sevim burak'ın suskun mekânı

Sevim Burak'›n Suskun Mekân›: Kuzguncuk

B E D ‹ A K O Ç A K O ⁄ L USelçuk Üniversitesi

Girifl

‹nsano¤lu duygular›n›, düflüncelerini ve deneyimlerini anlatma ihtiyac› hisse-den bir varl›kt›r. Bu aç›dan bak›ld›¤›nda o, içine düfltü¤ü ya da içine düflen hal-leri var olufltan itibaren gerek yaz›yla, gerekse sözle anlatm›flt›r. Bu anlat› süreç-lerinin belki de en önemlisi yaz›d›r.Anlatabilmek vasf› ile hayvandan ayr›lan, hatta bir yoruma göre “öyküleyicihayvan” olarak nitelendirilen insan için anlat›n›n en önemli evresi, bunun yaz›-ya geçirilmesidir.“M›s›r papirüslerinden deflifre edildi¤i ve alt› bin y›l öncesine ait oldu¤u” (Boy-nukara, 2000: 131) belirtilen ilk yaz›l› metinlerin hikâyeler olmas› dikkat çeki-cidir. Bu ba¤lamda denilebilir ki öykü; insanla birlikte var olan, onunla geliflenancak ölmeyen, genelde dünya, özelde Türk edebiyat›nda fazlaca ilgi görmüfl,canl› bir edebî türdür.Edebiyat›m›zda, Cumhuriyet dönemine gelene kadar klasik bir tav›r sergileyenhikâye kavram›, modernizm ve postmodernizmin de etkisiyle giderek farkl› birkimlik kazanm›flt›r. Buna, hikâyenin zamanla öyküleflmesi de denebilir. Bu iti-barla hikâye yazarlar› da art›k “öykücü” diye an›l›r olmufllard›r. Türk edebiyat›nda farkl› bir durufl sergileyerek, hikâyeci ve öykücü kimli¤i ilekarfl›m›za ç›kan önemli isimlerden biri de hiç kuflkusuz Sevim Burak’t›r.Babas›, Osmanl› soyundan gelme bir gemi kaptan›1; annesi Yahudi as›ll›2 bir evhan›m› olan Zeliha Sevim Burak, 26 Haziran 1931 tarihinde ‹stanbul, Orta-köy’de dünyaya gelmifltir.

Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U V I

440

‹ l -

kokula 1938 y›l›nda babas›n›n görevi sebebiyle bulunduklar› Çanakkale’de bafl-layan Burak, e¤itimini Kuzguncuk’taki Süleyman fiefik Pafla Nakkafltepe 45. ‹l-kokulu’nda bitirir. Ortaokulu da Tünel’deki Alman Lisesi’nde tamamlayarak, ö¤-renimini sona erdirir. Bundan sonra çal›flma hayat›na at›lan Sevim Burak, 1950’de Olgunlaflma Ensti-tüsü’nde mankenli¤e bafllar. 50’li y›llar›n sonunda kendine ait bir modaevi veatölyeyi S›raselviler’de açar. Ancak 1960 ihtilali ile bozulan ekonomi, bu iflyeri-nin kapanmas›na sebep olur. (Hece-Öykü, 2004: 168-169; ‹zmirli, 1966: 57; Ka-raalio¤lu, 1982: 133; Koçako¤lu, 2006: 9-15; Necatigil, 1985: 84; Önertoy, 1984:288; Özk›r›ml›, 1982: 248; Tanzimattan Bugüne Edebiyatç›lar Ansiklopedisi,2001: 241; Tekin, 1995: 117)‹ki kez evlenen, ilk birlikteli¤inden Ali Karaca Borar ad›nda bir o¤lu, ikinci eflin-den ise Elfe Uluç isminde bir k›z› bulunan Burak, ifl hayat›n›n ard›ndan kendi-ni yazarl›¤a verir. 1970’li y›llarda henüz 10 yafl›ndayken geçirdi¤i kalp romatizmas› nükseden sa-natç›, biri Londra’da, di¤eri Paris’te olmak üzere iki katater ameliyat› geçirir. Ay-n› rahats›zl›ktan 1980 y›l›nda ‹stanbul Haseki Hastanesi’ne yat›r›l›r. Üç sene da-ha tedavi görür. Ancak bu süreç, olumlu sonuç vermez.

Kuzguncuk’tan kareler

S E V ‹ M B U R A K ' I N S U S K U N M E K Â N I : K U Z G U N C U K

441

O¤luna, “Sa¤l›¤›m için yaflamak bile yeter. Kör, kambur, topal olmaya raz›y›myeter ki ölmeyeyim.” (YKY, 2004: 99) demesine ra¤men, 30 Aral›k 1983’te, bit-mifl pek çok metnin yay›nland›¤›n› göremeden, ard›nda tamamlanmas›na çok azkalm›fl bir roman ve yaz›lacak daha çok say›da eser tasla¤› b›rakarak, ‹stanbul’dahayata veda etmifltir. 5 Ocak 1984 Perflembe günü, Kuzguncuk Camii’nde k›l›-nan cenaze namaz›ndan sonra Nakkafltepe Mezarl›¤›’nda topra¤a verilmifltir. Tiyatro, roman, an›-mektup gibi türlerde eserleri bulunan sanatç›, en çok öykü-cü kimli¤i ile ön plana ç›kar. 1950 y›l›nda çeflitli gazete ve dergilerde hikâyele-ri yer almaya bafllayan Sevim Burak’›n yay›mlanm›fl üç öykü kitab› bulunmak-tad›r. Bunlar: Yan›k Saraylar, Afrika Dans› ve Palyaço Ruflen’dir.Yazarl›k serüvenine öykü ile bafllayan Burak’›n tiyatro alan›nda da Sahibinin Se-si, Everest My Lord ve ‹flte Bafl ‹flte Gövde ‹flte Kanatlar olmak üzere üç eseri mev-cuttur.Burak’›n 1972 y›l›nda yazmaya bafllad›¤› (Güngörmüfl, 2003a: 16) ancak ölümüsebebiyle yar›m kalm›fl bir tane de roman çal›flmas› bulunmaktad›r.Ford Mach I adl› bu eser, Nilüfer Güngörmüfl’ün yazar›n dosyalar›n› toplayarak(Güngörmüfl, 2003b: 12), onu Burak’›n tasarlad›¤› flekilde sunma gayreti sonucuYap› Kredi Yay›nlar› taraf›ndan 2003 y›l›nda kitaplaflt›r›lm›flt›r. Burak’›n son çal›flmas› ise an›-mektup türündedir. Sanatç›n›n Amerika’daki o¤-luna yazd›¤› mektuplar, Karaca Borar taraf›ndan Mach I’dan Mektuplar ad›ylayay›nlanm›flt›r. 1960 kufla¤›n›n önemli öykücülerinden olan Sevim Burak; bah-si geçen türlerdeki an›lan eserleriyle sanat›n› hayat› ile özdefllefltirmifl, adetadünyaya, sanat› yaflamak için gelmifl ve her fleyi sanat›n o güzel hayal gözüyle(Burak, 2004: 71) görmeye çal›flm›fl bir yazard›r. Bu ba¤lamda o, hayat›n› esteti-ze etmifltir, denebilir.

