sermaye pİyasasi kurumlari · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ......

31
SERMAYE PİYASASI KURUMLARI Ülkemizde sermaye piyasası kurumları, 2499 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nda düzenlenmiş olup aracı kurumlar, yatırım ortaklıkları, yatırım fonları ve sermaye piyasasında faaliyet göstermesine izin verilen diğer kurumlar olarak yer almaktadır. Diğer sermaye piyasası kurumları ise kuruluş ve faaliyet esasları Sermaye Piyasası Kurulunca belirlenen takas kuruluşları, saklama kuruluşları, derecelendirme kuruluşları, yatırım danışmanlığı şirketleri, portföy yönetimi şirketleri, varlık yönetim şirketleri, ipotek finansmanı kuruluşları, konut finansmanı fonları, varlık finansmanı fonları, risk sermayesi yatırım fonları, risk sermayesi yatırım ortaklıkları, vadeli işlemler aracılık şirketleri, sermaye piyasasında faaliyette bulunacak gayrimenkul değerleme kurumları ve portföy saklama şirketleridir.

Upload: others

Post on 18-Aug-2020

5 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: SERMAYE PİYASASI KURUMLARI · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ... •İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan

SERMAYE PİYASASI KURUMLARIÜlkemizde sermaye piyasası kurumları, 2499 Sayılı Sermaye Piyasası

Kanunu’nda düzenlenmiş olup aracı kurumlar, yatırım ortaklıkları, yatırım fonları ve sermaye piyasasında faaliyet göstermesine izin verilen diğer kurumlar olarak yer almaktadır. Diğer sermaye piyasası kurumları ise

kuruluş ve faaliyet esasları Sermaye Piyasası Kurulunca belirlenen takas kuruluşları, saklama kuruluşları, derecelendirme kuruluşları, yatırım

danışmanlığı şirketleri, portföy yönetimi şirketleri, varlık yönetim şirketleri, ipotek finansmanı kuruluşları, konut finansmanı fonları, varlık finansmanı fonları, risk sermayesi yatırım fonları, risk sermayesi yatırım

ortaklıkları, vadeli işlemler aracılık şirketleri, sermaye piyasasında faaliyette bulunacak gayrimenkul değerleme kurumları ve portföy saklama

şirketleridir.

Page 2: SERMAYE PİYASASI KURUMLARI · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ... •İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan

SERMAYE PİYASASI KURULU • Sermaye Piyasası Kurulu (Kurul), 1981 yılında 2499 Sayılı Sermaye Piyasası

Kanunu ile kurulmuştur. Yetkilerini kendi sorumluluğu altında bağımsız olarakkullanan, idari ve mali özerkliğe sahip düzenleyici ve denetleyici bir kamukurumudur.

• Kurulun temel görevi, sermaye piyasasının güven, açıklık ve kararlılık içindeçalışması ve tasarruf sahiplerinin hak ve yararlarının korunmasını sağlamaktır.Kurul, Bakanlar Kurulu kararı ile atanan yedi üyeden oluşmaktadır.

• Kurulun temel amacı, sermaye piyasalarının işleyiş kurallarını belirlemek,piyasadan fon kullanan şirketlerin belli kurallara uygun olarak en iyi şekildeyararlanmalarını sağlamak, sermaye piyasasına yatırım yapan tasarrufsahiplerinin hak ve yararlarını korumak, piyasaların adil ve etkin çalışmasınısağlamaktır. Kurul bu hedeflere kanun, yönetmelik ve tebliğlerledüzenlemeler yaparak piyasaların gözetim ve denetimini sağlayarak ulaşmayaçalışmaktadır.

Page 3: SERMAYE PİYASASI KURUMLARI · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ... •İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan

SERMAYE PİYASASI KURULU

• Kurul, görev alanındaki işlerin kurallarının tanımlanması ve gözetimialtındaki piyasalarda gerçekleşen işlemlerin izlenmesi ileyetkilendirilmiştir. Bu amaçla; menkul kıymetlerle ilgili düzenlemeler,menkul kıymetler borsalarının, kıymetli madenler borsalarının, vadeliişlem ve opsiyon borsalarının kuruluş ve işleyişine ilişkindüzenlemeler, sermaye piyasasından menkul kıymet ihracı yoluyla fonsağlayan şirketlere ilişkin düzenlemeler ile sermaye piyasası kurumlarıile ilgili düzenlemeler Kurul tarafından yapılmaktadır.

