seyyid hüseyin nasr

7/24/2019 Seyyid Hseyin Nasr

1/7

brahim Kaln**

Modern Dnyada Geleneksel slmn zini

Sren Bir Hakm: Seyyid Hseyin Nasr*The wise (hakm) is he who pursues Traditional Islam inthe Modern World:Seyyed Hossein Nasr

Seyyd Hseyn Nasr, 1933 ylnda ahranda dodu. lk renmn randatamamladktan sonra Massachusetts Insttute of echnology (MI)dematematk ve fzk okudu. Daha sonra 1958 ylnda Harvard nverstesndeslam kozmolojs ve blm alannda yapt almayla doktorasn tamam-lad. 1958 le 1978 yllar arasnda br dnem dekanln da yapm olduuahran nverstes Edebyat Fakltesnde blm tarh ve blm felsefesdersler verd; ayrca Aryamehr nverstes rektr olarak grev yapt.

1962 ve 1965 yllarnda Harvard nverstesnde msafr profesr, 1964-65yllarnda da Beyrut Amerkan nverstes slam almalar blmnde,Aa Han krssnde profesr olarak bulundu. ran Felsefe Akademsnnkurucusu ve lk bakandr. 1979 ylnda Amerka Brlek Devletlerne geden Nasr, brok nverstede hocalk yaptktan sonra 1984 ylnda hlengrev yapt George Washngton nverstesnde slam Aratrmalar pro-fesr olarak greve balad.

Nasr lm karyer boyunca dn-blm lkler, blm felsefes ve slam bl-m zerne neml almalara mza att. Ednburgh nverstesnde 1981

Levent fiahin, Kemal Yldrm /letmelerde Ahlak Uygulamalar in Genel ereve

135

* Center for Islam and Science, Resources on Islam and Scienceta (www.cis-ca.org, posted in March2001) yaynlam makalenin evirisi olup yazar tarafndan gzden geirilmitir.

** Dr., Doktorasn George Washngton nverstesnde Beer Blmler ve Mukayesel Felsefe alanndayapt. Akademk lg alanlar arasnda epstemoloj, blm felsefes, dn-blm lkler, slam felsefes,slam-Bat lkler, dnler aras lkler, modern Orta Dou ve rk modernlemes bulunmaktadr.rke yaymlanan slam ve Bat(SAM Yaynlar, 2007) adl almas 2008 Yazarlar Brl Fkr d-ln almtr. Knowledge n Later Islamc Phlosophy: Mulla Sadra on Exstence, Intellect and Intuton adleser Oxford nverstes tarafndan yaymlanmaktadr.

letm:SEA Syaset, Ekonom ve oplum Aratrmalar Vakf, Ret Galp Cd. Hereke Sk. No:10, Gaz-osmanpaa, ankaya, Ankara. [email protected] (+90 312) 405 5161.

Ahlak Dergisi Turkish Journal of Business Ethics, MaysMay 2009, CiltVolume 2, SayIssue 3, s.pp. 135-142, GAD


2/7

ylnda verd Gfford semnerler ayn yl Knowledge and the Sacredsmylektap olarak basld. 1999 ylnda empleton Relgon and Scence Coursed-

ln alan lk Mslman blm adam oldu. Nasrn br takm almalarneren ve blm anlayn konu ednen br edsyon Yaayan Flozoar SersKtaplnda [Te Lbrary of Lvng Phlosophers Seres] yaynland.

Nasr genelde dn ve blm, zelde se slam ve blm arasndak lk zer-ne br dz ktap ve makaleler yazd. 1964 ylnda An Introducton to IslamcCosmologcal Doctrnes smyle yaynlad doktora tez slam kozmolojsalannda yazlm lk eserdr. Bu esernn gr blmnde Nasr, slam bl-mnn neml fgrn ve onlarn tabatn ncelenmesne dar yaklam-larn tartr. 1968 ylnda yaynlanan Scence and Cvlzaton n Islamsml

eser slam Blm kavramn gndeme tamtr. slamn dnya grersnde blmn anlamn tartan Nasr, tp, astronom, matematk, cebr,kmya, fzk, corafya ve tabat blgs gb alanlarda slam blm gelenennbaarlarn analz etmtr. Bu eser brncl kaynaklara dayanmaktadr veslam medenyetnde blmn konumuna dar yazlm en y muhtasar eserolma vasfn korumaktadr.