Sevim Burak’›n Yaflam›nda Kuzguncuk

Cumhuriyet döneminin s›ra d›fl› öykücülerinden biri olan Sevim Burak’›n, yafla-m›ndaki önemli kilometre tafllar›ndan birini Kuzguncuk ve bu semtin az›nl›kkültürü ile yo¤rulmufl atmosferi oluflturur.Sanatç›, çocuklu¤unu ve ilk gençlik y›llar›n› Kuzguncuk’ta, Delikoç Soka¤› 15numaral› evde geçirmifltir. Salah Birsel’in “Sevim’lerin evi, tepede Delikoç So-ka¤›’ndad›r. Mehmet Kaptan geceleri eve dönerken ‹cadiye Caddesi’ni, yukar›-daki soka¤a ulaflt›ran yokuflu izler. Küçüklerse patikadan kestirmeden inerlerdosdo¤ru bostan›n içine. Çünkü burada geçmifl y›llarda bir bostan vard›r. Bir dedere. Kurumufl ama ad› kalm›flt›r. Dere a¤z›n›n ötesi silme Yahudi evleri. Yaniyoksul Museviler Mahallesi.” (Birsel, 1992: 251) diye tarif etti¤i bu mahalle, ço-cuk Sevim’den, genç Sevim’e, oradan yazar Sevim Burak’a yap›lan yolculuktabir temel teflkil eder.


442

Çocuk Sevim’in gözünden bu mahalle daha çok iki yönüyle görünür. ‹cadiye Yo-kuflu’nun bafl›ndaki Haham’›n evi ile yokuflun sonundaki köflk aras›nda koflarak,babas›na içki tafl›yan bir çocuk bedeni ve annesinin, dolay›s›yla kendisinin Ya-hudili¤inden utanan, yafll›, yaln›z ve az›nl›k bir grubun içerisinde gittikçe “aza-lan” bir çocuk ruhu. Sanatç›n›n babas› Mehmet Seyfullah Burak, soyu Kaz›m Karabekir Pafla’ya da-yanan3 bir gemi kaptan›d›r. Seyfullah Kaptan, hayat› boyunca ‹stanbul ve Ça-nakkale bo¤azlar›nda k›lavuz kaptanl›k yapm›flt›r.Salah Birsel’e göre küçük Sevim’in çocuklu¤u baba ve büyükbabaya içki tafl›mak-la geçmifltir. Çünkü Mehmet Kaptan, zilzurna sarhofl olana kadar içer. ‹cadiyeCaddesi’nde ‹spiro ve Kiryako’nun gazinolar› Kaptan’›n vazgeçilmez mekânlar›n-dand›r. Ama “En çok da Yani’de görünür. Sevim’in büyükbabas›, deryalar aslan›Mehmet Kaptan da Yani’cidir. Yükünü al›p ava giderken de hep ceketini ç›kar›r.Kolun içinden y›ld›zlar› dikizler. Kaptan’›n söze s›¤maz bir huyu da herfleyi üç-lemesidir. Üstüne bir bardak su dökülse, hemen üçler, rak› için de ayn› fleyi ya-par ama, kadehlerin içindeki rak›y› eksik tutar. Kaptan’›n annesi Döndön Fatmada -bu ad› ona Sevim takm›flt›r- o¤lunun ak›l iflportas›n› kullan›r. O da üçlemeseölür. Bir kez Sevim’le Babanakkafl Yokuflu’nu ç›karlarken Sevim elindeki lahana-y› düflürmüfl, yafll› kad›n da bunu kendisine üçletince lahana afla¤›daki domuzah›rlar›na -bunlar Türkiye’nin ilk domuzhaneleridir- de¤in yuvarlanm›fl ve hur-dahafl olmufltur.” (Birsel, 1982: 265) Mehmet Kaptan ve onun gibi içmeyi sevenler için tercih edilebilecek eve dönüflyolu, uzun ama çok dik olmayan ‹cadiye Yokuflu’dur. Yol, o zamanlar Rum veYahudi evleri ile doludur. Her evin önünde de mermerden dinlenme tafllar› bu-lunur. Sevim’in çocuklu¤unun mola tafllar›d›r bunlar. Mehmet Kaptan her geceevine dönerken bu tafllar›n hepsini özenle kullan›r. Özellikle de Katina’n›n evi-nin önündekini. “Mehmet Kaptan’›n Katina’n›n orda mola vermesi, biraz da biryudum rak› içmek içindir. (…) Paylot’un (küçük Sevim babas›na pilot diyeme-di¤i için bu ifade ile seslenir), kimi geceler, saat onbirlerde rak› almas› için Se-vim’i taa afla¤›lara Haham’›n evine koflturdu¤u da olur. Diyece¤im, babaya da,büyükbabaya da içki yetifltirmenin olana¤› yoktur.” (Birsel, 1982: 266-267)Kuzguncuk’ta küçük Sevim’in babas› ile güzel hat›ralar›n›n olmad›¤› muhak-kakt›r. Zira bu çocuk ruhu; annesini befl ayr› kad›nla aldatan4, içkiden bafl›n›alamayan bir babay›, sanatç›l›k döneminde, erkek modeli olarak alacak ve yaza-ca¤› öykülerdeki erkeklerin hemen hemen hepsini “tekinsiz”5 tipler fleklindekurgulayacakt›r. Sevim Burak’›n çocuklu¤unun ikinci ve önemli “mekânsal kifli”si annesidir. An-ne Marie Mandil, 1910’lu y›llarda savaflla birlikte Bulgaristan’dan ‹stanbul’a göçeden, Yahudi bir ailenin k›z›d›r. Bu Yahudi aile ‹stanbul’a gelip, Kuzguncuk’a yerlefltikten sonra Anne Mariememleketlisi bir gençle niflanlan›r. Ancak o dönemde bafllayan Birinci DünyaSavafl› bütün aileyi da¤›t›r. Kuzguncuk’ta yaln›z kalan Marie, Seyfullah Kap-


