyJwJU? aumif;Edkif&JUvm;Asm? olUa,mufsm;u usKyfwdkUeJU ausmif;aebufyJ? udk[0g

avAsm}}

uREkfyfrSm udk[0gudk rrSwfrdaomfvnf; rdef;rBuD;tm; acsmufvSefUjcif;ü udk0ifharmfwGif

&nf&G,fcsuf&Sdjcif;udk &dyfrdí ]i,fusifh} uav; ay:vmjcif;jzpfonf[k owd&onfESifh NyKH;rd

ygao;onf/ okdU&mwGif þtjzpftysufrsKd;udk aemufwBudrfxyfí rawGU&awmhyg/

tqif;ESif htcsif;

- 218 -

Page 219: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

¤if;a'o\ xkH;pHwckrSm w&yfwaus;rS vlysKdwa,mufonf tysKdwa,mufudk ]vnf} vdkonf

qdkvQif &Gmom;vlysKdwa,mufudk csOf;uyfí &Gmom;u tysKd\tdrfodkU ]wif} ay;vQif tysKdu

vufcHpum;ajym&aom 0w¦&m;&Sd\/ tu,fí vufcHpum;ajymjcif;rjyKygrl ]wif} ay;aom

&Gmom;u tysKday:ü ]*sKdus} rnf jzpfavonf/ *sKdusvQif rnfodkUjyKvkyfvdrfhrnf[k rajymEdkif

aomfvnf; a,bk,stm;jzifh ¤if;xkH;pHudk razmufzsufyJ vufcHMuonfom rsm;avonf/

uREkfyfwdkUrSmrl ¤if;xkH;pH\ taxmuftul,lzdkUrvdkyJ a&qdyfü jrifvdkuf&aom tysKdacsmrsm;\

aetdrfrsm;odkU udk0ifharmfESifhtwl wtdrfwufqif;a&mufMuí udk0ifharmfu rdwfzGJUay;avonf/

nDawmfarmifrSm uREkfyfwdkUESifh rvdkufawmhyJ olESifh &G,fwlcsif;jzpfonfh pma&;armifjrESifh

wpfpcef; oGm;Muavonf/ þenf;tm;jzifh okH;av;nrQ vnfywfMu&mwGif ¤if;t&yfol

t&yfom;rsm;ESifh ywfoufí uREkfyf tuJcwf&aom tcsuftvufrsm;udk azmfjy&ayOD;rnf/

uREkfyfrSm a&Tbdke,ftquftEG,fjzpfí tjcm;e,frSvlrsm;udk jrif&onfhtcg a&Tbdke,fol

e,fom;rsm;ESifh EIdif,SOfMunfhwwfaom tavh&Sd\/ þ&Gmom;rsm;onf a&Tbdke,fom;rsm;xuf

oyfoyf&yf&yf aexdkifwwfjcif;udk azmfjycJUNyDjzpf&m &kyf&nfrSmvnf; usm;a&mryg uREkfyfwdkU\

e,fxuf rGef&nfoefU&Sif;Muygayonf/ a&Tbdke,fbufü ]tom;jzL}? ]tom;0g}? tvGef&Sm;í

]tom;euf}? ]tom;ndK} wdkUom aygrsm;Muay&m ]tom;vwf} avmuf qdkygu a'0D

ajrmufMu&avonf/ (uREkfyf\ pHa'0DrSmvnf; rEÅav;oljzpfí ndKacsmwa,muf tjzpfESifhom

todtrSwfjyKjcif;cH&ol jzpfavonf/) 0wfpm;jyifqif&müvnf; jrawmifrSvlrsm;onf (txl;

ojzifh rdef;uav;rsm;onf) a&Tbdke,fuvlrsm;xuf ]ref;qef} onf[k qdkxdkufygayonf/

a&Tbdke,fom;rsm;\tm;udk;rSm &kyfqif;oP²mefr[kwf? t&nftcsif;yifjzpfonf/ wenf;

qdkaomf jrpf&dk;wavQmufonf ]tqif;} tm;udk;jzpfí a&Tbdke,fonf ]tcsif;} tm;udk;jzpf\/

uREkfyf\udk,fawGUudk wifjy&aomf jrawmif&Gm (e,fwavQmufvkH; tygt0if) rS vlysKdayguf

t&G,f umvom;vlvnfwa,mufonf a&Tbdke,frS EGm;ausmif;om;t&G,f oli,fuav;

wa,mufESifh pum;NydKifíajymygu uREkfyfurl EGm;ausmif;om;bufrS avmif;vdrfhrnfjzpfonf/

pum;t&mü vnf;aumif;? yg;a&eyfa&&Sdjcif;ü vnf;aumif; tvnfywfqkH;aom jrawmifom;

wa,mufonf xlvStvSygonfqdkaom a&Tbdkom;wa,muf\ aemufbufü ae&pfvdrfhrnf

xifonf/ jrpf&dk;e,fbufü tvGefvnfywfaom rdef;rwa,mufwavudk awGU&bl;yg\/

(uREkfyf\ wwd,tdrfaxmifudk rqdkvdkyg/ ¤if;rSm &dk;&dk;xJu jzpfygonf/) odkU&mwGif

a,musfm;rsm;teufrS þrQavmufpGrf;oludk wa,mufrQ rawGU&bl;yg/ arG;xl;a&jcm; rdef;r

wa,muf[lí qdkoifhygonf/

zl;pma&;ewf

- 219 -

Page 220: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

oli,fcsif;udk0ifharmfum; tvGefpum;aMum&Snfaom vlwa,muf jzpf\/ uREkfyf\qE´rSm

a&qdyfüjrifvdkuf&onfh tysKdacsmrsm;teufrS wntwGif; okH;av;a,mufrQ jrifawGU&í

rdwfquf&efjzpfav&m udk0ifharmfurl wtdrfodkUwufrdvQif awmfawmfESifh jyefrqif;wwfyJ

w0g;0g;w[m;[m;ESifh pum;aumif;csifwwfol jzpfavonf/ tcsKdUaom tysKdacsmrsm;ESifh

¤if;wkdU\ rdbrsm;onf &efukefNrdKUBuD;rS ylylaEG;aEG;BuD;a&mufvmonfh acwfynmwwf r*¾Zif;

t,f'Dwm pma&;q&mwa,muftaejzifh uREkfyftay:ü txdkuftavsmuf pdwf0ifpm;jcif;

&SdMuykH&aomfvnf; udk0ifharmfESifhrlum; EIdif;,SOf&ef rjzpfEdkifay/ wtdrfwavwGif rdbvkyfol

wkdU\ pdwf0ifpm;rIudk cH,l&&Sdaomfvnf; tysKdacsmrsm;udk,fwdkifürlum; 0efaxmufvlacsm

bufodkU rJwif;vsuf&Sdjcif;udk uREkfyf&dyfrdonf/ uREkfyfvdkcsifonfum; rdbrsm;r[kwf? tysKd

acsmrsm; jzpfav&m xdktcsif;t&mudk (15rdepfcefUtwGif;) uREkfyf tuJcwfrdonfrSpí zifyl

atmif rxdkifcsifawmhyJ 0wfaus0wfukef em&Dw0ufcefU xdkifNyD;Muuwnf;u uREkfyfrSm

zifw<u<u jzpfaecJUavNyD/ uREkfyfu rsuf&dyfjyíjzpfap? pum;t&dyft>rufjzifhjzpfap tcsuf

ay;aomfvnf; udk0ifharmfonf rodcsifjyKí [m;NrJwkdif;[m;vsuf &Sdavonf/ aemufqkH;ü

uREkfyfrSm wwfEdkifygbl;qdkum vufavQmhvdkuf&av&m þokdUjzifh wtdrfvQif tenf;qkH;

ESpfem&DcefU MumaomtcgrS qif;vmMu&avonf/ uREkfyfum; wnvQif av;ig;ajcmuftdrf

wufcsifay&m udk0ifharmvkyfykHESifhrl ESpftdrfavmufom wufcJUEdkifMuonf/ þtaMumif;udk

udk0ifharmftm; ajymjy&m olu ]]bmhaMumifh ta&;BuD;ae&wmvJAs? cifAsm; eufjzefcg

jyefawmhrSmrdkUvm;}} [k jyefar;í ]zifNrJNrD;wdkif; NrJyghavawmhonf/ olvkyfykHESifhqdkvQif

tysKdacsmuvnf; aygonfESifh &GmOD;wGif&SdMuaom tysKdacsmrsm;tdrfodkU vaygufvdkUrS a&mufyg

rnfavm[k atmufarhrdonf/ okdU&mwGif uREkfyf\qE´udk jznfhpGrf;ay;ouJUokdU&Sdaom tjcif;

t&mwck jzpfay:vm&avNyD/ zl;pma&;ewf\ zefwD;csuf[k qdk&efrSmvnf; uRekfyf\ezl;wGif

ol\ ]pm} awG tawmfxyfí aeayawmhrnf/ okdUaomf þtxJwGif pHa'0D\ trnfwck

yg[efr&Sdjcif;twGuf tHUMordonf/ a&;NyD; zsufypfjcif;ayavmvnf; rajymwwfacs/

rawGUbl;onfh tpfrBuD;

aemufwaeUü udk0ifharmfonf xD;csKdifhaiGwdkufodkUoGm;&ef udpö&SdonfESifh uREkfyftm; twl

vdkufcJUzdkU ac:\/ ol\tBuHrSm uREkfyftm; xD;csKdifhNrdKUodkU a&mufapvdkonfhjyif NrdKUtkyfuawmf

rSmvnf; uRekfyf\tpfrawmfpyfaMumif; olodí rdwfqufay;&ef jzpfavonf/ armifESifhtpfr

jzpfvsuf ]rdwfquf} [laompum;udk okH;&jcif;rSm atmufygtaMumif;aMumifhjzpf\/ rEÅav;

atbDtrfausmif;ü ynmoifMupOf ysOf;rem;NrdKUrS udkyktrnf&Sd ausmif;om;wa,mufonf

uREkfyfwdkUESifhtwl wwef;wnf;&Sdí 9wef;udk wNydKifwnf;atmifoGm;\/ udkykonf oDaygbk&if

- 220 -

Page 221: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

vufxufu opfBudwf0ef\om;jzpfav&m uREkfyf\rdcifESifh opfBudwf0efrSm aqGrsKd;awmfonf

[k aemifwGifrSod&í udkykESifhuREkfyfrSm ausmif;xGufcgeD;wGifrS nDtpfudkawmfaMumif; od&onf/

udk0ifharmfESifh udkykwkdUonf &efukefaumvdyfausmif;wGif qufvufynmoifMum;MupOf uREkfyf

taMumif;udk cPcP ajymMuonfqdk\/ uREkfyf jrawmifodkU a&mufaomtcsdefü udkykrSm

uGefvGef&SmNyDjzpf&m udkyk\tpfr NrdKUtkyfuawmf rrav;ESifh uREkfyftm; rdwfqufay;&ef

udk0ifharmfu uRekfyfudk ac:oGm;jcif;jzpfavonf/ uREkfyfwdkUonf xD;csKdifhbufokdUul;í NrdKUtkyf

uawmf rrav;\tdrfodkU a&mufMu&mwGif udk0ifharmfu ]]tpfrBuD; olUudkodovm;}} [k

uRekfyftm; nTefjyum ar;vkdufojzifh rawGUbl;aom armifESrESpfa,muf rsufESmcsif;qdkif

MunfhvdkufMu\/ þrdef;rBuD;um; tvGefaphpyfí qlwwfylwwfonf? a&S;t&m&SdBuD;wOD;\

orD;? acwft&m&SdwOD;\ ZeD;yDyD pdwfBuD;0ifvdrfhrnf[k uREkfyf tuJcwfrdonf/ EIwfcrf;yg;

vQmyg;&Sdaom rdef;rrsKd;udk uREkfyf vefUwwfí rrav;udk jrifvQifjrifcsif; uREkfyf vefUrdonf/

rnfodkUyifjzpfap uREkfyfonf rif;uawmfrrav;tm; tpfrwa,muftaejzifh cPcP

awGUcsifvdrfhrnfr[kwf[k pdwfxJü qkH;jzwfvkdufonf/ rrav;u uREkfyftaMumif;udk olUarmif

udkyku cPcP ajymbl;ygonf[kqdkum csKdomaomrsufESmxm;ESifh EIwfqufaomfvnf;

þrdef;rBuD;ESifhywfoufí wGefUaompdwf? &GHUaompdwfrlum; raysmufEdkifacs/ xdktcsdefwGif

NrdKUtkyfBuD;onf &kH;wufvsuf&Sd&m rrav;onf uREkfyfwdkUtm; aumfzDwdkuf,if; udk0ifharmf\

aeykHxdkifykHESifhywfoufí vufcsmay;avawmUonf/ udk0ifharmfonf vufatmuftrIxrf;

rsm;ESifh vnf;aumif;? &Gmol&Gmom;rsm;ESifh vnf;aumif;? ta&mw0ifaewwfonf[k rdrd

Mum;&aMumif;? ta&m0ifvQif t&dkaowefonfqdkaom jrefrmpum;&Sdonfjzpfí txufwef;

t&m&Sdwa,mufyDyD £ajE´&&? wnfwnfwefUwefU? cefUcefUnm;nm; aewwf&rnfjzpfaMumif;?

wtdrfwufqif; vnfywfjcif;rSm omreft&yfom;rsm;\ tvkyfjzpfí 0efaxmufwef; t&m&Sd

wa,muftzdkU&mü £ajE´rJUvSaMumif; ponfrsm;jzifh &Snfvsm;pGm vufcsmay;av\/ rxDw&D

vkyfwwfaomt&mwGif ausmif;om;uwnf;u emrnf&vmcJUaom udk0ifharmfonf rrav;\

Mo0g'vufcsmrsm;udk em;wbufrSoGif;í em;wbufrS xkwfypfvkdufonfhES,f NyKH;NzJNzJBuD;

vkyfum pm;p&mrsm;udk wGifwGifBuD;pm;NyD; olESifhuREkfyf ESpfa,mufwnf;&SdonfhES,f pm;zG,frsm;

udk uREkfyfbufodkU wGef;ydkUum ]]pm;ygAs? vkyfygAs? aomufygAs}} [k wkdufwGef;av\/

udk0ifharmfonf rrav;\pum;rsm;udk wBudrfrQvnf; ruefUuGuf? wcGef;rQvnf; rSwfom;

em,lcJUonfhvu©Pm r&Sdacs/

oHa0*&zG,fw&yf

- 221 -

Page 222: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

uREkfyf\tpfr rrav;rSm uREkfyf\rSwfwrf;wGif Mum&SnfpGmyg0ifrnf r[kwfaomaMumifh

olUtjzpftysufESifhywfoufí oHa0*&cJUrdbl;aom tjcif;t&mwckudk wifjyjcif;tm;jzifh

olUtaMumif; vufpodrf;vdkufygawmhrnf/ rrav;\cifyGef; NrdKUtkyfBuD;OD;jronf rrav;

xuf toufBuD;ay&m rrav;\pdwful;rSm NrdKUtkyfBuD;uG,fvGefonfhaemufwGif rkqdk;rtjzpf

ESifh tcsdefumvMum&SnfpGm ]xdkifpm;} &pf&OD;rnf jzpfaomaMumifh aiGpkzdkU ta&;BuD;onfqdk\/

þtwdkif;vnf; acRacRwmwmokH;í uspfuspfygatmif xkyfxm;NyD;vQif txl;ojzifh vuf0wf

vufpm;rsm; pkaqmif;\/ (tdrfaxmifuspOfu rrav;onf tysKdBuD;jzpfí OD;jrrlum; rkqdk;zdk

jzpfav&m om;BuD;orD;BuD;rsm;vnf; &Sd[efwlonf/) rrav;\ pum;wvkH;rSm olUorD;

tBuD;awGtzdkUawmh vuf0wfvufpm; jynfhpkHcJUvSNyD/ rdrdrSmawmh ,ckrSpkaqmif;&onf qdkum

tjcm;aom NrdKUtkyfuawmfrsm;xuf acRwma&;avhusifhonfonf[k vlwdkif;u ajymMu\/

ukefoifhonfxuf wjym;wcsyfrQ ydkírukefap& [lívnf; ajymMu\/ jrawmifodkU uREkfyf

a&mufí rMumrDtwGif; NrdKUtkyfBuD;rSm tjcm;we,fodkU ajymif;a&TU&av&m xdke,fodkU a&mufí

vydkif;twGif;üyif NrdKUtkyfuawmfrrav;rSm acgufueJ ysufpD;&&Smavonf/ rkqdk;rtjzpfESifh

xdkifpm;zdkUqdkaom txkyfuav;ESifh pdefa&Tvuf0wfvufpm;rsm;onf NrdKUtkyfOD;zdk;jr\ wwd,

tdrfaxmiftwGuf jzpfavoavm? okdUwnf;r[kwf? yxrtdrfaxmifrS orD;BuD;rsm;twGuf

jzpfavoavm rajymwwf? uREkfyf rsufajcjywfíoGm;cJUonf/ odkUaomf rrav;twGufrSm

(oljyKaomur®rSwyg;) bmrQygroGm;jcif;um; aocsmonf/

vl&nfrvnfaom jrawmifom;rsm;

udk0ifharmf\ &kH;udpövnf; NyD;pD;onfESifh uREkfyfESifhudk0ifharmfwkdUonf NrdKUtkyftdrfrS qif;cJUMuí

jrpfqdyfokdU avQmufvmMu&m urf;okdU csOf;uyfrdaomtcgü iSufwpfpif;onf urf;rScGmí

jrawmifbufodkU avSmfcwfoGm;onfudk jrifonfESifh udk0ifharmfu vSrf;ac:\/ iSuform;onf

rMum;csifjyKí avSmfcwfNrJavSmfcwfoGm;\/ xdktcdkufwGif jrpfqdyfü tjcm;iSufrsm; r&SdonfESifh

udk0ifharmfu us,fus,fBuD;[pfac:&m iSuform;vnf; ZGwfcwfajy;\/ þwGif ]vlaumif;

pdwfwdk} jzpfaom udk0ifharmfonf a'gojzpfvmí cwfajy;aom iSuform;rSm rnfolrnf0g

jzpfonf[k jrpfqdyfwGifxdkifvsuf&Sdaom oli,fwa,muftm; ar;\/ vli,fuvnf; bmrQ

rajymyJ ikwfwkwfBuD;xdkifaeav&m e*dkuwnf;u a'gyGvsuf&Sdaom udk0ifharmfonf rdrdu

ar;onfudk rajymyJ ayvsuf&Sdaom vli,ftm; pdwfqkd;onfESifh ajcaxmufjzifh wcsuf

uefvdkufavonf/ (jrawmifom;rsm;\ ra&vnfykHrSm oabmaumif;vSonf[k emrnf&vsuf

&Sdaom 0efaxmufwa,muftm;yif ac:r&ar;r& vkyfcsifvkyfao;onf/ vli,fa&m

iSuform;yg jrawmifbufrSjzpfonf[k aemifwGifod&onf/ a&Tbdke,fom;rsm;rlum; udk0ifharmf

- 222 -

Page 223: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uJUodkU oabmaumif;aom 0efaxmufwa,muftm; þuJUokdU jyKrlvdrfhrnfr[kwf[lí uREkfyf

EIdif;,SOfcsufxkwfrdonf/) rsm;rMumrD xD;csKdifhbufrS iSufwpfpif;ay:vmí ¤if;jzifh jrawmif

bufodkU ul;cJUMu&\/ oli,fcsif; udk0ifharmfrSm qif;&Jom;udk Muifemwwfoljzpfí

iSufcray;yJaernfhvlwa,muf r[kwfjcif;udkvnf; uREkfyfodojzifh xdkolESpfa,mufwdkU\

tjyKtrludk tHUMordonf/

acgif;rmwJUvluav;awG

xdknOfhü &GmxJrS tbdk;BuD;wa,muf a&mufvmí ajcuefcH&aomvli,frSm tvl;tvJ

jzpfaeaMumif;? 0efaxmufrif; vdkufMunfhzdkUtaMumif; awmif;yefajymqdkav\/ udk0ifharmfonf

csufcsif;xívdkuf&m uREkfyftm;vnf; tazmfvkdufcJUzdkU ac:oGm;avonf/ &kH;ay:rSqif;í

awmtkyfBuD;\tdrfa&SUodkU a&mufMu&mwGif taMumif;jcif;&mudk Mum;odESifhNyD;jzpfaom

awmtkyfBuD;onf tdrfay:rSajy;qif;vmí jrawmif&Gmom;rsm; raumif;aMumif;? bmrQ

r,kH&aMumif;? vl&rf;um;uav;rsm;vnf; &SdaMumif;? 0efaxmufrif;udk,fwdkif rvdkufoifh

aMumif;ajymum wm;qD;av\/ (awmtkyfBuD;um; þe,fwGif ESpfaygif;rsm;pGm aebl;oljzpfí

e,ftaMumif;udk udk0ifharmfxuf ydkíodonf/) þwGif udk0ifharmfu ]]b,fhES,fvJAsKdU

udkazodef;}} [k ar;&m uREkfyfu ]]cifAsm;oGm;vQifawmh usKyfvdkufrSmyJ}} [k jyefajymonfESifh

]]udkif;vmAsm? oGm;r,f}} [kqdkum xGufvmMuavonf/ toufig;q,f ausmfNyDjzpfaom

awmtkyfBuD;url ]]awmfawmfacgif;rmwJU vluav;ESpfa,mufyJ}} [laom rsufESmxm;rsKd;ESifh

Munfhae&pfav\/ ajcuefcH&aom vli,f\tdrfokdU a&mufMuaomtcg (0efaxmufESifh

ywfoufaom trIjzpfonfESifh) vli,faqGrsKd;rsm;omru w&GmvkH;vdkyif pk&kH;a&muf&Sd aeMu

avNyD/ uREkfyfwdkUonf tdrfay:okdUwufí vlemteD;ü xdkifMu&m vlemrSm cg;udkuefrdaom

'PfaMumifh &Gmol&Gmom;rsm; 0dkif;0ef;ESdyfES,fay;aeMu\/ uREkfyfonf vlem\rsufESmudk wcsuf

vSrf;Munfhvkduf&mwGif a0'emjyif;xefykHr&aMumif; tuJcwfrdonfESifh y&dowfudk vSrf;Munfh

vdkufjyef\/ ¤if;wkdUteufwGif a&cyfqdyfü jrifvdkuf&í uREkfyfrSwfrdaom rdef;racsmuav;udk

awGU&\/ olUteD;wGifvnf; &kyfcsif;cyfqifqifwlaom rdef;racsmuav;ESpfa,mufudkvnf;

jrif&av&m nDtpfrrsm; jzpfwef&monf[k tuJcwfrdí xdktwdkif; rSefuefjcif;udkvnf;

aemifwGif od&onf/ nDtpfrokH;azmfwdkU \rsufESmrsm;rSm &Srf;qefonfxifrd&m þonfvnf;

rSefuefaMumif; awGU&onf/ &Gmol&Gmom;rsm;onf udk0ifharmf\ ajcuefrIESifh ywfoufí

wpdwfudk wtdwfjzpfatmif csJUxGifajymqdkvsuf&SdMu&m uREkfyfrSm vlUpdwfudk tuJcwfoavmuf

ajyvnfatmif rajymwwfonfESifh pum;jzifhrulnDyJ &Gmom;vli,frsm;\tuJudkom

apmifhMunfh ae&ygawmhonf/ &Gmolrsm;teufwGif tawmfpum;wwfaom rdef;rBuD;

- 223 -

Page 224: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

wa,muf\ pum;cscsuft& udk0ifharmfu vlemtwGuf t&m&mwm0ef,lygonf[k uwdjyK

NyD;aemuf tdrfay:rS qif;vmcJUMuav\/

tysKdacsmrsm;ESif h tuRrf;0ifyk H

aemufwaeUeHeufwGif xD;csKdifhbufodkU uREkfyfESifh pma&;uav;wdkU oGm;í q&m0efac:NyD;

vlem\tdrfodkU ydkUay;&\/ udk0ifharmfrlum; awmtkyfBuD; owday;csufaMumifh udk,fwdkif

rvdkufawmhacs/ xdkaeUüyif udk0ifharmf\ rdbrsm;xHrS aMu;eef;&í rEÅav;odkU udk0ifharmf

vdkufoGm;&av&m q&m0efESifhvlem\ wm0efudk uREkfyftm;vTJxm;cJUí aeUwdkif; oGm;MunfhzdkU

vnf; uwdjyKvdkuf&avonf/ vlem\tdrfESifh rsufESmcsif;qdkif&Sdaom tdrfwGif uREkfyf rsufrSef;

wef;rdonfh rdef;racsmuav; nDtpfrokH;a,mufwdkU aexdkifMuav&m uREkfyfrSm udk0ifharmf

vTJxm;cJUonfh vlemMunfhwm0efudk xrf;&Guf&onfESifhyif rdef;uav;rsm;ESifh tawmfoduRrf;

vsuf &SdavNyD/ wcgw&H vlemxHrStjyefwGif ¤if;wkdU\tdrfbufodkU ul;0ifum tcsdef

twefMumatmif pum;pjrnfajymavh&Sd\/ yxrü tvwfrdef;uav;onf tacsmqkH;jzpfonf

[k xifcJU&mrS tawmftwef tuRrf;w0if &SdvmaomtcgwGif tBuD;qkH;ESifh ydkí rsufrSef;

wef;rdvmonf/ odkU&mwGif pHa'0DESifh rsufrSef;wef;rdjcif;rsKd;um; r[kwfao;ay/ trSefrSm

udk0ifharmfr&Sdonfh &ufowÅywftwGif;ü aeUpOfvdk awGU&aomfvnf; rdwfjzpfaqGjzpfom

oabmxm;í ]vlysKdvSnfh} vdkonfh tBuHtpnfyif ray:aygufao;yg/ þ&ufrsm;twGif;

tjcm;aom tysKdacsmrsm;ESifhvnf; oduRrf;atmif vrf;azmufvsuf&Sdygonf/ uREkfyfonf

[kwfrSefonfhtwdkif; ajym&rnfqdkvQif vdifESifhywfoufí acgif;yg;olwa,muf jzpfygvsuf

woufwmwGif xdktcsdeftydkif;tjcm;uJUodkU rdef;rpdwful;aomtcsdefonf r&SdcJUbl;yg/ tvkyf

uvnf;r&Sd? vGwfvyfaom rdef;racsmrsm;uvnf; aygonfESifh rnfolUudk ]vSnfh} &vQif

awmfvdrfhrnf? [efvdrfhrnf? ae&musvdrfhrnfqdkonfudk tcsdefukefcHí pOf;pm;pdwful;rdygonf/

[kwfcsif[kwf? r[kwfcsifae? aemifcgvm aemifcgaps;qdkum taysmfvdkufwwfaom 0goem

vnf; r&SdaomaMumifh rnfolUtm;rQ xda&mufpGmtBuHrjyKao;yJ tuJcwfqJ &Sdygonf/

odkUaomf igonf þ&Gmolwa,mufa,mufESifh tdrfaxmifusvdrfhrnf[laom txifrSmrl

a&mufuwnf;u uyfvsuf &Sdyg\/ rdef;rwa,mufomjzpfcJUvQif ]tnSmvG,f} onf[k

qdk&vdrhfrnf xifygonf/

opfoif;xGufjcif;

- 224 -

Page 225: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

rEÅav;rS udk0ifharmf jyefa&mufaomtcg ajcuefcH&aomvli,frSm aumif;pGmaysmufuif;NyDjzpfí

udk0ifharmfrSm q&m0eftwGufvnf;aumif;? vlemtwGufvnf;aumif; oifhwifhavsmufywf

atmif ay;&onfwGif udk0ifharmfu ]]awmfawmfaps;BuD;wJU ajcwcsufyJAs? (An Expensive Kick) [k &,fumarmum ajymavonf/ aemufwaeUwGif opfawm0efxHrS udk0ifharmfxHokdU

trdefUpma&mufvm\/ ¤if;rSm udk0ifharmftm; awmacgif;ESpfa,mufESifhtwl opfawmodkU

csufcsif; ]opfoif;} xGuf&ef jzpfavonf/ opfoif;aomtvkyfrSm opfawmt&m&Sdrsm;ESifh

vufatmuftrIxrf;rsm;tzdkU&mü tyifyef;qkH;aom tvkyfwckjzpfí tawmfidkifoGm;Muav&m

rjrifbl;aomtjcif;t&m jrifvdkvSaom uREkfyfrlum; 0rf;ajrmuf0rf;om jzpfoGm;avonf/

uREkfyf\ &TifjyaomrsufESmudk jrif&aomtcg udk0ifharmfu ]]cifAsm;u 0rf;omaeAsm;?

awmfawmfMumawmh rnnf;eJUaemf}} [k ajym&m uREkfyfuvnf; ]]cifAsm;wkdUvkyforQ vkyfyghr,f

Asm? rnnf;ygbl;}} [k jyefajymrdygonf/ aemufwaeUnaewGif 0efpnfpvnfrsm;udk

qifESpfaumifjzihfwifí uREkfyfwkdUvlpkonf opfoif;pcef;odkU xGufcJUMuav\/ opfawm

t&m&Sdrsm;rSm qifrsm;&onfqdkaomfvnf; vlpD;&efr[kwf? ypönf;wif&efjzpfav&m vlUtzdkUrSm

ajcESpfacsmif;udkom tm;udk;&avonf/ uREkfyfwdkUonf yxropfoif;pcef;jzpfaom erf;aygif;

&GmokdU oGm;&efjzpfaomfvnf; 16rdkifc&D;udk wnaejzifh aygufatmif roGm;EdkifaomaMumifh

9rdkifa0;onfh aygufeuf&Gmuav;ü wntdyfMu&\/ aygufeuf&Gm&Sd opfawmbef*vdkrSm

ESpfrsufESmwGif tum&Sdí ESpfrsufESmwGif vSyfxm;aom (Z&yfuav;t&G,f) taqmufttkH

wckjzpf&m ¤if;pcef;wGif jrawmifawmtkyfBuD;ESifh qkHrdMuí npmtwlwlpm;Muonf/ 9rdkifc&D;

avQmuf&jcif;twGuf udk0ifharmfESifh trIxrf;rsm;tzdkU rnfokdUrQr&Sdaomfvnf; uREkfyfwdkU

nDtpfudkrSm tawmfzm;í xrif;tvGefNrdefMuonf/ uREkfyfwdkU tdyf&modkU 0ifMuaomtcg

wefaqmifrkef;vqef; 8&uf vuav;onf qD;ESif;rsm;tMum;rS arS;rdSefpGm omvsuf&Sdav\/

qifypfxGufjcif;

n10em&D tcsdefcefUwGif &Gmom;ESpfa,mufa&mufvmí teD;&Sdv,fawmwGif qif&dkif;0ifí

pm;aeaMumif; owif;ay;vm\/ þwGif udk0ifharmfonf aigufueJxí &dkifz,faoewfudk

qGJudkifav&m awmtkyfBuD;u ]]0efaxmufrif; rawmfygbl;xifygw,f}} [k owday;aomfvnf;

udk0ifharmfu ]]bmjzpfovJ awmtkyfBuD;&JU? ypfcGifh&Sdw,fr[kwfvm;}} [k ar;\/ awmtkyfBuD;

u ]]ypfwmuawmh ypfEdkifcGifh&Sdygw,f? odkUaomf pdk;&drfvdkU ajymjcif;yg}} [k jyefajym\/

udk0ifharmfu ]]Oya'vGwfuif;vQif awmfNyDAsm? qifudkawmh raMumufygbl;? wcgrS qif

rypfbl;vdkU prf;Munfhcsifw,f}} [k ajymajymqdkqdkESifh qif;rnfjyKNyD; ]]udkazodef;aumAsKdU

vkduf0HU&JUvm;}} [k ar;\/ trSefudkajym&vQif ausmif;üaepOfu udk0ifharmf\ usDpm;jcif;rsm;udk

- 225 -

Page 226: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

a&SmifcJU&jcif;rSm olwkdU\ nDtpfudkav;a,muftzGJUudk vefUaomaMumifhjzpf&m þae&mürl

oluJUodkUyif owÅd&SdaMumif; jyvdkonfESifh ]]vdkufwmayghAsm}} [kqdkum qif;ívdkufav\/

þwGif awmtkyfBuD;u ]]q&muav; bmvkyfvkdufrSmvJ? 'Dvdkqdk usKyfaoewfudk ,loGm;tkH;}}

[k ajym&m uREkfyfu aoewfrypfwwfaMumif; ajymí AvmvkdufoGm;av\/ uREkfyfonf

udk0ifharmftay:ü tnHUrcHcsif&kHcsnf;r[kwf? qifypfjcif;udkvnf; jrifbl;vdkaomaMumifh jzpfav

&m &Gmom;ESpfa,mufu a&SUqkH;rSvnf;aumif;? udk0ifharmfu tv,frS? uREkfyfu aemufqkH;rS

vnf;aumif; pDwef;um avQmufoGm;Muí wzmvkHcefUa&mufaomtcg v,fawmtpyfodkU

a&mufvmMuonf/

&Gmom;ESpfa,mufonf a&SUqkH;rS acwÅ&yfí em;axmif&m ]jAKwf jAKwf jAKwf} rnfaom

toHrsm;udk Mum;&\/ ¤if;rSm pyg;yifrsm;udk EIwfpm;aomtoHyif jzpfonf/ xdkUaemuf

&Gmom;wa,mufonf jrufwqkyfudk EIwfí ajrSmufMunfhvdkuf&m uREkfyfwdkUu avatmufrS

&Sdaejcif;udk awGU&ojzifh wjznf;jznf; qufvufavQmufoGm;Mu\/ va&mifrSm wjcrf;rQom

&Sdaom vrS xGuf&jcif;jzpfonfhtxJwGif qD;ESif;rsm;vnf; tenf;i,f zkH;vsuf&SdaomaMumifh

uREkfyfwdkUonf v,fuefoif;udkyif a&;a&;omjrifí ajcracsmfap&atmif owdESifh avQmufMu

&\/ ]jAKwf jAKwf} jrnfoHrsm;onf us,fíus,fívm&mrS zswfueJ &yfoGm;&mwGif &Gmom;

ESpfa,mufwkdUonf wefUueJ&yfí jym;ueJ 0yfvdkufMu\/ uREkfyfwdkUvnf; olwkdUenf;wl

uefoif;ay:wGif av;bufaxmufum ukef;vkdufMuonf/ &Gmom;wa,mufonf jruf

wqkyfudk ajrSmufprf;jy&m uREkfyfwkdUonf avatmufrSyif &Sdaejcif;udk awGU&onf/ ]jAKwf jAKwf}

oHvnf; rMum;&? uREkfyfwkdUvnf; uefoif;&dk;ay:wGif jym;vsuf wrdepfcefU Mumonfh

tawmtwGif; uREkfyf\&ifywf vIyfcwfaomtoHrSm udk,fh[mudk,f Mum;&kHru udk0ifharmf

Mum;rnfpdk;í vufjzifh zdxm;&ygao;onf/ &Gmom;awG Mum;vQifMum;ap? qifESifh udk0ifharmf

rMum;vQifNyD;a&m[k atmufarhrdonf/ aemufwcPü ]jAKwf jAKwf} oHr[kwfyJ odrfhueJ

odrfhueJ jzpfaom tjcif;t&mudk cHpm;&Muay&m ae&mwumwGif twifh&Jaom udk0ifharmfonf

ukef;ae&mrS OD;acgif;axmifum arQmfMunfhvdkufojzifh uREkfyfvnf; olvkyfovdk vdkufívkyf\/

uREkfyftxif ayw&mcefUavmufwGif arS;rSdefvSaomva&mifü rnf;eufaom t&m0w¦KBuD;

wckudk jrif&\/ &Gmom;ESpfa,mufuvnf; ]]ypfyg? ypfyg}} [k wD;wkd;ajymoH Mum;&\/

þwGif udk0ifharmfonf uefoif;ay:wGif rkqdk;xdkifxdkifvsuf &dkifz,fudk yckH;ü axmufum

armif;jzKwfcsvdkuf\/

aoewfoHudk þrQavmuf eD;eD;uyfuyf rMum;&bl;aom uREkfyfrSm toHaMumifh vefUrdaomf

vnf; pdwfcsvufcs rvefUEdkifyJ a&SUrnf;rnf;BuD;udk vSrf;íMunfhvdkuf&ao;\/ uREkfyftxif

qifaumifonf a&SUokdU OD;pdkufoGm;&mrS wzefjyefítxwGif &Gmom;ESpfa,mufvnf; okwfajc

wifMuí udk0ifharmfESifh uREkfyfwkdUvnf; ¤if;wkdUaemufrS vdkufajy;Mu\/ udk0ifharmfum;

- 226 -

Page 227: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

aoewfBuD;wbufESifh uREkfyfudk rSDatmif rajy;Edkifacs/ vrf;c&D;wGif aoewfESifh ajy;vkdufvm

aom awmtkyfBuD;udkawGUí udk0ifharmfu jyefMunfhzdkUajym&m awmtkyfBuD;u Oya't&

v,fudkpm;aomqif&dkif;udk ajcmufvSefU&kHom tcGifh&Sdonf[k ajymí udk0ifharmftm; twif;

jyefac:oGm;avonf/ eHeufvif;í vmMunfhMuaomtcg qifaumifum; rawGU? aoG;uGuf

BuD;ESifh OD;pdkufaom ae&mudkom awGU&avonf/ rkqdk;0g&ifhaom awmtkyfBuD;u OD;acgif;udk

xdrSefaomfvnf; OD;aESmufrazmufyJ ]&Syf} írSefNyD; rl;oGm;jcif; jzpfwef&monf[k ajym\/

rnfodkUyifjzpfap uREkfyftzdkUum; qifypfjcif;udk jrif&bl;í jrwfonf[k qdkEdkifygonf/

c&D;qufMujcif;

aemufwaeUeHeufwGif uREkfyfwdkUvlpkonf aumfzDaomufNyD;aemuf c&D;xGuf&ef jyifqifMu

av\/ awmtkyfBuD;wdkUvlpkrSm jrawmifbufodkU vnf;aumif;? uREkfyfwdkUvlpkrSm erf;aygif;

pcef;odkU vnf;aumif; qufvufc&D;xGufMu&ef jzpf\/ ypönf;rsm;udk qifESpfaumifay:okdU

wifí udk0ifharmf\ wynfhrsm;? awmacgif;rsm;? pma&;armifjrESifh uREkfyf\ nDawmfarmifwkdUu

wzGJU? udk0ifharmfESifhuREkfyfwkdU aemufrS aoewfxrf;ívkduf&onfh wynfhwa,mufu wzJGU

vrf;avQmufvmMu\/ ypönf;rsm;wifonfh qifESpfaumifudk yxrü rSDatmif vkdufEdkifMu

aomfvnf; wa&GUa&GUwtdtdESifh oGm;Muonfxif&aom qifESpfaumif\ ajcvSrf;BuJrIaMumifh

Mum&SnfpGm rSDatmifrvdkufEdkifMuyJ okH;uJGuJGí oGm;avawmhonf/ udk0ifharmf\tBuHrSm

vrf;c&D;wGif acsuav;? '&,fuav;rsm; awGUvdkawGUjim;qdkum aoewfxrf;aom wynfh

aemuf vkdufygvmonfhtwGuf uREkfyfwkdUokH;a,mufrSm aemufqkH;tzGJU jzpfaeavonf/

vrf;avQmufoGm;MupOf uREkfyfrSm þrQavmufeufaomawmodkU wBudrfrQ ra&mufbl;onfESifh

pdwf0ifpm;zG,faom tjcif;t&mrsm;udk awGU&\/ ]pdrfhBuD;? NrdKifBuD;? &dyfBuD; awmawmif

aea&mifrc} [laom &uefBuD;twdkif; tvGefBuD;rm;xlxyfaom opfyifBuD;rsm;wGif aygifvkH;

cefUwkwfaom EG,fBuD;rsm; ywf&pfvsuf aeaysmufrxdk;onfh vSnf;vrf;ay:ü avQmufoGm;pOf

opfyg;ysOf;BuD;rsm;udk jrif&í aomEkw¦dK&frkqkd;onf q'´efqifrif;\tpG,fudk jzwf&ef

oGm;pOfu awmtkyfudkvnf; owd&rd\/ wae&mü a&tdkifwck bGm;ueJay:vmí qwf

okH;av;aumifudkvnf; awGUvkdufojzifh udk0ifharmfonf wynfhvufrS aoewfudk vSrf;,l

vkduf\/ odkUaomf qwfrsm;um; aysmufoGm;avNyD/ þwGif udk0ifharmfonf aoewfudk

wynfhvufodkU jyefray;yJ oludk,fwdkifxrf;um avQmufvm\/ okdU&mwGif rnfonfh

awmaumifudkrQ rawGUyJ erf;aygif;okdU a&mufvmMuygawmhonf/

- 227 -

Page 228: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

erf;aygif;AdkvfwJ

erf;aygif;&GmokdU a&mufMuaomtcg &GmESifhreD;ra0;wGif AdkvfwJwck&Sdí ypönf;rsm;csNyD;

csufolu csuf? cif;olu cif;? jyifolu jyifvsuf&SdMuonfudk awGU&\/ erf;aygif;AdkvfwJrSm

aygufeufAdkvfwJuJUodkU Z&yfuav;t&G,f r[kwf? 0if;ESifhcsif;ESifh tapcHwJyg us,f0ef;pGm

&Sdonfhjyif AdkvfwJBuD;rsm;xkH;pHtwdkif; tdyfcef;ESpfcef;ESifh a&csKd;cef;rSwyg; tawmf us,f0ef;

aom 0&efwmBuD;vnf; &Sdonfjzpfí aeavmufxdkifavmuf &Sdygayonf/ rus,fr0ef;yJ

&Sdygrnfavm/ jrefrmjynfbk&ifcH qm[mukwfbwÅvmudk,fwdkif trJypfxGufpOfu &ufowÅ

wywfcefU aexdkifcJUbl;onfjzpf&m þtaMumif;udk a&SUwGifrS azmfjyygOD;rnf/ (]]&Sifbk&if

wcgxGuf yJBuD;wavScsuf}} [laom pum;ykHudk xif&Sm;apvdkaomaMumifh jzpfygonf/)

AdkvfwJodkU jrefrmESifhrwlonfh tvkyfMurf;orm; q,fa,mufcefUwdkUvnf; a&mufESifhaeMu&m

u'l;opfckwform;rsm;jzpfí opfoif;&eftwGuf a&mufESifhMuaMumif; od&avonf/ ae&mXme

ajymif;vJ&jcif;udk tvGefESpfoufol uREkfyfrSm erf;aygif;AdkvfwJ 0&efwmwGif tarmajy

xdkifvsuf&SdpOf t&yfav;rsufESmü awmBuD;? NrdKifBuD;? pdrfhBuD;? prf;BuD;rsm; 0dkif;&Hvsuf&Sdaom

&Icif;topftqef;udk jrif&onfESifh pdwfxJwGif wrsKd;MunfEl;rdygawmhonf/

tjcm;a'orsm;ü v,fawmrsm;NcH&Hjcif;udkom jrif&wwfay&m erf;aygif;AdkvfwJay:rSrl

opfawmrsm;udkom rsufpdwqkH; jrif&yg\/ a&S;acwfü &rnf;oif;ESifh ysOf;rem; blwmrsm;

tMum; rD;&xm;ckwfoGm;pOf uRef;awmBuD;rsm;udk jrif&í erf;aygif;opfpcef;udk owd&

vGrf;qGwfrd&m þacwfwGifrlum; uRef;awmrsm;udk rjrif&awmhyJ (jyKef;ukefavonfrod)

rD;&xm;vrf; eHab;wavQmufü &Sif;&Sif;BuD;jrif&ojzifh a&S;acwfa[mif; atmufarhvSygonf/

awm0ufwaumif&jcif;

qdkufa&mufaomaeUü vltm;vkH; tem;,lvsuf&Sd&m udk0ifharmfonf awmacgif;wa,mufESifh

&Gmrkqdk;wa,muftm; aoewfay;vdkufí vlESpfa,muf trJ&SmxGufMuonf/ þa'oum;

orif? '&,f? awmMuuf? awm0ufrS pdkif? ajymif? BuHU? qifodkUwdkifatmif awmaumifpkHaom

a'ojzpf&m pifppfrSm jrefrmwjynfvkH;wGif awmwd&pämeftpkHqkH;jzpfí bk&ifcH qm[mukwf

bwÅvmESifh t*Fvdyft&m&SdBuD;rsm;tzGJUwdkU vGefcJUaomESpfu awmypf&ef vma&mufcJUMu

bl;avonf/

- 228 -

Page 229: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

awmacgif;wa,mufESifh &Gmrkqdk;onf ae0ifcsdefomomwGif jyefa&mufvmMuí rkqdk;u

awm0ufuav;waumifudk ausmydk;vsuf ygvm\/ tdrfMuuf? tdrf0ufom;rsm;udkom

trsm;tm;jzifh pm;&bl;aom uREkfyfwdkUnDtpfudkrSm awm0ufwaumif&cJUjcif;twGuf taysmfqkH;

vlESpfa,mufaywnf;/ tjcm;vlrsm;onf csufjyKwfNyD;&Sdaom [if;xrif;jzifh npm pm;Mu

aomfvnf; uREkfyfwkdUnDtpfudkrlum; awm0ufom;usufrS pm;rnfqdkum xrif;rpm;ao;yJ

0ufaumif ]zsuf} jcif;udk apmifhMunfhaeMu\/ aygifom;rsm;udk uif&eftwGuf wkH;wpfjcif;?

0rf;wGif;om;ac: tonf;ESvkH; ponfrsm;udk csuf&eftwGuf vSD;jzwfjcif; ponfjzifh jyifqif

NyD;aemuf pdwfyg0ifzG,ftaumif;qkH;aom tvkyfrSm OD;acgif;udk jyifqif&jcif;yif jzpf\/

wae&mü usif;BuD;wckudkwl;í tifzuf? iSufaysmzuf ponfwdkUudk xlxyfpGm cif;usif;NyD;vQif

tarG;trSifrsm; ajymifpifatmifjcpfum &EdkiforQaom *sif;? i&kwf? MuufoGefjzL ponfh

tarT;tBudKifrsm;jzifh vl;e,fxm;onfh 0ufacgif;udk zufrsm;ay:üwifí wzef zuf&Gufrsm;jzifh

xlxyfpGmzkH;tkyfNyD;rS tay:qkH;wGif ajrBuD;rsm; zkH;zday;Mu\/ ¤if;aemuf aygcsifwdkif;aygaom

xif;wkH;BuD;rsm;udk usif;ay:üwifí {&mrrD;ykHBuD;jzpfatmif &IdUarT;ay;Mu\/ xif;wkH;BuD;rsm;udk

avmifuRrf;í &J&JeDaom rD;usDcJBuD;rsm; jzpfvmaomtcg wHpdkUjzifhxdk;xm;onfh 0ufaygifom;

wkH;BuD;rsm;udk rD;teD;üuifí 0rf;wGif;om;tdk;udkvnf; rD;zdkeHab;wGif csufMuavonf/

rD;usD;a&m rD;awmufyg tvGeftm;aumif;onfjzpfí 0ufom;uifrSm uREkffyfwdkUxifoavmuf

rMumyJ usufaomtydkif;udk zJUpm;EdkifaomtajcodkU rMumrD a&mufvmavonf/

tb,fhaMumifh t&ufaomufoenf;

wefaqmifrkef;v rjynfhao;aomfvnf; pdrfhBuD;NrdKifBuD;rsm;\ tv,fü&Sdaom erf;aygif;

AdkvfwJrSm qD;ESif;rsm;&Hvsuf&Sdí uREkfyfwdkUnDtpfudktzdkU&mü tawmfuav; csrf;at;aeNyDjzpf&m

0ufom;uifrsm; pm;íjzpfaomtajcokdU a&mufonfESifhwNydKifeuf udk0ifharmfonf ema&;

zsm;a&;twGuf aq;0g;tjzpf ,laqmifvmcJUonfh tduúa&Smb&ef'DwvkH;udk xkwfav\/

uREkfyf MunfEl;vdkufykHrSm ajymzG,f&mr&Sdacs/ (uREkfyftm; t&ufBudKufwwfonf[k txif

a&mufMuaom vlrsm;onf ]uREkfyf MunfEl;onf} [k a&;vdkufaomtcgü NyKH;Muvdrfhrnfjzpf&m

uREkfyfESifh t&uftaMumif;udk þae&mü &Sif;vif;a&;om;&ayvdrfhrnf/) uREkfyfonf pifppf

tm;jzifh t&ufudk BudKufjcif;r[kwf? tpm;aumif;udk BudKufjcif;jzpf\? t&om&Sdaom tpm

wckudk onftwdkif;pm;jcif;xuf t&ufuav;wcGufavmuf aomufNyD;rS pm;onfhtcg

t&omydkjcif;rSm uREkfyf\udk,fawGUjzpf\/ woufywfvkH; uREkfyf t&ufaomuforQwGif

rl;csifíaomufjcif;r[kwf? pm;aumif;csifí aomufjcif;jzpf\/ rl;,pfjcif;oufoufudk

BudKufwwfaomvlrsm;onf pm;p&mrygcsifaeap? aomufp&m&vQifNyD;a&m[k oabmxm;wwf

- 229 -

Page 230: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

Mu\/ uREkfyfrSm i,foli,fcsif;rsm;ESifh jyefvnfqkHawGUaom tcsdefrsKd;rSwyg; t&ufoufouf

aomufbl;jcif;udk uREkfyf rrSwfrdyg/ oli,fcsif;a[mif;rsm; qkHqnf;&mürlum; ]vlnDvQif}

bmrqdkvkyfrnfqdkaom vlwa,mufjzpf\/ [efaqmifjcif;onf uREkfyf\0goem r[kwfyg/

]]pm;p&mawGudk Adkufjynfhatmifpm;raeygeJU? aomufzdkUae&mr&SdyJ aeygvdrfhr,f}} [k tcsKdUvlrsm;

ajymwwfMuay&m uREkfyfrlum; xdkvlrsKd;wGif tygt0ifr[kwfacs/ aomufuwnf;u

pm;aumif;csifí aomufjcif;jzpfí tpm;rygyJaomufjcif;onf uRekfyftzdkU t"dyÜm,fr&Sdacs/

pm;p&maumif;rsm;ygaom xrif;yJGudk jrif&jcif;onf uREkfyftzkdU BuD;pGmaom aoG;qmjcif;BuD;

wckjzpf\/ taomufuav;ygvQif omíaumif;avpG[k owdr&yJ raeEdkifatmif jzpf\/

xdkUaMumifhvnf; w&kwfjynfodkU a&mufcJUpOfu xrif;pm;yGJrsm;wGif wcGufwavrQudk

vufrvTwfEdkifyJ jzpfcJU&\/ uREkfyftzdkU&mü taomufudk csKd;ESdrfvdkvQif tpm;aumif;

pm;csifwwfaom 0goemudkyg csKd;ESdrfrSjzpfrnf[k odjrif\/

xdkUaMumifh toufBuD;&ifhvmNyDjzpfaom þaemufydkif;wGif xrif;[if;udka&Smifí rkefvmxkyf?

Al;oD;? c0JoD;? rkefvmO ponfh [if;oD;[if;&Gufrsm;udkcsnf; NyKwfNyD; &ufowÅwywfwdkifwkdif

pm;cJUonfhtywfaygif;rSm awmfawmfrsm;cJUygNyD/ þenf;rSm tpmtdrfudk &Sif;vif;jcif;jzpfí

usef;rma&;twGuf aumif;onfhjyif tpm;aumif;pm;csifwwfonfh ]tmomief;ief;} &Sdjcif;

udkvnf; jywfapEdkifonf[k awGU&\/ tpm;aumif;pm;zkdU wrf;wjcif;r&SdcJUvQif omí

aumif;ap&efqdkum taomufuav;awmifhwrI qdkonfrSmvnf; t"dyÜm,fr&Sd jzpfvmygawmh

onf/ þtavhtusifhaMumifh w&kwfpm;yGJrsm;ü wcGufavmuf aomufcsifaompdwfudkvnf;

csKd;ESdrfEdkifcJUygNyD/ odkU&mwGif uREkfyf þrQavmuf BudK;pm;jcif;rSm Ak'¨u 'kp&dkufq,fyg;wGif

oGwfoGif;í a[mawmfrlcJUonfh ok&mar&,twGufaMumifh i&JBuD;vdrfhrnf[k ,kHMunfaom

aMumifhum; r[kwf? w&m;tm;xkwfjcif;ü taESmifht,Sufjzpfí "r®rdwfaqGrsm; txifvJGrnfudk

(olwkdUtwGuf) pdk;&drfaomaMumifh [if;&GufjyKwfoufoufpm;NyD; wyifwyef; avhusifhxm;jcif;

jzpfygonf/

Zdrf&S daomnwn

udk0ifharmfonf ]iSufawm acG;awm} wuf&onfh opfawmt&m&Sdwa,muf jzpfaomfvnf;

iSufzsm;umuG,f&efqdkí t&ufaomufaomvlwa,muf r[kwfygay/ awmxJü zsm;emvQif

okH;rnf/ odkUaomf umuG,f&efqdkí aomufwwfolr[kwfacs/ odkU&mwGif ]]toufudk

taocHrnf? aot&ufudk vQmay:rwif}} [k 0g<um;ajymqdkkwwfMuonfh t,loD;aom

vlpm;rsKd;wa,mufum; r[kwfay/ rdwfaqGoli,fcsif;rsm;tm; xrif;pm;yJG auR;aomtcg

- 230 -

Page 231: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

rsm;wGif olwyg;tm;vnf; wdkuf\/ olvnf; aomufygonf/ okdUaomf uRekfyfwkdUESifh

aeUwdkif;pm;Muaom xrif;pm;yJGrsKd;ürl t&ufrygacs/ xdknrSm awm0ufom;uif\

qJGaqmifjcif;aMumifh olESifhuREkfyf wcGufpD aomufMuaomfvnf; nDawmfarmiftm;rl

zdwfac:jcif; wkdufwGef;jcif;rjyKyJ tpm;aumif;rsm;om auR;arG;ygonf/ tawmfuav;

csrf;at;pjyKaeaom &moDwGif w[kef;[kef;awmufavmifaom rD;ykHBuD;ESifh rvSrf;rurf;ü

&Gufzsifukvm;xdkifwvkH;pDESifh taumif;qkH;b&ef'DwcGufpD vufwbufwGifudkifum wusKduf

aomufvkduf? awm0ufom;uifwkH;udk wudkufudkufí wzJU0g;vdkuf? i,foli,fcsif;csif;

a&S;a[mif;aESmif;jzpfrsm;udk wvSnfhpDajymvkduf? wcsufwcsufü t&ufESifhpm;p&m tmom

ajycdkufwGif (olu pD;u&uf? uRekfyfu aq;wHudk) wcgwcg zGmvdkufMu&onfrsm;rSm

,aeUwdkif rarhEdkifonfhZdrfwck jzpfygawmhonf/ udk0ifharmfu 0ufom;uifwkH;BuD;rsm;udk

"m;jzifhvSD;í cuf&if;wyfum jyif,lcJUzdkU trdefUay;onfudk uREkfyfuzsufí awmpcef;tvdkuf

awmyDyD pm;prf;yg&ap[kajymum udkufíudkufí zJUpm;Mu\/ xdknOfhü t&ufwcGufpDom

aomufrnf[k BuH&G,fMuaomfvnf; pum;wajymajymESifh oHkH;cGufpDcefU aomufrdMuonf

xif&m wydócefU&Sdaom awm0ufom;wuifrSmvnf; uRwfvkeD;yg;&SdcJUavNyD/ xrif;um;

tvsOf; rpm;Muawmhacs/ a&S;a[mif;aESmif;jzpfrsm;taMumif; ajymí ukefEdkifonfr&Sdaomfvnf;

wcsufwcsuf pum;tjywfwGif uREkfyfu qm[mukwfbwÅvm trJypfvmpOfutaMumif;udk

ar;ojzifh udk0ifharmfu olodorQudk tao;pdwfajymjyonfhtxJrS uREkfyfrSwfrdoavmuf

a&;om;azmfjy&ygOD;rnf/

bk&ifcH trJypfjcif;

qm[mukwfbwÅvmonf jrefrmjynfodkU bk&ifcHtjzpfESifh ESpfBudrfwdkif vma&muftkyfcsKyf

bl;onfhteuf yxrtBudrf (1918ckESpfavmufxifonf/) bk&ifcHjzpfpOfu c&pfprwf

&ufowÅywf (Christmas Week) twGuf uom'dpBwdwftwGif;&Sd erf;aygif;AdkvfwJü

pwnf;csum trJypfxGufMu&ef tpDtpOfjyKvkyfMu\/ c&pfprwf&ufowÅywf [lonfrSm

'DZifbmv 25&ufaeUrS Zefe0g&Dv w&ufaeUtxd jzpfav&m Edk0ifbmvqDavmufuwnf;u

opfawmbufqdkif&m awmMuyf? awmacgif;? awmtkyfuav;? awmtkyfBuD;rS pí 0efaxmuf

wdkifatmif ¤if;udpötwGuf BudKwifpDrHMu&\/

xdk&ufrsm;twGif;ü opfawmt&m&Sdrsm;tzdkU&mwGif opfawmudpöonf ta&;rBuD;ao;? bk&ifcH

awmvnfvmrnfh udpöonfomvQif ta&;BuD;\/ opfawmvkyfief;ESifh ywfoufí 0wÅ&m;

wpkHw&m vpf[if;ayghavsmhrI&SdcJUvQif xkacsvTmawmif;cH&&kHrQavmufESifh NyD;Edkifaomfvnf;

- 231 -

Page 232: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

bk&ifcH trJypfvmrnfhudpöESifh ywfoufírl wcsufuav;rQ vpf[if;ygu csufcsif; tvkyf

jyKwfoGm;Edkifonf[k em;vnfMuavonf/

NAdwdoQtpdk;&\ yg;eyfykHrSm xdkrQavmufta&;BuD;onf[k trdefUxkwfqifhonfr[kwf? odkUaomf

opfawmbuf t&m&Sdrsm;tm;vkH;ESifh e,fbufqdkif&m 0efaxmuf? NrdKUtkyfrSpí &GmolBuD;rsm;

wdkifatmif þtwdkif;yif em;vnfxm;Muavonf/

Edkif0ifbmv tpjyKonfESifhwNydKifeuf erf;aygif;&Gmywf0ef;usif {&d,mpwk&ef;rdkifaygif;rsm;pGm

twGif; awmMuyfawmacgif;rsm;u ae&mtESHUtjym;wGif qm;rsm; pkHykHcsxm;Mu&\/ qm;rsm;

a&mufatmif wifydkU&jcif;rSm e,ft&m&Sdrsm;\wm0efjzpfí awmMuyfawmacgif;rsm;u ¤if;

qm;rsm;udk oifhavsmfaomae&mrsm;ü pkykHMu&\/ awmwd&pämef&dkif;rsm;onf tiefBudKufwwf

aom obm0&Sdav&m ¤if;e,fy,fw0dkufwGif BuJjzefUum vSnfhvnfusufpm;vsuf&Sdaom

awmwd&pämefrsm;udk erf;aygif;&Gm e,fw0dkuftwGif; pk&kH;a&muf&SdvmMuapjcif;iSm qm;ykHrsm;jzifh

jzm;a,mif;aoG;aqmif,ljcif; jzpf\/ awmwd&pämefrsm;onf qm;udk vmívsufMuav&m

awmacgif;rsm;u qm;ykHrsm;udk rMumrMum vmMunfhNyD; qm;jznfhay;&avonf/ qm;ykHrsm;udk

vSnfhvnfí ]tifpyuf&Sif;} vkyfaom t&m&Sdu wckaomqm;ykHü qm;jywfvyfaejcif;udk

awGUonfqdktHU/ wm0efusaom awmacgif;awmMuyfrlum; tvkyfjyKwfzdkU aocsmavNyD/

þtaMumif;udk t&m&Sdu ta&;r,lyJ oufnSmvdkufygvQifvnf; olUtxuft&m&Sdu

(&Gmom;rsm;\ tultnDjzifh) wenf;enf; odwwfonfjzpfí t&m&Sdyg jyKwfzdkU aocsm

avonf/

bk&ifcHqdkufa&mufjcif;

þenf;jzifh awmaumifrsm;udk BudKwifum jzm;a,mif;aoG;aqmifxm;onfjzpfí 'DZifbmv

tv,favmuf a&mufonfqdkvQif qm;BudKufwwfaom awmaumif[lorQonf (rBudKufaom

awmaumifrsKd;vnf; cyf&Sm;&Sm; &Sdvdrhfrnf/) erf;aygif;&Gmywf0ef;usifwGif ajccsif;vdrfrwwf

aygrsm;vsuf&Sd\/ xdktawmtwGif; ¤if;ywf0ef;usifwGif Muufuav;? iSufuav;rQ rypf&[k

wm;jrpfxm;\/ tb,fhaMumifhqdkaomf aoewfoHMum;vQif waumifwavjzpfap xdwfvefU

xGufajy;rnfudk pdk;&drf&aomaMumifhaywnf;/ erf;aygif;&Gmom;rsm;onfvnf; erf;aygif;AdkvfwJ

ESifhwuG ywf0ef;usifudk ajymifpifatmif vSJusif;okwfoifxm;Mu&ay&m ¤if;wkdUtzdkUrSmvnf;

woufwGifwcg BuKH&cJaom ]awmvnfyJG} BuD;jzpfí arQmfwvifhvifh &SdaeMuav\/ aeU&uf

eD;uyfvmaomtcg erf;aygif;&Gmonf &Gmi,ftjzpfrS NrdKUuav;tjzpfodkU ajymif;vJí

- 232 -

Page 233: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

bk&ifcHESifhtzJGU\ tapcHrsm; wnf;cdk&eftwGuf wJtkHuem;rsm;ESifh tvdk&Sd&m cdkif;ap&eftwGuf

opfawmbufe,fbuf trIxrf;rsm;jzifh jynfhESufpnfum;pGm &SdaeavNyD/ 'DZifbmv 24&uf

aeUwGif tpdk;&oabFm okH;av;pif;onf jrawmif&Gmtxuf&Sd a&ysH&GmodkU qdkufuyfí bk&ifcH

tjyif twGif;0efcsKyf? twGif;0efuav;rSpí aoewfypf0goemygonfh rsufESmjzLt&m&Sd

ajrmufjrm;pGm ygvmMuonf/ ¤if;wkdU\ypönf;rsm;udk tpdk;&qifrsm;ESifh rvkHavmufojzifh

bDbDwDpD? pwD;b&m;om;paom opfukrÜPDBuD;rsm;rS opfqJGqifBuD;rsm;jzifh wifaqmif

,lMu\/

þtawmtwGif; bk&ifcHESifhtzJGUtm; jrawmif? xD;csKdifh? atmifom paom&Gmrsm;rS

,drf;tujzifh azsmfajzMu&onf/ aemufqkH;ü bk&ifcHESifhtzJGUonf erf;aygif;&GmokdU jrif;rsm;ESifh

oGm;Muí ypönf;rsm;udk qifrsm;jzifh a&S;OD;pGm wifvTwfvkduf\/ bk&ifcHonf a&ysH&GmqdyfwGif

oabFmay:ü wntdyfí aemufwaeUwGif erf;aygif;okdUa&mufaomtcg AdkvfwJudk0dkif;&Hvsuf

rkd;umwJrsm; toifhaqmufvkyfNyD; jzpfaeavNyD/ bk&ifcHonf AdkvfwJay:wGif eef;xdkifí

twGif;0ef? tjyif0ef? tBuD;? ti,f? tvwfwkdUonf rkd;umwJrsm;ü pwJcsMuvonf/

om;aumifrsm;\oif;csKdif;

uom'dpBwdwf erf;aygif;awmrSm wd&pämef&dkif;rsm; aygvnf;ayg pkHvnf;pkHaomaMumifh

rkqdk;rsm;\ ewfjynf (Paradise of Hunters) [k ¤if;wkdUac:Mu\/ jrefrmwjynfvkH;wGif

BuHUrsm;onf þtydkif;wGifom awGU&onfqdk&m rkqdk;rsm; wcgw&H awGU&wwfaomfvnf;

ynwfxm;aom wd&pämefrsKd;jzpfaomaMumifh rnfolrQ ypfcGifhr&qdk\/ bk&ifcHESifhtzJGUrlum;

Oya'txufrS vlpkjzpfaomaMumifh bmaumifrqdk ypfEdkifcGifh&SdMu&m ypfvnf;ypfMuonfqdk\/

rsufESmjzLt&m&Sd aoewform;rsm;onf vnf;aumif;? olwkdU\trdefUESifhypfaom rkqdk;rsm;

onf vnf;aumif; aeUa&mnyg ypfvkdufMuonfrSm rdk;rTefoGm;awmhonf/

awmaumifrsm;rSm ,cifuwnf;u þw0dkufü pkH&kH;aeMuatmif qm;ykHrsm;jzifh jzm;a,mif;

xm;jcif; jzpfay&um; &Gmom;rsm;u aoewform;rsm;&Sd&modkU ]awmacsmuf} ay;vdkuf&mwGif

olwkdUu ukvm;xdkifay:rS ZdrfESifhxdkifNyD; waumifNyD;waumif ypfcsvkduf&kHom &Sdonfqdk\/

awmaumifrsm; aovdkufMuonfrSm aomufaomufvJ&Sdí wESpfwBudrfrQavmuf þenf;

twdkif; trJypfxGufMurnfqdkvQif rMumrDtwGif; awmjyKef;oGm;zG,f&m &Sdonfqdk\/ &Gmom;

rsm;rlum; ¤if;wdkUtwGuf a0pk&&Sdaom tom;rsm;udk Muyfwifajcmufvkyfjcif;? aevSef;

trJajcmufvkyfjcif; ponfjzifh tawmfpD;yGm;jzpfMuí tvGefaysmfMuonfqdk\/ aemufqkH;ü

- 233 -

Page 234: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

ESpfukefí c&pfprwf&ufowÅywf NyD;qkH;ojzifh bk&ifcHwdkUvlpk jyefoGm;Muaomtcg erf;aygif;

AdkvfwJ ywf0ef;usifw0dkufrSm om;aumifrsm;\ oif;csKdif;ukef;yrmjzpfí ykyfapmfeH usef&pf

onf[k ajymMuavonf/

udk0ifharmfonf txufyg taMumif;t&mrsm;udk ajymjyí NyD;qkH;aomtcg qD;ESif;rsm;onf

atmufwGif uREkfyfwkdUxdkifvsuf&Sdaom opfyifBuD;\ t&Gufrsm;tMum;rS xdk;azmufumusvmí

rD;ykHBuD;rSmvnf; w&SJ&SJjrnfvsuf &Sd&mwGif uREkfyfwkdUrSm wntwGufwmtzdkU pum;

ukefavmufNyDqdkum AdkvfwJay:odkU wufvmMuav\/ ppfppfrSm pum;ukefMujcif;um; r[kwf?

