ÖZE

L İS

TİH

DA

M B

ÜR

OLA

RI

GEÇ

İCİ İ

Ş SÖ

ZLEŞ

MES

İÇ

OC

UK

BA

KIM

I

ENG

ELLİ

BA

KIM

I

ESN

EK -

KIS

Mİ -

KEY

Fİ Ç

ALI

ŞMA

SEN

DİK

ASI

Z - G

ÜVE

NC

ESİZ

ÇA

LIŞM

A

KR

EŞ S

OR

UN

UEV

İŞLE

Rİ

Basın-İş • Belediye-İş • Deri-İş • Hava-İş • Kristal-İşPetrol-İş • Tek Gıda-İş • Tez-Koop-İş • Tümtis • TGS

Send

ikal

Güç

Birliği PlatformuKADIN

KOORDİNASYONU Sendikal Güç Birliği Platformu

KADIN KOORDİNASYONU

Kadın İstihdamı Yasa Tasarısı:

Kadınlara Yeni Haklar Değil

Yoksulluk Vaat Ediyor!EV

DEN

- U

ZAK

TAN

ÇA

LIŞM

AYA

ŞLI B

AK

IMI

Petrol-İş Kadın Dergisi’nin Ekidir - Kasım 2013Baskı: Gün Matbaacılık Reklam Film Basım Yayın Tic. Ltd. Şti.

Tasarım ve Uygulama: Selgin Zırhlı Kaplan

www.sendikalgucbirligi.org

Send

ikal

G

üç Birliği Platform

uKADINKOORDİNA

SYONU

Sendikal Güç Birliği PlatformuKADIN KOORDİNASYONU

3

Gazeteler yalan söylüyorsa...

Artık, neredeyse tümü yandaş olan medyada “çalışan kadınlara müjde”, “ yeni haklar geliyor” şeklinde ilan edilen Kadın İstihdamı Yasa Tasa-rısı ya da Doğum Teşvik Paketi diye adlandırılan paketin ayrıntıları, sızma haberler yoluyla belir-ginleştikçe, meselenin kadınların doğum izninin uzatılması, onlara yeni haklar verilmesi olmadığı da anlaşılmaya başlandı.

Kadın İstihdamı Yasa Tasarısı: Kadınlara Yeni Haklar Değil Yoksulluk Vaat Ediyor!

3

4

AKP Hükümeti her zaman yaptığını yapıyor, kadın emekçiler için hazırladığı yoksullaşma, güvencesizleşme paketini, allayıp pullayıp önü-müze getirerek “alın bakın, sizlere neler neler sunuyoruz” diyor. Bu bir hak paketi değildir, 16 haftadan 18 haftaya çıkarılması düşünülen an-nelik izninin ardına sığınıp, ücretli kadın emeğini, düzenli, güvenceli, sendikalı işlerden, kısmi za-manlı düşük ücretli, esnek işlere sürme operas-yonudur.

Bu aynı zamanda hükümetin tüm çalışanla-ra yönelik kıdem tazminatını fona devrederek ortadan kaldırma “çalışmaları” ile de uygunluk teşkil ediyor. Getirmeyi planladıkları, “Bireysel Fonlu Kıdem Tazminatı Sistemi” ile yıllarca alın-teri döken işçinin kıdem tazminatını üçte ikiye indirip, 15 yıl sigortalı çalışmadan, tazminatın ilk yarısını vermemeyi ve kıdem üzerindeki devlet

4

55

güvencesini de ortadan kaldırmayı gündemine alan hükümet, kadınlara da “Zaten sizin asıl ye-riniz kamusal alan değil ev içleri, kısmi zamanlı, evden, çağrıya bağlı çalışma neyinize yetmiyor. Alın asgari ücretin yarısını evinizde oturun, ora-daki asli göreviniz olan ev ve bakım işlerini yü-rütün” diyor.

Hem işyerlerinde hem de evde çalışan kadınlar! Her gün gazetelerden, televizyonlardan üzeri-mize boca edilen yalanlara kanmayalım! Hükü-metin kadın istihdamı paketi, kıdem tazminatını ortadan kaldırmaya yönelik büyük paketin bir parçasıdır ve TİSK, TÜSİAD, TOBB gibi işveren kuruluşlarının kadın istihdamını artırmak için önerdikleri, esnek çalışma ve kısmi zamanlı ça-lışma politikasının hayata geçirilmesidir.

