seragazi emisyon envanter hesaplama

8/19/2019 Seragazi Emisyon Envanter Hesaplama

1/83

SERAGAZI EMİSYON ENVANTERİ

HESAPLAMA YÖNTEMLERİIPCC 2006 Klavuzuna göre

Dr. Gülen GÜLLÜ

30 Mayıs 2011 Niza Park Otel, Ankara


2/83

SG Hesaplama Yöntemleri(genel olarak)

• Tier 1

– Basit yöntem

– Aktivite verisi ve default EF

• Tier 2

– Aktivite verisi, ülkeye özel EF

•Tier 3

– Daha detaylı ,tesis bazlı ülkeye özel yöntemler


3/83

Sera Gazları

• Sera Gazları

• Karbon dioksit (CO2)

• Metan (CH4)

• Nitrus oksit (N2O)

• Hidroflorokarbonlar (HFCs)• Perflurokarbonlar (PFCs)

• Sulfür hekzaflorit (SF6)

• Dolaylı Sera Gazları

• Azot oksitler (NOx, NO2)• Karbon monoksit (CO)

• Metan dışı uçucu organik bileşikler (NMVOC)• Kükürt dioksit (SO2)


4/83

Sera Gazları-atmosferin penceresi


5/83

Gas GWP

Carbon dioxide 1

Methane 21

Nitrous oxide 310

HFCs 140-11,700

HFC-23 11,700

HFC-32 650

HFC-125 2,800

HFC-134a 1,300

HFC-143a 3,800

HFC-152a 140

HFC-227ea 2,900

HFC-236fa 6,300

HFC-43-10mee 1,300

PFCs 6,500-9,200

PFC-14 6,500

PFC-116 9,200

PFC-218 7,000

PFC-318 8,700

PFC-3-1-10 7,000

PFC-5-1-14 7,400

SF6 23,900


6/83

Kullanılan Hesaplama Yöntemleri ve EF

GREENHOUSE GAS SOURCE AND SINK CO2 CH4 N2O

CATEGORIES

Method applied Emission factor Method applied Emission factor Method applied Emission factor