443

tan’la tan›fl›r ve çabucak evlenirler. Fakat Kaptan’›n ailesi Yahudi ve yoksul birk›z› gelin olarak istemez. Bu sebeple kar›-koca bir y›l Zonguldak-Bart›n aras›n-da sefer yapan bir gemide yaflar. ‹lk k›zlar› Nezahat dünyaya gelince aile duru-mu hofl görür ve Anne Marie Kuzguncuk’taki köflke yerleflir. Marie Han›m, yu-muflak bafll›l›¤› ve merhametiyle kendini kay›nvalidesi Nazl› Han›m’a sevdirir.Fakat Marie’nin sar›fl›nl›¤›, yeflil gözleri, güzelli¤i ve bozuk Türkçesi Yahudili¤i-ni ele vermektedir. Çok iyi ‹spanyolca ve Frans›zca konuflmas›na ra¤men, Türk-çesini bir türlü düzeltemeyen genç kad›n, aile içinde alaylara maruz kal›r. Budönemde ikinci k›zlar› olan Sevim dünyaya gelir. Sevim’in do¤umundan 4-5 y›lsonra Anne Marie, tam inanarak olmasa da Müslümanl›¤› seçmifl görünür vead›n› Aysel Kudret olarak de¤ifltirir.6

Seyfullah Kaptan’›n sürekli seferde olmas›, Sevim’i babas›ndan uzaklaflt›r›r. Bü-tün çocuklu¤u boyunca belki de babaanne ve dedesinin etkisiyle, annesinin Ya-hudili¤inden utanan Burak, Aysel Han›m’dan da uzaklaflm›flt›r. Marie’nin Yahu-dili¤i, herkesçe bilinmesine ra¤men iki k›z kardefl her zaman onun kimli¤ini giz-lemeye u¤raflm›fllard›r. Aysel Han›m’a hiç çekmediklerini, tüm özelliklerini ba-balar›ndan ald›klar›n› düflünen -ya da düflündürülen- bu iki çocuktan Sevim,ileriki y›llarda günah ç›kart›rcas›na Tevrat’a öykünecek, annesiyle gurur duya-cak ve sadece onunla kendisi aras›nda yeni bir dil kuracakt›r. Her fleye ve özel-likle de Nazl› Han›m’a inat, neredeyse bütün kad›n kahramanlar›, ezilmifl, d›fl-lanm›fl onlarca Aysel’den biri olacakt›r.Yazar Sevim, asl›nda her zaman Kuzguncuk’un flekillendirdi¤i çocuk Sevim ola-rak kalm›flt›r. Zira çocuklu¤unu yafll› akrabalar› ve kozmopolit yap›daki birçokkomflusu ile Kuzguncuk’taki köflkte geçirmifltir. “(Hayat›m›) 21 yafl›ma kadarKuzguncuk’un tepesindeki evimizde, babaannem ve büyükbabamla birlikte ge-çirdim. Bu yüzden, çocuklu¤umla büyüklü¤üm aras›nda büyük bir fark yok gi-bidir. Aile çevremizde, çocuktan çok, yafll› komflular, yafll› akrabalar bulundu-¤u için, onlar›n aras›nda, yafll› bir insan gibi yetifltim.” (‹zmirli, 1966: 57) diyenSevim Burak, bu aç›klamalar›yla asl›nda tarihsel bir yönünün oldu¤unu da be-lirtir. Eskilerle ilgili pek çok hikâye bilmesi, S›rp, Nemse, Selanik yemeklerinintariflerini kullanmas›, alt› yafl›nda Nedim’in Fuzuli’nin fliirlerini ezberden oku-mas› ve öykü dünyas›nda az›nl›k kültürünün yafll› insanlar›na a¤›rl›kl› olarakyer vermesi bu durumun bir getirisidir. Sevim Burak’›n öykü kiflileri hep bir yaln›zl›k ve sevgisizlik içindedirler. Adeta buonlar için bir kurald›r. Bilinçsizce uygulanan, karakterin ç›kmaz›n› çözümleyeme-mesiyle trajikleflen bu kurallar bozulmamal›d›r, bozulamaz. Ölümün her ad›mdakarfl›m›za ç›kt›¤› öykülerdeki kiflilerin ölümle bütünleflen yazg›lar› ancak mutsuz-lukla anlat›labilir, gibidir. Sanki onlar mutlu olsa, yazar bu tabloyu çizemeyecektir.Bu sonuçta Sevim Burak’›n bir türlü içinden atamad›¤› küçük Sevim’in büyük pay›vard›r. Denebilir ki, yafll› insanlar›n içinde, kapal› ve karanl›k bir köflkte geçirilen ço-cukluk, yazar›n peflini hiç b›rakmam›fl, ölümle içiçe yaflamas›na sebep olmufltur. Bu yaln›z ve sevgisiz ortamda, saray art›¤› yafll› insanlarla büyüyen yazar›n ilkgençlik y›llar›nda Kuzguncuk, farkl› bir kimli¤e bürünecek, hayat› boyunca sev-


444

giyi arayan, kahramanlar›na giydirdi¤i mutsuzluk elbisesini giymemek için çabaharcayan bir kad›n›n belle¤inde “aflk” imgesi ile semt ilk kez bütünleflecektir.Sevim Burak, ilki Orhan Borar, ikincisi Ömer Uluç’la olmak üzere, iki kez evlen-mifltir. Ufak imkânlar› oldu¤u zamanlarda bile sevgilerini sunmayan bu efller(Burak, 2004: 410), onu baflka aray›fllara itmifl, iki evlili¤i s›ras›nda da çeflitli ilifl-kiler yaflam›flt›r. Bunlardan Kuzguncuk’la özdefllefleni yazar›n Orhan Borar’laevlili¤i s›ras›ndad›r.Nitekim sanatç›, 1950’li y›llarda dönemin önemli ediplerinden Peyami Safa ilef›rt›nal› bir aflk yaflam›flt›r. Peyami Safa’yla 16 yafl›nda mankenlik yaparken ta-n›flan, ona yazd›klar›n› okutan Burak, bir süre yazar›n Tokatl›yan’daki ofisindeedebiyat dersleri alm›flt›r. Safa, Sevim Burak’a o dönem âfl›k olmufl, uzun bir za-man bu iliflki karfl›l›ks›z sürmüfltür. Meflhur romanc›n›n “Sevim, ruhum,” diye bafllad›¤› bir mektubundan Burak’aâfl›k oldu¤u aç›k seçik anlafl›lmaktad›r. Anlad›¤›m›z kadar›yla Sevim Burak dabu aflka cevap vermifltir, fakat belli bir süre sonra durumun imkâns›zl›¤›n› far-kedip dönüfl yapm›flt›r.7

Bu olaya duyduklar› ile tan›kl›k eden isimlerden biri de Burak’›n o¤lu KaracaBorar’d›r. Kendisi, annesinin babas› ile evliyken, Peyami Safa’n›n aflk›na karfl›-l›k verdi¤ini, ünlü yazar›n Kuzguncuk’taki evin önüne gelerek annesiyle görüfl-meye çabalad›¤›n›, hatta bir gece içkiliyken ayn› köflkün önünde “Sevim, Se-vim!” diye naralar att›¤›n› anlatmaktad›r.8

Burak’›n hayat›nda ve sanat›nda bu gençlik maceras›n›n etkileri hissedilmekte-dir. Öykü dünyas›n›n flekillenmesinde Peyami Safa’dan oldukça istifade edenyazar, eserlerindeki kiflilere de onunla yaflad›¤› bu yasak aflk benzeri iliflkiler ya-flatm›flt›r. Bu aç›dan bak›ld›¤›nda; çocukluk y›llar›n›n yaln›zl›¤›n›, gençlik senelerinin afl-k›n› yaflad›¤› Kuzguncuk, Sevim Burak’›n yaflam›nda çok önemli bir yere sahip-tir, denilebilir. Adeta o, kozmopolit bir kentin kaderini yaflam›fl, hayat›nda vesanat›nda oldukça çok sesli fakat bir o kadar da suskun olmufltur.