(okH;av;nqufNyD; rtdyfyJ ajymp&mpum;&Sdol ESpfa,mufjzpfonf/) eHeufapmapm opfoif;

xGufMu&rnftwGufaMumifh ]csKd} xm;vdkufMujcif;rQom jzpfavonf/ uREkfyf\ 0goemwck

rSmvnf; aumif;pGmtuRrf;r0ifaomvlwa,mufESifh 10rdepf ajymp&mpum; &SmrawGUwwf

aomfvnf; avpyfwnfhaom oli,fcsif;a[mif;wa,mufESifhrl okH;av;n rtdyfyJESifh pum;

ajymEdkif\/ ajymvnf; ajymcJUbl;vSavNyD/

pmpkHjcif;\ tusKd;aus;Zl;

aemufwaeUeHeufwGif tdyf&mrSxMuaomtcg (uREkfyfrSm EdkifiHa&;oabmw&m; acgif;yg;

ao;olwa,muf jzpfonfhtavsmuf) þum; qm[mukwfbwÅvm tdyfaomtcef;?

þae&mum; bk&ifcH aumfzDaomufaom pm;yGJae&m? þum; aeylpmvIHaom 0&efwm

ponfjzifh trSwf&um pm;NrKHUjyefvsuf&Sd\/ (uREkfyfrSm 'pfuif;? paumh? ouúa&; paom

t*Fvdyfpma&;q&mBuD;rsm;\ 0w¦Kaumif;tajrmuftjrm;udk zwfcJU&bl;í t*FvdyfvlrsKd;rsm;\

aumif;jrwfaom tcsuftvufrsm;udk odxm;&onfhjyif rdcifzcifwkdU udk,fwdkifuvnf;

rif;pdk;&mZmESifh ywfouforQaom udpörsm;wGif txifBuD;atmif oifjyxm;cJUMuonf

jzpfaomaMumifh bk&if0g'ESifh ¤if;\tquftoG,fjzpfaom AsL&dkua&pDudk awmfawmf

txifBuD;cJUrd\/ pOf;pm;OmPfu awmfvSefcsifapumrlvnf; twGif;pdwfu OD;nGwfvsuf&Sd\/

touf40 t&G,favmufwGif aomrwfpydef;\ ]vlom;\tcGifhta&;} [laom pmtkyfudk

zwf&onfwGifrS pOf;pm;OmPf aumif;aumif;BuD;yGifhvif;NyD; AsL&dkua&pDESifh ya'o&mZf?

{u&mZfpepfrsm;udk MunfndKav;pm;umjzifh OD;nGwfcsifwwfaom apwemrsKd; vkH;0 tjrpfuRwf

xGufoGm;cJUygonf/

þtjcif;t&mudk awG;rdaomtcg ]igonf pmpkHatmif rzwfcJU&vQif tawmfEkHcsmaom

vlwa,mufjzpfvdrfhrnf [lívnf; rSwfcsufcscJUygonf/ xdkeHeufü udk0ifharmfonf

- 234 -

Page 235: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

qm[mukwfbwÅvm\ ae&müvnf;aumif;? uREkfyfonf twGif;0efcsKyfae&müvnf;aumif;

toD;oD;xdkifum aumfzDaomufNyD;aemuf opfoif;pcef;odkU xGufMuav\/ nDawmfarmiftm;

rlum; awmtkyfuav;rsm;ESifh pma&;armifjrwdkU\pm;yJGokdU ydkUvkduf&onf/

]opfoif;} tvkyf

pm;aomufNyD;Muaomtcg uREkfyfwkdUvlpkESifh opfckwform;rsm;onf uRef;yifBuD;rsm;&Sdaom

tpdk;&opfawmBudK;0dkif;okdU xGufMuav\/ AdkvfwJrS ESpfrdkifausmfokH;rdkifcefU a&mufMuaom

tcgwGif opfoif;&rnfh uRef;awmBuD;odkU a&mufMu\/ ]opfoif;} jcif; [lonfrSm tjcm;

r[kwf? uRef;yifBuD;rsm;udk aoatmifowfay;&aom tvkyfyifjzpf\/ xkdpOfurl uRef;opfrsm;

xkwfvkyfjcif;tvkyfudk jrefrmopfukefonfrsm;teufrS [kwÅdywÅdvkyfEdkifolenf;yg;í bDbDwDpD?

pwD;vfb&m;om;? ruf*&*¾g paom EdkifiHjcm;ukrÜPDBuD;rsm;om vkyfudkifEdkifMuavonf/

jrefrmopfukefonfrsm;rSm aiG&if;rvkHavmufonfhjyif NAdwdoQtpdk;&uvnf; jrefrmukefonf

rsm; vdkufemzdkUcJ,Of;avmufatmif pnf;urf;Oya'rsm; jyKvkyfxm;jcif;aMumifh rvkyfEdkifyJ

&SdMu&onf[k jrefrmukefonfrsm;u ajymMu\/ udk0ifharmfurl jrefrmukefonfrsm;\

ruRrf;usifrIvnf; ygonf[k ajymbl;\/ rnfodkUyifjzpfap jrefrmukefonfrsm;rSm ]aumfvJ

ewfowf} [kac:aom uRef;opftydeftajcmufrsm;rSwyg; vkyfEdkifol r&SdMuacs/ EdkifiHjcm;

ukrÜPDBuD;wcku uRef;awmwckudk avvHqGJNyD;aemuf ¤if;awmrS uRef;opfrsm;udk ckwfcsif&m

ckwfvSJí ,l&onfr[kwf? opfoif;aom opfawmt&m&Sdu oifhawmfonfxifaom

uRef;yifrsm;udk a&G;cs,fowfrSwfí ]owf} ay;&\/

rnfonfhuRef;yifudk owfay;oifhonf qkd&müvnf; opfawmOya't& twdtus owfrSwf

xm;onfjzpf&m opfawmt&m&Sdu ¤if;pnf;urf;Oya'twdkif; owfay;&jcif;jzpf\/

ukrÜPDrsm;\tvdkrSm rdrdwdkUavvHqGJxm;onfh uRef;awmxJrS tacsmqkH;? tvSqkH;aom

uRef;yifBuD;rsm;udk vSJ,l&efjzpfav&m tpdk;&url tBuD;qkH;? tacsmqkH;rsm;udkcsnf;

owfay;onfr[kwf? wyifESifhwyif yl;uyfvGef;ojzifh rBuD;yGm;Edkifaom uRef;yifrsm;udkvnf;

nSyfí xnfhcsifao;onf/

opfoif;t&m&Sdonf ukrÜPDrsm;\tBudKufcsnf; vkyfay;ygu txuf tpdk;&t&m&Sd\

Budrf;armif;jcif;cH&í tpdk;&\tBudKufcsnf; vkyfjyefyguvnf; ukrÜPDrsm;\ twkdiftawm

cH&avonf/ ,if;uJUodkU twkdifcH&aomtcgüvnf; txuft&m&Sdu tpdk;&\ tusKd;udk

Munfhwwfaom opfoif;t&m&Sdqdkí csD;usL;onfr[kwf? rQwatmifrvkyfwwfaom t&m&Sd

- 235 -

Page 236: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

wa,muf[lí armif;rJjcif; cH&wwfao;onf/ tpdk;&uvnf; NAdwdoQ? ukrÜPDBuD;rsm;

uvnf; t*FvdyfjzpfonfhtwGufaMumifh jrefrmt&m&Sdrsm;rSm ]tuif;yg;} zdkU tvGef ta&;BuD;

avonf/ þudpörsKd;ü opfoif;t&m&Sdonf rdrd\0wÅ&m;twdkif; wduspGm aqmif&Guf

wwfaom vlwa,mufayavm[lonfudk rSefuefatmif tuJcwfwwfzkdU ta&;BuD;\/

txuft&m&SdBuD; udk,fwdkifrSmvnf; (opfaumif;? opfacsm rsm;rsm;&vdkonfhtwGuf)

ukrÜPDBuD;rsm;u vmbfxkd;onf[lí jzpfEdkifayao;onf/ ukrÜPDBuD;rsm;onf opfoif;t&m&Sd

tm; opfoif;ckduftwGif; pnfoGwfAl;ponfh pm;aumif;aomufzG,frsm; ydkUwwfMuonfqdk&m

udk0ifharmfrSmrl vmbfrpm;[lí emrnf&aomt&m&Sdwa,muf jzpfaomaMumifh ,kwfpGmhtqkH;

ig;aowÅmwAl;rQyif ydkUMujcif;udk rjrifcJU&ay/

tawmf ]zm;} aomtvkyf

uREkfyfwdkUa&mufoGm;aom uRef;awmBuD;rSm tvGefus,f0ef;vSí awmifxdyfa&m? awmifurf;

yg;,Ha&m? awmifMum;wavQmufa&m uRef;yifrsm; tESUHtjym; aygufa&mufvsuf&Sd&m ¤if;

uRef;awmBuD;xJrS Oya'pnf;urf;ESifhnDnGwfaom uRef;yifrsm;udk awmifwyif? ajrmufwyif?

awmifxdyfüwyif? awmifMum;xJüwyif? awmifurf;yg;,Hüwyif ponfjzifh a&G;c,fum

]oif;} ay;&rnf jzpfavonf/ awmtkyfuav;rsm;ESifh awmacgif;rsm;? opfckwform;rsm;onf

vlpkcJGí pnf;urf;ESifhnDnGwfaom uRef;yifrsm;udk vdkufvH&SmazGMu\/ tkyfpkwpkwGif

acgif;aqmifjzpfaom awmtkyfuav;onf a&G;cs,f&rnfhpnf;urf;udk tMurf;tm;jzifh em;vnf

xm;onf/ tkyfpkokH;pkcJGí xGufoGm;MupOf udk0ifharmfESifh uREkfyfonf wae&müxdkifum

aq;vdyfaomufvsuf apmifhaeMu&m uRekfyfu awmawmif\om,mykHudk vSrf;Munfh,if;

]]awmfawmfZdrf&Sdom;yJAsKdU}} [k ajymvkdufojzifh udk0ifharmfu ]]Munfhao;wmayghAsm}} [k jyefajym

avonf/ pD;u&ufwvdyfrukefrD awmifatmufqDrS ]0l;} [k atmfoHMum;&í uREkfyfwdkUonf

toHMum;&modkU qif;oGm;Muav&m ¤if;wkdUa&G;cs,fxm;aom uRef;yifwyifudk awGU&av\/

udk0ifharmfonf pnf;urf;ESifhnDnGwfonf[k tqkH;tjzwfay;í ¤if;uRef;yifü udk,fwdkif

vufrSwfa&;xdk;&avonf/ þwGif opfckwform;onf uRef;yif\cg;udk cGefjzifhvSnfhywfum

wywfjynfhatmif ayguf&avonf/ cGef&mcsif;qufrdNyD; wywfjynfhvQif uRef;yifaoonf[k

qdkavonf/ okdU&mwGif csufcsif;um;r[kwf? twefMumrSaoNyD; ajcmufonfwdkifatmifxm;í

aumif;aumif;aoGUajcmufcsdefwGifrS vSJ,l&avonf/

rsm;rMumrD awmifurf;yg;,HqDrS ]0l;} oHMum;í udk0ifharmfESifhuREkfyfwdkU wufoGm;Mu&m

a&S;enf;twdkif; a&G;cs,fxm;onfh uRef;yifwGif vufrSwfxkd;í opfckwform;ESifh vTJxm;cJU

- 236 -

Page 237: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

avonf/ þodkUjzifh awmtkyfuav;rsm; a&G;cs,fxm;onfh uRef;yif&Sd&mrS ]0l;} oHMum;wdkif;

awmifurf;yg;,HwGif qif;csnfwufcsnf acgufwkHUacgufjyef oGm;vmMu&ay&m awmifrSm

vnf; vrf;xGifxm;jcif;r&SdyJ t&dkif;oufoufjzpfaomaMumifh okH;av;em&DrQ MumaomtcgwGif

uREkfyf zm;vdkufykHrSm vQmxGufrwwf &Sdygawmhonf/ okdU&mwGif aeUpOf rdkif20cefU

vrf;avQmufzdkU tavhtusifh jyKvkyfxm;Muonfh udk0ifharmfESifh opfawmtrIxrf;rsm;rlum;

waeUtzdkU&mü udpö&SdMuykHr&acs/ 11em&DcefUtcsdefwGif uREkfyfwdkUonf eHeufpmpm;&eftwGuf

AdkvfwJodkU jyefvmMuav\/

arT;vkdufonfh0ufacgif;

uREkfffyfrSm opfawmtrIxrf;wa,muf r[kwfaomfvnf; omreft&yfom;rsm;teufwGif

vIyf&Sm;rI tavhtusifh&Sdolwa,muf jzpfonfhtavsmuf yifyef;jcif;xuf qmavmif

rGwfodyfjcif;u uJvGefvsuf&Sd\/ jyefMuawmhrnf[k AdkvfwJbufokdU ajcOD;vSnfhuwnf;u

uRekfyfrSm usif;BuD;xJrS0ufacgif;udk owd&í jrifvdkaZmESifh pm;vdkaom tmomqE´wdkUonf

tNydKiftqdkif jzpfvsuf&Sd\/ 0efcHxm;onfhtwdkif; tpm;orm;wa,mufjzpfí qmqmESifh

udkufzJUum 0g;csifvSNyDjzpfaomfvnf; usif;udkazmfvkdufaomtcgü rnfodkUaom tqif;

&Sdonf[k MunfhvdkonfhaZmrSmvnf; rao;vSacs/ opfyifBuD;atmufü&Sdaom ,refnOfhu

rD;ykHrSm jymylrsm;ESifh aEG;vsuf&Sdao;&m udk0ifharmf\xrif;csuf armifbdk;uGef;onf jymrsm;udk

a&S;OD;pGm z,f&Sm;í aemufwGif ajrBuD;udk wl;,uf\/ zufrsm;ay:vmaomtcg ajrBuD;rsm;udk

qufvufí jznf;nSif;pGm z,f&Sm;NyD;aemuf 0ufacgif;xkyfudk tay:odkU owdBuD;pGmESifh

rwif&\/ aemufqkH;ü ywfcsufxm;aom ESD;rsm;udk ajzí zufrsm;udk zGifhvdkufonfESifh

tNydKifeuf arT;BudKifaomteHUonf ESmacgif;okdU wkd;0ifvmjcif;ESifhtwl eDndKndKtqif;&Sdaom

MumndKUa&mif0ufacgif;vnf; ay:vmygawmhonf/ þzkwfenf;\ xl;jcm;csufrSm teHUt&om

ESifhjynfhpkHonfh "mwfaiGUrsm; (Volatile Gases) wkd;xGufaysmufjy,fjcif; r&Sdap&yJ txkyf

twGif;ü ydwfavSmifae&onfhtwGufaMumifh tvGefarT;í tvGef ]av;} aom t&omESifh jynfhpkH

jcif;yif jzpfavonf/ uREkfyfwdkUonf xrif;udk wdkU&kHwkdUí 0ufacgif;zkwfESifh 0rf;wGif;om;

[if;udkcsnf; t0BuD; pm;vdkufMu&m uREkfyfrSm naecif;twGuf opfoif;&modkU rvkdufEdkif

awmhyJ tdyf&mxJü tcsdefukef&ygawmhonf/ uREkfyfonf A[kokwtwGuf opfoif; vdkufcJU

aomfvnf; weHeufESifhyif vkHavmufNyD;jzpfí aemufaeUrsm;wGif erf;aygif;&GmESifh ywf0ef;usif

wkdUudk vSnfhvnfMunfh&Ijcif;jzifh tcsdefukefapygonf/

- 237 -

Page 238: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

qifaumufjcif;\tEÅ&m,f

wnaeü uREkfyfonf erf;aygif;&GmteD;w0dkufwGif vrf;avQmufvsuf&SdpOf qifOD;pD; udkjronf

cRef;uav;udkudkifvsuf vrf;avQmufvmjcif;udkawGU&í ar;Munfh&m ]qifaumuf} oGm;rnf[k

ajymonfESifh uREkfyfvnf; vdkufoGm;\/ qifrsm;rSm tjcm;wd&pämefrsm;uJUodkU tpmauR;zdkU

rvkdyJ eHeufapmapmvTwfvdkufNyD; naecif;wGif ]aumuf} ,l&avonf/ vTwfcgeD;ü

vufESpfbufudk oHBudK;&Snfwacsmif;jzifh xl;cwfí BudK;wef;vef;ESifh vTwfvdkufjcif;jzpf\/

a&SUvufrsm;udk xl;cwfxm;onfhtwGufaMumifh qifonf ajcvSrf;usJusJ rvSrf;Edkifojzifh

waeUtwGif; c&D;a0;pGm roGm;EdkifyJ&Sd&m wef;vef;usvsuf&Sdaom oHBudK;&Snfuvnf;

qifoGm;aomvrf;udk nTefjyvsuf&Sdavonf/ odkUjzpfí qifaumufaom naecif;tcsdefwGif

qifOD;pD;onf oHBudK;aMumif;BuD;twdkif; vdkufjcif;tm;jzifh qif&Sdaomae&mokdU a&mufEdkif

avonf/ uREkfyfESifhqifOD;pD;onf &GmrSxGufuwnf;u xif&Sm;pGmay:vsuf&Sdaom oHBudK;

aMumif;BuD;twdkif; pum;wajymajymESifh vkdufoGm;Mu\/ ajymMuaomtaMumif;t&mrSm tjcm;

r[kwf? qifOD;pD;tvkyfESifh qifrsm;\obm0taMumif;yif jzpfavonf/ wrdkifausmfausmf

ESpfrdkifcefU a&mufMuaomtcg qifOD;pD;\ pdk;&drfruif;&Sdaom trlt&mudk uREkfyf jrif&onfESifh

ar;Munfh&m ol\qifronf tcgwdkif;qdkygu þrQavmuftuGmta0;wGif awGUwwfí ,aeU

rawGU&onfrSm xl;jcm;aMumif; ajymjy\/ uREkffyfrSm ol\pum;aMumifh tenf;i,f

pdwfroufomaomfvnf; c&D;a0;a0; vrf;avQmuf&&kHjyifr&Sdqdkum ajzqnfEdkifygonf/

qufvufí avQmufMuaomtcg qifOD;onf rMumcP &yfum&yfum em;pGifh\/

]]bmvkyfwmvJ}} [k uREkfyfuar;&m ]]cavmufoHudk em;axmif&onf}} [kajym\/ rdkif0ufcefUrQ

qufvufavQmufvmMuonfwGifrS cavmufoH wcsufwcsuf oJUoJUuav;Mum;&í uREkfyf

tm;wufvm\/ cavmufoHonf wjznf;jznf; us,fonfxufus,fvmí uREkfyfwkdUvnf;

cyfokwfokwfavQmufvmMupOf awmfawmfeD;uyfvmonfxifumrS jAKef;ueJ toHwdwfoGm;\/

þwGif qifOD;pD;onf uREkfyftm; vufjyumtcsufay;í wefU&yfckdif;onfESifh pdk;&drfpGmjzifh

&yfvdkuf&\/ cavmufoHonf ig;puúefUavmufwGif wcsufwcsuf Mum;vmcJU&mrS ,ckrl

wrdepfcefU wdwfqdwfvsuf&SdavNyD/

]]bmjzpfwmvJAs udkjr}}

]]cavmufoH wdwfoGm;wmu bmaMumifhvJAsm}}

]]qif&dkif;eJUawGUvQif qifru cavmufoHrMum;&atmif vnfyif;eJUnSyfxm;wwfw,f q&m}}

]]olUudk vlrawGUap&atmifvdkUvm;}}

- 238 -

Page 239: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

]][kwfwmaygh? olwkdUbmombm0 aysmfjrL;csifwmaygh q&m}}

]]'gjzifh usKyfwkdU b,fhES,fvkyfyghr,f}}

]]qif&dkif;eJUawGU&dk;rSefvQif vdkufwwfw,fq&m? opfyifay:wufayawmh}}

]]olwkdUcsif; ]vdkuf} wmudk wufMunfhzdkUvm;Asm}}

]]olwdkUcsif;vJ vkdufw,f? vludkvJ vkdufwwfwmyJ}}

uREkfyfum; tawmfvefUoGm;avNyD/ odkUaomf vGefNyD;tjzpfudk awG;ylNyD; igvdkufcJUrdjcif;um;

rSm;avNyD[k rdrdudk,fudk tjypfqdkwwfaom0goem r&Sdonftavsmuf &Gufzsifzdeyfuav;udk

uysmu,mcRwfí twuf&vG,faom opfyifwyifay:odkU wufav\/

]]EdkU cifAsm;aumAs}}

]]uRefawmfuawmh qifrudk oGm;Munfh&tkH;r,f q&m? 'Dxufjrifhjrifh rwufEdkifbl;vm; q&m}}

]]'Davmufqdk rvGwfao;bl;vm;}}

]]vGwfawmh vGwfygw,f? cyfjrifhjrifhwufNyD; qifrudkarQmfMunfhvQif jrifEdkifrvm;vkdUyg}}

uREkfyfrSm bkef;BuD;ausmif;om;b0uwnf;u opfyifwufjcif;tvkyfü tawmf tavhtusifh

&SdcJUonfjzpfí (i,fpOfu wufcJUjcif;rsm;onf tcsufxJwGif tokH;0ifwwfvSonf/)

opfyifBuD;ay:odkU wufEdkiforQ jrifhatmifwufNyD; ,cifu cavmufoHMum;&mbufodkU

arQmfMunfhvkduf&mwGif udkif;awmBuD;wckxJü rnf;rnf;BuD;&Sdaom t&m0w¦KBuD;ESpfckudk jrif&

av\/

]]rnf;rnf;BuD;awG jrifw,fAsKdU? qifESpfaumifeJUwlw,f}}

]][kwfvdrfhr,fq&ma&U? q&m 'Duae&pftkH;aemf}}

]]cifAsm;u b,foGm;rSmvJ}}

- 239 -

Page 240: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

]]uRefawmf qifaemufudk vkdufacsOD;r,f}}

uREkfyfrSm qif&dkif;rsm;ESifhra0;aom awmeufBuD;xJwGif wa,mufwnf;ae&pf&rnfh tpDtpOf

udk rBudKufaomfvnf; tjcm;enf;vrf; rjrifonfESifh oabmwlvkduf&av\/ qifOD;pD;

xGufoGm;aomtcg uREkfyfrSm wpfa,mufwnf;ae&pfcJU&í tm;i,f&onfhtxJwGif awmxJü

vlESifhqif&dkif;awGUí opfyifay:okdU wufajy;aomvltm; qif&dkif;u yifpnfudk OD;acgif;jzifh

wdkufcswwfonfqdkaom tjzpftysufudk owd&ojzifh tm;wufzG,f jzpfrvmacs/ odkUaomf

qm&dkuf'g[*¾wf\ pGefUpm;cef;0w¦Kaygif; ajrmufjrm;pGmwkdUudk zwfxm;cJUaom uREkfyfrSm

tvifuGmwmrdef;onf þtajctaersKd;ü b,fuJUodkU jyKvkyfacsrnfenf;[k qifjcifum

twkcdk;vsuf aq;wHudkxkwfNyD; aq;wqkH aomufvkdufygao;onf/ (&,fp&ma&;jcif; r[kwf?

wu,fvkyfjcif; jzpf\/ rdrdudk,fwdkif r&Jaomfvnf; owÅd&Sdaomvlrsm; jyKrlykHudk owd&jcif;

tm;jzifh tm;jznfhEdkifjcif;onf pGefUpm;cef;0w¦Krsm; zwf&Ijcif;\ tusKd;aus;Zl;aywnf;/)

aq;wqkHukefaomtcg qifESpfaumif&SdaombufqDrS ]0l;?0g;?0l;?0g;} [k ukef;í npfatmfaom

toHrsm; Mum;&ojzifh arQmfMunfhvkduf&mwGif udkif;awmxJrS rnf;rnf;BuD;ESpfckteuf wckonf

wckudkcGJcGmí cyfokwfokwf a&GUoGm;onfudk jrifvdkuf&avonf/ twefBuD;Mumaomtcg

cavmufoH ]*avmif *avmif} ESifh qifOD;pD;u qifrtm; armif;vmjcif;udk jrif&ygonf/

þwGifrS uREkfyfonf opfyifay:rS qif;vmcJUav\/ atmufodkUa&mufaomtcg qifOD;pD;u-

]]qifpD;rvm; q&m}}

]]uwDrSrygyJeJU b,fvdkvkyf pD;&vJAs}}

]]OD;acgif;ay: xdkifpD;ayghq&m? uRefawmfwdkU 'DvdkpD;wmyJ}}

]]rjzpfygbl;As? vdrfhusrSmaygh}}

]]'gjzifh vnfyif;cGpD; q&m}}

rvkyfbl;aomtvkyfudk vkyfjcif;tm;jzifh ]pkH} csifaom0goem&Sdonfh uREkfyfonf pD;&ef

oabmwlojzifh qifOD;pD;u qifrudk 0yfcdkif;NyD; qif\vufay:rS vnfyif;ay:odkU cJ,Of;pGm

wuf&av\/ vnfyif;üum; BuD;pGmaomoHBudK;BuD; ywfcsnfxm;av&m uREkfyfonf

oHBudK;aemufü cGxdkifum oHBudK;udk udkifxm;&avonf/ xdkUaemuf qifOD;pD;u xcdkif;NyD;

aemufrSarmif;vsuf vdkufvm&m qifronf a&SUrS cyfokwfokwf vSrf;vmav\/ xl;jcm;aom

- 240 -

Page 241: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

tjcif;t&mwck owdjyKrdonfrSm qifronf aemufrSvkdufygvmaom qifOD;pD;tm; wcP

uav;rQ rsufjcnfjywfrcHyJ vuf0JbufrSjzpfap? vuf,mbufrSjzpfap qifOD;pD;udk jrif&

avmufatmif OD;acgif;udk wajymif;wnf;ajymif;? wapmif;wnf; apmif;iJUum jyKjyifoGm;

ygavawmhonf/

owÅdjyjcif;

qifudkrlum; wa,mufwnf;pD;bl;ygNyD/ odkU&mwGif vnfyif;udk um;,m;cGí xdkif&jcif;

jzpfaomaMumifh qif\ Murf;wrf;aom *kwfarG;rsm;onf aygifrsm;ESifh wifyg;wkdUudk pl;vS

ygonf/ twefi,foGm;rdí qif\ajcvSrf;ESifh vIyf&Sm;ykHtjcif;t&mudk &dyfpm;rdvmaomtcg

rdrdrwwfao;aom tjcif;t&mwckudk oifcGifhBuKHu wwfatmifoifcsifwwfaom uREkfyf\

0goemtwdkif; vnfyif;udk cGírpD;rlí qifOD;pD;rsm;uJUodkU OD;uif;xdyfrS ajcwJGavmif;csí pD;zdkU

BudK;pm;awmh\/ uREkfyfonf cGxm;aom ajcaxmufrsm;udk wjznf;jznf;&kyfodrf;í (oHBudK;udk

vufrvTwfyJ) OD;acgif;xdyfodkU wa&GUa&GU a&GUvm\/ qif\OD;acgif;EGJUykHudk Mumav

oabmaygufav &SdvmonfwGif aemufqkH;ü oHBudK;udk aemufjyefudkifvsuf OD;uif;ay:wGif

wifyg;vTJxkdifum ajcwJavmif;csvsuf pD;Edkifygawmhonf/ AkdvfwJokdUa&mufvmaomtcg

udk0ifharmfwkdUvlpk a&mufESifhMuNyDjzpf&m oli,fcsif;udk0ifharmftm; qifOD;uif;xufrS EIwfquf

vdkuf&jcif;onf uREkfyftzdkU&mwGif atmifjrifrIBuD;wck jzpfygawmhonf/ þwGif udk0ifharmfu

]]cifAsm;[mu oHBudK;udk udkifxm;wmudk;As? vufvTwfpD;rSaygh}} [k ajymvkdufonf/ uREkfyfonf

csufcsif;yif vufvTTwfípD;vdkufonf/ tjcm;vlwa,mufu xkduJUodkUajymvkdufvQif uREkfyf

jyKvkyfvdrhfrnfr[kwf? udk0ifharmfrlum; ol\usDpm;jcifudk woufvkH;cHcJU&ojzifh owdÅd

aMumifonf[k xifrnfpdk;aomaMumifh (vdrfhusNyD; usKd;awmhrSusKd;ap) pGefUí vkyfjyvdkufjcif;

jzpfavonf/ udk0ifharmfESifh uREkfyfonf a&SUwGifvnf; þtjzpftysufuav;rsKd;awG &Sdyg

ao;onf/

qifpdwfaumufjcif;

jrawmifqdyfurf;wGif aps;oabFmrsm;onf &ufowÅwywfvQif wBudrfrQ qdkufuyfav&m

oabFmrqdkufrD w&ufwGif udk0ifharmfu ]]cifAsm; pm;csifwmawG MunfhNyD; 0,f&atmif

udk,fwdkif vkdufoGm;acsAsm}} [k uREkfyftm; cdkif;\/ &du©m0,f&efrSm uREkfyfwdkUtwGufom

- 241 -

Page 242: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

r[kwf? opfckwform;rsm;twGufvnf; qDqefrSpí 0,f&rnfjzpfaomaMumifh qifESpfpD;ESifh

oGm;Mu&ef jzpfavonf/ nDawmfarmifuvnf; qifpD;bl;csifonfqdkí twlvdkufygvmav&m

weHeufapmapmü uREkfyfwkdUnDtpfudkonf qifESpfpD;ESifh erf;aygif;AdkvfwJrS xGufvmcJUMu

av\/ uREkfyfonf qifOD;pD;udkjrESifhtwlpD;í nDawmfarmifrSm tjcm;qifay:ü vkdufygvm

avonf/ qifay:wGif uwDcif;xm;í pdwfcsvufcs pD;&aomfvnf; vrf;oGm;aomtcgwGif

qif\udk,fonf OD;acgif;xufvIyfaomaMumifh OD;acgif;xufüxkdifí pD;bl;pOfuxuf

tvdkufcwfonfudk awGU&\/ qifpD;vQif tvGefNidrfhvdrfhrnfxifaom nDawmfarmifrSm

wrdkifcefUavmuf a&mufMuaomtcgü xifoavmufZdrfr&SdonfESifh nnf;nLpjyKavNyD/

rnfonfhowÅ0gudk pD;onfjzpfap ¤if;\udk,fEGJUykHudk oabmraygufao;orQ umvywfvkH;

owdESifhvkduf&í usawmhrvdkvdk jzpfwwf\/ owÅ0g\ udk,fEGJUykHudk em;vnfí ][ef} ay;

wwfaomtcgrS pdwfacsmifcsdpGmESifh pD;ívdkufEdkif\/ uREkfyfrSm i,fuwnf;u EGm;? uRJ? jrif;

ponfwkdUudk pD;wwfatmif oifxm;oljzpfonfhtwGufaMumifh rnfonfhowÅ0gudk pD;onf

jzpfap? olwyg;xuf oabmaygufvG,favonf/ okdUESifhvnf; uREkfyfrSm vrf;c&D;wGif

tusnftwnf;wckESifh BuKH&ao;\/ udkjr\qifonf vrf;ajzmifhajzmifhroGm;yJ eHab;wbuf

wcsufodkU a&GUajymif;um [dkuyfonfuyfvkyf\/ xdktcsdefwGif 16rdkifc&D;teuf 13rdkifcefU

aygufvmcJUNyDjzpfí 3rdkifcefUrQomvdkawmh&m aeuvnf; tawmfuav; yljyif;pjyKvmavNyD/

]]cifAsmhqif bmjzpfwmvJAs}}

]]pdwfaumufcsifwm q&ma&U}}

]]bmjyKvdkUvJAsm}}

]]olwkdUu erf;aygif;eJUjrawmifc&D;qdkvQif aygufe,frSm waxmufem;aeusAs? 'Dwacguf

awmufavQmufarmif;vmavawmh uyfoD;uyfoyf vkyfcsifw,fq&m? [JU aumifr...}}

ajym,if;qdk,if; qifronf vrf;ab;ü&Sdaom csKHyifrsm;xJodkU qufueJ wkd;0ifvkduf&m

qifOD;pD;\OD;acgif;udk opfudkif;rsm; &dkufoGm;ojzifh uHaumif;íom rusyJ&Sd\/ uREkfyfrlum;

ol\ausmaemufrS jym;ueJ 0iftdyfvkduf&\/ tdyfrnfhom tdyf&onf/ qifOD;pD; vdrfhus

vQifvnf; uREkfyfudkyg yGwfwkdufcsoGm;rnf jzpfavonf/ þwGif vufjrefaom qifOD;pD;onf

qifr\OD;acgif;BuD;udk cRef;ESifh ESpfcsufokH;csuf qufíayguf,if; yg;pyfuvnf; ukef;í

atmufaigufonfwGifrS qifronf csKHrScGmí vrf;ay:odkU wufvmavonf/

]]uHaumif;vkdUAsm? cifAsm;us,if usKyfygusrSmyJ}}

- 242 -

Page 243: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

]]'Davmuf rjzpfaybl;vm;vdkU uRefawmfu owdvdkoGm;w,fq&m}}

]]'Dqifru 'Dvdkvkyfaeusvm;Asm}}

]]vkyfcJygw,f q&m? aeu eJeJylvmvdkUyg? olwkdUu reufwpcef; newpcef; oGm;aeusrSm

wqufwnf;armif;vkdufawmh pdwfaumufwmyg q&m? vlvdkaygh}}

nDawmfarmifvkdufygaom qifrSmrl a&SUü awmfawmfjywfuGmoGm;NyDjzpf&m qifOD;pD;onf

qifrudk pdwfqdk;qdk;ESifh cRef;jzifhESifí armif;onfwGif qifronf ykueJ ykueJ jzpfatmif

ajcvSrf;usJBuD;ESifh vSrf;aomaMumifh uREkfyfrSm ajrBuD;ESifheD;uyfvmonf[k xifrdonf/ rMumrD

a&SUrSqifrudk rSDvmMu\/

jrawmif&GmodkUa&mufí okH;xyfausmif;BuD;xJrS jzwfvmMuaomtcg wefaqmifrkef; vjynfhaeU

jzpfí Oykofonfrsm;onf ausmif;BuD;ay:rS uREkfyfwkdUtm; xGufMunfhaeMu&m ¤if;wkdU

teufwGif uREkfyf\c,fravmif;udkvnf; jrifcJU&onf/ xdknaeü tpkefaps;oabFma&m

tqefaps;oabFmyg jrawmif&Gmüqkdufuyfí tdyfrnfjzpf&m þtwGufaMumifhwaMumif;?

wefaqmifwkdifyGJaMumifhwaMumif; &Gmuav;rSm ododomom vIyfvIyf&G&G &Sdae\/ þtxJwGif

&efukefrSvmMuonfh uREkfyfwkdUnDtpfudkESpfa,mufu qifESpfpD;ESifh awmrSqif;vmMujcif;

onfvnf; tysKdacsmrsm;\ ESvkH;aoG;udk wkd;ívIyfckefjcif; jzpfapavoavm[k awG;awm

rdonf/

rpdk;wkdU nDtpfrwawG

uREkfyfwdkUonf udk0ifharmf\ opfawm&kH;ü pcef;csí qifOD;pD;ESpfa,mufwkdUu csufjyKwf&ef

wm0ef,lMuonf/ odkU&mwGif uREkfyfwdkUnDtpfudktwGufrl jrawmiftaumufpma&;BuD;u

uREkfyfwdkU&SdaeorQ wm0ef,lygayonf/ xdk&ufwGif uREkfyfwdkUrSm jrawmif&Gmü todtuRrf;

tawmfaygrsm;vsuf&SdNyDjzpf&m cyfwnfwnf vnfywf&rnfhtdrfrsm;odkU aeUcif;tcsdefwGif

EIwfqufí uREkfyfESifhrsufrSef;wrf;rdonf &GmOD;&Sd tysKdacsmnDtpfrrsm;tdrfodkUrl ae0ifNyD;

aemufrS a&mufygonf/ xdknae ukefoabFmrsm;qdkufuyfcsdefwGif uREkfyfonf 0,f&ef&Sdaom

pm;p&mypönf;rsm;udk pm&if;jyKvkyfí rpdk;vufodkU ay;tyfxm;vdkuf\/ rpdk;rSm azmfjycJUbl;aom

nDtpfrrsm;teuf tBuD;qkH;jzpfav&m uREkfyf\ZeD;avmif; jzpfaomfvnf; trSefudkazmfjy&vQif

- 243 -

Page 244: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

xdktcsdefurl uREkfyf\pdwfxJüyif wdwdusus qkH;jzwfcsufcsr&ao;yJ pdwful;xm;onfh

okH;av;a,mufteufwGif wa,muftygt0ifrQom jzpfygao;onf/

okdU&mwGif tjcm; ]cefUrSef;csuf} rsm;xuf tuRrf;w0if &SdonfhtwGufaMumifh aps;0,fay;zdkU

apcdkif;rdjcif; jzpfygonf/ ¤if;nOfü rpdk; oabFmrSjyefvmNyD;aemuf rdcifESifhwuG nDruav;

armifuav;rsm;yg tawmfnOfheufonfwdkifatmif aqmif;rD;zdkteD;ü 0dkif;zGJUum pum;ajym

Mu\/ rpdk;\zcifrSm rdcifESifhuGJoGm;ojzifh rdom;wpk ykHawmfovkd vkyfudkifpm;aomufvsuf

&SdMu&m ¤if;wkdU\tdrfBuD;onfomvQif ,cifu pD;yGm;a&;tajctae zGHUNzdK;cJUbl;jcif;\

txdrf;trSwftjzpfESifh usef&Sdygawmhonf/ uREkfyf\ toufwmwavQmufvkH; 0goemwckrSm

rdef;uav;wa,muf\ pD;yGm;a&;tajctaeudk tvsif;*&krpdkufyJ &kyf&nfoufoufudkom

tav;*&kjyKavh&Sd\/ (okdU&mwGif &kyf0g'orm;wa,mufum; r[kwf&yg/) pHa'0DrSm olUt&yf

xJwGif 0wfEdkifpm;EdkifqkH;aom rdef;uav;wa,mufjzpfaomfvnf; ol\ pdefwvkH;em;uyfESifh

a&Tajcusif;wdkUonf olU&kyf&nfESifhvdkufavsmí Munfhaumif;vSjcif;udkom uREkfyf *&kpdkufrd

ygonf/ pD;yGm;a&;tajctae[lírlum; rpOf;pm;rdyg/ &kyf&nfrSwyg; tdrfaxmifa&;ESifh

ywfoufí tBuHtpnf wpkHwck r&cJUao;yg/ odkUjzpfí aemufwaeUnaewGif uREkfyfwdkUonf

erf;aygif;odkUjyefwufMuí aygufeufAdkvfwJwGif wnOfhtdyfMu&jyefav\/

rarhEdkifaomxrif;weyf

uREkfyfonf tpm;ESifhywfoufí pdwfxm;ykH tawmfqef;onf[k qdkMuvdrfhrnfxif\/

rnfrQavmufaps;BuD;aom pm;p&mjzpfap pm;csifonfqdkvQif ydkufqHudk rajrmfjrifyJ (wBudrf

wcg jzpfap) 0,fpm;&rS auseyf\/ aeUpOftzdkUrSmvnf; vufvSrf;rSDoavmuf wwfEdkiforQ

taumif;qkH;udk 0,fpm;avh&Sd\/ odkU&mwGif wcgw&Hürlum; aumif;aomtpmwckudk tvG,f

wulESifhr&yJ cJcJ,Of;,Of; &Sm&rnfqdkvQifvnf; 'ku©rcHrlí tnHUqkH;aom tpmudkyif

ausauseyfeyfBuD; pm;Edkifygonf/ jrawmifrS qifESpfpD;ESifh xGufvmMuí aygufeuf

AdkvfwJuav;ü ntdyfMurnfjyK&mwGif npmtwGufudk qifOD;pD;ESpfa,mufu wm0ef,lí

csufjyKwfMu\/ xrif;pm;csdef eD;aomtcg uREkfyfwdkUnDtpfudkrSm tvGefqmavmifvsuf

&SdavNyD/ (qifpD;jcif;onf vrf;avQmufjcif;wrQ vIyf&Sm;jcif;aMumifh tvGefqmwwfonf[k

qiform;rsm;u ajymMuonf/) uREkfyfonf rD;zdkacsmiftvkyfrsKd;ü 0goemygonfESifh rnfonfh

[if;rsm; csufMuavoenf;[k [if;tdk;rsm;udk zGifhMunfhvdkuf&m usufNyD;í rD;zdkteD;ü

uyfxm;aom [if;tdk;uav;xJü &Srf;yJykyfESifh c&rf;csOfoD;[if;udk vnf;aumif;? rD;zdkay:ü

wnfxm;aom [if;tdk;uav;xJü a&wGif ig;ydcwfNyD; wnfxm;í yGufyGufqlaejcif;udk

- 244 -

Page 245: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

vnf;aumif; awGU&\/ tjcm;[if; rawGU&acs/ rMumrD &GmxJodkUoGm;aom qifOD;pD; jyefvmí

vufxJwGif Al;&Guftenf;i,fygvm\/ cGifay:&Sd [if;tdk;xJodkU Al;&GufcwfNyD;aemuf xrif;yGJ

jyifMu\/ ¤if;wkdUwGif yef;uefjym;ESpfcsyfwnf;&Sdí uREkfyfwdkUnDtpfudktwGuf jyifauR;&m

uREkfyfu tm;vkH; twl0dkif;í pm;&rnfajymaomaMumifh pavmif;zkH;rsm;ESifh jzpfovdk 0ifpm;Mu

onf/ qifOD;pD;wa,mufu ]]qiform;[if;yJ q&ma&U? q&muvJ rckdif;? uRefawmfwkdUuvJ

txkyfawGajz&rSm ysif;avawmh 0efaxmufrif;&UJ om;Al;ig;Al;awGudk rxkwfawmhbl;? pm;om

pm;yg? Nrdefygw,fq&m? qifpD;wm odyfNyD; AdkufacsmifwmyJ}} [k ajym\/ om;Al;? ig;Al;

taMumif; ajymaomtcg uREkfyfu xkwf,lzdkU ajymrnfjyKNyD;rS ]qiform;awGeJU oGm;wJUtcg

olwkdUpm;ovdk jzpfatmifpm;r,f} [k qkH;jzwfvkdufav\/ [if;rsm;rSm &Srf;yJykyfESifh c&rf;csOfoD;

udk i&kwfoD;pyfpyf csufxm;í ykZGefajcmufrygyJ ig;ydESifhcsufxm;onfh Al;&Guf[if;csKdom

jzpfavonf/ odkU&mwGif qmavmifaom"mwfcHaMumifh i&kwfoD;eDeD&J&J csufxm;onfh

yJykyf[if;onfyif uREkfyfwdkUtm; oGm;a&usapcJUavNyD/ wvkyfEIdufí pm;vdkufygawmhvnf;

xifonfxufyif ydkí t&omawGUaeao;\/

uREkfyfwdkUnDtpfudkonf xrif;tdk;xJrS ]'g&dkuf} EIdufíEIdufí xnfhay;aom xrif;rsm;udk

ukef;íukef;í BudwfvdkufMu&m qefwcGufcsufxm;onfh xrif;tdk;xJrS uREkfyfwkdUuyif

ydkvdrfhrnfxifonf/ þwBudrfwGif uREkfyftwGuf EdkUqDAl;wvkH;csuf ukefvdrfhrnfxif&m

woufvkH;wGif þwBudrfygrS ESpfESyfwnf;üom ]wvkH;csuf} ukefbl;ygonf/ þtaMumif;udk

tus,fw0ifh a&;om;azmfjyjcif;rSm tpm;aumif;aumif;udkomru raumif;wa&mif;ESifhvnf;

trSwfw& Nrdefatmifpm;wwfaom 0goemudk wifjyvdkaomaMumifh jzpfygonf/ qdkvdkjcif;rSm

taumif;BudKufwwfaomfvnf; raumif;vQif rpm;Edkifonfr[kwf? raumif;wa&mif;ESifhvnf;

tvkduftxdkuf Nrdefatmifpm;wwfygonf/ [if;raumif;vQif rsKdírusqdkaom vlpm;rsKd;

r[kwfyg/

t"dyÜm,f&Sdaom c&D;wacguf

aemufwaeUwGif erf;aygif;odkUa&mufMuí okH;av;&ufcefUMumaomtcg udk0ifharmfu uREkffyf

tm; xD;csKdifhaiGwdkufodkU olUtwGufESifhwuG tvkyform;rsm;ESifh awmtkyfawmacgif;rsm;

twGufyg vcxkwfckdif;\/ udk0ifharmfonf jrawmifodkU uREkfyfoGm;vdkjcif;udk &dyfrd[efwlonf/

vcrSm Edk0ifbmvtwGufjzpfí 'DZifbmv 4&ufaeUwGif uREkfyf xGufvmcJU\/ þwBudrfwGif

jrif;ESifhxGufcJUí nDawmfarmifrygacs/ jrif;twGufrSm tqifoifhvSonf/ a&TvDjrpfbufrS

jrif;rsm;ESifhvmMuaom opfukefonfESpfa,mufonf jrawmifodkUtoGm;wGif erf;aygif;odkU

- 245 -

Page 246: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

0ifvmí udk0ifharmfESifh awGUMu\/ udk0ifharmfu jrif;ESifhxnfhvdkufcsifonf[k ajym&mwGif

opfukefonfwOD;u ol\jrif;udk uREkfyftm;ay;NyD; oludk,fwdkif vSnf;BuKHESifh vkdufrnfh

taMumif;? vSnf;BuKHvnf; tqifoifh&SdaeaMumif; ajymav\/ okdUjzpfí eHeufapmapmwGif

opfukefonfwOD;ESifh uREkfyfonf jrif;wpD;pDESifh jrawmifodkU xGufvmMuav\/ xdkolrSm

jrawmif&Gmom; vlvwft&G,fwa,mufjzpfí uREkffyftay:ü pdwf0ifpm;ykH&onfhtavsmuf

uREkfyftaMumif;udkar;\/ uREkfyfu tdrfaxmifr&SdaMumif; ajym&mwGif vl&dk;wa,muf[k emrnf

BuD;aom 0efaxmufrif;OD;0ifharmf\ oli,fcsif; acwfynmwwfwa,mufjzpfí jrawmif&Gm

wGif vkdcsifaomtysKdudk &EdkifaMumif;? opfukefonfvkyfzdkU 0goemygvQif t&if;tESD; tjynfh

tpkH&Sdaom rdef;rudkvnf; &EdkifaMumif;? jrawmifwGif a,musfm;aumif; awmfawmf&Sm;aeí

rdef;uav;rsm;onf ]we,fom;} udk apmifharQmfaeMu[efwlaMumif;? &GmcH a,mufsm;ESifh

we,fom;wdkU ,SOfNydKifí vlysKdvSnfhvQif we,fom;u pGHzdkUvrf;rsm;aMumif; ponfjzifh

ajymjyav\/ uREkfyfu ]]jrawmifolawG[m olwkdU&GmrSmolwkdU raysmfMuvdkU &yfa0;vdkufcsifMu

ovm;}} [k ar;&m xdkvlu ]]'Dvkdawmh r[kwfaygifq&m? jrawmifom;uav;awGu aoao

0yf0yf vkyfudkifauR;csifwJUvl eJw,f? vlabmfausmhuav;awG jzpfukefMuNyD cifAs}} [k ajymjy

av\/ þvludk,fwdkifrSm vlysKdyif&Sdao;aMumif; uREkfyfod&í-

]]cifAsm;vJ vlysKdqdk? ckajymwJU vlUabmfausmhxJrSm rygbl;r[kwfvm;}}

]][m.... uRefawmf omqkd;ao;? bmrS rvkyfcsifbl;q&m}}

]]opfukefonfqdk}}

]]a,mifokH;q,fygcifAsm? rdbrsm;u cdkif;vdkUrdkU rvTJomvdkU vkyf&wmyg? vlysif;cifAs? w&GmvkH;

vlysif;csnf;yJ}}

]]tpOftqufu 'DvdkyJvm;}}

]]a&S;u uRefawmfwdkU OD;av;rsm;vufxufu 'Davmufrqdk;ygbl; cifAs? 'DacwfrSm jrpf&dk;

wavQmufvkH; vli,fuav;awG odyfysufpD;w,fcifAs}}

]]jrawmifolawG awmfawmfacsmw,fqdk}}

]]'guawmh q&mvJ jrifom;yJ? bk&ifcHvmwkef;u jrpf&dk;wavQmufrS &GmawGu ,drf;tueJU

BudKqdkMuawmh uRefawmfwkdU jrawmif,drf;tu eHywfwpfpGJw,fq&m}}

- 246 -

Page 247: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

]]'D&GmrSm b,ftysKd tacsmqkH;vJ}}

emrnf okH;av;ck ajymygonf/ uREkfyfu-

]]rpdk;aum rygbl;vm;}}

]]olu eJeJBuD;oGm;NyDq&m? olUnDru omoGm;NyD? tazBuD;u ypfoGm;awmh tarBuD;uvJ bmrS

rwwf&Smbl;? nDruav;awG? armifuav;awGudk oluyJ OD;pD;tkyfcsKyfNyD; vkyfudkifpm;aomuf

ae&SmMuw,f}}

jrawmif&GmokdU a&mufMuaomtcg uREkfyfonf ,cifwacgufuuJUokdU opfawm&kH;okdU roGm;yJ

taumufpma&;BuD;\ aetdrfodkU wdkuf&dkuf0ifav\/ xrif;pm;NyD;aomtcg uREkfyfonf

xD;csKdifhbufodkUul;í udk0ifharmfay;tyfvkdufonfh vcpm&if;twdkif; aiGwdkufrS aiGrsm;xkwfí

jyefvmNyD;vQif aiGrsm;udk taumufpma&;BuD;vufodkU tyfxm;vdkufav\/ uREkfyf\c&D;pOfrSm

eufjzefeHeufwGif ,refaeUuopfukefonfESifhtwl erf;aygif;okdUjyefMu&ef jzpfavonf/

wjznf;jznf;,drf;nGwfjcif;

xdkaeUnaewGif uREkfyfonf rpdk;wkdU\tdrfokdUoGm;í ig;z,faMumfESifh cJvHacsmif;rsm; (olwkdU

t&yfwGif ]aygif;wif;} [kac:onf/) jyKvkyfjyifqifxm;&eftwGuf ydkufqHay;í rSmxm;cJU\/

xdknOfhwGif ig;z,faMumfESifh aygif;wif;udk t0pm;rnftBuHESifh taumufpma&;BuD;\ npm

xrif;udk toifhtwifhom pm;cJU\/ pma&;BuD;uawmfu ]]b,ftdrfursm; tpm;aumif;

auR;zkdU zdwfxm;w,f rqdkEdkifbl;? uRefrwkdUtdrfu xrif;udkawmif 0atmif rpm;awmhygyJvm;}}

[k ceJUpum; ajymvkduf&m uREkfyfrSm rpdk;wkdUtdrfü pDrHxm;cJUaom aygif;wif;taMumif;udk

owif;oefUoefUMum;í ajymvkdufjcif;jzpfonf[k rouFmonfESifh rsufESm&Sdef;ueJ jzpfoGm;rd

ygonf/ uREkfyf\pdwfudk EIdufEIdufcRwfcRwf ppfaq;vdkufaomtcg vrf;c&D;wGif opfukefonf

u rpdk;onf nDruav; armifuav;rsm;udk OD;pD;tkyfcsKyfum ]0dkif;vkyf0dkif;pm;} tjzpfESifh

xdef;odrf;apmifha&Smufvsuf &Sd&Smonf[k ajymvkdufuwnf;u uREkfyfpdwful;xm;onfh

rdef;uav; ESpfa,mufokH;a,mufteuf rpdk;bufodkU u&kPmoufoGm;jcif; jzpfwef&m

acsonf/ uREkfyfvdkcsifonfrSm &kyf&nfoem;urm; &Sdwmcsif;wlvQif Muifemwwfaom

pdwf&Sdoludk a&G;cs,frnfjzpf&m tdrfoltdrfom;rsm;tay:ü tBuD;tuJtjzpfESifh MuifemwwfvQif

vifom;tay:üvnf; Muifemwwfvdrfhrnf[k wGufudef;&onf/ ]cspf} zdkUqdkonfrSm pHa'0DESifh

- 247 -

Page 248: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

vJGuwnf;u uRekfyftzdkU&mü (tjyeftvSef) arQmfvifhcsuf uif;cJUNyD;jzpf&m wa,mufESifh

wa,muf MuifemwwfvQif yxrwef; tdrfaxmifbufjzpfzkdU vkHavmufonf[k uREkfyf

,kHMunfonf/ (rsufESmudkjrif&onfjzpfap? toHudkMum;vkduf&onfjzpfap &ifxJü 'dwfueJ

vIyfckefoGm;aom tjzpfrsKd;rlum; pHa'0DrSvGJí rnfonfhrdef;uav;twGufrQ woufvkH;

BuHKcJU&bl;jcif; r&Sday/) tjcm;aomtjcif;t&mrsm; rnfrQavmuf jynfhpkHap? &ufpufaom

pdwfoabm&Sdonfh rdef;rwa,mufonf uREkfyftzdkU taumif;qkH;r,m; r[kwfEdkif[k

(rSefcsif&ifrSef rSm;csif&ifrSm;) uRekfyfwGufrdonf/ uREkfyfonf xdkpOfu þtaMumif;t&mrsm;udk

a&;a&;rQom &dyfrday&m taumufpma&;BuD;uawmfu uREkfyftm; ]ceJU} vdkufí uREkfyf\

rsufESm &Sdef;oGm;jcif;udk udk,fh[mudk,f odvdkufaomtcgürlum; igonf rpdk;bufodkU

,drf;vsuf &Sdacsonfwum;[k odvdkuf&ygonf/ odkU&mwGif pHa'0DuJUokdU tcspfoufouf

r[kwf? u&kPmzufjcif;udkvnf; uREkfyf em;vnfygonf/ odkUESifhyif uREkfyfonf twdtus

qkH;jzwfcsufcsjcif;um; r[kwfao;ay/ qdkvdk&if;rSm igonf ,aeUn rpdk;tm; cspfBudKuf

aMumif;udk zGifh[í ajymygawmhrnf[kyif qkH;jzwf&ao;onf r[kwfacs/ twnf,lrnf

rBuHyJESifh vlysKdvSnfhjcif;tvkyfrSm uREkfyf\tavhtusifh r[kwfacs/

aygif;wif;ESif hig;z,faMumf

xdknOhfü uREkfyfonf taumufpma&;BuD;tdrfrS npmpm;NyD;aemuf rpdk;wkdU\tdrfodkU cyfapmapm

oGm;a&muf\/ apmapmoGm;jcif;rSm aygif;wif;zkwfjcif;udk tptqkH; jrifvdkaomaMumifh jzpf\/

uREkfyf\0goemwckrSm aumif;aomtpmudk pm;&&kHESifhrNyD;yJ udk,fwdkif vkyfwwfonftxd

apmifhMunhfvdkjcif;yif jzpfavonf/ uREkfyfa&mufoGm;aomtcg ig;z,faMumf t&SufBuD;rsm;rSm

aMumfNyD;jzpfí eHeHyifESifh MuufoGefNrdwfrsm;u wyef;uefjym;? ig;z,faMumft&SufBuD;rsm;u

wyef;uefjym; tjynfhaMumfNyD;í aygif;wif;zkwf&kHrQom usefavawmhonf/ ig;z,faMumfrsm;rSm

rD;zdkacsmifüaMumf&í aygif;wif;rlum; {nfhcef;ü aqmif;rD;zdkwGif zkwfEdkifavonf/ ¤if;a'o

wavQmufü aqmif;rD;zdk[lonfrSm Murf;ysOfwGif taygufazmufí Murf;ysOfESifhtnD

jyKvkyfxm;aom av;axmifh rD;zdkjzpf\/

rD;zdkonf Murf;jyifxufjrifhcJUvQif rD;&Sdefonf rD;vIHol\ ajcaxmufrsm;odkU ra&mufyJ

ajcovkH;avmufom a&mufEdkifrnfjzpfaomaMumifh Murf;udkazmufNyD; wjyifwnf;jzpfatmif

vkyfxm;&jcif; jzpfavonf/

- 248 -

Page 249: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uREkfyfa&mufoGm;NyD;aemuf rMumrD a&pdrfNyD;aom aumufnSif;qefoGwfxm;onfh aygif;wif;0g;

okH;av;acsmif;,lvmí rD;zdkwGifzkwfav\/ aygif;wif;0g;rSm wbufzGifhjzpfí iSufaysmzufjzifh

qdkUxm;av&m ¤if;bufudk a&S;OD;pGmzkwfí tqpfydwfaombufudk aemufrSzkwf&\/ wbufü

usufavmufaomtcgrS tjcm;wbufokdU vSnfhray;rD tqpfydwfaombufudk "m;ESifhxpfí

zGifhay;&\/ zGifhvdkufaomtaygufrS taiGUacsmif;acsmif; yef;xGufav&m xdkuJUodkUrjyKvkyfygu

aygif;wif;0g;xJrS aumufnSif;rsm;onf &kwfw&uf yef;xGufwwfojzifh aygif;wif;

wacsmif;vkH; qkH;&wwfavonf/ uREkfyfrSm rlrD;zdkteD;ü {nfhonfjzpfaom uREkfyftwGuf

cif;xm;onfh aumfaZmay:wGif aq;wHcJvsuf xdkifum aygif;wif;rsm;udkvnf;aumif;?

tdrfoltdrfom; nDtpfrom;csif;wpkwkdUudk vnf;aumif; wvSnfhpDMunfhum tuJcwfvsuf

&Sdav\/

ZeD;avmif;udk tuJcwfjcif;

xdknOfhü uREkfyfonf aygif;wif;zkwfjcif;xuf nDtpfrokH;a,mufwkdUudk txl;*&kjyKí

tuJcwfvsuf&Sd\/ erf;aygif;rS yxrwBudrf qifESifhqif;cJUaomtacgufwGif awm0ufom;

uif tenf;i,fygvmcJUí tBuD;qkH;jzpfaom rpdk;vufodkU ]tm;vkH;pm;MuzdkU} qdkum

ay;tyfvdkuf\/ rpdk;onf 0ufom;uifrsm;udk nDrrsm;ESifh armifuav;rsm;okdU cJGa0ay;&m

armifti,fqkH;tm; trsm;qkH;ay;\/ oludk,fwdkifum; rpm;acs? uREkfyftm; ]ynmwwfonf}

xifí jyKpm;rnfpdk;aomaMumifhayavm rajymwwfay/ tm;vkH;cJGa0pm;apcsifí ,lcJUaom

pm;p&mudk oludk,fwdkifrjrnf;yJ ay;a0vkdufjcif;twGuf wbufü tenf;i,f rausreyf

jzpf&jcif;ESifhtwl tjcm;wbufüvnf; armifnDruav;rsm;tay:ü nSmwm[efwlonf[k

csD;usL;zdkU owd&cJUygonf/ uREkfyfonf þtaMumif;udk rpdk;tm; ajymbl;onfr&Sd/ (þpmudk

oludk,fwkdifzwfrSyif od&ayawmhrnf/ uREkfyftm; ]yD,aq;} orm;wa,muf[k rxifrSwfwef

paumif;[lívnf; arQmfvifhonf/)

xkdnOfhü aygif;wif;rsm;usufí ig;z,faMumfESifh pm;MuaomtcgwGifvnf; rpdk;onf uREkfyf

twGuf trsm;qkH;jyifay;NyD; rdcifESifharmifnDruav;rsm;twGuf xnfhay;av&m olUtzkdUrl

tenf;i,frQompm;onfudk awGU&\/ uREkfyfudkjrif&í 0rf;omaeaomaMumifhum; r[kwf

wef&m/ uREkfyfu bmrQrajym&ao;acs/ rnfokdUyifjzpfap tpm;taomufESifhywfoufí

armifnDruav;rsm;tay: oufnSmjcif;onf uREkfyfvifjzpfvmaomtcgü oufnSmwef&m

onfh vu©Pmwckjzpfvdrhfrnf[laom uREkfyf\tawG;tac:rlum; wu,frSefygayonf/

- 249 -

Page 250: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

]vifESifhr,m;? vQmESifhoGm;} [lbdodkU wOD;ESifhwOD; rauseyfaom tcsufuav;rsm; &Sd&onfh

"r®wm jzpfaomfjim;vnf; tpm;ESifhywfoufí uREkfyftay:ü *&kpdkufykH? 'ku©cHykH? BudK;pm;

tm;xkwfykHrsm;rSm &SmrS&Sm;aom ZeD;wa,mufjzpfonf[k þae&mü 0efcHvkduf&ayOD;rnf/

vifu&Smay;vQif csufwwfygonf[k rdef;rtrsm; ajympum;&Sdaomfvnf; BudK;pm;tm;xkwfykH

csif;rlum; jcm;em;jcif; &SdMuayvdrfhrnf/ nDtpfrokH;a,muf (tdrfaxmifuJG wa,mufyg

av;a,muf) &SdMuonfhteuf wa,muftay:üwa,muf MuifemrI&Sd&mwGif rpdk;onf

(tBuD;qkH;jzpfaomaMumifhayavm rod/) tMuifemwwfqkH;jzpfonf[k xdkpOfuwnf;u

tuJcwfrd&m aemifwGifvn;f þtwkdif;rSefuefjcif;udk awGU&avonf/ tjcm;aom

a,mufsm;rsm;onf rnfodkUoabmxm;Muonf rajymwwf/ uREkfyftzdkU&mwGifrlum; þ

tjcif;t&monf rpdk;ESifhuREkfyf tdrfaxmifbufjzpfMuzdkU zefwD;ay;jcif;ü ol\&kyf&nfxufyif

ta&;BuD;onf[k xifrdygonf/

a0hvnfvnfajymaejcif;

apmapmcdkufü aygif;wif;ESifhig;z,faMumfudk eHeHyifMuufoGefNrdwfESifh pm;vdkuf? vufzuf&nf

Murf; aomufvkduf? aq;wHzGmvkdufjzifh 0dkif;zGJUpum;ajymMuNyD;aemuf twefnOfheufvmaom

tcg armifnDruav;rsm;onf olwkdU\tdyfcef;odkU toD;oD;0ifMuav&m rdcifwa,muf

omvQif ]aq;Aef;} udkxkwfí ¤if;\tcef;0üxdkifum uGrf;oD;zufaq;vdyfrsm; vdyfvsuf

&Sdav\/ uREkfyfrSm ESpftdrfaxmifysufcJUNyDjzpfí vlysKdpum;ajymzdkU (pHa'0DESifh wkef;uuJUodkU)

&GHUjcif;wGefUjcif; r&Sdaomfvnf; tcsdeftrsm;BuD;&Sdonfqdkum axG&mav;yg; pum;udk ajymvsuf

&Sd\/

tarBuD;\tcef;rSm (tdyfcef;okH;cef;&Sdí tawmfus,faomtdrfBuD; jzpfaomaMumifh) tawmf

uav;a0;í ajymcsifaompum;udk olrMum;atmif ajymEdkifaomfvnf; ]ajz;ajz;aygh} [k

oabmxm;\/ ,aeUn ajymawmhrnf[líyif wxpfcsqkH;jzwfjcif; rjyKao;acs/ rpkd;

pdwf0ifpm;ykH&onfrSm &efukefNrdKUBuD;taMumif;jzpfí a&Twd*kH? odrfBuD;aps;? wd&pämef&kH ponfh

a&mufoifha&mufxdkufaom ae&mrsm;taMumif;udk wGifwGifBuD;ajymjy,if; ]]rpdk;wkdU wacguf

avmufawmh a&mufatmifvmzdkU aumif;w,f}} [laom pum;rsKd;xuf eD;uyfatmifrajymyJ

a0hvnfvnfjzifhom tcsdefukefap\/ oef;acgifwdkifvwfaomf Murf;jyifrS trIdufo&dkuf

vSnf;cs&eftwGuf azmufxm;onfhMurf;aygufrS ]zkwfueJ} toHMum;í Munfhvkduf&m

aq;jyif;vdyfwdkwckonf Murf;aygufteD;wGif rD;cdk;wtltlESifh avmifvsuf&Sdjcif;udk awGU&\/

- 250 -

Page 251: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

vu©PmrSm Murf;aygufrSypfwifvdkufonfh aq;vdyfwdkjzpf[ef&Sdonf/ okdUqdkvQif tdrfatmufü

umvom;wa,mufjzpfap? wa,mufrujzpfap a&mufaeavNyD/

]]bmvJ rpdk;}}

]]tvum;yg? aumifuav;awGaemufwm *&krpdkufygeJU}}

]]jyefzdkU&mvJ awmfawmfnOfheufNyD? b,fhES,fvkyfygr,f}}

]]'DrD;zdkem;rSm tdyfaygh? nOfheufvSNyDyJ? tareJUuRefreJU [dkbufcef;rSm tdyfMur,f}}

tajctaeuwGef;ydkUjcif;

rpdk;onf apmifwxnfESifh acgif;tkH;wvkH; ,lvmcJUí rD;zdkteD;&Sd aumfaZmay:wGif uREkfyf

twGuf wifxm;\/ xdkcPü tdrfa&SU0&efwmrS ajcoHMum;í uREkfyfem;pGifhvdkuf&m avSum;rS

wjznf;jznf;qif;oGm;aom ajcoHrsm;udkMum;&\/ vu©PmrSm uREkfyfwdkUtm; tdrfjyif0&efwmrS

acsmif;MunfhNyD; jyefqif;oGm;aomajcoH jzpf[efwl\/ jrawmif&GmwGif ]vltmus,f} uav;

wa,mufwav&Sdaomfvnf; uREkfyfwdkU a&Tbdke,fuJUodkU &dkufrI? owfrI jzpfbl;onf r&Sdaom

aMumifh uREkfyf rwkefvIyfvS? rpdk;vnf; £ajE´rysuf&Sdaeonf/ aemufwcPü ]0kef;?'kef;?

jAKef;?'dkif;} jrnfaomtoHrsm; Mum;&av&m tdrfx&HESifh trdk;rsm;rSm cJrsm;? xif;acsmif;rsm;?