1. Energy T1,T2 D T1,T2 CS,D T1,T2 CS,D

A. Fuel Combustion T1,T2 D T1,T2 CS,D T1,T2 CS,D

1. Energy Industries T1 D T1,T2 CS,D T1,T2 CS,D

2. Manufacturing Industries and Construction T1 D T1 D T1 D

3. Transport T1,T2 D T1,T2 D T1,T2 D

4. Other Sectors T1 D T1 D T1 D

5. Other NA NA NA NA NA NA

B. Fugitive Emissions from Fuels NA NA T1 D NA NA

1. Solid Fuels NA NA T1 D NA NA

2. Oil and Natural Gas NA NA NA NA NA NA

2. Industrial Processes T1,T2 CS,D T1 D NA NA

A. Mineral Products T1,T2 CS,D NA NA NA NA

B. Chemical Industry NA NA T1 D NA NA

C. Metal Production NA NA NA NA NA NA

D. Other Production NA NA

E. Production of Halocarbons and SF6

F. Consumption of Halocarbons and SF6

G. Other NA NA NA NA NA NA


7/83

GREENHOUSE GAS SOURCE AND SINK HFCs PFCs SF6

CATEGORIES


1. Energy

A. Fuel Combustion

1. Energy Industries

2. Manufacturing Industries and Construction

3. Transport

4. Other Sectors

5. Other

B. Fugitive Emissions from Fuels

1. Solid Fuels

2. Oil and Natural Gas

2. Industrial Processes T1 D NA NA T1 D

A. Mineral Products

B. Chemical Industry NA NA NA NA NA NA

C. Metal Production NA NA NA NA NA NA

D. Other Production

E. Production of Halocarbons and SF6 NA NA NA NA NA NA

F. Consumption of Halocarbons and SF6 T1 D NA NA T1 D

G. Other NA NA NA NA NA NA

Kullanılan Hesaplama Yöntemleri ve EF


8/83

GREENHOUSE GAS SOURCE AND SINK CO2 CH4 N2O

CATEGORIES


3. Solvent and Other Product Use NA NA NA NA

4. Agriculture T1 D T1,T1a D

A. Enteric Fermentation T1 D

B. Manure Management T1 D T1 D

C. Rice Cultivation T1 D

D. Agricultural Soils NA NA T1,T1a D

E. Prescribed Burning of Savannas NA NA NA NA

F. Field Burning of Agricultural Residues T1 D T1 D

G. Other NA NA NA NA

5. Land Use, Land-Use Change and Forestry T1,T2 CS,D T1,T2 CS,D T1 CS,D

A. Forest Land T1,T2 CS,D T1,T2 CS,D T1 CS,D

B. Cropland NA NA NA NAC. Grassland

D. Wetlands

E. Settlements

F. Other Land

G. Other NA NA

6. Waste NA NA T1 D T1 D

A. Solid Waste Disposal on Land NA NA T1 D

B. Waste-water Handling T1 D T1 D

C. Waste Incineration NA NA NA NA NA NAD. Other NA NA NA NA NA NA

7. Other (as specified in Summary 1.A) NA NA NA NA NA NA

D (IPCC default)

T1a, T1b, T1c (IPCC Tier

1a, Tier 1b and Tier 1c,

respectively)

CR

(CORIN

AIR)

N

RA (Reference

Approach)

T2

(IPCC

Tier 2)

CS (Country

Specific)

NA (

T1 (IPCC Tier 1) T3 (IPCC Tier 3) OTH(Other)

PS (Plant Specific)


9/83

Ulusal Sera Gazı emisyon envanterinidetaylandırma fırsatları

Tier 1 Tier 2 Tier 3

Enerji √EDT alt sektöreklenmeli

Ülkeye özel EF verisiüretilmeli

Tesis bazında detayainmek mümkün,Uygulanabilir

Yakma tesisleri Uygulanabilir

Ulaşım Model geliştirilmeli

Endüstriyel Üretim Eksik sektörler içinveri tamamlanmalı

Kısmen uygulanabilir Kısmen uygulanabilir

Solvent kullanımı Veri eksikliği

tamamlanmalı

Kısmen uygulanabilir

Tarım √ Ülkeye özel veriüretilmeli

Kısmen uygulanabilir

Arazi Kullanımı √ eksik arazi sınıflarıeklenmeli

√ eksik arazi sınıflarıeklenmeli

Model geliştirilmeli

Atık Veri eksikliğitamamlanmalı


10/83

Yöntem seçim kriterleri

• “Key source”lar; ana seragazı salınımına sebep olan tesisgruplarının hesaplamaları Tier 2/3’e göre olmalı

• “Key Source” olarak tanımlanmayan sektörler Tier 1 ile

hesaplanabilir, bu sektörler daha detaylı yöntemlerlehesaplandığında kullanılan verinin Tier 1’e göre hangibakımdan doğruluk ve kesinlik kattığı belirtilmelidir

• “Key source” nasıl tanımlanır?

– Toplam içindeki katkısı (toplam emisyonların %95’inioluşturan kaynaklar); – Zamana bağlı olarak emisyon artışının gözlendiği sektörler; – Belirsizliğin yüksek olduğu sektörler


11/83

“Key source” tanımlama

1. Tüm aktivitelerden oluşan emisyonları CO2 eşdeğerineçevir

2. En yüksekten düşüğe doğru sıraladığında toplam SGemisyonlarının %95’ini içeren faaliyetler emisyon katkısıbakımından “key source” olarak tanımlanır

3. Farklı kategorilerin referans yıla göre artış/azalış eğiliminibul, en yüksekden düşüğe doğru sırala, toplam artışeğiliminin %95’inin gözlendiği faaliyetler eğilimbakımından “key source” olarak tanımlanır

4. Belirsizlikler açısından en yüksek belirsizliklerin gözlendiğisektörler yüksekden düşüğe doğru sıralandığında toplambelirsizlik değeri yüksek olan faaliyetler katkıları az olsadahi Tier 2/3’le hesaplanmalıdır.