Sevim Burak’›n Sanat›nda Kuzguncuk

‹lkin yaflad›klar›n› yazan, sonra da adeta yazd›klar›n› yaflayan bir sanatkâr olanSevim Burak, “mekânsal bir hayat” sürmesinin yan› s›ra “mekânsal bir sanat”anlay›fl›na da sahip olmufltur.Kuzguncuk’un ‹cadiye Yokuflu’ndaki bir konakta büyüyen yazar, buradaki insan-lar›n hayatlar›n› eserlerine konu edinmifltir. Az›nl›klar›n, müzmin yaln›zlar›n,umutsuzluklar›n, hayat›n iflleyiflinin ritüelleflmesinin ifllendi¤i bu eserlerindeBurak, iyi fleyler umarak engin bir dirençle yaflamaya u¤raflan ve ard›ndan umut-suzlu¤a düflerek çözümsüzlü¤e mahkûm olan bireylerin trajedilerini anlatm›fl,ç›lg›nca düflünce biçimleriyle insan bilincini anlamaya ve anlatmaya çal›flm›flt›r.


445

Bu anlat› sürecinde de yazar›n geçmiflinin izlerini, özellikle de her fleye ve herduruma “susmak” zorunda kald›¤› dönemlerin mekân› olan Kuzguncuk’u gör-mek mümkündür. Onun çok sesli metinlerinde bu semti seçmesi tesadüfî de¤il-dir. Zira Kuzguncuk, y›llar y›l› Burak’›n suskunlu¤unun ad› olmufltur.Semtin kozmopolit özelli¤i, Burak’›n ço¤ulcu yap›daki metinleri için oldukçauygundur. Bu durum elbette Kuzguncuk’u mekânsal anlamda özgünlefltirmek-tedir. Ancak sanatç›n›n an›lar›n›n hep çok canl› kalmas› da tercih sebeplerindensay›labilir. Zira y›llar sonra yazar, Selim ‹leri’ye yazd›¤› bir mektupta ‹cadiye’de-ki kona¤›n yaflam›ndaki önemine vurgu yapacakt›r:“Yan›k Saraylar yazar› bir mektubunda, Kuzguncuk’taki evden söz açm›fl; uzun,karanl›k koridoru anlatm›flt›r. Bu karanl›k koridordan-koridor, gerçekte, yaln›z-ca bir an›flt›rmad›r, bütün mekânlar, hatta kifliler gibi…-çok küçük yaflta geçme-ye bafllad›¤›n›, korkusunu yenmek gayesiyle, s›rt›nda pelerin, bafl›nda bere, ok›z çocu¤unun ‘ölüm flark›lar›’ söyledi¤ini yazm›flt›.” (‹leri, 2005: 168-169)Sanatç›n›n Kuzguncuk’ta en çok üzerinde durdu¤u ve kendisini etkileyen un-sur, semtin dinî misyonudur. Burada bulunan iki Rum kilisesi, iki Yahudi sina-gogu ve iki cami adeta bir dinler aras› diyalog ortam› oluflturur. Sanki Burak, butinsel atmosferin etkisiyle Tevrat’a öykünmüfl gibidir. Bu dinî ortam› Salah Bir-sel flöyle çizer:



446

“Ay›b› yada flan› bizim de¤il, Çarfl› içinde Aya Pantelemion ad›nda bir Rum ki-lisesi de vard›r. 1866 y›l›nda 500 ev ve dükkan› silip süpüren yang›nda kül ol-duktan otuz y›l sonra yeniden yapt›r›lan yap›n›n çat›s› tahtadand›r. Ne ki, ‹ca-diye Caddesinde bir ikinci Rum kilisesine daha raslan›r. Bu da çok eski bir Bi-zans kal›nt›s› üzerine kondurulmufltur. Kuzguncuk’ta iki de Yahudi Sinagoguvard›r. Bunlardan Ben Yakup ad›ndakini ‹spanya’dan gelen Museviler yapt›r-m›flt›r. Bugünkü günde ‹srailo¤ullar› “Virane Havras›” diye bilinen Yakup Soka-¤›ndaki sinagogda toplafl›rlar.Kuzguncuk’ta iki de cami vard›r ki Üryanizade diye an›lan› 1889 y›l›nda 76 ya-fl›nda ölen fieyhülislam Esat Ahmet Efendi-ki Mithat Pafla ve arkadafllar›n› yar-g›layan Y›ld›z Mahkemesinin idam kararlar›n› onaylayan fleyhülislam odur-yap-t›rm›flt›r. fierefesi saçakl› tahta minaresi ile dikkati çeker. Öbür cami ise olduk-ça yenidir. 1952 y›l›nda yap›lm›flt›r. Minaresi sa¤›nda. Kap›s›n›n üstünde ta’likyaz› ile bir Besmele, sa¤ ve sol kanatlarda ise bir hadis. Kuzguncuk vapur iske-lesinin karfl› s›ras›ndaki Ermeni Kilisesinin üstündedir ki-dünyan›n bundanbaflka hiçbir yerinde bir cami ile bir kilise yan yana gelmemifltir- Yenigün So-kakla köfle oluflturur.” (Birsel, 1982: 264) ‹flte bu bambaflka dünya, Burak’›n özellikle öykülerinde farkl› flekilde yerini al›r.Yazar›n “Sedef Kakmal› Ev”, “Ah Ya’ Rab Yehova”, “Osmanl› Bankas›”, “Tavus-kufllar› ve Kartallar” adl› öyküleri ile ‹flte Bafl ‹flte Gövde ‹flte Kanatlar isimli oyu-nunda mekân olarak birebir Kuzguncuk ve oradaki az›nl›k kültürü ifllenmifltir. Bunlardan özellikle “Sedef Kakmal› Ev”, adeta Sevim Burak’›n çocuklu¤ununöykülefltirilmifl flekli gibidir.‹cadiye Caddesi’nden Delikoç Soka¤›’na bak›l›nca tepede üç ev göze çarpar.Bunlardan biri ayn› zamanda Kaz›m Karabekir’in efli olan Mehmet Kaptan’›n k›zkardefli Seniha Han›m’›n, biri Burak ailesinin, di¤eri de fievket Bagana’n›nd›r.Bodrumunda hamam ve çamafl›rl›k bulunan fievket Bey’in evi iki katl›d›r. Bü-yük bir bahçesi ve bir de cumbas› vard›r.9