• 2499 Sayılı Kanun Madde 22’yi inceleyiniz.

Page 4: SERMAYE PİYASASI KURUMLARI · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ... •İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan

BORSALAR

2499 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu

• Madde 40 – (Değişik: 15/12/1999 - 4487/18 md.) Sermaye piyasası araçlarınınişlem göreceği borsalar, özel kanunlarında yazılı esaslar çerçevesindeteşkilatlanarak, menkul kıymetlerin ve diğer sermaye piyasası araçlarının güven veistikrar içinde, serbest rekabet şartları altında kolayca alınıp satılabilmesinisağlamak ve oluşan fiyatları tespit ve ilan etmekle yetkili olarak kurulan kamu tüzelkişiliğini haiz kurumlardır.

Münhasıran, ekonomik ve finansal göstergelere, sermaye piyasası araçlarına, mala,kıymetli madenlere ve dövize dayalı vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri ile her türlütürev araçlardan oluşan sermaye piyasası araçlarının işlem göreceği tüzel kişiliği haizborsalar, Kurulun teklifi ve ilgili Bakanın önerisi üzerine Bakanlar Kurulunun onayı ilekurulur. Bu borsaların kuruluş, teşkilat, faaliyet, denetim, üyelik ilke ve esasları ilgilibakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir. Bu borsalar anonim şirketniteliğinde kurulursa, yıllık karlarının % 20'sinden fazlasını dağıtamazlar. Bu fıkrakapsamındaki sermaye piyasası araçları damga vergisinden muaftır

Page 5: SERMAYE PİYASASI KURUMLARI · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ... •İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan

Menkul Kıymet Borsaları Yasal Açıdan

• Devlet Borsaları: Genellikle kanunla kurulan ve yönetimi, resmiaracıların oluşturduğu kurullara bırakılan resmi kuruluşlardır. (BİSTvb.)

• Özel Borsalar: Genellikle anonim şirket statüsünde ve özel hukukhükümlerine göre oluşturulan kuruluşlardır. Kendi özel tüzük ya dasözleşmeleri vardır.

• Karma Borsalar: Kısmen devlet kısmen de özel teşekküllerleoluşturulan borsalardır (Örn. İtalya)

Page 6: SERMAYE PİYASASI KURUMLARI · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ... •İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan

Borsa İstanbul A.Ş.

• 30 Aralık 2012 tarihinde 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Kanun’un 138. maddesi uyarınca Borsa İstanbul A.Ş., borsacılık faaliyetleri yapmak üzere

Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihte kurulmuştur.

Sermaye piyasamızda borsaları tek çatı altında toplayan Borsa İstanbul, esas sözleşmesinin Sermaye Piyasası Kurulu’nca hazırlanıp ilgili Bakanın onayı sonrasında 3 Nisan 2013 tarihinde doğrudan tescil

ve ilan edilmesiyle faaliyet izni almıştır.

Borsa İstanbul’un başlıca amacı ve faaliyet konusu; "Kanun hükümleri ve ilgili mevzuat çerçevesinde, sermaye piyasası araçlarının, kambiyo ve kıymetli madenler ile kıymetli taşların ve Sermaye Piyasası

Kurulunca uygun görülen diğer sözleşmelerin, belgelerin ve kıymetlerin serbest rekabet şartları altında kolay ve güvenli bir şekilde, şeffaf, etkin rekabetçi, dürüst ve istikrarlı bir ortamda alınıp satılabilmesini sağlamak, bunlara ilişkin alım satım emirlerini sonuçlandıracak şekilde bir araya

getirmek veya bu emirlerin bir araya gelmesini kolaylaştırmak ve oluşan fiyatları tespit ve ilan etmek üzere piyasalar, pazarlar, platformlar ve sistemler ile teşkilatlanmış diğer pazar yerleri oluşturmak,

kurmak ve geliştirmek, bunları ve başka borsaları veyahut borsaların piyasalarını yönetmek ve/veya işletmek ve ana sözleşmesinde yazılı olan diğer işlerdir."