12/83


13/83

Ulusal SG envanterlerinde yaygınolarak tespit edilen “key source”lar

• Karbon Dioksit (CO2) – Yakıt yanması (1 numaralı SG kaynağı)

• Metan (CH4)

– katı atık depolama sahaları – Petrol ve gaz üretimi (2 numaralı SG kaynağı )

• Nitrus oksit (N20) – Yakıt yanması

• Sulfür Hekzaflorit (SF6) – Magnezyum üretimi – Elektrik iletim hatları


14/83

• Hidroflorokarbonlar (HFCs)- H, F ve C içerenbileşikler

– HFC üretimi

– Yarı iletken üretimi

• Perflorokarbonlar (PFCs) ‐ C ve F atomundanoluşan bileşikler

– Aluminyum üretimi

– Yarı iletken üretimi

Ulusal SG envanterlerinde yaygınolarak tespit edilen “key source”lar


15/83

IPCC 2006 KLAVUZUNA GÖRE DETAYLI

HESAPLAMA YÖNTEMLERI İÇİN VERİGEREKSİNİMİ

SEKTÖREL ÖRNEKLER


16/83

Sektörler

• Enerji

– Yakıt yanması• Sabit tesisler

• Hareketli tesisler – Kaçak emisyonlar

• Endüstriyel Prosesler

• Tarım• Arazi Kullanımı ve Arazi Kullanım Değişikliği

• Atıklar


17/83

Enerji

• Birincil enerji kaynaklarının aranması veçıkarılması

• Birincil enerji kaynaklarının termik santrallerdeveya rafinerilerde enerjiye dönüştürülmesi

• Yakıtların taşınması ve dağıtımı

• Sabit ve hareketli yakma sistemlerinde

yakıtların yanması


18/83

Yakıt yanması emisyonları

2006 IPCC Klavuzuna göre;

– Tier 1: ulusal enerji istatistiklerinden yakılan yakıttürüne göre yakıt miktarı ve default emisyon

faktörleri;

– Tier 2: ulusal enerji istatistiklerinden yakılan yakıttürüne göre yakıt miktarı, yakıt karekteristiğine bağlıolarak belirlenmiş ülkeye özel emisyon faktörleri,;

– Tier 3: yakıt istatistikleri ve yakma teknolojisine göre

belirlenmiş teknolojiye bağlı emisyon faktörleri; tesisbazında emisyon verisi ve model kullanarak tespitedilebilir


19/83

1 A Yakıt Yakılması1 A 1 Enerji endüstrisi

a Elektrik ve Isı Üretimi

Tier Veri Durumu Veri İhtiyacı Üretilmesi gereken veriSorumlu

kurum/kuruluşlar

T1Enerji Denge

Tablosu (EDT)

Elektrik üretim tesislerininyakıt türüne bağlı yakıttüketim değerleri, IPCC EF

Ek veriye gerek yoktur

Yakıt istatistikleri:

ETKB, EİGM Doğalgaz piyasa verileri:

EPDK

T2 EDT

Elektrik üretim tesislerininyakıt türüne bağlı yakıt

tüketim değerleri,Türkiye'ye özgü EF

EFÜÖ: yakıt analizi, ısıldeğeri, elemental analizi

(C,S,N, v.d.), kül oranı,yakma teknolojisi, kontrolekipmanı türü

ETKB, ÇOB

T3 EKSİKTesis yakıt türü, teknolojisive emisyon verisi ile

üretilmiş tesise özel EF

Tesis bazında emisyonverisi (CEM), yakma

teknolojisi, kontrol

ekipman türü, yakıt

analizi, miktarı

ETKB, ÇOB


20/83


B Petrol Rafinerileri


kurum/kuruluşlar

T1 EDTYakıt türlerine göre enerjiamaçlı tüketilen yakıtmiktarı

petrol ürünleri elde

edilmesi için gerekenenerjinin sağlanması içintüketilen ham petrolmiktarı

ETKB

T2 EDT

Rafinerilerde yakıt türüne

bağlı Türkiye'ye özgü EF

yakıt analizi, ısıl değeri,elemental analizi (C,S,N,

v.d.), kül oranı, yakmateknolojisi, kontrolekipmanı türü

ETKB PETROL İŞLERİ

GENEL MUDURLUGU

T3 EKSİK

Rafineri bazında yakılanyakıt bilgisi, emisyonverisi, yakıt analizi ileüretilmiş tesise özel EF

Tesis bazında emisyonverisi, yakma teknolojisi,

kontrol ekipman türü,yakıt analizi, miktarı

ETKB PETROL İŞLERİGENEL MUDURLUGU


21/83


c Katı yakıt üretimi ve diğer enerji sanayi (briket, petrol koku, gazlaştırma v.b. üretimi sırasında yakılanyakıt)


kurum/kuruluşlar

T1 EKSİK

Katı yakıt veya gaz, sıvı

üretimi sırasında harcananyakıt miktarı ve türü, IPCCEF

EDT'da tanımlanmamıştır. ETKB

T2 EKSİK

Katı yakıt veya gaz, sıvıüretimi sırasında harcananyakıt miktarı ve türü,

Türkiye'ye özgü EF

Briket, petrol koku üretimbilgisi temin edilmelidir.