fievket Bey’in efli fiaziye Han›m ‹mros Adas› flarapç›lar›ndan birinin k›z›d›r.Yanya a¤z›ndan kaçak Türkçe konuflan bu kad›n›, fievket Bagana besleme ola-rak ald›¤›nda o, yaklafl›k 12 yafl›ndad›r. Burak’›n çocuk ruhunda derin izler b›rakan fievket Bey’in, iki de erkek kardeflivard›r. Biri bir süre Kuzguncuk muhtarl›¤› da yapan Mazlum Bagana10 di¤eri iseTayyar Bagana’d›r. fiaziye Han›m yaklafl›k 100 yafl›na merdiven dayayan ve K›-r›m Savafl› gazisi olan bu üç adama bakmaktan b›km›flt›r. Üstelik o yafllarda bi-le fievket Bey’in üç kapatmas› vard›r. fiaziye Han›m bu konuda sitemde bulun-sa cevap hemen haz›rd›r: “‘Bu ev sana kalacak. Ayl›klar›m, k›l›çlar›m, sedef kak-mal› masam sana kalacak!’ fiaziye Han›m Nemse böre¤inde ustad›r. Sofrada fiev-ket Bey’in zoruyla flark› da söyler:

Dizlerine kapansam,Kana kana a¤lasam. (…)


447

fievket Bey’e dönelim: o da gerçek bir edebiyat düflkünüdür. Gençk›zlara boyu-na Nedim’in fliirlerini okur. Sonra da onlara g›yg›yl› bir yaflam dersi verir.-Ti¤-isertiz-i zekâm›z k›rk yararken bir k›l›, biz de mecnunsak e¤er, kimdir cihan›nâkili. (K›l›çtan ince zekâm›z k›l› k›rk yararken, bize deli derlerse ak›ll› olan kim-dir.) En son da kar›s›na seslenir: Haydi Nemse böre¤i, haydi fiaziyeee!” (Birsel,1982: 269-270)Sevim Burak kap› komflular› olan bu ilginç aileyi oldu¤u gibi “Sedef Kakmal›Ev” öyküsüne sokmufltur. fievket Bey, Ziya Bey; fiaziye Han›m da Nurperi ad›y-la karfl›m›za ç›karlarken, yaflad›klar› ev, kavgalar›, birbirlerini anlayamam›fl vesevmemifl yanlar› öyküde hep oldu¤u gibi kalm›flt›r.Öykü, Nurperi Han›m’›n hep hayal etti¤i flekilde Ziya Bey’in ölümü üzerine ku-rulmufltur. Ana mekân Kuzguncuk Delikoç Soka¤›’ndaki evdir. Buran›n d›fl›ndabir de Üsküdar Çarfl›s› dikkati çeker. Nurperi, Ziya Bey’in “bonjurunu, ayakka-b›lar›n›, saat kordonlar›n›, rahmetlilerin k›l›çlar›n›, kalpaklar›n›, pelerinlerinitoplay›p” (Burak, 1965: 12) d›flar› tafl›m›flt›r. Eflyalar›n nerde oldu¤unu soran ko-cas›na da k›zararak “Üsküdar Çarfl›s›, Üsküdar Çarfl›s›” (Burak, 1965: 13) diyecevap vermifltir. Küçük Sevim’in zihninden süzülüp, öykü dünyas›na giren bu farkl› aile, adetaÜsküdar’la özdefllefltirilmifltir. fiehir, Nurperi Han›m için kederin ve trajedininbafllang›c› olmufltur. “MENL‹K’ten ÜSKÜDAR’a geldi¤inden bu yana t›rnaklar›-n› yiyip duruyordu.” (Burak, 1965: 14) diyerek bu durumu pekifltiren yazar, öy-künün sonunda Ziya Bey’in ölümüyle, kad›n›n kötü kaderini yine ayn› flehirdesonland›racakt›r. Baflta iri bir örümcek gibi üstüne çöken yazg›s›, art›k bu kenttaraf›ndan yutulacakt›r. Bu da Burak’›n sat›rlar›na “Soba deli¤indeki iri örüm-cek ince ayaklar›yla ÜSKÜDAR ÇARfiISINA yürüdü.” (Burak, 1965: 14) fleklin-de yans›yacakt›r.Sevim Burak’›n “Ah Ya’Rab Yehova” adl› öyküsü de Delikoç Soka¤›’n›n birbiri-ne yaslanm›fl evlerinin birinde geçmektedir. Çocukluk hat›ralar›na s›k› s›k›yaba¤l› kalan yazar, bu eserinde de baflka bir komflusunun “azalan” yaflam›n› ko-nu edinmifltir.Cüce Faik Pafla’n›n flimdilerde çoktan y›k›lm›fl olan kona¤› da ayn› yokufltad›r.Pafla’n›n o¤lu Bilal Bey, K›z Muallim Mektebi’nde Frans›zca ö¤retmenidir. K›zkardefli fiahende Han›m ise Kandilli Lisesi’nde müzik ö¤retmenidir. A¤abeyi ileayn› evi paylafl›rlar. 12 tane köpek ve 12 tane kedi fiahende Han›m’›n peflini hiçb›rakmaz. O zamanlar ‹cadiye’nin kedi ve köpekleri meflhurdur. Bu kad›n›n çev-resi taraf›ndan en be¤enilen yönü, çok iyi piyano çalmas›d›r. Faik Pafla’n›n Ley-la ad›nda bir k›z› daha vard›r ki o da Sevim’in amcas›yla evlenmifltir.11

Sanatç› bu bambaflka aileyi, “Ah Ya’Rab Yehova” öyküsüne oldu¤u gibi dâhil et-mifltir. Bilal Bey’in han›m› Zembul adl› bir Romanya Yahudi’sidir. Müslümanolup Sümbül ad›yla karfl›m›za ç›ksa da herkes onu Zembul diye ça¤›rmaktad›r.Öyküde de özellikle Zembul Allahanati olarak ifade edilen bu isim, Burak tara-f›ndan az›nl›kta kalm›fll›¤›n vurgulanmas› olarak nitelendirilebilir. Bilal Bey’in