66

Sizma pakette neler deniyor

.

Türkiye’de çalışan kadınların yüzde 36’sı kamuda çalışıyor. Doğum yapan kadınla-rın özel durumundan yararlanarak, kamuda kısmi zamanlı, güvence-siz, uzaktan çalışmayı yaygınlaş-tırmak, bunu da kadınlara yaptır-mak istiyorlar... Böylece kadınlar üç kuruşa çalışıp emeklilik, terfi gibi haklarından mahrum kalırken, onlar da uluslararası toplantılarda, “bakın kadın istihdamını nasıl arttırdık” di-yecekler.

Kamuda 4 Saatlik

Çalışma Hakkı

Paket, kamuda çalışan kadınlara her bir doğum

için beş buçuk yıl 4 saat kısmi zamanlı çalışma

öngörüyor. Yasalaştığında kamuda yarı zamanlı

çalışma yaygınlaşacak. Talebe göre, isteyen 4

saatlik işte çalışabilecek. İş Yasası uzaktan ça-

lışmaya olanak verecek şekilde düzenlenecek.

Gerçek Durum

Sizma paket

7

Doğum izni için önce 24 hafta denilmişti, işverenlerin tepkileri göğüslenemeyince bu izin hemen 18 haftaya indirildi. 18 haf-talık doğum izni, Avrupa Birliği ortalaması-dır. Orada bu izinler aktif izinlerdir. Yani izin boyunca, kadın ve çocuğa nakdi yardım da içinde olmak üzere her türlü sağlık yardımı yapılır. Doğum izni sonrası işe dönen ka-dın öğleye kadar yarı zamanlı çalışacak, öğleden sonraki ücretini de devlet ödeye-cek; bu durum çocuk iki yaşına gelene ka-dar sürecek deniliyordu. Son sızan ha-berlere göre, iki yıllık denilen bu süre; ilk çocuk için 2 aya, ikinci çocuk için 4 aya, üçüncü çocuk için de altı aya indirildi. Yani ilk çocuğunu do-ğuran kadın çalışan,

7

Doğum izni 16 haftadan 18’e çıkarılı-

yor. Bebeği olan kadına yarı zamanlı ça-

lışma izni geliyor. Kısmi çalışsa da tam

maaş alacak. İlk çocuk için 2 ay, ikinci

çocuk için 4 ay, üçüncü çocuk için 6 ay-

lık ücreti devlet ödeyecek.

Anneye Maaş Müjdesi

Gerçek Durum

Sizma paket

88

yasal doğum iznini kullandıktan sonra iş-başı yaptığında sabahtan öğlene kadar yoğunlaştırılmış işini yapacak, öğleden sonra başka bir kadın gelip onun yarım bı-raktığı işi tamamlayacak...

Kimin parasını kime ödüyorsunuz?Doğum yapan kadın ama iki ücretini tam olarak alacak. Ücretin öğleden sonraki bö-lümünü devlet ödeyecek diyorlar ya, o da yalan. Bu para işsizlik sigortası fonundan ödenecek. Hükümetin emekçilere kar-şı yürüttüğü operasyonun büyük bölümü olan kıdem tazminatını ortadan kaldırma paketinin ayrıntılarına dikkatle baktığı-mızda tazminat fona devredilirken -ya da kaldırılırken- işverenlerin işsizlik sigortası fonuna ödeyecekleri payın da düşürüldü-ğünü görüyoruz. Eskiden işçilerden yüzde 1, devletten yüzde 1, işverenlerden de yüz-de 2 alınıyordu ya... Şimdi bu yüzde 2’lik oran düşürülecek... Bu da işsizlik sigortası fonuna, işçilerin yaptığı katkının yüksele-

9

ceği anlamına geliyor. Şimdi bu, devlet fi-nansmanı mı oluyor? Kimin parasını kime ödüyorsunuz siz?