0g;vkH;rsm; xdrSefaomtoHrsm;jzifh qlnHvsuf&Sdawmh\/ armif? nDr uav;rsm;ESifh tarBuD;

vnf; rD;zdkteD;odkU pk&kH;a&muf&SdvmMu\/ uREkfyfonf aq;wqkHudk nSdaomufí pOf;pm;&m

ab;tEÅ&m,f&Sdonf[k rpdk;&drfaomfvnf; rBuKHbl;aomtjzpfaMumifh rnfokdUjyK&rnfrodyJ

jzpfae\/ xif;acsmif;xif;prsm;onfvnf; qufvufí rdk;&GmqJyif jzpfae\/ xdkcPü

toHcyfpmpmESifh rdef;rwa,muf\ Budrf;armif;oHudk tdrfa&SUrS Mum;&av&m tarBuD;u

]]rdrkd;vm;[JU} [k atmfar;um wHcg;udkzGifhvdkuf\/ rdrdk;rSm rpdk;\ tdrfaxmifuJGnDrwa,muf

jzpfav&m teD;tyg;&Sd tdrfwGifae&mrS cJoHMum;NyD; Budrf;armif;umxvmcJUjcif; jzpfavonf/

ol\cifyGef;rSm a&TvDokdUoGm;ckdufjzpfí tdrfwGif wa,mufwnf;ae&aomfvnf; tdrfaxmifuJG

jzpfaomaMumifh wBudrfESpfBudrfrQom jrifbl;\/ ]][JUaumifawG eifwkdUowÅd 'gyJvm;?

wqdwf&Sd tdrfudkraygufMueJU? ighudkaygufvSnfhMu? vmMuav}} [k atmf[pfum uREkfyfwkdU

tdrfa&SUokdU vmí&yfav&m cJoHrsm;vnf; csufcsif;&yfpJoGm;av\/ xdkUaemuf rrdk;onf

tdrfa&SU0&efwmokdU wufvmí avSum;xdyfü&yfum ]]eifwdkUumvom;awG owÅdu 'gyJvm;?

- 251 -

Page 252: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

vlaumif;rSef;rod vlqdk;rSef;rod? wqdwf&Sd remvdk&rSmavmuf olwkdUwwfwmyJ? eifwkdU

&nf;pm;udk vkvdkUvm;? eifwkdUr,m;udk ckd;vdkUvm;}} ponfrsm;jzifh a&&GwfBudrf;armif;av&m

w&GmvkH; wdwfqdwfvsuf&Sdonfudk awGU&\/ ]tm*rdef;uav;aywum;} [k pdwfxJu uREkfyf

csD;usL;rdavonf/ tm;vkH;wdwfqdwfoGm;í wHcg;udkydwfNyD; rD;zdkteD;ü 0dkif;zJGUum xdkifrdMu

&mwGif uREkfyfonf (tcsufxJwGif) rpdk;\tuJudk tawmfcwfrdNyDjzpfí uREkfyfu-

]]rif;wkdU&Gmu ae&muswJU&Gmr[kwfygbl; rpdk;&,f? b,fhES,fvJ vkdufrvm;}} [k tm;vkH;

a&SUwGif ar;vkduf\/

rpdk;uvnf; nDrrsm;ESifh rdcifa&SUüyif vdkufrnf[kajym\/ uREkfyfu ,aeU oabFm

r&Sdaomfvnf; orÁefiSm;NyD; waumif;odkUpkefrnf? waumif;urS oabFmESifh rEÅav;odkU

oGm;rnf[kajym&m rpdk;u oabmwlaomfvnf; rrdk;u uefUuGufavonf/ rdciftkyfcsKyfí

BuD;Mu&aomorD;rsm; jzpfMuonfhtavsmuf Muufuav;iSufuav;uJUodkU ac:ajy;vQif

rdcifa&m nDruav;rsm;yg *kPfi,fzdkU&SdaMumif;ajymí vlBuD;rsm;a&SUarSmufü txdkuftavsmuf

awmif;&rf;,lzdkU ajymavonf/ uREkfyf\rsufpdü þnOfhtzkdUwGif rrdk;onf ([D;&kd;0if;)

vlpGrf;aumif;rwa,muf jzpfae&um; olUpum;udk uREkfyf rypfy,fEdkifyJ eufjzef 'DZifbmv

5&ufaeUwGif &GmvlBuD;okH;av;a,mufa&SUü awmif;&rf;,lvdkufygawmhonf/

xl;jcm;aomtcsufrsm;

uREkfyfrdef;r,ljcif;ESifh ywfoufí xl;jcm;aomtcsuftaejzifh tdrfaxmifwckysufwdkif; t0wf

wxnfudk,fwckESifh qif;vmcJU&ykHudk azmfjycJUNyDjzpf&m rdef;r&aom tcsdef&moDESifhywfoufí

xl;jcm;csufudkvnf; azmfjy&ayOD;rnf/ uREkfyfonf wwd,tdrfaxmifjzpfaom rpdk;udk 1920

jynfhESpf? 'DZifbmv 5&ufaeUwGif vufxyf\/ yxrtdrfaxmifudk 1910jynfhESpf? 'DZifbmv

10&ufaeUwGif vufxyf\/ 'kwd,tdrfaxmifESifh 1914ckESpf? 'DZifbmv 15&ufaeUwGif

xGufajy;Muonf/ okH;a,mufvkH;rSm 'DZifbmvcsnf;jzpfí 5*Pef;ESifh pm;íjywfaom &ufrsm;

csnf; jzpfonf/ þrQomruao;? pHa'0D\rdcifu ay;pm;ygrnfqdkí uRekfyf\zcifu

a&TbdkokdUvmNyD; uREkfyftm;ac:oGm;aom &moDrSmvnf; 'DZifbmvyif jzpfavonf/ (okdUjzpfí

'DZifbmva&mufwdkif; bmrsm;jzpfacsOD;rvJ[k vnfyif;wqefUqefU arQmf&OD;rnfuJUokdU jzpfrd

ygonf/) rpdk;ESifh vufxyfaomaeUESifh ywfoufí xl;jcm;csufwck&Sdao;onfrSm uREkfyfwdkU

vufxyfaomaeUonf c&pfouú&mZf 1920jynfhESpf 'DZifbmv 5&ufaeUvnf;aumif;?

jrefrmouú&mZf 1282ckESpf wefaqmifrkef;vqkwf 10&ufaeUvnf;aumif;? jzpfí ,leDbmpDwD

- 252 -

Page 253: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

bGdKufaumhaeUjzpfav&m ¤if;aeUudkyif ]trsKd;om;aeU} [lí a&G;cs,fowfrSwfxm;Mujyef&mwGif

trsKd;om;aeUusa&mufwdkif; uREkfyfwkdU\ vufxyfaeU jzpf&jyefaomaMumifh (,ck þpmudk

a&;om;aomtcsdefrS &ufowÅESpfywfcefU MumaomtcgwGif) tESpf 40ajrmuf trsKd;om;aeU

usif;yjcif;ESifhtwl uREkfyfwdkU\ vufxyfonfrSmvnf; tESpf40 jynfhygawmhrnf/ tcsdef

umvESifh aeU&ufrsm;onf t"dyÜm,f&Sdonf[kqdkygvQif uREkfyfESifhywfoufaom aeU&ufrsm;

onfvnf; r*Fvm&Sdaom teuft"dyÜm,frsKd;om &Sdygap[lí qkawmif;vkduf&ygawmhonf/

pHa'0DESih frpdk;

uREkfyfonf udk0ifharmf\aiGxJrS aiGw&mEIwf,lxm;í usefaomaiGrsm;udk taumufpma&;BuD;rS

wqifh ,cifopfukefonf\vufodkU yg;vkduf&m udk0ifharmfxH aumif;rGefpGma&mufaMumif;

jyefpm&&Sd\/ (¤if;aiGw&mudk urf;eD&GmwGif uREkfyf ausmif;axmifaomtcgü jyefqyf&m

udk0ifharmfu aiGudkr,lyJ olUemrnfESifh ausmif;om;wa,muf xm;ay;zdkUajymojzifh olUqE´

twdkif; uREkfyf vufcHvdkufygonf/) udk0ifharmfonf uREkfyfESifh pHa'0DtaMumif;udk tvkH;pkHodí

pHa'0Dudkvnf; jrifbl;oljzpfav&m ol\jyefpmxJü rpdk;onf pHa'0DxufvSoljzpfí uREkfyf

auseyfxdkufaMumif; 0rf;yef;wom a&;&Smygayonf/ udk0ifharmfrSm rpdk;udkvnf; MuifemykH

&onf/ pHa'0DESifhrpdk;udk EIdif;,SOfa&;jcif;twGufaMumifh uREkfyf 0rf;omzdkUrSwyg; tjcm;

bmrQr&Sday/ odkU&mwGif pHa'0Dudk uREkfyf oabmuscJUrjdcif;rSm ¤if;\ &kyftqif;oufouf

r[kwf? 0wfpm;qifjyifykHaMumifhcsnf; r[kwf? uREkfyftm; &ifckefvIyfaponfh (razmfjyEdkif

paumif;aom) obm0wck jzpfaomaMumifh tawmftwefvlrsm; em;vnfMuygrnfavm[k

,kHrSm;oHo, jzpfrdygonf/

pHa'0DtaMumif;udk jzwfxm;cJUonfrSm twefMumNyDjzpfí uG,fvGefonfrSm MumvSNyD

xif&avmufaomfvnf; 1919ckESpfurS uG,fvGefjcif;jzpfaomaMumifh rpdk;ESifh taMumif;ygaom

tcsdefwGif uG,fvGefonfrSm wESpfrQom &Sdygao;onf/ uREkfyf\rdcifurl rpdk;ESifh pHa'0DwdkU

cyfqifqifwlonf[k ajymbl;jcif;udk apmapmydkif;u azmfjycJUbl;ygNyD/ rdcifonf pHa'0Dudk

cifrifí ¤if;ESifhwlaom rpdk;udkvnf; cspfcifaMumif; ajymbl;ygonf/ rdcif\pum;t&rSm

]]ndKacsmeJU0gacsm wrsKd;pDxm;ygawmh? pHa'0Du tqiftjyifomw,f? rpdk;u udk,fvkH;

udk,fayguf ydkvSw,f? rpdk;&JU udk,fvkH;udk,faygufrsKd;u rdef;rxJrSm &Sm;ayw,fuG,f? wifeJU

&ifeJU odyftcsKd;usw,f? eef;awmfxJu tysKdawmfawGxJrSm wa,mufjrifbl;w,f}} [k

ajymbl;&Smonf/ uREkfyf\rdcifü txl;ojzifh cspfcifzG,faumif;aom tcsufwckonfum;

uREkfyf rdef;r,lcJUaomtcgwdkif; rdbudkrwdkifyifyJ uREkfyf\oabmtwdkif; ,lcJUonfcsnf;

- 253 -

Page 254: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

jzpfaomfvnf; uREkfyf,laom rdef;rrsm;ESifhywfoufí jypfwif&Iwfcsjcif;jyKonf[k r&Sdbl;

jcif;yif jzpfavonf/ rdcifqdkvQif vlwdkif;yif cspfonf[k ajymMurnfjzpf&m txufyg

taMumif;w&yftwGufaMumifhyif tjcm;aomom;rsm; cspfMujcif;xuf uREkfyf\rdcifudk uREkfyf

cspfjcif;onf ydkvdrhfrnf[k xifrdygonf/ om;ucspfBudKufaomrdef;rudk rdbu oabmrwlEdkif

qdkjcif;onf a,mufsm;uav;twGufa&m rdef;uav;twGufyg tBuD;tus,f pddddwfqif;&J

Mu&rnfjzpf&m uREkfyftzdkU&mü ¤if;qif;&JrIrsKd; r&SdcJUbl;jcif;onf tvGefuHaumif;onf[k

0rf;omcJU&ygawmhonf/

ezl;pmygrS nm;Edkifjcif;

udk0ifharmfwkdUvlpkonf qufvufí ]opfoif;} tvkyfudk aqmif&Gufvsuf&SdMuaomfvnf;

nDawmfarmifrSmrl rMumrDtwGif; opfawmrSjyefvmí uREkfyfwdkUESifhtwl aexdkifvsuf&Sd\/

rpdk;\nDrwa,muf acsmvSaMumif;udk txufwGif t>rufrQ azmfjycJUbl;&m trnfrSm rvkH;

jzpf\/ rpdk;\udk,fvuft*FgESifh udk,fvkH;udk,faygufrsKd;r[kwfyJ vkH;BuD;aygufvSESifh cspfp&m

aumif;aom rsufESmxm;&Sdí olUacwfwGif jrawmif&Gmü ydk;yef;ol tawmfrsm;aom rdef;uav;

wa,mufjzpf\/ nDawmfarmifonf rpdk;wkdU\tdrfokdU uREkfyfESifhtwl roGm;bl;aomfvnf;

pma&;armifjrESifhtwl vnfywfMubl;í rvkH;ESifh rsufrSef;wrf;rdMu[ef&Sd\/ tdrfodkU

a&mufvmonfESifh wNydKifeuf nDawmfarmifonf rvkH;tm; wrf;wrf;pGJ pkHrufvsuf&Sd\/

þwGif jrawmifodkU oabFmESifh nDtpfudkESpfa,muf vkdufvmMupOfu azmifBudKorm;BuD;

ajymbl;aompum;udk owd&í ol\aA'ifrSm tvkH;pkH rSefacsawmhrnf[k uREkfyf xifrdonf/

xdkvlBuD;u uREkfyfwdkUrSm vlysKdtjzpfESifh ]jyefpdwfr&Sd} onfhjyif nDtpfudknDtpfryif jzpfwwf

ao;onf[k ajymbl;jcif;udk rSwfrdaumif; rSwfrdMuayvdrhfrnf/ uREkfyftzdkUum; rSefaeNyDjzpf&m

nDawmfarmiftwGufyg rSefcJUvQif wtHUwMo jzpf&vdrfhrnf[k xifrdonf/ wtdrfwnf;vnf;

twlaeMu&í tysKdvlysKdvnf; jzpfaeonfhjyif wa,mufESifhwa,muf oabmrusp&mvnf;

bmrQr&Sdacs/ a,mufsm;uav;ESifh rdef;ruav;wkdUonf rnfrQyif taMumif;nDnGwfí tqif

ajyvsuf&Sdaomfvnf; ]ezl;pm} rygvQif rnm;Mujcif;udk pHa'0DESifh uREkfyf\ tjzpfomru

nDawmfarmifESifh rvkH;wkdU\ tjzpfwGifvnf; xyfqifhí BuKH&bl;jyefygonf/ tppt&m&m

tqifajyvsuf&SdMuí awmxJokdU uREkfyfwdkUwtdrfvkH; (¤if;a'oxkH;pHtwdkif;) xif;acGoGm;

MupOf xif;&Smolrsm;u&SmMuí nDawmfarmifESifh rvkH;wdkUu xif;wkH;BuD;wwkH;udk vTjzifh

wbufpD wdkufjzwfaeMujcif;rsm;udk uREkfyfwdkU awGUjrif&í tm;vkH;oabmwl wNyKH;NyKH;

jzpfcJUMu&bl;ygonf/ uREkfyfESifhrpdk;wkdUu ]vJGzdkUr&SdNyD} [k xifrdMu&m tarBuD;uvnf;

oabmwl&Smonf/ þtjzpfrsKd;okdUa&mufumrS rvkH;onf (uREkfyfwkdUudk remvdkMuonfh &Gmol

- 254 -

Page 255: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

tcsKdUwdkU\ uwkH;uwdkufvkyfrIaMumifh) csufcsif; trlt&majymif;vJoGm;NyD; axmfavmfuefUvefU

vkyfavawmhonf/ þrdef;uav;um; acgif;rmaom rdef;uav;wa,muf[lí uREkfyftuJcwf

EdkifcJUonf/ uREkfyfwkdU tBuHtdkufvsuf&SdpOf rdbrsm;xHrS pmwapmifa&mufvm&m ¤if;pmwGif

*srm;oaX;\ udk,fpm;vS,fvkyfaeaom uREkfyf\OD;av; ajrpm&if;tifpydwfawmfwa,mufu

nDawmfarmiftm; ol\pma&;tjzpfESifh cefUvdkí csufcsif;vmzdkU rSmxm;vdkufonf/

nDawmfarmifrSm roGm;csif&Smaomfvnf; uREkfyfu rdef;raygí tvkyf&Sm;aMumif;? rvkH; udpö

twGuf qufvufaqmif&Gufay;rnfhtaMumif;ESifh acsmharmhwdkufwGef;vkduf&mwGif nDawmfarmif

onf OD;av;&Sdaom jrpfom;NrdKUodkU vkdufoGm;&Smav\/ ezl;pmrygMuaomaMumifhayavm

rqdkEdkif/ nDawmfarmifrSm cGJcGmoGm;NyD;aemuf cyfat;at;jzpfoGm;í olwkdU\jyóemrSm wdkwdkESifh

NyD;qkH;oGm;ygawmhonf/

]rif;pdwf} &Sdaom udk0ifharmf

1921ckESpfrSm uREkfyftzdkU&mü cyfayghayghcyfacsmifacsmif aecJUaomESpfwESpfjzpf\/ xdkESpfwGif

uREkfyfESifhrpdk;wkdUonf jrpfom;okdU nDawmfarmifESifhtwl vdkufíaejcif;? ref;usnf;wkH&Gm&Sd

rdbrsm;xHodkU tvnfoGm;jcif;? ppfudkif;awmif&kd;üaejcif;? jrawmifwGif udk0ifharmfESifhtwl

aejcif; ponfjzifh (Honeymoon) tcsdefukefvGefcJUonf/ xdktcsdeftawmtwGif; t*Fvdyf

0w¦Krsm;rS rSD;ía&;onfh 0w¦KBuD;ESpfyk'f NyD;yg\/ ¤if;0w¦KESpfyk'frSm (Sign of the Cross and Gulliver's Travel's) OD;bazu 0,f,lovdkvdk? ol&d,wdkufu 0,fovdkvdk aiGw0uf

wysuf ay;acsxm;í uREkfyf\vufxJü twefMumatmif;aecJU&m yJcl;NrdKUivsifBuD;wGif

aumfyDrsm;aysmufqkH;í r&dkufESdyfvkduf&yJ ajrBuD;MoZm jzpfoGm;cJUygavNyD/ jrawmifüaeMupOf

udk,fhtdrfüudk,f armifnDruav;rsm;ESifh twlaeMuaomfvnf; udk0ifharmfu olU&kH;okdU

ZGwftwif; ajymif;a&GUcdkif;onfESifh ajymif;Mu&ygonf/ okdUaomf udk0ifharmfawmwufaomtcg

r&ru uREkfyfudk ac:oGm;onfcsnf; jzpfaomaMumifh rpdk;udk olUtarrsm;ESifhxm;cJUí uREkfyfrSm

olESifh awmwufae&onfom rsm;ygonf/

udk0ifharmfonf uREkfyftm; nDtpfudk&if;wrQ cspfjcif;udk uREkfyfodyg\/ ydkvQifomydkrnf?

avQmhonfrxifyg/ þpum;rSm omrefajymwwfMuonfh cifrifwwfol&SdcJUvQif xkdolonf

udk0ifharmfjzpf\/ ol\nDrsm;? ESrrsm;twGuf vspfvsL&Ixm;rnfh udpörsKd;wGif uREkfyftwGuf

aqmif&Gufay;jcif;udk BuKH&bl;ygonf/ odkUaomf þvlwa,mufum; wcgw&HwGif ]rif;pdwf}

&Sdolwa,mufjzpf\/ waeUoü awmwufrnfjyK&mwGif &uf&Snfrnf[k odaomaMumifh rpdk;u

uREkfyf rvkdufapcsifonfESifh rvdkufyJ jiif;vdkufbl;\/ awmrS jyefa&mufvmuwnf;u

- 255 -

Page 256: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

udk0ifharmfonf uREkfyftm; rMumcP pum;emajymvkduf? avSmifvdkuf vkyfavawmh&m uREkfyfrSm

aemufaemifwGif olac:vQif rjiif;0HUawmhyJ vdkuf&ygawmhonf/ olUrSm vlysKdBuD;jzpfí

tdrfaxmifonftaMumif;udk em;rvnf? *&krpdkuf/ olac:vQif vdkufrSBudKufwwfol jzpfav

onf/

ausmif;q&m jzpf&jyefjcif;

1922ckESpfOD;wGif uREkfyfonf &efukefodkUqif;NyD; pma&;q&mtjzpfESifh toufarG;zdkU rpdk;ESifh

wdkifyif&m oabmwlMuavNyD/ þwGif udk0ifharmfu jrawmifü ol&SdaeorQumvywfvkH; rcGJ&?

0rf;a&;twGuf olMunfhNyD; pDrHay;rnf[k ajym\/ udk0ifharmfajymonfqdkvQif jiif;zkdUcufaom

vlwa,mufjzpfjcif;udk uREkfyfodNyD;jzpf\/ aemufqkH;ü jrawmiftxuf 18rdkifcefUa0;onfh

urf;eD&GmwGif t*Fvdyfausmif;axmifzdkU pDpOfav\/ urf;eD&Gmü opfukefonf av;ig;OD;&Sdí

¤if;wkdUwGif ausmif;om;t&G,f om;rsm;vnf; &SdMu\/ rdbrsm;onf om;rsm;udk t*Fvdyfpm

oifvdkí NrdKUBuD;rsm;odkU ydkUcsifMuaomfvnf; (jrefrmrdbrsm;\ xkH;pHtwdkif;) om;uav;rsm;udk

pdwfrcsjcif;? tpm;taomuf qif;&Jrnfudk pdk;&drfjcif;? rcGJekdifjcif; paom tcuftcJrsm;aMumifh

&Gmausmif;üom xm;Mu&m udk0ifharmfu uREkfyftaMumif;ajymí t*FvdyfpmoifzkdU wdkufwGef;

vkduf&mwGif 0rf;ajrmuf0rf;om oabmwlMuavonf/ opfukefonfokH;OD;onf tdrfwvkH;udk

0,fí ausmif;wnfNyD;vQif ausmif;om;rsm; pkaqmif;vdkuf&m 15a,mufESifh ausmif;vc w&m

ausmfcefU &&Sdav\/ xdkpOfurl xif;? a&? aetdrf ponfwkdU&aom vifr,m;ESpfa,muf

twGufrSm ¤if;aiGrQonf aumif;pGmvkHavmufonfjzpfí uREkfyfonf ¤if;tvkyfudk vufcHvdkuf

avonf/ odkUjzpfí azazmf0g&Dvqef;wGif uREkfyfwdkUvifr,m;onf a,mufzuav;

wa,mufESifhtwl urf;eD&GmodkU ajymif;a&TUoGm;Muav\/

auseyfzG,faomESpf

uREkfyfonf Ak'¨bmomausmif;üwBudrf? tar&duefausmif;üwBudrf? nDawmfarmif\ ausmif;ü

wBudrf vydkif;rQavmufpD ausmif;q&mvkyfcJUbl;í uREkfyftzdkU tqef;topfr[kwf? taMumif;

odNyD;jzpfaom tvkyfwck jzpfygonf/ uREkfyfem;vnfonfum; þtvkyfonf cPwjzKwf

twGuf pdwf0ifpm;zG,faumif;í aysmfp&mBuD;wckyif xif&aomfvnf; tvGef NiD;aiGUvG,faom

tvkyfrsKd;jzpfavonf/ q&myg&rDygaom yk*¾dKvfrsm;twGufrSm rwwfaomvl? odkUr[kwf

- 256 -

Page 257: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uav;rsm;tm; wwfatmif oifjyay;&jcif;onf 0rf;omp&m aysmfp&maumif;onf[k ,lqMu

ayvdrhfrnf/ uREkfyfrSm pum;ajymcsifaom vlwa,mufr[kwf? uavmiform;oufouf

jzpfonf[k udk,fh[mudk,f odNyD;jzpfaomaMumifh ESpf&Snfwm0efrcHyJ okH;ESpftwGufrQom

y#dnmOfay;cJUygonf/ oifjy&rnfhynm&yfrSm t*Fvdyfbmomwckwnf; qdkaomaMumifh uREkfyf

oabmusvSonf/ yxrESpfü awmxJodkU ausmif;om;rsm;ESifh A[kokwtzkdU aysmfyJGpm;

xGufjcif;? jrpfxJü orÁefavSmfjcif;? &Gufwdkufjcif;? [dk&Gmonf&Gmrsm;odkU oGm;vnfjcif;

ponfrsm;jzifh awmfawmfaysmfrdygonf/ oli,fuav;rsm; wwfvG,fapjcif;iSm ausmif;BuD;rsm;

uJUodkU wywfvQif ESpf&ufrydwfyJ w&ufwnf;ydwfjcif;? aEG&moDwGifvnf; ausmif;zGifhjcif;?

nOfhtcsdefrsm;üvnf; oli,frsm; pmusufMuonfudk apmifhMunfhí ar;Muonfrsm;udk ajzjcif;

ponfjzifh pdwfygvufyg oifjy&mwGif ausmif;axmifay;aom opfukefonfrsm; vGefpGm

auseyftm;&Muonf/ ¤if;&GmodkU e,fvSnfh&efa&mufvmMuonfh ynmtkyf? awmtkyf? ykvdyf?

tifpywfawmf? taumuf0efaxmuf? taumufpma&; ponfrsm;onfvnf; tjcm;ae&mü

rwnf;cdkMuyJ uREkfyf\ausmif;uav;rSmcsnf; wnf;cdkMuonfwGif pm;Mu? aomufMu? &,fMu?

armMuESifh aysmfp&mBuD;jzpfcJUygonf/ 1922ckESpfrSmrl auseyfzG,faomESpf[lí rSwfwrf;wif

Edkifygonf/

]vyfuD;}

1923ckESpfOD;ü uREkfyfonf jrif;waumif0,fí jrif;pD;tavhtusifh jyKvkyf\/ jrif;rSm t&dkif;

r[kwf? ]tom;us} oifNyD;jzpf&m uREkfyfrSmvnf; tawmftwef jrif;pD;wwfNyD;jzpfí tvGef

[efusvsuf&Sd\/ uREkfyfonf a&S;acwft*Fvdyf0w¦Krsm;udk zwf&uwnf;u jrif;pD;jcif;

tvkyfudk ]&l;} rwwf oifcsifí a&Tbdke,fwGif OD;ab;? baxG; paomaqGrsKd;rsm;\ jrif;rsm;udk

tcGifhBuKHwdkif; iSm;ípD;jcif;tm;jzifh omref&Gmom;wa,mufrQavmufawmh wwfajrmufvsuf

&Sdyg\/ jrif;pD;0goemygaom uREkfyftzdkU&mü omíusifvnfpGm pD;wwfatmif yg&rD

jznfhay;&ma&mufonfh tjcif;t&mwckudk azmfjy&ygOD;rnf/ (pGefUpm;&jcif;ü 0goemygaom

uREkfyftzdkUrSm jrif;pD;jcif;onf tEÅ&m,f&Sdwwfjcif;udk rqGuwnf;u em;vnfNyD;jzpfygonf/)

uREkfyf0,f,lvkdufaom jrif;rSm jrif;aumif;jrif;qwfwaumifjzpfay&m jrif;&Sif (tif;wkdif) ü

pD;yGm;a&;tajc r[efaomfvnf; olUjrif;udkcspfonfESifh ra&mif;yJ zufwG,fxm;onfwGif

ausmif;om;wa,muf\zcifu ZGwfwG,fuyfí 0,fay;aomaMumifh uREkfyf &vdkufjcif;

jzpfavonf/ jrif;ay:okdUwufí wacgufavmuf armif;Munfhvdkufuwnf;u þjrif;um;

igESifhawmfonf[k wcgwnf; oabmusvkdufrd\/ jrif;ykuav;rsm;omaygaom xdke,fü

av;ayav;vufr[laom ]a'guf} onf t&yfjrifhaom uREkfyftzdkU&mü &cJvSí oifhawmfvS

- 257 -

Page 258: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

ayNyD/ tarG;rSm pdkifndKjzpfí cyfoG,foG,f&Sdaom ajcwHvufwH&Sd\/ xdkjrif;\ xl;jcm;csuf

wckrSmum; tvGefuRwfqwfaompdwf &Sdonfjzpfí (uREkfyftm;vnf; ]uRwfqwfqwf} &Sdaom

vlBuD;[k ajymMurnfxifonf/) BudrfvkH;udkifzdkUrvdk? ]pkwf} woyfoyfESifh acsmhípD;&aom

jrif;rsKd;jzpf\/ tcuftcJwck&SdonfrSm jrefrmwkdUpD;enf;jzpfaom ]tom;us} ajy;enf;rSm

pdwfxefvGef;vQif ]'kef;} ajy;wwfay&m odkUqdkvQif ]azmuf} onfqdkí wefzdk;r&SdyJ jzpfoGm;\/

]tom;us} [lonfrSm ajcav;buf&Sdonfhteuf ajrBuD;ay:wGif wbufpDcsum ajy;&jcif;

jzpfav&m ajcESpfbufpD ]pkH} csí ckefajy;jcif;? ]okH;acsmif;axmuf} ajy;jcif; ponfwkdUrSm

jrefrmoufouf jrif;yGJrsm;ü tokH;r0if? ]azmuf} onf[k qdkavonf/ jrif;waumifonf

wwfEdkiforQ tjrefqkH;vnf; ajy;&rnf/ ajcESpfbufyl;ckefNyD; ]uqkef} ajy;jcif;rsKd;vnf; rjzpf

ap&/ þonfum; jrefrmjrif;ajy;enf;\ ta&;BuD;aom tcsufaywnf;/ uREkfyf\jrif;rSm

uREkfyfvufodkUa&mufvmrS *&kwpdkufauR;í 00vifvifjzpfvmonfESifh ]vyfuD;} (uHaumif;)

[lí rSnfhac:xm;avonf/

jrif;pD;aumif;jzpfcsifonf

vyfuD;0,fuwnf;u ]azmuf} vnf; razmuf? tpGrf;&SdorQ ajcukefvnf; ajy;atmif

pD;Edkif&efrSm uREkfyftzdkU&mü jyóemBuD;wck jzpfaecJUavNyD/ jrif;uav;um; vSvnf;vSonf/

ajy;vnf;ajy;onf/ okdUaomf pdwfxefvGef;aomaMumifh razmufatmif Edkifeif;pGm pD;zdkU

cufonf[k we,fvkH;uajymMuí uREkfyfavhusifhjcif;udk vlwdkif;u pdwf0ifpm;vsuf&SdMu\/

jrif;pD;jcif;ü e*dkuwnf;u 0goemygaom uREkfyftzdkUrSm tcuftcJuav;ESifh awGU&onfwGif

tvGefpdwf0ifpm;vsuf&Sd\/ þjrif;udk Edkifeif;atmif pD;jyEdkifvQif jrif;0goemygolaygaom

¤if;t&yfü emrnfwvkH; xGufvm&rnf[k uREkfyf arQmfvifh\/ ]jrif;pD;aumif;} wa,muf

tjzpfESifh &aomemrnfonf ]b,favmufwefzkd;&Sdrnfenf;} [k ar;MuvQif (a&Tbdkjrif;e,fom;

tquf jzpfaomaMumifhayavm rqdkEdkif/) jrif;pD;orm;rsm;tay:ü vlarmfvkyfEdkifvQif

emrnfausmf 0w¦Kaumif;wyk'f a&;xkwfjcif;tm;jzifh &&Sdaom*kPfxuf ravsmhatmif uREkfyf

jrwfEdk;rdygonf/ uREkfyfonf ig;&ufwywf avhusifhNyD;aomtcgrsm;ü þjrif;udk pdwfwkdif;us

Edkifeif;atmif b,fuJUokdU pD;&ygrnfenf;[k tBuHxkwfjcif;aMumifh tdyfraysmfEdkifaom naygif;

vnf; tawmfrsm;vSygNyD/ ratmifjrifao;acs/

avsmfvkduf&jcif;

- 258 -

Page 259: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uREkfyfaexkdifaom urf;eD&GmwGif wbufwcsufü tdrfrsm;&Hvsuf&Sdaom &Gmv,fvrf;&Sd&m

uREkfyfrSm tjcm;vrf;r&SdaomaMumifh xdk&Gmv,fvrf;udkyif jrif;vrf;tjzpfESifh avhusifh&\/

uREkfyfavhusihfjcif;udk jrifMu&aomtcg jrif;&Sdaom urf;eD&Gmom;rsm;onf (vlBuD;? vlvwf

rusef) ¤if;wkdU\jrif;rsm;udk xkwfípD;MuonfESifh jrif;acwfjzpfvmawmh\/ uREkfyf jrif;pD;aom

naersm;wGif jrif;awG w>ywfNyD; avhusihfMuonfESifh &Gmv,fvrf;uav;rSm &Iyf&Sufcwf

jzpfae\/ urf;eD&Gm&Sd jrif;rsm;teufwGifrl vyfuD;udkrSDaomjrif; r&SdaomaMumifh uREkfyfuyif

a&SUqkH;rS pkdif;&\/ uREkfyfNydKifcsifaomjrif;rSm NydKifyGJ0ifbl;onfh a&TvD&Dk;rS jrif;wpD;jzpfav&m

vyfuD;u ]ajcom} onf[k uREkfyfodaomfvnf; razmufatmif Edkifeif;pGmpD;zdkU tcuftcJ

awGUaejcif; jzpfavonf/ wnaeü uREkfyfonf &Gmv,fvrf;wavQmuf a&SUqkH;rS pdkif;vmpOf

em;xdkif;aom qiform;wa,muftm; wdkufrdav&m emusifavmufatmif rxdcdkufaomfvnf;

aiG 5usyfay;NyD; auseyfatmif vkyfvdkuf&avonf/ þwGif uRekfyfonf &Gmv,fvrf;\

tEÅ&m,frsm;jcif;udkjrifí &Gmhjyifü jrif;avhusifh&eftwGuf jrif;vrf;oufoufazmufvkyf&ef

pDrHavonf/ jrif;ydkif&Sifrsm;xHrS o'¨gaMu;aumufcHí vkdorQaiGudk uREkfyfuxnfhNyD; rdkif;om

ulvDrsm; iSm;&rf;um jrif;vrf;BuD; azmufvkyfavonf/

jrif;pD;0goem

uREkfyfonf vyfuD;udk pdwfwkdif;us Edkifeif;atmif rpD;EdkifyJ&Sd&mwGif jrpfwbufurf;rS

jrif;pD;orm;emrnfausmfwa,mufudk ac:í avhusifhap\/ xdkolrSm ]tom;us} NydKifyGJrsm;wGif

avmif;aMu;ESifhpD;cJUbl;onfh aMu;wef;pm; jrif;pD;orm;wa,muf jzpf\/ uREkfyf\

BuH&G,fcsufum; vyfuD;udkol Edkifeif;atmif pD;íjzpfvQif olUxHrS pepf,lNyD; a&TvD&Dk;rSjrif;ESifh

Opöm&Sifcsif; NydKifpD;&efjzpfavonf/ avmif;aMu;rSm tajrmuftjrm;r[kwf? aiGav;ig;q,f

rQom jzpfaomfvnf; Edkif&onfqdkvQif jrif;twGufa&m vltwGufyg <um;csifaomaMumifh

jzpfavonf/ xdkaiG50drQudk Edkif&eftwGuf uREkfyfonf aiGw&mausmfESpf&m tukefcHzdkUvnf;

OD;av;rnfr[kwfacs/ þtawmtwGif;ü a&TvD&dk;jrif;&SifxHrSvnf; rcHcsifpzG,f qGay;onfh

pum;oHrsm; Mum;vsuf&Sd\/ vyfuD;udk jrif;pD;orm;wpfOD;apvQif qwlavmif;rnf/ uREkfyf

(ausmif;q&m) pD;vQif ESpfav;ay;rnf ponfjzifh toHay;vsuf&Sd\/ (trSefrSm tawmf

oduRrf;olrsm;jzpfí uREkfyfxHrS aiG50dudk &vdkír[kwf? rcHcsifatmif ceJUjcif;rQomjzpfonf/

þtaMumif;udkvnf; uREkfyf &dyfrd\/ okdU&mwGif jrif;csif;vnf;aumif;? vlcsif;vnf;aumif;

Edkifudk Edkifvkdufcsifonf/) aMu;wef;pm;jrif;pD;orm;onf 5&ufwywfwkdif; vyfuD;udk

avhusifhay;aomfvnf; NydKifyGJoGif;avmufatmif Ekdifeif;aomtajcodkU ra&mufacs/ av;ywf

- 259 -

Page 260: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

Mumvwfaomf a*smfuD vufavQmhoGm;&avNyD/ ESpfaumifNydKifpD;zdkU rqdkxm;bd? waumifwnf;

yif ydyd&d&dEdkifEdkifeif;eif; rpD;EdkifyJ jzpfaeawmhonf/

tywfwukwf avhusifhykH

jrif;pD;orm; vufavQmhaomfvnf; uREkfyfum; vufravQmhao;acs/ uREkfyf pOf;pm;rdonfrSm

um; vyfuD;onf (jrif;pD;orm;vnf; odNyD;jzpfonfhtwdkif;) wkd;íajy;zdkUrvdk? &Sd&if;ajctwdkif;

razmufapyJ wnfwnfBuD;ajy;zdkUom vdkonf/ wnfwnfBuD;ajy;,if; azmufíoGm;jcif;rSm

a'goBuD;jcif;aMumifh? okdUr[kwf pdwfxefvGef;aomaMumifh jzpfonf/ pdwfxefaomjrif;udk

tvGeftrif;rxefatmif xdef;csKyf&efrSm jrif;pD;orm;onf ZufudkomtokH;jyKEdkifonf/ igonf

Zufudkifjcif;tvkyfü aMu;wef;pm;jrif;pD;orm;xuf usifvnf&ef wwfEdkifzdkUr&SdNyD/ okdUjzpfvQif

igonf vyfuD;udk rnfonfhenf;ESifh xdef;odrf;tkyfcsKyf&ef jzpfEdkifygrnfenf;/ þwGif

tBuHwck ay:vm\/ vlESifhjrif;onf ]Zuf} jzifhom qufoG,fEdkifonfr[kwf? pdwfjzifhvnf;

qufoG,fEdkif&rnf/ odkUaomf pdwfjzifh b,fuJUodkU qufoG,facsrnfenf;/ okdUESifh tBuHwck

xyfíay:vmonfrSm ighudk cspfcifatmifvkyfNyD; ighpdwfudk jrif;odatmifvkyfay;ygu

ightvkdtwkdif; vkdufemwef&monf[k pOf;pm;rdonf/ xdkaeUrSpí uREkfyfonf vyfuD;ESifh txl;

]vufyGef;wwD;} ae\/ Adkuffoyfausmoyf vkyfay;\/ Muifemaom toHESifh jznf;nSif;pGm

pum;ajym\/ iSufaysmfcGHpaom jrif;BudKufwwfonfh tpmuav;rsm;udk uREkfyfudk,fwdkif

auR;\/ jrufudkyif tcgwdkif;uJUodkU ausmif;om;uav;rsm; rauR;apyJ udkifwdkifauR;\/

]pD;vSJUcs} aomtcgüvnf; jrefjrefajy;zdkU? odkUr[kwf jznf;jznf;ajy;zdkU ponfudk EIwfjzifh

trdefUay;\/ þjrif;\OmOfwckrSm odyfajy;zdkU wdkufwGef;&efrvdk? ajy;onfxufajy;NyD;

ajcrEdkifyJ ]azmuf} oGm;rnfudkom pdk;&onf/ þuJUokdU wpwp avhusifh,l&mwGif

vyfuD;onf uREkfyf\tvdktwdkif; tawmfBuD; vdkufvmonfudk awGU&\/ ajzmifhjzL;vsuf

&Sdaom jrif;vrf;rBuD;ay:ü wnfhwnfhBuD; ajy;vsuf&SdpOf ol\0goemtwdkif; wkd;í wkd;í

ajy;csif\/ uREkfyfonf ol\ajc&yfajcuJudk ausmay:rS tuJcwfvsuf vdkufvm&m tvGef

ajy;aeaom tajcokdU a&mufygvsuf wkd;NyD; ajy;csifao;aom ol\pdwfudk uREkfyf&dyfrd&mwGif

]]ighom; ajz;ajz;uG,fh}} [k jznf;nSif;pGm owday;vkdufonfESifhwNydKifeuf NidrfhueJ NidrfhueJ

jzpfoGm;jcif;udk awGU&\/ odkUr[kwfvQif a'goawG0ifvmNyD; [wfxkd;vJrwwfajy;&mrS

wowfBuD; ]azmuf} oGm;NyD; xdef;r&atmif jzpf&ayawmhrnf/ þenf;jzifh uREkfyfonf

tjcm;vlrsm; r&dyfrdapyJ rdrd\jrif;udk wjznf;jznf; avhusifh,lygawmhonf/ wcgw&HwGif

tu,fvTwfí prf;csifaomtcg &GmteD;&Sd jrif;vrf;ay:wGif rarmif;yJ awmvrf;odkUxGufum

]vTwf} prf;av&m vyfuD;onf uREkfyf\pum;udk em;axmifaMumif; awGU&av\/

- 260 -

Page 261: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

þtwdkif;qdkvQif a&TvD&dk;rS jrif;udkEdkifzdkU aocsmavNyD/ uREkfyf þrQavmuf tywfwukwf

BudK;pm;tm;xkwfjcif;rSm aiGudkEdkifvdkaomaMumifhcsnf; r[kwfvS? (opfukefonf vl&nfwwfrsm;

qDrS &zdkUjzpfaomaMumifh vdkawmhvdkcsifygonf/) jrif;a&m vla&mtwGuf *kPfvkdcsifonfhjyif

uREkfyfudk,fwdkifpD;vQif ESpfav;ay;í avmif;rnfqdkojzifh rcHcsifvSaomaMumifh jzpfygonf/

awmtkyfudkodef;az

þae&mü udkodef;aztaMumif;udk azmfxkwf&ayOD;rnf/ udkodef;azonf udk0ifharmf\

vufatmufcH tif;&Gmtaumufpma&; jzpfav&m (xdkUaemufrS awmtkyfBuD;jzpfonf/) rpdk;ESifh

uREkfyf taMumif;ygonf[k Mum;uwnf;u jrawmifokdUvmNyD; wrifMunfhcsifavmufatmif

uREkfyftay:ü pdwf0ifpm;vsuf&Sdonf[k ajymbl;\/ okdUaomf urf;eDokdUa&mufrS vmí

Munfhjzpfonf/ olESifhuRekfyf awGUaomtcg uREkfyf\tdrfwGifjzpfí udk0ifharmfvnf; &Sdonf/

udkodef;azESifhuREkfyf awGUMuí rsufESmcsif;qdkifvdkufMuonfESifh wNydKifeuf (toufcsif;

&G,fwljzpfonf/) wa,mufESifhwa,muf cifrifMurnfh vlESpfa,mufjzpfjcif;udk ESpfa,mufvkH;

yif odMuaomfvnf; cyfNydKifNydKifoabmxm;Mujcif;udkvnf; &dyfrdMu\/ NydKifcsifonf qdk&mü

tjcm;r[kwf? rnfolu ]pkH}onf qdkjcif;udk NydKifvdkMujcif;yif jzpfonf/ trSefrSm olonf

þw0dkufwGif ]vlvnf}BuD;wa,muftaejzifh emrnf&xm;oljzpfí uREkfyfudk txifBuD;NyD;vQif

uREkfyfESifhprf;vdkjcif; jzpfavonf/ ol\pdwfudk uREkfyf tuJcwfrdaomfvnf; pGefUpm;jcif;paom

tvkyfrsKd;rSwyg; olESifhuREkfyf r,SOfNydKifEdkifjcif;udk uREkfyfodí tapmBuD;u vufajrmufNyD;

jzpfygonf/ Oyrm 0DpuDb,fESpfcGuf? bD,mb,fESpfykvif; ukefatmifaomufEdkifjcif; paom

tvkyfrsKd;udk uREkfyfonf rnfolESifhrQ rNydKifvdkyg/ odkUaomf tzJGUESifhaomufMuvQif

udk,fhwm0efausNyD; £ajE´rysuf xdef;odrf;EdkifzdkUum; BudK;pm;ygonf/ yxrpíawGUaom

aeUüyif uREkfyfonf udkodef;aztm; rnfonfhudpörsKd;ü NydKif0HUonf? rnfonfhudpöü rNydKif0HU?

rNydKifcsif ponfjzifh tMurf;tm;jzifh &Sif;vif;jyvdkuf&m tuif;yg;aom vlwa,mufjzpfí

olUe,fudk,fhe,f ydkif;jcm;NyD; AdkvfvkyfMu&ef em;vnfoGm;Muygawmhonf/ odkU&mwGif

vlESpfa,mufNydKifí AdkvfvkcsifaomtcsufrSm jrif;pD;twwfyif jzpfavonf/

udkodef;azESifhvyfuD;

- 261 -

Page 262: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

udkodef;azü NydKifyJG0ifbl;onfh 'kef;jrif;ESpfaumif&Sd\/ a&TvDjrpf&dk;&Sd rbdef;&GmwGif ESpfpOf

usif;yaom bk&m;yGJwyJGü jrif;yGJrsm; xnfhavh&Sd&m ]'kef;yJG}? ]tom;usyJG} [lí ESpfrsKd;vkH;

yg0if\/ ¤if;bk&m;yJGodkU a&TvD&Dk;wavQmufrS jrif;rsm; vma&mufMuí ]'kef;} jrif;tcsif;csif;?

]tom;us} jrif;tcsif;csif; ajcjyNyD; oabmwlpyf[yfum waumifcsif; avmif;aMu;ESifh

NydKifMu\/ udkodef;az\ 'kef;jrif;ESpfaumifrSm ¤if;yJGwGif wBudrfESpfBudrf tEdkif&bl;í

oludk,fwdkifvnf; pD;cJUonf/ vyfuD;ESifhcsdef;xm;onfhjrif;tm; vyfuD;taMumif;ajymjyí

tke;fcGH&Sifu csJUvifhcsfvkyfbl;aMumif;? uREkfyfudk,fwdkifpD;vQif ESpfav;ay;rnf[k ajymaMumif;

ajymjy\/ okdU&mwGif vyfuD;udk uREkfyfudk,fwdkif avhusifhxm;í tawmftwef atmifjrifonf

xifaMumif;udkrlum; rajymyJ csefxm;\/ udkoddef;azonf wbufu csJUvifhcsfvkyfxm;onf

qdkaomaMumifh pdwf0ifpm;vmonfESifh vyfuD;udk olpD;csifonf? atmifjrifvQif oludk,fwdkif

NydKifyJG0ifonfjzpfap? uREkfyftm; oifjyay;onfjzpfap uREkfyfoabmusovkd vkyfygrnf[k

ajym\/ uREkfyfonf (NydKifbufcsif;[k oabmxm;onfh rdwfaqGjzpfonfhtavsmuf 0rf;xJü

BudwfíNyKH;um) wnaewGif &Gmhjyifjrif;vrf;ü vyfuD;udk udkodef;az pD;ap\/ ESpfacguf

okH;acguf pD;MunfhvdkufvQifyif udkodef;az vufavQmhvdkufavNyD/ okdU&mwGif udkodef;aztwGuf

ajym&ef&SdayonfrSm jrpfwbufu aMu;pm;a*smfuDxuf rnHUygay/ þwGif uREkfyf tBuHwck

ay:vmonf/

udkodef;az0efcHjcif;

udkodef;az\ 'kef;jrif;ESpfaumifteuf waumifrSm ]tom;us} vnf; ajy;wwfonf/ odkUaomf

vyfuD;\ajcudk rrSDwwfacs/ uREkfyfonf ¤if;jrif;udk (avmufpm[k ac:onf/) jyifapí

udkodef;aztm; wufcdkif;NyD;vQif uREkfyfu vyfuD;ay:odkUwuf\/ xdkUaemuf jrif;vrf;ay:wGif

wbufwaumifpD ,SOfpD;Mu&m uREkfyfonf vyfuD;udk ydyd&d&DpD;Edkifonfhjyif avmufpmudkvnf;

awmfawmfjzwfxm;Edkif\/ udkodef;az rsufvkH;jyL;oGm;avNyD/ olUtzkdUrSm waumifwnf;udkyif

ydyd&d&drpD;EdkifyJ &Sdygvsufu uRekfyfu ESpfaumif,SOfNyD; ]razmufatmif} pD;Edkifonfqdkjcif;rSm

r,kHMunfEdkifatmif jzpfaeawmh\/ þrQESifhyif uREkfyfonf NydKifbufwa,muf[k oabmxm;

aom udkodef;aztay:ü tawmftom;,lEdkifcJUavNyD/ þwGif udkodef;azu ]]acsmifacsmif

uav;eJU jzwfxm;cJUEdkifwJU avmufpmeJUawmh cifAsm;[m [efaeNyDAsKdU? EdkUayr,fh tkef;cGH&JU

ajcu avmufpmajcavmuf rubl;As? jrif;qdkwm waumifeJUwaumif uyfvkdufNyD; tBudwf

te,f ajy;&awmhrS txdef;&cufwmAs? bmyJajymajym cifAsm; 'DavmufpD;EdkifwmudkyJ uRefawmf

auseyfvSygNyD? okdUaomfvJ tkef;cGHUeJUawmh pdwfrcs&ao;bl;As}}

- 262 -

Page 263: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

]]tkef;cGHUajcu b,favmuf&SdovJAsm}}

]]cifAsmhvyfuD;u tckajy;wJUtwdkif; ajy;vQifawmh EdkifEdkifygw,f? EdkUayr,fh avmufpmudk

jzwfxm;cJUovdkawmh rjzwfEdkifaybl;? [dku uyfvdkufNyDqdkawmh cifAsmhaumifu azmufrSm

pdk;&w,f}}

]]usKyfaumifu 'D[m ajcukefr[kwfao;ygbl;}}

]][kwfyghrvm;Asm}}

]]vm vkdufcJU? usKyfjyr,f}}

uREkfyfonf udkodef;azudk awmvrf;odkUac:oGm;í vrf;c&D;ü uREkfyfu þ&Gmvrf;wGif

ajcukefpD;jyvdkufygu tkef;cGHU&SifodoGm;vQif aMu;wGefUoGm;rnfudk pdk;&drf&aMumif; ajymjy&m

udkodef;azvnf; oabmwlavonf/ vrf;ajzmifhaomwae&mokdU a&mufMuaomtcg

uREkfyfonf vyfuD;udk wacgufpD;jyvdkuf&m ZufowfvdkufaomtcgwGif udkodef;azcsOf;uyfí

uREkfyfvufudk qJGvIyf,if; ]]tom;usawmh cifAsm; usKyfxufomayw,fAsm}} [k vIdufvSJpGm

0efcHayonf/ (uREkfyftzkdU atmifyGJwckaywnf;/)

vyfuD;ESif htkef;cGH

udkodef;azjyefoGm;onfhaemuf uREkfyfonf vyfuD;udk xkH;pHtwdkif; ig;&ufwywf ]pD;vSJU}

csNrJwdkif;csaomfvnf; ajcwdk;atmif usifhzkdUrvdk? ocifESifhjrif; &if;ESD;rI rysufap&kHrQavmufom

avhusifhay;awmh\/ þtawmtwGif; tkef;cGH&SifxHodkUvnf; pum;qufrjywfap&atmif

wdkUíwkdUí ay;xm;\/ rbdef;bk&m;yJGrSm waygif;vwGif usif;yrnfjzpf&m ,ckrS wydkUwGJv

jzpfí wvrQ vdkayao;onf/ wydkUwGJv ukefcgeD;avmufü urf;eD&GmESifh ajcmufrdkifcefU

a0;onfh Muufwaumif&GmwGif tvIwck&Sdí uREkfyftm; zdwfxm;ojzifh jrif;ESifhoGm;&\/

uHtm;avsmfpGm a&TvD&dk;rS tkef;cGHonf urf;eDodkU acwÅa&mufvmonfwGif uREkfyf\

ausmif;om;wynfhjzpfaom bapmonf ¤if;jrif;udk iSm;pD;NyD; uREkfyfESifhtwl vdkufvm\/

tvSLwGif udkodef;azESifhvnf; qkHrdMuonf/ xdknae tvSLtNyD;wGif [dk&Gmonf&GmrS

jrif;aumif;rsm;onf &Gmvrf;ay:ü jrif; ]ovm;} Mu&m uREkfyfESifh udkodef;azwkdUrSm tBuHwck

&Sdí 0rf;omaeMu\/ tjcm;jrif;rsm; acgufwkHUacgufjyef ]ovm;} vsuf&SdpOf wynfhbapmonf

- 263 -

Page 264: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

tkef;cGHudkpD;vsuf 0ifíovm;av&m uREkfyfu vyfuD;ESifh aemufrSvdkufí prf;&mwGif

acsmifacsmifESifh EdkifEdkifonf[k tuJcwfEdkifavNyD/ bapmum; jrif;pD;orm;r[kwfonf rSef\/

okdU&mwGif vyfuD;onf tkef;cGHudk aemufuvdkufNyD; a&SUodkU ausmfwufoGm;Edkifaom ]ajc}

&Sdonf[k uRekfyf aumif;aumif;BuD; odcJU&avNyD/ (tvSLodkU toGm;tjyefc&D;wGif Murf;wrf;vS

aomaMumifh ajcrprf;cJUacs/) udkodef;azESifh uREkfyfwdkUrSm aocsmayguf awGUNyDqdkum

MunfEl;vsuf &SdMuav\/

rdwfaqGokH;a,muf

rbdef;bk&m;yJGrSm waygif;vjynfhavmufwGif usif;yrnfjzpf&m ¤if;vqef;avmufwGif

udk0ifharmfESifh udkodef;azwkdUonf urf;eD&GmodkU jrif;rsm;ESifh a&mufvmMu\/ udkodef;azü ol\

jrif;ESpfaumif ygvmonfhjyif udk0ifharmfüvnf; jrif;om;trdESpfaumif ygvm\/ udk0ifharmf

onf xD;csKdifhNrdKUtkyfBuD; (rrav;\cifyGef;) ajymif;a&TUoGm;&mwGif jrif;rom;trdudk 0,f,l

xm;vdkufNyD;vQif uREkfyfxHodkUydkUxm;&ef ,lvmcJUjcif;jzpfavonf/ ol\jrif;rBuD;rSm tkef;oif

[kac:í ]wmywf} yGJrsm;wGif oGif;bl;NyD; EdkifcJUbl;aomjrif;rBuD; jzpfavonf/ xdknOfhü

udk0ifharmfESifh udkodef;azwkdUonf uREkfyf\ausmif;ü wnf;cdkMuav&m taumuf0efaxmufESifh

taumufpma&;[lonfrSm &mxl;tm;jzifh tqifhtwef;uGmvSrf;aomfvnf; udk0ifharmf\ e*dk

0goemt& vufaxmuftrIxrf;rsm;ESifh ta&mw0if aewwfonfhtjyif uREkfyftm;

ESpfa,mufvkH;u cifrifaom oli,fcsif;wa,muf[lí oabmxm;MuonfESifh tm;vkH;

*kPf&nfwlrsm;ozG,f aysmfaysmfyg;yg; pm;pm;aomufaomuf qufqHMuavonf/ (xdktjyK

trlrsKd;aMumifhvnf; NrdKUtkyfuawmfrrav;u uREkfyfa&SUwGif udk0ifharmftm; Budrf;armif;bl;jcif;

jzpf\/) odkU&mwGif udkodef;azrlum; tuif;yg;aom vl&nfvnfwa,mufjzpfí ]ta&m0ifvQif

t&dkaowefwwfonf} qdkaom jrefrmpum;ykHtwdkif; tjypfwifavmufp&m trSm;rsKd;

ryg&Sdatmif owdxm;wwfoljzpfavonf/ vlokH;a,muf þwn pum;ajymvdkufMu&

onfrSm okH;ESpfavmuf aygif;oif;qufqHvdkuf&ouJUokdU ydkrdk&if;ESD;jcif; &SdoGm;Muavonf/

wcsdefü uREkfyfu vyfuD;ESifh a&TvDrStef;cGHwkdU wbufESifhwbuf csdefvsuf&Sdjcif;taMumif;?

