shërbim konsulence për asistencë teknike për sigurinë rrugore

AUTORITETI RRUGOR SHQIPTAR

Projekti i Mirëmbajtjes dhe Sigurisë Rrugore bazuar në Rezultate

(RRMSP)

Hua e Bankës Botërore Nr. 8489‐AL

Nr. i Kontratës: CS 02

Shërbim Konsulence

për

Asistencë Teknike për Sigurinë Rrugore

Fushat kryesore të Kërkim &

Zhvillimit për të mbështetur

veprimet dhe iniciativat e

sigurisë rrugore në Shqipëri

D‐1.5 Shtojca 3

Version Final

Mars 2021

Projekti i Mirëmbajtjes dhe Sigurisë Rrugore bazuar në Rezultate (RRMSP)Shërbime Konsulence për Asistencë Teknike për Sigurinë Rrugore

D‐1.5 Shtojca 3

Joint Venture NTU/ EPTISA

Project Operational Office

Rruga Ibrahim Rugova 28, 5th floor, no.19,

1001 Tirana Albania

Tel: +355 )69 3992079

E‐mail: [email protected]

TË DHËNAT IDENTIFIKUESE TË PROJEKTIT

Emri i projektit:

Shërbime Konsulence për Asistencë Teknike për Sigurinë Rrugore nën Projektin e

Mirëmbajtjes dhe Sigurisë Rrugore bazuar në Rezultate (RRMSP) për Rrjetin

Rrugor Kombëtar Shqiptar

Numri i Referencës

së Kontratës së

Projektit:

WB2400‐05/17, IBRD 84890TF 14761, P132982, CS 2, 8489 – AL

Vendi: Shqipëri

Konsulenti: JV NTU InternationalA/S / EPTISA Servicios De Ingenieria S.L.

Adresa:

Vestre Havnepromenade 5, 4. Floor

DK‐9000 Aalborg

Denmark

Telefon:

Fax:

+45 99 30 0000

+45 99 30 0001

Person Kontakti:

E‐mail:

Dritan Dibra – Menaxher Projekti, Eptisa

[email protected]

Data e Raportit: Mars 2021

Autorët e raportit:

Francisco Reina Barranco, K‐2 Specialist i Analizës për Sigurinë Rrugore

Me kontribut të:

Stelios Efstathiadis, K‐1 Specialist i Menaxhimit të Sigurisë Rrugore – Drejtues i Ekipit të

Ekspertëve

SQARIM

"Ky raport (përfshirë çdo shtojcë dhe materialet bashkëlidhëse) është përgatitur ekskuzivisht për përdorim

nga Qeveria Shqitare/ Autoriteti Rrugor Shqiptar dhe Banka Botërore, dhe vetëm për qëllimin për të cilin

është hartuar. Përveç rasteve kur JV NTU/EPTISA jep miratimin e saj me shkrim, asnjë pjesë e këtij raporti

nuk mund kopjohet, riprodhohet apo të përdoret nga palë të treta. JV NTU/EPTISA nuk mban asnjë

përgjegjësi nëse ky raport përdoret për qëllime të tjera nga i cili është menduar, apo përdoret nga palë të

treta."


D‐1.5 Shtojca 3

Joint Venture NTU/ EPTISA

Project Operational Office

Rruga Ibrahim Rugova 28, 5th floor, no.19,

1001 Tirana, Albania

Tel: +355 )69 3992079

E‐mail: [email protected]

KONTROLLI I DOKUMENTIT

Numri i Referencës

së Kontratës së

Projektit:

WB2400‐05/17, IBRD 84890TF 14761, P132982, CS 2, 8489 – AL

Shërbim Konsulence për Asistencë Teknike për Sigurinë Rrugore nën Projektin e

Mirëmbajtjes dhe Sigurisë Rrugore bazuar në Rezultate (RRMSP)

Vendi Shqipëri

Data 10.03.2021

Versioni N°02

Version Data Përgatiti Rishikoi

N°01 31.01.2021 Francisco Reina

Barranco

Dragan Kostadinov

Drejtor projekti

N°02 10.03.2021 Francisco Reina

Barranco

Dragan Kostadinov

Drejtor projekti


D‐1.5 Shtojca 3

Shoqëri e Përbashkët NTU / EPTISA Faqe4

PËRMBLEDHJA EKZEKUTIVE

Ky dokument përmban rezultatet në lidhje me "Detyra 1.5.1: Identifikimi i zonave kryesore të Kërkim &

Zhvillimit (R&D) për të mbështetur veprimet dhe iniciativat e sigurisë rrugore" të përfshira në Aktivitetin 1.5 –

Mbështetja për Zyrën Drejtuese për "Kërkimin dhe Zhvillimin" nga Komponenti 1 i Asistencës Teknike të

Sigurisë Rrugore (TA) nën Projektin e Mirëmbajtjes dhe Sigurisë Rrugore bazuar në Rezultatet (RRSMP).