Doğum nedeniyle kısmi zamanlı çalışan kadının yerine işveren öğleden sonrası için istihdam büroları aracılığıyla başka bir işçi (muhtemelen kadın) kiralayacak, bu durum kadın çalışanlar arasındaki re-kabeti körükleyeceği gibi onların kariyer yapma, yükselme olanaklarını da elinden alacak.

‘Doğum iznini uzattık, iki aylık da kısmi zamanlı çalışma var’ diye kadınların şim-diye kadar kullandıkları emzirme iznini de kaldırmayı planlıyorlarmış, bu durum sadece uluslararası sözleşmelerle de güvence altına alınan annelik haklarının değil, çocukların sağlıklı ve güvenli bes-lenme haklarının da ihlâlidir.

1010

Kreşlere Teşvik

Organize sanayi bölgeleri başta olmak

üzere kreş teşvikleri geliyor. Kamu kuru-

luşlarına da kreş zorunluluğu getiriliyor.

Gerçek Durum

Özel sektörde yine kreş açma zorunluluğu yok. Teşvik diyorlar, şimdiye kadar dedik-leri gibi. Zaten daha 16 Ağustos 2013’te, 6331 sayılı yasaya bağlı olarak çıkardık-ları “Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştı-rılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik”te kreş meselesini çoktan hallettiler(!) Son yö-netmelik aynen eskisi gibi, 100-150 kadın işçi çalıştıran işyerlerinde emzirme odası, ancak 150’den fazla kadın işçi çalıştıran işyerleri için kreş açma zorunluluğu var. Şimdiye kadar da böyleydi ve özel sektör-de kreş falan kalmadı. Neden? Çünkü kreş var mı yok mu diye denetleyecek herhangi bir mekanizma bulunmuyor. Çalıştığımız fabrikalarda, büyük küresel şirketlerde kreş olmadığını, kadın işçi sayılarının hep 150’lerin altında tutulduğunu biliyoruz, bugün 300’ün üzerinde kadın çalışanı olan işyerlerinde bile kreş yok, üç kuruş kreş

Sizma paket

1111

yardımı yapıp, konuyu kapatıyorlar. Kreş var mı, yok mu diye denetim yapacak, ol-mayanlara ceza verecek bir sosyal devlet mi var Türkiye’de? Elbette yok.

Kamuya gelince, hükümetin 2012’de ha-zırladığı 2013 bütçe tasarısında yeni ta-sarruf tedbirleri çerçevesinde kamu hiz-met ödenekleri zaten sınırlandırılmıştı. 01.01.2013 tarihinde Maliye Bakanlığı’nın yayınladığı “Kamu Sosyal Tesislerine İliş-kin Tebliğ” ile kreşlere kamu bütçesinden harcama yapılması yasaklandı, bu tebli-ğe dayanarak birçok kamu kurumunda-ki kreş kapatıldı. Kreş açma konusunda samimi olsalar, kreşlere kamu desteğini yasaklamazlardı. Bu yılki bütçeye baka-lım; ne kadarı kreşlere, çocuk bakım evle-rine ayrılmış... Öyle, kuru kuru “açacağız, zorunluluk getirdik” laflarıyla olmaz bu işler...

1212

Kadınların çocuk doğurmalarını teşvik

etmek amacıyla, her doğan çocuk için

nakdi doğum yardımı yapılacak...

Doğum Yapan Kadınlara

Nakdi Yardım Geliyor

Gerçek Durum

Geçtiğimiz günlerde yandaş basında da yer aldığı gibi, çocuk teşvik paketinde, yüksek maliyet sebebiyle nakit teşvikten vazgeçildi. Üç çocuklu asgari ücretlinin gelir vergi yükü-nün sıfıra indirilmesi planlanıyormuş.