448

o¤lu Feridun da metinde, ‹srail dilinde “güzel gözlü” anlam›na gelen Verdul ad›-na büründürülmüfltür. Sevim Burak’›n bu mahallenin kaderi ile ilgili öyküye koydu¤u son, oldukçadikkat çekicidir. Bilal Bey’den evlilik d›fl› bir çocuk dünyaya getiren, buna ra¤-men fievket Bey’le iliflkisi olan Zembul, mahallede birçok k›zdan çocu¤u bulu-nan Bilal Bey, evli olmas›na ra¤men üç kapatmas› olan fievket Bey, kocas›ndanhabersiz eve erkek alan fiaziye Han›m gibi kifliler adeta yazar taraf›ndan ceza-land›r›l›r. Metnin sonunda, mahallenin bütün yüzleri sahneye ç›kar. “MadamVictoria-O’nu görünce Madam Raflel-O’nu görünce Madam Furtune- O’nu gö-rünce Madam Lili de kap›ya kofltu-Hizmetçi Atiya O’da onlar› görünce kap›yakofltu-Ezra onlar› görünce O’da kap›ya kofltu-Onlar› görünce Madam BohoraO’da kap›ya kofltu-Onlar› görünce ‹da-Ketura-Lusi-Betuel-Anna-Lea-Dora-Abi-melek(…)” (Burak, 1965: 90) Kimlikleri tam olarak belirlenmeyen bu kifliler,semtin az›nl›k halk›d›r. Ama baflrolde elinde atefli ile Tanr› Yehova vard›r. Bu-rak, günah iflleyen bu insanlar› Yehova’ya yakt›rarak cezaland›r›r. Bu belki debiraz, çocuk Sevim’e “Tanr› yakar” düflüncesinin babaannesi taraf›ndan afl›lan-mas›yla12 ilgilidir.Öyküye insanlar› ile dâhil olan Kuzguncuk’un, vapur iskelesi (Burak, 1965: 77),Küplüce mezarl›¤› (Burak, 1965: 76), dönemin meflhur gazinolar›ndan olan Ya-ni’nin yeri ve Kiryako’nun Kahvesi (Burak, 1965: 79) de metnin içerisinde dik-kati çeken mekânlardand›r. Burak, bu an› yüklü geçmifli ve kendisinde kalan “kentsel imgeyi”, kültürel mo-tiflerle harmanlayarak öyküsüne alm›flt›r. Hayal dünyas›n›n da etkisiyle baz›farkl›l›klar ortaya koymakla birlikte temelde, Kuzguncuk’ta yaflayan az›nl›k hal-k›n içindeki baz› ailelerin trajedilerini dillendirmeye çal›flm›flt›r, denilebilir.“Osmanl› Bankas›”, sanatç›n›n adeta, annesinin ve onun nezdinde ‹cadiye’deyaflayan bütün Yahudi vatandafllar›n intikam›n› almak için yazd›¤› bir öyküdür.Anlat›c› esere “lacivert ihtiyar ifli bol bir entari” (Burak, 1982: 56) tasviri ile bafl-lam›flt›r. Bu elbiseyi giyerek sanki babaannesinin k›l›¤›na girip “Müslüman”olan yazar, bu flekilde annesi Aysel Han›m’a babaannesinin gözüyle bakmayaçal›flm›flt›r. Öykünün çat›s›n› “‹cadiye Caddesi” ve Anne Marie Mandil’den “Aysel Kudret”yap›lm›fl bir kad›n oluflturmaktad›r. Sanatç›, mekân› bu defa d›fllanan, azalt›l-maya çal›fl›lan bir az›nl›k kültürü ile bütünlefltirmifl, kent her yönüyle bu insan-lar›n hayat›na nüfuz eder olmufltur.Burak, bu öyküsünde de mahalleyi atefle verir. Küçüklü¤ünde bütün az›nl›khalktan nefret ettirilen; ancak yazar olduktan sonra çocuklu¤una inat Yahudi ol-mas› ile gurur duyan, eserlerinde Tevrat’tan bolca istifade eden Sevim Burak’›n,‹cadiye’deki komflular›n› sürekli cezaland›rmak istemesi ilginçtir. “Osmanl› Bankas›”nda da annesinin çilelerinin üzerine babaannesinin entari-siyle giden yazar, onunla içinin bütün yang›nlar›n› söndürür. Bu iç yang›n›n›nd›fl dünyaya s›çramas› sonucunda yine entari imdada yetiflir. “Y›llardan be-


449

ri/söndürürüm en h›zl› yang›nlar›/en azg›n alevlerin üstüne bir entari y›llard›rbir entari bir entari daha bir entari bir entari daha onun da üstüne bir entari en-tari üstüne entari ‹kinci Dünya Harbi’nde ölen Alman Askerlerinin ceketleri bukadar üst üste y›¤›lmam›flt›r/” (Burak, 1982: 59)Bu yang›n›n ortas›nda anlat›c›, kurum ba¤layan gözlerini yine babaannesininentarisi ile siler. Burada, kötü an›larla dolu bir çocukluk geçiren Sevim Burak’›ngeçmifli ile hesaplaflmas› ve her fleyin üzerine yine geçmiflten gelen bir imgeylegitmesi söz konusudur. Bu durumda da mekâna düzenlenen sald›r› asl›nda, ya-k›l›p, y›k›l›p, atefle verilmek istenen bir geçmifle düzenlenmektedir. Sonuç olarak, kentin bu öykünün penceresinden görünümü, tamamen kötü an›-larla yüklü bir geçmiflle iç içedir. Bu birliktelik de onu t›pk› yazar›n çocuklu¤ugibi karanl›k ve bo¤ucu yapmaktad›r.Sevim Burak’›n genel olarak, yeni evlenen bir çiftin hayatta nelerle karfl›laflabi-leceklerini ele ald›¤› “Tavuskufllar› ve Kartallar” adl› öyküsünde, dikkati çekenmekânlardan biri de Kuzguncuk vapur iskelesidir. Yazar›n, Ahmet ve Mehmet ad›ndaki ikiz ye¤enlerinin evlenme törenlerini an›m-samas›yla bafllayan öykü, bir foto¤rafç›n›n düflündürdükleri üzerine kurulmufltur.‹nsanlar›n “Gerçekleri-ecifl bücüflleri-bakar körleri-düflmanlar›” (Burak, 1993: 14)ancak bir foto¤rafç›n›n resimledi¤i kareden görebileceklerini söyleyen yazar, yafl-lanman›n önemi üzerinde durur. T›pk› “flimdi ihtiyarlad›k Elhamdülillah” (Burak,1993: 14) diyen anlat›c› gibi, gerçekleri alg›lamak için yafllanmak gereklidir. Öyküsünde belirtti¤imiz mesajlar› vermeye çal›flan Burak, ana mekân olarak ‹s-tanbul’u kullanm›fl, Kuzguncuk vapur iskelesini hayali bir fon olarak metninedâhil etmifltir. Yine geçmiflten gelen bir an›flt›rma ile ortaya ç›kan bu iskele, sesfonksiyonuyla ele al›nm›flt›r.Vapur halatlar›n›n koparken ç›kard›klar› sesler,evlili¤in bitmesine benzetilmifl, boflanman›n ard›ndan f›rlat›l›p at›lacak resimlerhalatlardan kopan ipin f›rlamas› gibi anlat›lm›flt›r. Bu aç›dan bak›l›nca öyküdeKuzguncuk, “sesli mekân” imgesi ile karfl›m›za ç›km›flt›r, denilebilir.Sanatç›n›n “Sedef Kakmal› Ev” adl› öyküsüne ald›¤› fievket Bey ve fiaziye Ha-n›m, ‹flte Bafl ‹flte Gövde ‹flte Kanatlar isimli oyununda da karfl›m›za ç›kmakta-d›r. Yine fievket Bey, burada Ziya tipi ile görülürken, fiaziye Han›m Melek ola-rak yer al›r. Bu defa Ziya Bey, ölüm döfle¤indedir. Bafl›nda Melek ile yak›n arka-dafl› N›vart durur. Bu iki kad›n ölmek üzere olan adam›n bafl›nda dertleflmektedir. Bu konuflmalar-dan, bir vakitler Ziya Bey’in N›vart’a göz koydu¤u anlafl›l›r. Bunun üzerine Me-lek, kendisine ihanet teflebbüsünde bulunan kocas›n›n üzerine sald›r›r. Ancak buçaba sonuçsuz kalacakt›r. Çünkü anlat›c›, Ziya Bey’le bir kültürü simgelemekte-dir ve bu adam sessizce ölüme terk edilmelidir. Burak da Melek’e onu yapt›r›r.Art›k Ziya Bey’in sa¤ taraf› tamamen hissizleflmeye bafllam›flt›r. Bu durumuönemsemeyen Melek ise bir k›r e¤lencesine kat›l›r. “E¤lencenin kraliçesi edas›n-dad›r. Yüzü afl›r› derecede boyal›, gençli¤e özenilmifl bir bak›flta çocuksu, genç,bir bak›flta yafll›d›r.” (Burak, 2006: 109) cümleleri Melek’in asl›nda köhne bir