Ky raport ka si qëllim kryesor identifikimin e zonave të R&D për të mbështetur veprimet dhe iniciativat e

sigurisë rrugore në Shqipëri bazuar në një vlerësim të praktikave aktuale në Shqipëri.

Praktikat aktuale në drejtim të R&D në Shqipëri u prezantuan dhe u vlerësuan përmes një analize të

mangësive duke konsideruar praktikat ndërkombëtare si bazë. U identifikuan fushat kryesore të R&D për t’u

përmirësuar.


D‐1.5 Shtojca 3

Shoqëri e Përbashkët NTU / EPTISA Faqe 6

PËRMBAJTJA

1. Hyrje ................................................................................................................................................. 9

2. Objektivat e aktivitetit dhe detyrës ................................................................................................... 9

3. Rezultatet e aktivitetit dhe detyrës ................................................................................................... 9

4. Rëndësia e R&D ................................................................................................................................ 9

5. Praktikat Ndërkombëtare në R&D ................................................................................................... 11

6. R&D në Shqipëri ............................................................................................................................. 13

6.1 Praktikat aktuale për R&D ....................................................................................................................... 13

6.2 R&D analiza e mangësive ......................................................................................................................... 13

7. Përfundime ..................................................................................................................................... 16

8. Prioritete e sugjeruara për R&D në Shqipëri .................................................................................... 17

LISTA E FIGURAVE

Figura 1. Qasja e shëndetit publik. Burimi: Mohan et al, 2006 ......................................................................... 10

Figura 2. Sistemi i Menaxhimit të Sigurisë Rrugore. Burimi: Bliss dhe Breen, ndërtimi në kuadër të Autoritetit

të Sigurisë së Transportit Tokësor, 2000; Wegman, 2001; Koornstra et al, 2002; Bliss, 2004. ......... 12

LISTA E TABELAVE

Tabela 1 – Praktika më e mirë ndërkombëtare kundrejt kushteve aktuale të R&D në Shqipëri ...................... 14

Tabela 2 –Kushtet e R&D në Shqipëri ‐ Analiza e mangësive ............................................................................ 14

Tabela 3 – Fushat kryesore për përmirësim të R&D dhe njohuri për transferimin në Shqipëri ....................... 17


D‐1.5 Shtojca 3


LISTA E SHKURTIMEVE DHE AKRONIMEVE

AADT Trafiku Mesatar Ditor Vjetor (AADT)

ADF Fondi Shqiptar i Zhvillimit (FSHZH)

ANPR Njohja e Automatizuar e Targave (NJAT)

ARA Autoriteti Rrugor Shqiptar (ARRSH)

ARC Kodi Rrugor Shqiptar (KRRSH)

ARDCS Standartet e Projektimit dhe Ndërtimit të Rrugëve (SPNRr)

ARDM Manuali i Projektimit të Rrugëve (MPRr)

ASP Policia e Shtetit Shqiptar (PSh)

ATC Matje Automatike e Trafikut (MAT)

ATP Policia Shqiptare e Trafikut (PT)

BSM Menaxhimi i Pikave të Zeza (MPZ)

CBMIE Departamenti Drejtues në Ministrinë e Infrastrukturës dhe

Energjisë

(DDMIE)

CSG Grupi Drejtues Qëndror (GDQ)

DRST Drejtoria e Trafikut dhe Sigurisë Rrugore (DTSRr)

EC Komisioni European (KE)

EG Grupi i Ekspertëve në nivel lokal (GEL)

ERA Reagimi i Urgjencës në Shqipëri (RUSh)

EU Bashkimi Europian (BE)

GDRTS Drejtoria e Përgjithshme e Shërbimeve të Transportit Rrugor (DPShTRr)

GoA Qeveria e Shqipërisë (QSh)

GRD Drejtoria e Pergjithshme e Rrugëve (DPRr)

IMRSC Komiteti Ndër‐Ministror i Sigurisë Rrugore (KIMSRr)

INSTAT Instituti i Statistikave (INSTAT)

IoT Instituti i Transporteve (IT)

IPA Instrumenti i Asistences së Para‐Anëtarësimit (IPA)

iRAP Programi Ndërkombëtar i Vlerësimit të Rrugëve (PNVRr)

ITS Sistemi Inteligjent i Trafikut (SIT)

JV Sipërmarrje e Përbashkët (SP)

M&E Monitorimi dhe Vlerësimi (MV)

MI Ministria e Brendshme (MB)

MIE Ministria e Infrastrukturës dhe Energjisë (MIE)

NGO Organizatë Jo‐Qeveritare (OJQ)

NSM Menaxhimi i Sigurisë së Rrjetit (MSRr)

PAMECA Misioni i Komunitetit Europian i Ndihmës Policore për

Shqipërinë

(MKENPSh)

PIARC Shoqata Ndërkombëtare e Rrugëve (ShNRr)

QKUM Qëndra Mjekësore Kombëtare e Urgjencave (QMKU)

RRMSP Projekti i Mirëmbajtjes dhe Sigurisë Rrugore Bazuar në

Rezultate

(PMSRrBR)