Burada, 01 Ocak 2008 tarihinden bu yana uygulanmakta olan Asgari Geçim İndirimi‘ni (AGİ) hatırlamakta yarar var. Buna göre üç çocuklu asgari ücretlinin 130 TL olan ge-lir vergisi yükümlülüğünün 117 TL - 102 TL arasındaki miktarı zaten ücrete ekleniyordu. 130’dan asgari geçim indirimi sonucunda ücrete eklenen rakamı çıkardığımızda, çalı-şanın durumuna göre 12 TL ile 27 TL gibi bir rakam çıkar ortaya. İşte size üç çocuklu as-gari ücretlinin gelir vergisi 0’a indirildiğinde elde edeceği kazanç. En az 12 TL, en çok 27 TL. AKP hükümetinin ço-cuk teşvik paketinin özü bu. İster üç çocuk doğurun ister Avrupa’ya tatile gidin.

Sizma paket

1313

Doğum İzninden Dönen

Kadının İşe Alınması

Zorunluluğu Getirilecek

Gerçek Durum

Kadınlara sürekli üç çocuk doğurmayı tavsi-ye eden AKP, 10 yıllık iktidarı boyunca Ulus-lararası Çalışma Örgütü’nün Annelik Koru-ması Sözleşmesi’ni (İLO C183) imzalamadı. Ne diyor, İLO C183? “Bu sözleşme her kadına uygulanır; bunun içine atipik bağımlı iş biçim-leri de dahildir. Bir kadın annelik izni sonrasın-da aynı pozisyona veya aynı ücreti aldığı bir işe geri dönecektir.”

İLO’nun standartları, asgari standartlardır. Demek ki hükümet, doğum izni sonrası işe geri dönüşte ve atipik işlerde çalışan kadın-lar için daha düşük standart getirecek ki, bu sözleşme imzalanmamış.

‘Zorunluluk getireceğiz’ diyorlar ama kamu adına özel sektörü bu konuda denetleyecek bir mekanizma yine yok.

Fazla izin aldın diye, patron çok rahatlıkla işten çıkarabilir. Güvencesiz çalışmanın çok yaygın olduğu hazır giyim sanayiinde, hami-lelik sonrası kadın işçilerin işe geri alınma-ması neredeyse kural haline gelmiş. Bunu, biz çalışan kadınlar, çok iyi biliyoruz.

Sizma paket

14

Özel istihdam büroları doğum iznine

giden kadın çalışanın yerine eleman

bulabilecek. Geçici işçinin sigortası ve

ücreti istihdam büroları tarafından öde-

necek...

Özel İstihdam Büroları

Gerçek Durum

Özel istihdam büroları, işçi kiralama şir-ketleridir. Tüm işçi ve emekçilere daha fazla kölelik koşullarını dayatacak olan bu sistem, işgücü piyasalarının en kırılgan, en korunaksız emek biçimi olan kadın eme-ği üzerinden yaygınlaştırılmak isteniyor. Bu bir hak değil, kadınlara kısmi zamanlı çalışmayı dayatma biçimidir. Bunu bizler değil, patronlar istiyor. Bu çalışma bizim değil, patronların yararınadır.

Nitekim, TİSK’in özel istihdam büroları ve geçici iş ilişkisine dair geçtiğimiz Ocak ayı içinde düzenlediği ve hükümet yetkilileri-nin baş konuşmacı olduğu seminerde, özel istihdam bürolarının, kadınlar, özellikle ev işçisi kadınlar, yaşlılar ve sakatların çalış-tırılmasında ve iş ilişkisinin askıya alındı-ğı dönemler için (mesela hak grevi halleri)

Sizma paket

15

olmazsa olmaz kurumlar olduğuna vurgu yapılıyordu.

Bu tespit başta kadın emeği olmak üze-re, işverenler tarafından “sorunlu emek biçimleri” olarak tanımlanan gerçekte en korumasız ve ucuz olan emek biçimlerinin güvenceli, nispeten daha yüksek ücretli işlerden dışlanması anlamına geliyor. Po-lonya gibi özel istihdam bürolarının yoğun olduğu bir ülkede, bu bürolara bağlı kısmi zamanlı temizlik ve bakım işleri yapan pek çok kadın, birkaç işi birden yapmasına rağmen yine de geçinemiyor. Kadınlar için kısmi zamanlı çalışmayı özel istihdam bü-rolarına bağlayan bu yasa, bizlere kölelik koşullarında çalışmayı vaadediyor; başka bir şey değil.