[dkbufu uREkfyfudk,fwdkifpD;vQif ESpfav;ay;rnf[k pum;oHypfaeaMumif;? vyfuD;udkuREkfyf

avhusifhxm;ojzifh EdkifEdkif;pGmpD;EdkifNyDjzpfaMumif; ajymjyí udkodef;azuvnf; [kwfrSefaMumif;

axmufcHajymjyav&m udk0ifharmfvnf; tvGefpdwf0ifpm;í tm;ay;avonf/ udk0ifharmf

wa,muf cspfp&maumif;vdkufykHrSm aiGudkEdkifvdkaomaMumifhr[kwf? ol\oli,fcsif;wa,muf

emrnfwvkH;&rnfhtwGuf 0rf;omaomaMumifh tm;ay;tm;ajrSmufjyKjcif; jzpfavonf/

- 264 -

Page 265: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

rcHcsifaomowÅdjyrI

aemufwaeUnaeü uREkfyfwdkUonf jrif;rsm;udk ajcprf;Munfh&ef &Gmhjyif jrif;vrf;odkU

xkwfMu\/ ajcprf;vkdufjcif;rSm udkodef;az\ avmufpmESifh udk0ifharmf\ azmif;0wfrBuD;

tkef;oifwdkUjzpfavonf/ udk0ifharmfu ol\jrif;rBuD;udk udkodef;az\ emrnfBuD;aom

avmufpmESifh ,SOfMunfhvdkí udkodef;azuvnf; ol\avmufpmudk wmywfyGJrsm; Edkifbl;onfh

tkef;oifESifh ajcprf;csifvSonf/ avmufpmudk udkodef;azpD;rnfjzpf&m tkef;oifudk rnfoltm;

wif&rnfrod jzpfae\/ &Gmom;rsm;teufrS 'kef;jrif;pD;bl;ol r&Sd/ uREkfyfrSmvnf; ]tom;us}

avmufom pD;bl;oljzpfí a&Smifawmifawmif vkyfae\/ þwGif udk0ifharmfu ]]b,fhES,fvJAs

udkazodef;? cifAsm;u awmufwufajy;&wJU tom;usavmufom pD;0HUwmvm;? 'kef;ajy;awmh

cifAsm; aMumufovm;}} [k ar;vkduf&m uREkfyfonf vkHcsnfudkcRwfí vdkvdkr,fr,f cH0wf

cJUaom abmif;bDwdkudk jyifygawmhonf/ ,cifuwBudrf qifOD;uif;ay:ü vufvTwfpD;zdkU

ajympOfu azmfjycJUbl;onfhtwdkif; uREkfyfonf tjcm;rnfolajrSmufay;írQ vkyfrnf r[kwf

aomfvnf; udk0ifharmfwa,muftay:üum; owdÅdESifhywfoufí a<u;a[mif;qyfzkdU&Sd\/ þ

txJwGif udkodef;az&SdaeaomaMumifhvnf; omí owÅdjycsifao;\/ okdUjzpfí uREkfyfonf

jrif;rBuD;ay:okdU vTm;wufí jrif;vrf;ay:wGif udkodef;azESifhtwl ]wmpl} ygavawmhonf/

avmufpmESif htkef;oif

jrif;pD;orm;wkdUrnfonfrSm ]jrif;pdrf;} udk csufcsif;wcgwnf; pD;&dk;xkH;pHr&Sd/ pD;&rnfh jrif;

taMumif;udk od&atmif tenf;qkH;wacgufwavjzpfap armif;Munfh&pNrJjzpf\/ uREkfyfum;

tkef;oiftaMumif;udk bmrQrod? csufcsif;wufNyD; wmplrdvdkufavNyD/ uREkfyfonf rnfonfh

jrif;ay:üjzpfap ]zifNidrf} aomaMumifh vdrfhusrnfudkum; raMumuf? rawmfwq ],l} ajy;rnf

udkom pdk;&drfrdonf/ odkUaomf jrif;rBuD;rSm touftwef&ifhNyDjzpfí xdkavmuf r ]jrL;} wef&m

[k tuJcwf&onf/ jrif;vrf;ay:ü [dkbufonfbuf,SOfum udkodef;azESifhuREkfyfwdkU &yfvsuf

&SdpOf wa,mufa,mufu a&SUrS vufudkify0gjyvdkufojzifh uREkfyfonf vTwfvdkuf\/

udkodef;azrlum; avmufpmudk &kwfw&ufrvTwfyJ uREkfyfu vSnfhMunfhvdkufumrS vdkufvm\/

uREkfyfrSm avhusifhNyD;aom'kef;jrif;udk wcgrQrpD;bl;aomaMumifh yxrü tvdkufcufrnf

xifrdaomfvnf; xdkuJUokdUr[kwfyJ ykcufvTJouJUodkU ndwfueJ ndwfueJ &Sdatmif tvGef

nifompGmajy;wwfaom jrif;rBuD;jzpfonfESifh ZdrfESifhvkdufum udkodef;azudk vSnfhMunfhvdkuf

- 265 -

Page 266: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

\/ udkodef;azrlum; avmufpm\ausmay:wGif ukef;vsuf atmfívdkufvm\/ avmufpmonf

wcPxufwcP eD;íeD;í uyfvm\/ odkU&mwGif yef;wdkifrSm ayw&mcefUavmufom

uGmavawmh&um; avmufpm\OD;acgif;onf tkef;oif\tNrD;em;odkU ra&mufrD uREkfyf yef;0if

oGm;avNyD/

jrif;rBuD; ]Zufao} vdkufykHrSm yef;wdkifudkvGefí Zufowfawmhrnf[k uREkfyfu pdwful;vdkuf&kH

&Sdao;? jrif;rBuD;onf ajcav;bufvkH;udk a&SUokdUypfum awmifhxm;vkdufojzifh a&SmueJjzpfí

csufcsif;vkdyif &yfoGm;av&m taMumif;udkrodí [efjyifrxm;ESifhrdaom uREkfyfrSm uHaumif;í

jrif;vnfyif;ay:rS *Rrf;jyefNyD; a&SUodkUxdk;rusyJ &Sdygawmhonf/ ESpfaumifvkH; ZufowfNyD;í

jyefvSnfhvmMuaomtcg-

]]bmhaMumifh csefae&pfwmvJAs udkodef;az? y0gjzLjywm rjrifvdkUvm;}}

]]jrifygw,fAsm? usKyf twGufrSm;vdkUyg}}

]]b,fvdkrSm;wmvJAs}}

]]usKyfu jrif;rBuD;[m tusihfvJr&Sdbl;? tdkvJtdkNyDqdkNyD; txifao;rdw,f? 'gaMumifh

MunfhvdkUaumif;atmif cifAsm;udk a&SUuvTwfNyD; usKyfu rSDatmifvdkufjyzdkU pdwful;wmyJ? ckawmh

tkef;oifu tawmfajy;Edkifao;wmudk;As? vdkufvdkUudk rrSDawmhbl;}}

wmplaomae&modkU jyefa&mufMuí udk0ifharmfESifh awGUMuaomtcg udkodef;azu ol\trSm;udk

&Sif;jy&mwGif udk0ifharmfu-

]]cifAsm; *GuswJUvlyJAsm? usKyfu ajcukefatmifMunfhcsifwm rMunfhvdkuf&bl;? 'Dvdkqdk

wacgufxyfpD;jytkH;Asm}}

]]avmufpmuawmh ajy;Edkifygao;w,f? EdkUayr,fh tkef;oifu BuD;&SmygNyD 0efaxmufrif;}}

]]'Dvdkqdk vyfuD;eJU pD;Muprf;Asm}}

þwGif uREkfyfu uefUuGufaomtcg udk0ifharmfu-

]]bmjzpfovJAs? wcgwav 'kef;pD;wmeJUawmh ysufpD;roGm;Edkifygbl;Asm}}

- 266 -

Page 267: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

]]b,fhES,fvJ udkodef;az}}

]][dkudpöuvJ &Sdao;w,f 0efaxmufrif;}} [k ulíajymaomfvnf; ]]atmifr,f bmjzpfwwf

ovJAs? &ufta0;BuD; vdkao;wmyJ}}

uREkfyfonf udk0ifharmftaMumif;udk odNyD;jzpfí pdwfqdk;rcHcsifonfESifh ausmif;om;wa,muf

tm; vyfuD;udk ,lcJUap\/ a&mufvmaomtcg tkef;oifü wyfqifxm;onfh om;a&

ukef;ESD;udk jzKwfí vyfuD;odkU ajymif;qifay;\/ tkef;oif\ om;a&ukef;ESD;rSm Zufa&mukef;yg

topfjzpfavonf/

aoavmufaomjrif;yJG

þwcsDwGif uREkfyfu vyfuD;udkpD;í udkodef;azu ol\avmufpmESifh wmplMujyefavonf/

uREkfyfonf tkef;oifudkpD;&pOfu rprf;bl;aom ]jrif;pdrf;} vnf;jzpfonf? yxrOD;qkH;

'kef;pD;&jcif;vnf; jzpfonfqdkum awmfawmfwkefvIyfrdygonf/ udk0ifharmfudk rcHcsifíom

pD;&onf/ aiG50davmuf &zdkUtwGufrQqdkvQif pD;rdvdrfhrnfrxifyg/ vyfuD;udkpD;zkdUrlum;

'kwd,'kef;yGJ jzpfvmonfhjyif udk,fhjrif;udkudk,f pD;&jcif;jzpfonfqdkum (ajcysufoGm;rnf

pdk;jcif;rSwyg;) pdk;&drfwkefvIyfjcif; tvQif;r&SdcJUacs/ þum; uREkfyf\ trSm;wckaywnf;/

vufudkify0g jyvdkufonfESifhwNydKifeuf udkodef;azonf 'kef;roif&bl;onfh vyfuD;tm;vnf;

toufBuD;aom tkef;oifenf;wlyif txifrBuD;apumrl ol\avmufpmrSm wacgufajy;NyD;NyD

jzpfí aemufcsefrae&pfawmhyJ vyfuD;ESifhtwlwlyif vTwfav\/ odkUaomf pdwfxJurl

cyfayghaygh oabmxm;onfqdk\/ vyfuD;onf yxrü ]'kef;} ajy;&rnfrxifaomaMumifh

ajctef;wef;wef; jzpfaeao;\/ okdU&mwGif a&SUodkUwufajy;aom avmufpmudkjrifí uREkfyf

uvnf; Zufudk wGef;ay;vdkuf&mwGif olajy;csifwdkif; ajy;cGifh&ojzifh pdwfwkdif;us awGU&onfh

vu©PmESifh tm;ukefnSpfxkwfNyD; ajy;avawmhonf/ udkodef;azonf cyfat;at;vkyfae&mrS

avmufpmudkrSDvmaom vyfuD;udkjrif&í tHUtm;oifhNyD; ESifípD;av\/ xdktcg jrif;ESpfpD;

wdkUonf &ifabmifwef;ajy;vsuf&Sd&m 'kef;ajy;aeusjzpfaom avmufpmonf vyfuD;xuf

tvsm;wkdaomfvnf; wckefwckefwGif vyfuD;xuf tvSrf;us,f\/ vyfuD;rSmrl 'kef;

oifxm;jcif; r&SdaomaMumifh um;aeatmif rckefwwfaomfvnf; tvGefajcoGufatmif

ajy;&Sm\/ okdUjzpfí avmufpmu okH;ckefrQESifha&mufaom c&D;wmudk vyfuD;u av;ckefckefum

rSDatmifvdkuf&\/

- 267 -

Page 268: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

þwGif waumifum; ajcusJusJ waumifum; ajcoGufoGufjzifh udk,fhenf;ESifhudk,f wwfovdk

ajy;vsuf&SdMu&m OD;acgif;csif;nDvsuf&Sdí y&dowftzdkU tvGefMunfhíaumif;Muonfqdk\/

xdktcsdefwGif w&GmvkH;yif jrif;vrf;odkUxGufí MunfhaeMuavNyD/ 'kef;ajy;wwfaom

avmufpmESifh 'kef;roifbl;onfh vyfuD;wkdU xdkuJUodkU ]ajcNrdKif} vsuf&SdMujcif;rSm vyfuD;onf

vwfvwfqwfqwfjzpfí avmufpmrlum; tkef;oifESifh wyGJajy;xm;&kHomru (udkodef;azu

wrifayghawmhawmhpD;rIaMumifh) tm;oGefNyD; rSDatmifvdkuf&Sm&ojzifh ]zm;} vSaomaMumifh jzpfay

vdrfhrnf/ avmufpm\ausmay:rSvdkufaom udkodef;azurl þtaMumif;udkodaomfvnf;

'kef;jrif;tjzpfESifh emrnfBuD;vsuf&Sdaom ol\avmufpmudk ]ajc&dkif;} oufoufjzpfaom

vyfuD;u &ifabmifwef;vdkufvsuf &Sdjcif;aMumifh yGJMunfhy&dowftay:ü &SufonfESifh

avmufpmudk ajcukefatmifESifípD;av\/ ESifykHum; avmufpm\vnfyif;ay:rS a&SUokdU

ukef;um jrif;\em;&GufteD;odkUuyfvsuf toHukefaigufatmfvdkufav\/ þwGif tpGrf;ukef

ajy;vsuf&Sdaom avmufpmonf olUocif\toHudk vefUonfESifh eif;uvef ajy;vkduf&um;

vyfuD;\a&SUodkU vnfwudkif;rQ wufoGm;av\/ xdktcg uREkfyfonfvnf; olUenf;udk,lí

vyfuD;\vnfyif;ay:rS aU&SUodkUudkif;nGwfum em;&GufodkU yg;pyfESifhuyfvsuf ]]Budwfvdkufprf;

uG ighom;BuD; vyfuD;}} [k oHukef[pfí atmfvkdufav\/ vyfuD;onf wudk,fvkH;

wkefoGm;onf[k uREkfyf xifvdkufrdonf/ aemufwcPü ol\udk,fwGif &SdorQaomcGeftm;udk

wa&G;om;rusefatmif nSpfxkwfum ckefíxkd;vdkuf&m okH;ckefavmuftwGif;wGif avmufpmESifh

OD;acgif;csif;nDvsuf &Sdjyefavawmh\/ þwGif udkodef;azuvnf; atmf? uREkfyfuvnf;

]]vyfuD;uG? om;BuD;uG}} ponfjzifh tqufrjywf r&yfrem; ukef;íukef;í atmfav&m

vyfuD;\ajcaxmufrsm;rSm (ydkíus,fpGm rvSrf;wwf&Smaomfvnf;) ajcEIwfoGufvdkufykHrSm

ajrBuD;ay:ü csíem;awmhonfyif rxif&awmhyJ w0Jwnf; 0Jaeonfhjyif cGmoHrsm;rSmvnf;

tyfcsKyfpufuJUodkU tMum;rvyfoavmuf w&pyfjrnfvsuf&Sdav\/

avmufpmonf olUocifudkodef;azudk aMumuf&Smjcif;um; [kwfygvdrhfrnf/ odkU&mwGif

txl;wvnf avhusifhxm;onfh vyfuD;u uREkfyfudk aMumuf&SmvdkufykHESifh rEIdif;,SOfEdkifacs/

ajy;vdkufykHrSm wu,fyif 0Dac:vsuf&Sd\/ vyfuD;\tajy;onf ,cifpD;cJUonfh tkef;oif\

tajy;xuf jrefvSonfum; rxif/ odkU&mwGif tm;pdkufvdkufykHrSmum; xif&Sm;pGmodEdkif\/

uREkfyfonf vyfuD;\ausmay:ü ukef;vsufvdkufygvmpOf ol\ tm;pdkufvGefjcif;udk od&í

[wfxkd;vJoGm;acsrnfavm[líyif pdk;&drfrd\/ aiGavmif;wef;oufouf NydKifjcif;jzpfcJUvQif

xdktcsdefwGif uREkfyfonf vyfuD;udk rESifyJxm;vdkufawmhrnfjzpf\/ ,ckrSm (aiGxuf

ta&;BuD;onf) rdwfaqGcsif; NydKifqdkifrIjzpfav&um; (What Vanity;) ]]Budwfvkdufprf;

om;BuD;a&U? vyfuD;uGaemf? Budwfvdkufprf;uG}} [k nmoHay;ívdkufav\/ uREkfyf\yg;pyfrS

- 268 -

Page 269: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

jznf;nSif;aomtoHrsKd;udkom Mum;aeusjzpfaom vyfuD;rSm ol\em;odkUuyfí uREkfyf\

atmfoHudk Mum;&jcif;aMumifh vefUNyD; &l;oGm;avoavm[k aemifwGif uREkfyfpOf;pm;rd\/

avmufpmvnf; ajcvSrf;usJBuD;ESifh vkduf&Smyg\/ odkU&mwGif ajrBuD;ü ajcrcs0HUouJUodkU

aoG;&l;aoG;wef; ajy;vsuf&Sdaom vyfuD;udkrl rrSDEdkif&SmawmhyJ udk,fwydkif;avmufjywfNyD;

yef;0ifoGm;Muavonf/ yef;wdkifodkUa&mufMuaomtcg avmufpmrlum; jAwfqdk &yfae&pfcJU

avNyD/

uREkfyfonf ukef;vsufvdkufcJU&mrS rwfrwfxdkifvdkufí vyfuD;udk Zufowfvdkufaomtcg

OD;acgif;vIyfoGm;&kHrSwyg; tenf;i,frQ t&SdefravQmhyJ ajy;NrJwdkif; ajy;vsuf&Sd\/ jrif;vrf;

qkH;NyD;onfhaemuf vrf;onf jrpfbufodkU csKd;auGUoGm;av&m vyfuD;onf ¤if;vrf;twdkif;

pGyfíajy;vsuf&Sd\/ cufacsNyD/ uREkfyfum; wu,faMumufvmcJUavNyD/ þwGif uREkfyfonf

eif;uGif;udk ajcuefvsuf Zufudk tm;ukefqGJvkduf\/ OD;acgif;om tenf;i,fvIyfoGm;í

t&Sdefum; vkH;0ravQmhacs/

rnfodkUjyK&rnfenf;/ a&SUodkUarQmfMunfhvdkufaomf vrf;onf jrpfurf;yg;odkU wnfhwnfhBuD;

OD;wdkufoGm;í xdkrSwzef vuf,mbufodkUcsKd;NyD;vQif urf;yg;udkarQmum azmufvkyfxm;jcif;udk

jrif&\/ ¤if;vrf;ay:ü opfwdkufaomuRJvSnf;rsm; armif;ESifvmwwfjcif;udkvnf; owd&í

uRJvSnf;ESifh0ifwdkufNyD; uRJOD;csKday:wGif uREkfyf tlaygufNyD; wef;vef;BuD;jzpfaernfudkvnf;

jrifrd\/ þwGif uREkfyf tBuHwck&vmonf/ jrpfurf;yg;onf xdkae&mü a&pm;xm;onfjzpfí

ay 70cefU rwfapmufvsuf&Sd&m jrif;onf urf;yg;okdUa&mufcgeD;wGif vuf,mbufodkU vrf;

twdkif; csKd;auGUajy;&ef [efjyifjcif;udk uREkfyfodvdkufonfESifhwNydKufeuf vuf0Jbuf

ZufBudK;udk qJGum ol\OD;acgif;udk jrpfurf;yg;ESifh wnfhwnfhBuD; wkdufay;xm;vdkuf\/

uREkfyf\tBuHum; &yfvQif&yf? r&yfvQif jrpfxJodkU vla&mjrif;yg xdk;usap[lonfyif

jzpfonf/

]erdwf}xifvmjcif;ayavm

(þae&mü uREkfyf\rsufpdxJü zswfueJay:vmonfh udk,fawGUtjcif;t&mwckudk azmfjy&

ygOD;rnf/ uREkfyfi,fpOfu rdcifESifhtwl rwÅ&modkU avSESifhoGm;Muí &Gmw&GmteD;odkU

a&mufaomtcg vlwa,mufonf a&Twacsmif;ajrmif;abmifwGif jrif;pdkif;vsuf&Sdonfudk

jrif&\/ jrif;onf tom;usajy;&mrS ],l}oGm;í 'kef;ajy;NyD;vQif wHwm;wckodkU

- 269 -

Page 270: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

a&mufonfwGif acsmif;udk ¤if;wHwm;rS jzwful;ajy;\/ wHwm;tv,fodkU a&mufaomtcgwGif

jrif;onf rnfodkUrQ 0rfeifray;yJ cg;avmufjrifhaom wHwm;vuf,rf;udk ckefausmfum

acsmif;xJodkU ckefcsvdkufojzifh jrif;a&mvlyg xdk;usoGm;jcif;udk jrif&bl;avonf/ tawmf

rdkufaom jrif;aywum;/ wHwm;atmufü tjcm;avSvnf;r&Sd? uREkfyfwkdU\avSrSmvnf;

tawmfuGma0;í awmfygao;\/ jrif;a&mvlyg bmrSrjzpf? wuGJpDjzpfí ukef;ay:odkU wufoGm;

Muonf/

]oHacsmif;wkdUzat}

vyfuD;onf jrpfurf;yg;ESifh jrif;ESpfjyefavmuftuGmwGif uREkfyfu wnfhwnfhBuD; OD;wnf

ay;vkdufaomtcgwGif uREkfyf\pdwfxJü &yfrvm;? ckefcsrvm; [laomar;cGef;onf ay:vsuf

&Sd\/ vyfuD;onf txufygjrif;uJUodkU rdkufonfr[kwfacs/ vuf,mbufodkU csKd;ajy;zkdU

tcGifhr&rSef;udk odonfESifhwNydKifeuf jrpfurf;yg;apmufrS xdk;usrnfhtEÅ&m,fudk tvGef

aMumuf&Smonfhvu©PmESifh wudk,fvkH; qwfueJwkefoGm;í jrif;rBuD;tkef;oif vkyfonfh

twdkif; ajcav;acsmif;udk a&SUodkUypfum ajrBuD;udk taotvJ uefxm;NyD; atmufodkU

zifxdkifcsvdkufav\/ aemufwcPü uREkfyf\ajcaxmufrsm;onf ajrBuD;ESifh xdvsuf&Sdonf

jzpfí uREkfyfonf eif;uGif;rS ajcaxmufrsm;udkxkwfum jrif;ay:rSqif;NyD; jzpfaeawmh\/

tajctaeudk uREkfyf Munfhvdkufaomtcg jrpfurf;yg;apmufBuD;xdyfwGif uREkfyfonf

vyfuD;\ZufBudK;udkudkifum jrpfbufodkUrsufESmrlvsuf &yfaeavawmhonf/ vyfuD;um;

wudk,fvkH; wqwfqwfwkefvsuf&Sd&m uREkfyfrlum; txl;ojzifh &ifxJuwkefvSonf/ xdkcPü

udkodef;azonf avmufpmESifh a&mufvmav&m uREkfyfwkdU\tajctaeudk jrifojzifh

jrif;ay:rSqif;í uREkfyf\vufudk vIyf,rf;avonf/ (udkodef;azrSm c&pf,efwa,mufjzpfí

ol\trlt&mrsm;rSm wcgw&H AdkvfqefvSonf/)

]]uHaumif;vdkUygvm;Asm? cifAsm;...}}

]]rajymeJUawmh q&ma&? ckawmif &ifckefwkef; &Sdao;w,fAsKdU? 'gxuf udkodef;az [dk'if;

ygao;vm;AsKdU}}

]]b&ef'Dvm;? ygygw,f? usKyfvJ owd&ygw,f}}

- 270 -

Page 271: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

(þrQavmuftuif;yg;aom rdwfaqGwOD;udk uREkfyfonf tb,frSm rcifrifyJ aeEdkifyg

rnfenf;/)

þum; udk0ifharmfwnf;

uREkfyfonf wkefvsufyif&Sd&Smao;onfh vyfuD;tm; yGwfoyfacsmharmhumjzifh jznf;nSif;pGm

pum;ajymNyD;rS wufpD;í udk0ifharmfxHodkU wjznf;jznf; vmcJUMuav\/ tdrfodkUa&mufvQif

a&mufcsif; tvkdufodaom udkodef;azonf b&ef'DwcGufudkiJUí a&ra&myJ uREkfyftm;

ay;ojzifh armfhcsvdkufNyD;rS uREkfyf ajzmifhwef;pGm pum;ajymEdkifygawmhonf/

wu,fowÅdaumif;aom vlrsm;onf þodkUaom tawGUtBuKHrsm;wGif b,fuJUodkU &SdMurnf

rqdkEdkif? wu,fhowÅdr[kwfyJ pGefUNyD;&J&aom uREkfyftzdkUrSm tjzpftysufudk jyefawG;rdwdkif;

tlwkefonf;wkef &SdvSygawmhonf/ okdUaomf vkyfrdwmrSm;avjcif;[k udk,fhudk,fudk

tjypfwifaom 0goemr&Sd/ raoraysmuf (tenf;qkH; rusKd;ryJU) vGwfajrmufvmcJU&NyD

jzpfaomaMumifh BuKHawGUcJU&orQonf ]tjrwf} [lí oabmydkufrdygonf/ uREkfyfu tptqkH;

tao;pdwfjyefajymí jrpfurf;yg;apmufteD;ü uREkfyf\ ab;tEÅ&m,ftaMumif;udk Mum;&onf

wGif udk0ifharmfonf wqdwfuav;rQom rsufESmxm;ajymif;oGm;vdkufNyD;aemuf ][m; [m;

[m; [m;} ESifh 0rf;omvSonfhES,f &,farmav\/ udkodef;azESifh uREkfyfwdkUrlum; wa,muf\

rsufESmudk wa,mufMunfhum ]þum; udk0ifharmfaywnf;} [k pdwfxJu rSwfcsufcsrdMu

av\/ xdkUaemuf udkodef;azESifh uREkfyfrSm avmufpmESifh vyfuD;udk pD;Muonfh jrif;yGJ

taMumif;udk tjyeftvSefajymí pum;rukefEdkifatmif &Sdygawmhonf/ udkodef;azu olpD;bl;cJU

orQaom 'kef;yGJrsm;teufwGif pdwft0ifpm;qkH;jzpfaMumif; tm;&yg;& 0efcHav&m uREkfyf

tzdkUrlum; ajymzG,f&mr&Sdawmhacs/ xdkcPü jrif;rsm;udk ukef;jzKwfNyD;Muaom wynfhrsm;onf

vyfuD;wGifwyfxm;onfh (udk0ifharmf\) om;a&ZufBudK;opfudk ,lvmí uREkfyfwdkUtm;

jyav\/ oa&ZufBudK;opfrSm jrif;\yg;pyfteD;&Sd ESpfae&mwGif tjcm;ae&mrsm;rSmuJUokdU

r[kwfawmhyJ t&G,fw0ufcefUwdkifatmif ao;odrfvsuf&Sdjcif;udk awGUMu&av\/ udkodef;az

u-

]]atmifr,fav; vl[JU? qJGvJ qGJEdkifygayhAsm? cifAsm;udk usKyfu Avawmh rNydKif0HUbl;AsKdU?

om;a&ZufBudK;topfBuD;udk odrf0ifoGm;wmygyJvm;? 'gavmufqGJwmawmif r&yfbl;qdkawmh

cifAsmhaumifu Zufudk oGm;eJUudkufNyD; ],l} ajy;awmhwmudk;As? cifAsm; uHaumif;vdkUAsKdU?

- 271 -

Page 272: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

jrpfurf;yg;eJUrawGUvQif b,fxdatmif,lajy;NyD; cifAsm; bmeJUwdkufusr,f rodbl;}} [k

ajymav\/

uREkfyf jyefíawG;vdkufaomtcg jrif;vrf;qkH;NyD; vSnf;vrf;ay:odkU ta&mufwGif aMumuftm;

vefUtm;ESifh eif;uGif;udkajcuefNyD; (eif;uef) qGJvdkufpOfu jzpf&ayrnf/ uHaumif;íom

rao&aomfvnf; udk0ifharmfESifh udkodef;azwkdUu uREkfyf\ um,Av (vufarmif;tm;) udk

csD;usL;Mujcif;onf *kPf,lp&mwck[k oabmxm;cJUrdygao;onf/

vyfuD;ysufavNyD

xdknOfhü uREkfyfodkUokH;a,mufonf naeydkif;u jrif;pD;jcif;taMumif;udk qufvufíajymMupOf

udkodef;azonf vyfuD;\ajcpGrf;udk csD;rGrf;,if; ]]aeprf;ygOD;As? cifAsm;u olUem;em;uyfNyD;

ukef;atmfwm b,fu&wJUenf;vJAs}}

]]cifAsm;vkyfwmjrifvdkU usKyfvdkufvkyfwmyJ? vyfuD;u usKyfudk odyfem;axmifw,fAs? usKyfu

wrif avhusifhxm;wm}}

¤if;aemuf uREkfyfonf vyfuD;tm; wdwfwqdwf avhusifhxm;ykHtaMumif;udk olwkdUESpfa,muf

tm; tao;pdwf zGifh[ajymjy&mwGif udkodef;azu-

]]armifrif;BuD;om;u 'ghaMumifh olUjrif;udk 'gavmufEdkifaewmudk;As? usKyfu jrif;pD;

aumif;vSacsuvm;vdkU atmufarhaewm? vufpowfawmh pdwfynmeJU Budwfoifxm;wmudk;}}

]]oifxm;wmawmif ,lajy;wmudkawmh rwwfEdkifbl; q&ma&U}}

]]aMomf-[kwfw,f 'Dvdkqdk usKyfwck pdk;&drfw,fAsKdU}}

]]b,fvdk pdk;&drfwmvJAs}}

]]cifAsm;jrif; ysufoGm;NyDxifw,f}}

- 272 -

Page 273: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

]]usKyfvJ pdk;&drfwmyJ? acsmhoifxm;&mu acsmufNyD;pD;vdkufvdkU vefUNyD; ajy;csifwdkif;

ajy;vdkuf&w,f qdkuwnf;u usKyfMoZmawmh ysufoGm;NyDxifw,f}}

]]jzpfEdkifw,fAs? 'Dvdkqdk tkef;cGHUeJUpD;zdkU cyfMuyfMuyfyJAsKdU}}

þwGif udk0ifharmfrSm olcdkif;í pD;&jcif;jzpfonfESifh olUwm0efruif;[kqdkum vyfuD;udk

prf;Munfhcsifjyefonf/ odkUjzpfí ¤if;wkdUESpfa,mufonf eufjzefwGif urf;eDrS xGufMuzdkU

jzpfaomfvnf; w&ufydkíaeNyD; vyfuD;udkprf;MunfhzdkU qkH;jzwfMuav\/

aemufwaeUnaeü uREkfyfwdkUonf vyfuD;ESifh jrif;rBuD;tkef;oifwkdUudk &Gmhjyifjrif;vrf;odkU

xkwfí tom;us prf;MunfhMu\/ tkef;oifrSm tom;usvnf; aumif;aumif;ajy;wwfí

wmywfwGif 'kef;yGJoGif;onfwGifrS tom;usudk jzwfxm;vdkufjcif;jzpfonf/ udkodef;azu

tkef;oifudkpD;í uREkfyfu vyfuD;ESifh jrif;vrf;wGif wmplMunfhMu&m cyfjznf;jznf; (vrf;'dk;)

prf;Munfh&müyif vyfuD;onf uREkfyf\pum;udk em;raxmifawmhaMumif; od&avNyD/

udk0ifharmfu wdkufwGef;í ]zGifh} pD;vdkuf&mwGif vyfuD;onf jrif;rBuD; csOf;uyfjcif;udkyif

rcHcsifawmhyJ w ]ql} wnf; qlvsuf&Sd\/ ]]jznf;jznf;uG,fh ighom;&JU? vluav; vyfuD;}}

ponfjzifh uREkfyf\ acsmharmhpum;rsm;onf tcsnf;ESD;yif &Sdawmhonf/ xdkUaemuf udkodef;az

wufpD;&m xl;rjcm;em;yifjzpfae\/ uREkfyfxufvnf; raumif;? uREkfyfxufvnf; rnHUacs/

vaygif;twefMumatmif tyifyef;cHí vyfuD;tay:ü xlaxmifcJUonfh MoZmtmPmwkdUonf

wcgwnf; usqkH;oGm;cJUavNyD/ uREkfyf pdwfrcsrf;omvdkufykHrSm [efraqmifEdkifyJ rsufESm

nId;i,fvsuf &Sdawmh\/ udk0ifharmfonf xdktjcif;t&mudk jrifí tm;emykH&onf/ tkef;oif\

tom;usajconf usJusJBuD;&Sdí avmufpm\ajcxuf omrnfudk cefUrSef;EdkifMu\/ vyfuD;udk

uREkfyf Edkifeif;atmifpD;EdkifpOfu tkef;oifESifh tom;us ajccsif; prf;rMunfhvkduf&jcif;twGuf

0rf;enf;pGmESifhyif jrif;rsm;udk odrf;vdkufMu&av\/

udk0ifharmf0rf;enf;jcif;

xdknOfhü udk0ifharmfu rbdef;bk&m;yJG &ufowÅwywfausmfvdkao;í tcsdef&SdaomaMumifh

vyfuD;ESifh tkef;cGHwkdU pD;zdkUudpöudk pum;rjzwfvdkufao;zkdU taMumif;? oluyif aiG50d &IH;csif&IH;

pdkufxkwfí avmif;rnfjzpfaMumif; ajymygonf/ xdktcg uREkfyfu þjrif;ESpfaumif NydKifyJGü

avmif;aMu;onf y"mer[kwf? jrif;\*kPfESifh jrif;&Sif\*kPfom y"mejzpfaMumif;?

avmif;aMu;qwlESifh pD;Muaom jrif;yGJjzpfcJUvQif &IH;onfjzpfap? Ekdifonfjzpfap ta&;rBuD;vS

- 273 -

Page 274: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

aMumif;? ,ckrSm [dkbufu avmif;aMu;ESpfav;ay;NyD; pD;MurnfhyJG jzpfaomaMumifh þbufrS

Edkifvdkuf&vQif tvGefw&m vla&;omoGm;oavmuf þbufrS &IH;vdkuf&vQif ]]'D ausmif;

q&mu bmem;rvnf nmem;rvnfeJU olwyg;ESyfcswdkif; cH&wJUvlwa,mufyJ? 'Djrif;eJU

'Djrif;udk ESpfav;rubl; q,fav;awmif ay;0HUao;&JU? olUjrif;rSol EdkifEdkifeif;eif;

rpD;wwfyJeJU NydKifyGJxJ 0ifcsifygayhAsm? tHUMoyg&JU? bm&JU nm&JU}} ESifh &IHUrJUuJU&JUMurnfh

taMumif; ajymjyav\/ udk0ifharmfonf ol\0goemtwkdif; ZGwfvkyfcsifao;aomfvnf;

udkodef;azu0ifí ]]udkazodef;ajymwmrSefw,f 0efaxmufrif;}} [k axmufcHawmhrS vufavQmh

vdkufavonf/ odkUESifh vyfuD;tm; tyef;cHNyD; arQmfvifhcsufBuD;wcGJom;ESifh avhusifhay;

cJU&jcif;rsm;rSm eD;uyfumrS ]cJavorQ oJa&us} jzpf&ygawmhonf/ bk&m;yJGeD;í [dkwbufu

toHypfaompum;rsm;udk uREkfyf em;rMum;csifjyKí aevdkuf&ygawmhonf/ (uRekfyf\

woufwmü pHa'0DESifh vGJ&jcif;? ol&d,wdkufrS txkwfcH&jcif;ESifh vyfuD;\ udpöwdkUrSm tcH&

cuf&mü ydefromvdefrom &Sdygawmhonf/)

udk0ifh farmfESif hcJ G&jcif;

vyfuD;udk wzefavhusifh&ef rjzpfEdkifaMumif; awGU&aomtcg uREkfyfrSm urf;eD&GmwGif

ausmif;q&mvkyf&jcif;udk NiD;aiGUpjyKvmcJUavNyD/ þtawmtwGif; udk0ifharmfrSmvnf;

jrawmifrS awmifwGif;BuD;odkU ajymif;a&TU&eftrdefU a&mufvmcJUavNyD/ oGm;cgeD;ü udk0ifharmf

onf uREkfyfxHodkU EIwfquf&efvmí rnfonfhenf;ESifhrqdk þ&Gmü okH;ESpfaphatmifaezdkU

wdkufwGef;av&m uREkfyfuvnf; oabmwlvkdufygonf/ xdktcsdefü uREkfyfu urf;eD&GmokdU

a&mufonfrSm ESpfESpfjynfhcJUavNyD/ a&S;a[mif;aESmif;jzpfrsm;taMumif;udk ajymvsuf&SdMupOf

udk0ifharmfonf rpdk;tm; ajcovkH;udkvSefjyí 7wef;ü&SdMupOf uREkfyfu cJwHESifhxkd;bl;onfh

trm&Gwfwckjzpfonf[k ajymjyav\/ uREkfyfonf xdktaMumif;udk vkH;0arhaeojzifh

olajymawmhrS owd&vmygonf/ jzpfysufykHrSm waeUoü uRekfyfonf *syefydk;tusFD topf

uav;ESifh ausmif;wufí twef;xJü olUa&SUrSxkdif&onfwGif uREkfyf\ tusDFvnfukyfay:odkU

rifpufuav;rsm; cs\/ uREkfyfonf udk0ifharmfwkdU\ tzGJUawmifhjcif;udk rodao;onfh

ausmif;om;opfjzpfí olUudk raMumufao;yJ aemufodkU zswfueJvSnfhum ol\ajcovkH;udk

cJwHESifh pGyfueJ xkd;vdkufrdonf/ þtwGufaMumifh udk0ifharmfwkdU om;csif;av;a,mufwkdUonf

uREkfyfudk 0dkif;íESdrfMuav&m waumif<uufjzpfaom uREkfyfrSm wavQmufvkH; tnHUcHcJU&

avonf/ rpdk;a&SUwGif udk0ifharmfu trm&Gwf&ykHudk ajymjyaomfvnf; uRekfyfurl Zmwfa[mif;

udk rvSefawmhyg/ qifOD;uif;xufü vnf;aumif;? 'kef;jrif;pD;jcif;ü vnf;aumif; udk0ifharmf

tm; uREkfyf owÅdjycJUjcif;rsm;rSm xdktaMumif;rsm;aMumifh jzpfygonf/ cGJcgeD;ü 0rf;enf;jcif;udk

- 274 -

Page 275: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

jycJvSí tjcm;vlrsm;\'ku©wGif w[m;[m;&,farmwwfaom udk0ifharmfonf nId;i,faom

rsufESmxm; azmfjyjcif;udk þwBudrf jrifvdkuf&bl;ygonf/

cPcPawGUMujcif;

uREkfyfonf tvkyfwckü NiD;aiGUvmonfqdkvQif ¤if;tvkyfudk pGefUvTwfcsifaom qE´onf

waeUwjcm; jyif;xefvmwwfonfh 0goem&Sd\/ udk0ifharmf ajymif;a&TUoGm;aomtcg

udkodef;azonf uREkfyf\pdwfudk &dyfrdí (q,frdkifcefUa0;onfh) ol\ tif;&GmokdU rMumcP

aysmfyGJpm;zdwfonfESifh uREkfyfvnf; jrif;ESifh aeUcsif;jyefoGm;avh&Sd\/ opfukefonfrsm;onf

taumufpma&;BuD;jzpfaom udkodef;aztm; w&kwf[dkw,f (acgufqGJzdk) wGif cPcP

0wfjyKavh&SdMu&m uREkfyftm; naeapmif;rS zdwfac:aomfvnf; jrif;aumif;&Sdoljzpfí aeUcsif;

jyef oGm;jzpfatmif oGm;vdkufao;\/ uREkfyf\ 0goemwckrSm &if;ESD;aomrdwfaqG jzpfvmol

wa,muftm; pmzwfcsifatmif zsm;a,mif;jcif; wkdufwGef;jcif; jyKvkyfavh&Sd\/

udkodef;azrSm (c&pf,efwa,muf jzpfonfhtavsmuf) t*Fvdyf0w¦Kuav;rsm; tenf;i,f

zwfavh&Sd&m uREkfyfESifhqkHrdwkdif; pmtkyfrsm;rsm;zwfatmif wkdufwGef;jcif;aMumifh pmzwf0goem

wkd;wufvsuf&SdavNyD/ tif;&Gm&Sd w&kwf[dkw,fxJü aysmfyGJpm;Muonfhtcgwkdif; udkodef;azESifh

ol\ ]wum} opfukefonfrsm;tm; t*FvdyfykHjyif0w¦Krsm;jzifh azsmfajzavh&Sd&m udkodef;azonf

zwfoifhzwfxkdufaom t*Fvdyfpmtkyfpm&if;udk uREkfyfxHrSawmif;,lí rSmvnf;rSm zwfvnf;

zwfavonf/ odkUESifholonf pma&;tqifhtwef; trIxrf;rsm;teufwGif t*Fvdyfvdk tawmf

uav; a&;wwfcRwfwwfolwa,muf jzpfvm\/ uREkfyfrSmvnf; olUxHrS pmtkyf tawmf

rsm;rsm; iSm;zwf&onfESifh ESpfOD;ESpf0 tusKd;&SdMuygonf/ udkodef;aztzdkUrSm opfawm0efxH

tpD&ifcHpmrsm;wGif ta&;tom; wkd;wufvmonfjzpfí aemifü awmtkyfBuD;tjzpfodkU

wkd;wufcefUxm;cH&jcif;wGif taMumif;w&yfjzpfonf[k 0efcHajymqdkayonf/

vlonfonf[k pGyfpJ GcH&jcif;

udkodef;azwa,muf &Sdaejcif;aMumifh uREkfyftzdkU azsmfajzrIwck jzpfaomfvnf; urf;eD&Gmü

uREkfyf NiD;aiGUjcif;um; wjznf;jznf; wkd;wufvsuf&Sd\/ þwGif tysif;ajzzdkU tcGifhtvrf;wck

jzpfay:vm\/ waeUoü qifacgif; (bDbDwDpDukrÜPDrS qifrsm;ESifh qifOD;pD;rsm;udk tkyfcsKyf

- 275 -

Page 276: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

&ol) udk&Srf;jzLESifh pum;pyfrdMu&mwGif uREkfyf tvGef0goemygonfh ]okH;ykHzJ} taMumif;

ajymjyí tpDtpOfjyKvkyfMu\/ ¤if;&Gm&Sd vuform;q&mwa,mufESifh udk&Srf;jzLwdkUonf

0goemtkd;rsm; jzpfMuav&m uREkfyf\tdrfwGif okH;ykH&dkufzdkU oabmxlMu\/ uREkfyf\ausmif;rSm

OykofaeUwGif ydwfonfjzpfí tzdwfaeUnwGif pwifupm;Mu\/ aMu;rSm rrsm;vS? ]wzl} rS

wyJjzpf\/ upm;rdMuonfqdkvQifyif okH;a,mufvkH;onf 0goemtdk;rsm;jzpfMuí tvGef

zifNrJNyD; tvGef ]ay} aomvlrsm;jzpfaMumif; odMu&avNyD/ tzdwfaeUn 8em&DavmufrS pí

xdkifMu&m eufjzef OykofaeUwaeUvkH;ESifh ¤if;noef;acgifausmfxdatmif xkdifMuavonf/

'kwd,nodkU a&mufaomtcg tvGeftdyfcsifMuNyDjzpfaomfvnf; uREkfyfu oHy&moD;oeyf?

o&ufoD;ukvm;w,f? vufzuf&nfMurf; ponfwkdUjzifh {nfhcH\/ eHeufpmESifh npm xrif;

[if;twGufvnf; uREkfyfu wm0ef,l\/ uREkfyfwkdUupm;csdefrSm em&Daygif;okH;q,fcefU&dSí

xrif;pm;aom tcdkuftwefUrSwyg; tem;r&Sdacs/

xdktcsdeftwGif; t&IH;tEdkifrSm okH;av;usyfxufrydkacs/ vufcsif;cyfnDnD&Sd&mwGif (okH;ykH

okH;vSnfh qdkaompum;t&) zJaumif;jcif; raumif;jcif;rSm wvSnhfpD jzpfwwfaomaMumifh

rnfolrQ epfemavmufatmif r&IH;acs/ þwywf&IH;vQifvnf; aemufwywfwGif jyefí Edkifonf

u rsm;avonf/ þvlokH;a,muf wlnDMuaom tcsufwckonfum; OykofaeUnoef;acgif

rwdkifrcsif; wOD;wa,mufurQ awmfygpdkUrajym? anmif;vSonfrNiD;? wnDwnGwfwnf; ]ay}

Mujcif;yif jzpfavonf/ qifacgif; udk&Srf;jzLrSm 'lvma&m*g&Sdonf[k ajymMu\/ þenf;tm;

jzifh Oykofywfwkdif; em&D 30cefU wavQmufwnf;xdkifMuí q,fywfcefU&Sdaomtcg udk&Srf;jzL

rusef;rrmjzpf&mrS emvefrxl&SmawmhyJ uG,fvGef&Smavawmhonf/ urf;eD&Gmom;rsm;url

qifacgif; udk&Srf;jzLudk ausmif;q&m (uREkfyf) owfoGm;onf[k ajymprSwf jyK&pfMuav

awmhonf/

qifESif hawmvnfjcif;

wnaewGif udkodef;aza&mufvmí olBuD;udknSif;ESifh ]awmvnf} zkdU wdkifyifMu\/ urf;eD&Gm

olBuD; udknSif;rSm uREkfyf\ausmif; wnfaxmifonfh opfukefonfokH;OD;teufwGif wOD;jzpfí

uREkfyfwkdUvlpkESifh pm;abmfaomufbufwa,mufvnf; jzpfavonf/ xkd&ufü bDbDwDpD

ukrÜPDrS qifrsm;onf urf;eD&GmokdU a&mufvsuf&SdMu&m olBuD;onf qifOD;pD;rsm;ESifh

awmvnfzdkU tpDtpOfvkyfí udkodef;azuvnf; oabmwlavonf/ olwkdU\tpDtpOfrSm

aemufwaeUnaewGif qifESpfpD;ESifh ]awmeif;} Muí udkodef;azESifh olBuD;wkdUu aoewf

- 276 -

Page 277: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

wvufpDESifh qifay:rSvdkufygMu&ef jzpfavonf/ uRekfyftm;vnf; vkdufOD;rnfavm[k

ar;Mu&m tqef;topfqdkvQif vufrvTwfcsifonfh uREkfyfuvnf; vdkufzdkUoabmwlav\/

okdU&mwGif aemufwaeUnaeürl qifESpfpD;ajymxm;onfhteuf wpD;rtm;vyfí wpD;om

&awmhonf/ qifOD;pD;u a&SUrSxdkifí olBuD;ESifhudkodef;azwkdUu uwDay:ü aoewfudk,fpDESifh

xdkifvdkufMuaomtcg uREkfyftzdkU ae&mtcuftcJjzpfae\/ uwDay:wGif okH;a,mufxdkifzdkU

xdkifavmufonf/ okdUaomf aoewfypfzdkU uwfoD;uwfoyf jzpfaevdrfhrnf/ aemufqkH;

pDrHudef;rSm uwDay:wGif okH;a,muftwl xdkifoGm;Muí awmxJü aoewfypf&rnfhae&modkU

a&mufaomtcg uREkfyfu uwDay:rSqif;NyD; qifaemufNrD;ü xdkifwwfvQifum; jzpfEdkifonf/

qifaemufNrD;ü xdkif&efrSm vG,fulvSonfr[kwfjcif;udk uREkfyfodaomfvnf; topftqef;

BuKHawGUcsifvSaom uRekfyftzkdU&mü vdkuf&rnfqdkNyD;rS csefrae&pfcsifonfESifh jzpfatmif

vkdufrnfqdkum vkdufvmcJU\/ &GmrSxGufMuaomtcg uwDay:wGif okH;a,mufxdkif&\/

(qifpD;bl;aom uREkfyftzkdUü) tpGef;tzsm;usaomfvnf; udpör&SdvS/ okdU&mwGif om;aumif

&Sm&rnfhae&modkU a&mufMuí uwDay:rSqif;NyD; aemufNrD;pGef;wGif xdkif&aomtcgürl udpö

&SdawmhrnfrSm enf;enf;omvdkawmhonf/

uREkfyfwdkUonf udkif;awmBuD;wckodkU a&mufMuaomtcg ¤if;udkif;awmxJwGif om;aumif

&SmMu&rnfjzpfí udkodef;azESifh olBuD;udknSif;wkdUtm; aoewfudk,fpDESifh acsmifcsdpGm tvkyf

vkyfEdkifapjcif;iSm (rlvtpDtpOftwdkif;) uwDay:rSqif;NyD; aemufNrD;pGef;rS xdkif&av\/ uREkfyf

xdkif&onfrSm nDnmaom rsufESmjyifr[kwf/ qif\wifyg;pGef;jzpfí wbufapmif;BuD;

&Sdaeojzifh tawmfcJ,Of;vSay&m\/ qif\aemufNrD;ü tkef;qHBudK;wacsmif; odkif;xm;ojzifh

¤if;udktm;jyKum cufcJpGm vkduf&avonf/ ae&majymif;a&TUpOf Nidrfvsuf&SdonfhtxJüyif

tawmfxdkif&cufay&m qifoGm;aomtcgü wifyg;BuD;onf tawmfvIyfaomaMumifh omí

qdk;jyefonf/ okdUaomf cJ,Of;rSBudKufwwfaom uREkfyfonf rnnf;rnL vkdufygoGm;\/

uREkfyfwkdUonf udkif;awmBuD;wavQmuf jzwfoGm;Muaomtcg qif\ausmukef;ESifh uREkfyfwdkU

\ udk,fvkH;rsm;onf udkif;yifrsm;txufrS vGwfvGwfuRwfuRwfBuD; ay:xGufvsuf &Sdaomf

vnf; om;aumifrsm;onf uREkfyfwdkUudk rjrifMu[kqdk\/ [kwfykHvnf; &onf/ udkif;yifrsm;

rxlxyfyJ cyfusJusJ&Sdaom tuGufwckodkU a&mufaomtcg acswaumifonf udkif;yifrsm;

tMum;rS uREkfyfwdkUtm; ai;Munfhvsuf&Sdonfudk jrif&\/ acswkdUrnfonfrSm vl&dyfjrifvQif

ajy;NrJjzpfygvsuf ,ckrSm aMumifawmifai;vsuf Munfhae\/ taetxm;rSm udkodef;azESifh

vufvSnfhoifhonfjzpfí udkodef;az\aoewfoH 'dkif;ueJjrnfoGm;jcif;ESifhtwl acsuav;

vnf; vdrfhoGm;&Smonf/ qiform;onf qifay:rSqif;í acsudkxrf;vmNyD;vQif qifay:wGif

olUaemufrSxm;vdkuf\/ acsonf qifaumifBuD;udkomjrifí qif\ausmukef;ay:ü&Sdaom

- 277 -

Page 278: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

uREkfyfwdkUudk rjrifqdkjcif;rSm [kwf[efwlonf/ xdkUaMumifhvnf; qifESifhawmvnfjcif;onf

awmypfzdkU tcGifhaumif;&ojzifh rkqdk;rsm; oabmusjcif;jzpfavonf/

uHaumif;vdkU qifeif;rcH&

xdkUaemuf qufvufí udkif;awmBuD;xJü vSnfhywfMujyefav&m tpGef;tzsm;ü vdkuf&aom

uREkfyfrSm acswaumif 0efwufvmonfhtwGuf omí tvkduf&cufvm\/ acswaumif

twGuf ae&may;&í uREkfyftzdkUü wvufravmufom a&GUay;&onf qdkapOD;? e*dkuwnf;u

cJ,Of;pGmvdkuf&aom uREkfyftzdkUrSm omí cJ,Of;oGm;avNyD/ wcgw&HwGif uREkfyfonf

tkef;qHBudK;udk qJGudkifxm;onfhtxJrSyif vGwfíusawmhrwwf qif\wifyg;BuD; vIyf&Sm;

oGm;\? odkUaomf uREkfyf pdwful;rdonfrSm tu,fí rawmfwq vGwfusoGm;apOD;? ausmukef;

xufrS wnfhwnfhBuD;usjcif; r[kwfyJ wifyg;BuD;wavQmuf qifajcavQm usoGm;rnf

jzpfaomaMumifh temw&rjzpfEdkif? udpör&Sd[k atmufarhum pdwfrylvSyJ&Sd\/ wae&mü

qifronf udkif;yifrsm;xJrS (bmaumifrSef;rod) xckefajy;jcif;udk vefUoGm;onfESifh &kwfw&uf

ajcvSrf;jyifvkdufonfwGif uREkfyfrSm tkef;qHBudK;udkwG,fxm;&mrS [efysufNyD; uHaumif;í

rusyJ&Sdawmh\/ xdktcg qifOD;pD;u-

]][dk aemufuq&m b,fhES,fvJ}}

]]uHaumif;vdkU vdrfhrusw,fAsKdU? EdkUayr,fh udpör&Sdaygifav? qifaemufNrD;u vdrfhusvdkUawmh

odyfremEdkifygbl;}}

]]rvkyfeJU q&ma&U? 'Dqifru odyf,kwfw,fq&m? olUausmay:u vlvdrfhus,if vSnfhNyD;

eif;wwfw,f q&ma&U}}

þwGifrS uREkfyfrSm tBuD;tus,f wkefvIyfoGm;ygawmhonf/ ckeifu vddrfhuscJUvQif ,ck

avmuf&Sd qifeif;í jym;NyD;om;jzpfaeawmhrnf[k pOf;pm;rd&kHomru xkwfazmfívnf;

ajymvdkuf&onf/ þwGif udkodef;azESifh olBuD;wkdUu acswaumifvnf; &NyD;jzpfí jyefMuzkdU

ajymonfESifh qifOD;pD;vnf; vSnfhíjyefcJUav\/ aemufwaeUtwGufrl qifESpfaumifESifh

acsmifcsdpGmvnfMuzdkU pDrHMuao;onf/

- 278 -

Page 279: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

vlaorIjzpfOD;rvdkU

aemufwaeUnaeü qifESpfaumif&av&m udkodef;azESifhuREkfyfonf qifwpD;ay:üxkdifí

olBuD;udknSif;onf 'kwd,qifay:wGifxdkifum ,cifudkif;awmodkU oGm;Mujyef\/ þwacgufü

rl uREkfyfrSm acsmifcsdpGmxdkif&aomaMumifh pdwfat;vufat; vnfMu&ayawmhrnf[k xifpm;

rd\/ odkU&mwGif vlom;\wGufudef;rsm;rSm rnfonfhtcgrS pdwfcs&onf r[kwfvSacs/

þwBudrfürl xGufuwnf;u wem&DeD;yg;rQ aemufusaomaMumifh vnfcsdefenf;rnf

pdk;MuonfESifh uwdkufu&dkuf pDrHMuonf/ tb,fhaMumifhqdkaomf ae0ifí arSmifoGm;onf

qdkvQif (udkodef;aza&m olBuD;yg rsufpdrIefolrsm; jzpfaomaMumifh) om;aumifudkjrifzdkU

cJ,Of;rnf jzpfaomaMumifhwnf;/ udkif;awmodkU a&mufMuaomtcg olBuD;ygaomqifonf

vuf0JbufodkUvnf;aumif;? udkodef;azESifhuREkfyf ygaomqifonf vuf,mbufodkU

vnf;aumif; ESpfpkcGJum jzefUívnfhMuav\/ taMumif;rlum; qifESpfpD;twl vSnfhMuvQif

waumifwnf;aomtrJudk ESpfaumifvkH;ypfcsifMuí e,fusOf;rnfjzpfayaomaMumifhwnf;/

qifwpD;wnf; xGufcJUpOfurl acswaumifawGUao;? qifESpfpD;xGufvmumrS uREkfyfwkdUvnf;

rawGU? olBuD;wkdUbufuvnf; bmoHrQ rMum;&acs/ udkif;awmBuD;rSm wrdkifxufri,f

us,f0ef;onfjzpfí olwkdUbufrSajcoHudk uREkfyfwkdUrMum;? uREkfyfwkdUbufrSajcoHudkvnf;

olwkdU rMum;Edkif/ om;aumifawGUí aoewfESifhypfrSom Mum;EdkifMurnfjzpfavonf/

ae0ifoGm;avNyD/ vjynfhausmf&ufjzpfaomaMumifh va&mifudkvnf; tm;rudk;Edkif? usef&Sd

aeao;aom ]qnf;qm} a&mifuav; aysmufoGm;vQif jyefMu&awmhrnf/ qnf;qma&mifonf

rSdefonfxuf rSdefvsuf&Sdvm&m jrif&onfqdk&kH arS;rSdefpGm a&;a&;uav;rQom jrifMu&aom

tcsdefü qifOD;pD;u ]]q&m q&m a&SUu awmqifq&ma&U}} [k wD;wdk;ajymvdkuf\/

awmqif&dkif;ESifhawGUvQif qifaygufomjzpfwwfí ausmay:rSvludk *&krpdkufyJ qif,Ofrudk

vkdufwwf\/ udkodef;az\rsufpdrSm þodkUaomtcsdefrsKd;wGif tokH;r0ifonfESifh ]]udkazodef;?

Munfhprf;AsKdU}} [k uREkfyftm; wD;wkd;ajymvkduf\/ uREkfyfonf qifOD;pD;jyonfh vuf0Jbuf

qDodkU cyfapmif;apmif; Munfhvdkufaomtcg uREkfyfwkdU\qifxuf tenf;qkH; wawmifcefU

jrifhrnfxif&aom qifaumifBuD;\ OD;uif;BuD;udk jrif&ojzifh ]][kwfw,fAsKdU? {&mr qifBuD;

ygwum;}} [k jyefajymvdkuf\/ þwGif qifOD;pD;u ]]oluvdkuf,if cufw,f? ypfawmhq&m}}

[k ajymí pum;rqkH;rDyif udkodef;az\aoewfrS 'dkif;ueJ toHxGufoGm;\/ aemufwcPü

]]bmvkyfMuwmvJ usKyfwdkUyg}} [k wkef,ifpGmESifh atmfajymvkdufaom olBuD;\toHudk

Mum;&av\/ ]][m apmufusKd;eJNyDAsKdU}} [k udkodef;azESifh qifOD;pD;wkdUu wNydKifeufwnf;

ajymvdkufMu\/

- 279 -

Page 280: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

vufajzmifhjcif;

xdkUaemuf udkodef;azu ]]xdoGm;ovm;AsKdU udknSif;}} [k ar;vkdufojzifh olBuD;u ]]xdawmh

rxdygbl;? uHaumif;vdkUygvm;Asm? usKyfwkdUESpfa,muftMum;u usnfqHjzwfoGm;wmyJ}} [k

ajym,if; olwkdU\qifonf uREkfyfwkdUqDokdU csOf;uyfvm\/ wjznf;jznf; eD;vmaom

tcgwGifrS uREkfyfESifhqifOD;pD;wkdU\ trSm;onf bGm;ueJay:vmawmhonf/ olBuD;ESifh qifOD;pD;

wkdUonf olwkdU\qifay:wGif a&SUESifhaemufxdkifvsuf &SdMuaomfvnf; olwkdU\qifonf

uREkfyfwdkUESifh cyfapmif;apmif;&Sdaeaomtcgü qifay:wGif xdkifvsuf&Sdaom olBuD;ESifh

qifOD;pD;wdkUESpfa,mufonf uREkfyfwdkU\ae&mrS MunfhaomtcgwGif qif\OD;uif;BuD;ozG,f

(rxif&Sm;aomtvif;a&mifü) jrifMu&jcif; jzpfavonf/ udkodef;azonf (ol\txif)

qif&dkif;\OD;uif;BuD; tv,fwnfhwnfhokdU rSef;í &dkifz,fESifhypfvkduf&m usnfqefonf

olBuD;ESifh qifOD;pD;wkdUtMum;rS jzwfoGm;jcif;jzpfavonf/ olBuD;\ em;&Gufwbufudkyif

umywfxdrSefoGm;ao;onf[k ajym\/ uHaumif;íaywum;/ tu,fí usnfqefonf

vuf0JbufodkUjzpfap? vuf,mbufodkUjzpfap wvufrcefUrQuav; wdrf;apmif;oGm;jim;tHU

olBuD;tm;jzpfap? qifOD;pD;tm;jzpfap wa,mufa,mufudk xdrSefacsawmhrnf/ ,ckrl

qifOD;uif;\tv,fqdkí ypfxnfhvdkuf&mwGif tv,fwnfhwnfh A[dkcsufodkU 0ifoGm;onfESifh

vlESpfa,muftMum;rS uRwfuRwfvGwfvGwf jzwfoGm;jcif;jzpfavonf/ þtaMumif;udk

od&aomtcg uREkfyfwdkU wkefvIyfMu&onfrSm ajymbG,f&mr&Sdacs/ þtxJwGif twkefvIyfqkH;

aomvlrSmum; em;&GufwGif umywfrSefcH&onfh olBuD;udknSif;yif jzpfavonf/ olBuD;u

udkodef;aztm; ]]cifAsm;vufajzmifhykHuawmh tHUMoavmufw,fAsKdU? wbufudk eJeJuav; wdrf;

oGm;vQif uREkfyfwdkUwa,mufa,muf aoNyD;yJ}} [k wkefvsuf&Sdao;aomtoHESifh ajymavonf/

udkodef;az vufajzmifhjcif;ESifhywfoufí uREkfyfudk,fawGUwckudk azmfjy&ayOD;rnf/

awmacsmufMujcif;

udk0ifharmf ajymif;a&TUoGm;NyD;aemuf waeUoü urf;eD&GmodkU udkodef;az a&mufaecdkufwGif

(wvwacgufavmuf a&mufwwfonf/) &GmESifh rdkifw0ufcefU a0;aomae&mü ]tcif;}

vkyfpm;aom vlwa,mufonf uREkfyf\ausmif;odkUvmí ol\tcif;ESifh uyfvsuf&Sdaom

awmuav;xJwGif acs? '&,f? awm0uf? usm;opf paom awmwd&pämeftrsKd;rsKd; ckdatmif;

jcif;udk jrif&bl;í ]awmacsmuf} &ef tvGefaumif;aMumif; ajymjy\/ xdktcsdefwGif aoewfypf

0goemygaom awmtkyfuav;wa,mufESifh ykvdyft&m&Sdwa,mufonfvnf; &GmodkU

a&mufaeMuí tjcm;wtdrfü wnf;cdkvsuf&SdMu\/ uREkfyf\ausmif;ürl udkodef;az &Sdae

- 280 -

Page 281: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

aomaMumifh ae&mr&EdkifMuay/ udkodef;azonf olBuD;udknSif;udkac:í wdkifyifNyD;aemuf

awmtkyfuav;ESifh ykvdyft&m&SdwkdUtm;vnf; ac:,laqG;aEG;\/ (awmacsmufaomtvkyfrSm

aoewform; rsm;avaumif;avjzpfonf/) aemufqkH;ü xdkaeUnaeapmif;wGif awmacsmufMu

&ef oabmwlMuí &Gmom;rsm;pkaqmif;&ef pDpOfMuavonf/

]awmacsmuf} jcif; [lonfrSm rnfokdUjyKvkyf&jcif;jzpfonfudk rMum;bl;onfh tcsKdUNrdKUom;rsm;

em;vnfapjcif;iSm azmfjy&ygOD;rnf/ awmwd&pämefwkdUrnfonfrSm ntcsdefrsm;wGifrS tpm&Sm

xGufwwfMuí aeUtcsdefwGif csKHxlxyfonfh awmtkyfaumif;aumif;ü tdyfMuonfu rsm;

avonf/ orif? '&,f? acsi,f paom (trJ) wd&pämefrsm;rSm aeUtcsdefrsm;wGif &Hzef&Hcg

awGUwwfao;aomfvnf; usm;? usm;opf paom (rkqkd;) wd&pämefrsm;rSmrl waeUvkH; tdyfwwf

í aeUtcsdefwGif awGU&cJvS\/ awmacsmufjcif;[lonfrSm awmwd&pämefrsm; tdyfwwfjcif;udk

awGUjrif&bl;onfh udkif;awm odkUr[kwf csKHwef;rsm;udk &Gmom;tajrmuftjrm;wdkUu obuf

owf 0dkif;xm;Muí tjcm;wbufrS apmifhaeMuonfh aoewform;rsm;xHokdU acsmufay;

Mu&jcif; jzpfavonf/ ,if;odkUacsmufay;&mwGif rdrdwdkUae&mrS&yfNyD; acsmufay;&kHr[kwf?

udkif;awm? odkUr[kwf csKHrsm;udk jzwfoef;um wbufodkU azmufxGufvmonfhwdkifatmif

vlrsm;udk,fwdkifvdkufNyD; acsmufay;Mu&\/ awmacsmufolrsm;onf udkif;awm\wbufwGif

pk&kH;Muí wa,mufESifhwa,muf vufwurf;omomrScGJum pDwef;MuNyD;vQif udkif;awmxJodkU

wnDwnmwnf; 0ifMu&\/ 0ifonfESifhwNydKifeuf vufwGifygaom vSH? cuf&if;? wkwf

ponfwkdUjzifh udkif;yifrsm;udk wAkH;AkH;&dkuf,if; yg;pyfrSvnf; ]]a[;? [m;? 0l;? 0g;}} ponfjzifh

toHrpJatmifatmfum a&SUodkU wjznf;jznf;wkd;vmMu&\/ þwGifudkif;awmxJü tdyfaysmfae

aom wd&pämefrsm;onf vefUEdk;Muí toHrsm;vmaombufudk uGif;a&Smifum toHa0;aom

bufodkU ajy;Mu&\/ wcgw&HwGifrl ttdyfBuD;onfh usm;paom wd&pämefrsKd;ESifh &ifqdkifawGU

&onfjzpfap? wcgw&HwGif wufíeif;vkrwwf uyfíawGU&onfjzpfap BuKH&wwfonf[k

Mum;&bl;avonf/ awmwd&pämefrsm;onf tvefUwMum; xajy;Muí udkif;awmbufodkU

azmufxGuf&mwGif toifhapmifhaeaom aoewform;rsm;\ ajymif;0okdU a&mufMu\/

wcgw&Hürl aoewform;rsm;\tvkyfonf ajymoavmufracsmifvS/ udkif;awmxJrS tvefU

wMum; xGufajy;vmonfh wd&pämefrSm trJr[kwfyJ usm; (rkqdk;) jzpfaeojzifh rkqkd;csif;

&ifqdkif&jcif;rsKd;vnf; BuKH&wwfonf[k qdkavonf/ þtvkyfrsKd;rSm aoewfESifh xdkifapmifh

&aom rkqdk;xuf awmacsmufay;&aom &Gmom;rsm;tzdkU omí tEÅ&m,frsm;aomfvnf;

0goemygaom &Gmom;rsm;onf rdrdwdkUtwGuf arQmfvifh&ef&Sdonfh trJom; ]a0pk} aMumifh

vdkufvdkol r&Sm;vSay/

- 281 -

Page 282: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

usm;opfawGU&jcif;

uREkfyfonf awmacsmufjcif;udk rjrifbl;í vdkufMunfhvdkonfESifh udkodef;aztm; pkHprf;Munfh&m

udkodef;azu txufygtwdkif; ajymjyonfwGif þrQavmufqdkygu tEÅ&m,frrsm;vS[k

oabmxm;um twlvdkuf&ef qkH;jzwfvkdufav\/ xdkaeUnae okH;em&DtcsdefcefUwGif

aoewform;av;a,mufESifh uREkfyfonf awmacsmuf&rnfhae&mokdU a&mufMuaomtcg

&Gmom; 30cefUESifh acG;ajcmufaumifcefU a&mufaeMuavNyD/ þtvkyfrsKd;wGif q&mBuD;jzpfaom

udkodef;azonf tjcm;aoewform;okH;a,mufwkdUtm; ae&mcsxm;í olUtwGufvnf; ae&m

wck ,lav&m uREkfyfonf olESifhtwl aeavonf/ xdkUaemufrS awmacsmufrnfh &Gmom;rsm;

tm; csKHawm\ tjcm;bufodkU vTwfvdkuf\/ csKHyifrsm;rSm ]ukef;aA'g} ac:onfh tyifrsm;jzpfí

vufckyfwazmifcefU jrifhav&m jrefrmjynf\ a&rsufESmjyifwGif aA'gyifrsm; wkd;yGm;aygrsm;

vsuf &SdMuonfhenf;wl ¤if;tyifrsm;onfvnf; tnma'owvTm;wGif wkd;yGm;vsuf&Sdjcif;

aMumifh ]ukef;aA'g} [k trnfay;Mujcif; jzpfonfqdk\/ uREkfyfESifh udkodef;azwdkUonf

ukef;aA'gawmtpGef;ü opfyifwyifatmufwGif xdkifvsuf&SdMupOf uREkfyfu-

]]tEÅ&m,fawmh &SdEdkifrxifaygifaemf udkodef;az}}

]]jzpfawmh jzpfcJygw,f? odkUaomf jzpfawmh jzpfbl;w,fAsKdU? cifAsm;tzdkU pdwfcs&atmif

'Dopfyifay:u wufMunfhygvm;Asm}}

udkodef;azESifh udk0ifharmfwkdU\ jcm;em;csufrSm udk0ifharmfonf þtajctaersKd;wGif uREkfyftm;

opfyifay:okdUwufzdkU pum;pyfvdrfhrnfr[kwf/ olESifhtwlaeaprnf jzpfavonf/

]]'Dvdkqdk usKyf opfyifay:u wufMunfhr,fAsm}}

]]wufyg? usKyfu 0efaxmufrif;OD;0ifharmf r[kwfygbl;}}

uREkfyfonf udkodef;aztm; aus;Zl;wifaomfvnf; zGifhírajymyJ opfyifay:odkU wufav\/

opfyifxufrSrl ukef;aA'gyifrsm;ay:rSausmfí &Gmom;rsm;udkyif jrif&onfESifh &Icif;aumif;

vSonf/ udkodef;azu-

]][dkvlawG a&mufukefMuNyDvm;AsKdU}}

]]a&mufukefMuNyDAsKdU? ayokH;av;&mavmuf a0;vdrfhr,fxifw,f}}

- 282 -

Page 283: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

]]pDwef;ukefMuNyDvm;}}

]]pDwef;Muwkef;yJAsKdU? a[m NyD;MuNyDAsKdU}}

xdkcPü ]]a[;? [m;? 0l;? 0g;}} [laom toHrsm;udkvnf;aumif;? ]]jzKef;? 0kef;? *sKH;}} [laom

&dkufoHESufoHrsm;udkvnf;aumif;? ]]0kef;? a0g? *def? *if}} jrnfaom acG;oHrsm;udkvnf;aumif;

Mum;Mu&av&m uREkfyfonf olUae&mESifhol apmifhaeMuaom aoewform;rsm;udkvnf; jrif&í

toifhjyifqifMujcif;udkvnf; awGU&onf/ toHrsm;onf wjznf;jznf;eD;vmí us,fonf

xuf us,fvmMu&m tawmfeD;uyfvmaomtcgwGif wvIyfvIyfjzpfaeaom ukef;aA'gyifrsm;