RSA Auditimi i Sigurisë Rrugore (ASRr)

RSAIU Njësia e Auditimit dhe Inspektimit të Sigurisë Rrugore (NjAISRr)

RSI Inspektimi i Sigurisë Rrugore (ISRr)

RSIA Vlerësimi i Impaktit të Sigurisë Rrugore (VISRr)


D‐1.5 Shtojca 3


RSM Menaxhimi i Sigurisë Rrugore (MSRr)

RSS Sektori i Sigurisë Rrugore (SSRr)

SEETO Observatori i Transportit të Europës Jug‐Lindore (OTEJ)

TA Asistencë Teknike (AT)

TERN Rrjeti Rrugor TransEuropian (RrRrTE)

ToR Termat e Referencës (TR)

TS Sekretariati Teknik (ST)

WB Banka Botërore (BB)

WHO Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH)


D‐1.5 Shtojca 3


1. Hyrje

Aktiviteti 1.5 – Mbështetja për Zyrën Drejtuese për "Kërkimin dhe Zhvillimin" nga Komponenti 1 i Asistencës

Teknike të Sigurisë Rrugore (TA) nën Projektin e Mirëmbajtjes dhe Sigurisë Rrugore bazuar në Rezultatet

(RRSMP) mbulon tre detyrat e mëposhtme:

Detyra 1.5.1: Identifikimi i fushave kryesore të R&D për të mbështetur veprimet dhe iniciativat e

sigurisë rrugore;

Detyra 1.5.2: Identifikimi i kapaciteteve të brendshme për R&D në Shqipëri;

Detyra 1.5.3: Propozim plani R&D.

Ky dokument përmban rezultatet në lidhje me Detyrën 1.5.1: Identifikimi i zonave kryesore të R&D për të

mbështetur veprimet dhe iniciativat e sigurisë rrugore.

2. Objektivat e aktivitetit dhe detyrës

Qëllimi kryesor i Aktivitetit 1.5 është të mbështesë Zyrën Drejtuese në ato aspekte që lidhen me Kërkimin

dhe Zhvillimin (R&D) në Shqipëri.

Qëllimi specifik i Detyrës 1.5.1 është identifikimi i fushave kryesore të R&D për të mbështetur veprimet dhe

iniciativat e sigurisë rrugore në Shqipëri.

3. Rezultatet e aktivitetit dhe detyrës

Rezultatet e Detyrës 1.5.1 përfshijnë aspektet e mëposhtme:

Rëndësia e R&D;

Praktikat ndërkombëtare në R&D;

Praktikat aktuale për R&D në Shqipëri;

Analiza e mangësive në R&D;

Identifikimi i fushave kryesore të R&D për të mbështetur veprimet dhe iniciativat e sigurisë rrugore.

4. Rëndësia e R&D

E ardhmja e sigurisë rrugore është e pasigurt, dhe përfundimisht nuk është e njëjtë për të gjitha rajonet e

botës. Kjo kryesisht për shkak të mungesës së të kuptuarit se si ose pse vendet përparojnë në sigurinë

rrugore. Gjatë dekadave të fundit, njohja jonë për shkaqet e aksidenteve dhe mjeteve të mundshme për

eliminimin e aksidenteve, zvogëlimin e rreziqeve nga aksidentet dhe kufizimin e pasojave të tyre negative

është rritur në mënyrë të konsiderueshme. Sidoqoftë, ne jemi akoma larg nga një shpjegim i plotë i

zhvillimeve të aksidenteve në një nivel gjithëpërfshirës. Disa faktorë të rëndësishëm shpjegues dhe zhvillime

mbeten jashtë njohurive tona.

Aksidentet rrugore janë ngjarje komplekse që ndodhin për shkak të bashkëveprimit të qenieve njerëzore,

automjeteve dhe mjedisit rrugor. Meqenëse këto ndërveprime ndodhin në çdo kohë dhe në çdo vend, është

thelbësore të zhvillohet një kuptim i duhur i mekanizmave për të gjetur zgjidhje të përshtatshme. Ky proçes


D‐1.5 Shtojca 3


kërkon një qasje shkencore për të evoluar masat përmirësuese pasi ka shumë faktorë që mund të

modifikohen. Është për t’u theksuar se kundërmasat e sigurisë rrugore të zbatuara në vende të tjera mund të

mos jenë të vlefshme për Shqipërinë. Kështu, është e nevojshme të kryhet një hulumtim specifik për vendin

për të identifikuar masat kundërvepruese që janë më të zbatueshme dhe më efikase për Shqipërinë.

Shkenca e sigurisë rrugore është rritur jashtëzakonisht shumë me kalimin e kohës dhe janë zhvilluar disa

modele dhe ndërhyrje. Kjo qasje shkencore ka rezultuar në uljen e numrit të vdekjeve në rrugë në shumë

vende me të ardhura të larta.