1616

Sendikal Güç Birliği PlatformuKadın Koordinasyonuolarak diyoruz ki:

Kadınlara kısmi zamanlı çalışma hakkı diye bir hak yoktur. Bu paketle bize gü-vencesiz, kısmi zamanlı, çağrıya bağlı işler dayatılıyor. Üç işte birden çalışıp,

aç kalmak istemiyoruz. Düzenli, güvenceli, sen-dikalı işler ve insana yaraşır bir ücret ve emeklilik hakkı istiyoruz.

Kısmi zamanlı çalışma, emek piyasala-rında kadınları daha da güçsüzleştirip, kadın-erkek arasındaki ayrımcılığı kö-rükleyecektir. Biz kadın-erkek eşitliği-

ne ket vurup, eşitsizlikleri derinleştiren çözümlere şiddetle karşıyız.

Kısmi zamanlı, çağrıya ve geçici iş sözleşmelerine bağlı işler, sendikalaş-manın önünde de büyük engel teşkil ediyor... Dolayısıyla en temel hakları-

mızdan biri olan örgütlenme hakkını elimizden ala-cak olan bu tür çalışma biçimlerine karşıyız.

Biz, çocuk bakımını sadece kadınların sırtına yükleyen bir çözüme karşıyız. İşyeri kreşleri kadın sayısı üzerinden değil kadın-erkek sayıları üzerinden hesaplanmalıdır.

Send

ikal

Güç

Birliği PlatformuKADIN

KOORDİNASYONU

Send

ikal

Güç

Birliği PlatformuKADIN

KOORDİNASYONU

Send

ikal

Güç

Birliği PlatformuKADIN

KOORDİNASYONU

Send

ikal

Güç

Birliği PlatformuKADIN

KOORDİNASYONU

Send

ikal

Güç

Birl

iği P

latfo

rmu

Kadı

n Ko

ordi

nasy

onu

1717

Biz, çocuk bakımının kamunun göre-vi olduğunu düşünüyoruz. Bu bakım, insan haklarının bir parçası olan top-lumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanma-

sı açısından çok önemlidir. Ücretli ya da ücretsiz çalışan kadınlar ile erkekler arasındaki geleneksel rol dağılımını değiştirmek, kadınların işgücü piya-salarına girişini kolaylaştırmak için, bakım bir hak olarak sunulmalıdır.

Bakım emeği sadece çocukları değil, yaşlı, hasta ve engellileri de kapsıyor. Bakım emeğini evde kotarılacak bir iş olmaktan çıkarıp, bakıma muhtaç olan

kişinin ihtiyacına göre kamunun karşılayacağı bir hizmet haline getirmek gerekiyor. Bu şekilde; çocuk, yaşlı, hasta ve engelliler de sosyalleşme imkânına sahip olacaklardır.

Doğum izni sonrası çocuk üç yaşına gelinceye kadar anne ve babanın ortak kullanacağı ebeveyn izni istiyoruz. Ka-dın erkek eşitliğinin temini bakımından,

erkekler için ebeveyn izni başkasına devredilemez bir izin olmalı, bunu mutlaka baba kullanmalıdır.

Kısmi zamanlı çalışma, prim esasına dayalı bir emeklilik siste-minin olduğu Türkiye’de,

kadınların büyük bir bölü-münün en temel anayasal haklarından olan, sağlık ve

Send

ikal

Güç

Birliği PlatformuKADIN

KOORDİNASYONU

Send

ikal

Güç

Birliği PlatformuKADIN

KOORDİNASYONU

Send

ikal

Güç

Birliği PlatformuKADIN

KOORDİNASYONU

Send

ikal

Güç

Birliği PlatformuKADIN

KOORDİNASYONU

KADINL

ARA

DÜ

ZENLİ-SÜREKLİ-GÜVENCELİ İŞ!

Sendikal Güç Birliği Platformu Kadın Koordinasyonu

1818

emeklilik hakkından yararlanmaması anlamına ge-liyor. Kısmi zamanlı çalışma ile prim gün sayısını nasıl dolduracağız? Biz yaşlılığımızda kimsenin eline bakmak istemiyor, kendi emeklilik aylığımızı, sağlık haklarımızı kullanmak istiyoruz.