\ xdyfzsm;rsm;udkyif opfyifay:rS uREkfyfjrif&\/ w0ufcefUa&mufvmMuí uREkfyfwdkUESifh

ayw&mausmfcefUta0;wGif acG;waumifonf ]]*def *def}} jrnfvsuf aemufokdUjyefqkwfajy;aom

toHudk Mum;&\/

]]bmvJAsKdU udkodef;az}}

udkodef;azonf vufjyvsuf ]]usm;vm;? usm;opfvm;yJ? wdwfwdwfAs}} [k wD;wdk;ajym\/

vu©PmrSm acG;onf usm;? okdUr[kwf usm;opfESifhawGUojzifh vefUíjzpfap? ykwfrdaomaMumifh

jzpfap jyefqkwfajy;Mujcif; jzpf[efwlonf/ opfyifxdyfü vkHNcKHpGm&Sdaeaom uREkfyfurl pdk;&drf

p&mr&SdonfESifh usm;jzpfap? usm;opfjzpfap raMumuf/ jzpfcsif;jzpfvQif usm;taumifBuD;

jzpfapcsifonf/ aemufwcPü uREkfyfwdkU&Sdaeaomae&mESifh wnfhwnfhBuD;wGif ukef;aA'gyif

rsm;onf wvIyfvIyf&Sd&mrS vIyf&Sm;rIonf wjznf;jznf; a&GUvmí aA'gawmuav; ecrf;

tpGef;odkU a&mufcJUavNyD/ taumifwrsKd;rsKd; vmaejcif;jzpf&rnf[líum; uREkfyf awG;qEdkif

onf/ udkodef;azvnf; xdkae&modkUyif pl;pdkufumMunfhaejcif;udk uREkfyfjrif&\/ aemuf

wcPü vIyf&Sm;vsuf&Sdaom aA'gyifrsm;tMum;rS OD;acgif;wjcrf; ay:vm&m usm;opf

waumif\ OD;acgif;jzpfonf[k uREkfyfod&\/ udkodef;azvnf; jrifykH&\/ uREkfyfurl

udkodef;az ypfvdkufawmhrnf[k arQmfvifhvsuf&Sd\/ udkoddef;azrlum; rypfyJ aoewfESifhom

csdefxm;\/ aemufwcPü usm;opfonf udkodef;azudk jrifvdkufonfhvu©PmESifh jAKwfueJ

wGefUqkwfum OD;acgif;jyef0ifoGm;NyD;aemuf aA'gyifrsm;\tzsm;onf usm;opfoGm;aom

vrf;aMumif;twdkif; vIyfoGm;Mujcif;udk opfyifay:rSuREkfyf jrifvdkuf&\/ yxrü udkodef;az

rypfvdkufjcif;udk pdwfxJu tjypfwifcsifaomfvnf; usm;opfaemufrS &Gmom;rsm;&Sdaejcif;udk

csufcsif;owd&í udkodef;azrypfvkdufjcif;taMumif;udk em;vnfygonf/ uREkfyfonf aA'gyif

xdyfzsm;rsm; vIyfoGm;aom usm;opfvrf;aMumif;udk rsufpdESifhvdkufí Munhfvsuf&SdpOf ¤if;

t&yfqDrS uGdefueJ acG;atmfoHMum;&jcif;ESifhtwl vlrsm; tvefUwMum; atmf[pfMuaom

toHrsm;udkvnf; Mum;&\/ aemufwcPü aA'gcsKHawmudkazmufxGufí vsm;ueJ vsm;ueJ

- 283 -

Page 284: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

ajy;oGm;aom owÅ0gwaumifudk jrif&í aocsmpGmMunfhvdkuf&mwGif usm;opfwaumif

jzpfaMumif; odvdkuf&onf/ ckeifuusm;opfonf udkodef;azudkjrifonfESifh vSnfhjyefNyD; tjcm;

bufrS azmufxGufoGm;jcif;jzpfonf[k uREkfyfawG;qEdkifonf/

awm0ufxGufajy;ykH

usm;opfazmufxGufoGm;jcif;aMumifh vlrsm;ESifhacG;rsm; tawmfz&dkz&J jzpfoGm;onfhvu©PmESifh

tvefUwMum; atmfvdkufMuNyD;aemuf &Gmom;rsm;onf wzefwmplMujyefí uREkfyfwdkU &Sd&m

bufodkU ,ciftwdkif; qufvufacsmufxkwfvmMujyef\/ uREkfyfonf aA'gyifxdyfzsm;

uav;rsm; vIyf,drf;jcif;udk opfyifxufrS arQmfMunfhaepOf taumifwaumif ajy;vmonfh

vu©PmESifh uREkfyfwdkUbufodkU aA'gyifxdyfzsm;uav;rsm; vIyfvmonfh vrf;aMumif;udk

jrif&\/ taumifonf &yfcsnfajy;csnf vkyfvmjcif;\ txdrf;trSwfrSm aA'gyifxdyfzsm;

uav;rsm;u jyvsuf&Sd\/

vIyf&Sm;jcif;onf awmuav;\tpGef;tzsm;okdU a&mufvmavNyD/ aemufqkH;ü aA'gawm

tpGef;rS jyL;Munfh[efESifh awm0ufwaumif\ ESmoD;zsm;uav; ay:xGufjcif;udk uREkfyf

jrif&\/ awm0ufonf udkodef;az&Sdaeaomae&mESifh wnfhwnfhr[kwf? ayw&mavmuf

uGmvSrf;vdrfhrnf/ udkodef;azvnf; ¤if;udkjrif\/ odkUaomf rypfao;yJ aoewfESifhcsdefxm;\/

10puúefUrQ awGvsuf&yfaeNyD;aemuf awm0ufonf aA'gawmuav;xJrS &kwfw&uf

w[kefxdk;ckefxGufNyD;vQif awmuav;udk aemufcdkif;um wnfhwnfhBuD; avQmufajy;av\/

udkodef;azonf awm0ufudk aoewfESifh csdefívdkufpOf (vlvdkufjcif;r[kwf? aoewfvdkufjcif;

jzpfonf/) awm0ufESifh&Gmom;rsm; wwef;wnf;r[kwfaomae&modkU a&mufonfESifhwNydKifeuf

]'dkif;} ueJ wcsufypfvdkuf&m awm0ufonf ajrBuD;ay:ü vdrfhoGm;jcif;udk jrifvdkuf&\/ uREkfyf

0rf;omrnfjyKqJwGif awm0ufonf ajrBuD;ay:rSxí ,ciftwdkif; ajy;jyef\/ udkodef;azonf

ESpfvkH;jyL;aoewfwGif xdk;xm;onfh vufusef,rf;awmifhjzifh wcsufqifhí ypfvdkufojzifh

awm0ufonf vdrfhoGm;jyef\/ þwBudrfürl awm0ufonf rxEdkifawmh&kHomru vIyfyif

rvIyfEdkif&Smawmhacs/ (&Sm[laom u&kPmpum; a&;om;jcif;rSm ,aeUtjrifESifh a&;jcif;jzpf&m

xdkpOfutjrifrlum; rsm;rsm;aoav yDwdjzpfav &SdcJUygonf/) xdktawmtwGif; tjcm;

aoewform;rsm; &Sd&mrSvnf; aoewfoHrsm; w'dkif;'dkif;Mum;vsuf&Sd\/ pkpkaygif; 6csufxuf

enf;rnfrxif/ okdUaomf aemufqkH;ü pkpkaygif; awm0uf 3aumif &&Sdavonf/

- 284 -

Page 285: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

udkodef;az\vufpGrf;

aoewform;wkdUrnfonfrSm rdrdwdkUypfvdkufaomom;aumifudk &&SdNyD;onfhaemuf ypfvdkufpOf

u csdefvTwfaomae&mudk wnfhwnfhBuD;xdrxd? xdcJUvQif b,frQavmuf A[dkusonf ponf

rsm;udk Munfhavh&SdMu\/ tjcm;aoewform;rsm; ypfí&aom om;aumifrsm;udk MunfhMuNyD;

aemuf a&S;OD;pGmypfoljzpfí ESpfypf,l&aom udkodef;aztm; tjcm;aoewform;rsm;u

rnfonfhae&mokdU csdefypfí rnfonfhusnfqefrsKd;ESifh ypfvdkufaMumif; ar;Mu\/ udkodef;azu

rdrd\ESpfvkH;jyL;aoewfwGif t,fvf*sD (usnfqefig;vkH;ygaom,rf;awmifh) um; wbuf?

usnfrBuD;um; wbuf? (usnfqefwckwnf;ygaom ,rf;awmifhudk qdkvdkonf/) xdk;xm;

aMumif;? csdefaomtcgwGif a&S;OD;pGm t,fvf*sDESifhypfí a&SUvufarmif;&if;odkUcsnf; csdefí

ypfvdkufaMumif; ajymjy\/ aoewform;rsm;onf udkodef;azypfaom0ufaumifudk vSefavSm

MunfhMu&mwGif aoewform;tm;vkH; (udkodef;azrusef) tBuD;tus,f tHUMovsuf &SdMu

av\/ jzpfaeykHum; udkodef;azcsdefypfvdkufonfh 0uf\ vuf,mbufvufarmif;&if;ü

ig;yGifhqdkif 'Pf&muav;ig;csuftjyif tv,fA[dkü 'Pf&mBuD;wcsuf awGUMu&aomaMumifh

aywnf;/ t"dyÜm,frSm yxrypfvdkufaom t,fvf*sDusnfqefig;ckonf csdefonfhtwdkif;

yckH;odkU xdrSefxm;onfhjyif wzefxajy;aomtcgü xdkae&mqDokdU csdefypfvdkufjyefygawmhvnf;

wckwnf;aomusnfronf ,cifxdrSefxm;onfh 'Pfcsufig;csuf\ tv,fA[dkodkU jzpfay

aomaMumifhwnf;/ (A[dkqdkaomfvnf; vuf,mbuftxufaxmifhokdU rqdkpavmufuav;

csOf;uyfoGm;jcif;udk uREkfyfawGU&onf/) aoewform;rsm;onf tvGeftHUMoonf/ rsufESmxm;

rsm;ESifh udkodef;aztm; csD;usL;Muavonf/ uREkfyfonfvnf; a,mifaygifa&maESmNyD;

]uGef*&ufusL;av;&Sif;} vkyfcJU&ygao;onf/ (rdwfaqGudkodef;azonf þtjcif;t&mudk

tvGef*kPf,lonfh vu©Pm&Sday&m þtaMumif;udk wae&m&mwGif waeUaeUü uRekfyfa&;xnfh

ay;rnf[k uwdjyKbl;onfhtwdkif; þae&mwGif a&;xnfhay;vdkufavNyD/ ol\ ]0dnmOf} onf

wae&m&mrS ESpfodrfhMunfEl;jcif;jzpfvdku jzpfEdkifygapaomf) aoewform;av;a,mufwkdUonf

0ufaumifrsm;teufrS waygifpDvnf;aumif;? uREkfyftwGuf waygifvnf;aumif; vSD;jzwf,l

Muí usefaom0ufom;rsm;udk &Gmom;rsm;tm; ay;vdkufMu\/ (þ awmacsmufjcif;ü

acG;waumifrSm usm;opfykwfí tawmfemoGm;onf[k od&onf/)

udkodef;azESifhuREkfyf

aEG&moDwnaewGif udkodef;aza&mufvmí (udk0ifharmf ajymif;a&TUoGm;onfhaemuf udkodef;az

ESifh uREkfyfonf udk0ifharmf\rSmxm;csuftwdkif; udkufnDum wa,mufESifhwa,muf wkd;í

- 285 -

Page 286: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

cifrifvmMuonfrSm olurSmcJUaomaMumifh [kwfonfrxif/ rdwfaqGwa,muf avsmhoGm;jcif;

aMumifh usef&pfoltcsif;csif; wkd;ícifrifMujcif; jzpf[efwlonf/) xkH;pHtwdkif; uREkfyfwkdU\

ausmif;ü wnf;cdkav&m tpm;taomufrSm tdrf&SifESifh{nfhonfwdkU wm0efcJGí,lMu\/

udkodef;az\tvkyfrSm ]atmufqdkuf} &TifaomtvkyfrsKd;jzpfí ukefusp&m&SdvQif olucsnf;

wm0ef,lygayonf/ q&muawmfa':pdk;\ 0wÅ&m;rSm aumif;aumif;csufjyKwf&kHom&Sdavonf/

uREkfyfwdkU\ausmif;ü udkodef;azjzpfap? udk0ifharmfjzpfap wnf;cdkMuaomtcgwkdif; tapmqkH;

tdyf&m0ifMuaomtcsdefrSm oef;acgifausmfjzpfí ESpfESpfcefU aygif;oif;qufqHrdMu&mwGif

udkodef;azESifh uREkfyfrSm obm0csif; twlrsm;onfESifh ajymp&mpum; tawmfrsm;aeMuavNyD/

wlnDaomobm0[lonfum; cspfcifaomoli,fcsif; vkyfaomtvkyfrsKd;qdkvQif (olwyg;tm;

xdcdkufaponfh &mZ0wfrIrsKd; r[kwforQ umvywfvkH;) bmrqdk vdkufívkyfcsifwwfjcif;udk

qdkvdkonf/ Oyrm ok&mar&, tvkyfrsKd;bufü olaomufvQif aomufrnf? ol ]&I} prf;vQif

&Iprf;rnf? olyGJoGm;vQif vdkufrnf? ol&efjzpfvQif olUbufulrnf [lonfwkdUjzpfonf/

okdU&mwGif tqdk;bufcsnf;oufouf[lí rqdkvdk? taumif;bufwGifvnf; taomuftpm;udk

oljzwfvQif jzwfrnf? olpmzwfvQif zwfrnf? tbd"r®mudk olavhvmvQif avhvmrnf [lonfh

oabmxm;rsKd; &SdMuonf/ (udkodef;azonf c&pf,efwa,mufjzpfaomfvnf; a*gwrAk'¨

taMumif;udk qmtuf'0iftmEdk;a&;om;onfh tm&Swdkuf\tvif;a&mif (Leght of Asia) ac: Ak'¨0ifpmtkyfBuD;udk uREkfyf\wkdufwGef;csuft& zwfonfESifh Ak'¨tm; tvGefMunfndKaom

pdwf jzpfay:onftxd tusKd;&SdoGm;onf/ uREkfyfuvnf; olnTefMum;onfh OyepfoQ'fESifh

b*0g*Dwwnf;[laom [dE´Lusr;fpmrsm;udk zwfygonf/ uREkfyfyif wcgu tawmf ESpfouf

oGm;bl;ao;\/ okdU&mwGif aemufydkif;ü uREkfyf w&m;tm;xkwfaomtcg c&pf,efor®musrf;?

[dE´Lusrf;ESifh Ak'¨tbd"r®mwdkUudk EIdif;,SOfcsufxkwfum &Sif;jyjcif;aMumifh udkodef;az tawmfBuD;

vdkufygvmonf/) þonfwdkUrSm pum;pyfrQom azmfjyjcif;jzpf&m uRekfyf\ &if;ESD;aom

rdwfaqGrsm;taMumif; a&;om;aomtcgwGifrS udkodef;az\ xl;jcm;csufrsm;udk azmfjyygOD;rnf/

xdknOfhwGifvnf; udkodef;azESifhuREkfyfonf wa,mufESifhwa,muf rawGUrDu tjzpftysuf

rsm;udk tjyeftvSef zGifh[um ]ajzmifhcsuf} ay;Mujcif;tm;jzifh oef;acgifausmf vif;tm;BuD;

tcsdef wdkifcJUygonf/ uREkfyftxl;oabmusonfrSm ESpfa,mufvkH;onf ]awmf} aom

tcsufrsm;xuf ]a&Smf} cJUbl;aom tjcif;t&mrsm;udk azmfxkwfajymjyjcif;tm;jzifh tom;,lMu

onf/ *kPfwk*kPfNydKif oabmxm;oltcsif;csif; jzpfygvsuf ]*kPFazmf} rI enf;yg;í &dk;om;pGm

0efcHcsufrsm;udk azmfxkwfajymjyMujcif;aMumifh tHUvnf;tHUMoí oabmvnf; usvSonf/

xdkUaMumifhvnf; udkodef;azESifhuREkfyfrSm i,foli,fcsif;rsm; r[kwfygyJvsuf ESD;&if;aom

rdwfaqGrsm;teufwGif tESD;&if;qkH;aom rdwfaqGjzpfvmjcif; jzpfwef&monf/ xdkaeUrSpí

olESifhuREkfyfonf wa,mufESifhwa,muf ][efvkyf} jcif; tvQif;r&SdawmhyJ ]t&if;wdkif;}

qufqHMuavawmhonf/ þonfrSmvnf; t&omwrsKd;aywnf;/

- 286 -

Page 287: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

usm;udkufaomjrif;

aemufwaeUeHeufapmapmü tdrfeD;csif;? &Gmom;wa,mufonf udkodef;azxHokdUvmí ol\

jrif;uav;udk ,refnOfhu usm;udkufaMumif;? jrif;aoaumifudk a&TUxm;aMumif; ajymjy&m

aoewf0goemtdk;jzpfaom udkodef;azonf þnwGif ]vifhapmifh} &ef qkH;jzwfav\/

xdkUaemuf olBuD;udknSif;udk ac:í uREkfyfwdkUonf jrif;&Sif&Gmom;ESifhtwl jrif;aoaumif&Sd&modkU

vdkufoGm;Mu\/ urf;eD&Gm\ taemufbufwGif oif;csKdif;&Sd&m ¤if;oif;csKdif;ESifh wzmvkH

cefUwGif jrif;aoaumifudk awGUMuav\/ ,refaeUnaeurl om;trdESpfaumifvkH; jyefrvmyJ

oef;acgifausmfrS jrif;rBuD;waumifwnf; jyefvmonfqdk\/ eHeufvif;í jrif;&Sifu vdkuf&Sm

&mwGif þae&müawGU&jcif; jzpfavonf/ udkodef;azESifh udknSif;wdkUonf tajctaeudkMunfhí

wdkifyifMu&m jrif;aoaumifrSm opfyifESifh tawmfuGmvSr;fojzifh þtwdkif; ]vifhapmifh} &ef

rjzpfEdkifqdk\/ okdUjzpfí oifhawmfaom opfyifwyifudk a&G;cs,fMuNyD;vQif ¤if;wGif ]vifhpif}

xkd;í jrif;aoaumifudk vifhpifESifh ay20 uGmavmufodkU qJGxm;&ef jrif;&Siftm; ajymjyav\/

jrif;&Sif\oabmxm;rSm vifhapmifhí usm;udkypfjcif;tm;jzifh ol\jrif;uav; jyef&Sifvmrnf

r[kwfaomfvnf; rdrd\jrif;udk udkufowfonfhusm;udk aoatmifypfMuvQif olUtzdkU&mü

t&omwrsKd;&Sdonf[k ,lqavonf/ þum; vltrsm;wkdU\ obm0aywnf;/ udkodef;azu

rnfonfhopfudkif;wGif vifhpifxdk;&rnfhtaMumif;udk jrif;&Siftm; nTefMum;í uREkfyfwdkU jyefvm

Mu&m jrif;&Sifonf &Gmom;vli,frsm;udkac:í nTefMum;csuftwdkif; aqmif&Guf&pfMuavonf/

olrwlaom rdcif

azmfjy&efwcsuf usef&pfonfrSm uRekfyf\rdcifonf urf;eD&GmodkU tvnfvmcdkufjzpfí

uREkfyfESifhudkodef;azwkdU cifrifMuykHudk awGU&jcif;aMumifh 0rf;omvsuf&Sdonf/ rdcif\ xl;jcm;

csufwckrSm om;ESifhcifrifonfqdkvQif rnfolrnf0gra&G; cifrifwwf&Smonf/ zcifuJUodkU

þvlESifhaygif;oifhonf? xdkvlESifhraygif;oifh ponfjzifh oGefoifnTefMum;&ef 0goemr&Sd?

uREkfyf,lcJUaom r,m;rsm;tm; cifrifouJUodkU uREkfyf\ rdwfaqGoli,fcsif;rsm;tm;vnf;

cifrifonfcsnf; jzpf\/ rdcif\tjyKtrlonf rSefonfjzpfap? rSm;onfjzpfap uREkfyfurlum;

uREkfyf\rdciftm; (olrwlaomrdcif) [lí þtwGufaMumifhyif ydkícspfcifygonf/ uREkfyfESifh

txl;cifrifaom rdwfaqGrsm;rSmvnf; olUae&mESifhol awmfMuonfjzpfí rdcif\tjyKtrlonf

tvkH;pkH NcKHíMunfhvdkufaomtcg rSm;onf[krxifyg/ uREkfyf\r,m;rsm;ESifh ywfoufíjzpfap?

- 287 -

Page 288: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

ESD;&if;aomrdwfaqGrsm;ESifh ywfoufíjzpfap uJU&JU&Iwfcsaom pum;rsKd;ajymjcif;udk uREkfyf

rrSwfrdyg/ ckwifudka&mif;pm;aom 'kwd,tdrfaxmiftaMumif;udkyif uREkfyfa&SUü bmrQrajym?

a&ikHaecJUygonf/ ¤if;aeUnae 5em&DtcsdefwGif udkodef;azESifh olBuD;wkdUonf vifhapmifh&ef

jyifqifMuav&m uREkfyfvnf; vifhapmifhjcif;udk rjrifbl;onfESifh twlvdkufoGm;rnf[k rdcif

tm; cGifhawmif;\/ rdcifu uREkfyfxifonfhtwdkif; cGifhjyK&kHomru pdk;&drfruif;&SdykH&aom

uREkfyf\ZeD;tm;vnf; ]]udpör&Sdygbl; orD;&,f? a,mufsm;qdkwm pkHrSayghuG,fh}} [k tbdk;\

pum;twdkif; ajymjyazmf&ygayonf/

vifhapmifhMujcif;

5em&D xdk;NyD;onfESifhwNydKifeuf udkodef;azESifholBuD;wdkUonf aoewfwvufpDESifh xGufMu

av&m uREkfyfvnf; vufcsnf;Avm vdkufygoGm;av\/ uREkfyfonf tawmftwef

wkefvIyfjcif;&Sdonfum; 0efcH&ayrnf/ okdU&mwGif aMumuf&GHUaomaMumifhum; r[kwf

(udkodef;az\ ]vuf} udk tvGef,kHMunftm;xm;onf/) usm;udk awGUrSawGU&ygrnfavm[k

pdk;&drfaomaMumifhrQom jzpf\/ vrf;c&D;ü olBuD;u rMumao;rDtwGif;u a&TvD&Dk;rS

olBuD;wa,muf vifhapmifh&mwGif usm;u vifhpifudkckefqGJí z&dkz&J NyKwfusrnftjyK usm;\

OD;acgif;udk aoewfwcsuf xdrSefoGm;onfESifh olBuD;rSm toufcsrf;om&m&aMumif; ajymjy

onfwGifrS uREkfyfrSm tawmfwkefvIyfoGm;rdygonf/ þwGif udkodef;azu xdkolBuD;apmifhaom

vifhpifrSm opfyiftqifroifhí usm;vGwfavmufatmifrjrifhyJ cyfedrfhedrfh vkyf&aomaMumifh

jzpfaMumif; ajymjyonfwGifrS pdwfoufom&m&ygawmhonf/ vifhpifaqmifvkyfxm;aom

ae&modkU a&mufMuaomtcg uREkfyf\ yxrOD;qkH;ar;cGef;rSm vifhpifonf usm;vGwfavmuf

atmif jrifhyg\avm [lonfyifjzpf\/ olwkdUESpfa,mufvkH;u ]]vGwfavmufygonf}} [k

ajym&mwGifrS twefpdwfat;oGm;ygonf/ odkUESifhvnf; vGwfavmufrvGwfavmufudk udk,fydkif

OmPfESifh csifhcsdefrdygao;onf/ vihfpifrSm 0g;rsm;udk ]ukvm;azmif} zGJUí aqmifvkyf

xm;jcif;jzpf&m vl ]ESpf&yf} avmufom jrihfonfESifh pdwfrcswcs&Sd\/

okdU&mwGif uREkfyfonf ]tdwfpywf} ESpfa,muf\ tqkH;tjzwfudk oHo,jzpfaMumif; razmfjyyJ

opfyifay:odkU a&S;OD;pGm wufygonf/ (trSefudka&;&vQif tcsdefra&G; usm;a&mufvmEdkifaom

þae&mrsKd;wGif a&S;OD;pGmwuf&rS vkHNcKHygonf/) okH;a,mufvkH; vifhpifay:odkU a&mufMuaom

tcg uREkfyfu aoewform;ESpfa,muf\tv,fü xdkif\/ xl;awmh rxl;yg/ okdUaomf

tv,frSxdkif&í pdwfvkHNcKHygonf/ aeom;wus xdkifrdMuaomtcg uREkfyfonf tajctaeudk

vSrf;arQmfMunfhvdkufonf/

- 288 -

Page 289: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uREkfyfwdkU\a&SUwnfhwnfhü ay100 ywfvnfcefU&Sdonfh jrifcif;uav;&Sd&m jrif;aoaumif

uav;rSm uREkfyfwdkUESifh ay20 uGmavmufwGif jyifqifxm;\/ jyifqifykHum; OD;pGef;zkwf

uav;udk yef;pnf;BudK;jzifh pkpnf;xm;í puúLyef;uav; yefxm;NyD;vQif rsufESmudk

aygif'grsm; &dkufxm;avonf/ olwkdU\t,ltqrSm xdkuJUodkU rawmfrwnfhjyKvkyfum

]pwdvkyf} xm;ygrS ¤if;tm;udkufowfaom usm;onf rvmyJraeEdkif? {uefrkcs vm&onf[k

,kHMunfMuavonf/ ay100 cefUus,faom jrufcif;\ [dkbufwGif csKHrsm;ESifh opfyifBuD;rsm;

&Sd\/ ae0ifzdkUrSm wem&Dausmfausmf vdkao;aomfvnf; tcsKdUusm;onf aer0ifrD vmwwfaom

aMumifh uREkfyfwdkU BudKwifí vmMu&jcif;jzpf\/ uREkfyfonf ywf0ef;usiftajctaeudk

Munfhvsuf&SdpOf udkodef;azu ]]udkif; q&mwdkU? aq;vdyfuav; bmav; aomufcsif

aomufxm;MuAsKdU? aemufxyfaomufzdkU tcsdefr&aybl;}} [k ajymonfESifh tm;vkH; aq;vdyf

aomufMu\/ usm;vmwwfaomtcsdefrSm tvGefqkH; ae0ifNyD; ESpfem&DcefUtwGif;[k qdk&m

þtwGif; tcsdefra&G; csufcsif;vnf;vmEdkifonf[k qdkavonf/

ae0ifvkeD;aomtcg ESpfzmvkHcefUa0;aom urf;eD&GmrS EGm;rsm;? jrif;rsm; odrf;aomtoHrsm;udk

wpDpDMum;&\/ xdkUaemuf acG;a[mifoHrsm;? &Gmol&Gmom;rsm;\ pum;ajymoHrsm;? b,fola&

b,f0ga& ponfjzifh [pfatmfac:iifoHrsm;? bkef;BuD;ausmif;rsm;rS acgif;avmif;oH?

aMu;pnfoHrsm; ponfwkdUonf em;xJodkU vkH;í0ifvmMu\/ þtoHrsm;onf Mum;aeus

toHrsm;jzpfaomfvnf; tcgwdkif;rl *&kpdkufrdonfr&Sd/ vQHíomxGufoGm;wwfay&m em;rsufpd

rsm;udk zGifhNyD; pdwftm&kHpl;pdkufvsuf&Sdaom xdktcgürl toHwckpDwckpD ydkif;ydkif;jcm;jcm;BuD;

em;xJodkU 0ifoGm;Muav\/ tvkyfuvnf; tEÅ&m,f&SdEdkifonfh (usm;apmifhaom) tvkyf

jzpfaomaMumifh tm&kHaMumrsm;onf txl;xufjrufaeMuykH&onf/ 8em&DcefUü uav;

wa,muf idkvdkufaomtoHudkyif yDyDoo Mum;vdkuf&\/ &GmolwkdU\ toHrsm;onf

wjznf;jznf; qdwfonfxuf qdwfoGm;av&m 8em&DcGJcefUwGif w&GmvkH; wdwfqdwfvsuf

&Sdawmh\/ olwkdUuvnf; uREkfyfwkdUxHrS aoewfoHudk em;pGifhvsuf&Sdonf[k od&onf/

awmxJrS &SOhfoH? iSufoH ponfrsm;rSmrl ae0ifpuwnf;u vkH;0 wdwfqdwfvsuf&SdavNyD/

vifhay:odkU uREkfyfwdkUwufrdMuonfrSm okH;em&DausmfcJUavNyD/ usm;um; ray:vmao;acs/

qD;awmifhaom'ku©

9em&Dausmfvwfaomf uREkfyfrBuKHbl;onfh ]awm\wdwfqdwfjcif;} udk yxrtBudrf BuKH&\/

*l\wdwfqdwfjcif;udk BuKH&bl;ay&m awm\wdwfqdwfjcif;onf (uREkfyf\pdwfwGif) xdkUxuf

yif eufeJao;\/ qkd;&Gm;aomtjcif;t&mwckrSm ae0ifNyD;uwnf;u jcifaumifrsm;onf

- 289 -

Page 290: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

w0D0Djrnfvsuf yg;? em;&Guf ponfrsm;udk 0dkif;tkHum udkufMuav&m ¤if;wkdUtm; vufzsm;

uav;jzifh ykwfcwfvdkufonfqdkvQifyif 0g;x&Hudk vufz0g;jzifhykwfvdkufonfhtvm; bkH;ueJ

aAsmif;ueJ tvefUwMum; jrnfvmavawmhonf/ xdkUaMumifh jcifudkufaomfvnf; r&dkuf0HU?

vufuav;jzifh jznf;nSif;pGm acsmuf&\/ rsm;vGef;awmhvnf; racsmufEdkifojzifh ayícH&\/

uREkfyfteD; olBuD;bufrS ]*GwfueJ *GwfueJ} jrnfaomtoH wcsufwcsufMum;&í pkH;prf;

Munfh&m tjcm;r[kwf? wHaxG;rsKdcsaom toHrsm;jzpfonf[k od&\/ olBuD;onf wHaxG;udk

cHwGif;üpkxm;NyD;rS tvkH;vdkufrsKdcswwfolwa,muf jzpfav&m xkdtoHaMumifh usm;vefU

ajy;rnfudkyif uREkfyfwkdU pdk;&drfrd\/ awm\wdwfqdwfjcif;onf þrQavmuf eufeJvSonf/

(um;jcif;r[kwf? wu,fjzpfygonf) þtawmtwGif; uREkfyf\rsufpdrsm;onf tvum;

aeonfr&Sd? jrif;aoaumifuav;udk wpdkufwnf;pdkufvsuf Munfhaerd\/ jrif;aoaumif

uav;\ azG;azG;jzLaomrsufESmonf vqef;9&uf va&mifwGif xif;xif;BuD;ay:vsuf&Sd&m

Munfh,if;Munfh,if;ESifhyif uREkfyf\rsufvkH;rsm;rSm xdkae&mrS a&TUír&yJjzpfvm\/ (xdkpOfurl

uREkfyfrSm wapäaMumufwwfoljzpfonf/) Munfh,if;Munfh,if; aMumufvmonfESifh rsufESm

vTJzdkU BudK;pm;aomfvnf; csufcsif;yif xdkae&modkUjyefa&muf\/ uREkfyfaMumufvmjcif;rSm tjcm;

aMumifhr[kwf? taoaumifudk yef;pnf;BudK;ESifhyef;yefay;NyD; aygif'gvdrf;xm;onfh rawmf

rwnfh jyifqifxm;rIaMumifh aMumufp&mpdwful;awG ay:aygufvmjcif; jzpfavonf/

(wapäaMumufwwfjcif;qdkonfrSm wu,facsmufao;onfr[kwfyJ pdwful;jzifh aMumufMu

onfom rsm;avonf/) q,fem&Dausmfvwfaomf jcifudkufcH&aom'ku©ESifh jrif;wapä

aMumufaom 'ku©wkdUtay:wGif a0'emwck xyfqifhvmjyefavNyD/ ¤if;rSm qD;oGm;csifaom

tcH&cufrIyif jzpfonf/ uREkfyf\'ku©taMumif;udk wD;wdk;ajymjy&m udkodef;azu ]][m

rvkyfeJUAsKdU? atmifhxm;Asm}} [k ajym\/ uREkfyfrSm tvGefw&m tcH&cufaomtajcodkU

a&mufcgrS zGifhajymjcif;jzpfaomaMumifh atmifhxm;&efrjzpfEdkifawmhyJ &SdonfwGif udkodef;azu

]]wwfEdkifbl;Asm? aygufomcsvdkufawmh}} [k cGifhjyKonfESifh Asif;Asif;jrnfaomtoHonf

wawmvkH; yJUwifxyfoGm;onf xifvdkuf&\/ ]]usDawmufarhusef&pfwm *Gusw,fAsm}} [k

olBuD;u wD;wdk;nnf;wGm;avonf/

awmaumif0ifvmjcif;

11em&D ausmfavNyD/ usm;vnf; ray:vmao;acs/ uREkfyfrSmrl aeomxdkifom&SdoGm;í

usm;vmrnhfta&;udk *&kpdkufEdkifjyefavNyD/ okdUaomf jrif;wapäaMumufjcif;rlum; xyfí

ay:vmjyef\/ qD;awmifhpOfurl wapävnf;raMumuf? usm;udkvnf;rvefU? tcH&cufaom

a0'emudkom owd&vsuf&Sd\/ 11em&DcGJvwfaomf cyfa0;a0;rS awm0ufwaumif vefU

- 290 -

Page 291: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

ajy;onfhvu©PmESifh ]0d.td.td.td.td} [k jrnfum csKHxJodkUwkd;ajy;oH Mum;&ojzifh

udkodef;azu vufjyum 0rfeifay;vdkuf\/ usm;ESifhawGUí vefUajy;aom awm0ufoH

jzpfonf[k uREkfyf em;vnf&onf/ xdktcsdefü vqef;9&ufvonf tawmfapmif;oGm;NyDjzpfí

jrif;aoaumifay:okdU uREkfyfwkdU\ opfyif&dyfusojzifh arSmifvsuf&SdavNyD/ okdU&mwGif aygif'g

vdrf;xm;aom jrif;rsufESmuav;rlum; arSmifxJüyif azG;azG;uav; jrif&\/

olwkdUESpfa,mufonf þae&mxdkae&mwdkUodkU arQmfMunfhMuaomfvnf; uREkfyfrlum; usm;

vmvQif þae&modkU vm&rnfqdkum jrif;udkom Munfhae\/ 0ufvefUajy;NyD;aemuf ESpfrdepf

cefUwGif bmiSufrqdkEdkif iSufwaumif vefUí atmfjrnfysHajy;jcif;udk Mum;vdkuf&\/ xdkUaemuf

wrdepfcefUwGif iSufESifhawm0ufwkdU vefUaomae&mqDrS w&SL;&SL;ESmrIwfoH Mum;&í

wjznf;jznf; toHeD;vmNyD;vQif jrif;aoaumifteD;odkU taumifwaumif &pfoGm;jcif;udk

uREkfyf jrifvdkuf&\/ vu©PmrSm xdktaumifonf (usm;opf[k aemifrSod&onf/) rdrd

udkufowfxm;cJUaom jrif;aoaumif&Sdonfhae&modkU a&S;OD;pGmoGm;í jrif;aoaumifudk rawGU&

aomtcg w&GwfwkdufqGJGoGm;aom vrf;aMumif;twdkif; ajrBuD;udk w&SL;&SL;jrnfatmif

teHUcHvdkufvmjcif; jzpfayvdrfhrnf/ aemufqkH;ü jrif;aoaumifudk awGU&aomfvnf; ae&m

ajymif;aeonfhtwGuf rouFmonfESifh csif;csif;xdkifírpm;yJ vpfueJ wzefjyefí xGufoGm;

jyef\/ xdkUaMumifh pm;awmhrnftxifESifh aoewfjyifvsuf&SdMuaom udkodef;azESifh olBuD;wkdU

onf aoewfrsm;udk &kyfodrf;xm;Mu&\/ olwkdU\tBuHrSm rypfrlí ususee xdkifpm;

aomtcgrS ypfMu&ef jzpfavonf/

ypfawmhypf&onf

usm;opfonf jrif;aoaumifrScGmNyD;aemuf jrifcif;\ywf0ef;usif&Sd arSmif&dyfxJodkU 0ifoGm;

av&m rkqdk;ESpfa,mufwkdUvnf; apmifhMunfhaeMu\/ twefi,fMumaomf uREkfyfwdkU\

vifhpifatmufwnfhwnfhrS cRwfcRwfjrnfaom toHESpfcsuf Mum;&av&m olBuD;u atmufodkU

vufnId;xdk;jy\/ usm;opfonf uREkfyfwdkUatmufodkU a&mufaeí opfudkif;ajcmufwckudk

eif;rd[efwlonf/ okdUaomf bmrQrMumrD w&SL;&SL;erf;vsuf wae&modkU a&TUajymif;oGm;\/

vu©PmrSm uREkfyf\us,fi,feHU&onfESifh rouFmí xGufcGmoGm;jcif; jzpfayvdrfhrnf/

xdktcsdefrSpí usm;opfonf wae&mwnf;ü MumMumr&yfyJ [dkul;vdkuf onful;vdkuf

ponfjzifh jrif;aoaumifteD;odkU csOf;uyfvdkuf cGmoGm;vdkuf ponfjzifh *emrNidrfyJ

vl;vm;cwf jzpfaeawmhonf/ þenf;jzifh em&D0ufcefUMumvwfaomf udkodef;azu

udknSif;tm; rkqdk;wdkUbmomjzifh tcsufay;vdkuf\/ (uREkfyfum; em;rvnf/ aemifrSod&onf/)

- 291 -

Page 292: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

t"dyÜm,frSm ]usm;opfonf jrif;aoaumifudk 0ifpm;awmhrnfrxif? rouFmvsuf&SdaeavNyD/

xdkUaMumifh aemufwBudrf ]vifh} atmuf0ifNyD;í txGufwGif ypfMupdkU} [lonfyifjzpf\/

usm;opfonf usifi,feHUudk rouFmaomaMumifh vifhatmufodkU cPcP0ifav&m

aemufwBudrft0ifwGif rkqdk;ESpfa,mufwkdUonf aoewfrsm;ESifhcsdefxm;Mu\/ vifhpifatmufrS

taumifudkrlum; rnfolrQjrifEdkifonfr[kwfacs/ uRekfyfrSm olwkdU\tBuHudk &dyfrdí &ifckef

vsuf&Sd\/ aMumufaomaMumifhr[kwf/ odkUavmokdUavm[laom pdwfaZmaMumifh jzpf\/

wcPü 0g;vifhpifonf olwkdUESpfa,muf\ udk,f[efjyrIaMumifh odrfhueJjzpfoGm;onfESifh

wNydKifeuf 'dkif;'dkif;[laom toHESpfcsufonf wNydKifeufuJUokdU jrnfoGm;\/ uREkfyfonfvnf;

olwkdU\ aoewfcsdefxm;aomae&mqDodkU ikHUMunhfvsuf&Sd&m taumifwaumifonf vifhpif

atmufrS jzKef;ueJckefxGufvsuf ]cGD; cGD; cGD; cGD;} ESifh t&SnfBuD; jrnfatmfum awmxJodkU

0ifajy;av\/

]]b,fae&m csdefypfvdkufovJAsKdU udknSif;}}

]]vnf*kwfaemufudk ypfvkdufw,f? cifAsm;aum}}

]]usKyfu Zufydk;udk ypfvdkufw,f}}

]]xGufxGufcsif; ypfMu&wmrdkU aumif;aumif;xdykHr&bl;AsKdU}}

]][kwfwmayghAs? ta0;BuD;a&mufatmif atmfajy;wm rMum;bl;vm;}}

]]ausmif;q&m&JU ao;eHUaMumifhyJAs}}

]]rwwfEdkifbl;av? cifAsm;u usnfawmufrS r,lcJUyJudk;}}

]]usKyfuvJ 'DavmufMumMumBuD; apmifh&vdrfhr,f rxifrdbl;Asm}}

]][kwfawmh [kwfw,f? ol0ifvmwmudku odyfaemufuswmyJ? 'grsKd; wcgrS rBuKHzl;bl;}}

xdktcsdefürl v0ifoGm;NyDjzpfí wawmvkH; arSmifrnf;vsuf&Sd&m uREkfyfwkdUonf &Gmom;rsm;

vmBudKonfudk apmifh,if; ajcmufem&DausmfrQ iwfvsuf&Sdaom aq;vdyfudk tm;&yg;& &SL&Iduf

Mu&av\/ rsm;rMumrD &GmbufrS ]0l;0g;} [k tlum tcsufay;aomtoHrsm; Mum;&í

- 292 -

Page 293: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

olBuD;u jyef ]tl} &mwGif &Gmom;av;ig;a,mufwkdUonf vufESdyf"mwfrD;rsm;? vufqGJrSeftdrf

rsm;ESifh a&mufvmMuav\/ ¤if;wdkUteufwGif jrif;&SifvlBuD;vnf; ygvm\/ ¤if;wdkUu-

]]0ifcJU&rSmvm;}}

]]0ifcJUMuyg}}

olwkdUvlpkonf vifhpifatmufodkU a&mufMuaomtcg uREkfyfwkdUvnf; vifhay:rS qif;NyD;Mu

avNyD/

]]b,frSmvJAs usm;aum}}

]]xdawmh xdw,fxifwmyJ? rusbl;As? taumifu r0ifbl;}}

]]b,f0ifrSmvJ q&mwkdU[mu eHueHoeJU? usm;rajymeJU uRefawmfwkdUawmif eHao;}}

]]usm;r[kwfbl;As vifhyJ}}

¤if;a'oü usm;opfudk ]vifh} [k ac:Muonf/

xdkUaemuf uREkfyfwdkUonf vifhpifatmufrS usm;opfxGufaomae&mudk aocsmpGmMunfhMu&m

aoG;tenf;i,f usef&pfjcif;udk awGU&\/ xdvQifxdcsif;k rckefvdkufEdkifrD usqif;aom

aoG;jzpfaomaMumifh rsm;rsm;BuD;rusEdkif[kqdkum arQmfvifhcsufjzifh olUvrf;twdkif; vufESdyf

"mwfrD;rsm;jzifh vdkufíxkd;MunfhMuao;\/ okdU&mwGif aoG;pufrsm;rSm wae&mESifhwae&m

cyfusJusJ awGUMu&aomaMumifh aoavmufaom'Pf&m r[kwfEdkifqdkum ypfxm;cJUMuav\/

ausmif;odkUa&mufMuaomtcg rdcifESifhrpdk;wkdUonf uREkfyfwdkUtm; wHcg;zGifhay;NyD;aemuf rdcifu

]]b,fhES,fvJa[h? rif;wkdUusm; vm&JUvm;? b,ftcsdefvmovJ}} [k ar;ojzifh oef;acgifeD;rS

ay:vmaMumif; ajym&mwGif rdcifNyKH;onfudk uREkfyf jrifvdkuf\/ uREkfyfu ]]b,fvkdvJtar}} [k

ar;aomtcg rpdk;u atmufygtwdkif; jyefajymavonf/ ae0ifonfESifhwNydKifeuf rdcifonf

usm;aornfpdk;aomaMumifh uREkfyfwdkU&Sd&modkU rvmap&ef y&dwf&Gwfjcif;? arwÅmydkUjcif;? t"dXmef

jyKjcif; ponfjzifh awmufavQmuf &Gwfzwfo&Zösm,fvsuf&SdaMumif;? oef;acgifeD;aomtcgrS

rdciftdyfcsifvmonfESifh om;trdESpfa,muf twltdyfMuaMumif; ajymjyavonf/

- 293 -

Page 294: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

,kHcsifrS,kHyg

þonfrSm ]xef;oD;a<ucdkuf usD;eif;cdkuf} jzpfEdkifjcif;udk uREkfyf em;vnfygonf/ odkU&mwGif

rdcif\ xl;qef;aom t&nftcsif;tcsKdUudk wifjyyg&apOD;? zwfNyD;aomtcgrS pmzwfol

udk,fwdkif qkH;jzwfcsufcsEdkifygonf/ rdcifonf touf30ausmfavmufuwnf;u w&m;ESifh

arGUavsmfoljzpfí BuD;jyif;vmaomtcgwGif (Nrdwfq&mawmf\ Mo0g'twdkif;) tBudwfte,f

w&m;tm;xkwfjcif;? pdwfudkxdef;odrf;jcif;? npOf &Gwfzwfo&Zösm,fjcif; ponfwkdUaMumifh

wefckd;tmedoif tenf;ESifhtrsm; &&Sdonf[k vltrsm;u ,kHMunfMuonf/ (uREkffyfrlum;

,kHvG,fwwfol r[kwfjcif;aMumifh (Scientific Minded) ,kHMunfavmufvQif aemufqkH;rS

,kHwwfoljzpfonf/) om;rzGm;Edkifaomrdef;ronf rdcif\ ]y&dwfa&} aMumifh tvG,fwul

zGm;jrifEdkifonf[k ,kHMunfMuonf/ udkufwwfaomacG;onf rdciftm; rudkufjcif;udk uREkfyf

udk,fwdkif tBudrfBudrf BuKH&bl;onf/ rdcifonf rnfonfhacG;udkrS raMumufwwf? tdrfxJodkU

&J&J0if0HUonf/ txl;ojzifh qef;Mu,fonfrSm rdcif\tdyfrufrsm;onf t"dyÜm,f&Sdaom

tdyfrufrsKd;jzpfwwfí wpkHw&m jzpfrnfqdkvQif BudKwifí tdyfrufwwfaomaMumifh aqGrsKd;

om;csif;rsm;onf rdcif\ owday;jcif;udk tvGefav;pm;Muonf/

þtjcif;t&mudkrl uREkfyfudk,fwdkif r,kHw,kH&Sdygonf/ uREkfyfudk y#doaE¨&Sdonfhtcsdefü rdcif

jrifrufaom tdyfrufrSm aumif;vGef;tm;BuD;aomaMumifh uREkfyfudk,fwdkifvnf; r,kHonfhjyif

yvTm;&musrnfpdk;aomaMumifh þae&mü razmfjyvdkawmhyg/ qdkvdkjcif;rSm uREkfyfudk,fwdkif

[kwÅdywÅd xl;xl;jcm;jcm; rjzpfao;aomaMumifh ¤if;tdyfrufESifh rxdkufwef[k ,lqvsuf

&Sdygao;onf/ rnfodkUyifjzpfap usm;? usm;opfwkdUrnfonf rdrdwdkU udkufowfxm;aom

taoaumif&Sd&modkU rvmcsifvnf;aeap? vmvQif cyfapmapmvmwwfjcif;ESifh xdknOfhu rdcif

y&dwf&Gwfjcif;&yfpJcsdefESifh usm;opfa&mufcsdefudk wdkufqdkifjcif;rlum; trSefyifjzpfygonf/

raysmfyd kufp&m zefwD;csufrsm;

waeUoü uREkfyf\ausmif;wGif udkodef;az wnf;cdkvsuf&SdpOf rdk;ukwfNrdKUrS ynmtkyf

udkzdk;aomfwmonf urf;eD&GmodkU e,fvSnfha&mufvmí jrefrmpmoifausmif;ü wnf;cdkavonf/

udkzdk;aomfwmrSm *syfqifaumvdyfabmoif; xifay:bl;pOfu tvGefemrnfBuD;cJUbl;onfh

- 294 -

Page 295: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

*dk;orm;wa,mufjzpf&m ol\abmzrf;jcif;rSm abmvkH;udk rd&kHru vuf[efajc[efESifh ckefykH

zrf;ykHwdkU oyf&yfvSy pwdkifusjcif;wkdUaMumifh omíemrnfBuD;jcif; jzpfavonf/

uREkfyfonf *sLAvDa[modkU vufrIynmjyyJGtwGuf oGm;&pOfu oli,fcsif; armif&D&Sdaom

*syfqifaumvdyfü wntdyfcJUbl;&mwGif olESifh oduRrf;cJUavonf/ udkodef;azrSmvnf;

c&pf,efcsif;jzpfí olESifh tawmfuav; &if;ESD;\/ odkUjzpfí udkodef;az\tBuHay;csuft&

uREkfyfonf udkzdk;aomfwmtm; npmpm;zdkUzdwf\/ olBuD; udknSif;tm;vnf; (acwfynmwwf

r[kwfapumrl) rdwfjzpfaqGjzpfoabmESifh zdwfMum;avonf/ uREkfyfwkdUonf xkH;pHtwdkif;

q&muawmfcsufaom pm;p&mrsm;ESifh udkodef;az0,f,lcJUaom aomufp&mrsm;jzifh aysmfjrL;

Mu&m ¤if; ]'if;em;ygwD} wGif ,cifuygwDrsm;xuf tenf;i,f ]rsm;} oGm;Muonf xif\/

okdU&mwGif qlnHjcif;? jiif;ckefjcif;um; r&Sd? cspfMunfpGmESifhyif vlpkcGJum 10em&DcefUwGif tdrfodkU

jyefMuygonf/ uREkfyfwdkUtxJwGif olBuD;onf tenf;i,f,dkifoGm;onf[k xifvdkufrd

Muonf/ odkUaomf ol\tdrfESifh uREkfyf\ausmif;rSm eD;uyfaomaMumifh vdkufykdU&efrvdk? ol\

&Gmvnf; jzpfaomaMumifh pdwfcsvufcs ae&pfMuonf/

aemufwaeUeHeuf cyfapmapmyif udkzkd;aomfwmonf vrf;avQmuf&mrS jyefvmí uREkfyfwdkUudk

jrifonfESifh ausmif;ay:odkU wufvm\/ xdkaeUrSm OykoaeUjzpfí ausmif;ydwfonfESifh

at;at;aq;aq; pum;ajymvsuf&SdMu\/ em&Dw0ufcefUMumvwfaomf ausmif;wnfaxmif

aom opfukefonfokH;OD;wGif wOD;tygt0ifjzpfaom OD;av;armif wufvmí wdkifwef;

onfrSm ,refnOfhu olBuD;udknSif;onf ausmif;rS (t&ufrl;NyD;) qif;vmí &Gmv,fwGif

ol\vkyfom;wa,mufESifh awGUaMumif;? vkyfom;tm; ar;jref;ppfaq;&mwGif OD;armif\

wynfh[k ajymaomfvnf; r,kHMunfEdkifqdkum olBuD;u tdrfodkUac:oGm;NyD; wnvkH;csKyfxm;

aMumif; ajymav\/ {nfhonfESpfa,mufESifh uREkfyfrSm þausmif;rS t&uftwlaomufNyD;

qif;oGm;onfh olBuD;jzpfonfudk odMuí tm;emyg;em jzpfaeMupOf OD;av;armifu aot&uf

aomufpm;jcif;\ tjypfrsm;taMumif;udk uREkfyfwkdUokH;a,muftm; &Snfvsm;pGm vufcsm

ay;avawmhonf/ uREkfyfwdkUonf yxrü OD;av;armiftm; tm;emMuaomfvnf; tpdk;&

trIxrf;rsm; jzpfMuaom udkzdk;aomfwmESifh udkodef;azwdkUonf wjznf;jznf; rsufESmxm;

wif;vmMujcif;udk uREkfyf jrif&onf/ uREkfyfurl olwkdUESpfa,muftay:ü tm;emvsuf &SdavNyD?

þvlBuD;onf uREkfyfwkdUvifr,m;tay:ü wlom;aemifr,fuJUodkU oabmxm;um t&m&mü

apmifha&SmufcJUayaom aus;Zl;udkaxmufxm;aomtm;jzifh uREkfyfwa,mufwnf;&SdpOf jrnfwGef

awmufwD;jcif; jzpfygrlum; BudK;pm;í onf;cHEdkifzG,f&m &Sdygao;\/ (trSefrSm uREkfyf\rdbrS

wyg; rnfolu rnfrQavmuf apwemaumif;onfjzpfap jrnfwGefawmufwD;jcif;udk cHcsifol

r[kwfyg) ,ckrSmrl rdwfaqGrsm;a&SUü uREkfyfwa,mufwnf;udk ]jrnf} &kHru tzGJUyg jrnfjcif;

jzpfaomaMumifh olwkdUtay:ü tm;emNyD; uRekfyftwGuf &Sufvnf;&Sufygonf/ odkUjzpfí

- 295 -

Page 296: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

þvlBuD; qif;oGm;onfESifhwNydKifeuf (ausmif;om;rsm;\ ynma&;twGuf &uftm;r,lyJ

uREkfyf\ BudK;pm;csufrsm;udkrS raxmufxm;avjcif;[k atmufarhum) ZeD;tm; jrawmifodkU

jyefapí {nfhonfrsm;tm;vnf; jyefMuzdkUajymNyD;vQif csufcsif;jrif;jyifum tif;&GmodkU xGufvm

cJUav\/ odkUaomf &ufowÅwywftwGif; tjcm;vlBuD;rsm;\ awmif;yefjcif;? OD;armif\

0efcHjcif;ESifh udk0ifharmftay:ü xm;cJUaomuwdwkdUaMumifh urf;eDokdUwzefjyefvmNyD; qufvuf

tvkyfvkyfygao;onf/

waeUoü udkodef;azESifh uREkfyfonf "r®obm0taMumif;udk aqG;aEG;vsuf&SdpOf zcif\

w&m;a[maumif;jcif;taMumif;udk uREkfyfu ajymrdonfESifh zcifudk yifhac:&ef udkodef;azu

pm;&dwfcHrnf[k ajymojzifh olUqE´twdkif; yifhac:vkduf\/ uREkfyf\zcifrSm w&m;a[majym

jcif;tvkyfü tvGefarGUavsmfoljzpfí csufcsif;vdkyif 0rf;ajrmuf0rf;om a&mufvm\/

zcifonf okH;nrQ qufía[m&m udkodef;azESifh olBuD;tjyif urf;eD&GmrS oufBuD;&G,ftdkrsm;

vnf; vma&mufemMu\/ ausmif;wnfaxmifaom vlBuD;wOD;jzpfonfh OD;av;armiftm;

zdwfac:aomfvnf; (uREkfyfwdkUvlpktay:ü t,kHtMunfr&SdaomaMumifhayavm rqdkEdkif) rvm

a&mufacs/ tjcm;y&dowfrsm; jyefoGm;MuNyD;aemuf udkodef;azESifh udknSif;wdkUonf oef;acgif

ausmfwdkifatmif okH;nwdkifwdkif Mum;emMu\/ uREkfyf\zcifrSm o'¨gw&m;wuf<uatmif

a[majymjcif;ü tvGefpGrf;aom "r®uxdu jzpfay&um; wwd,nwGif udkodef;azESifh uREkfyfu

t&ufudkvnf;aumif;? olBuD;udknSif;u t&ufa&m aoewfygvnf;aumif; vSLvdkufMu

avonf/ udkodef;azESifhuREkfyfonf wESpfcefUtMumwGif t"dXmefysufMuaomfvnf; udknSif;

rlum; toufxufqkH; xdef;odrf;oGm;ayonf[k odvdkuf&ayonf/

uREkfyf\zciftay:wGif o'¨gw&m;jzpfjcif;onfvnf; udkodef;aztay:ü uREkfyfu wkd;í

cifrif&ef (okdUr[kwf wa,mufESifhwa,muf tjyeftvSef wkd;ícifrif&ef) taMumif;w&yf

jzpfvmawmhonf/ OD;armifESifh uREkfyfrlum; cifrifav;pm;rIonf wzefxyfí usqif;oGm;yg

awmhonf/ vlUobm0onf tawmfqef;Mu,f\/ vlrdkufwa,muf vdr®moGm;jcif;xuf

xdkvlrdkuftay:ü q&mvkyfNyD; txufpD;ESifh Mo0g'ay;jcif;udk ydkrdkESpfoufwwfavonf/

uREkfyfwkdUtaMumif;udk OD;armifMum;od&aomtcg om"krac:csifyJ cyfNyKH;NyKH; vkyfaewwf

avonf/

]acG;NrD;aumuf usnfawmufpGyf} [k ajymcsif\/ rnfokdUyifjzpfap BudK;pm;jcif;udk todtrSwf

jyKxdkufonf[k uREkfyfwkdU oabm&Muonf/ zcifjyefoGm;NyD;aemuf OD;av;armifESifh uREkfyfwdkU

vlpkonf cyfwef;wef;jzpfoGm;MuavNyD/ xdktcsdefrSpí urf;eD&Gmü uREkfyf raecsifp&m

taMumif;uav;rsm;onf (topfa&mta[mif;yg) uREkfyf\pdwfxJwGif rMumcP ay:ayguf

vsuf &Sdygawmhonf/

- 296 -

Page 297: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

aus;pGyfaomvl

rauseyfcJUaom tjzpfa[mif;rsm;um; þokdUaywnf;/ uREkfyf\ausmif;ESifh rsufapmif;xdk;

&Sdaom tdrfuav;wGif iSuform;wa,muf aexdkif\/ xdkolonf pufcsKyfaom tvkyf

udkvnf; wbufuvkyf\/ (urf;eD&GmwGif iSuform;tvkyfoufoufjzifh xrif;r0Edkif)

uREkfyfwdkUü udpöBuD;i,fjzifh c&D;oGm;&ef&Sdonfjzpfap? t0wftxnfrsm; csKyfvkyf&ef&Sdonf

jzpfap xdkvltm; tokH;csavh&Sd\/ wcgw&H olUü ydkufqHjywfvyfvQifvnf; uREkfyfwdkUu

xkwfacs;avh&Sd\/ oluvnf; pum;acsmhajymwwfonfhtavsmuf uREkfyfwdkUtm; w&dkwao

qufqHonfESifh tawmfcifrif&if;ESD;onf[k xifrdygonf/ uREkfyfonf &Gmv,fvrf;wGif

jrif;pdkif;pOfu qiform;wa,mufudk wdkufrdbl;jcif;taMumif; azmfjycJUjcif;udk rSwfrdMu

ayvdrfhrnf/ xdkuJUokdUwdkufrdNyD;onfh aemufwaeUnaewGif uRekfyfonf &GmjyifodkU vrf;avQmuf

xGufvmcJU&m qiform;rsm;onf &Gmhjyif&Sd Z&yfwaqmifwGif wnf;cdkvsuf&SdMu\/

uREkfyfonf rdrdwdkufrdxm;aom qiform;udk owd&í 0ifMunfhrnf[k Z&yfodkUavQmufvm&m

azmfjycJUaomiSuform;onf uREkfyfbufodkU ausmcdkif;um&yfvsuf Z&yfay:&Sdqiform;tm;

vSrf;í pum;ajymvsuf&Sd\/ iSuform;u ]]cifAsm;wdkU qiform;qdkNyD; 'DwcsD tnHUcHvdkuf

avAsm}} [k ajymvsuf&Sd\/ (qiform;[lonfrSm vlawvlayrsm;jzpfonf[k emrnf&olrsm;

jzpfonf/) uREkfyfonf txufygpum;udk Mum;vkduf&í qiform; rsufESmysufoGm;jcif;udk

jrifvdkufonfESifhwNydKifeuf jrif;ESifhwdkufrdaomtjzpfudk ajymjcif;jzpfonf[k &dyfrdavNyD/

iSuform;onf wpkHw&mjyefrajymyJ rsufESmysufvsuf&Sdaom qiform;udk jrifonfESifh

¤if;aemufodkU vSnhfMunhfvdkuf&mwGif uREkfyfESifh rsufESmcsif;qdkifvsuf &SdMuav\/ uREkfyfu

rsufESmxm;wrsKd;ESifhNyKH;jcif;udk olrMunfhEdkifyJ awmifajymrvdk ajrmufajymrvdkESifh bmrQrajymyJ

xGufoGm;avawmhonf/ þwGif qiform;udk ausmif;odkUac:í olauseyfap&ef aiG5usyf

ay;vdkufjcif; jzpfygonf/ uREkfyfonf iSuform;tm; a&S;enf;twl tokH;csygao;\/

okdU&mwGif olUudk,füu rsufESmcsif;rqdkif0HUawmhacs/ awmfawmfqdk;aom t&yfom;aywum;[k

rSwfcsufcs&bl;onf/

jrpf&d k;om;wkdU\OmOfqdk;

- 297 -

Page 298: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

urf;eD&GmokdU uREkfyf a&mufcgptcsdefuvnf; uRekfyf\ c,frysKduav;ESpfa,muf tvnftywf

vmMu&m &Gmom;vli,frsm;onf w&pfoDoD vkyfMu\/ tysKd&SdaomtdrfokdU vlysKdrsm; ]&pf}

Mujcif;rSm zdkrwdkU\"r®wmjzpfonf[k uREkfyfem;vnfonfhtavsmuf rsufESmxm;wif;wif;

rxm;yJ a&mufcgpvnf;jzpfonfESifh azmfa&Gvkrwwf trlt&mrsKd; jycJUonf/ w&ufESpf&uf

Mumaomtcg vlysKdrsm;onf c,frysKdrsm;tm; NyKH;pdpdESifh rsufESmcsKdaoG;jcif;rQavmufESifh tm;r&

MuawmhyJ uREkfyftm;yif aemufajymifcsifvmMuonf/ uRekfyf\ausmif;a&SUokdU a&mufMuaom

tcgrsm;wGif ]]zJxD;ckd; &dkufppf}}? ]]irf;w&Gwf&Gwf ykZGefawmif}}? ]]bJ'D;*Gwf}}? ]]bJr*Gwf}}?