Figura 1. Qasja e shëndetit publik. Burimi: Mohan et al, 2006

Një mjet i rëndësishëm që drejton axhendën e sigurisë rrugore është disponueshmëria e informacionit të

qartë, të fortë dhe me cilësi të mirë për të formuluar politika, programe dhe ndërhyrje për sigurinë rrugore.

Hulumtimi për sigurinë rrugore është studimi shkencor dhe objektiv i sistemeve rrugore dhe transportit me

qëllim të zvogëlimit të vuajtjeve dhe humbjeve për shkak të aksidenteve rrugore. Një bazë e fortë

informacioni përmes sistemeve të mira të raportimit dhe hulumtimit është stimuli për të zhvilluar dhe

zbatuar ndërhyrje të bazuara në prova. Hulumtimi është gjithashtu thelbësor për të matur ndikimin e

ndërhyrjeve siç shihet nga ndryshimet në aksidentet rrugore, vdekjet dhe lëndimet. Kërkimet në fushën e

sigurisë rrugore janë me përfitim për shoqërinë pasi ajo merr vendime bazuar mbi evidenca. Kërkimi në

fushën e sigurisë rrugore nevojitet për:

Prioritizimi i sigurisë rrugore si një problem i shëndetit publik;

Vlerësimi i barrës, faktorëve të rrezikut, karakteristikave dhe ndikimit tëi vdekjeve dhe lëndimeve të

trafikut rrugor;

Përcaktimi i popullsive dhe zonave që janë në rrezik të lartë;

Alokimi i burimeve të nevojshme;

Zgjedhja e ndërhyrjeve të përshtatshme, me kosto efektive dhe specifike për kultura të ndryshme;

Kuptimi i perceptimit për sigurinë rrugore midis palëve të ndryshme të interesit, përfshirë hartuesit

e politikave, vendimmarrësit dhe përdoruesit;

Forcimi i procesit të politikave dhe programeve të sigurisë rrugore dhe fushave të tjera duke siguruar

reagimet nga ana e të gjithë aktorëve të interesuar;

Ndërmarrja e avokimit për sigurinë rrugore;

Vlerësimi i ndërhyrjeve, aktiviteteve dhe programeve për sigurinë rrugore;

Planifikimi, zhvillimi dhe zbatimi i aktiviteteve / programeve të sigurisë rrugore, përfshirë

monitorimin dhe vlerësimin.


D‐1.5 Shtojca 3


Hulumtimi dhe transferimi i njohurive janë thelbësore për të udhëhequr zhvillimin dhe zbatimin e strategjive

kombëtare. Disa organizata në të gjithë botën kanë identifikuar hulumtimin si një komponent thelbësor të

strategjive të zhvillimit të sigurisë rrugore duke identifikuar faktorët e rrezikut të modifikueshëm.

Hulumtimi për sigurinë rrugore është ndërmarrë në disa mënyra nga agjensi të ndryshme. Hulumtimi kryhet

nga akademikë dhe studiues nga shëndetësia, transporti, inxhinieria, siguria e automjeteve, ligji, mirëqënia

dhe agjensi të tjera në nivel kombëtar dhe rajonal. Për më tepër, shumë agjensi ndërkombëtare si OBSH,

Banka Botërore, Bashkimi Evropian dhe Komisioni i Kombeve të Bashkuara për Sigurinë Rrugore ndërmarrin

projekte të kërkimit të sigurisë rrugore në fusha të specifikuara.

Kërkimet nevojiten në nivel kombëtare dhe lokal, dhe të dyja janë plotësuese për njëra‐tjetrën. Të dhënat e

nivelit kombëtar kërkohen për hartimin e politikave dhe programeve dhe për marrjen e mbështetjes për

fonde, ndërsa të dhënat lokale janë thelbësore për aktivitetet që lidhen me zbatimin. Hulumtimi për sigurinë

rrugore nevojitet gjithashtu nga këndvështrime të ndryshme për shkak të natyrës së tij multifaktoriale.

Kërkimet për sigurinë rrugore nga të gjithë sektorët e transportit, shëndetësisë, gjyqësorit, policisë,

mirëqenies, zhvillimit urban dhe rural, sigurimet, institucionet akademike, industrisë së automjeteve dhe

shumë të tjerë janë thelbësore për të udhëhequr komponentë të ndryshëm. Çdo sektor duhet të hartojë një

strategji për hulumtime brenda fushës së tyre që është e rëndësishme për një vend të caktuar. Këto

aktivitete duhet të përqëndrohen në të dhënat e aksidenteve, karakteristikat e përdoruesve të rrugës dhe

faktorët e rrezikut të modifikueshëm, mjedisin rrugor, sigurinë e automjeteve dhe kujdesin pas aksidentit, siç

përshkruhet në pesë shtyllat e dekadës së veprimit për sigurinë rrugore.