Bu bağlamda 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’na dayanılarak kurulan Borsa İstanbul özel hukuk tüzel kişiliğini haizdir. Borsa İstanbul yetkili olduğu konu ve alanlarda kendi iç düzenlemelerini

yapabilmektedir.

Page 7: SERMAYE PİYASASI KURUMLARI · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ... •İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan

BİST’de İşlemler 5 Piyasada Yapılmaktadır

• Pay (Hisse Senedi) Piyasası

• Gelişen İşletmeler Piyasası

• Borçlanma Araçları Piyasası

• Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası

• Kıymetli Madenler ve Taşlar Piyasası

Page 8: SERMAYE PİYASASI KURUMLARI · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ... •İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan

HİSSE SENEDİ PİYASASI• Hisse senedi piyasalarında, farklı sektörlerde yer alan şirketlerin hisseleri, yeni

hisse alma hakkı, yatırım fonları, varantlar ve sertifikalar işlem görmektedir. Kıymetli evrak sınıfına giren hisse senedi “pay” kavramı ile de ifade edilmektedir. Pay kavramı, esasa temel teşkil eden sermayenin eşit parçalara bölünmüş, belirli miktardaki kısmını ifade etmektedir. Bu payları satın alan kişi, aldığı pay oranında şirkete ortak kabul edilmektedir.

• Hisse senetleri BİST, NASDAQ, Dow Jones vb. gibi organize olmuş borsalarda işlem görmektedir Bu evraklar birincil ya da ikincil olarak adlandırılan piyasalarda alınıp satılmaktadırlar. Belirli bir mekana sahip, yönetim kademesi olan, belirli kurallara göre yönetilen borsalar.

• Hisse senetleri piyasasında fiyat oluşumu “çoklu fiyat – sürekli müzayede” yöntemine göre gerçekleştirilmektedir. Bu yöntemdeki alım ve satım emirleri fiyat, zaman ve müşteri emirlerinin önceliği esas alınarak otomatik eşleştirme yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır

Page 9: SERMAYE PİYASASI KURUMLARI · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ... •İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan

Hisse senedi, şirket sermayesinin belirli bir kısmını temsil eder ve sahibine her türlü ortaklık haklarından yararlanma imkânı sağlar. Bu haklar şunlardır:

• Ortaklık hakkı,

• Yönetime katılma (oy) hakkı,

• Kâr payı (temettü) ve temettü avansı alma hakkı,

• Rüçhan hakkı (yeni pay alma hakkı),

• Bedelsiz pay alma hakkı

• Tasfiyeden pay alma hakkı,

• Bilgi edinme hakkı sağlar.

Page 10: SERMAYE PİYASASI KURUMLARI · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ... •İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan

Hisse Senetleri İle İlgili Bazı KavramlarEndeks: Bir veya daha fazla değişkenin hareketlerinden ibaret olan oransaldeğişimi ölçmeye yarayan bir finansal göstergedir. Endeksler, karmaşık olaylarıntek bir rakama indirgenmesini sağlayan, olaylar ve sonuçları hakkında yaklaşıkbilgi verebilen araçlardır. Pay Endeksleri borsada işlem gören payların fiyat vegetiri performanslarını bütünsel ve sektörel bazda ölçmektedir.

𝐸𝑡 =σ𝑖=1𝑛 ൗ

𝐴𝑥𝑡𝐵𝑡

∗ 𝐶𝑥𝑡 ∗𝐷𝑥𝑡 ∗ 𝐸𝑥𝑡

𝐹𝑡𝐸𝑡, endeksin t zamanındaki değerini, n endekste yer alan şirket sayısını, 𝐴𝑥𝑡,x’inci payın t zamanındaki fiyatını, 𝐵𝑡, endeksin döviz kurunun t zamanındakideğerini, 𝐶𝑥𝑡, x’inci payın t zamanındaki toplam sayısını, 𝐷𝑥𝑡, x’inci payın tzamanında endeks hesaplamasına kullanılan, dolaşımda olan toplam paysayısının toplam pay sayısına oranını, 𝐸𝑥𝑡, x’inci payın t zamanındaki katsayısını,𝐹𝑡 ise endeksin t zamanındaki bölen değerini temsil etmektedir.