]]0rf;prdk;}} ]]tif;acG;}} paom pum;vkH;rsm;udk uREkfyf\ausmif;bufokdU Munfhum wa,muf

wvSnfh &GwfqdkMuavonf/ pum;vkH;rsm;onf &dkif;pdkif;aompum;vkH;rsm; r[kwfjcif;um;

rSefonf/ okdU&mwGif uREkfyf\ t*Fvdyfpmoifausmif;udk aemufajymifjcif;jzpfonfhjyif c,frysKd

rsm;vnf;&Sdí olwkdU &GwfwGwfwGwf rsufESmxm;uvnf; xif&Sm;pGm azmfjyvsuf&Sd\/

uREkfyfonf olwkdU\ rcefUnm;aom &nf&G,fcsufudk em;vnfaomfvnf; rnfokdUrQrwwfEdkifyJ

olBuD;udknSif;tm; wdkifvdkuf&onf/

olBuD;udk,fwdkifrSmvnf; uREkfyf\ausmif;udk wnfaxmifaom vlBuD;okH;a,mufteufwGif

wa,muftygt0ifjzpfí vlaemufuav;rsm;tm; armif;rJvkdufonfESifh aemufxyf rjyK0HUMu

onfum; rSefygonf/ okdU&mwGif uREkfyf rSwfcsufcsvdkufonfrSmum; jrpf&dk;wavQmuf&Sd

&Gmom;rsm;onf (jrawmifvnf;ygonf/) tjcm;e,frSvlrsm; vma&mufaexdkifonfhtcg tpdk;&

trIxrf;jzpfvQif jym;jym;0yfcsifMuaomfvnf; rif;rIxrf;r[kwfcJUvQif wenf;enf;jzifh tuJ

prf;csifwwfMuonf/ ¤if;e,fwavQmufü ]rjzpfnpfus,f} ac:onfh &Gmom;uav;rsm;onf

tjcm;e,frsm;rSmxuf aygrsm;vSonf[k uREkfyf qkH;jzwfcsufcsvdkufonf/ a&Tbdke,fbufürl

pGmwmwmvkyfcsifaom we,fom;udk tuJprf;csifwwfMuaomfvnf; jrpf&dk;om;\ owÅdrSmrl

&dk;&dk;rSefrSefaeaom (rif;rIxrf; r[kwfonfh) we,fom;udkvnf; csrf;omray;wwf?

us,fuyfuyf vkyfcsifwwfMuonf/ a&mufpuwnf;uyif uREkfyfonf þ&Gmü okH;ESpf

jynfhatmifrS aeEdkifygrnfavm[k oHo,jzpfcJUrdonf/

urf;eD&GmrSxGufcGmjcif;

1924ckESpf ZlvdkifvwGif {&m0wDjrpfa&onf tvGeftrif;BuD;í ESpfaygif;rsm;pGm a&rwufcJU

bl;onfh urf;eD&Gmay:okdU cg;avmufxdatmif a&vTrf;rdk;\/ uREkfyfü vyfuD;tjyif

udk0ifharmf\ jrif;om;trduvnf; &Sdae&um; ¤if;wdkUtwGuf tpmESifh a&vGwfatmif

aZmif;vkyfay;zdkUrSm jyóemBuD;wck jzpfaeawmh\/ tjcm;aom jrif;&SifEGm;&Sifrsm;onf

- 298 -

Page 299: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

]]wwfEdkifygbl;}} qdkum a&xJü ypfxm;Muaomfvnf; wd&pämefudkcspfwwfaom uREkfyftzdkUrSm

vyfuD;twGufomr[kwf? jrif;rom;trdtwGufyg pdwf'ku©a&mufvsuf&Sd\/ þrQavmuf

a&BuD;vdrhfrnf[k rnfolrQ rxifaomaMumifh jrif;pmodkavSmifjcif;vnf; r&Sd? tdyfzdkUae&mvnf;

ray;Edkifacs/ þwGif uREkfyfonf xif;wkH;rsm;&Smí azmifzGJUNyD;vQif jrif;okH;aumifudk wifxm;

&\/ tpmtwGufrl &GmxJü a&epfívJaom oabFmyifrsm;udk &Smí ckwfpif;auR;&\/

odkUESifhvnf; jrif;okH;aumifjzpfí 0atmifrauR;EdkifyJ&Sd&mwGif jrif;rsm;onf 0g;0if;x&Hrsm;udk

udkufzJUí pm;&SmMuonf/

uREkfyfonf vliwfjcif;udkomr[kwf? udk,farG;xm;í udk,fhwm0ef&Sdaom wd&pämefrsm; iwfrGwf

jcif;udk jrif&jcif;aMumifhvnf; &ifxkremjzpfwwfonfESifh ]vufajrSmuf} &ef qkH;jzwfcsuf

csvdkufygawmhonf/ txufwGifazmfjycJUonfh rauseyfrIrsm;tay:wGif jrif;okH;aumifaMumifh

BuKHawGU&aom 'ku©wck xyfqifhvdkuf&mwGifrlum; uREkfyfonf urf;eD&Gmü qufvuf aexdkif

zdkUudk vkH;0pGefUvTwfí a&usonfESifhwNydKifeuf 0ufvufodkUajymif;&ef oEédXmef csvdkufyg

awmhonf/ vyfuD;udk ,loGm;&ef rwwfEdkifaomaMumifh jrif;cspfwwfaom olBuD;wa,mufodkU

a&mif;vdkuf&ay&m uREkfyf\toufwmwGif tawmfBuD;toJemvSaom cGJcGmrIBuD;wckaywnf;/

udk0ifharmf\ jrif;om;trdudkrl OD;av;armif\vufodkU tyfxm;cJU&\/ uREkfyfwdkU ZeD;armifESH

onf wynfh ausmif;om;tcsKdUESifhtwl orÁefwpif;jzifh udkodef;azaeaom tif;&GmokdU

oGm;a&mufEIwfqufMuNyD;vQif 1924ckESpf? Mo*kwfv 1&ufaeUwGif urf;eD&GmrS tqefoabFm

jzifh vdkufygcJUMuav\/

uREkfyf\taetxdkif

0ufvufESifh ESpfrdkifa0;uGmonfh refusnf;wkH&GmokdU a&mufMuaomtcg uREkfyfwdkU ZeD;armifESH

ESifhtwl uREkfyf\ wynfha,mufzuav; atmifjrvnf; ygvm\/ zcifonf pmoifausmif;

axmifí Ak'¨bmomqdkif&m pmayrsm;udk a,mufsm;uav;ESifh rdef;uav;rsm;tm; ol\

0goemtwdkif; (tcrJh) oifjyvsuf&Sd&m uREkfyf\nDurl om;a&pdrf;udk om;a&e,fjzpfatmif

vkyfaom vkyfief;wck wnfaxmifxm;\/ rdbrsm;onf rMumcP tvkyftudkif ajymif;vJ

avh&Sdaom uREkfyfa&mufvmjcif;twGuf tHUMojcif;r&Sd/ wvSnfhwywf twlwuG aexdkifcGifh

&MurnfhtwGufom 0rf;omykH&Muonf/ rdbrsm;\tdrfrSm cyfi,fi,fjzpfaomfvnf; 0if;NcHrSm

us,f0ef;í NcHxJwGif wJuav; okH;av;wJ&SdaomaMumifh aeavmufxdkifavmuf&Sdyg\/

uREkfyf\tm;udk;rSm &efukefrS r*¾Zif;ESifh *sme,frsm;twGuf 0w¦Kwdkrsm;a&;jcif;jzifh rdbrsm;ESifh

0dkif;vkyf0dkif;pm; aexdkifMu&ef jzpfavonf/

- 299 -

Page 300: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

xdkpOfu ol&d,r*¾Zif;? u0drsufrSefr*¾Zif;ESifh wdk;wufa&;tjyif yJa&mhOD;qefeDtwGuf pmrlrsm;

a&;om;ay;ydkUjcif;tm;jzifh 0ifaiGrrsm;vSaomfvnf; awm&Gmtvdkufawmh pm;avmuf

aomufavmuf &Sdygonf/ uRekfyf\ tBudKufwckrSmvnf; rBuD;yGm;csifaeap? rdbrsm;ESifh

twlae&NyD; pm;avmuf&kHuav;&SdvQif auseyfEdkifygonf/ xdkpOfurl tvkyfudk txdkuf

tavsmufomvkyfí rdbrsm;ESifh w&m;aqG;aEG;jcif;? pmayA[kokw tawmfjynfhpkHí

udk,fydkifOmPfjzifh qifjcifokH;oyf&Jaom zcifxHrS A[kokwpkaqmif;jcif; ponfjzifh trsm;qkH;

tcsdefjzKef;cJUygonf/ (zcifonf olUacwfESifhol udk,fydkifOmPfokH;&JolwOD;tjzpf emrnf&cJU

aomfvnf; aemufydkif;ürl udk,fydkifOmPfokH;onfhae&mwGif jywfjywfowfowf &J&J0HU0HU

&Sdayonfqdkum ol\om;jzpfaom uRekfyftm; wjznf;jznf; vufajrSmuf&Smygayonf/

okdUqdkaomfvnf; zcifESifh Nrdwfudk,fawmfxHrS qufcH&&Sdaom rsKd;aphjzpfjcif;udkrlum; uREkfyf

auseyfpGm0efcHí tcgcyfodrf; OD;nGwfygonf/)

prf;oyfrI

uREkfyfonf touf 25ESpft&G,favmufu 'kwd,tdrfaxmifESifh 0ufvufwGif rdbrsm;ESifh

twlaeí pma&;q&mjzpfcgeD;ü pmtajrSmuftjrm; zwf&Ivsuf&SdpOf owdyXmefokwÅefusrf;udk

zwf&Ibl;\/ ¤if;usrf;ü Ak'¨u rnfolrqdk þusrf;wGif iga[monfhtwdkif; ckESpf&ufrQ

tm;xkwfjim;tHU? &[EÅmaomfvnf;aumif;? tem*grfaomfvnf;aumif; jzpfEdkifonf[k 0efcH

xm;jcif;udk awGU&\/ þwGif uREkfyf tBuHjzpfonfrSm Ak'¨bmom0ifrsm;onf r*fw&m;

zdkvfw&m;wkdU\ rGefjrwfjcif;taMumif;udk ola&migyg ajymwwfMuaomfvnf; ckESpf&ufrQ

avmuf twGufyif þenf;twdkif; prf;oyftm;xkwfol rawGU&onfrSm tHUMozdkUaumif;onf?

igrlum; waeUaeU tcGifhomaomtcgwGif þenf;twdkif; prf;oyftm;xkwfMunfhrnf?

jzpfcsifjzpf? rjzpfcsifae? raorDtwGif; tenf;qkH; wBudrfjzpfap prf;jzpfatmif prf;Munfhrnf

[lí qkH;jzwfcJUbl;avonf/

1925ckESpfwGif wnOfhoü uREkfyfonf refusnf;wkH&GmwGif rdbrsm;ESifh aqG;aEG;vsuf&SdpOf

1914ckESpfu jzpfcJUbl;aom pdwftBuHudk owd&onfESifh þnOfhrSmyif tpjyKí ckESpf&uf

tm;xkwfawmhrnf[k t"dXmefjyKvdkufygawmhonf/ [kwfrSefonfhtwdkif; zGifhía&;&vQif

uREkfyfonf xdknOfhü r*fzdkvfudkvnf;aumif;? edAÁmefudkvnf;aumif; vdkcsifvSaomaMumifh

r[kwf? (jywfom;pGm pOf;pm;avh&Sdaom uREkfyftzdkU&mü bmrSef;rodaom t&mwckudk

vdkcsifonfqdkjcif;rSm t"dyÜg,fr&Sd) uREkffyf\ q&mrdbESifhwuG Ak'¨bmom0iftaygif;wdkU

wajymwnf;ajymí wa[mwnf;a[mvsuf&SdMuaom r*fw&m;? zdkvfw&m;? edAÁmefw&m;wnf;

- 300 -

Page 301: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

[laom tjcif;t&monf b,fvdk[mrsKd; jzpfonfudk odprf;csifonf? odatmifvkyfrnf?

rsm;rsm;rwwfEdkifvQif ckESpf&ufawmhvkyfrnfqdkaom &nf&G,fcsufjzifh pwiftm;xkwfcJUjcif;

jzpfygonf/ tm;xkwfykHtm;xkwfenf;rSmrl aqmif;yg;rsm;üomru usrf;wapmifwzJGUyif

a&;xkwfcJUNyDjzpfaomaMumifh þae&mwGif tjzpftysufoufoufrQudkom azmfjyygawmhrnf/

uREkfyf\ajymif;vJcsuf

udk,fhpm&dwÅtaMumif;udk zGifhía&;&vQif uREkfyfonf xdktcsdefu a&muf&Sdaeonfh touf 35-

36ESpf t&G,fodkUwdkifatmif rdrd\ vkHUv0D&d,udkvnf;aumif;? oDvudkvnf;aumif;? tae

txdkif udkvnf;aumif; b,fawmhrQ pdwfwdkif;uscJUbl;onfr&Sd? cRwf,Gif;csufrsm;onf rIdvdk

aygufvsuf&Sd\/ olwyg;wkdUuvnf; jrifMuodMu\/ xdkUaMumifhvnf; &G,fwlcsif;rsm;u

omru udk,fhxufi,faom uav;oli,f? a,mufsm;? rdef;uav;rsm;uyif uREkfyftay:wGif

q&mvkyfcsifMuonf/ (xdktxJwGif udkodef;az rygacs/ udkodef;azonf uREkfyf\ nhHzsif;rIrsm;

udk od\/ trSefrSm olwyg;xufod\/ okdUaomf q&mrvkyfacs/ xdkUaMumifhvnf; uREkfyfu

cifrifjcif; jzpfwef&monf/) w&m;tm;xkwfygawmhrnf[k t"dXmefjyKaomnOfhrS pírlum;

uREkfyfudk,fudkuREkfyf tauseyfqkH;aom tydkif;tjcm;wckk[lí pdwfxJwGif rSwfwrf;wifrd\/

xdkumvü rnfrQavmuf auseyfzG,faumif;aomvlwa,muf jzpfvmygoenf;[lrl uREkfyf\

tjypfrsm;udk nTefjyzdkUOD;rav;aom uREkfyf\arG;ozcifonf uREkfyftm;xkwfykHudk jrif&aom

tcg uREkfyfudk wjznf;jznf; &GHUvmonfESifh ]]tazrdkUvdkUom rif;eJUigeJU ajymae&w,f?

'Dvdkajym&wmawmif pdwfxJu &GHUvmNyDuG,f}} [k azmfxkwfajymqdkbl;avonf/

xdk&uftwGif; uREkfyf\ &ifhusufaom£ajEéudk jrif&aom zcif\wynfhwa,mufurl

(uREkfyfxuf q,fESpfcefUBuD;aomfvnf;) ]]udkazodef;udkMunfh&wm uRefawmfjzifh 'l;axmufNyD;

&Sdcdk;csifwJUpdwf cPcPjzpfrdw,f q&ma&U}} [k ajymbl;avonf/ rdcifrlum; uREkfyfudkjrif&í

tm;&vSonfESifh wNyKH;NyKH;&Sdae\/ ZeD;rpdk;rlum; vifwa,mufqkH;acsawmhrnf[laom pdk;&ddrfrI

jzifh rsufESmnId;i,fvsuf&Sd\/ þodkUjzpf&jcif;rSm uREkfyf\ pl;pdkufaomorm"dESifh &ifhusuf

wnfNidrfaom £ajEéwkdUaMumifh jzpfayvdrfhrnf/ ig;&ufajrmufaomnOfhwGif uREkfyfonf ]ig}

[lí txifrSm;Mu&atmif vSnfhpm;aomtaMumif;&if;udk awGU&Sdí 0rf;omtm;&jzifh wkef,ifpGm

EId;í ajymjyav\/

- 301 -

Page 302: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

yDwdwrsKd;ayavm

rdcifzcifESifhwuG ¤if;wkdU\ wynfh*dkPf;om;taygif;rSm wkefvIyfacsmufcsm;oGm;MuavNyD/

rdcifESifhzcifwdkUtm;vnf; ¤if;wkdU\w&m;tjrifrSm rpifMu,fao;aMumif; ajymjy&m zcifuyif

a&S;OD;pGmoabmaygufí ¤if;nOfhüyif rdcifem;vnfoGm;avonf/ xdk&ufrsm;twGif;ü uREkfyf

onf avmutaMumif;udkvnf; *&krpdkuf? avmuDESifhywfoufívnf; bmrQrajymawmhyJ

qdwfqdwfaeawmhonf/ wnOfhü zcifESifhuREkfyfonf &GmxJutvSLwckodkU oGm;Mu&m

r@myfxJwGif zciftwGuf oD;oefUckH&Snfwck cif;xm;\/ zcifrSm "r®uxduwa,mufjzpfí

omrI? emrIrsm;wGif w&m;a[mavh&Sd&m xdknOfhwGifvnf; qdkif;rwD;rD em&D0ufcefU w&m;a[mzdkU

tpDtpOf&Sd\/ "r®uxdujzpfaom zciftwGuf cif;usif;xm;onfh ckH&Snfay:ü om;tz

ESpfa,muf xdkifMu&mwGif uREkfyfonf aemufrSDudkrSDvsuf ykyk&G&G&Sdaeaom y&dowftm;

vSrf;Munhf,if; ]]olwkdUum; oHo&mü usifvnfMu&&SmayOD;rnf? ightzdkUum; NyD;ayNyD}} [laom

pdwftBuH jzpfay:vmonfESifh wNydKifeuf uREkfyfwGif xl;jcm;aomcHpm;rIwck jzpfay:vm\/

Oyrm tvGefjrifhaom awmifBuD;udkwufí txG#fokdU a&mufaomtcg qdkzmBuD;ay:wGif xdkifí

avnSif;cHvdkufonfü cHpm;&onfh t&omrsKd;ESifh EIdif;,SOf&rnfxifonf/ qdkzmay:wGif

Nidrf;csrf;jcif;rSwyg; bmudkrQ owdr&EdkifouJUodkU uREkfyfrSmvnf; ¤if;tcdkuftwefUwGif igü

oHo&mwm0efBuD; NyD;Nidrf;ayNyDqdkum BuD;pGmaom auseyfNidrfoufrIudk cHpm;&bl;onf/

(xdkpOfurl udk,fh[mudk,f tvkH;pkHudpöNyD;NyDuJUokdU xifrSwfvsuf &Sdygonf/)

xl;qef;aom tjzpfrsKd;

aemufwaeUwGifrlum; uREkfyfonf Nidrf;csrf;aomt&omudk cHpm;,if;uyif wcsufwcsuf

vpfívpfíoGm;\/ vpfí twefMumwdkif; zcifujzpfap? rpdk;ujzpfap owd&atmif EId;avh

&Sd\/ wa,mufa,mufu EId;ojzifh owd&vmaomtcgwGif uREkfyf\pdwfxJü vGwfvyfpGm

avxJwGifae&mrS zsmvdyfacgif;xJodkU oGwfoGif;vdkufonfhtvm; usOf;MuKyfusyfwnf; vSonf

[k xifrdonfESifh bmaMumifhEId;csifMuoenf; [líyif ajymrd\/ þwGif zcifESifhZeD;wdkUrSm

uREkfyfaoawmhrnfxifí rJUwJUwJUjzpfukefMuavNyD/ rdcifurlum; ]]raoEdkifygbl;? rylMuygeJU?

aovQifaum bmjzpfao;vJ? aumif;aomaojcif;yJ}} [k qdkum BuHUBuHUcdkifvsuf &Sdayonf/

uREkffyftzdkU&mwGifrlum; ]vpf} &mrS aoEdkifojzifh wu,faooGm;onfqdkvQif uREkfyf BudKuf

rBudKuf qkH;jzwf&ef rvG,fulyJjzpfae\/ vpf&jcif;udk vGwfvyfonfxif&í oabmusrd

aomfvnf; jyefí owdr&awmhyJ wcgwnf; 0dnmOfcsKyfoGm;ygrl [kwfrS[kwfygp[laom

oHo, 0ifvmcJUygonf/ okdUjzpfí uREkfyfonf zcifESifhZeD;udk owday;aombufodkU

- 302 -

Page 303: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

rJwif;um rdrdudk,fudk Edk;Mum;atmif BudK;pm;ay;ygawmhonf/ ywf0ef;usifudkrodyJ vpfí

aejcif;onf Nidrf;csrf;jcif;&Sdonfum;rSefonf/ odkU&mwGif þtjzpfESifhywfoufí rauseyf

zG,faom tjcif;t&mwckrSm rdrdutvdk&SdaomtcgrS vpfonfqdkvQif awmfyg\/ ,ckrl rdrd\

vkHUvya,m*rpdkufyJ cPcPvpfjcif;jzpfaomaMumifh rlrSefaomvpfjcif; [kwfygav\avm[k

oHo,jzpfvmonf/ odkUjzpfí uREkfyfonf orm"dvGefuJjcif; jzpfwef&monf[k pOf;pm;rd

onfESifh orm"dudk avsmhcsypfrnfqdkum uREkfyfwD;aeusjzpfaom apmif;udk aumufí

wD;vdkuf\/ apmif;oHonf uREkfyf\em;wGif tom,mqkH;aomtoH[k rSwfxifaeus

jzpfaomfvnf; xdktcgürl orHwvif;udk ausmufcJESifhjcpfaomtoHuJUokdU Murf;wrf;,kwfrmí

rcHr&yfEdkifatmif&SdonfESifh apmif;udk csufcsif; csxm;vdkuf&onf/ aemufqkH;ü tBuHwck&í

tESdyfonfac:NyD; ]b0if} udk axmufay;aponfwGifrS oufom&m &ygawmhonf/

ZeD;udk jyefyd kUjcif;

tESdyfcHNyD;onfhaemufürl vpfawmhonfr&Sdyg/ okdU&mwGif w&m;ESifhywfoufaom pum;rsKd;rS

wyg; bmrQrajymcsifawmhyJ wa,mufwnf; udk,fhtm&kHESifhudk,f aecsifygawmhonf/ rpdk;wkdU

armifESrrlum; rsufESmromr,m &Sdae&SmMuavNyD/ rdrd\om;r,m; Munf&TifygrS aewwfonfh

0goem&Sdaom uREkfyfonf olwkdU\rsufESmnId;i,fjcif;udk jrif&aomfvnf; pdwfü bmrQrxdcdkuf?

udk,fESifhbmrQrqdkifouJUokdU cyfat;at;yif aewwfvmonf/ þonfwGif rdcifu rpdk;wkdU

armifESrudk jrawmifodkU acwÅtvnftywfoGm;apvQif aumif;vdrfhrnf[k tBuHay;onfESifh

uREkfyfudk,fwdkif ¤if;wkdUtm;vdkufykdU&ef pDpOfMuonf/ tpDtpOfrSm rD;&xm;ESifh uom

a&mufatmif uREkfyfvdkufydkUNyD; ¤if;wkdUtm; tpkefoabFmjzifh jrawmifodkUwifay;vdkuf&efjzpf\/

okdUjzpfí uREkfyfESifh rpdk;wdkUarmifESronf 0ufvufrS rD;&xm;ESifh vdkufygoGm;Mu&m uREkfyfonf

rD;&xm;ay:wGif c&D;onfawGudk yDDyDoooJoJuGJuJGrjrifyJ tdyfrufxJrSmuJUokdU 0dk;0g;BuD;

jzpfae\/ ¤if;wkdU\ vIyf&Sm;rIrsm;ESifh pum;oHrsm;onf uREkfyftzdkU bmrQt"dyÜm,fr&Sd?

t&dyfrsm;ozG,f xif&í uRufpDuRufpDrQom Mum;&\/ vrf;wavQmufvkH; þtwdkif;yif

jzpfae\/ eHeufwGif uomodkUa&mufMuí naewGif olwkdUarmifESrudk Aef;armfrSvmaom

tpkefoabFmjzifh wifay;vdkuf&ef jzpfavonf/

psmefavQmouJUodkU jzpf&ykH

- 303 -

Page 304: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

naewGif uREkfyfwkdUokH;a,mufonf jrpfqdyfodkUvmMu&m tpDtpOfrSm olwkdUudk oabFmay:okdU

wifay;í uREkfyfuvnf; ¤if;naexGufonfhrD;&xm;ESifh 0ufvufokdUjyef&efjzpf\/ rD;&xm;

blwm&kHrSmvnf; (xdkpOfu) oabFmqdyfüyif wnf&Sd\/ oabFmqdkufvmaomtcg uREkfyfonf

armifESrESpfa,muftm; oabFmay:okdU wifydkUay;cJUNyD;aemuf uREkfyftwGuf blwm&kHrS

vufrSwf,lNyD;vQif toifhxdk;xm;onfh rD;&xm;wGJay:okdU wuf\/ rD;&xm;ESifh oabFmrSm

eD;uyfpGm&SdMuonfjzpfí olwkdUarmifESrESifh uREkfyfonf aumif;pGm jrifEdkifMuonfESifh wbuf

ESifhwbuf vSrf;í vufjyum EIwfqufMuao;\/ twefMumaomf oabFmrS OMorIwfí

rD;&xm;vnf; 0DpDrIwfvsuf tcsufay;um wNydKifeufwnf; xGufMuav\/ olwkdUarmifESrESifh

uREkfyfonfvnf; wbufESifhwbuf vSrf;íMunfhaeMuqJyif &Sdaecdkuf uREkfyf\pdwfxJü

]olwkdUarmifESronf ightwGufaMumifh jyefoGm;&&SmavNyDwum;} [laom pdwful; jzpfay:vm

onfESifh wNydKifeuf &ifxJü eifhueJ jzpfoGm;ygawmhonf/ wbufESifhwbuf rsufpdwqkH;

MunfhaeMuí oabFmonf OD;vSnfhvkdufojzifh uG,foGm;onfwGifrS uREkfyfonf ae&mwus

xdkifvdkufygawmhonf/ xdktcgwGif uREkfyffü tBuD;tus,f ajymif;vJoGm;jcif; jzpfoGm;onfudk

awGUvdkuf&onf/ 0ufvufrSvmpOfurl rD;&xm;c&D;onfrsm;udk rxifr&Sm; 0dk;0g;BuD;

jrif&onfodkU azmfjycJU&m ,ckrSmrl wae&mü xdkifckHvkaeMuaom c&D;onfESpfa,mufudk

vnf;aumi;f? tjcm;wae&mwGif nm;cgpvifr,m;ESpfa,mufESifh o@mefwlí wa,mufESifh

wa,muf MuifemMuykH&jcif;udkvnf;aumif; xif&Sm;yDopGm tao;pdwfjrifwwfvsuf &SdavNyD/

]igum; psmefavQmaomoluJUodkU &SdacsNyDwum;} [k pOf;pm;rdonfESifh NyKH;rdygao;onf/

ref;usnf;wkHokdU a&mufaomtcg uREkfyfjyefvmrnfudk tcsdefESifhwuG odNyD;jzpfaom rdcifonf

tdrfwHcg;0rS apmifhBudKvsuf&Sdí uREkfyf\rsufESmxm;udk jrifonfESifhwNydKifeuf ]]a[h

armifazodef;? rifhrSm rygcJUbl;}} [k vSrf;ajymvdkuf&m uREkfyfu ]][kwfw,ftar}} [k 0efcH

vdkuf&avonf/ uREkfyfwdkUom;trdum; wa,mufESifhwa,muf tawmfBuD; em;vnfrI

&SdMuonf/ þwGif uREkfyfu oabFmqdyfü tjzpftysufudk ajymjy&m rdcifvnf; &,farm

&Smonf/

&[ef;jyKzdkUcGif hawmif;jcif;

uREkfyffpOf;pm;ykHrSmum; w&m;tm;xkwfjcif;tm;jzifh rdrdü ]ig} wnf;[laom ]tvdrf} wckajyí

igr&SdouJUodkU usifhBuHjyKrlvsuf&SdcJU&mrS oabFmqdyfü ]ightwGufaMumifh} [laom pdwftBuH

wck jzpfay:vm&mwGif ¤if;tBuHESifhavsmfnDpGm pdwfü xdcdkufrIay:vmjcif; jzpfwef&monf/

okdUqdkvQif rdrdü w&m;udpö NyD;qkH;ao;onfr[kwfao;? tm;xkwf&efusefao;onf[k

qkH;jzwfcsufcsvdkuf&m rdcifvnf; oabmwlonf/ okdUjzpfí om;trdESpfa,muf qufvuf

- 304 -

Page 305: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

tm;xkwfMu&m rdcifrSm csufjyKwfrIudk jyefrMunhfcsifaomtajcokdU a&mufoGm;\/ þwGif

csufjyKwfrItvkyfonf uREkfyftay:okdU usa&mufvmonfESifh 10&ufcefUtMumwGif rpdk;udk

jyefí rSm,l&onf/ xdktcg uREkfyfrSm tm;xkwfzdkUtcsdef&jyefonfESifh wzefBudK;pm;jyef\/

okdU&mwGif A[kudpörsm;aom vlUt0wfjzifh rauseyfEdkifawmhyJ ouFef;0wfNyD; tm;xkwfcsif\/

rpdk;xH tcGifhawmif;aomfvnf; cGifhr&yJjzpfae\/ bkef;awmfBuD;rsm;url rdbxHrS cGifhyef&

rnf[k qdkaomaMumifh r,m;ESifhrqdkifouJUokdU qkH;jzwfMu\/ okdUaomf uREkfyfurl vkyfudkif

auR;ygrnf[k wm0efcHí ,lcJUaomr,m;[lí em;vnfaomaMumifh ZeD;oabmrwlyJ

t0wfvJ&ef pdwfraumif;EdkifyJ jzpfae\/ twif;&[ef;jyKvQif rw&m;[k uREkfyf,lqonf/

aemufqkH;ü rpdk;ESifhtwl jrawmifodkUvdkufoGm;NyD;rS tcGifhawmif;zdkU rdcifu tBuHay;onfESifh

vdkufoGm;jyef\/ jrawmifodkUa&mufí rpdk;tay:üMoZm&Sdaom t&D;wa,muf (olUtaz\ESr)

tm; uREkfyfu ajymjy&m t&D;u rpdk;tm; ]]aumif;wJUtvkyfvkyfrSmudk nnf;u wm;qD;,if

nnf;awmh t0Dpdusvdrfhr,f}} [k ajymonfwGifrS cGifhjyKygawmhonf/ cGifh&onfqdkvQifyif

uREkfyf vufyef;aygufcwfvdkufcsifygawmhonf/

cGifh&onfESifhwNydKifeuf uREkfyfonf &[ef;'um&Sm&m uRekfyf\ t*Fvdyfpmoifausmif; wnfa

y;onfh vlBuD;rsm;jzpfaom olBuD;udknSif;ESifh opfukefonfBuD; OD;pkwdkUu 'umcHMuonf/

(OD;armifrlum; uomokdU ajymif;a&TUoGm;avNyD/) uREkfyfu jrawmifodkUjyefí ajymacsyg&apOD;[k

ajymaomfvnf; &[ef;'umESpfa,mufwdkUu ]]cGifh&NyD;r[kwfvm;? jyefajymraeygeJUawmh?

rsufESmudkjrifawmh wrsKd;jzpfNyD; pdwfajymif;vJoGm;rSmudk pdk;&ygw,f? eufjzefyJ yOöif;cHvdkufMu

ygpdkU}} [k ajymMuonfESifh uREkfyf oabmwlvdkufav\/

&[ef;jyKjcif;

1287ckESpf? e,kefvqef; 2&ufaeUwGif uREkfyfonf urf;eD&Gmü &[ef;jyKygonf/ odrfxJü

&[ef;y&dowfESifhwuG ur®0gnSyfí &[ef;jyK&mwGif þudpöESifhywfoufí a*gwrAk'¨ pDpOf

xm;awmfrlcJUonfh tcrf;tem;rSm t[kwfwu,f BuD;us,fcefUnm;vSí tonf;ESvkH;

wkefvIyfzG,f aumif;ay&um; uREkfyfrSm tvGefjzpfcsifvSonfh &[ef;tjzpfodkU a&muf&jcif;

aMumifh 0rf;ajrmuf0rf;om&SdonfhtxJüyif rwkefvIyfyJraeEdkifatmif &Sdae\/

þrQavmufBuD;us,faom OyorÜ'uHaqmifjcif;udpöBuD;udk 7&uf? 10&uf ponfjzifh ayghaygh

qq oabmxm;Muonfhvu©PmESifh acwÅcP 'kv’b&[ef;jyKMuonfh vlrsm;onf

b,fuJUokdUrsm; oabmxm;Muonfudk uREkfyf em;rvnfEdkifatmif&Sdawmhonf/ xdktcsdefrSpí

- 305 -

Page 306: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

Ak'¨udk,fawmfjrwfonf ]'kv’b&[ef;} [laom tvkyfrsKd;udk rnfonfhenf;ESifhrQ cGifhjyKawmf

rlvdrfhrnfr[kwf[lí pdwfxJü pJGpGJNrJNrJBuD; ,kHMunfvmcJUonf/ xdkUaMumifhvnf; ]Asufu,f

Asufu,f} t"dyÜm,fa&mufaom 'kv’b&[ef;jyKjcif;tvkyfudk rvkyfxdkufaMumif;ESifh tjyif;

txef uefUuGufonfhaqmif;yg;rsm; a&;cJUbl;onf/ xdktcsdefrSpí ]]vkHESrwef;vef;ESifh OKHzG

ref;ovdk 'kv’b&[ef;}} jyKMuolrsm;tm; uREkfyfudk,fwdkif zl;ajrmfuefawmhjcif;jyK&ef cJ,Of;

aMumif; 0efcHygonf/ uREkfyfonf &[ef;jyKjcif;twGuf xdkaeUu b,frQavmuf 0rf;ajrmufyg

oenf;[lrl odrfrSxGufvmí &Gmolrsm;cif;usif;xm;onfh wbufrsm;ay:ü vrf;avQmufvm

onfhtcg ajcaxmufESifhxdjcif;udkyif rodyJ &Sdygawmhonf/

&[ef;'um olBuD;udknSif;onf uRekfyf\t0wftpm;rsm;udk jrawmif&GmokdUoGm;í rpdk;tm;

ay;tyf&mwGif rpdk;u ouFef;udk qJGcRwfvmrnf[k ajymvdkufonfqdkaomaMumifh b,frsm;

xGufajy;&ygrnfenf;[k xdwfvefUrdonf/ okdUaomf wacgufjyefí rajymaumif;avavm[k

a'gojzpfíajymvdkufjcif; jzpfwefaumif;yg\[k awG;qrd&m xdktwdkif;rSefuefojzifh awmfyg

ao;onf/

wapäaMumufao;oavm

&[ef;jyKNyD;onfhaemuf uREkfyfonf &Gmü&Sdaom bkef;BuD;ausmif;ü oDwif;rokH;yJ &Gmhjyifü&Sdaom

tkwfZ&yfBuD;wGif wyg;wnf;ae\/ taMumif;wckrSm &Gmbkef;BuD;onf w&m;0goemygaom

yk*¾dKvfrsKd;r[kwfyJ olvdkigvdk (A[kudpöü arGUavsmfaom) bkef;BuD;wyg;jzpfí uREkfyfESifh yk*¾v

oyÜg, jzpfvdrfhrnfrxifaomaMumifh jzpf\/ (,cktcgürl ¤if;bkef;awmfBuD;rSm vlxGufNyD;í

om;ysKdorD;ysKdBuD;rsm;ESifh jzpfaeavNyD/) udkodef;azwdkUESifh vifhpifapmifhpOfu uRekfyf wapä

aMumufwwfao;onf[k a&;cJUbl;&m wapäaMumufwwfjcif; aysmufoGm;ykHudk þae&mü

azmfjy&ayOD;rnf/ uREkfyfonf tkwfZ&yfBuD;ay:wGif wyg;wnf; usdef;vsuf&SdpOf yxrnOfhü

qif;wkawmfteD;wGif pkykHxm;onfh za,mif;wdkifxkyfrsm;onf yv’ifay:rS jzKef;ueJusoGm;í

xkH;pHtwdkif; &ifxJü 'dwfueJjzpfoGm;\/ þwGif za,mif;wdkifxGef;í xMunfh&m &SOfhwaumif

qif;ajy;onfudk jrifvdkuf&ojzifh pdwfat;oGm;\/ okdU&mwGif uREkfyf pOf;pm;rdonfrSmum;

igonf þZ&yfxJü Mum&SnfpGmaernfjzpfí þrQavmuf xdwfvefUvG,fonfqdkvQif

tb,frSm jzpfEdkifygrnfenf;/ bmhaMumifh xdwfvefU&oenf;[k rdrdudk,fudk ar;jref;aomtcg

wapäaMumufwwfaomaMumifh [laomtajz xGufvm\/ þwGif rdrdudk,fudk qkH;ronfrSm

]]'DvdkqdkvQif b,fjzpfrvJ Ak'¨aCmo? (uREkfyf\bJGUjzpfonf/) rifhudk,frif; ]ig} r&Sdbl;

vdkUawmif odxm;w,fqdkNyD; wapäacsmufrSmavmufudk aMumuf&ovm;? wapäS&SdvdkU acsmufyg

- 306 -

Page 307: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

NyDwJU? rifhudkolu bmwwfEdkifovJ? rawmfwa&mf tqif;oP²mefvkyfNyD; jy&kHjyEdkifrSmaygh?

rif;vdkvludk vnfukwfcsKd;NyD; rpm;Edkifygbl;? aMumufp&mtqif;oP²mef vkyfjyayr,fh rif;u

aMumufrS jzpfwmyJ? tqif;uav;jy&kHeJU rif;u bmaMumifh aMumuf&rSmvJ? rif;pdwfu

'DavmufyJ Ekovm;}} ponfrsm;jzifh ar;cGef;rsm;xkwf&mwGif tqif;oP²mef jy&kHrQavmuf

udkawmh cHEdkifygonf[laom tajzxGufvm\/ xdkUaemuf uRekfyfonf aMumufrufzG,faom

ykHoP²meftrsKd;rsKd; pdwful;vsuf uRekfyf\a&SUü acsmufaeonfhES,f zefqif;Munfh&m rwkefvIyf

jcif;udk awGU&\/ ,cifurl aMumufp&moP²mefrsm;udk þokdUaomae&mrsKd;wGif nOfhtcsdefü

pdwfrul;0HUyg/ uREkfyf txl;wvnf oabmaygufoGm;onfrSm tqif;oP²mef oufoufonf

udk,fhudk emusifatmif vkyfEdkifonfr[kwf? acsmuf&kHom wwfEdkifonf? emusifatmif rwwfEdkif

yJvsufESifh tb,fhaMumifh aMumuf&rnfenf;/ usm;udk aMumufjcif;rsKd;um; t"dyÜm,f&Sdonf/

wapäaMumufonf qdkjcif;rsKd;um; t"dyÜm,fr&Sdjcif;udk iguJUodkU &ifhusufolwa,mufonf

em;rvnfEdkifoavm ponfjzifh aumif;aumif;BuD; oabmaygufoGm;jcif; jzpfavonf/

xdkaeUrSpí uRekfyfü wapäaMumufonf[laom trSwfonf r&Sdawmhacs/

"lwifaqmifvdkaomtBuH

a&SUokdU wqifhwufzdkU pdwful;ao;\/ &[ef;jyKpOfurl udpöNyD;onftxd tm;xkwf&ef[laom

tBuHjzifh jyKcJU\/ 0wfNyD;onfhaemufüum; rdrdodorQw&m;udk &Gmom;rsm;tm; a[majym

csifaomqE´ jzpfay:vm\/ uREkfyfa[mrnfhw&m;um; tjcm;aombkef;BuD;rsm; a[monfh

w&m;rsKd;r[kwf? igjyKwfzdkUw&m;jzpfí xl;qef;onf/ xl;qef;aomw&m;udk a[mvQif

a[majymoltay:ü ,kHMunfrI (o'¨g) &SdrSjzpfrnf? &Gmom;rsm;u ]]wdkU&Gmu t*Fvdyfausmif;

q&myJ? waeUu ajymif;oGm;NyD; tckjyefvmwmyJ}} [kqdkum txifao;Murnfjzpfí uREkfyf\

w&m; pGHzdkUcJ,Of;vdrfhrnf/ okdUqdkvQif ¤if;wkdUo'¨gxufatmif rnfuJUodkUvkyf&rnfenf;

ponfjzifh pOf;pm;\/ tBuHwckaygufonfum; 'um'umrrsm;onf "lwifaqmifyk*¾dKvfrsm;udk

MunfndKwwfMuonf/ igudk,fwdkif "lwifaw&oudkaqmifvQif o'¨gwdk;wufMuí ighw&m;udk

,kHMunfpGmemMuvdrfhrnf[k tBuHjzpf\/ þwGif uREkfyfonf &[ef;'um OD;pkESifhudknSif;wkdU

tm; wkdifyifí a&S;OD;pGm okomef"lwifaqmifNyD; oif;csKdif;üaernfjzpfaomaMumifh wJuav;

i,fi,fwck aqmufay;zdkU ajym\/ udknSif;u oabmusykH&aomfvnf; vlBuD;jzpfaom OD;pku

cyfNyKH;NyHK;rsufESmxm;ESifh ]]ppcsif; odyfrvkyfygeJUtkH; OD;yOöif;? ajz;ajz;vkyfyg}} [k avQmuf\/

ol\rsufESmxm;udk uREkfyf t"dyÜm,faumufykHrSm ]]aomufaomufpm;pm; aevmcJUNyD; tckrS

odyftpGrf;jycsifoudk;}} [k uRekfyfem;vnfonf/ udk,fhudk,fudkppfvdkufaomf tpGrf;jycsifaom

&nf&G,fcsufvnf; txdkuftavsmuf yg&SdykH&onf/ þwGifrlum; uRekfyfonf udk,hf[mudk,f

- 307 -

Page 308: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

&SufwwfwwfjzpfvmonfESifh "lwifaqmifjcif;ESifhwuG "r®uxdujzpfzdkU tBuHtpnfudkyg

vufavQmhvdkufygawmhonf/

ajymif;a&TUzd kUBudK;pm;jcif;

ausmif;xdkifbkef;BuD;onf uRekfyf\taetxdkif odyfonf;vGef;jcif;twGuf tae&cufvmykH

&\/ udk,fawmfBuD;um; ausmif;om;ESifh orÁefpyfjcif; paom vuform;tvkyfrsKd;ü 0goem

ygav&m uREkfyfu tultnDvnf;ray;? cyfat;at;aejcif;twGuf taecuf[ef&Sd\/

aemufqkH;ü uREkfyfonf urf;eDausmif;wGif raevdkawmhonfESifh 0ufvufNrdKU bke;fBuD;ausmif;

wausmif;ü ae&ef rdbrsm;&Sdaom refusnf;wkH&GmodkU vmcJUav\/ aqGrsKd;rsm;teuf rdcifESifh

¤if;\ wynfhrsm;onf uREkfyf\ ouFef;0wfjcif;twGuf ESpfouf0rf;ajrmufMuí zcifESifh

¤if;\wynfhrsm;um; uREkffyft&m&Sdwa,muf jzpfvmjcif;rsKd;uJUodkU 0rf;omtm;& &SdMuykHr&acs/

þum; udpör&Sd/ 0ufvufbkef;BuD;ausmif;ü uREkfyf aecGifh&zdkUtwGuf tcuftcJawGUjcif;um;

udpö&Sd\/ zcifonf uREkfyftwGuf aecGifh&zdkU bkef;awmfBuD;xH oGm;a&mufavQmufxm;&m

ae&mr&Sd[k ajymvdkuf\/ jzpf[efvu©Pm&SdonfrSm bkef;awmfBuD;onf uREkfyf\ tm;xkwfykH

rsm;taMumif;udk owif;Mum;&í urf;eDbkef;awmfBuD;uJUokdUyif olUtwGuf taecufrnfudk

jrifonfESifh jiif;y,fvkdufjcif; jzpf[ef&Sdonf/ jzpfwwfaomobm0wckrSm y#dywÅdbufü

tav;ay;aom OD;yOöif;uav;rsm;tm; y&d,wÅdoufouf bkef;awmfBudD;rsm;u vdkvm;Mu

[efr&Sdacs/ tm;vkH;r[kwfaomfvnf; trsm;tm;jzifh þtwdkif;yif Mum;&BuKH&bl;onf/

aemufqkH;ü uRekfyfonf refusnf;wkHbkef;BuD;ausmif;udkvnf; rBudKuf/ rEÅav; bkef;BuD;

ausmif;rsm;üvnf; [efrnfrxifaomaMumifh urf;eDodkUyifjyef&ef qkH;jzwfvdkufavonf/

csD;rGrf;cH&jcif;

tcsKdUvlrsm;u *kPfazmfvdkonf[k xifcsifvnf;xifMuap/ uREkfyf\ &[ef;tjzpf tae

txdkifESifhywfoufí auseyfrdaom tjcif;t&mwckudk azmfjy&ayOD;rnf/ uRekfyfonf urf;eD

ausmif;odkU rjyefrD rEÅav;NrdKUü&Sdaom ESrxHokdU zcifESifhtwloGm;í EIwfqufMu\/ &Srf;pk

blwmrSqif;í bk&m;BuD;wdkufausmif;wausmif;wGif zcifESifhtuRrf;0ifonfh q&mawmfBuD;

wyg; &SdonfESifh 0ifa&mufzl;ajrSmfuefawmhMu&m q&mawmfBuD;onf uREkfyfudk jrifvQifjrifcsif;

pdwf0ifpm;aomtrlt&mESifh pdkufíMunfhae\/ zcifonf rMumao;rDurS 0wfaom &[ef;

- 308 -

Page 309: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

jzpfí ol\om;jzpfaMumif; avQmufxm;aomtcg q&mawmfBuD;onf uRekfyftm;Munfhvdkuf?

zciftm;MunfhvdkufESifh tvGeftHUMoaom rsufESmxm;&Sd\/ aemufqkH;ü q&mawmfBuD;u

]]usKyfu odyfNyD; taetxdkifodyfonf;wJU &[ef;uav;ygwum;vdkU pdwfxJu csD;usL;rdw,f?

ckawmh i,fjzLawmif r[kwfygyJuvm;? awmfayhAsm? awmfayh}} [k rdefUawmfrlavonf/

,cifu uREkfyf&efukefodkU a&mufNyD;aemuf okH;ESpfcefUMumaomtcg &efukefom;ppfppf

wa,mufu uREkfyfudkMunhfvsuf ]]tckawmh cifAsm; a&mufpueJU rwlawmhbl;? &efukef

*dkufqdkuf jzpfvmNyDAsKdU}} [k ajymojzifh auseyfcJUbl;&m xdkpOfu auseyfrIxufyif q&mawmf

BuD;\ pum;twGuf uREkfyf ydkíauseyfrdygonf/ xdkUaemufwGif tjcm;aom&[ef;rsm;uvnf;

tvm;wlpum;rsKd;ajymjcif;udk tBudrfBudrfBuKH&bl;ygonf/ [kwfvnf;[kwfoifhonf/ trSefudk

0efcH&vQif uREkfyfonf ,aeUtzdkU&mwGif xdkpOfuxuf toufESpfqrQ BuD;vmNyDjzpfaomfvnf;

uREkfyf\pdwfxJü xdkpOfuavmuf odu©mr&Sdjcif;udk udk,fh[mudk,fod\/ todOmPfum;

wkd;wufyg\/ odkU&mwGif &[ef;b0rSmuJUodkU odu©m&Sdonfrxifay/ xdkpOfurl uREkfyf\

pdwfxJü igonf omref&[ef;r[kwf/ waeUwGif tmoa0gukefcef;onfh &[EÅmjzpf&rnfh

yk*¾dKvfaywnf;[k tNrJvdkyif txifa&mufvsuf&SdonfESifh &ifhusufaom £ajEéESifh jynfhpkHcJU

[ef&Sdonf/ xdktxifonf ,ckvnf; usef&Sdao;aomfvnf; &[ef;b0rSmwkef;uuJUodkU

wxpfcs,lqjcif; r[kwfawmhay/ waeUwGif &[EÅmjzpfrnf[k xifvsuf&Sdonfqdkaomfvnf;

tvum;ae,if; jzpfvdrfhrnfxifjcif;r[kwf? tm;xkwfjcif;jzifh jzpf&rnfxifjcif; jzpfavonf/

awmausmif;okdUajymif;a&TUjcif;

rEÅav;ü ESpfn? xdkUaemuf refusnf;wkHü ESpfnaeNyD;aemuf urf;eD&GmodkU jyefa&mufaomtcg

uREkfyfrSm rlvBuH&G,fonfhtwdkif; udk,fhtzdkU udpöNyD;jywfatmif tm;xkwf&rnfhtpm;

olwyg;tm; a[majymcsifaom pdwful;rsm; jzpfay:vsuf&SdaomaMumifh xifoavmuf c&D;

ra&mufyJ aESmifhaES;vsuf&Sd\/ xdktcsdefwGif ol&d,owif;pmwdkufodkU ("r®) aqmif;yg;rsm;

a&;ydkUí rEÅav;NrdKU rpdk;&drfwkduf OD;OmPxHodkUvnf; wdkifyifpmrsm; a&;\? OD;OmPonf

uREkfyf\ oabmaygufykHudk auseyfaomfvnf; oludk,fwdkifrSm usef;rma&; rnDnGwfaom

aMumifh uREkfyfESifh awGUqkHESD;aESm&ef xdktcdkufwGif rjzpfEdkifao;aMumif;ESifh pmjyefvm\/

(okdUaomf aemiftcgumvrsm;ü OD;OmPq&mawmfu vrf;nTefvkdufygonfqdkaom yk*¾dKvf

ESpfa,mufokH;a,muf a&mufvmMuonf/) þtawmtwGif;ü uREkfyf t*Fvdyfausmif;aepOfu

tdrfeD;em;csif;jzpfbl;aom vlwa,mufonf uREkfyfxHokdUvmí xD;csKdifhbufawmausmif;wGif

q&mawmfBuD;wyg; (OD;0dok'¨) \ taetxdkiftaMumif;ESifh uREkfyfESifh tqifajy vdrfhrnf

- 309 -

Page 310: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

xifaMumif; ajym&mwGif uREkfyfajymif;a&TUzdkU qkH;jzwfvkdufawmh\/ aemufwaeUwGif uREkfyfonf

urf;eDausmif;rS xD;csKdifhawmausmif;odkU ajymif;a&TUoGm;um xD;csKdifhNrdKUay:rS 'umBuD;

wa,mufu vdkufíydkU\/ uREkfyf&[ef;jyKuwnf;u twlaeaom a,mufzuav;

atmifjrvnf; awmausmif;okdU ygvm\/ uREkfyfwkdUokH;a,mufonf xD;csKdifhNrdKUESifh wpfrdkifcefU

a0;aom awmausmif;okdUa&mufí ausmif;0if;xJodkU0ifoGm;Mu&mwGif uREkfyf\pdwfudk csufcsif;

ESpfodrfhapaom tjcif;t&monfum; ausmif;\wdwfqdwfjcif;yif jzpf\/ tkwfwHwdkif;

av;bufumí opfyifBuD;rsm; tvGefxlxyfojzifh t&dyftm0goaumif;vSaom ausmif;0if;

BuD;twGif; tkwfausmif;? opfom;ausmif; ponfjzifh &Spfausmif;cefU&Sday&m tv,füum;

tkwfausmif;wausmif;&Sd\/ tv,fü&Sdaom tkwfausmif;rSwyg; tjcm;ausmif;rsm;rSm

&[ef;rsm; oDwif;okH;onfhvu©Pmr&Sd/ &[ef;wkdU\ tokH;taqmif wckrQyif rjrif&acs/

w0if;vkH;ü ausmif;om;r&Sd udk&ifr&Sd OD;yOöif;r&Sd/ tjcm;ausmif;rsm;\ xkH;pHtwdkif; acG;aMumif

ponfh t&dyfedrdwfvnf; rjrif&acs/ uREkfyfonf ¤if;tajctaeudk jrifvQifjrifcsif;

oabmusvsuf &SdavNyD/

tjyeftvSef tuJcwfjcif;

tv,fü&Sdaom tkwfausmif;xJokdU 0ifoGm;Muaomtcg cef;raqmifBuD;xJwGif wyg;wnf;

pmMunfhvsuf&Sdaom q&mawmfOD;0dok'¨ESifh awGUí 0wfcsMu\/ q&mawmfrSm oufawmf

50cefU&Sdí £ajEé&ifhusufjcif;udk csufcsif;yif uREkfyftuJcwfrdonf/ uREkfyfwdkU0ifvmjcif;udk

wa,mufpDMunfh[ef vu©Pmr&Sd? tm;vkH;udk odrf;usLH;íMunhfvdkufykH&onf/ 0wfcsNyD;aemuf

uREkfyfudkvdkufykdUaom 'umBuD;onf q&mawmfESifhoduRrf;NyD;jzpfí vma&mufaomudpöudk

avQmufxm;\/ pum;qkH;onfESifhwNydKifeuf q&mawmfonf rnfolUtm;rQrMunfhyJ OD;acgif;

ikHUvsuf rdefUawmfrlonfrSm þw0gtzdkUü q&mawmfrSm wyg;wnf; ({upm) oDwif;okH;rnf[k

pdwful;&SdaomaMumifh rnfolUudkrQ vufcHzdkU tBuHr&SdaMumif;? tcsKdUaom&[ef;rsm;onf

awmausmif;qdkaomfvnf; &GmxJokdUxGufí yJGMunfhjcif;? [dktdrfonftdrf vnfywfjcif;

ponfwdkUaMumifh raumif;owif; jzpfcJU&aMumif;? okdUjzpfí tm;yifemaomfvnf; tenf;qkH;

þw0gtwGuf wyg;wnf;aernfBuHpnfaMumif; rdefUawmfrlav\/

uREkffyfrSm þausmif;\tajctaeudk tvGefBudKufvSojzifh ae&acsawmhrnf[k 0rf;omvsuf

&SdpOf þpum;udk Mum;&aomtcg vGefpGmtm;avsmhvsuf&Sd\/ okdU&mwGif uRekfyfudkk,fwdkifrlum;

rnfokdUrQ avQmufxm;jcif;rjyKyJ qdwfqdwfxdkifae\/ 'umBuD;url OD;yOöif;rSm tjcm;yk*¾dKvf

rsm;ESifh wlrnfr[kwfaMumif;? avmuBuD;udk wu,fNiD;aiGUí &[ef;abmifodkU a&mufvmjcif;

- 310 -

Page 311: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

jzpfaMumif;rsm;ESifh avQmufxm;av\/ q&mawmfonf rlvuwnf;u jiif;y,frnf[k

qkH;jzwfxm;í tm;emonfhvu©PmESifh uREkfyfudkrMunfhyJ rsufpdcsif; a&SmifvTJxm;jcif;

jzpf[ef&Sday&m 'umu wifavQmufonfwGifrS OD;acgif;armfMunfhí uREkfyfESifh rsufESmcsif;

qdkifrdMuav\/ <um;ía&;onfr[kwf? rsufESmcsif;qdkifvdkufrdMuuwnf;u q&mawmf

pdwfajymif;vJoGm;jcif;udkk uREkfyf jrifvdkuf&onf/ q&mawmfonf rEÅav;bk&m;BuD;wdkufrS

q&mawmfBuD;uJUodkU &[ef;yDoaom uREkfyf\£ajEéudk jrifavoavm? odkUwnf;r[kwf

vufoifhrcHEdkifqdkí 0rf;enf;aom uRekfyf\rsufESmxm;udk jrifaomaMumifhayavm rajymwwf?

q&mawmfonf uREkfyfESifh rsufvkH;csif;qdkifvdkufvQifyif rsufESmxm;ajymif;vJoGm;jcif;udk

xif&Sm;pGm jrifvdkuf&\/ ]awmfygao;&JU} [k uREkfyf atmufarhvdkufonf/ q&mawmfu {upm

aernf BuHaomfvnf; þodkUaomyk*¾dKvfrsKd;ESifh twlae&vQif aeEdkifygonf[kqdkum

vufcHvdkufavonf/ xdkUaemuf q&mawmfonf xdkif&mrSxí ausmif;rsm;udk vdkufjyum

BudKufaomausmif;udk aeEdkifaMumif;ajymonfESifh uREkfyfvnf; eD;&mausmif;wausmif;udk

a&G;vdkufonf/

q&mawmfESif haqG;aEG;jcif;

xdkUaemuf uREkfyftm;vdkufydkUaom 'umBuD;onf jyefawmhrnfjyK&m atmifjronf uREkfyftm;

jyKpk&ef vdkufvmcJUjcif;jzpfaomfvnf; ausmif;0if;BuD;wckvkH;wGif bkef;awmfBuD;ESifh uREkfyfrS

wyg; ausmif;om;udk&ifr&Sdojzifh ysif;&d&Smrnfudk uREkfyfjrifonfESifh jrawmifodkUjyef&ef

'umBuD;ESifhtwl xnfhay;vkduf\/ ¤if;wdkUjyefoGm;NyD;aemuf uREkfyfaernfh ausmif;ay:odkU

wufMunfh&m ausmif;tdkBuD;jzpfaejcif;udk awGU&\/ vltjzpfüqdkygrl þausmif;udkrBudKufvQif

tjcm;ausmif;odkU ajymif;a&TUrnfjzpfaomfvnf; rdrdtvG,fwul a&G;cs,fvdkufrdaom ausmif;yif

jzpfapumrl a&TUajymif;cJUvQif ]csD;xl} onf[k bkef;awmfBuD;u xifrnfpdk;aomaMumifh

rajymif;a&TUyJ aevdkufygonf/ þbkef;awmfBuD;onf t&m&mwGif onf;cHí taetxdkif

aumif;vSonf[k emrnfBuD;vSaomaMumifh ¤if;\txifao;jcif; rcHvdkonfh &nf&G,fcsuf

vnf; &Sdygonf/ xdknOfhü uRekfyfonf bkef;awmfBuD;ESifh aqG;aEG;Mu&m uRekfyfonf w&m;

tm;xkwfjcif;tm;jzifh awGU&aomtjrifudk twdtvif; azmfxkwfavQmufxm;jcif; rjyK

aomfvnf; w&m;"r®ESifhywfoufí tvGef ]tuif;yg;} aom yk*¾dKvfBuD;jzpfonfESifh tjcm;

&[ef;uav;rsm;ESifh rwlaom uREkfyf\&nf&G,fcsufudk &dyfrdí csD;rGrf;pum; rdefUawmfrlNyD;vQif

olUtzdkUrlum; þb0ü r*fw&m;zdkvfw&m;udk tvdkr&Sdao;aMumif;? t&darawÅ,sjrwfpGmbk&m;

yGifhawmfrlaomtcgrS ¤if;\om0utjzpfESifh uRwfwrf;0ifzdkU &nf&G,fcsuf&SdaMumif; rdefUawmfrl

avonf/ aemufqkH;ü r*fw&m;zdkvfw&m;twGuf pdwftm;xufoefpGm tm;xkwfaom

- 311 -

Page 312: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

yk*¾dKvfrsKd; awGU&cJaomaMumifh ,ck qkHawGU&&kHrQru twlwuG oDwif;okH;Murnf jzpfonfh

twGuf 0rf;ajrmufaMumif;? vufoifhcHzdkU jiif;y,frdNyD;rS rdrdpdwfajymif;vJí tqkH;tjzwfudk

jyifqifvdkufrdjcif;twGufvnf; 0rf;omaMumif; rdefUawmfrlavonf/

oDwif;okH;MuykH

bkef;awmfBuD;\pum;udk Mum;&aomtcg uREkfyfonf ,ckb0ü r*fzdkvfudk rvdkcsifao;

qdkaomtcsufaMumifh 0rf;enf;aomfvnf; uREkfyftm; em;vnfykH&jcif;twGuf 0rf;omrdonf/

rnfodkUyifjzpfap ,ckrS&[ef;jyKNyD; r*fzdkvfpum;ajymaom &[ef;uav;[lí uJU&JUvdkaom

oabm? ESdyfe,fvdkaomapwem r&Sdjcif;um; xif&Sm;ayonf/ bkef;awmfBuD;onf uREkfyfESifh

twl oDwif;okH;Muaom&ufrsm;twGif; uREkfyftm;xkwfykHESifh OmPftjrifudk wD;acguf pkHprf;

Munfh&m waeUwjcm; auseyftm;&ykH&onf[k uREkfyf tuJcwfrdonf/ aumif;aumif;aernfh

OD;yOöif;uav;rS [kwfygavrnfavm[laom oHo,rlum; a&mufaomaeUrSmyif uif;&Sif;

oGm;ygNyD[lívnf; 0efcHawmfrlonf/

uREkfyfwdkUonf t&kPfrwufrDxMuí xD;csKdifhNrdKUxJodkU twlwuG qGrf;cH<uMu&m NrdKUt0ifwGif

cJGoGm;Mu\/ bkef;awmfBuD;rSm NrdKUxJü xdkifudk,fawmftjzpfESifh yifhzdwfxm;onfh tdrf

tajrmuftjrm;&Sd&m uREkfyfrlum; tdrfaygufaph&yf&rnfjzpfí twloGm;&ef rjzpfEdkifacs/

xD;csKdifhNrdKUuav;\ o'¨gw&m;ESifh x<uvkHUv0D&d,&Sdjcif;rSm csD;usL;xdkufygayonf/

uREkfyfwkdUonf NrdKUxJodkU vif;vQifvif;csif; a&mufoGm;Muaomfvnf; wtdrfjcm; ESpftdrfjcm;

ponfjzifh qGrf;? qGrf;[if;wkdUESifh tdrfaygufrsm;ü toifhapmifhvsuf&SdMuay&m uREkfyfrSm

NrdKUqkH;atmifravQmuf&yJ w0ufavmufESifhyif pm;avmufatmif&onfESifh vSnfhjyefcJUav

onf/ ausmif;ü ausmif;om;r&Sdojzifhvnf; ¤if;wkdUtwGuf aMumifhMupdkufzdkU rvdkacs/

uREkfyfwdkUonf wxyfwnf;bkOf;ay;olrsm;jzpfí twlwuG qGrf;pm;avh&Sd&m ]xdkifudk,fawmf}

tjzpfESifh qGrf;cH&aom bkef;awmfBuD;twGuf rqdkxm;bd? tdrfaygufaph&yfum ur®oum

qGrf;cH&aom uREkfyftzdkUyif [if;aumif;rsm; vkHavmufpGm &ygayonf/ þbufwGif tvGef

awmfayaom xD;csKdifhNrdKUolNrdKUom;rsm;ygay/

rdbrsm;a&mufvmjcif;

- 312 -

Page 313: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uREkfyfonf a&S;OD;pGm &[ef;jyKpOfu 7&uft"dXmefjzifh w&m;tm;xkwfcJUonfhtwdkif;

rD;yGwfaom a,mufsm;uJUokdU rem;rae BudK;pm;rnf[k &nfrSef;cJUygonf/ okdU&mwGif &[ef;

tjzpfodkU a&mufaomtcgürl awmifoGm;ajrmufoGm; vkyfcJU&onfwaMumif;? w&m;a[majym

csifaompdwf jzpfay:vmonf waMumif;? xD;csKdifhodkU a&mufvmaom tcgwGifvnf;

bkef;awmfBuD;ESifh aqG;aEG;&jcif;jzifh tcsdeftawmfukefonf waMumif;? w&m;tm;xkwfzdkU

trsm;BuD; tcsdef&Sdao;onf[k ,lqrdonfwaMumif;aMumifh ]rD;yGwfaoma,mufsm;} yrm

[laom ]qufwdkuf} 0D&d,rsKd; r&SdyJjzpfcJU\/ xdkUjyif 27yg;aom &[ef;usifh0wfrsm;udkvnf;

avhvm&ao;onf/ xdkUaMumifh uRekfyfrSm jzLpifaompdwf&Sdaejcif;ESifh ywfoufí avQmusjcif;

r&Sdapumrl owdyXmeftvkyfü jywfvyfrIrsm; &Sdvmonf/ ,if;odkU&SdpOf rdcifESifhzcifwdkUonf

0ufvufrS jrawmifodkU tvnfvmMuí jrawmifbufwGif rpdk;wkdUtdrfü wnf;cdkMurnfh

taMumif;udk atmifjr vmíavQmuf\/ okdUjzpfí uRekfyfonf rdbrsm;a&mufrnfhaeUwGif

jrawmifbufokdU ul;vmí qGr;fpm;rnfhtaMumif; rSmxm;vdkuf\/ xdkaeUeHeufwGif uRekfyfonf

tdyf&mrSxuwnf;u wudk,fvkH; pdrfhwdrfhwdrfh&Sdjcif;udk owdjyKrd\/ oDv&Sifuav;rsm;

uyfvSLNrJjzpfaom ],m*k} udk aomufNyD;aemuf jrawmifbufodkU iSufjzifhul;oGm;&m rMumrDyif

tpkefoabFmjzifh rdbrsm; qdkufa&mufvmMuonf/ tpm;aumif;0goemygaom uRekfyfonf

xD;csKdifhNrdKUolNrdKUom;rsm;avmif;onfh qGrf;[if;rsm;rSm rnHUvSaomfvnf; uREkfyfBudKufwwfaom

[if;rsKd;udkodaom rpdk;csufrnfh eHeufqGrf;jzpfaomaMumifh Nrdef&SufzdkU aocsmonf[laom

arQmfvifhcsuf &Sd\/ okdU&mwGif eHeufqGrf;uyfaomtcgürlum; arQmfvifhaom [if;rsKd;udk pm;&

ygvsuf arQmfvifhoavmuf rNrdefonfomru tcgwdkif;avmufrQ rpm;Edkifjcif;udk awGU&\/

qGrf;pm;,if;yif ausmxJrS pdrfhí pdrfhí wcsufcsuf wufvm\/ okdUjzpfí uREkfyfonf rdb

rsm;ESifh aeukefatmifpum;ajymrnf[k BuH&G,fcJUaomfvnf; aexdkifraumif;onfESifh ausmif;odkU

jyef&ef jyifqifav&m rdbrsm;vnf; eufjzefwGifvmMuzdkU rSmxm;vdkuf\/ ausmif;odkU atmifjr

vdkufydkU&m uREkffyfonf xD;csKdifha&qdyfrS awm&ausmif;okdU rnfuJUodkUvmcJU&jcif;udkyif rrSwfrdyJ

tdyf&mxJokdU a&mufvmcJUavonf/

tBuD;tus,fzsm;avNyD

]]OD;yOöif;? OD;yOöif;}} [k bkef;awmfBuD;\toHjzifh ac:oHMum;í ]]qGrf;cHxGufMupdkU}} [k

ajymvkdufonfwGifrS tHUtm;oifhvsuf&Sd\/ uREkfyf\txifrSm ckeifurS jrawmifujyefvmNyD;

tdyf&mxJokdU0ifí usdef;vkdufonfxif&m ,ck qGrf;cHxGufcsdef a&mufNyDqdkaomaMumifh wnvkH;

vlrSef;rodyJ ]wkH;} jzpfatmifzsm;cJUaMumif; od&awmhonf/ uREkfyfu rvdkufEdkifaMumif;?