Nasrn slam blm sahasndak br der entelektel almas ne yazk ktamamlanmamtr. Wllam Chttck le clt olarak derled An Annotated

Bblography of Islamc Scence [Aklamal slam Blm Bblyografyas],slam blm tarh zerne Bat dllernde yazlm eserlern gen br tahl-ln sunar. lk cld 1975, ncs se 1991de baslmtr.

1976 ylnda baslan Islamc Scence: An Illustrated Study Nasrn slamblm alanndak en neml almasdr. Bu alma slam blmn, onunfelsef nermelern, tarhn ve gelmn grsel malzemeler, resmler vedyagramlar kullanarak ortaya koyan lk alma olmutur. Nasr bunlarnyannda slam ve blm arasndak lky 1981 ylnda yaynlanan IslamcLfe and Tought, 1993 ylnda yaynlanan Te Young Muslms Gude to the

Modern Worldve 1994 ylnda yaynlanan Te Islamc Intellectual Hstory nPersasml almalarnda da tartmtr.

Nasr ayrca dn, blm ve evre krz arasndak lk konusunda nde gelenfgrlerden brsdr. Te Encounter of Man and Nature: Te Sprtual Crss of

Modern Man1968de yaynlandnda evre krznn tahrpkr sonularntahmn eden lk almalardan br olmutu. Bu alma modern blm veteknoloj tarafndan gasp edlmes ve ele gerlmes gereken etksz brunsur olarak kavranan modern tabat kavramnn felsef br eletrsdr.

Ayrca bu almasnda Nasr modern blm ve onun sekler sonularnn

ortaya koyduu sorunlarla yzlemtr. Bu balamda 1996 ylnda yayn-

Ahlak Dergisi

136


3/7

lad ve ncek almalar le srekllk arz eden Relgon and the Order ofNature almas br taraftan modern blmn ykseln aklarken der

taraftan da tabat konu ednen sekler ve ndrgemec felsefeler eletr-mektedr. Bu ktapta ayrca kutsal tabat nosyonunu ve hayat boyuncakurduu geleneksel kozmoloj anlayn tekrardan hya etmeye almtr.Gelenekselc okulun neml br sm olarak Nasr, blm le hem gelenekselhem de kutsal anlamlar balamnda lglenmtr. Bu balamda 1981 yln-da yaynlad Knowledge and the Sacredve 1993 ylnda yaynlad Te Needfor a Sacred Scencealmalarnda metafzn ats altnda fzk, entelek-tel ve nakl lmlern e geml ve brln vurgulayarak kutsal blm[scenta sacra] hya etmeye almtr.

Nasr karyer boyunca dn ve blm arasndak lknn btn temel unsur-lar le lglenmtr. Nasrn abalar k balk altnda deerlendrleblr:60lardan ber neredeyse tek bana ortaya koyduu slam blm kavramve modern bat blmnn eletrsdr. Nasr, slam blmn temelnde tevhdnanc olan slam dnya gr balamnda tab olaylarn sstematk olarakncelenmes eklnde tanmlamaktadr. Nasra gre tevhdn felsef, kelamve manev (tasavvuf) anlam katmanlar vardr. nsan ve tabat fenomennnbrl, anrnn yaratc eylem dedmz tek br kaynaktan yaylan her eygb a pror metafzk br nermedr. pk Hrstyan ve Hndu emsaller

gb slam tabat blm de tabatn nzamna, eyann lah kkenne areteden Allahn ayetler [ayatullah] olarak bakmaktadr. Bu gre gre tabatdzennn br mutlak sonunun olmas ona hem kutsallk hem de anlam kat-maktadr. Bu ereve ersnde tab dzen akl le (el-akl) kefedleblecekbr sel anlamll haz bmde aklanmaktadr. Mantksal akl (reason)yrtmenn analtk lev burada akln (ntellect) sentezleme gcyletamamlanmaktadr. Analtk akl (reason) tarafndan temel unsurlarnaayrlan ve analz edlen doal olgular, sezg ve sentez gcnden dolay dahayksek br epstemolojk konuma sahp olan akl (ntellect) tarafndan tutarl

br btne atfedlmektedr. Bylece Nasr blmsel almalarnda btnselbr evren ve btnsel br epstemoloj serglemektedr.