Page 11: SERMAYE PİYASASI KURUMLARI · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ... •İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan

• Lot: Bir sermaye piyasası aracının, kendisi veya katları ile işlem yapılabilecek asgari sayısını veya değerini ifade eder. PP’de işlem birimi olarak lot kullanılır. Kural olarak 1lot 1 adet pay veya 1 TL nominal değerli payı ifade eder.

• Seans: bir menkul kıymetin ilgili olduğu piyasa ve pazarlarda, işlemlerin başlatıldığı an ile işlemlerin bitirildiği an arasında geçen süre seans olarak adlandırılır. Aynı pazarda ve aynı işlem yönteminde işlem gören tüm menkul kıymetlerin seansı aynı anda başlar ve biter.

• Kotasyon: Borsada İşlem görmek isteyen şirketlerin borsanın belirlediği şartları sağlamasına müteakip borsa sistemine kaydedilmesi.

• Ulusal Pazar: Borsa İstanbul kotunda bulunan ve asgari tedavül kriterlerini haiz şirketlerin paylarının güven ve istikrar içerisinde işlem gördüğü pazardır.

• İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan şirketler ile gelişme ve büyüme potansiyeli taşıyan küçük ve orta ölçekli işletmelerin sermaye piyasalarından kaynak temin etmelerine olanak sağlamak, söz konusu şirketlerden Borsa İstanbul’da işlem görmesi uygun görülenlerin paylarına likidite sağlamak ve bu payların fiyatlarının düzenli, şeffaf bir piyasada, rekabet koşulları içinde oluşmasını temin etmek için kurulan pazardır.

Page 12: SERMAYE PİYASASI KURUMLARI · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ... •İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan

• İşlem miktarı: Bir piyasada, bir seansta ya da belli bir dönemde alınıp satılan (el değiştiren) menkul kıymet adedidir.

• İşlem hacmi: Gerçekleşen her sözleşmedeki işlem miktarı ile işlem fiyatının çarpılması sonucu bulunan hacimdir.

• Broker: Borsada işlem yapma yetkisine sahip aracı kuruluş temsilcisidir.

Page 13: SERMAYE PİYASASI KURUMLARI · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ... •İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan

Hisse Senedi Türleri• Adi/İmtiyazlı Hisse Senetleri: Adi hisse senedine sahip olan yatırımcı oy

kullanma ve temettü talep etme hakkına sahiptir. İmtiyazlı hisse senedi sahipleri ise isminden de anlaşılacağı üzere öncelikli haklara sahiptir. Firmanın kar ettiği dönemlerde temettü ödemeleri öncelikli olarak imtiyazlı hisse senedi sahiplerine yapılır. Kalan miktar daha sonra adi hisse senedi sahiplerine dağıtılır.

• Nama/Hamiline Yazılı Hisse Senetleri: Nama yazılı hisse senedinin üzerinde o hisseye sahip olan kişinin ismi yer almaktadır. Hamiline yazılı hisse senedi üzerinde ise herhangi bir isim yer almamaktadır.

• Bedelli/Bedelsiz Hisse Senetleri: Bedelsiz hisse senetleri, şirketlerin iç kaynakları tarafından karşılanarak çıkartılan hisse senetlerinin, herhangi bir bedel talep etmeksizin ortaklara dağıtıldığı hisse senedi türüdür. Bedelli hisse senetleri ise yeni taahhüt ya da ödeme yoluyla ihraç edilen ve belirli bir ödeme ile satılan hisse senedi türüdür.

Page 14: SERMAYE PİYASASI KURUMLARI · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ... •İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan

• Primli/Primsiz Hisse Senetleri: Nominal (üzerinde yazılı) değeri ile ihraç edilen hisse senetleri primsiz hisse senedi olarak nitelendirilmektedir. Nominal değerinden daha yüksek bir bedelle ihraç edilen hisse senetleri ise primli hisse senedi olarak adlandırılır.