- 313 -

Page 314: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

zsm;aeaMumif; avQmufxm;&m bkef;awmfBuD;0ifvmí prf;oyfMunfhNyD; xGufoGm;onfudk

odvdkuf&onf/

aemufwBudrf odvdkufomtcgrSm rdbrsm;ESifhrpdk;wkdU a&mufvmMujcif;yif jzpf\/ olwkdUonf

apmapmxí csufjyKwfMuNyD; oHcsKdifhrsm;jzifhxnfhum aqmif,lvmMujcif;jzpfaMumif; od&\/

uREkfyfum; rxEdkifawmh? bmrQvnf; rpm;Edkifawmhacs/ xdkaeUwaeUvkH;vnf; ]wkH;} jzpfí bmrQ

rodacs/ bkef;awmfBuD;vnf; cPcPul;vmí tm;vkH; ylyifaomua&mufvsuf&SdMu\/

rdbrsm;ESifh rpdk;wkdUvnf; jrawmifbufodkU rjyefMu&awmhyJ ausmif;0if;jyifbuf&Sd oDv&Sif

ausmif;ü csufjyKwfpm;Mu&\/

rdcifESifh rpdk;wkdUonf oDv&Sifausmif;ütdyfMuí zcifrlum; uRekfyf\ausmif;wGif tdyf&\/

uREkfyftm; bmaq;0g;rsm; wdkufMuonf[k uREkfyf rod&ay/ wwd,aeUeHeufü uREkfyf

tawmfuav; owd&vsuf&Sd&mwGif rdcifESifhzcifwkdUu þenf;twdkif; tzsm;wm&SnfcJUvQif

jyKpkapmifha&SmufzdkUESifhwuG tppt&m&mwGif tcuftcJ&SdrnfjzpfaomaMumifh acwÅvlxGufNyD;

aemifwGifrS wzefjyef0wf&ef ajymjy&mwGif uREkfyfonfvnf; ¤if;wkdU\tcuftcJudk jrifonf

ESifh 0rf;enf;pGmjzifh oabmwlvdkuf&ygawmhonf/

uREkfyfum; ]aocsifaoayap? vlrxGuf} qdkonf t,lonf;aomvlwa,muf r[kwfacs/

zcifonf q&mawmfbkef;BuD;tm; tjzpftysufudk avQmufxm;&mwGif q&mawmfbk&m;BuD;u

rdrdysHvGefaomtcg ausmif;ocFrf;udk pdwfcsvufcs vTJtyfxm;cJUEdkifrnfh &[ef;wyg; &&SdNyD[k

0rf;ajrmuf0rf;omjzpfvsuf&SdpOf þuJUokdUjzpf&jcif;twGuf tvGefESajrmvSaMumif;Esifh rdefUawmf

rlvdkufonf[k zcifu jyefajymavonf/ odkUjzpfí ¤if;naewGif uREkfyftm; yufvuf

ukvm;xdkifay:wGif wifí xrf;,loGm;MuNyD;vQif jrawmifbufodkUa&mufumrS odu©mcsNyD;

vl0wfvJvdkuf&ygawmhonf/ uREkfyf\pdwfwGif;üum; igonf &[ef;jyKa&;twGuf cJ,Of;pGm

BudK;pm;í atmifjrifaomtcgrS þuJUodkUjzpf&jcif;rSm &[ef;Zmwmyg[ef r&SdaomaMumifh

jzpf&monf[k atmufarhí aemufwzef &[ef;jyKzdkUtwGuf vkH;0 vufavQmhvdkufygawmhonf/

xl;qef;aom owÅdrsm;

&[ef;b0ü&SdpOf BuH&G,fcsufr&SdyJvsufESifh uREkfyf &&Sd[efwlonfh owÅdxl;taMumif;udk

A[kokwtvdkUiSm þae&mü xnfhoGif;azmfjy&ayOD;rnf/

- 314 -

Page 315: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

0ufvufblwmrS refusnf;wkH&GmokdU zcifESifh avQmufvmMupOf tvGefyljyif;í xD;vnf;

rygacs/ zcifü xD;ygaomfvnf; xD;rdk;ay;jcif;udk rcHvdk? ouFef;udk acgif;ay:ü wifjyefvQif

vnf; &[ef;taejzifh £ajEérJUonf[k ,lqonfESifh aeylBuD;usJusJü OD;acgif;ajymifajymif

BuD;ESifhyif avQmufvmcJUonf/ wrdkifcefUa&mufvwfaomf rcHr&yfEdkifatmif yljyif;vmcJUavNyD/

c&D;uvnf; w0ufcefUvdkao;\/ þwGifuREkfyfonf OD;acgif;udk vuf0g;jzifhoyfvsuf ]]ryleJU}}

[k qdkvdkuf&m OD;acgif;a&mudk,fyg csufcsif;at;csrf;oGm;onfudk cHpm;vdkuf&ojzifh aevkH;udk

wdrfzkH;íoGm;avoavm[k aumif;uifodkU armfhMunfhvdkufrdonf/ aumif;uifüum; wdrfwkduf

wckrQr&SdyJ jcpfjcpfvefatmifyljyif;aom aevkH;onfomvQif MunfvifpGmay:xGufaejcif;udk

awGU&onf/ uREkfyfrSm udk,fh[mudk,fvefUNyD; MuufoD;rsm;xrwwfjzpfoGm;\/ taMumif;rlum;

]]ryleJU} [k trdefUay;vkdufpOfu þokdUjzpfvdrfhrnf[k rarQmfvifhyJ ylvGef;vSaomaMumifh vkyfrd

vkyf&m vkyfvdkufjcif;rQomjzpf&m wu,fjzpfaeaomtcgü ]ighrSm b,fvdkowÅdxl;awGrsm;

&aeygvdrfh} [k tvefUwMum; awG;awmrdaomaMumifh aywnf;/ vrf;wavQmufvkH;vnf;

t&dyfxJü vrf;avQmuf&onfhES,f vkH;0rylawmhacs/

'kwd,tBudrf

'kwd,tBudrfrSm {&m0wDjrpfudk orÁeform;ESifh ESpfa,mufwnf; ul;vmMupOfujzpfí xdkpOfu

jrpfv,fwGif ava&mrkd;yg tBuD;tus,f usvmawmhonf/ a&ul;wwfaomaMumifh

aMumufvefUjcif;r&Sdaomfvnf; wudk,fvkH;rSm &TJ&TJpdkvsuf&SdavNyD/ wbufurf;okdU vG,fulpGm

a&mufí qdkufuyfxm;aom azmifxufokdU csOf;uyfNyD;vQif rdk;cdkMu&onf/ azmifay:ü&Sdaom

vlrsm;onf c&D;OD;BudKMuí azmifwJuav;xJokdU0if&ef yifhzdwfMuojzifh 0ifíxkdifMuonf/

rkd;uvnf; &Gmwkef;? avuvnf; wdkufwkef;yif&Sd\/ uREkfyfonf azmifuav;xJü

aqmifhaMumifhxdkifvsuf&SdpOf 'umokH;av;a,mufESifh 'umrESpfa,mufwkdUonf uREkfyftm;

0dkif;&Hkum xdkifvsuf&SdMu\/ pufpufusatmif pdk&TJvsuf&SdMuaom ouFef;udk nSpfívnf;

vTm;cGifhr&? vJvS,f&efvnf; r&SdyJ uREkfyfonf vlrsm;tv,fü a&pufvufESifh xdkifae&pOf

vkHNcKHpGm um&Hxm;onfr[kwfaom azmifwJxJodkU w0SL;0SL;wkd;0ifwdkufcwfaom avaMumifh

ouFef;onf a&cJyrm at;jrvmojzifh uREkfyfwudk,fvkH;rSm cdkufcdkufwkefvsuf&SdavNyD/

]]OD;yOöif; at;&Smw,f}} [k 'umrrsm;u ajym&kHomajymEdkifí bmrQrwwfEdkifacs/ uREkfyf

wudk,fvkH; wkefvkdufykHrSm iSufzsm;wufouJUodkU &Sdawmhonf/ 'umrsm;ESifh 'umrrsm;u

u&kPmoufaom rsufESmxm;rsm;ESifh uREkfyftm; MunfhaeMupOf uREkfyfu wkefíjyae&onfrSm

&Sufp&maumif;onf[k atmufarhvmawmhonf/ þwGifrS uRekfyfonf qwfqwfwkefaeaom

vufarmif;rsm;udk aphaphygatmifMunfhvsuf ]]rwkefeJU}} [k trdefUay;vdkuf\/ aemufwcPü

- 315 -

Page 316: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

NrD;anmifh&dk;qDrSpí a&aEG;tdwfwifay;vdkufonfhES,f aEG;ueJjzpfvmí ausmwavQmufvkH;

wufvmNyD;vQif wudk,fvkH; NidrfoufoGm;avawmhonf/ xdktcgrS apmapmpD;pD;u þ

taMumif;udk owdr&aumif;avavm[k udk,fh[mudk,f NyHK;rdao;onf/

wwd,tBudrf

wwd,tBudrfrSm q&mawmfrsm;tv,fü toa&qnfEdkifcJUjcif;yif jzpfonf/ wckaom

rsufESmBuD;qGrf;auR;wGif &[ef;awmfav;ig;q,fcefU yifhzdwfxm;&m uREkfyfrSm 0gEkaom &[ef;

wyg;rQom jzpfaomfjim;vnf; acwfynmwwf&[ef;uav; jzpfonfqdkí jrawmifq&mawmf

bk&m;BuD;u ¤if;wdkUq&mawmfbk&m;BuD;rsm;\0dkif;okdU ac:,lqGrf;pm;aponf/ uREkfyfwdkU\

qGrf;0dkif;ü uREkfyfrSwyg; <uif;usefaomyk*¾dKvfBuD;rsm;onf þ&Gmxdk&GmwdkUrS ausmif;xdkifyk*¾dKvf

xdyfoD;BuD;rsm; jzpfMuonf/ qGrf;bkOf;ay;MupOf uRekfyfonf MumZH[if;csKdwZGef;udk vSrf;,lí

aomufvdkuf&m i&kwfaumif;cwfxm;onfhtwGuf rTefwufoGm;NyD; vnfacsmif;xJ? ESmacgif;xJ

rS ,m;usdusdjzpfum ]cGD;} ueJ ]oD;} awmhrnfhqJqJ jzpfae\/ tu,fí oD;vdkufrdacsaomf

qGrf;w0dkif;vkH; aya&npfywfoGm;NyD; pm;zdkUaumif;awmhrnfr[kwfyJ uREkfyfvnf; t&SufuGJ&

acsawmhrnf/ þtjcif;t&mudk &dyfueJ owd&vdkufrdaom uRekfyfonf vnfyif;udk &kwfw&uf

udkifvsuf ]]roD;eJU}} [k trdefUay;vkduf&m rTefwufjcif; &kwfw&ufaysmufoGm;í aumif;rGefpGm

qufvuf qGrf;pm;Edkifygawmhonf/ þokH;Budrfteuf wwd,tBudrf atmifjrifjcif;twGuf

0rf;omírqkH; jzpfcJU&ygawmhonf/

jrawmif? 0ufvuf? &efukef

rdbrsm;a&m uREkfyfyg yg;&Sm;aomtcdkufjzpfonfESifh aq;aumif;0g;aumif;rSD0J&ef rwwfEdkifyJ

&Sd&mwGif uREkfyf\tzsm;rSm iSufzsm;jzpfonf[k odaomfvnf; ESpfvcefUrQ cHvdkuf&onf/

uREkfyftzdkUrSm 'kwd,tBudrf iSufzsm;jzpfjcif;aMumifh raoEdkif[k t&rf;pdwfcsxm;onfESifh

rnfrQavmuf tzsm;BuD;onfjzpfap rdrdtwGuf pdk;&drfaMumifhMujcif;r&Sd? uGmEdkifaq;rQavmuf

jzifh wjznf;jznf; emvHxlcJU&onf/ zcifonf &ufowÅwywfcefUavmufwGif jyefoGm;í

rdcifrlum; uREkfyfwdkUESifhtwl ae&pfcJUonf/ ESpfvcefUMumí tzsm;vGwfaomtcg uRekfyfrSm

tom;r&Sdoavmufjzpfí t&dk;ESifhta&rQom usefcJUygonf/ aumif;pGmusef;rmvmaomtcg

uREkfyfwdkUokH;a,mufonf 0ufvufodkUjyefMuí ,ciftwdkif; 0dkif;vkyf0dkif;pm; aexdkifMujyef

- 316 -

Page 317: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

avonf/ ,if;okdU&SdpOf nDawmfarmif\ om;a&vkyfief;rSm aps;rudkufyJ&SdonfESifh uRekfyfonf

ol&d,wdkufwGif twlwuG tvkyfvkyfcJUbl;onfh (vG,ftdwf) udkbvIdifxHodkU tvkyftudkifESifh

ywfoufí pkHprf;aompmwapmif xnfhvkduf\/ udkbvIdifrSm xdktcgü e,l;bm;rm; &ufjcm;

t*Fvdyfowif;pm xkwfa0vsuf&Sd&m uREkfyftm; ¤if;wkdU\wkdufü twGif;a&;rSL; (Secretary) vkyfvdkvQif vc 100day;Edkifí a&SUtzdkUvnf; wkd;wuf&ef&SdaMumif;ESifh pmwapmif jyefvkduf

ayonf/ vc100donf rrsm;vSaomfvnf; (1926ckESpf) xdkpOfurl NcKd;NcHpGmokH;pGJygu 0rf;0Edkif

onfhjyif &efukefokdUa&mufvQif 0w¦Ka&;zkdUtwGufvnf; ykHESdyfwdkufrsm;ESifh qufoG,fEdkif

ao;onfqdkum vufcHvkdufygawmhonf/

e,l;bm;rm;wkduf

1926ckESpf? rwfvwGif uREkfyfwdkUZeD;armifESHESifh nDawmfarmifwkdUonf rdbrsm;ESifh cGJcGmí

&efukefNrdKUodkU qif;vmcJUMuav\/ xdkpOfuyif &efukefNrdUü aexdkif&ef tdrf&zdkU cJ,Of;aeNyD

jzpfaomfvnf; uREkfyfwdkUonf ukefonfvrf;ü qdkifcif;vsuf&Sdaom rdwfaqG udkcifarmifwifh\

wkdufcef;ü &uftenf;i,frQom wnf;cdkNyD;aemuf tvGefuHaumif;pGmESifh prf;acsmif;&yf

prf;acsmif;vrf;wGif tdrfcef;wpfcef; &&Sdygonf/ &efukefNrdKUü tvkyf&zdkUESifh tdrfcef;&zdkUrSm

twlwlyif cJ,Of;cJU&m tvkyfa&m aep&myg a&Sma&Sm&SL&SL &vdkufjcif;twGuf uHaumif;vS

onf[k 0rf;omrdygonf/ þum; [kwfygNyD/ odkU&mwGif owif;pmwdkufwwdkufü twGif;

a&;rSL;tvkyf[lonfrSm rnfonfhtvkyfrsKd;ayenf;/

uREkfyfonf uavmifjzifhtoufarG;aom tvkyfrsKd;udk oabmusonfhtavsmuf ¤if;tvkyf

ESpfrsKd; wwfcJUygonf/ pma&;tvkyfrSmvnf; wenf;tm;jzifh ]uavmif} tvkyf[lí ac:Edkif

ygonf/ þESpfrsKd;teuf uRekfyfonf pma&;tvkyfrsKd;udk rBudKuf/ udk,fydkifOmPfuav; xkwfí

a&;&aom pma&;q&m? odkUr[kwf owif;pmq&mtvkyfrsKd;udk ydkí ESpfouf\/ e,l;bm;rm;

owif;pmwdkufodkU a&mufoGm;aomtcg uRekfyf pdk;&drfonfhtwdkif; twGif;a&;rSL;tvkyfrSm

pma&;wydkif;? tkyfcsKyfa&;wydkif; tvkyfrsKd;jzpfjcif;udk awGU&í uREkfyf tawmfwkefvIyfoGm;\/

refae*sif;t,f'Dwmjzpfaom udkbvIdifrSm tawmfcifriftm;udk;ykH&í ]vlawmf} wa,muf[k

rSwf,lonfhvu©PmESifh wm0efrsm;vTJay;\/ uREkfyfrlum; pma&;&kHoma&;csifNyD; pDrHtkyfcsKyf

aom tvkyfrsKd;udk tawmf&GHUrkef;oljzpf\/ tvkyfwdkufokdUa&mufí uREkfyf\wm0efrsm;udk cGJa0

ay;vkdufuwnf;u ]igum; þtvkyfrsKd;ü Mum&SnfpGm vkyfEdkifrnfhvlwa,muf r[kwf} [lí

qkH;jzwfvkdufavNyD/ uREkfyf\tvkyfum; pmay;pm,l tenf;i,fyg&Sdonfhtjyif refae*sm

udkbvIdif vufrSwfxkd;apzdkUtwGuf uREkfyfu wm0efcHtaejzifh vufrSwftwdkxdk;&jcif;?

- 317 -

Page 318: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

ta&mif;t0,f? aiGxkwfaiGoGif;rSpí tvkyform;ESifh ukrÜPDjzpfap? tjyifvlESifh ukrÜPDjzpfap

qufqHrI[lorQwGif uREkfyf\vufrSwfudk yg&onfcsnf;jzpf&m waeUvkH; vufrSwfwkduav;

awG a&;xdk;ae&onfESifhyif tcsdefukef\/ þrQomruao;? xGufoGm;aom twGif;a&;rSL;

a[mif;u vufrSwfwdkuav; rxdk;yJxm;cJUaom aAmufcsmrsm;udkvnf; (b,fhESpfvtwGuf

rod) uREkfyfu rSefrrSefppfaq;NyD; vufrSwfxkd;zdkU udkbvIdifu wm0efay;xm;\/ odkUjzpfí

uREkfyfrSm aAmufcsmtopfrsm; ra&mufvmao;onfh tcsdefrsm;wGif aAmufcsma[mif; zdkifBuD;rsm;

udk vSefí vufrSwfwdk xdk;&avonf/

umv0dygwf aemufydk;wufjcif;avm

waeUoü uREkfyfonf ol&d,wdkufwGif wkduftkyfOD;vSaz r&SdawmhyJ refae*sif;'g&dkufwm

ae&mwGif vkyfudkifvsuf&SdaMumif; owif;Mum;onfESifh 0w¦Krsm;a&;zdkU tquftoG,fvkyf&ef

a&mufoGm;\/ OD;bazu a&S;utwdkif; rSD;aom0w¦Krsm; a&;zdkUajymonfESifh oabmwl vufcH

cJUygonf/ xdkUaemuf uREkfyfESifh tuRrf;0ifbl;onfh pma&;wa,mufxHokdU 0ifí wkdufom;

a[mif;rsm;taMumif; pkHprf;ar;jref;&m tHUMozG,faom owif;rsm;om Mum;cJU&\/ ol&d,

wdkufrS uREkfyf tvkyfxkwfcHcJU&ykH tjzpftysufudk txufwGif azmfjycJUbl;&m trSefrSm uREkfyfü

tjypf&Sdjcif;r[kwf? tvkyfwckckü Mum&SnfpGmrvkyf&onfh uREkfyf\Zmwmtwdkif; uRekfyfu

xGufonfjzpfap? tvkyf&Sifu xkwfypfonfjzpfap wenf;enf;jzifh xGuf&olwa,muf jzpfyg

onf/ 1920jynfhESpfwGif uRekfyf tvkyfxkwfcH&pOfu uREkfyftm; 0dkif;í wGef;xkwfMujcif;udk

txdkuftavsmufrQom &dyfrdcJU&m ,ckrSmrl ¤if;pma&;u tao;pdwfajymjyjcif;aMumifh tvkH;pkH

od&SdcJU&ygonf/ þ ajcmufESpfrQaom tcsdefumvtawmtwGif;ü uRekfyfudk 0dkif;í

wGef;Muonfh t,f'DwmESifh pma&;rsm;omru vl&dk;BuD;wa,mufjzpfaom wdkuftkyf OD;vSaz

udk,fwkdif taMumif;wrsKd;pDjzifh ol&d,wdkufrS xGufoGm;Mu&í ¤if;wkdUvlpkteufrS wa,mufrQ

rusef&SdawmhaMumif; ajymjyavonf/

OD;vSazum; uREkfyftay:ü rw&m;jyKusifhonf[k rpGyfpJGvdkyg/ ]wGef;} aomvlrsm;\ pum;udk

em;0ifojzifh uREkfyftay:ü txifvGJNyD; xkwfvdkufjcif;jzpfonf[kyif ,kHMunfygonf/

okdUESifhyif olvnf; roufom/ olUtay:ü tjcm;aom'g&dkufwmrsm;u txifvJGMuonfh

vu©Pmjzifh ol&d,wdkufESifh tqufjzwfjcif; cH&ygonf/ uREkfyfum; þtcsufwGif tawmf

xl;qef;olwa,muf jzpf\/ ol&d,wdkufudpöwGifomru uREkfyf\ toufwm aemufydkif;wGif

vnf; uREkfyf xifay:jcif;udk remvdkaomolrsm;onf olwkdUudk,fwdkif epfjrKyfoGm;jcif;udk

awGU&\/ uREkfyftm; uavmfxkwfcsifaomvlrsm;onf olwkdUudk,fwdkif vGifhpifoGm;jcif;udk

- 318 -

Page 319: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

awGU&\/ uREkfyftm; tusKd;,kwfatmif zefwD;aomolrsm;onf ¤if;wdkU tusKd;ysufpD;jcif;udk

awGU&\/ xdkokdUaomvlrsm;onf uREkfyf\woufwmwGif renf;vSacs/ uREkfyffudk,füu

remvdkcsifpzG,faumif;aom vlwa,muf jzpfavoavm rajymwwf/ okdU&mwGif uREkfyf

epfemonfESifhtrQ olwkdUvnf; tvm;wl epfemMu&onfcsnf; jzpfavonf/ wdkuftkyfOD;vSaz

qdkygrl ol&d,owif;pmwdkufBuD;udk OD;bazESifhtwl wnfaxmifcJUoljzpfygvsuf ol&d,

owif;pmudk 0,fízwf&aomtjzpfodkU a&mufoGm;jcif;udk (aemufydkif;ü) oludk,fwdkif uREkfyf

tm; 0rf;enf;pGmESifh ajymjybl;ygonf/ 1934ckESpfqDavmufürl OD;vSazonf olUtdrfa&SUrS

uREkfyf vrf;avQmufoGm;jcif;udk jrifojzifh oludk,fwdkif xGufíac:jcif;? vrf;ü olu

jrif;&xm;ESifh qkHrdMu&m jrif;&xm;udk&yfí uREkfyfESifh qif;NyD;pum;ajymjcif;? uREkfyf\

tajctaeudk ar;jref;jcif;? tultnDvdkygu ay;zkdUtoifh&Sdygonf[k ajymjcif; ponfjzifh

aemifw&aomvu©Pmrsm; jyonf/ 1936ckESpfwGif ol&d,wdkufodkU uREkfyf 'kwd,tBudrf

jyef0ifaomtcgwGifvnf; oludk,fwdkif tdrfodkUvmí 0rf;omaMumif; ajymygonf/ uREkfyftm;

OD;buav;u jyefac:rnfjyK&mwGif (OD;vSazrSm OD;buav;\ oifq&mjzpfonf/) OD;vSazu

xkwfcJUaomvlwa,mufjzpfí jyefac:jcif;udk uefUuGuf&ef&Sdygoavm[k ar;aMumif;?

OD;vSazu uefUuGuf&efr&Sdonfhjyif 0rf;omygonf[k jyefajymvkduf&aMumif;ESifh OD;vSaz

udk,fwdkifu aNymygonf/ aESmif;jzpfrsm;taMumif;udkrl oluvnf; pum;rpyf? uREkfyfuvnf;

rajymyJ em;vnfrIESifh a&SmifuGif;Muygonf/ OD;vSazonf (1937ckESpf xifonf/)

prf;acsmif;&yfü uG,fvGefav&m pifppftm;jzifh vlawmfvlaumif;wa,mufjzpfaomfvnf;

BuD;yGm;a&;wGif xifoavmufraygufyJ abm*aA'usrf;wapmifrQESifhyif b0Zmwfodrf; oGm;&

&Smavonf/

twwfrsKd;pk H &jyefjcif;

uREkfyfonf e,l;bm;rm; owif;pmwdkufü tvkyfvkyfvsuf&SdpOf oli,fcsif; udkcifarmifwifhESifh

]vkH;} rdMujyefonfESifh twwfaygif;pkH &jyefavNyD/ udkcifarmifwifhrSm bdvyfjyefwa,muf

jzpfonfhtavsmuf aysmfrIyg;rItvkyfrsKd;wGif ]'dk;uJUodkUarTU} Edkifolwa,muf[lí qdkavmuf

ayonf/ [dkw,fü pm;aomufjcif;? bdvd,ufxkd;jcif;? uvyfwufjcif;? jrif;yGJoGm;jcif; paom

taysmfrIESifh avmif;upm;rIrsm;wGif ol0goemrygaomtvkyf r&Sdacs/

þtxJwGif jrif;yGJwckrSwyg; uREkfyfvnf; tm;vkH;BudKufí olUxHwGif wynfhcH\/ jrif;yGJrSm

rlum; wGufcsufwwfaom uREkfyftzdkUrSm rnfonfhenf;ESifhrQ 0goemygEdkifp&m r&Sdacs/

þavmif;upm;enf;rsKd;um; aiGaMu;wwfEdkifaom jrif;&Sifrsm;? 'g&dkufwmrsm;? jrif;yGJESifhqdkif&m

- 319 -

Page 320: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

x&defem? a*smfuD? pwl;0yf paom tvkyform;rsm;twGuf zefwD;xm;aom avmif;upm;enf;

jzpfí t&yfom;rsm;tzdkUrSm ]rdkuf&m} usaom upm;enf;oufouf jzpfonf[k uREkfyf

jrifxm;\/ txufygvlpkrSwyg; t&yfom;rsm;tzdkUrSm Edkifcsifí avmif;vQifvnf; rJGzdkUom

rsm;\/ aysmfcsifí avmif;vQifvnf; wusyfwefavmuf aysmf&zdkUtwGuf ig;usyfukef&aom

aysmfenf;rsKd; jzpfavonf/ odkU&mwGif avmuü ]pkH} rS auseyfaom uREkfyfonf ESpfacguf

okH;acgufawmh a&mufvdkufygao;\/ xdkUuJUodkU a&muf&jcif;aMumifh jzpf&onfh uREkfyf\

xl;qef;aom tdyfrufrsm;taMumif;udk azmfjyygOD;rnf/

xl;qef;aomtdyfrufrsm;

uREkfyf\rdcifonf xl;qef;aomtdyfrufrsm; jrifrufwwfonf[k wae&mü t>rufrQ

azmfjycJUbl;&m uREkfyfrSmvnf; rdcifxHrS ygvmavoavmrod? (Psychic) xl;qef;aom

pdwfobm0wrsKd; qufcH&&SdykH&\/ uREkfyf\tdyfrufrsm;rSm ]]xef;oD;a<ucdkuf usD;eif;cdkuf}}

[lí rqdkEdkifavmufatmif xl;qef;vSaomaMumifh A[kokwtvdkUiSm azmfjy&ygOD;rnf/ uREkfyf

onf e,l;bm;rm; owif;pmwkdufü twGif;a&;rSL; vkyfvsuf&SdpOf jrif;yGJ0goemygaom

udkxGef;oef;onf e,l;bm;rm;owif;pm t,f'Dwmvkyfvsuf&Sd\/ xkdESpfu &efukefjrif;yGJrsm;

wGif ]][dkw,fvdkufaZ;wm;}} ac: vQyfppf"mwftm;jzifh *Pef;rsm;ay:xGufonfh pufud&d,m

pwiftokH;jyKonf qdkaomaMumifh uREkfyfonf ¤if;pufud&d,mudk jrifvdkonfESifh udkxGef;oef;

ESifhtwl jrif;yGJodkU vkdufoGm;\/ okdUaomf txufwGifazmfjycJUonfhtwdkif; oabmayguf

xm;onf jzpfaomaMumifh wjym;wcsyfrQravmif;yJ Munfh&kHrQomMunfhNyD; jyefvmcJUavonf/

aemufwaeUeHeuf tdyf&mrSxaomtcg (Daisy) ]a'pD} [laom jrif;\ trnfudk tdyfruf

rufonf[k owd&\/ tvkyfwdkufodkU a&mufaomtcg udkxGef;oef;tm; ]a'pD} [laom

jrif;trnf &Sdygoavm[k ar;Munfh&m &Sdonf[k ajym\/ okdUaomf aemufwywfwGif ajy;rnf?

rajy;rnf rodEdkifao;? Ak'¨[l;aeUrS od&rnf[k ajym\/ Ak'¨[l;aeUwdkifa&mufí jrif;yGJ

[if'Duwf xGufvmaomtcg ]a'pD} ygonf[k ajymí udkxGef;oef;u taMumif;udkar;ojzifh

uREkfyfu tdyfruftaMumif;udk ajymjy\/ udkxGef;oef;onf jrif;[if'Duwfudk wGufMunfhNyD;

aemuf ]a'pD} rSm þ ]cJ} jzifh rEdkifEdkif[k ajymaomfvnf; prf;Munfhcsifonf[kqdkum

aemufwywfjrif;yGJwGif uREkfyf vdkufoGm;\/ uRekfyfü aiG 25usyf ygcJU&m udkxGef;oef;u

þcJjzifh rEdkifEdkifyg[kajymí vufOD;yGJrsm;rS jrif;rsm;udk xkd;cdkif;\/ a'pD\yGJrSm aemufqkH;yGJ

jzpfaeavonf/ uREkfyfonf ukdxGef;oef;\ jzm;a,mif;jcif;rsm;udk em;raxmifyJ (vufrSwf

twGuf 5usyfay;NyD;aemuf) usefaom aiG20dudk uspfuspfygatmif xkyfxm;\/ yOöryJG

NyD;vwfaomf udkxGef;oef;ü waumifrSrwkdufaomaMumifh ygaomaiG ukefavNyD/ qXryGJwGif

- 320 -

Page 321: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

udkxGef;oef;onf uREkfyfxHrS aiGacs;av&m rMunfromESifhyif aiG10d acs;vdkuf&\/

udkxGef;oef;rSm xdkyGJwGifvnf; rwdkufacs/ upm;orm;wkdUrnfonfrSm vufxJü aiGukefaom

tcg jrifaomvlxHrS acs;csifwwf\/ xdkUaMumifh uREkfyfonf (jrif;q,fyJGajy;rnfhteuf)

usefaomjrif;okH;yJGudk udkxGef;oef;ESifhvGwfatmif a&SmifaeNyD; aemufqkH; 10yGJwGifrS a'pDtwGuf

0if; ig;usyf? yav; ig;usyf xkd;vdkuf\/ yef;vTwfawmhonf/ okdUaomf 51usyfrQ

avsmfaomaMumifh xdkaeUu a'pD\avsmfaMu;rSm tjcm;yJGrsm;rS ]0if;} xufyif ydkao;onf[k

ajymMuonf/ ]0if;} rwdkufaomfvnf; avsmfaMu;trsm;qkH;aomjrif;udk a&G;NyD; tdyfruf&onf[k

ajymp&m&Sdaeavonf/

'kwd,tdyfruf

xdkUaemuf wvcefUMumí uREkfyf tdyf&mrSEdk;vmaomtcg (Larry.) ]vm&D} [laom t*Fvdyf

pmvkH;BuD; bvufbkwfü a&;xm;jcif;udk tdyfrufxJü jrifvdkuf&onf[k owday:vm\/

xdkaeUrSm [if'Duwf xGufNyD;jzpfí udkxGef;oef;udk ar;Munfh&m ¤if;u ]vm&D} [laom jrif;&Sdí

þwywfvnf; ajy;rnfhtaMumif;? okdUaomf ]cJ} av;vGef;aomaMumifh Edkifvdrfhrnf rxif

aMumif; ajym\/ (udkxGef;oef;um; uREkfyfawGUbl;orQaom vlrsm;teufwGif ,kHcJqkH;aom

vlwa,muf jzpf\/) uREkfyfrlum; olajymcsif&m ajymap? ]vm&D} udk avmif;rnf[k oEédXmef

csxm;NyD;jzpf\/ jrif;yGJum; okH;&ufvdkao;\/ uREkfyfonf xdkpOfu NAdwdoQbm;rm; r*¾Zif;

twGuf pkHaxmufarmifpH&Sm; 0w¦Kwyk'f 50dEIef;ESifh vwdkif;a&;vsuf&Sd\/ okdUjzpfí uRekfyfonf

0w¦Kwyk'fa&;í r*¾Zif;wkdufodkU oGm;NyD;vQif paeaeUrS aiG50d vm,lrnfqdkum aumfyD

ay;xm;cJU\/ paeaeUwdkif a&mufaomtcg refae*sm udkqdkifu aiG50d r&SdaMumif;? 25usyfom

&SdaMumif; ajymí pdwfysufpGmESifh ¤if;udk ,lcJU&av\/

xdkUaemuf udkxGef;oef;ESifhtwl xGufvmMu&m udkxGef;oef;onf uREkfyf\ ]wpf} udk r,l

vdkonfhjyif uREkfyftm;yif ]vm&D} udkravmif;zdkU wavQmufvkH; zsufygao;\/ jrif;yGJodkU

a&mufMuaomtcg vm&DrSm jrif;yGJq,fyGJteuf aemufqkH;yJG\ tvsifwyGJ (udk;yGJ) wGif

ajy;rnf[k od&\/ wyGJESpfyJG ajy;NyD;aomtcg udkxGef;oef;u ]vm&D} udk uREkfyf wu,f

,kHMunfcJUvQif aiGrsm;rsm;Edkifapjcif;iSm wwd,yJGü aocsmaygufEdkifrnfhjrif;udk (emrnfudkawmh

uREkfyf arhoGm;NyD/) avmif;í &aomavsmfaiGjzifh vm&Dudkavmif;EdkifaMumif; ajym\/ uREkfyf

rSmvnf; avmb0ifvmNyDjzpfí aiG50dygcJUzdkU pDpOfxm;NyD;rS 25dusyfom ygvmonfESifh raus

rcsrf; jzpfaeaomaMumifh olUpum;udk em;0ifoGm;\/ þwGif aiG10d avmif;vdkuf&m ygoGm;

avonf/ olUrSmvnf; ajymifavNyD/ &IH;aomvlrsm;onf 0rf;[mwwfí Edkifaomvlrsm;rSm

- 321 -

Page 322: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

bmrQrpm;yJESifh auseyfNyD; Adkufjynfhaewwfjcif;rSm upm;orm;rsm;\ "r®wmjzpf\/ tcsdefrSm

ESpfem&DausmfNyDjzpf&m uREkfyfwkdUESpfa,mufvkH; tlwMuKwfMuKwfESifh tvGefqmvsuf &SdMu\/

]vm&D} \yGJrSm wem&DcGJcefU vdkao;\/ rapmifhEdkifawmhacs/ þwGif uREkfyfwdkUonf

vufzuf&nfcef;xJodkU 0ifí wusyfzkd;pDrQ vufzuf&nfaomufvkdufMuojzifh &Spfusyfom

usefawmhí ]vm&D} \yGJwdkif a&mufonfESifh aoG;NidrfpdrfhaomiSm t&ufwcGufpD oGm;í

aomufvkdufMuonf/ ]vm&D} udk ]yufa'gh} okdU xkwfvmaomtcg tvGefqkd;ykH&aom jrif;euf

BuD;jzpfí BudK;ESpfacsmif;ESifh qdkufukvm;ESpfa,muf udkif&\/ udkxGef;oef;u ]]cifAsmh

aumifBuD;u qdk;uqdk;oeJU? *dwfrSmusef&pfygvdrfhrnf}} [k ajymao;\/ odkUaomf vTwfvdkuf

aomtcg ]tkyf} xJuvdkufaomfvnf; yef;t0ifwGif xdk;wufvmNyD; a&SUqkH;rS 0ifoGm;avonf/

avsmfaiGum; vufrSwfwapmiftwGuf 151usyf &avonf/

uREkfyfrSm tdrfuygvmcJUaom aiG25usyfrS 151usyfjzpfvmí tjrwfBuD; &aomfvnf; rlv

BuH&G,fcsuftwdkif; 50dzdk;avmif;vdkuf&vQif 1510d&rnfqdkum rausrcsrf; jzpfaerdao;\/

þum; avmbom;wkdU\ "r®wmwnf;/

wwd,tdyfruf

wpkHwa,mufaomolu uREkfyftm; tdyfrufay;jcif; jzpfcJUvQif ]]þvlum; xdkufwefaom

vlwa,mufr[kwf}} [k qkdum tdyfrufray;yJ aeavovm; rajymwwf/ xdkUaemufwGif

tdyfrufr&awmhyJ udk;ESpfcefUMumaomtcgrS tvGefxl;qef;aom tdyfrufwck ruf&jyefonf/

tdyfrufxJü uREkfyfonf w&kwfuvyfwGif av;aumif*sif xdk;vsuf&Sd\/ xdk*sifrSm

av;aumif*sif qdkaomfvnf; av;uGufwnf;r[kwfyJ tuGufaygif; 20cefU&Sdí tuGufrsm;wGif

xkH;pHtwdkif; Muuf? 0uf? ig;&SOfh? zm;wnf;[laom t&kyfav;aumifr[kwfyJ *Pef;rsm;

a&;xm;onfudk jrif&\/ *Pef;rsm;rSmvnf; t*Fvdyf*Pef;rsm;jzpf\/ uREkfyfonf tjcm;

vlrsm;ESifhtwl ckH&Snfay:wGifxdkifvsuf *sifxdk;ae&m w&kwfu okH;BudrfzGifhjcif;udk jrif&\/

jrif&aom*Pef;rsm;rSm (14-8-6) wdkUjzpfav\/ tdyf&mrSEdk;í *Pef;ygaom*sif[k r&SdygyJ

vsuf xl;xl;qef;qef; jrifrufjcif;udk pOf;pm;vsuf&SdpOf xdkaeUonfum; jrif;yGJaeU jzpfjcif;udk

jAKef;ueJ owd&\/ þrQomruao;? xdkpOfurl ]]okH;aumifpGyf}} ay:vsuf &Sdjcif;udkvnf;

owd&\/ þwGif okH;aumifpGyftwGuf tdyfrufjzpf&rnf[k awG;xifvdkufygawmhonf/

odkUjzpfí tdrfü&SdorQaom aiG30dudk ,lNyD; jrif;yGJokdU oGm;ygawmhonf/ þwBudrfrl

udkxGef;oef;r&SdawmhyJ rdrdwa,mufwnf; oabmtwdkif; vkyfEdkifawmhrnf[k atmufarhrdyg

- 322 -

Page 323: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

ao;onf/ jrif;yJGodkUa&mufaomtcg okH;aumifpGyf yxrwGJyJG ajy;cgeD;wGif tdrfeD;csif;

wa,mufESifh awGUí ]]bmxdk;ovJ}} [k ar;ojzifh ]14} [k ajymvkduf&m olvnf; ajy;í

xkd;ao;onf/ uREkfyfrlum; ]14}twGuf aiG25usyfzdk; (ig;apmif) qkwfvdkufonf/ ¤if;yGJwGif

]14} eHygwfjrif;yif0ifí avsmfaiG 24usyfpD &aomaMumifh pkpkaygif; 120d &avonf/

ysOfjym;ay:wGif Edkifaomjrif;eHygwf ]14} udk ajrjzLjzifha&;í ajrSmufwifvdkufaomtcg

ysOfjym;ay:ü a&;xm;aom ]14} rSm tdyfrufxJwGif }*sif} ay:üa&;xm;onfh ]14} ESifh

vlwa,mufwnf; a&;xm;onfh vufa&;uJUodkU tvGefwlonfudk uREkfyfjrif&aomtcg igum;

,aeU aocsmNyD[k tBuD;tus,f 0rf;omrdygawmhonf/

uREkfyfonf i,fpOfuwnf;u tvkyform;rsm;ESifhtwl aecJU&í avmif;upm;jcif;tvkyfü

0goemxkHvsuf&Sdaomfvnf; pifppftm;jzifh EdkifzdkU avmbBuD;olwa,mufr[kwf/ r&IH;yJESifh

aysmfae&vQif auseyfEdkifolwa,mufjzpf\/ tcsKdUu avmif;upm;yJGrSxvmí ]t&if;}

jzpfonfqdkvQif tvum;anmif;wmygyJ[k ajymwwfMu\/ uREkfyfrlum; ]t&if;} jzpfaeonf

qdkvQif avmif;upm;í aysmf&jcif;twGuf jrwfonf[k ,lqEdkifonf/ xdkolwdkUu Edkifcsifí

upm;onf[k qdkMu&m uREkfyfrlum; &IH;rnfavm Edkifrnfavm? odkUavm odkUavm (Suspense) jzpfae&jcif;onf t&omwckjzpfonf[k ,lq\/ uREkfyf\&nf&G,fcsufrSmum; rEdkifcsifae?

r&IH;vQifauseyfonf[k qdkEdkif\/ okdUqdkvQif ydkufqHravmif;yJ tvum;wrf; upm;vQif

jzpfEdkifonfr[kwfavm[k ar;zG,f&Sd\/ usifvnfrIESifhqdkifaom upm;enf;rsKd;wGif ydkufqH

ravmif;yJ aysmfEdkifaomfvnf; ]uHupm;} enf;rsKd;wGif ydkufqHravmif;yJ raysmfEdkif? t"dyÜm,f

r&Sdacs/ þtaMumif;rsm;udk &Sif;vif;azmfjy&jcif;rSm þ okH;aumifpGyfyJGü uREkfyfavmif;ykHudk

em;vnfMuap&ef jzpfavonf/ uREkfyfonf tdyfruf&aomaMumifh Edkifcsifí vmcJUjcif;

jzpfaomfvnf; &IH;oGm;rnfudk wbufu pdk;&drfao;\/ odkUjzpfí yxrwGJyGJrS aiG120d

avsmfaiG&aomtcg 'kwd,ESifh wwd,yGJrsm;twGuf tm;vkH;ykHí ravmif;ao;yJ aiG20d

csefxm;í pGyftwGuf 60d (vufrSwf 12apmif)? 'kwd,yJGtwGuf 40d(vufrSwf 8apmif)

avmif;vdkuf\/ 'kwd,yGJü jrif;eHygwf (8) wkdufí avsmfaiGwapmif 10dusyfESifh aiG80d &\/

þwGif vufxJü aiG20d+80djyif okH;aumifpGyftwGuf vufrSwf 12apmif &Sdao;onf/

okH;aumifpGyf[lí wcgrS wdkufvnf;rwdkufbl; xdk;vnf;rxkd;bl;aom uREkfyfrSm wwd,wJG

ajy;cgeD;ü &ifckefvIdufykHrSm teD;rSvlrsm;yif Mum;&avmufonfxif\/ (þrQavmuf

&ifckef&jcif;rSm tEdkift&IH;aMumifh r[kwfyg? av;aumif*sif0dkif;rsm;wGif wcgw&H þrQavmuf

ru xdk;cJUbl;ygonf/ &ifckef&jcif;rSm ig\tdyfruf rSefrnfavm? rSm;rnfavm odcsifaZm

aMumifh jzpfygonf/) wwd,wJGyGJü jrif;12aumif vTwfvdkufavNyD/ uREkfyf\ eHygwf (6)

jrif;rSm ESmwHtjzLusm;jzpfí azG;azG;azG;azG;ESifh ajy;vmjcif;udk ta0;BuD;rS jrif&\/ okdUaomf

&ifckefvGef;tm;BuD;aomaMumifh aoaocsmcsm rMunfh0HUacs/ wcgw&H rMunfh&JaomaMumifh

rsufESmvTJí aevkduf&\/ yef;0ifoGm;MuavNyD/ b,fjrif;ygvdrfh/ uREkfyf em;rMum;yJjzpfae\/

- 323 -

Page 324: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

]pdefvQH} qdkavvm;? ]wdrfysH} qdkavvm; ruJGjym;acs/ pdefvQHonf uREkfyf\ jrif;eHygwf (6)

jzpf\/ bvufbkwfokdU Munfhvdkufaomtcg eHygwf(9) jzpfí ]wdrfysH} EdkifoGm;avNyD/

okH;aumifpGyfwGif ESpfaumifwnfNyD;rS aemufqkH;waumif vGJ&jcif; jzpfavonf/ uREkfyf\

vufxJü aiG100d&Sdaeí aiG70dEdkifonfrSefaomfvnf; ESpfaumifrSefNyD;rS waumifvJGaom

tdyfrufudk uREkfyf em;rvnfEdkifatmif &Sdawmhonf/ waumifvJG&rnfjzpfvQif tb,faMumifh

ESpfaumifrSefaomtdyfrufrsKd; ruf&oenf;/ pifppfrSm tdyfrufwcktaejzifh ESpfyJGqufNyD;

rSefzkdUvnf; vG,fulonfr[kwfacs/ em;vnfaom jrif;orm;wa,mufum; ESpfaumifrSef

Edkifonf/ ,ckrSm tdyfrufoufoufjzpfygvsuf tb,fhaMumifh ESpfaumifrSef Edkif&oenf;/

uREkfyfonf usefaom jrif;wyJGü pdwfr0ifpm;awmhyJ jrif;yJGrS wa,mufwnf; jyefvmcJU\/

aiG100d vufudkif&Sdonfum; [kwfyg\/ odkUESifh uREkfyfrSm þjyóemonf pdwfxJwGif

wtkHaEG;aEG; &Sdaeygawmhonf/

jyóem&Sif;oGm;jcif;

xdkUaemuf 7ESpfcefUMumaomtcg uREkfyfESifh v,f,mpdkufysKd;a&;rif;BuD;&kH;wGif twlwuG tvkyf

vkyfcJUbl;í yxrtdrfaxmif rvSrl;ESifh qG,fay;aom oli,fcsif; udkrsKd;tHUonf uREkfyf\

tdrfodkU a&mufvmí ESpfaygif;rsm;pGm uJGuGmaecJUaom oli,fcsif;jzpfonfhtavsmuf auR;arG;

jyKpk\/ xdkolrSm t*¾d,orm;wa,mufjzpfí [kwÅdywÅd tvkyfrvkyfyJ acsmifvnfacsmifywf

jzpfae&Sm\/ udkrsKd;tHUu aiGacsmifacsmif&vdkoavm[k ar;í ]upm;arSmf} oGif;ay;rnf[k

ajym&m uREkfyfu aiGvdkcsifaomfvnf; ]arSmf} udk r,kHMunfaMumif; ajym\/ þodkUjzifh

avmif;upm;jcif;taMumif;udk qufvufajymjyMu,if; uREkfyfu txufyg jrif;yGJtdyfrufrsm;

taMumif; ajymjyav\/ uREkfyfu wwd,tdyfrufonf uREkfyf\OD;aESmufudk ,aeUwdkif tvkyf

ay;vsuf&SdaMumif; ajymjyav\/ þvlum; wenf;tm;jzifh OmPfwrsKd;&Sdaom vlwa,muf

jzpfygayonf/ uREkfyf\pum; qkH;onfESifhwNydKifeuf udkrsKd;tHUu ]]cifAsm;[mu 6 eJU 9 eJU

vGJaewmudk;As? 9 aZmufxdk;Munfhrdawmh 6 jzpfoGm;wmaygh? tdyfrufu 9 jyygvsufeJU

cifAsm;u aZmufxkd;MunfhrdNyD; 6 jzpfoGm;awmhwmayghAs}} [k ajymavonf/ [kwfvnf;

[kwfayonf/ tdyfrufxJu*sifwGif vufudkif(tnSm)uav; uyfvsufyg&Sd&m 9 udk ajymif;jyef

Munhfvsufom; jzpfaeaomaMumifh 6[k uREkfyfjrifcJU&jcif; jzpf&ayrnf/ rnfodkUyifjzpfap

uREkfyftm; ESpfaygif;twefMumatmif 'ku©ay;vmcJUaom jyóemwckum; &Sif;vif;oGm;ygNyD/

armifrif;BuD;om;tm; aus;Zl;wifygonf/ uREkfyf\tdyfrufrsm;rSm rnfolwOD;wa,mufu

ay;vmonfjzpfap? uREkfyfzmomuREkfyf jrifrufonfjzpfap uREkfyftzdkU&mü woufvkH;twGuf

twdwfedrdwfuJUodkU t"dyÜm,fay:vGifvSayonf/ tdyfrufokH;ckvkH;ü uREkfyftzdkU tcsnf;ESD;rjzpf?

- 324 -

Page 325: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

txdkuftavsmuf tusKd;cHpm;&jcif;udk awGUMu&ayNyD/ okdUaomf acsmacsmarmarm vSvSyy

BuD;um; cHpm;&onfr[kwfacs/ uREkfyf\toufwm wavQmufvkH;wGifvnf; þtwdkif;yif

jzpfcJU\/ uREkfyf\ tusKd;ay;rSm odyfawmhracvS/ odkUaomf uRwfuRwfvGwfvGwf atmifjrifrI

BuD;rsKd;um; r&SdcJUbl;acs/ þonfrSm þpmudka&;vsuf&Sdaom ,cktcsdef (72ESpf)ü

t"dyÜm,faumufjcif; jzpfav&m a&SUtzdkUwGif jyifqifaumuf,lzdkUtaMumif; jzpfay:OD;rnfavm

rajymwwfay/

avmif;upm;ykH pepfwck

e,l;bm;rm; owif;pmwdkufü tvkyfvkyfvsuf&SdpOf uREkfyfwdkU\ aysmfenf;trsKd;rsKd;teuf

,aeUwdkif rarhEkdifonfh uvyfwufjcif;tvkyfudk azmfjyvdk\/ rarhEdkifqdkjcif;rSm þ[mrsKd;

BuKHawGUcsifvSao;aomaMumifh r[kwf&yg/ þacwfü þ[mrsKd; r&SdawmhonfhtwGuf

a&S;jzpfa[mif;taejzifh atmufarhaomaMumifh jzpfygonf/ 1926ckESpfü uREkfyfonf

]teDaxmif}[k Mum;bl;&kHom&Sdí jrifvnf;rjrifbl;? upm;bl;zkdUum; a0;avNyD/ (þacwf

vlrsm;onf ]teDaxmif} avmif;upm;enf;udk jrifbl;ol enf;yg;ayvdrfhrnf/) avmif;upm;

ykHrSm av;aumif*sifESifh vkH;0wlí ]ygxef} ESifh tawmftwefwl\/ uREkfyfonf þ

avmif;upm;enf;udk tao;pdwf azmfjyvdkjcif;r[kwf? xdkacwfuupm;orm;rsm;\ ]ewfjynf}

wckudk a&;jycsifaomaMumifh jzpfygonf/ uREkfyfonf udkcifarmifwifhESifhtwl vrf;rawmf&Sd

w&kwfuvyfrsm;odkU oGm;avh&Sd\/ avmif;upm;olrsm;onf avmif;upm;enf;wrsKd;rsKd;ü

wwfcgpwGif Edkifwwfonf/ (Beginner's Luck) qdkaom t*Fvdyfpum;ykHwck &Sd\/

þpum;ykHonf tjcm;olrsm;twGuf rajymwwf? uREkfyftzdkUrl rSefonfcsnf; awGU&\/ uREkfyf

wcgw&H pOf;pm;rdonfrSm upm;wwfcgpvlrsm; Edkifwwfjcif;rSm taMumif;rnfodkU

&Sdavoenf;/ rwwfwwwfESifh avmif;upm;vQif &IH;zdkUoifhygvsuf tb,fhaMumifh Edkif&

oenf;/ Edkifwwfonfqdkjcif;rSm ]OmPf} ygaom avmif;upm;jcif;rsKd;twGuf r[kwfEdkif?

uHoufouf avmif;upm;enf;rsKd;twGufom jzpf&ayrnf/ Oyrm bdvd,ufrwwfyJvsufESifh

avmif;wef;xdk;vQif &IH;zdkU aocsmav&m udk;rD;zJupm;vQifrlum; EdkifcsifEdkifEdkifayvdrfhrnf/

]teDaxmif} rlum; udk;rD;zJuJUodkU uHoufoufavmif;pm;jcif;jzpfí wwfcgpvlrsm;vnf;

EdkifzdkUvrf;&Sdavonf/ uREkfyfonf udkcifarmifwifhESifhtwl w&kwfuvyfrsm;odkU oGm;aomtcg

]vufudkif} aiG 20d-25dusyfrQ ygavh&Sd\/ píupm;vdkufonf qkdvQifyif em&Dw0ufcefUtwGif;

aiGav;ig;q,f EdkifvdkufavNyD/ qufvufupm;í 10d-15dusyf jyef&IH;onfqdkvQif acwÅ

&yfem;NyD; EdkifrSom qufvufíupm;\/ þonfum; uREkfyf\ avmif;upm;pepfaywnf;/

- 325 -

Page 326: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

uREkfyfawGU&Sdaompepf

þae&mü avmif;upm;jcif;ESifhywfoufí (BuD;jyif;vmaomtcgrS) uREkfyfawGU&Sdxm;aom

pepfwckudk azmfjyvdk\/ i,fpOftcgu v,f,mpdkufysKd;jcif;&kH;ü tvkyfvkyfpOf avmif;upm;

rdí &IH;cJUbl;jcif;rsm;taMumif;udk azmfjycJUbl;&m xdkuJUodkUjzpf&jcif;rSm azmfjyvwÅHUaom ]pepf}

udk em;rvnfao;aomaMumifh jzpf\/ rnfolrqdk avmif;upm;enf;wckü (]uH} jzpfap? ]OmPf}

jzpfap) upm;vdkufonfqdkvQif wxdkifwnf;twGif; &IH;csnfEdkifcsnfjzpfjcif;udk awGU&wwf

ayonf/ wavQmufwnf;&IH;jcif;? wavQmufwnf;Edkifjcif; qdkonfrsKd;rSm tvGefw&m awGU&cJ

ayonf/ rsm;pGmaomupm;orm;wkdU ajymwwfMuonfrSm ]]Edkifaewkef;u awmfvdkufrdvQif

aumif;om;Asm? reJbl;As? aiG300davmuf Edkifvdkufao;w,f? avmbBuD;NyD; qufupm;vdkuf

wm ajymifygava&mAsm}} [lonfyifjzpf\/ uREkfyfudk,fwdkif i,fpOfuvnf; þtjzpfrsKd;

cPcP BuKHcJU&bl;\/ ]]Edkifwkef;rSm awmf&rnfqdkvQif qufNyD;rEdkifEdkif[k rnfolu ajymEdkif

oenf;}} [k ar;zG,f&m&Sd\/ [kwfawmh [kwfygonf/ odkUaomf uREkfyfawGUxm;aompepfrSm

þokdUjzpf\/ EdkifaeorQ qufíupm;oifh\/ Oyrm aiG100dEdkifae&mrS qufNyD;upm;ojzifh

200d-300dtxd qufíEdkifonfqdktHU/ qufvufíupm;ojzifh 150dcefU jyef&IH;NyD; tEdkif

150rQom usefawmhonfqdktHU/ uREkfyfrlum; b,fenf;ESifhrQ qufíupm;awmhrnf r[kwfacs/

trsm;tm;jzifhrl 100davmuf jyef&IH;onfqdkvQifyif uRekfyf awmfcJUygonf/ þpepfudk

tokH;jyKjcif;tm;jzifh uREkfyfrSm tcsKdUvlrsm;uJUodkU yufyufpufpuf rEdkifaomfvnf; yufyuf

pufpuf &IH;cJvSonf/ uREkfyfavmif;upm;wdkif; 10BudrfvQif 7Budrf 8BudrfcefU Edkifavh&Sd\/

xdkifvdkufuwnf;u awmufavQmuf &IH;aomtcgrsm;üom uREkfyf &IH;&\/ þodkUaom

tjzpfrsKd;rSm upm;orm;wdkif;yif BuKH&cJ\/ EdkifNyD;rS ]ajymif} &olwkdUom rsm;avonf/ *syef

wacwfvkH;ü uRekfyfrSm pma&;zkdUtcGifhr&SdaomaMumifh avmif;upm;jcif;jzifh toufarG;cJU&bl;&m

þtaMumif;udk oufqdkifaomtcef;wGifrS azmfjyygOD;rnf/

a&S;acwfa[mif; atmufarhzG,f

vrf;rawmf w&kwfuvyfrsm;ü udkcifarmifwifhESifh uREkfyfonf 1926 ckESpfwGif paeaeUnwdkif;

]teDaxmif} upm;cJUMu\/ uvyfwckudk wufíupm;ojzifh (Oyrm) uREkfyfü aiG50d EdkifNyD;

&mrS jyef&IH;ojzifh 30drQ (tEdkif) usefawmhonfqdkvQif uREkfyfonf xdkif&mrS xvdkufavNyD/

udkcifarmifwifh\ tajctaeudkMunfhí olupm;csifao;vQifvnf; uRekfyfonf acsmifwckokdU

- 326 -

Page 327: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

oGm;í bD,maomuf,if; apmifhae\/ (uREkfyfonf udkodef;az? udknSif;wdkUESifhtwl zcifxH

aot&uf vSLMuNyD;onfhaemuf ouFef;0wfaomtcsdefESifhqufNyD; ok&mar&,tvkyfrsKd;

ESpfESpfcefU jzwfvsuf&SdcJU&m udkcifarmifwifhESifh w&kwfuvyfrsm;okdUa&mufcgrS t"dXmef

ysuf&ygawmhonf/ okdUaomf olUaMumifh[líum; rqdkvdkyg/) udkcifarmifwifhrSm uvyf

jyKwfatmif Edkif&rS awmfrnf[k ajymbl;oljzpfonfhtwdkif; pdwfauseyfaomtcgrS xvm

awmh&m uvyfrjyKwfyJ oljyKwfíom vmcJUonf/ odkUaomf uREkfyfü tEdkifuav; &Sdxm;aom

aMumifh awmfygao;\/ wnwavürl olEdkifaecdkufwGif uRekfyfu (w&kwfrsm; trkef;cHNyD;)

twif;qGJaomaMumifh tEdkifuav; ygvmjcif;rsm;vnf; &Sdyg\/ xdkodkUaomnrsKd;wGif

uREkfyfwdkUESpfa,mufonf uvyfay:rS bD,mwykvif;pDaomufcJUNyD; atmufodkUqif;vmMuí

acgufqGJqdkifrsm;wGif taumif;qkH;aompm;p&mrsm;udk pm;aomufMu\/ xdkUaemuf vrf;rawmf

vrf;rBuD;wavQmuf avQmufMuí rnfonfhuvyfodkU jyefí wufMu&ygrnfenf;[k a&G;cs,f

Mu\/ xdkpOfu vrf;rawmfwavQmuf&Sd wkdufrsm;rSm tm;vkH;vdkyif uvyfrsm;jzpfMuí

"mwfrD;wxdefxdef av,yfrsm;w0D0Djzifh avmif;upm;olrsm;rSmvnf; ysm;yef;cwfodkU qif;Mu

wufMu? pm;MuaomufMu? avmif;upm;Mujzifh bk&m;yJGwrQ pnfum;vS\/

uREkfyfonf upm;orm;rsm;\ trlt&mudk Munfhjcif;tm;jzifh xdkol\ tEdkift&IH;udk tuJ

cwfaom tavhtusifh jyKvkyfxm;\/ acgufqGJqdkifü &Tef;&Tef;a0aomrsufESmESifh a[mifzGm

a[mifzGm pum;ajymaom vlum; EdkifcJUoljzpf&rnf/ xdkolESifh w0dkif;wnf;xdkifvsuf rsufESm

cyfnId;nId;ESifh olajymorQudk axmufcHvsuf&Sdaom vlonfum; udkk,fwdkif&IH;vmcJUojzifh uyfí

aomufaomvljzpfonf[k odEdkifavonf/ rsm;aomtm;jzifhrl yxrvlpm;rsKd;wa,muf awGU&

wdkif; 'kwd,vlpm;rsKd; av;ig;a,mufrQ awGU&onfcsnf;jzpf\/ 0dkif;wckwGif zifayghayghESifh

cdkif;orQxvkyfNyD; oGm;wNzJNzJ&SdaeolrsKd;vnf; yg&Sdwwfay&m xdkolrlum; upm;orm;r[kwf?