5. Praktikat Ndërkombëtare në R&D

Praktika më e mirë ndërkombëtare në fushën e sigurisë rrugore aktualisht drejtohet nga qasja “sistem i

sigurt”. Shtylla e parë e Dekadës së Veprimit të KB (Shtylla A) ka të bëjë me menaxhimin e sigurisë rrugore në

një kontekst të sistemit të sigurt dhe udhëzimet1 e Bankës Botërore dhe standardi ndërkombëtar ISO 39001

për Sistemet e Menaxhimit të Trafikut Rrugor sigurojnë një kornizë referimi dhe përshkruajnë kërkesat për

zbatimin e tillë një sistem.

1Udhëzimet mbi Rishikimin e Kapaciteteve të Menaxhimit të Sigurisë Rrugore dhe Projekteve të Sistemit të Sigurtë. 2013 Global Road

Safety Facility


D‐1.5 Shtojca 3


Figura 2. Sistemi i Menaxhimit të Sigurisë Rrugore. Burimi: Bliss dhe Breen, ndërtimi në kuadër të Autoritetit të Sigurisë së Transportit

Tokësor, 2000; Wegman, 2001; Koornstra et al, 2002; Bliss, 2004.

Hulumtimi dhe zhvillimi, dhe shpërndarja e njohurive është një nga shtatë funksionet e menaxhimit

institucional që sigurojnë bazën mbi të cilën ndërtohen sistemet e menaxhimit të sigurisë rrugore në kuadrin

e sistemit të sigurt.

Njohuritë mbi R&D dhe transferimin e njohurive janë një përbërës integral dhe thelbësor i çdo sistemi të

menaxhimit të sigurisë rrugore dhe kanë të bëjnë me identifikimin në kohë të ndryshimeve në sistem,

zhvillimin e teknikave dhe metodave të reja, aplikimin e njohurive të reja dhe transferimin dhe zbatimin e

njohurive në vazhdimësi për të përmirësuar efikasitetin dhe efektivitetin e sistemit në mënyrë që të

vazhdojmë të përmbushim rezultatet e dëshiruara.

Praktika e mirë në lidhje me R&D dhe shpërndarjen e njohurive karakterizohet nga dimensionet e

mëposhtme dhe veprimet specifike, sipas Udhëzimeve të Bankës Botërore:

Fushat Veprimet specifike

Zhvillimi i aftësive për kërkime multidisiplinare dhe shpërndarje të njohurive

Sigurimi i aftësive të brendshme për hulumtimin dhe menaxhimin e sigurisë rrugore, si dhe kontraktimin e organizatave hulumtuese për sigurinë rrugore, me rritjen e veprimtarisë së sigurisë rrugore;

Mbështetje dhe zhvillim i partneriteteve kryesore me organizata të pavarura për hulumtimin e sigurisë rrugore për një varg funksionesh të menaxhimit të sigurisë rrugore.

Krijimi i një strategjie kombëtare të kërkimit të sigurisë rrugore dhe programi vjetor

Hartimi me partnerët e zyrës drejtuese i një program kombëtar për kërkime mbi sigurinë rrugore për të adresuar nevojat e strategjisë së sigurisë rrugore me rishikim vjetor të nevojave dhe konsultime me ekspertë të jashtëm.

Sigurimi i burimeve të financimit të qëndrueshëm për kërkime në fushën e sigurisë rrugore

Caktimi i buxheteve specifike vjetore për kërkime në fushën e sigurisë rrugore brenda dhe jashtë;

Vendosja e taksave për primet e sigurimit të automjeteve motorike në mbështetje të kërkimeve në fushën e sigurisë rrugore;

Inkurajimi i sponsorizimit të biznesit për hulumtimin e sektorit publik.


D‐1.5 Shtojca 3


Trajnim dhe shkëmbim profesional Përdorimi i mjeteve të ndryshme për trajnim dhe shpërndarje të njohurive, përfshirë shkëmbimin profesional dhe pjesëmarrjen në kurse të sigurisë rrugore, seminare dhe seminare.

Vendosja e udhëzuesve të praktikës së mirë

Zhvillimi i brendshëm ose kontrata për organizatat profesionale të kërkimit, prodhimin dhe shpërndarjen e udhëzimeve të praktikës së mirë, të cilat përmbajnë një sintezë të parimeve universale të sigurisë rrugore në fusha specifike të sigurisë rrugore, këshilla për mjetet e përgjithshme të zbatimit të tyre dhe studime ilustruese të çështjeve.

Vendosja e projekteve demonstruese Zhvillimi dhe financimi i projekteve demonstruese në zonat që ofrojnë mundësi të mëdha për zvogëlimin e aksidenteve rrugore dhe përdor rezultatet e suksesshme për të përmbledhur projektet në shkallë vendi.

6. R&D në Shqipëri

6.1 Praktikat aktuale për R&D

Asnjë aktivitet i rregullt kërkimor, seminare dhe veprimtari trajnimi nuk janë zbatuar në Shqipëri. Janë

realizuar vetëm disa aktivitete për forcimin e kapaciteteve në lidhje me sigurinë rrugore në kuadrin e disa

projekteve ndërkombëtare.