• Kurucu/İntifa Hisse Senetleri: Kurucu hisse senetleri, şirketin kuruluşunu sağlayan ya da şirket için büyük öneme haiz olan kişilere genellikle isimlerine yazılı olmak koşuluyla ve bedelsiz olarak ihraç edilen, sahibine oy hakkı vermeyip sadece temettü gelirinden pay hakkı sağlayan hisse senetleridir. İntifa hisse senedi ise şirketin kuruluşundan sonra şirket genel kurulunun alacağı karar ile bazı kimselere ya da alacaklılara verilen sermaye paylarını ifade etmektedir.

Page 15: SERMAYE PİYASASI KURUMLARI · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ... •İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan

Hisse Senetlerinin Taraflara FaydalarıHisse Senedi İhraç Eden Firma İçin Hisse Senedini Alan Yatırımcı İçin

İşletmenin büyüyebilmesi için gerekli olan finansman

kaynağını sağlar.

Sermayenin ve mülkiyetin tabana yayılması

ilkesinden hareketle, düşük sermayeye sahip

yatırımcılara büyük firmalara ortak olma şansı

sunar.Firmaya ortak kabul edilen yeni hisse senedi sahiplerinin

yönetim kurulunda söz sahibi olmasıyla daha efektif kararlar

alınabilir.

Hisse senedi satarak sağlanan finansmanın, şirketin borçlarını

enflasyona karşı koruduğu kabul edilmektedir.

Ellerindeki nakit fonun enflasyon karşısında

değer kaybetmesinin önüne geçilmiş olur.

Firmalar hisse senedi ihraç ederek, bankalardan alacakları

kredi ya da tahvilde olduğu gibi vadesi geldiğinde ödeme

yapma sorunu çekmezler. Bu da firmanın finansman sıkıntısı

çekmesini engeller.

Firma kar elde ettiğinde temettü geliri elde

ederler.

Page 16: SERMAYE PİYASASI KURUMLARI · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ... •İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan

Gelişen İşletmeler Piyasası

• Gelişen İşletmeler Pazarı (GİP), gelişme ve büyüme potansiyeline sahip küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin (KOBİ) paylarını halka arz etmek suretiyle sermaye piyasalarından uzun vadeli ve geri ödemesiz kaynak temin edebilmelerini amacıyla oluşturulmuştur.

• GİP’te işlem görecek şirketlerin anonim şirket statüsünde olması gerekmektedir. Ayrıca, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) düzenlemeleri gereği, GİP’te işlem görecek şirketin aktif toplamının ve net satış hasılatının sırasıyla asgari 5,8 milyon Türk Lirası ve 11,6 milyon Türk Lirası olması gerekmektedir. Borsa İstanbul düzenlemeleri gereği şirketlerin GİP’e kabulü için, halka arz edilen payların piyasa değerinin 25 milyon TL’den az olması gerekmektedir. Yıldız ve Ana Pazar’ın başvurusunda gereken kârlılık, faaliyet süresi gibi diğer sayısal koşullar GİP başvurunda aranmamaktadır.

Page 17: SERMAYE PİYASASI KURUMLARI · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ... •İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan

GİP’TE İŞLEM GÖRMENİN FAYDALARI NELERDİR?

• Finansman Kaynağına Erişim

• Fiyat Oluşumu ve Likidite Sağlama

• Ortaklıktan Çıkış İmkanı Sunma

• Tanınırlık ve Kredibilite Sağlama

• Kurumsallaşma

• İkincil Halka Arz İmkanı

Page 18: SERMAYE PİYASASI KURUMLARI · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ... •İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan

GİP’TE HALKA ARZ

Page 19: SERMAYE PİYASASI KURUMLARI · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ... •İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan

ARACI KURUMLARAracı kurumlar, sermaye piyasası araçlarının ihraç veya halka arz yoluyla satışınaaracılık, daha önce ihraç edilmiş olan sermaye piyasası araçlarının aracılıkamacıyla alım satımı, ekonomik ve finansal göstergelere, sermaye piyasasıaraçlarına, mala, kıymetli madenlere ve dövize dayalı vadeli işlem ve opsiyonsözleşmeleri dahil her türlü türev araçların alım satımının yapılmasına aracılık,sermaye piyasası araçlarının geri alım veya satım taahhüdü ile alım satımı,yatırım danışmanlığı, portföy işletmeciliği ve yöneticiliği, döviz, mal, kıymetlimaden veya Kurulca belirlenecek diğer varlıkların kaldıraçlı alım satımı, alımsatımına aracılık ve bu işlemlere yönelik hizmetleri yerine getirmektedir. AracıKurumların bu faaliyetleri ifa edebilmeleri için her bir faaliyet için Kuruldan yetkibelgesi almaları gerekmektedir. Aracı kurumların, anonim ortaklık şeklindekurulmaları, hisse senetlerinin tamamının nama yazılı olması, hisse senetlerininnakit karşılığı çıkarılması, sermayelerinin Sermaye Piyasası Kurulunca belirlenenmiktardan az olmaması, esas sözleşmelerinin ilgili hükümlere uygun olması,kurucularının müflis olmaması gibi ilgili mevzuatta ifade edilen hususlarısağlaması gerekmektedir.

Page 20: SERMAYE PİYASASI KURUMLARI · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ... •İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan

ARACI KURUMLARIN FAALİYET ALANLARI

• Halka arza aracılık

• Alım satıma aracılık

• Vadeli işlem sözleşmelerinin alım satımına aracılık

• Portföy yöneticiliği

• Yatırım danışmanlığı

Page 21: SERMAYE PİYASASI KURUMLARI · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ... •İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan

MERKEZİ KAYIT KURULUŞU

• Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK), Sermaye Piyasası Kanunu’nun 10/Amaddesi uyarınca, sermaye piyasası araçlarını ve bunlara bağlı hakları,bilgisayar ortamında, üyeler ve hak sahipleri itibariyle kayden izlemeküzere kurulmuş bir anonim şirket olarak faaliyette bulunmaktadır.Ayrıca Yatırımcıları Koruma Fonu’nu idare ve temsil etmektedir.Sermaye Piyasası Kurulu tarafından tedrici tasfiyelerine karar verilenaracı kurumların tasfiye işlemlerini Yatırımcıları Koruma Fonu adınailgili mevzuat hükümleri çerçevesinde yürütülmesinden desorumludur.

Page 22: SERMAYE PİYASASI KURUMLARI · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ... •İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan

MERKEZİ KAYIT KURULUŞUNUN GÖREVLERİ

A) Kaydi Sisteme İlişkin Görevler

• Sermaye piyasası araçlarını ve bunlara bağlı hakları, bilgisayar ortamında üyeler ve hak sahipleri itibariyle kayden izlemek

• Kaydi sisteme ilişkin düzenlemelere aykırılıkları tespit edip gerekli mercilere iletmek,

• Kayıtların mevzuata uygun şekilde gizliliklerini sağlamak

B) Yatırımcı Koruma Fonuna İlişkin Görevler

• Yatırımcı Koruma Fonunu yönetmek

• Fon adına yapılması gereken işleri yapmak

• Kurul tarafından tedrici tasfiyelerine karar verilen aracı kurumların tasfiye işlemlerini yürütmek.

Page 23: SERMAYE PİYASASI KURUMLARI · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ... •İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan

YATIRIM ORTAKLIKLARI• Yatırım ortaklıkları, sermaye piyasası araçları, gayrimenkul, altın ve diğer

kıymetli madenler portföylerini işletmek amacıyla kurulan anonimortaklıklardır. Bu portföyler müstakilen bu unsurlardan oluşabileceği gibikarma da olabilir. Yatırım ortaklıklarının temel fonksiyonu, küçük tasarrufsahiplerinin birikimlerini bir havuzda toplayarak değişik menkulkıymetlerden oluşacak bir portföye yatırmak ve bu yolla elde ettiklerikazancı paydaşları ile paylaşmaktır.