slam tabat blmnn amasal doas tabatta hyerark br dzen ngr-mektedr. Bunu aklamak n Nasr, lk ncl mutlak anr lkes le tecel-ls, yan yaratlmlar lem arasndak fark ortaya koymak olan gelenekselslam felsefesnn dln kullanmtr. Ontolojk br hyerar eren vahdet-ten kesret lemnn yaratlmas gb farkl varlk katmanlar da hyerarkbrmler olarak konulmutur. Bunlar ersnde kozmosa ayr br vurguyaplmaktadr. lah yaratlta her gerekln kend anlam ve yer oldu-undan dolay bunlar tek br unsura ndrgenemezler; yan bunlar eyann

brahim Kaln / Modern Dnyada Geleneksel slmn zini Sren Bir Hakm: Seyyid Hseyin Nasr

137


4/7

mutlak ve btncl yap unsurlardr. Nasra gre hyerark ve gayec evrenanlay, slam doa blmlernn ndrgemeclk ve materyalzm zemnnden

kurtulmasn salamaktadr.Benzer eklde neredeyse heps flozof olan Mslman blm adamlar fz-kalzm ve/veya blmclk (scentsm) yapmadan olduka gelm blmselaratrma ve deney yntemler geltrmlerdr. Nasra gre slam blmgelenenn en byk baars sadece Kbenn ynn bulmak gb pratkkatklar del, slamn metafzk prensplerne dayanan kapsayc br bakas geltrm olmasdr. Bu balamda slam blm salt Mslman olanla-rn geltrd ve lerlett br blm deldr. Blaks tabatn slam vahynndnya gr ersnde blmsel olarak ncelenmesdr.

Nasrn dn ve blmle lgl almalarnn der boyutunu modern blmeletrs oluturmaktadr. Nasr, Batl sekler blmn ve bu blm anlay-nn bat d dnya zerndek etklerne dar gr beyan eden en ak szleletrmenlerden brdr. Pek ok almasnda modern blmn kklernnortaa Hrstyanln ve modern baty ayran hududu belrleyen felsefvarsaymlarda bulunduunu gstermtr.

On alt ve on yednc yzyllarda yaanan blmsel devrm, Avrupa tarhndebr dnm noktas olarak ele alndnda Nasr, Hrstyan dncesnn

kademel olarak terk edlp yerne sekler evren dncesnn konduunusyler. Modern blmn yksel sadece blmsel lmlerde ve aralardar aan keern br sonucu deldr. Asl etken on altnc yzyldansonra Avrupada zuhur eden modern nsann dnya grnn radkalbmde demesdr. Nasr bu grn desteklemek n modern blmnne kan alt zell olduunu belrtr.

lk olarak sekler evren anlay br taraftan doal dzende kutsaln zlerngrmezken gelrken, der taraftan evrenn br gayes olduunu reddeder.Geleneksel medenyetlern hepsnn kabul ett evrenn br gayes olduu

anlay modern blm tarafndan reddedlmektedr.Modern blmn knc zell dnyaya bakn on sekz ve on dokuzuncuyzyl destlernn favor fgrler olan saat ve makne model zerndenmekanklemesdr. Modern blm ve felsefe her ey blmsel ve rasyonelyntemle aklama ddasnda olduundan evren br makne gb kurgula-mak stemlerdr. Bu yolla da modern fzk blmlern lme bmler veanalz metotlaryla evren analz edleblecektr.

nc zellk gere elde etmenn tek gvenlr yolunun rasyonalzm ve

deneyclk olduu ddasdr. Her ne kadar bu k ekol arasnda dern at-

Ahlak Dergisi

138


5/7

malar ve anlamazlklar varsa da sekler ve ndrgemec felsef analz her kekol tarafndan kullanlmaktadr.