Instituti i Transportit (IT) është e vetmja organizatë e angazhuar në kërkime dhe zhvillim në sektorin e

rrugëve në Shqipëri. IT është përqendruar kryesisht në aspektet e transportit, dhe nuk janë zbatuar

programe specifike kërkimore dhe / ose nisma të dedikuara ekskluzivisht për sigurinë rrugore. Përkundër

kësaj, disa institucione akademike janë përfshirë në projekte të ndryshme të financuara nga BE, por nuk

synojnë në mënyrë të qartë sigurinë rrugore.

Nevoja për aktivitete kërkimore dhe zhvillimore pranohet gjerësisht në Shqipëri. Siç thuhet në Planin e

Veprimit për zbatimin e Strategjisë Kombëtare të Sigurisë Rrugore, (pika C4‐programet kërkimore për

sigurinë rrugore) KNMSRR ka theksuar nevojën për veprime kërkimore dhe zhvillimore. Disa nga aktivitetet

në lidhje me R&D të parashikuara nga Plani i Veprimit janë si më poshtë:

Sigurimi i trajnimeve rregullisht për kontrollin dhe menaxhimin e trafikut;

Krijimi i një grupi bazë të trainerëve lokalë që mund të veprojnë si trajnerë të trainerëve;

Zbatimi i një programi kërkimor që merret me monitorimin dhe vlerësimin e aktiviteteve në fushën e

sigurisë rrugore;

Organizimi i një seminari vjetor të kërkimit për të rritur ndërgjegjësimin e komunitetit të kërkimit;

Krijimi i një forumi për transferimin e njohurive të ideve dhe rezultateve.

Këto plane ambicioze nuk janë larg nga ato që po zbatohen aktualisht. Për momentin, aktivitetet e R&D janë

të kufizuara në punën e IT dhe kontributet vullnetare të disa OJQ‐ve.

6.2 R&D analiza e mangësive

Vlerësimi i sistemit aktual të menaxhimit të sigurisë rrugore në Shqipëri i realizuar në këtë konsulencë zbuloi

vështirësi, mangësi dhe dobësi në nivele të ndryshme, dhe R&D është një nga aspektet me hapësirë për

përmirësim. 1J’u lutem, referojuni “Raportit të Sistemit të Menaxhimit të Sigurisë Rrugore – Shtojca 3 – D.1.1”.


D‐1.5 Shtojca 3


Sipas listës kontrolluese # 11 të udhëzimeve të Bankës Botërore, R&D dhe transferimi i njohurive në Shqipëri

praktikisht nuk konsiderohet.

Tabela 1 – Praktika më e mirë ndërkombëtare kundrejt kushteve aktuale të R&D në Shqipëri

Pyetje Po Pjesërisht Në pritje

Jo

A është hartuar një strategji kombëtare për kërkime dhe zhvillim në fushën e sigurisë rrugore për të arritur fokusin e dëshiruar në rezultate?

X

Faktorët e automjeteve?

Faktorët e autostradës?

Faktorët njerëzorë?

Faktorët institucionalë?

Faktorë të tjerë?

A është krijuar një organizatë e pavarur kombëtare për kërkime në fushën e sigurisë rrugore për të arritur fokusin e dëshiruar në rezultate?

X






A janë realizuar demonstrime dhe programe pilot për të arritur fokusin e dëshiruar në rezultate?

X






A ekzistojnë mekanizmat dhe media për shpërndarjen e rezultateve të aktivitetit kombëtar kërkimor‐zhvillimor në fushën e sigurisë rrugore për të arritur fokusin e dëshiruar në rezultate?

X

Konferenca?

Seminare?

Trajmine?

Publikime?

Te tjera?

Një analizë e mangësive të praktikave aktuale në Shqipëri në lidhje me R&D dhe transferimin e njohurive

është paraqitur në tabelën vijuese duke marrë parasysh praktikën më të mirë ndërkombëtare.

Tabela 2 –Kushtet e R&D në Shqipëri ‐ Analiza e mangësive

Fushat Praktika më e mirë ndërkombëtare

Veprimet specifike Statusi në Shqipëri


Sigurimi i aftësive të brendshme për kërkime dhe menaxhimin e sigurisë rrugore, si dhe kontraktimin e organizatave kërkimore për sigurinë rrugore, me rritjen e veprimtarisë së sigurisë rrugore;

Mbështetje dhe zhvillim i partneriteteve kryesore me organizata të pavarura për

Aktiviteti kërkimor nuk është realizuar dhe as institucionet / organizatat përgjegjëse nuk kanë ekspertizën ose aftësinë e nevojshme për ta realizuar këtë. Kërkimi ad hoc kryhet nga konsulentë të jashtëm në kuadër të projekteve të Institucioneve


D‐1.5 Shtojca 3


hulumtimin e sigurisë rrugore për një varg funksionesh të menaxhimit të sigurisë rrugore.

Ndërkombëtare Financiare.