• Yatırım ortaklıklarına kuruluş ve faaliyet izni verilebilmesi için, anonimortaklık şeklinde kurulması gerekmektedir. Başlangıç sermayelerininSermaye Piyasası Kurulunca belirlenen miktardan az olmaması, hissesenetlerinin nakit karşılığı çıkarılması, ticaret ünvanlarında “YatırımOrtaklığı” ibaresinin bulunması, esas sözleşmelerinin Sermaye PiyasasıKanunu hükümlerine uygun olması, kurucularının müflis olmaması gibiilgili mevzuatta açıkça belirtilen şartların sağlanması gerekir.

Page 24: SERMAYE PİYASASI KURUMLARI · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ... •İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan

Menkul Kıymet Yatırım Ortaklıkları

• Menkul Kıymet Yatırım ortaklıkları, sermaye piyasası araçları ile ulusal veuluslararası borsalarda veya borsa dışı organize piyasalarda işlem görenaltın ve diğer kıymetli madenler portföyü işletmek üzere anonim ortaklıkşeklinde ve kayıtlı sermaye esasına göre kurulan sermaye piyasasıkurumlarıdır. Menkul kıymet yatırım ortaklıklarının temel fonksiyonu, riskindağıtılması ve profesyonel portföy yönetimi ilkeleri esasında, küçük tasarrufsahiplerinin birikimlerini bir havuzda toplayarak değişik menkulkıymetlerden oluşacak bir portföye yatırmak ve bu yolla elde ettiklerikazancı ortaklarına payları oranında dağıtmaktır. Yatırım ortaklıklarınındiğer ortaklıklardan farkı, faaliyet alanlarının sadece sermaye piyasasıaraçları ile altın ve diğer kıymetli madenlerden oluşan bir portföyünişletilmesi şeklinde sınırlandırılmış bulunmasıdır.

Page 25: SERMAYE PİYASASI KURUMLARI · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ... •İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan

Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları

• Gayrimenkul yatırım ortaklıkları; gayrimenkullere, gayrimenkule dayalıprojelere veya sermaye piyasası araçlarına yatırım yapmak suretiyle faaliyetgösteren ve gelirleri kurumlar vergisinden istisna olan özel bir portföyyönetim şirketi tipidir. Gayrimenkul yatırım ortaklığının amaçları; temeldegetiri potansiyeli yüksek gayrimenkullere yatırım yapmak, gayrimenkuledayalı projelere yatırım yapmak, portföyündeki gayrimenkullerden kirageliri elde etmek, gayrimenkul alım satım kazançları elde etmek olaraksıralanabilir. Gayrimenkul yatırım ortaklıkları sadece gayrimenkule dayalıportföy işletmeciliği faaliyeti kapsamında faaliyet gösterebilirler. Bunundoğal bir sonucu olarak gayrimenkul yatırım ortaklıkları aktiflerinde makineve ekipman bulunduramazlar. Ayrıca, inşaatını başka şirketleringerçekleştirdiği projelere finansman sağlamak dışında inşaat yapamaz veproje yürütemezler.

Page 26: SERMAYE PİYASASI KURUMLARI · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ... •İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan

Girişim (Risk) Sermayesi Yatırım Ortaklıkları

• Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı (GSYO) kayıtlı sermayeli olarakkurulan ve çıkarılmış sermayelerini esas olarak girişim sermayesiyatırımlarına yönelten ortaklıklardır. Portföy değeri, GSYO’nunaktifinde bulunan, girişim sermayesi yatırımları ile ikincil piyasalardaişlem gören sermaye piyasası araçları ve ters repo işlemlerinin rayiçdeğerleri toplamını ifade eder. Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları,girişim şirketlerine yatırım yapabilirler, girişim şirketlerinin yönetiminekatılabilirler, bu şirketlere danışmanlık hizmeti verebilirler,portföylerini çeşitlendirmek amacıyla ikinci el piyasalarda işlem görensermaye piyasası araçlarına ve para piyasası araçlarına yatırımyapabilirler.