Drdnc zellk se blen zne [res cogtans] le blnen nesne [res extensa]arasnda tam br ayrm ngren kartezyen dalzmden devralnan mras-tr. Bu ayrmn en ak sonularndan br nsann kend tab evresne,hatta nsan blgsne nesne olacak her eye manev ve epstemolojk olarakyabanclamasdr.

Modern blmn baskn alt zellnn bencs nsan her eyn lsolarak gren ve Nasrn Prometheyen nsan algs ded zellktr. Nasrbunun karsna yer le gk, dnya le ahret arasnda kpr olan nsan yanAllahn yeryzndek halfesn koymaktadr.

Modern sekler blmn son zell tabat br g kayna olarak smrmesve tahakkm altna almasdr k bu yaklam Endstr Devrmnn ve kapta-lzmn ykselmesnn ardndak temel tc gtr. Beraber dnldndebu alt kazyye modern sekler blmn felsef erevesn oluturmaktadr.Bu felsef ereve blmcle yol aarak br taraftan kutsal kozmos baknykarken der taraftan da nkleer savalar ve evre krz gb modern evresorunlarna neden olmutur.

Blm ve dn arasndak lk zerne u ana kadar sylenlenler Nasrnblmn uygulamalarna alanacak etk boyutun modern sekler blmn

btn gnahlarn temzleyece yaklamn ler sren modernst-prtenyaklam reddettn zaten ortaya koymaktadr. Etk ve dnn roln sade-ce uygulama alanna hapsetmek yerne Nasr, modern blmn felsef temel-lernn radkal br yap-bozumunu nermekte ve tekrardan evrenn dnolarak tasavvur edlmes grn hya etmeye almaktadr. Byk dnyadnlernn kadm retler zerne na edlm metafzk br ereve, dn veblm arasnda sahc, hakk br lk n olmazsa olmaz arttr.

S. H. Nasr Hakknda Ayrntl Bilgi in

Ibrahm Kaln, Te Sacred versus the Secular: Nasr on Scence, TePhlosophy of Seyyed Hossen Nasr (ed. by Lews Hahn), Te Lbrary ofLvng Phlosophers, (Chcago: Open Court Press, 2001), pp. 445-462

Ibrahm Kaln, Tree Vews of Scence n the Islamc World nde: God,Lfe and Cosmos: Chrstan-Muslm Perspectves(eds. ed Peters, MuzaffarIqbal and Syed Noumanul Haque), (Ashgate, 2002), pp. 43-75.

L. E. Hahn, R. E. Auxer, and L. W. Stone, Jr. (eds.), Te Phlosophy ofSeyyed Hossen Nasr. Chcago/LaSalle, Open Court, 2001.

Lef Stenberg, Te Islamzaton of Scence: Four Muslm Postons Developngan Islamc Modernty. Lund: Lund Studes n Hstory of Relgons, 1996.


139


6/7

Trkede Yaymlanan Eserleriyle S. H. Nasr

Islamc Phlosophy from Its Orgn to the Present: Phlosophy n the Land

of Prophecy, Newyork: State Unversty of New York Press, 2006 [slamFelsefes arh, stanbul: Alm Ktap, 2007].

[Ebed Hkmet Pende, ev. Harun an, stanbul: nsan yaynlar, 2007].Bu evr Nasrn otobyografsnn tercmesdr.

Te Heart of Islam: Endurng Values for Humanty, New York: HarperCollns,2002. [slamn Kalb, stanbul: Gelenek Yaynclk, 2002].

Ideals and Realtes of Islam, Chcago: Kaz Publcatons, 2000 [slam:

dealler ve Gerekler, ev. Ahmet zel, stanbul: z Yaynclk, 2009] Suf Essays, Chcago: Kaz Publcatons, 1999 [asavvuf Makaleler, ev.

Sadk Kl, stanbul:nsan Yaynlar, 2002].

Poems of the Way, Oakton: Foundaton for radtonal Studes, 1998 [Yolrler, ev. Nurullah Kolta, stanbul: nsan Yaynlar, 2003].

Relgon and the Order of Nature,Oxford: Oxford Unversty Press, 1996[abat Dzen ve Dn. ev. Latf Boyac, stanbul: nsan Yaynlar, 2002].