Ekziston kontakt dhe bashkëpunim i kufizuar me institucione kërkimore ose universitete. Aktualisht nuk ka një institute / organizatë specifike që kryen kërkime mbi sigurinë rrugore në Shqipëri.

Krijimi i një strategjie kombëtare të kërkimit në fushën e sigurisë rrugore dhe një programi vjetor

Hartimi me partnerët e zyrës drejtuese i një programi kombëtar për kërkime mbi sigurinë rrugore për të adresuar nevojat e strategjisë së sigurisë rrugore me rishikim vjetor të nevojave dhe konsultime me ekspertë të jashtëm.

Nuk ka program kombëtar të kërkimit mbi sigurinë rrugore. Kjo konsulencë synon të identifikojë mundësitë fillestare për ndërtimin e kapaciteteve në këtë fushë.

Sigurimi i burimeve të financimit të qëndrueshëm për aktivitetet kërkimore në fushën e sigurisë rrugore

Caktimi i buxheteve specifike vjetore për kërkime mbi sigurinë rrugore brenda dhe jashtë vendit;

Vendosja e taksave tek primet e sigurimit të automjeteve në mbështetje të kërkimeve mbi sigurinë rrugore;

Inkurajimi i biznesit për sponsorizim të aktivitetit kërkimor në sektorin publik.

Asnjë buxhet i veçantë për R&D mbi sigurinë rrugore nuk është vendosur aktualisht në Shqipëri.

Kompanive të sigurimeve në Shqipëri nuk u kërkohen me ligj financimi i sigurisë rrugore.

Trajnim dhe shkëmbim profesional

Përdorimi i mjeteve të ndryshme për trainim dhe shpërndarje të njohurive, përfshirë shkëmbimin profesional dhe pjesëmarrjen në kurse trajnimi dhe seminare mbi sigurinë rrugore.

Nuk ka programe bashkëpunimi dhe shkëmbimi zyrtar në Shqipëri.

Organizohen seminare të izoluar dhe trajnime brenda projekteve / konsulencave specifike të financuara nga institucione ndërkombëtare.

Hartimi i udhëzuesve të praktikës së mirë

Prodhimi dhe shpërndarja e udhëzimeve të praktikës së mirë brenda institucionit ose duke ja ngarkuar organizatave profesionale të kërkimit, udhëzues të cilët përmbajnë një sintezë të parimeve universale të sigurisë rrugore në fusha specifike të sigurisë rrugore, këshillim mbi mjetet e përgjithshme të zbatimit të tyre dhe studime ilustruese të çështjeve.

Udhëzimet hartohen nga konsulentët ndërkombëtarë. Ato përgjithësisht janë adoptuar nga vendet e tjera dhe kështu, nuk bazohen në informacionin hulumtues nga studimet / kërkimet shqiptare.

Hartimi i projekteve demonstruese

Zhvillimi dhe financimi i projekteve demonstruese në zonat që ofrojnë mundësi të mëdha për reduktimin e aksidenteve rrugore dhe përdor rezultatet e suksesshme për të lançuar projektet në shkallë vendi.

Projektet e demonstrimit në shkallë të vogël janë iniciuar por në përgjithësi nuk bazohen në rezultatet e hulumtimeve lokale.


D‐1.5 Shtojca 3


7. Përfundime Disa vëzhgime të rëndësishme në lidhje me R&D dhe transferimin e kuadrit të njohurive në Shqipëri mund të

përmblidhen si më poshtë:

Një program i dedikuar për kërkime mbi sigurinë rrugore, i mbështetur nga burime të qëndrueshme

të financimit dhe i realizuar nga një personel i përkushtuar kërkimor, aktualisht nuk është i

pranishëm në Shqipëri.

Kërkimi, zhvillimi dhe shpërndarja e njohurive për çështjet e sigurisë rrugore bëhen në baza ad‐hoc

në Shqipëri. Për më tepër, disa aktivitete të zbatuara të ndërlidhura janë të shkëputura, të copëtuara

me boshllëqe të mëdha për të kuptuar aspektet shumëdimensionale të sigurisë rrugore.

Kërkimi për sigurinë rrugore duhet të bëhet nga studiues ose profesionistë të trajnuar në kërkime që

zakonisht punojnë në institucione akademike ose në ministri dhe departamente. Shqipëria ka një

mungesë të burimeve njerëzore dhe studiues me interes të vazhdueshëm për sigurinë në rrugë.

Një mekanizëm institucional për sigurinë rrugore në përgjithësi dhe kërkimet në veçanti mungon në

Shqipëri. Kërkime mbi shkaqet themelore të problemit të sigurisë rrugore në vend ose kërkime që

synojnë të shpjegojnë zhvillimin e disa prirjeve ose efekteve të programeve, zakonisht nuk kryhen.

Burimet njerëzore në formën e fuqisë punëtore të trajnuar për të realizuar kërkime janë të kufizuara

në Shqipëri pasi nuk ka programe trajnimi brenda vendit. Institucionet që mund të kryejnë trajnime

ndërdisiplinore janë gjithashtu të kufizuara.