Eşdeğer işe eşit ücret istiyoruz!

AKP, kadın istihdamını artırmak, anne-leri korumak istediğini söylüyor... Ama Türkiye yıllardır İLO C183’ü imzalamış değil. Çalışma yaşamında anneliğin ko-

runması için, kadınların erkeklerle eşit koşullarda eşit fırsatlara sahip olarak çalışabilmeleri için İLO C183’ün (Annelik Koruması Sözleşmesi) imzalan-ması ve uygulanmasının denetlenmesi şarttır.

İşin özü, AKP iktidarı; işçi sendikalarının kadın yapılarını, çalışan kadınları, bağımsız kadın ku-ruluşlarını, kadın hareketini dinlemeden, serma-yenin talepleri doğrultusunda bir kadın paketi hazırladı ve bunu medya aracılığıyla uzun ça-lışma saatleri, düşük ücret, gayri insani çalışma koşulları ve ev işleri arasında yaşamından be-zen kadın emekçilere tek seçenekleriymiş gibi sunuyor.

Biz, Sendikal Güç Birliği Platformu Kadın Koordi-nasyonu olarak, “müjde” diye sunduğunuz, ama bizlere daha çok işsizlik, daha fazla yoksulluk-tan başka bir şey vaat etmeyen paketinizi iade ediyoruz.

Send

ikal

Güç

Birliği PlatformuKADIN

KOORDİNASYONU

Send

ikal

Güç

Birl

iği P

latfo

rmu

Kadı

n Ko

ordi

nasy

onu

19

İLO C183 Annelik Koruması Sözleşmesi'nden Bazı Maddeler:

Bu sözleşme çalışan her kadına uygulanır; bunun içine a-tipik bağımlı iş biçimleri de dahildir.

Doğum izni kullanan kadınlara nakit ödeme yapılacaktır.

Nakit ödemeler kadının daha önceki kazancının üçte ikisinden az olmayacaktır... (Türkiye'deki gibi 50-70 TL değil)

Bir kadın annelik izni sonrasında aynı pozisyona veya aynı ücreti aldığı bir işe geri dönecektir...

Fransız DeğilThatcher İngilteresi ModeliPaketi sızdırmaya başladıklarından beri hükümet çevreleri, bunun ‘ev ve çalışma yaşamını uyumlulaştırma’ modellerinden -ki bu modeller de artık sendikalar tarafından tartışılmaya baş-landı- Fransız modelini örnek aldığını iddia ettiler. Bu, tümüyle yalan.Fransız modeli, 0-3 yaş arası çocukların kolayca erişebildiği kamu kreşlerinin, haftada 35 saatlik işgünü üzerinden uygula-maya konulduğu bir modeldir. Bu modelde annelik izninin ar-dından 36 ay ebeveyn izni vardır. Bizde haftalık çalışma süresi 45 saatin bile çok daha üzerinde. Ebeveyn izni de yok. Ücret-siz, her saatte erişilebilir kamu kreşleri de bulunmuyor. Hatta kamu kreşleri kapatılıyor. Bizde, kadınlar çocukları ya annesine bırakıyor ya başka kadınlara üç beş kuruş para verip baktırıyor ya da işten ayrılıp çocuk bakıyor. Şimdi tüm bu kısmi zamanlı çalışmayı, bu yapı üzerine oturtmak istiyorlar. Bizdeki model olsa olsa Thatcher İngilteresi modeli oluyor.

Send

ikal

G

üç Birliği Platform

uKADINKOORDİNA

SYONU

Kısmi zamanlı, evden, çağrıya

bağlı değil güvenceli,

sendikalı iş!Kadın, erkek sayısına

bakılmaksızın her işyerine bir kreş!

KISMİ ZAMANLI ÇALIŞMA İŞYERİNDE

AYRIMCILIĞI KÖRÜKLER!

İLO C183 ANNELİK KORUMASI

SÖZLEŞMESİ’niİMZALAYIN!

EŞDEĞERDE İŞE EŞİT ÜCRET!

Hükümet bugünümüzü değil

geleceğimizi de çalıyor. Sokağa çık,

reddet, diren!