450

kültürün kad›n› olmas›na ra¤men, yeni bir medeniyete ayak uydurma çabas›n›gösterir. Asl›nda bu içkili e¤lence tamamen düflsel bir kurgudur. Özellikle de Me-lek’in “Yaflas›n Cumhuriyet” (Burak, 2006: 114) ç›¤l›klar› onun neflesinin yapma-c›kl›¤›n› vurgular. Çünkü Cumhuriyet ne onundur, ne de N›vart’›n. Nihai nokta-da onlar y›k›lmaya mahkûm bir az›nl›k kültürünün kahramanlar›d›r. Melek as-l›nda bir kona¤a yanaflma olarak geldi¤inde, tarihe gömülmeye yazg›lanm›flt›r. ‹fl-te bu noktada kad›n, Ziya Bey’i suçlar. Onun ölümüyle kendi dirimini sa¤layaca-¤›n› zannetmifl fakat kendi enkaz›n›n alt›nda kalm›flt›r.Oyunun sonunda bir ölüm mele¤ine dönüflen Melek, Ziya Bey’e sald›r›r. ZiyaBey de hasta yata¤›ndan kalk›p ona karfl›l›k verir. Oyun ölümcül bir savaflla sonbulur. Bu savafl›n sonucu belli de¤ildir fakat muhtemelen her ikisi de ölecektir.Çünkü yazar, temsil ettikleri Levanten kültürün, Türkiye Cumhuriyeti s›n›rlar›içerisinde daralmaya ve tükenmeye mahkûm oldu¤unu düflünmektedir.Bu temel üzerine kurgulanan eserde ana mekân yine Kuzguncuk’un ‹cadiyeCaddesi’dir. Daha önce uzun uzun tarif etti¤imiz Bagana ailesinin yaflad›¤› buyer, Burak’›n sahnesinde bu defa mahzun bir sokak görünümünde karfl›m›zaç›kmaktad›r. Zamanla yok olan bir kültürün kal›nt›lar›ndan biri olan DelikoçSoka¤› ve buran›n az›nl›k halk›, yazar›n bu dram›nda son kez ortaya ç›kacak,Burak için bir vefan›n kal›nt›s› olarak yerini alacakt›r.



451

Eserde Delikoç Soka¤›, Kuzguncuk Tepesi (Burak, 1993: 64) olarak yer almakta-d›r. Bununla beraber Üsküdar (Burak, 1993: 65), K›s›kl› Tramvay Yolu, K›s›kl›Gazinosu (Burak, 1993: 66) da an›lan di¤er mekânlardand›r.Sonuç olarak denilebilir ki, Sevim Burak, ‹flte Bafl ‹flte Gövde ‹flte Kanatlar’damekâna daha dura¤an bir fonksiyon yüklemifltir. Baflka bir ifadeyle, “Sedef Kak-mal› Ev”de oldukça canl› ve hareketli bir görünüm arz eden Kuzguncuk, “AhYa’Rab Yehova”da biraz daha kar›flm›fl, yak›l›p y›k›lmak suretiyle harap edilmifl,nihayet bu oyunda da tamamen izleri silinip mezar tafl› önceden haz›rlanm›fl birölü halini alm›flt›r. Yani sanatç› asl›nda Ziya Bey’e Kuzguncuk ve oradaki az›n-l›k halk›n kaderini yaflatm›flt›r. Buna “kentin bireyselleflmesi” de denebilir.

Sonuç

Türk edebiyat›n›n farkl› tavr› ile dikkati çeken isimlerinden biri olan Sevim Bu-rak, sanat›, var olmas›n›n sebebi olarak görmüfl, adeta yazmak için yaflam›flt›r.Eserlerinin genelinde de bunu bir durufl olarak sergilemifl, hayat›ndaki çeflitli ki-fli ve mekânlar› öykülefltirmifltir.

Kuzguncuk’tan kesit

Mustafa Salma’›n II. Üsküdar Foto¤rafYar›flmas›nda ödülkazanan foto¤raf›(arka sayfa)


454

Sanatç›n›n çocuklu¤unun ve ilk gençlik y›llar›n›n geçti¤i Kuzguncuk’un DelikoçSoka¤›, onun hayat› ile sanat›nda önemli bir yer tutar. Özellikle çevresindekiaz›nl›klar›n yaflamlar›na birebir tan›kl›k eden yazar, onlar›n içinde bulundukla-r› durumlar› baflar›l› bir flekilde hikâyelefltirmifltir, denilebilir. Annesinden dolay› kendisi de Yahudi olan Burak, bir çeflit vefa duygusu ile buhalk› anlat›rken, ayn› zamanda kent imgesini de kiflilefltirmifl, insanlara yaflatt›-¤› kaderi adeta Kuzguncuk’a da reva görmüfltür. Yazara göre cezay› hak eden in-sanlarla birlikte, kocaman bir mahalle hatta sokak da kendi pay›na düfleni alm›fl-t›r. Türk öyküsüne ayr› bir bak›fl aç›s› getiren Sevim Burak, hayat›na istenmeden gi-ren Kuzguncuk’u, bilerek, isteyerek ve severek sanat›na dâhil etmifltir. Semtinbireyselleflti¤i, Burak öykü ve oyunlar› bu aç›dan dikkate de¤er eserlerdir.

KAYNAKLAR

B‹RSEL, Salah (1982); “Paylot”, Sergüzeflt-i Nono Bey ve Elmas Bo¤aziçi, Ankara: Türkiye ‹fl Bankas› Ya-y›nlar›.