Page 27: SERMAYE PİYASASI KURUMLARI · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ... •İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan

FONLARMenkul Kıymet Yatırım Fonları

• Yatırım Fonu, yatırımcılardan katılma belgeleri karşılığında toplananparalarla, belge sahipleri hesabına, riskin dağıtılması ilkesi ve inançlımülkiyet esaslarına göre sermaye piyasası araçları, gayrimenkul, altınve diğer kıymetli madenler portföyü işletmek amacıyla kurulan malvarlığıdır. Fonun tüzel kişiliği yoktur; ancak mal varlığı kurucunun malvarlığından ayrıdır. Kurucu, fonu, yatırım fonu katılma belgesisahiplerinin haklarını koruyacak şekilde temsil eder, yönetir veyayönetimini denetler. Fon mal varlığı rehnedilemez, teminatgösterilemez ve üçüncü şahıslar tarafından haczedilemez.

Page 28: SERMAYE PİYASASI KURUMLARI · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ... •İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan

Konut Finansmanı Fonları

• Konut finansmanı fonu, ihraç edilen ipoteğe dayalı menkul kıymetler karşılığında toplanan paralarla, ipoteğe dayalı menkul kıymet sahipleri hesabına inançlı mülkiyet esaslarına göre oluşturulan mal varlığıdır.Fonun tüzel kişiliği yoktur, ancak malvarlığı kurucunun mal varlığından ayrıdır. Fon mal varlığı, ihraç edilen ipoteğe dayalı menkul kıymetler itfa edilinceye kadar başka bir amaçla tasarruf edilemez, rehnedilemez, teminat gösterilemez, kamu alacaklarının tahsili amacı da dahil olmak üzere haczedilemez, ihtiyatî tedbir kararı verilemez ve işâs masasına dahil edilemez

Page 29: SERMAYE PİYASASI KURUMLARI · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ... •İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan

Bireysel Emeklilik Fonları

• Bireysel emeklilik tasarruf ve yatırım sistemi, bireylerin emekliliğeyönelik tasarruflarının yatırıma yönlendirilmesine odaklanmıştır. Busuretle emeklilik döneminde ek bir gelir sağlanarak refah düzeyininyükseltilmesi, ekonomiye uzun vadeli kaynak yaratarak istihdamınartırılması ve ekonomik kalkınmaya katkıda bulunulmasıhedeflenmektedir. Bireysel emeklilik böylece sosyal güvenliğinkapsamının genişletilmesine, kamunun sosyal güvenliktenkaynaklanan yükünün azaltılmasına, mali sektörde uzun vadelifonların artarak kurumsal yatırımcıların gelişmesine ve sermayepiyasalarının derinleşmesine olanak sağlayan bir özel emekliliksistemidir.

Page 30: SERMAYE PİYASASI KURUMLARI · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ... •İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan

BAĞIMSIZ DENETİM KURULUŞLARI

• Bağımsız denetim, işletmelerin yıllık finansal tablo ve diğer finansalbilgilerinin, bu tablo ve bilgiler için belirlenen kriterlere (örneğin,halka açık şirket finansal tabloları için kurulca belirlenmiş veya kabuledilmiş finansal raporlama standartlarına) uygunluğu ve doğruluğuhususunda, makul güvence sağlayacak yeterli ve uygun bağımsızdenetim kanıtlarının elde edilmesi amacıyla, genel kabul görmüşbağımsız denetim standartlarında öngörülen gerekli tüm bağımsızdenetim tekniklerinin uygulanarak defter, kayıt ve belgeler üzerindendenetlenmesi ve değerlendirilerek rapora bağlanmasını ifade eder.

Page 31: SERMAYE PİYASASI KURUMLARI · yapan alım–satım sistemi kullanılarak sıralanır. ... •İkinci Ulusal Pazar: Kotasyon Yönetmeliği’ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan

DERECELENDİRME KURULUŞLARI

• Kredi derecelendirmesi; işletmelerin risk durumları veödeyebilirliklerinin veya borçluluğu temsil eden sermaye piyasasıaraçlarının anapara, faiz ve benzeri yükümlülüklerinin vadelerindekarşılanabilirliğinin derecelendirme kuruluşları tarafından bağımsız,tarafsız ve adil olarak değerlendirilmesi ve sınıflandırılması faaliyetidir.