Syleler,stanbul: nsan Yaynlar, 1996. [Seyyd Hseyn Nasr le farklzamanlarda yaplm muhtelf sylelern br araya getrlmesyle olu-turulmutur.]

Makaleler I, ev. ahabettn Yaln, stanbul: nsan Yaynlar, 1995;Makaleler II, ev. ahabettn Yaln, stanbul: nsan Yaynlar, 1997[Makaleler Ive II Seyyd Hseyn Nasrn etl derg ve benzer organ-larda yaynlam olduu makalelern derlenmesyle oluturulmutur.]

In Quest of the Sacred Te Modern World n the Lght of radton, Oakton:

Foundaton for radtonal Studes, 1994 [Kutsaln Pende / GelenenInda Modern Dnya, ev. Sleyman Erol Gndz, stanbul: nsanYaynlar, 1995].

Te Need for a Sacred Scence,Albany: State Unversty of New York Press,1993 [Br Kutsal Blm htyac. ev. ehabeddn Yaln, stanbul: nsan

Yaynlar, 1995].

Te Young Muslms Gude to the Modern World,Chcago: Kaz Publcatons,1993 [Gen Mslmana Modern Dnya Rehber. ev. ahabeddn Yaln,

stanbul: z Yaynclk, 1995].

Ahlak Dergisi

140


7/7

Islamc Art and Sprtualty, Ipswch: Golgonooza, 1987 [slam Sanat ve

Manevyat, ev. Ahmet Demrhan, stanbul: nsan Yaynlar, 1992]. radtonal Islam n the Modern World, London: Kegan Paul Internatonal,

1987 [Modern Dnyada Geleneksel slam, ev. Hsamettn Arslan /Sava afak Barkn, stanbul: nsan Yaynlar, 1987].

Islamc Lfe and Tought, London: Allen and Unwn, 1981 [slamdaDnce ve Hayat,ev. Fath atllolu, stanbul: nsan Yaynlar, 1988].

Knowledge and the Sacred, New York: Crossroad, 1981 [Blg ve Kutsal.ev. Yusuf Yazar, stanbul: z Yaynclk, 1999].

Sadr al-Dn Shraz and hs ranscendent Teosophy: Background, Lfe andWork, Iran: Imperal Iranan Academy of Phlosophy, 1978 [Molla Sadrave lah Hkmet,ev. Mustafa Armaan, stanbul: nsan Yaynlar, 1990].

Islam and the Plght of Modern Man, Unted Kngdom: Longman Group,1976 [slam ve Modern nsann kmaz, ev. Al nal, stanbul; nsan

Yaynlar, 1984].

Islamc Scence: An Illustrated Study, London: World of Islam Festvalrust, 1976; & Chcago: Kaz Publcatons, 2007 [slam ve lm: slam

Medenyetnde Akl lmlern arh ve Esaslar, ev. lhan Kutluer, stanbul:nsan Yaynlar, 1989].

Phlosophy, Lterature and Fne Arts, London: Arnold Overseas, 1982[Felsefe, Edebyat ve Gzel Sanatlar, ev. Hayrye Yldz, stanbul: Akabe

Yaynlar, 1989].

Scence and Cvlzaton n Islam, Cambrdge: Harvard Unversty Press,1968 [slamda Blm ve Medenyet, ev. Nab Avc, Kasm urhan ve

Ahmet nal, stanbul: nsan Yaynlar, 1991].

Te Encounter of Man and Nature: Te Sprtual Crss of Modern Man,London: Allen and Unwn, 1968 [nsan ve abat. ev. Nab Avc, stanbul:

Yeryz Yaynlar, 1982].

An Introducton to Islamc Cosmologcal Doctrnes, Cambrdge: HarvardUnversty Press, 1964 [slam Kozmoloj retlerne Gr, ev. Nazfeman, stanbul: nsan Yaynlar, 1985].

Tree Muslm Sages: Avcenna-Suhraward-Ibn Arab, Cambrdge: HarvardUnversty Press, 1964 [ Mslman Blge, ev. Al nal, stanbul: nsan

Yaynlar, 2000].


141

seyyid hüseyin nasr

Documents