BOYNUKARA, Hasan (Ekim-Kas›m 2000); “Hikâye ve Hikâye Kavram›”, Hece, S. 46-47, s. 131-137.

BURAK, Sevim (1965); Yan›k Saraylar, ‹stanbul: Türkiye Bas›mevi.

___ (1982); Afrika Dans›, ‹stanbul: Adam Yay›nlar›.

___ (1993); Palyaço Ruflen, ‹stanbul: Nisan Yay›nlar›.

___ (2004); Mach I’dan Mektuplar, ‹stanbul: Om Yay›nlar›.

___ (2006); Everst My Lord-‹flte Bafl ‹flte Gövde ‹flte Kanatlar, ‹stanbul: Yap› Kredi Yay›nlar›.

GÜÇB‹LMEZ, Beliz (2003); “Tekinsiz Tiyatro: Sahibinin Sesi/Sevim Burak’›n Metninde Tekinsiz Teat-rallik ve Minör Ses’in Temsili”, Tiyatro Araflt›rma Dergisi, S. 16, s. 4-17.

GÜNGÖRMÜfi, Nilüfer (Temmuz-A¤ustos 2003a); “A’dan Z’ye Sevim Burak”, Kitap-l›k [Arma¤an], S.63, s. 3-57.

___ (25.11.2003b); “Aflk›n S›rr› Çözüldü”, Akflam, s. 12.

Hece-Öykü (Ekim-Kas›m 2004); “Burak, Sevim”, Hece Öykü, S. 5, s. 168-169.

‹LER‹, Selim (2005); “Yan›k Saraylar Primadonnas›”, Kar Ya¤›yor Hayat›ma, ‹stanbul: Do¤an Kitap Ya-y›nlar›.

‹ZM‹RL‹, Mübeccel (Nisan 1966); “Sevim Burak”, Yeni Ufuklar, S. 167, s. 57-62.

KARAAL‹O⁄LU, Seyit Kemal (1982); “Burak, Sevim”, Ansiklopedik Edebiyat Sözlü¤ü, ‹stanbul: ‹nk›lâpve Aka Yay›nlar›.

KOÇAKO⁄LU, Bedia (2006); Sevim Burak, Hayat›-Eserleri-Sanat›, Bas›lmam›fl Yüksek Lisans Tezi, Sel-çuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, (Dan›flman: Doç. Dr. Âlim Gür).

NECAT‹G‹L, Behçet (1985); Edebiyat›m›zda ‹simler Sözlü¤ü, ‹stanbul: Varl›k Yay›nlar›.

ÖNERTOY, Olcay (1984); Türk Roman ve Öyküsü, Ankara: Türkiye ‹fl Bankas› Yay›nlar›.

ÖZKIRIMLI, Atilla (1982); “Burak, Sevim”, Türk Edebiyat› Ansiklopedisi, C. 1, ‹stanbul: Cem Yay›nlar›.

Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatç›lar Ansiklopedisi, C. 1 (2001); “Burak, Sevim”, ‹stanbul: Yap› Kredi Ya-y›nlar›.

TEK‹N, Aslan (1995); Edebiyat›m›zda ‹simler ve Terimler, ‹stanbul: Ötüken Yay›nlar›.

YKY (2004); Bir Usta Bir Dünya: Sevim Burak, ‹stanbul: Yap› Kredi Yay›nlar›.


455

D‹PNOTLAR

1 Yap› Kredi Kültür Merkezi’nden temin etti¤imiz Sevim Burak Külliyat›’nda yazar›n kendi kalemiyleyaz›lan özgeçmiflinden al›nm›flt›r.2 Yazar›n o¤lu A. Karaca Borar ile 08.04.2006 tarihinde, saat 14.00’da Bodrum Türkbükü’nde yapt›¤›-m›z söylefliden al›nm›flt›r.3 Yap› Kredi Kültür Merkezi’nden temin etti¤imiz Sevim Burak Külliyat›’nda yazar›n kendi kalemiyleyaz›lan özgeçmiflinden al›nm›flt›r.4 Mehmet Kaptan’›n befl ayr› kapatmas› oldu¤u ve eflinin Orozdibak’tan al›nm›fl bir flemsiye ile bu ka-d›nlardan birini dövdü¤ü bilgisi için bk. (Birsel, 1982: 263)5 Freud’un “örtülü kalmas› gerekti¤i halde aç›¤a ç›km›fl herfleydir.” diye tan›mlad›¤› tekinsizlik, bast›-r›lm›fl olan›n geriye dönüflü olarak özetlenebilir. (Güçbilmez, 2003: 4) Yazar›n babas›ndan dolay› bir te-kinsizlik yaflad›¤› ve kahramanlar›na da ayn› elbiseyi giydirdi¤i söylenebilir. 6 Yazar›n o¤lu A. Karaca Borar ile 08.04.2006 tarihinde saat 14.00’da Bodrum Türkbükü’nde yapt›¤›m›zsöylefliden al›nm›flt›r.7 Burak’›n Peyami Safa’n›n aflk›na cevap verdi¤ini mektuptaki baz› ifadelerden anl›yoruz. “Aflk›m›z›ngayesi mevzuunu tazelemeyece¤im.” Fakat yine ayn› mektuptan anlafl›l›yor ki bir süre sonra Sevim Bu-rak araya mesafe koymaya bafllam›flt›r. “Son iki mektubun beni biraz teselli etti. Hislerinin fikirlerineve hitaplar›n›n ‘sen’den ‘siz’e do¤ru yapt›¤› zikzaklara ra¤men. (…) Senden gözyafllar› ile ayr›laca¤›m›ne biliyorsun? Korkutuyorsun beni. Yoksa… fiimdiden beni bir felakete mi haz›rlamak istiyorsun?” Ya-zar›n o¤lu Karaca Borar’dan temin etti¤imiz, Peyami Safa’ya ait olan 21.04.1950 tarihli mektuptan al›n-m›flt›r.8 Yazar›n o¤lu A. Karaca Borar ile 08.04.2006 tarihinde saat 14.00’da Bodrum Türkbükü’nde yapt›¤›m›zsöylefliden al›nm›flt›r.

9 Yazar›n o¤lu A. Karaca Borar ile 08.04.2006 tarihinde saat 14.00’da Bodrum Türkbükü’nde yapt›¤›m›zsöylefliden al›nm›flt›r.10 Kuzguncuk’a ilk kez havagaz› fenerlerini Mazlum Bagana döflettirmifltir. (Birsel, 1982: 269)11 Yazar›n o¤lu A. Karaca Borar ile 08.04.2006 tarihinde saat 14.00’da Bodrum Türkbükü’nde yapt›¤›-m›z söylefliden al›nm›flt›r.12 Ayn› söylefliden al›nm›flt›r.

sevim burak'ın suskun mekânı

Documents