Aktivitetet kërkimore dhe projektet e zbatuara në Shqipëri mbeten në institucionet e përfshira.

Meqenëse nuk ekzistojnë lidhje të qarta midis tyre, nuk ka vazhdimësi në punë dhe shkëmbim të

kufizuar midis disiplinave.

Vetë siguria rrugore nuk ka fonde të dedikuara në Shqipëri dhe për rrjedhojë, nuk ka burime për

aktivitete kërkimore në fushën e sigurisë rrugore.

Koordinimi midis sektorëve është thelbësor për kërkime mbi sigurinë rrugore për shkëmbimin e

informacionit. Në mungesë të një agjencie drejtuese operuese, secili sektor ka axhendën e tij

minimale të pavarur.

Si përfundim, aftësia e politikëbërësve dhe drejtuesve të programeve për vendime të bazuara në prova ka

ende hapësirë për përmirësime bazuar në R&D.


D‐1.5 Shtojca 3


8. Prioritete e sugjeruara për R&D në Shqipëri

Barra e aksidenteve rrugore dhe viktimave në Shqipëri çon në nevojën e zhvillimit të politikave dhe

programeve të forta, të cilat duhet të jenë të bazuara në prova, specifike për kulturën dhe me kosto efektive.

Inputet e forta të kërkimit kërkohen për të mbështetur drejtuesit kombëtarë, hartuesit e politikave dhe

menaxherët e programeve për të zhvilluar politika, programe dhe ndërhyrje të bazuara në prova dhe të

drejtuara nga të dhënat. Aktiviteti kërkimor mund të sigurojë një kuadër kundrejt së cilit mund të merren

vendime koherente nga të gjithë sektorët e përfshirë në sigurinë rrugore dhe gjithashtu organet koordinuese

kombëtare.

Të gjitha dimensionet që lidhen me R&D dhe transferimin e njohurive në Shqipëri duhet të përmirësohen.

Aspektet e mëposhtme identifikohen si fushat kryesore për përmirësim:

Tabela 3 – Fushat kryesore për përmirësim të R&D dhe njohuri për transferimin në Shqipëri

Fushat Fushat prioritare kryesore të përmirësimit


Identifikimi dhe krijimi i një instituti të dedikuar për kërkimin e sigurisë rrugore në Shqipëri, siç është Instituti i Transportit.

Vendosja e marrëveshjeve të bashkëpunimit me organizata të njohura ndërkombëtare për hulumtimin e sigurisë rrugore, të tilla si SWOV (Hollanda), Vias (Belgjikë), IFFSTAR (Francë), TRL (MB), NTUA (Greqi), VTI National Road and Transport Research Institute, etj.

Krijimi i një strategjie kombëtare të kërkimit dhe programi vjetor të sigurisë rrugore

Përcaktimi dhe krijimi i një programi kombëtar për kërkime në fushën e sigurisë rrugore që përfshin të gjitha aspektet e sigurisë rrugore: menaxhimin (strategjinë, politikën, të dhënat e aksidenteve, monitorimin dhe vlerësimin e veprimeve), infrastrukturën (kontrollet dhe inspektimet, vlerësimin e rrjetit), automjetin (kontrollin teknik), përdoruesit (perceptimet dhe qëndrimet mbi sigurinë rrugore: shpejtësia, droga, sjellja e përdoruesve, drejtuesit e rinj, biçikletat, automjetet e rënda, siguria e transportit shkollor, lodhja), reagimi pas aksidentit (organizimi dhe menaxhimi i sistemit të urgjencës).

Sigurimi i burimeve të financimit të qëndrueshëm për kërkime mbi sigurinë rrugore

Identifikimi i burimeve të financimit dhe caktimi i buxheteve specifike vjetore për aktivitetet e kërkimit të sigurisë rrugore.

Vendosja e taksave tek primet e sigurimit të automjeteve në mbështetje të sigurisë rrugore në përgjithësi dhe veçanërisht për R&D.

Trajnim dhe shkëmbim profesional

Organizimi i aktiviteteve të shpërndarjes së rregullt përmes trajnimeve të specializuara, seminareve dhe konferencave që përfshijnë të gjitha aspektet e sigurisë rrugore:

Trajnimi i trainerëve në të gjitha aspektet e sigurisë rrugore.

Krijimi i një forumi të vazhdueshëm për transferimin e ideve dhe rezultateve.

Hartimi i udhëzimeve të praktikës së mirë

Përgatitja e udhëzimeve dhe përshtatja e atyre ekzistuese sipas kushteve shqiptare: projektimi i rrugës, auditimet dhe inspektimet e sigurisë rrugore, kontrolli teknik i automjeteve.

Hartimi i projekteve demonstruese

Zbatimi i projekteve demonstruese në zonat me rrezik të lartë, siç janë pikat e zeza, trajtimi i kthesave rurale, vendbanimeve rurale dhe vendkalimeve të këmbësorëve.

shërbim konsulence për asistencë teknike për sigurinë rrugore

Documents