]uvyf*sydk;} jzpfavonf/ vlwa,mufEdkifí qif;oGm;vQif *sydk; waumifESpfaumif uyfí

ygoGm;onfcsnf; jzpfavonf/ rnfodkUqdkap av;ig;a,muf&IH;wdkif; Edkifolwa,mufwav

yg&SdwwfonfjzpfaomaMumifh xdkwa,mufudkMunfhNyD; oGm;&nfusMu&jcif;tm;jzifh vrf;rawmf

&yfuGufonf upm;orm;rsm;\ ewfjynfwrQ wrf;wol aygrsm;ygbdonf/

tol&um,fü cHcsnfwcg pHcsnfwvSnfh[k qdk&m uREkfyftzdkU&mü paeaeUrsm;onf cHpm;aom

tydkif;[k owfrSwfxm;um xdkw&uftwGuf 6&ufvkH;vkH; vufcsKd;um a&wGufarQmfvifhcJU&\/

ESpfa,mufvkH;&IH;í ajymifaomnrsm;rSwyg; uREkfyfwdkUonf uvyfwckrSwckokdU ul;vdkuf?

aomufvkduf? pm;vdkuf? b,frSmrS r&SdawmhonfhtwGuf wcgw&H vGrf;&OD;rnfuJUodkU jzpfrdyg

ao;onf/ rdkwmum;onf vSnf;Murf;xuf aumif;aomfvnf; a&Tpm&H paombk&m;yJGrsKd;odkU

vSnf;Murf;jzifhoGm;í aysmf&bl;jcif;udk rarhEdkifouJUodkUyif/

- 327 -

Page 328: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

wm0efBuD;aomtvkyfwck

e,l;bm;rm;wdkuf twGif;a&;rSL; tvkyfonf ]Am[D&} tvkyfrsKd; jzpfaomaMumifh uREkfyf

rESpfoufaMumif; azmfjycJUNyDjzpf&m xdkrQru OD;aESmufajcmuf&ykHudk azmfjy&ygOD;rnf/ waeUoü

0wfvkHawmf&wa,mufonf wdkufodkUvmí ykHESdyfvkyfief;wcktaMumif; pkHprf;\/ tvkyfrSm

þodkUwnf;/ ol\w&m;cHwa,muftm; [dkufukwfvTwfawmfu vlowfrIxif&Sm;onfqdkum

aopm;aoap[k BudK;rdefUcsxm;&m w&m;cHu t*Fvefjynf y&DADaumifpDodkU t,lcH0ifcsif\/

y&DADaumifpD\xkH;pHrSm ¤if;odkU t,lcH0ifaomtrIrsm;wGif trIwGJudk jrefrmjynf vTwfawmfrsm;

rSmuJUodkU vufESdyfpufjzifh &dkuful;wifquf&kHjzifh rNyD;yJ trIwJGwckvkH;udk ykHESdyfí pmtkyf

tjzpfESifh wifydkU&avonf/ pmtkyfrsm;udk (8tkyf xifonf) wifydkU&mwGif ,ckuJUodkU

av,mOfysH ray:ao;ojzifh oabFmESifhydkU&rnfjzpf\/ w&m;cHonf vTwfawmfrS BudK;rdefU

usNyD;onfhaemuf t,lcH&uf (&ufaygif;40 qdkvm;) &&Sd&m xdktcsdeftwGif; y&DADaumifpD

tzGJU\ vufodkU a&muf&rnfjzpf\/ oabFmwpif;onf xdkpOfu jrefrmjynfrS t*FvefodkU

&ufowÅokH;ywf tenf;qkH; oGm;&\/ twdkcsKH;vdkufaomf t*FvefjynfodkU t,lcH&ufrSDatmif

a&mufrnfhoabFmonf xdktcgü jrefrmjynfrSxGufzdkU &&ufcefUrQom vdkawmh\/ t"dyÜm,frSm

0wfvkHawmf&onf trIwGJpmtkyfrsm;udk 7&uftwGif; ykHESdyfNyD;pD;apvdkonf/ 7&uftwGif;

rNyD;ojzifh oabFmrrSDvdkufyJ &SdcJUaomf xdktvkyfonf tcsnf;ESD; tv[ó jzpf&vdrfhrnf[k

qdkvdkonf/ 0wfvkHawmf&onf vufESdyfpufjzifh &dkufESdyfxm;onfh trIwGJudk xkwfjyí

udkbvIdifESifhuREkfyfwdkUonf zdkrif\tultnDjzifh wGufcsufMu\/ uREkfyfwkdU\ wGufudef;t&rSm

¤if;tvkyfonf 10&ufcefUMumrnfh tvkyfwckjzpfí vlydkrsm;ac:NyD; wGef;xdk;vkyfudkifrnf

qdkygu 7&ufrQESifh NyD;Edkifavmufonf/ 0wfvkHawmf&url tjcm;ykHESdyfwdkufrsm;rS jiif;y,fvdkuf

onfh vu©PmESifh udkbvIdiftm; twif;tyluyfaeonfhjyif ykHESdyfcudkvnf; wef&mwefzkd;xuf

ESpfqay;\/ udkbvIdifum; aps;aumif;&onfqdkum vufcHcsifvSNyDjzpf&m zdkrifuvnf;

udkbvIdiftm; rsufESmvkyfcsifonfESifh vufcHzdkU wdkufwGef;vsuf&Sd\/ udkbvIdifonf bmrQ

rajymyJ qdwfqdwfaeaom uREkfyftm; ]]b,fhES,fAs udkazodef;}} [k ar;&m uREkfyfrlum;

pdwfav;vsuf&Sd\/ uREkfyfonf xkdtvkyf\ taMumif;jcif;&mudk 0wfvkHawmf& ajymjyí

od&onfhjyif tvkyfudk vufcHí vkyfaomtcgwGifvnf; zdkrifESifhwuG pmpDorm;rsm;tm;

aqmfEId;&rnfhwm0efrSm uREkfyftvkyfjzpfaomaMumifh EIwfroGufEdkifyJ jzpfae\/ udk,fwdkifvkyfí

jzpfaom tvkyfrsKd;qdkygu (aps;aumif;&aomaMumifh) aESmifhaES;rnfr[kwfyg/

- 328 -

Page 329: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

,ckrSm ukvm;pmpDorm;rsm;ESifh 8-9vrQ qufqHvkyfudkifcJU&bl;NyD jzpfaomaMumifh ¤if;wdkU

taMumif;udk odNyD;jzpfí tcsdefESifhwuG wm0ef,l&rnfudk tvGefpdwfav;vsuf &Sdygonf/

okdU&mwGifaemufqkH;ü udkbvIdif\qE´ jynfh0ygapawmhqdkum acgif;ndwfvdkufygawmhonf/

rBudK;pm;pbl; BudK;pm;jcif;

trIwGJudk ykHESdyfaomtvkyf pavNyD/ yxrwGif okH;&ufrQESifh tvkyfxuf0ufcefU NyD;pD;oGm;

onfjzpfí udkbvIdifonf wNyKH;NyKH;&Sdum uRekfyfvnf; auseyfvSygonf/ uREkfyfonf þ

tvkyfwGif udk,fwdkifulnD vkyfudkifay;Edkifaom tuGufr&Sdaomfvnf; uREkfyf rjrifbl;&onfh

BudK;ay;w&m;cHtwGufaMumifh pdwfylonfESifh vkyfaeustvkyfudk csxm;um xyfcdk;uav;ü

tvkyfvkyfMuaom pmpDorm;rsm;qDodkU cPcP wufoGm;NyD; tvkyf NyD;oifhoavmuf

NyD;rNyD;udk Munfh&I\/ tvkyform;rsm;udk wkdufwGef;\/ tm;ay;\/ olwkdUvnf; BudK;pm;Mu

yg\/ odkU&mwGif yOöraeUürlum; tvkyform;ESpfa,muf wkyfauG;auG;ojzifh tvkyfrqif;EdkifyJ

&Sd&mwGif OD;acgif;BuD;oGm;rdygawmhonf/ zdkriftm; vlpm;&atmif &Smapygaomfvnf; &efukef

a*Zuf owif;pmwdkufrS wa,mufwnf; &cUJ\/ ¤if;udkvnf; vkyfcESpfq ay;&\/ aiGum;

udpör&Sd? vlESpfa,mufjynfhatmif r&jcif;twGuf pdwfylvSonf/ aemufwaeUü vlESpfa,muf

xyfízsm;jyef&m uREkfyfwdkU rsufvkH;jyL;ukefMu&avNyD/ vlpm;&Smjyefawmhvnf; wa,mufwnf;

om &í ,refaeUu qJG,lcJUonfh tvkyform;vnf; rvmEdkifawmhacs/ uRekfyfwdkUonf

ntcsdefrsm;yg ]tdkAmwdkif} vkyfzdkU pDpOfMu\/ uRekfyfonf Munfhjrifwdkif prf;acsmif;&yfuGufü

aexdkifvsuf&Sd&m ntcsdefrsm;wGif wdkufodkUvmí tvkyform;rsm;udk tm;ay;&ao;\/

tdyfcsifajyatmif umzDrsm;0,fí wdkuf&ao;\/ olwkdUvnf; tpGrf;ukef BudK;pm;Mu&Sm

ygayonf/ uREkfyfvkyfcJUavorQaom tvkyftrsKd;rsKd;wkdUwGif þwBudrfuJUodkU vkyfcJUbl;jcif;

r&Sdbl;yg/ rdk;tvif;xkdifNyD; pma&;bl;aom naygif;rsm;pGm &Sdyg\/ odkU&mwGif rdrd\ avmb

tavsmuf a&;jcif;jzpfí pdwfat;vufat;vnf; vkyf&ygonf/ ,ckrSmrl udk,fwdkifvnf;

rvkyfwwfyJ tvum; ]Asmrsm;} &aomtvkyf jzpfaomaMumifh pdwfyifyef;vSygonf/ xdkESpfwGif

&efukefNrdKU pmpDorm;avmuü wkyfauG;tBuD;tus,f zsm;Muav&m pmpDorm;wa,muf

zsm;onfqdkvQif þtvkyftwGuf tcsdefrSDatmif tvkyfqif;Edkifawmhonf r[kwfaomaMumifh

vlpm;xdk;EdkifzdkUom BudK;pm;&ygawmhonf/ tvkyftyf&rnfhaeUwGif pmtkyfrsm;rSm rNyD;wNyD;

&Sdae\/ qdkvdk&if;rSm oabFmrSDrnfqdkvnf; rSDEdkif\/ rrSDyJjzpfvQifvnf; jzpfEdkif\/

aemufydwfqkH;nü tvkyform;rsm;vnf; rdk;vif;atmifvkyfMuí uREkfyfvnf; tvkyfwdkufü

pm;yJGay:wGif tdyfcJU&ygonf/ tajy;tvTm; pmpD? uwdkufu&dkuf ykHESdyf? tjrefqkH; y&kMunhf?

aoajy;&Sifajy; csKyfvkyfMuyg\/ odkUaomf oabFmum; rrSDvdkufawmhacs/ pmtkyfrsm;NyD;aom

- 329 -

Page 330: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

tcsdefwGif oabFmonf yifv,f0avmufxuf ydkía&mufOD;rnf r[kwfacs/ 0wfvkH\

pma&;onf aemufqkH; uREkfyfwdkUwdkufodkU vefcsm;ESifh okH;av;acgufrQ vmcsnfjyefcsnf

vkyfvsuf&Sd&m pwkw¦acgufwGif vefjcm;ay:rSyif rqif;EdkifawmhyJ ]xGufoGm;NyDAsKdU} [k qdkum

vufjyoGm;ygavawmhonf/ qufvufítvkyfvkyfMuygrl 15rdepfcefUavmufwGif NyD;Edkifrnf

jzpfaomfvnf; taMumif;rxl;awmhonfESifh tvkyform;rsm;onf pdwfysuftm;avsmhpGmESifh

tvkyfudk ypfcsvdkufMuygawmhonf/

tvkyfrSEIwfxGufjcif;

naeydkif;wGif 0wfvkHpma&;onf wdkufodkUwacgufvmjyefí y&DADaumifpDodkU aMu;eef;&dkuf

xm;aMumif;? aemufoabFmESifh wifydkUvdkufygrnf[k &dkufvdkufaMumif;? okdUjzpfí trIwJG

pmtkyfrsm;udk qufvufí NyD;atmifvkyfMuzdkUtaMumif; ajymav\/ tvkyform;rsm;vnf;

]awmfygao;&JU} qdkum tvkyfudk jyefí aumufMuav\/ 10&ufcefUavmuf Mumaomtcg

pma&;onf wdkufodkUwzef a&mufvmí ESvkH;romzG,faom owif;w&yfudk ajymjyygawmh

onf/

[dkufukwfvTwfawmfonf vlowfrIw&m;cH\ t,lcHtrIwGJrSm y&DADaumifpDodkU oabFmjzifh

tcsdefrDygroGm;aMumif; od&SdonfESifh w&m;cHtm; BudK;ay;zdkU trdefUcsvdkufojzifh xdkaeUüyif

BudK;ay;vkdufNyDjzpfaMumif; ajymjyavonf/ tjcm;vlrsm;um; rqdkEdkif/ uREkfyfudk,fwdkifrSmrl

y&DADaumifpDodkU trIwGJ a&mufaumif;yg\[k arQmfvifhcJUrdonf/ aumifpDodkUa&mufí zwf&INyD;

umrS y,fvkdufonfqdkvQif uREkfyfESifhrqdkif/ rnfonfhenf;ESifhrqdk aumifpDvlBuD;rsm; zwf&I

Mu&aumif;yg\[k arQmfvifhcJUrd\/ ,ckrSmrl xdktjzpfodkU ra&muf&yJ w&m;cHudk BudK;ay;

vkdufNyD qdkaomaMumifh uREkfyf\pdwfxJü ]cJavorQ oJa&us} jzpf&avNyD qdkum þ

twGif;a&;rSL;tvkyfESifh ywfoufí tBuD;tus,f oHa0*&&SdoGm;cJUavNyD/ uREkfyfonf

þtaMumif;udk ukefpifatmif udkbvIdiftm; ajymrjyyJ þtvkyfrsKd;ESifh uREkfyf rwef[k

ajymNyD;vQif 1926ckESpf? 'DZifbmv 31&ufaeUrSpí xGufcGifhjyKzdkU ajymygawmhonf/

udkbvIdifonf vGefcJUaom av;vavmufrSpí uRekfyftm; vc 125dtxd wdk;ay;vmcJU&m

Zefe0g&Dv 1&ufaeUrSpí aiG150d ay;ygrnfqdkum wm;ygao;onf/ uREkfyfrlum; EIwfrSzGifhí

rajymapumrl 500d&aomfvnf; rvkyf[k qkH;jzwfNyD;jzpfavonf/

- 330 -

Page 331: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

qlNzdK;aomESpfwESpf

1927ckESpf? Zefe0g&Dv w&ufaeUonf uREkfyf\woufwmwGif ]vGwfvyfa&;aeU} [líyif

owfrSwfxm;rd\/ uREkfyfonf &efukefESifh tqufjywfvsuf&SdpOf &efukefodkU qif;vmEdkifatmif

vrf;cif;ay;ayaom udkbvIdiftm; aus;Zl;rwif&m usrnfpdk;aomaMumifh twGif;a&;rSL;

tvkyfudk ]rIdcsKd;rQpfcsKd;} rajymvdkyg/ tvkyfonf edrfhusonfr[kwf/ (udkbvIdifatmufwGif

uREkfyfyif&Sdí t,f'DwmudkxGef;oef;ESifh wef;wljzpfygonf/) uREkfyf\0goemESifh rudkufnDjcif;

rQom jzpf\/ okdUjzpfí 'DZifbmv 31&ufaeUnwGif uREkfyfonf udkcifarmifwifhESifh taysmfBuD;

aysmfvdkufrdygao;onf/ uREkfyfaysmfEdkifonfrSmum; e,l;bm;rm; owif;pmwdkufü tvkyf

vkyfvsuf &SdpOfuyif owif;pm? *sme,f? r*¾Zif; paom wdkufrsm;twGuf 0w¦Krsm; a&;ay;&ef

tquftoG,f jyKvkyfxm;NyD;jzpfí wvvQif 200d? 250drQ&zdkU aocsmNyDjzpfaomaMumifh jzpf\/

þrQomruao;? bmomjyeftvkyfESifh qdkif&mwGifvnf; udkbvIdifu tquftoG,f jyKvkyf

ay;ygao;onf/ xdkpOfu jrefrmjynfwGif 'dpBwdwfaumifpDrsm; pwifzGJUpnf;vsuf&Sd&m

]bdkifavm} ac: Oya'pnf;urf; pmtkyfrsm;udk wjynfvkH;&Sd 'dpBwdwfaumifpDrsm;u jrefrm

bmomjzifh &dkufESdyfvsuf&Sd\/ udkbvIdifrSm xdkpOfu rdwfaqGaygrsm;aom vlwa,mufjzpf&m

rsm;pGmaom 'dpBwdwfaumifpDrsm;u puú&Daw&Drsm;onf olESifh ausmif;aebuf oli,fcsif;rsm;

jzpfMu\/ ¤if;wkdUonf e,l;bm;rm;wdkufodkU ]bdkifavm} rsm;udk t*Fvdyfvdk tyfvdkufMuí

jrefrmvdkjyefNyD; pmtkyf&dkufESdyfay;&ef tyfESHMu\/ udkbvIdifonf bmomjyeftvkyfudk uREkfyf

tm; iSm;ygayonf/ 'dpBwdfwfaumifpD bdkifavmrsm;rSm wckESifhwck qifwl&dk;rSm;jzpfMuí

trnfae&yfrQavmuf ajymif;vJay;&efom vdkayonf/ odkUjzpfí 1927ckESpfonf tjcm;

tvkyfrsm;ESifh bmomjyeftvkyfrS 0ifaiGwdkUaMumifh uREkfyftzdkUrSm tvGefqlNzdK;aom ESpfwESpf

jzpf\/ xdkESpftwGuf 0ifaiGpkpkaygif;rSm 4200d&Sdí wvvQif 350drQ wGufudef;us\/

xdkacwfu aiG350donf þacwfwGif 1500d? 2000dcefUESifh nDrQaomaMumifh pma&;q&m

wa,muftzdkUü ]qlNzdK;aomESpf} [k ac:jcif;rSm rrSm;vSacs/

udk,fhudk,fudkauseyfaom tuGufwck

acRwma&;orm;wa,muf jzpfcJUvQif xdkESpfwGif uREkfyfwdkUvifr,m;tzdkU txkyftxnf

uav; jzpfoifh\/ yxrtdrfaxmifESifh orD;wa,muf? 'kwd,tdrfaxmifESifh om;wa,muf

orD;wa,muftjyif uREkfyf\ rdbrsm;twGufyg pkpkaygif;rS wvvQif 70d-80drQavmufom

axmufyHU&onf jzpfaomaMumifh wv 15usyfwef tdrfcef;uav;wGif aeavmufaom

uREkfyfwdkUvifr,m;rSm tawmftwef pkaqmif;Edkifoifh\/ odkU&mwGif uREkfyfum; vlwrsKd;jzpfí

- 331 -

Page 332: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

ajymavmufatmif tzufrwifacs/ vlwrsKd;[k qdkjcif;rSm w&m;tm;xkwfaom tcsdefydkif;ESifh

ouFef;0wfaom tcsdefydkif;wGif uREkfyfonf aysmfrI? yg;rI? okH;jzKef;rI [lorQudk pGefUvTwfEdkifcJU

ojzifh a&SUtzdkUwGifvnf; vkH;0 vSnfhrMunfhawmhNyD[líyif rSwfxifcJUrdaomfvnf; &efukefodkU

a&mufí udkcifarmifwifh? udkausmf (yDrdk;eif;) paom rdwfaqGrsm;ESifh ]jyefaygif;xkyf} rdMu

&mwGifrlum; uRekfyf\oEÅmefü &[ef;b0updwfrsKd; vkH;0&Smr&awmhyJ [dka&S;,cifutwdkif;

aysmfaysmfyg;yg; pm;pm;aomufaomuf aecJUrdjyefygawmhonf/ odkU&mwGif aumif;aom tuGuf

uav;wuGuf usef&Sd&pfao;onfrSmum; rdwfaqGrsm;ESifhtwl taysmfMuL;vsuf&Sdaom tcdkuf

twefUrsm;üyif ]]igonf ,ck aysmfvsuf&Sdonf? okdUaomf waeUaeUü þaysmf&TifrIrsm;udk

pGefUvTwfNyD; w&m;qufvuftm;xkwfzdkU tvkyfBuD; &Sdao;onfwum;}} [laom pdwftBuHonf

ay:vmwwfonfcsnf; jzpfavonf/ þonfrSm pdwftBuHrQom jzpfaomfvnf; uREkfyf tzdkU

&mü tvGefw&m wefzdk;&SdvS\/ tawmftwefvlrsm; jzwfzdkUcJ,Of;í ]pJG} wwfvSonfqdkaom

ok&mar&, ESpfrsKd;okH;rsKd;udkyif prf;MunfhzdkU uREkfyfraMumufjcif;rSm txufyg pdwftBuHtm;udk;

aMumifh jzpf\/ prf;&kHomru ]pGJ} vnf; pJGbl;\/ odkUaomf jzwfEdkifcJUonfcsnf; jzpfygonf/

txufyg ok&mar&, okH;rsKd;teuf wckrSm pGJrdvQif jzwfEdkifol r&Sdoavmuf ao&mygMu&

onfcsnf; jzpfaomfvnf; uREkfyfum; atmifjrifcJUojzifh udk,fhausmudk,f oyfvdkufcsifyg

ao;onf/ þodkU atmifjrifcJUjcif;rSm uREfkyfonf pdwftm;aumif;aom vlwa,muf

jzpfaomaMumifh r[kwf/ (trSefrSm pdwfaysmholwa,muf jzpfygonf/) w&m;tm;xkwfzdkU

tvkyfBuD; usefao;onf[laom pJGvef;rIBuD;aMumifh jzpfygonf/ tu,fí uREkfyfonf

xdkatmifjrifrI r&SdcJUvQif þrSwfwrf;udk r&Suf? ,aeUwdkif rdkufrdygonf[k taMumif;rJU

azmfjyzdkUum; pdwful;xnfhrnf r[kwfacs/ taMumif;rJU[laom pum;udk xnfhoGif;&jcif;rSm

]]ajymvQifajym? rajymvQif owfypfrnf}} [k qdkygrS ajym&rnf jzpfygaomaMumifhwnf;/

bdvd,ufxdk;jyefjcif;

uREkfyf\ okH;jzKef;ykHtrsKd;rsKd;teuf trsm;qkH; ydkufqHukefcJU&aom aysmfenf;wckrSm ok&mar&,

r[kwf? avmif;upm;jcif;vnf; r[kwf? bdvd,ufxdk;jcif;yif jzpfonf/ þaysmfenf;um;

usef;rma&;twGufa,mifa,mifESifh qJGaqmifNyD; ]pJG} wwfaom aysmfenf; jzpfaomaMumifh

aMumufp&m aumif;vSaMumif;udk apmapmydkif;u azmfjycJUbl;NyDjzpfaomfvnf; uREkfyf\

udk,fawGUudk tenf;i,f jznfhpGufazmfjyvdkygao;onf/ bdvd,ufxkd;&mwGif rygvQif

rNyD;aom uREkfyf\tazmfum; udkcifarmifwifhyifjzpf\/ tjcm;vlrsm;ESifh xkd;&jcif;xuf olESifh

xdk;&jcif;udk uREkfyf ydkíESpfouf\/ wcgw&HwGif ,cifuawGUbl;onfh udkuGef;ESifhvnf;

[dkw,frsm;wGif qkHrdMuí aysmfaysmfBuD; upm;Edkifyg\/ (udkuGef;rSm xdktcgwGif 0wfvkHawmf&

- 332 -

Page 333: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

wa,muf jzpfaeavNyD/) udkuGef;ESifhuREkfyf upm;í aysmf&jcif;rSm uREkfyfwdkUESpfa,mufonf

wa,mufudkwa,muf ]trJ} [k xifrSwfMuí oluvnf; uREkfyfudk tvG,fwul Edkifvdrfhrnf

[k xif&m uRekfyfuvnf; olUudk acsmifacsmifESifh Edkifrnfxif\/ okdUESifh uREkfyfwdkU rMumcP

csdef;í upm;Mu\/ wa,mufESifhwa,muf rcHcsifatmif ajym&jcif;rSmvnf; t&omBuD;wck

jzpf\/ uREkfyfEdkifaomyJGwGif uHaumif;íEdkifonf[k oluxifí olEdkifaomyJGwGifvnf; uREkfyf

uHqdk;aomaMumifh[k uREkfyfuxif\/ þodkUjzifh olESifhuREkfyfonf ]rD;cdk;rqkH; rdk;rqkH;}

qdk&avmufatmif tcJrausyJ &SdMu\/ pifppfrlum; olESifhuREkfyfonf wa,mufwyJGavmuf

tEdkift&IH;&Sdí ]vufwl} csif; jzpf[ef&Sd\/ odkU&mwGif þonfudk oluvnf; vufrcH?

uREkfyfuvnf; 0efrcHEdkifacs/ odkUjzpfaomaMumifh udk,fhudk,fudk txifBuD;aom þrmeonf

uRekfyfwdkUESpfa,mufvkH;udk ajrSmufay;ouJUodkU &Sdaeojzifh wa,mufESifhwa,muf rausEdkif

onfh urÇmh&efBuD; jzpfaecJUygawmhonf/

uREkfyfonf udk,fhudk,fudk txifBuD;rdonf[k 0efcHaomfvnf; tjcm;aom bdvd,uform;

rsm;ESifh upm;&mwGif txifBuD;jcif;r[kwf? udkuGef;wa,mufwnf;ESifhom txifBuD;rdjcif;

jzpf\/ tjcm;vlrsm;ESifh txifBuD;NyD; udk,fhxufwwfolESifh avmif;wrf;upm;rdvQif

jyKwfjyKwfjyKef;onfESifh [dkw,ft&dyfudkyif eif;Edkifrnfr[kwfacs/ udkuGef;ESifh uREkfyfonf

aiGavmif;wrf;r[kwfyJ tvum;wrf;upm;jcif; jzpfaomfvnf; avmif;wrf;wrQ tBudwf

te,f upm;Mu\/ aiGxuf *kPf (Honour) udk ta&;wBuD;xm;aom udpörsKd;&Sdjcif;udk

pD;yGm;a&;orm;rsm;u ]&l;onf} [k qdkMurnfavm rajymwwfay/

uREkfyfpma&;ykH

]&l;} [laom pum;vkH; okH;EIef;rd&mwGif udkcifarmifwifhESifh uREkfyfwdkU bdvd,uf ]&l;} MuykHudk

azmfjy&ayOD;rnf/ uREkfyfonf xdkpOfu pHkaxmufarmifpH&Sm;ESifh tjcm;0w¦Kwdkrsm; a&;cJU&mwGif

wyk'fvQif 50d&aom r*¾Zif;wdkuf ESpfwdkufokH;wkduf&Sd\/ xdkpOfu aiG 50drSm þacwfaiG 200d?

300drQESifh wefzkd;nDrQaomaMumifh 0w¦Kwdkwyk'ftwGuf renf;vS[k qdk&ayrnf/ (r*¾Zif;awG?

*sme,fawG ay:vdkufysufvdkufjzpfaom acwfjzpfonf/) uREkfyf 0w¦Ka&;ykHrSm n&Spfem&D

avmufrS pí rNyD;rcsif; xdkifa&;\/ rsm;aomtm;jzifh oef;acgifausmf vif;tm;BuD;wGif NyD;í

wcgw&HwGifrl rdk;vif;aomfvnf; rNyD;ao;onfESifh rD;cGufudkNidrf;NyD; aea&mifjzifh qufí

a&;\/ rdk;vif;atmifxdkifa&;aom aeUwGifvnf; tdyfawmhonfr&SdyJ aumfzDaomufí a&csKd;

NyD;vQif ]aumfyD} vdyfuav;udk udkifí r*¾Zif;wkdufodkU oGm;\/ ¤if;rS aiG50d awmif;,lcJUí

u&dkufwD&D,ef; [dkw,fodkU oGm;&m udkcifarmifwifhvnf; a&mufaecJUavNyD/ ¤if;[dkw,fwGif

- 333 -

Page 334: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

bdvd,ufckHajcmufckH &Sdonfhteuf uREkfyfwdkUBudKufaom ckHopfudk apmifh,lí &onfESifh

wNydKifeuf upm;Muygawmhonf/

bdvd,uf ]&l;} MuykH

udkuGef;ESifh upm;&jcif;ü pdwfygykHudk azmfjycJUNyD;aemuf udkcifarmifwifhESifh upm;í pdwfygjcif;

taMumif;udk azmfjy&ygOD;rnf/ vGefcJUaom 15ESpfavmufu uREkfyftm; bdvd,uf oifay;ol

rSm udkcifarmifwifhjzpfav&m uREkfyfwwfcgptcsdefwGif udkcifarmifwifhu uREkfyftm; ]]cifAsm;

b,fawmhrS usKyfeJU v,fA,f (wef;wl) upm;EdkifwJU ]vufrsKd;} ra&mufEdkifbl;}} [k ajymbl;

\/ udkcifarmifwifhrSm bdvd,uform; q,fa,mufwGifrS wa,mufavmufom awGU&aom

]vuf} rsKd;jzpfí vef'efrSmwkef;u 89b&dwf &bl;olwa,muf jzpfavonf/ þodkUajympOfu

uREkfyfrSm tawmfuav; wkd;wwf&kHrQ &Sdao;aomfvnf; xdkuJUokdU ]tnGefUwkH;} pum;rsKd;

ajymjcif;udk rcHcsifonfESifh waeUwGif olU ]vuf} rsKd; a&mufap&rnf[k pdwfxJü oEédXmef

csrdygonf/ a&S;,cifurl olESifhuREkfyfrSm yGdKifh 150-100 upm;cJUMu&m 1927ckESpfü rlum;

225-200 rQom tausmay;Edkifavawmhonf/ olu 225 yGdKifh upm;í uREkfyfu 200ydGKifh

upm;jcif; [lonfrSm vufcsif; tawmfeD;uyfvmjcif;udk azmfjyonf/ 12 em&DavmufwGif

uREkfyfwdkUonf acwÅem;í eHeufpmpm;NyD;aemuf wcsufavmufwGif jyefíupm;Mu\/

trsm;tm;jzifh olwjyefigwjyef EdkifMuay&m avmif;aMu;ryg? &IH;olu ckHcay;&kHrQ wm0ef,l

&\/ naeapmif;vwfaomf bD,mwvkH; avmif;wrf;upm;Muí &Spfem&DavmufwGif npm

twGuf avmif;Mujyef\/ npmpm;NyD;aemufvnf; oJoJrJrJ upm;Muao;\/ ajcanmif;onf

vufyef;usonf[k r&Sdacs/

u&dwfwD&D,ef[dkw,f\ xkH;pHrSm ([dkw,frsm;\ pnf;urf;twdkif;) n 11em&Dü ydwfaomf

vnf; upm;vufpjzpfaomyGJ NyD;atmif vufpodrf;EdkifcGifh&Sd\/ t"dyÜm,frSm 11em&DwGif

ydwfonf qdkaomfvnf; xdk;vufpyJG rNyD;qkH;vQif tcsdefvGefcsifvGefap? vufpoyfEdkifcGifh &Sd\/

udkcifarmifwifhESifh uREkfyfwdkUonf rnfokdUjyKvkyfonf xifMuoenf;/ 11em&Dxkd;cgeD; 10rdepf

avmufwGif xkd;vufpyJGudk zsufodrf;NyD; yJGopfwck tpjyKMujyefav\/ rmumukvm;onf

uREkfyfwdkU\tBuHudk &dyfrdí xkd;vufpyJGudk zsufodrf;aomtcgü ]qyf..qyf...qyf} [lí

uefUuGufaomfvnf; uREkfyfwdkUu bD,muav; cyfxdkif;xdkif;ESifh ],l*dk;wl[Jvf} [k oHNydKif

&GwfvdkufMuavonf/ þenf;jzifh 11em&DcJGcgeD;avmufwGifrS yJGNyD;í [dkw,frS xGufvmMu

aomtcg uREkfyf\tdwfxJü xnfhcJUaom aiG50dteufrS 20d-25drQom usefawmhay&m

udkcifarmifwifh\ tdwfrSvnf; tvm;wlavmufyif avsmhoGm;cJUavNyD/ udkcifarmifwifhrSm

- 334 -

Page 335: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

ukefonfvrf;wGif aeoljzpfí awmfygao;\/ uREkfyfrlum; aemufqkH; (12)em&D &xm;udk

rSDatmif vefcsm;uav;ESifh ajy;&\/ wcgw&H rD;&xm;rrSDvkdufyJ&Sd&mwGif prf;acsmif;odkU

vefcsm;ESifhyif jyef&\/ aemufusrnf[k twwfodaomtcgrsm;wGif udkcifarmifwifh udk,fwdkif

vnf; vdkufvmí uREkfyftdrfü tdyfoGm;\/ av;rdkifa0;aomc&D; jzpfaomfvnf; oef;acgifausmf

tcsdefüyif xdkpOfu vefcsm;c 12yJrQom ay;&onf/ wcgw&HwGif vefcsm;ukvm;vnf;

rjyef0HUqdkaomaMumifh tdyfzdkUae&m ay;&ygao;onf/ þtjzpfrsKd;rSm wvav;Budrfavmuf

jzpfwwfí nOD;avmufom upm;aomaeUrsm;vnf; wvvQif 10&ufrenf; &Sdygao;onf/

bdvd,ufaMumifhukefaiG

þrQavmuf bdvd,uf&l;Muaom vlESpfa,muftzdkU&mü vpOf0ifaiG okH;av&mrQonf

tb,frSm pkaqmif;p&m &SdygtHUenf;/ bdvd,uf\ zsufqD;jcif;udk uREkfyfonf udk,fwkdifvnf;

cH&\/ olwyg;zsufpD;jcif;udkvnf; jrif&bl;vSavNyD/ vcawmfawmfaumif;onfh pma&;rsm;

vnf; a<u;0dkif;0dkif;vnfvsuf&Sdjcif;udk awGU&\/ aumvdyfausmif;om;uav;rsm;vnf;

bdvd,ufckHodkU vmwwfMu&m (rsm;awmhrrsm;vS) pmrusufEdkifojzifh pmar;yJGü w&IH;wnf;

&IH;vsuf &Sdjcif;udk jrif&\/ uREkfyfonf 1912ckESpfrQpí bdvd,ufxkd;wwfcJU&m jywfawmif;

jywfawmif;ESifh aomif;ausmfrnfjzpfí a&S;aiGjzifh bdvd,ufckH ESpfckHokH;ckH 0,fEdkifavmufayNyD/

1948ckESpfavmufurS bdvd,ufjywfoGm;ygawmhonf/ þonfrSmvnf; tjcm;taMumif;

aMumifh r[kwf? w&m;tm;xkwfonfhbufodkU pdwfvSnfhvmjyefaomaMumifh jzpfonf/

tnmwcGifodkU

1928ckESpfü uREkfyfonf udkcifarmifwifhESifh aysmfaysmfaeaom taetxdkifrsKd;udk ]tD} vmonf

waMumif;? rdbrsm;udk cPcP owd&í olwkdUraorD twlwuG aexdkifcsifaompdwf

jzpfay:vmonfwaMumif;? aernfqdku aeEdkifavmufaomtajctae &Sdvmonf waMumif;

aMumifh &efukefrS pGefUcGmzdkUtBuH jzpfay:vmav\/ tajctae&Sdonfqdkjcif;rSm ]txkyftxnf}

&SdvmaomaMumifh r[kwf/ r*¾Zif;? *sme,frsm;ESifh tquftoG,f jyKvkyfxm;NyD;í ta0;rS

a&;ydkUvQifvnf; jzpfEdkifaomaMumifh jzpfavonf/

- 335 -

Page 336: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

(xdkpOfurl 0w¦Kpmtkyfa&;jcif;oufoufjzifh pm;avmufonfr[kwf? yDrdk;eif;vnf; *sme,fESifh

r*¾Zif;zufygrS pm;avmufygonf/)

uREkfyfonf tquftoG,fvkyfxm;onfh r*¾Zif;rsm;ESifh *sme,frsm;rS vpOf0ifaiGudk wGuf

Munfh&m 100d-150dcefU&Sd\/ refusnf;wkH&Gmü rdbrsm;ESifh twlae&vQif þaiGonf vSvSBuD;

pm;aomufí þw0ufESifhvnf; vkHavmuf\/ odkUjzpfí ¤if;ESpfMo*kwfvwGif tvkyftwGuf

tpDtpOfjyKvkyfNyD;aemuf uREkfyfwdkUvifr,m;onf &efukefrSxGufcGmí rdbrsm;&Sd&m refusnf;wkH

&GmodkU ajymif;a&GUvmcJUMuav\/ refusnf;wkHwGif wvcefUaeNyD;aemuf jrawmifodkU tv,f

oGm;Mujyefonf/ þuJUodkU aecsif&maeí oGm;csif&moGm;NyD; pdwfMunf&Tifaom tcdkuftwefU

uav;rsm;ü pmxdkifa&;jcif;jzifh xrif;uav; wvkyfwqkyf pm;&jcif;onfyif pma&;q&m\

t&omBuD;wck[lí uREkfyf rSwfwrf;wifygonf/

awGUatmifvkdufjcif;

jrawmifodkU a&mufMuaomtcg rpdk;udk olUtdrfwGifxm;cJUí udkodef;az&Sdaom tif;&GmodkU

tajy;tvTm; oGm;ygawmhonf/ uREkfyfrSm tcsKdUvlrsm;uJUodkU rdwfaqGo*F[ rsm;rsm;BuD;r&Sd?

ESpfa,mufokH;a,mufrQom &Sdygonf/ odkU&mwGif xdkESpfa,mufokH;a,mufESifh uREkfyfrSm orD;

&nf;pm;wrQ vGrf;qGwfwwfí awGUEdkifcGifh&Sdygu rawGU&yJ raeEdkifatmif tl;,m;zm;,m;

jzpfwwfMuygonf/ uREkfyfonf tjcm;vlrsm; oli,fcsif;csif; awGUqkHMujcif;udk jrif&onfhtcg

trSwfrJUraeyJ owdxm;NyD; Munfhavh&Sd\/ ¤if;wkdU\ awGUqkHMuykHrsm;rSm udkodef;azESifh

uREkfyfwdkU awGUqkHjcif;uJUodkU [uf[ufyufyuf vIdufvIdufvSJvSJ &SdMuykHr&yg/ udkodef;azESifh

uREkfyfrSm i,faygif;r[kwfyJ touf30jynfhrS awGUMu&jcif;jzpfaomfvnf; uJGoGm;NyD; jyefawGU

Mu&aom tcgrsm;wGif ausmif;rSxGufcgp vlysKduav;rsm;t&G,f jyefjzpfNyD; ckefcsifaygufcsif

jzpfvmMuygonf/ okdUaomf wu,fckefaygufMuonfawmh r[kwfyg/ uREkfyfonf udkodef;az

wkdU\tdrfodkU a&mufoGm;í udkodef;azrSm a&TvDacsmif;&dk;wavQmufodkU awmwufoGm;aMumif;

Mum;od&onfwGif csufcsif;vkdufzdkU pDrHawmh\/ aemufwaeUwGif uREkfyfonf a&TvD

txufydkif;odkU avSwwef? vSnf;wwef? jrif;wwefjzifh vdkufoGm;&m aemufwaeUrS a&muf

oGm;\/ uREkfyfoGm;&aomvrsm;rSm ,cifu a&mufbl;onfvnf; r[kwf? ]iSufawm acG;awm}

[k vltrsm;ac:Muaom e,fjzpf\/

okdUaomf uREkfyfu rodaomfvnf; &Gmrsm;rS opftvkyform;rsm;onf uREkfyftm; 0efaxmuf

OD;0ifharmf\ oli,fcsif; t*Fvdyfausmif;q&m[lí odMu\/ ]a&TOa'gif;} [líum; rodMu

- 336 -

Page 337: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

ao;yg/ vrf;wGif wntdyfí aemufwaeUeHeufydkif;wGif udkodef;az&Sdaeaom&GmodkU qdkufa&muf

oGm;\/ olwnf;ckdaeaom opfukefonf\tdrfodkU a&mufaomtcg udkodef;az r&Sdao;?

a&csKd;oGm;onf[k ajymonfESifh uREkfyfonf tdrfay:odkUrwufyJ a&qdyfodkU vkdufoGm;&m

a&csKd;aeaom udkodef;azudk uREkfyfu jrif&í olu rjrifao;acs/ uREkfyfonf urf;yg;BuD;

uG,fum teD;odkU avQmufoGm;í csOf;uyfaomtcgwGifrS jrpf&dk;ay:odkUwufum bGm;ueJ

jyvdkuf&m udkodef;az\rsufESmxm; jzpfoGm;vdkufykHrSm ,aeUwdkif uREkfyfrsufpdxJwGif jrifrdyg

ao;onf/

0rf;omMuykH

ol\rsufESmü þrQavmuf acgifacgifcef;cef; c&D;uGmvSrf;aomt&G,fokdU uREkfyf vdkufvm

vdrfhrnf rxifaomaMumifh uREkfyfESifhwlaom vlwa,muftaejzifh ai;Munfhjcif;? xdkUaemufrS

uREkfyfygwum;[k rSwfrdí 0rf;omjcif;? vmrSvmyav[k tHUMojcif;? xyfavmif;í

0rf;omjcif;? tm;&jcif;? auseyfjcif;? ESpfodrfjcif; paom tjcif;t&mrsm;onf olUxufig

wvSnfhpDvnf;aumif;? tvkt,ufvnf;aumif; xif&Sm;pGm azmfjyvsuf&Sdjcif;udk uREkfyf

awGU&onf/ aemufqkH;wGifrS udkodef;azonf a&pdkBuD;ESifh ajy;wufvmí (Adkvfqefqef

vlwa,muf jzpfonfhtwdkif;) uREkfyftm; ayGUzufav&m Adkvfrqefaom uREkfyfurl uREkfyf\

t0wfrsm; pdk&TJrnfudk pdk;onfESifh cyfumum vkyfaerdygao;onf/ xdkUaemuf uREkfyfyg

a&qif;csKd;í vli,fuav;rsm;ozG,f a&ul;NydKifjcif;? a&ESifhyufupm;jcif; ponfjzifh

tm;&atmif aqmhMuNyD;rS wufvmMu\/

udkodef;azonf tdrf&Sifopfukefonftm; [if;aumif;rsm; txl;wvnf &SmazGcsufjyKwf&ef

rSmxm;í c&D;xGufaomtcgü tNrJygaom b&ef'Dykvif;jzifh eHeufpm pm;aomufMu&m

tNrdef&SufqkH;aom eHeufpmweyftaejzifh ESpfa,mufvkH; rSwfwrf;wifrdMuygonf/ (udkodef;az

onf vnf;aumif;? uREkfyfonfvnf;aumif; eHeufcif;wGif aomuf&dk;xkH;pH r&Sdaomfvnf;

xdkaeUrSmrl oluvnf; tvkyfem;rnf? uREkfyfuvnf; c&D;yef;ojzifh wa&;tdyfrnfqdkum

Adkufum;atmifpm;zdkU ]Nrdefaq;} aomufMujcif; jzpfygonf/) xdknOfhü udkodef;azESifh uREkfyfwdkU

pum;ajymvdkufMuykHrSm xdk&Gmü ajymprSwfjzpfusef&pfonf[k Mum;od&avonf/ ¤if; &Gmom;

rsm;rSm wnvkH; rtdyfwrf; pum;ajymaom oli,fcsif;ESpfa,muf[lí BuKHbl;Mu[ef rwlay/

]]orD;&nf;pm;vJ r[kwfAsm? a,mufsm;tcsif;csif; 'Davmufawmif ajymEdkifwmrsm; tHUMoyg&JU}}

[k ajym&pfMuonf qdk\/

- 337 -

Page 338: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

acgifvSaomAdkvfwJ

rsm;rMumrD udkodef;azonf oydwfusif;odkU awmtkyfBuD;tjzpfESifh ajymif;a&TUoGm;av&m uREkfyf

vnf; jrawmifESifh oydwfusif;udk acgufwkHUacgufjyef ul;cJUonf/ þae&mwGif wapä

ajcmufjcif;ESifh ywfoufí uREkfyf\pdwf ajymif;vJjyefjcif;udkvnf;aumif;? wapäajcmufjcif;udk

yxrtBudrf BuKHcJU&bl;jcif;udkvnf;aumif; A[kokwtvkdUiSm azmfjy&ygOD;rnf/ udkodef;azESifh

ZeD; a':zl;ndKwkdUonf awmtkyfBuD;\tvkyfudk vufcH&ef oydwfusif;odkU ajymif;a&TUoGm;aom

tcg uREkfyfvnf; twlvkdufygoGm;\/ oydwfusif;NrdKUü awmtkyfudkboif; vkyfudkifvsuf&Sd&m

udkodef;azu udkboif;vufrS tvkyfvTJajymif;,l&rnfjzpfí udkboif;onf ukdodef;aztm;

oydwfusif; opfawme,fudk twlwuG vSnfhvnfjyo&ef jzpfojzifh uREkfyfvnf; ¤if;wdkU

ESpfa,mufESifhtwl vkdufMunfh&ef jzpfavonf/ (udkboif;rSm opfawm0efaxmuftjzpfESifh

yifpif,lNyD;aemuf rEÅav; ydkufBuKH;&yfü aexdkifvsuf&SdpOf 1949ckESpfwGif rEÅav;odkU u&if

olykefrsm; 0ifojzifh aygifwGif aoewfxdrSef aoqkH;oGm;&Smonf/ wkdkif;rif;BuD;OD;cspfaqGvnf;

waeUwnf;yif armfwmxdrSefí tedpöa&muf&Smonf/) uREkfyfESifh awmtkyfESpfa,mufwkdUonf

wynfhawmacgif;rsm;ESifhtwl vSnf;jzifh oydwfusif;rS 0g;jzLawmifodkU xGufvmcJUMu&m

vltm;vkH; ajcvsifavQmufMuí vSnf;ay:wGif ypönf;rsm;avmufom wifvmMu\/ 0g;jzL

awmifü wntdyfí aemufwaeUwGif oydwfusif;rkd;ukwf um;vrf;rBuD;rS awmifbufodkU

zJUxGufvmMu\/ waeUvkH; e,fedrdwf\ vrf;aMumif;udk (ajrykHtwdkif;) udkboif;u

udkodef;aztm; jyoí naecif;wGif &GmESifh okH;zmvkHcefUa0;aom opfawmAdkvfwJuav;odkU

qkdufa&mufMu\/

¤if;AdkvfwJrSm 0efaxmufudk0ifharmfESifh uREkfyfwdkU wnf;cdkMubl;onfh aygufeufAdkvfwJESifh

w&G,fwnf; wykHpHwnf;&Sdí ESpfrsufESmü tumt&Hr&Sdacs/ AdkvfwJESifh okH;zmvkHcefUa0;onfh

(trnfudk uREkfyfrrSwfrdaom) &Gm\tMum;wGif ocFsKdif;&Sdavonf/ uREkfyfwdkUonf ae0if

&Doa&m tcsdefwGif AdkvfwJodkU qdkufa&mufMuí awmacgif;rsm;ESifh wynfhrsm;vnf; npm

csufjyKwfMu\/ awmacgif;rsm;onf AdkvfwJrsm;ü wnf;cdkí csujfyKwfMuonfhtcg teD;&Sd

&GmodkU ul;oef;oGm;vmjcif;? Muufuav;iSufuav; &SmazG0,f,ljcif;? &GmrS vli,fumvom;

rsm;vnf; ESpfa,mufwwJG okH;a,mufwwJG ponfjzifh AdkvfwJodkU tysif;ajy vma&muf

Munfh&Ijcif; ponfjzifh tqufrjywfjcif;udk uREkfyf jrifbl;&aomfvnf; þAdkvfwJürl

awmacgif;rsm;u &GmodkU ul;ajymif;jcif;udkvnf;aumif;? &Gmom;rsm;vmí vnfjcif;udk

vnf;aumif; uREkfyfrawGU&acs/

- 338 -

Page 339: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

uREkfyf\pdwfajymif;vJykH

7em&DcJGavmufwGif csufjyKwfNyD;pD;í wynfhrsm;u npmwnfcif;Mu&m tpm;orm;wa,muf

jzpfaom uREkfyfonf xrif;yJGudk rpkHprf;yJraeEdkifojzifh xíMunhfrd\/ [if;rsm;rSm ig;aowÅm

okwf? Muufom;jyKwfaMumf? ig;ydaMumfwkdUjzpfí [if;&nfrygaMumif; uREkfyfu ajymrd&m

awmacgif;rsm;onf wa,muf\rsufESmudk wa,mufMunfhum NyKH;vsuf ]]weyfwavawmh

awmfovdkyJ Budwfayawmhq&m}} [k ajym\/ olwkdUNyKH;jcif;rSm uREkfyf tpm;0goemygjcif;

twGufaMumifh[k xifrd&m þae&mü om;pdrf;igpdrf; rcsufjyKwfcsifMuaomaMumifh[lí aemifrS

uREkfyfod&onf/ [if;&nfrygaomfvnf; awmt&ufudk [if;csKdjyKí aomufMu&onfwGif c&D;

yef;vmaomvlpk jzpfonfhtwdkif; tawmfNrdefaom xrif;weyf[lí trSwfjyKrdygonf/

pm;aomufNyD;Muaomtcg awmtkyfESpfa,mufESifh uREkfyfonf cyf ]xdkxdk} uav;ESifh axG&m

av;yg; pum;rsm;udk aq;vdyfwzGm;zGm;ESifh ajymaeMu\/ &Gmbufürlum; vkH;vkH;BuD;

wdwfqdwfvsuf&Sdjcif;udk uREkfyf owdjyKrdao;\/ 9em&Dxdk;cefUwGif awmtkyf udkboifu

ukdodef;aztm; þZ&yftaMumif;udk ajymcJUzdkU olUü 0w¦&m;&Sdonf[k yv’ifcHNyD;vQif ]]wapä

aMumufwwfMuovm;}} [k ar;&m ukdodef;azu ]]olvdkigvdkayghAsm? bmhaMumifhvJ}} [k

jyefar;\/

oif;/ / ]]ckawmh vlrsm;vdkU udpör&Sdygbl;? aemifudkawmh aMumufwwfvQif 'DrSmvmrwnf;eJUAs}}

uREkfyf/ / ]]b,fvdkaMumifhvJAs? usKyfu odcsifvmNyDAsKdU? ajymprf;Asm}}

oif;/ / ]]a[m[dku xkyfudk jrifMuovm;}}

uRekfyfwdkU armfhíMunfhMuonf/

az/ / ]]bmjzpfovJAs}}

oif;/ / ]]usKyftvsifu awmtkyf[m 'DZ&yfay:u vefUzsm;NyD; aooGm;&Smw,fAs}}

az/ / ]]Mum;vkdufovdkvdkyJAsKdU? qdkprf;Asm}}

- 339 -

Page 340: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

oif;/ / ]]usKyfwdkU tckxdkifMuwJUae&mrSm xdkifNyD; xrif;pm;aewkef;? xkyfay:u qHyifzm;vsm;

aqmifhaMumifhxkdifNyD; vQmBuD;wGJavmif;csjyvdkufwm Murf;eJUxda&mwJUAs? awmtkyf vefUzsm;

vdkufwm ig;&ufeJU ao&Sma&mAsm;}}

xdktcg udkodef;azum; udpör&SdvS/ uREkfyfrlum; rdrdudk,frdrd tHUMovsuf&SdavNyD/ urf;eD&Gm

jyifbuf&Sd tkwfZ&yfBuD;wGif &[ef;tjzpfESifh wyg;wnf;aecJUpOfu wapäajcmufaomfvnf;

aMumufvdrfhrnfr[kwfqkdum okóef"lwifyif wqifhwufzkdU pdwful;cJUrdaMumif; azmfjyjcif;udk

owd&Muayvdrfhrnf/ xdktcsdefESifh ,cktcsdefonf okH;ESpfrQom uGmao;\/ okdUESifh uREkfyfonf

wapäacsmufykHtaMumif;ajymí Mum;&&kHrQESifh ausmxJu pdrfhueJjzpfoGm;\/ oDv? orm"dwkdU\

wef;cdk;owÅdonf t[kwfwu,f BuD;us,fygayonfwum;/ vGefcJUaom okH;ESpfcefUu

wa,mufwnf; udk,fhudk,fudk vSefUcsifwdkif;vSefUí rvefUaom uREkfyfonf ,cktcgü

vlawGvnf; &Sdonf/ t&ufuav;vnf; aomufxm;onf/ odkUESifhvnf; aoG;vefUonfh

txdrf;trSwfrsKd; awGUae&avNyD/ eufeJpGm qef;ppfvdkufonf&Sdaomf Ak'¨aCmorS azodef;

jzpfvmonf rSefaomfvnf; (t&yftac:tm;jzifh) þ&kyfESifh þpdwfyif jzpfyg\/ jcm;em;csuf

um; Ak'¨aCmotjzpfü udk,fhpdwfudk udk,f,kHMunfoavmuf azodef;tjzpfü udk,fhudk,fudk

,kHMunfrI r&Sdawmhjcif;yif jzpfavonf/ odkUaomf tvGefaMumufjcif;um; r[kwfyg/ pdrfhueJ

jzpfoGm;&jcif;udkyif udk,fh[mudk,f rauseyfjcif; jzpfygonf/ uREkfyfü pOf;pm;OmPf qkwf,kwf

vmonfum; r[kwf/ oDv? orm"d qkwf,kwfvmjcif;yif jzpfav&m þonfrSm pOf;pm;OmPf

&Sdonfqdk&kHESifh rNyD;aMumif; xif&Sm;apaom om"uwck jzpfygonf/

wapäacsmufjcif;ayavm

AdkvfwJuav;ay:ü uREkfyfwdkUvlpkonf 0dkif;zJGUum pum;ajymvsuf&SdMu&m pum;0dkif;wkdU\

xkH;pHtwdkif; wapätaMumif;udkprdvQif wapätaMumif;udkcsnf; qufvufí wa,mufNyD;

wa,muf rdrdwdkU\ udk,fawGUESifh Mum;bl;em;0rsm;udk ajymjyMuav&um; vltm;vkH;rSm

cRwfueJjrnfvQif vefUcsifaom tajcrsKd;odkU a&mufaeMuavNyD/ xdkcPü AdkvfwJ\ 0g;x&H

bufudk ]]jzKef;? 0kef;? 'kef;? 'dkif;}} jrnfatmif cJoHrsm;ESifhxkoH Mum;&&kHrQru ajrqdkifcJ

tyJUt&GJUrsm;yif Murf;jyifay:odkU vSdrfh0ifvmMu\/ xdktcg cRwfcRwfjrnfoH rMum;0HUatmif

wzswfzswf vefUvsuf&Sdaom uREkfyfwdkUvlpkrSm ]cRwf cRwf} ru rdk;csKH;oavmuf jyif;xefaom

'kef;oHrsm; Mum;Mu&í cJrsm; vdrfh0ifvmjcif;udkyif jrifMu&onfwGif ([efaumif;aomvlrsm;

jzpfaomaMumifh xírckefMu&kHr,fom &Sdawmhonf/) vufOD;yxrü rsufESmi,fuav;rsm;ESifh

wa,mufudkwa,muf MunfhaeMujcif;udk uREkfyf rSwfrdygao;onf/ odkU&mwGif aemufwcPü

- 340 -

Page 341: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

c&pf,efwa,mufjzpfí wapäaMumufoufomykH&aom udkodef;azonf xdkif&mrSxí aoewf

udk qGJonfwGifrS udkboif;uvnf; aoewfudkudkifvsuf Budrf;armif;Muav\/ ]]rif;wapä

vm;uG? 'dkUraMumufbl;a[h? owÅd&SdvmcJUprf;uG? bmuG? nmuG}} ESifh aigufatmfum BuKH;0g;

Mu\/ okdU&mwGif cJoHrsm;vnf;rpJ? cJrsm;vnf; Murf;jyifay:rSm vdrfh0ifvsufyif &SdMuonf/

þwGif t&ufrl;jcif; rajywajy &Sdaeao;aom udkboif;u ]]a[h rif;wapävm;? cJeJU

aygufraeygeJUuG? owÅd&Sd 'Dtay:wufNyD; udk,fxifjyvmprf;yguG}} ponfjzifh csJvifhcsf

vkyfao;\/ okdUaomfwapäum; ray:vm? cJrsm;om vmvsuf&Sd\/ xdkokdUjzifh ig;rdepfavmuf

MumrS cJrsm; wjznf;jznf; &yfpJoGm;ygawmhonf/

ae&mvkMujcif;

xdkUaemuf uREkfyfwdkUonf usef&Sdao;aom awmt&ufudk a0iSí aomufum owÅdjznfhwif;

NyD;aemuf xdkifíapmifhaeMu\/ em&D0ufcefUMumaomfvnf; bmoHrQ rMum;&awmhacs/ okdUjzpfí

uREkfyfwdkUonf tdyf&mrsm; jyifMuav&m tdyfzdkU ae&ma&G;MuykHudk owd&í þpmudka&;,if;

NyKH;rdygao;onf/

azmfjycJUNyD;onfhtwdkif; AdkvfwJrSm ESpfbufwGif tumt&Hr&Sdojzifh vkHNcKHrIr&SdaomaMumifh þ

tajctaersKd;wGif aMumufp&maumif;jcif;um; trSefjzpfygonf/ odkUaomf uREkfyfwdkU

okH;a,mufvkH;rSm þudpörsKd;wGif aMumufonf[k 0efrcHcsifolrsm;jzpfí tdyf&mjyif&mü

tv,frS ae&m&atmif rodrom BudK;pm;vsuf&Sd\/ (awmacgif;uav;rsm;rlum; ajc&if;ü

woD;wjcm; tdyfMuonf/) awmtkyfESpfa,mufESifh uREkfyfonf tv,facgifrS tdyfcsifMu

aomfvnf; wrifwum a&G;,ljcif;rsKd; r[kwfyJ rawmfwq tv,facgifrS ae&m&jcif;

jzpfonfhES,f [efvkyfum tdyf&mjyifMu\/ aemufqkH;ü uREkfyfonf bGif;bGif;orm; jzpfonfh

twdkif; þvlpkxJwGif [efrvkyfawmh[k atmufarhum ]]cifAsm;wdkUuvnf; aoewfawGeJUAsm?

eHab;utdyfMu? usKyfu tv,futdyfr,f}} [k ajymifajymifajymonfwGif olwdkUvnf;

&,farmum z,fay;Muygonf/

tdyf&mokdU 0ifMuavNyD/ uREkfyfum; em&Dw0ufESifhvnf; raysmf? wem&DESifhvnf; raysmf/

ajcaxmufudk vmíqGJacsrnfavm[laom tawG;onf cPcP jzpfay:vsuf&Sd\/

olwkdUtm;vkH;um; Nidrfvsuf&SdaeMuavNyD/ uREkfyfrlum; rsufpdvnf;rrSdwf0HU? apmifudkvnf;

acgif;NrD;rNcKHwwfonfhtwdkif; zGifhvsufom; ]aMumif} vsuf&Sd\/ aMumufp&mhtawG;rsm;vnf;

pdwful;&Sdwdkif; pkHaeavNyD/ þodkUjzifh (uREkfyftxif) wem&DcGJcefU&Sdaomtcg ]*Rrf;? *sKH;? *Rif;}

- 341 -

Page 342: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

jrnfaom toHrsm;udk ta0;üMum;&í uREkfyf em;pGifhvsuf&Sd\/ toHrsm;onf Mum;aom

ae&mü &yfraeyJ wjznf;jznf;wa&GUa&GU csOf;uyfvmMu&m AdkvfwJESifh ay200avmufom

uGmawmhonfxif\/ ]bmoHawGygvdrfh} [k awG;aomfvnf; razmfEdkif/ wenf;ajymif;vJNyD;

wapäacsmufjyefjcif;ayavm[k pOf;pm;rd\/ aemufqkH;ü uREkfyfwa,mufwnf; rcHr&yfEdkif

awmhonfESifh tazmf&pdrfhaomiSm ]t[rf;} [k acsmif;[efUvdkuf&m [dku ]t[rf;}? onfu

]t[rf;} ESifh wa,mufrusef acsmif;[efUukefMuygavawmhonf/ jzpf&ykHum; wa,mufrQ

tdyfraysmfyJ tuJMunfhNyD; NrKHaeMujcif;rQomjzpfaMumif; odMu&í tm;vkH; &,farmrdMuyg

ao;onf/ þwGif uREkfyfwdkUtm;vkH; xxdkifMuí tm;vkH; Mum;MuNyD;jzpfaom ]*sKH;? *Rrf;}

oHrsm;udk em;axmifMu&m toHrsm;onf AdkvfwJESifh ayw&mcefUtuGmokdU csOf;uyfvmNyD;aemuf

wjznf;jznf;cGmoGm;í ta0;okdU a&GUoGm;ygavawmhonf/

uREkfyfwdkU\awG;xifcsuf

uREkfyfwdkUonf rSeftdrfrsm;xGef;í þjyóemESpfckvkH;udk ajz&Sif;&ef BudK;pm;\/ apmapmydkif;u

cJrsm;ESifhaygufjcif;rSm rnfolrsm;jzpfavoenf;/ &Gmom;uav;rsm; ]aemufajymif} jcif; jzpfav

oavm[k uREkfyfu tBuHay;&m udkboif;u &Gmom;vli,frsm;onf þAdkvfwJ\ emrnfBuD;

jcif;ESifh vefUMuojzifh ntcsdefrqdkxm;bd ae0if&Doa&mtcsdefüyif rvm0HUMuaMumif;? &GmESifh

AdkvfwJtMum;wGifvnf; oif;csKdif;&Sdonfjzpfí oif;csKdif;qdkvQif aMumufwwfaom &Gmom;rsm;

onf rnfonfhenf;ESifhrQ oif;csKdif;udkjzwfausmfNyD; AdkvfwJodkUvm0HUrnfr[kwfaMumif;? uREkfyf

wdkUvnf; aoewfyg&Sdjcif;udk olwkdUodNyD;jzpfí uREkfyfwdkUtm; acsmufvSefUygu aoewfESifh

ypfvdrfhrnf[k olwkdU awG;rdvdrfhrnfjzpfaMumif;? xdkUaMumifh &Gmom;rsm; aemufajymifjcif;

rjzpfwef&m/ vQmxkwfíjyaomo&JESifh ¤if;udkvefUNyD;ao&aom awmtkyfwkdU ESpfOD;aygif;NyD;

cJrsm;ESifhypfMujcif; jzpfwef&monf[k ajym&m uREkfyfwkdUvnf; bmrQjyefrajymEdkifyJ &SdMuygawmh

onf/ xdkUaemuf ]*sKH;? *Rrf;? *Rif;} jrnfaom jyóemudk qufvufpOf;pm;Mu&m þonfrSmrl

¤if;t&yfü awmqif&dkif;rsm;&Sdí 0g;&kHyifrsm;udk csKd;zJUpm;aomufoGm;Mujcif; jzpfvdrfhrnf[k

udkboif;uyif ajym&m uREkfyfwdkUvnf; bmrQtBuHray;EdkifyJ vufcHvdkufMu&av\/ eHeuf

vif;aomtcg ywf0ef;usift&yfudk pkkHprf;Munfh&IMu&mwGif qifajc&mrsm;vnf; rawGU&?

vlajc&mrsm;vnf; rawGU&? o&JqdkonfrSmrl ajc&mrxifpaumif;[k em;vnfMuonfESifh

þjyóemESpfckvkH;rSm emembm0wdkU\ vufcsufayavm [laom awG;awmcsufjzifhom

vufpodrf;cJU&ygawmhonf/

- 342 -

Page 343: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

(pkef;ua0 wapäo&Jrsm;ESifh ywfoufaom 0w¦Krsm;rSm ,ckwavmwGif tvum;[mrsm;

taejzifh &IwfcsuJU&JUvsuf&SdMu&m uREkfyfonf udk,fawGUudk trSeftwdkif; a&;jyonfüyif

cyfwGefUwGefU &Sdyg\/ wapäaMumufwwfjcif;ESifh ywfoufí uREkfyf\pdwf cPcP ajymif;vJ&

jcif;wGif oDv? orm"dwkdU\ owÅdudk xif&Sm;apvdkaomaMumifhrQom xnfhoGif;azmfjy&jcif;

jzpfyg\/ odkU&mwGif wapäo&Jr&Sd? aMumufp&mr[kwf [laomoabmESifh &Iwfcsjcif; jzpfygrl

xdkolwkdUonf wapäacsmufwwfonf[k emrnfBuD;aom ae&mrsKd;ü wa,mufwnf; tdyfjy0HU

onf[k ajym&JaomowÅd &Sdoifh\/ wapä0w¦Krsm;rSm taygpm;pma&;q&mrsm;\ ]pm;usuf}

jzpfaomfvnf; tqifhtwef;edrfhusao;onfh pmzwfy&dowf aygrsm;aeao;orQ umvywfvkH;

rnfolu&Iwfcsapumrl a&;olua&;í &dkufESdyfxkwfa0olrsm;vnf; &SdMuvdrfhrnfom jzpfav

onf/ uREkfyf\wifjycsufrSm ¤if;0w¦KrsKd;onf umr0w¦Krsm;avmuf qkd;&Gm;aomtusKd;

jzpfapEdkifonf rxifay/)

&efukefodkUqif;&jyefjcif;

1929ckESpfwGif uREkfyfwdkUvifr,m;onf rusnf;wkHokdUjyefvmí rdbrsm;ESifhtwl aexdkifMu

jyef\/ xdktawmtwGif;ü &efukefNrdKUwGif *sme,fESifh r*¾Zif;rsm;onf wjzKwfjzKwf jyKwfMuí

topfrsm;vnf; wzGm;zGm; ay:xGufvsuf&Sd\/ ta[mif;wck jyKwfoGm;onfqdkvQif uREkfyftzdkU

0ifaiG 30d? 50dcefU ,kwfavsmhoGm;av&m topfay:xGufvmaom *sme,f? r*¾Zif;rsm;url

uREkfyf b,fqDa&mufaeonf rodMuaomaMumifh qufoG,f&efrjzpfEdkifyJ &SdMuonfwGif

uREkfyf\0ifaiGrSm wvufxwv usqif;vsuf&Sd\/ pma&;q&mtvkyfwGif uREkfyfuJUokdUaom

tqifhtwef;odkU a&mufaeolwa,mufuvnf; *sme,fopfr*¾Zif;opfrsm;wGif uREkfyf a&;yg&

apqdkum pmwdkpm&Snf urf;vSrf;ar;jref;&ef rjzpfEdkifacs/ xdkESpfwGif olBuD;a*Zuf OD;cifarmif

\ rSmxm;jcif;aMumifh 0w¦K&Snfwyk'f? (trnfudkawmh rrSwfrdawmhyg/) ol&d,wdkuftwGuf

0w¦K&Snfwyk'f a&;om;&ygao;\/ odkU&mwGif uREkfyf\0ifaiGrSm 100d? 150d rS 50d rQodkU

avsmhqif;vmcJUavNyD/ a&SUavQmufívnf; xdkxufavsmhqif;zdkU tvm;tvm&Sdao;\/

tb,fhaMumifhqdkaomf *sme,fESifh r*¾Zif;rsm;onf vwdkif;jyKwfvsufyif &Sdao;aomaMumifh

wnf;/ okdUjzpf&um; 1930jynfh ESpfOD;avmufwGif uREkfyfwdkUonf &efukefodkU qif;vmMu&

jyefygawmhonf/

bmomjyeftoif;ESif hqufjcif;

- 343 -

Page 344: Shwe oo daung

a&TOa'gif;

&efukefodkU a&mufvQifa&mufcsif; (C.L.S) c&pf,efpmaytoif; OuúXu uREkfyftm;

awGUvdkaMumif; ac:onfESifh oGm;a&mufawGUqkH\/ olu ¤if;wkdU\toif;wGif bmomjyefq&m

(pmawmfjyef[k olwkdUac:Muonf/) vkyfrnfavm[k ar;&m? uREkfyfrSm ykHESdyfwdkufrsm;ESifh

taotcsm qufoG,fjcif; rjyK&ao;aomaMumifh vkyf&vQif aumif;avrnfavm[k qdkum

pkHprf;Munfh\/ okdUjzpfí rnffonfhpmrsKd;udk bmomjyef&ygrnfenf;[k ar;Munfh&m c&pf,ef

usrf;pmrsm;udk bmomjyefzdkUr[kwfaMumif;? jrefrmpmzwfy&dowftm; pmzwfjcif; tavhtusifh

wdk;wufapjcif;iSm bmoma&;ESifhrqdkifonfh pm&dwÅa&;&moufouf pmtkyfrsm;ESifh 0w¦Kaumif;

rsm;udk jrefrmvdkjyefzkdUjzpfaMumif; ajymjy\/ uREkfyfu prf;MunfhvdkaMumif; ajymaomtcg

oluvnf; uREkfyf\ bmomjyefvuf&mudk prf;Munfhvdkao;aMumif; ajym\/ aemufqkH;ü olu

0w¦Kpmtkyfuav;wtkyf xkwfay;í bmomjyef,lcJUzdkU &ufcsdef;ay;NyD;aemuf cJGcGmcJUMu

avonf/ uREkfyfonf pmtkyfuav;udk 10&ufavmuftwGif; NyD;atmif bmomjyefNyD;

olay;cJUonfhvdyftwdkif; yJcl;odkU ydkUvdkuf\/ &ufowÅwywfcefUtMumwGif olUqDrS jyefpm&í

&efukefNrdKU u&dvrf;&Sd rufo'pfausmif;odkU vmawGU&ef &ufcsdef;ay;vdkuf\/ uREkfyf oGm;í

awGUaomtcg vc150dESifh ESpfbufoabmwl vufcHcJUygonf/ uREkfyf\tvkyfrSm yJcl;üae&ef

jzpfí olESifhtwl tvkyfvkyf&rnf jzpfavonf/ uREkfyfbmomjyefaom 0w¦Kuav;rSm

][efarmif0w¦K} [k trnfrSnfhí ykHESdyfxkwfa0&m olwkdU jrefrm-u&if c&pf,efavmuwGif

tawmf vlBudKufrsm;onf[k od&\/ (waeUoü uREkfyfonf OuúX q&m*sKH;ESifhtwl yJcl;wGif

ol\tdrfü wpmyGJwnf; tvkyfvkyfvsuf&SdpOf zdkifwGJwckudk trSwfrJh vSefMunfhvdkuf&m

uREkfyf\ [efarmif0w¦K bmomjyefjcif;ESifh ywfoufí bmomjyeftzJGU0if aumfrwDvlBuD;rsm;

\ rSwfcsufrsm;udk awGUvdkuf&onf/ vu©PmrSm uREkfyf\ bmomjyefpmrludk aumfrwDrsm;\

vufodkU wa,mufpDydkUum zwf&IapNyD; rSwfcsufa&;om;MuonfhzdkifwJG jzpfykH&onf/

uREkfyfonf wrifwum ckd;íMunfhjcif; r[kwfyg/ odkUaomf uREkfyftaMumif; rSwfcsufrsm;jzpfí

qkH;atmif zwfMunfhrdygonf/ rSwfcsufa&;olrsm;teufwGif uREkfyf\q&ma[mif; OD;xGef;az

vnf; yg&Sdí ydkNyD; pdwf0ifpm;rdygonf/ odkU&mwGif q&mBuD;OD;xGef;azurl a&TOa'gif;qdkolonf

ol\wynfh jzpfbl;onf[k rrSwfrdyg/ rSwfcsufrsm;onf rnHUyg/ taumif;uav;ESifh

taumif;BuD;wdkUom jzpfav&m wa,mufaomolurl (Exquisite) &SmrS&Sm;atmif aumif;ay

onf[k rSwfcsufcsxm;ayonf/ þtaMumif;t&mudk azmfjyjcif;rSm uREkfyf\ bmomjyefykHESifh

ywfoufí <um;vdkaomaMumifh[k rxifMuapvdkyg/ þrSwfcsufrsm;udk apmapmpD;pD;u uREkfyf

jrifcGifh&vQif vc150d r[kwfyJ tenf;qkH; 250davmuf awmif;rnf[k pdwful;jzpfaomaMumifh

jzpfygonf/ pifppfrSm uREkfyfonf aps;EIef;ESifhywfoufí pum;qdk&mwGif oabmvG,fvGef;

aom olwa,muf (Bad Businessman) jzpfí udk,fhbufu epfemcJU&bl;jcif; rsm;vSNyDudk

odMuapvdkaomaMumifhrQom jzpfygonf/

- 344 -

Page 345: Shwe oo daung

wpfoufwmrSwfwrf;rsm;ESifhtawG;tac:rsm;

- 345 -