Türkiye'ye özgü EF

üretilmelidir

ETKB

T3 EKSİKTesis yakıt türü, teknolojisive emisyon verisi ile


Tesis bazında emisyonverisi, yakma teknolojisi,

kontrol ekipman türü,yakıt analizi, miktarı

ETKB


22/83

Tier

Veri

Duru

mu

Veri İhtiyacı Üretilmesi gereken veriSorumlu

kurum/kuruluşlar

b D e m i r ç e l i k s a n a y i

T1 EDT

Demir çelik sektörü içintüketilen yakıt türleri vemiktarları, IPCC EF

ETKB, TUİK

T2 EKSİKDemir çelik sektörü içintüketilen yakıt türleri vemiktarları, ülkeye özel EF

Türkiye'deki tüm Demir Çelikfabrikalarının yakıt türleri,miktarları ve yakıt analizleri

TUİK, ÇOB

T3 EKSİKTesis bazında yakıt türü,teknolojsi ve emisyon verisi ile


Türkiye'deki tüm Demir Çelikfabrikalarının yakıt türleri,miktarları, yakıt analizleri,yakma teknolojileri ile baca

gazı emisyon ölçümleri

TUİK, ÇOB

1 A Yakıt Yakılması1 A 2 İmalat endüstrisi ve inşaat


23/83

Tier

Veri

Duru

mu


kurum/kuruluşlar

b D e m i r h a r i c i m e t a l l e r

T1 EDT

Demir harici metal sektörü içintüketilen yakıt türleri vemiktarları, IPCC EF

ETKBT2 EKSİKDemir harici metal sektörü içintüketilen yakıt türleri vemiktarları, ülkeye özel EF

Türkiye'deki tüm Demir dışımetal fabrikalarının yakıttürleri, miktarları ve yakıtanalizleri



Türkiye'deki tüm Demir dışımetal fabrikalarının yakıttürleri, miktarları, yakıt

analizleri, yakma teknolojileriile baca gazı emisyon ölçümleri



24/83

Tier

Veri

Duru

mu


kurum/kuruluşlar

c K i m y a s a l l a r

T1 EDT

Kimyasal sektörü için tüketilenyakıt türleri ve miktarları, IPCCEF

ETKBT2 EKSİKKimyasal sektörü için tüketilenyakıt türleri ve miktarları, ülkeyeözel EF

Türkiye'deki tüm Kimyasalüretim fabrikalarının yakıttürleri, miktarları ve yakıtanalizleri



Türkiye'deki tüm Kimyasalfabrikalarının yakıt türleri,miktarları, yakıt analizleri,

yakma teknolojileri ile bacagazı emisyon ölçümleri



25/83

Tier

Veri

Duru

mu


kurum/kuruluşlar

d k a ğ ı t h a m u r u ,

k a ğ t v

e b a s k ı

T1 EKSİKKağıt hamuru, kağıt ve baskısektörü için tüketilen yakıttürleri ve miktarları, IPCC EF

Kağıt hamuru, kağıt ve baskısektörü için tüketilen yakıttürleri ve miktarları

ETKBT2 EKSİKKağıt hamuru, kağıt ve baskısektörü için tüketilen yakıttürleri ve miktarları, ülkeye özelEF

Türkiye'deki tüm kağıt hamuru,kağıt ve baskı fabrikalarınınyakıt türleri, miktarları ve yakıtanalizleri



Türkiye'deki tüm kağıt hamuru,kağıt ve baskı fabrikalarınınyakıt türleri, miktarları, yakıt




26/83

Tier

Veri

Duru

mu


kurum/kuruluşlar

e G

ı d a i ş l e m e , m e ş r u b a

t , t ü t ü n

T1 EKSİKGıda işleme, meşrubat, tütünfabrikaları için tüketilen yakıttürleri ve miktarları, IPCC EF

Gıda işleme, meşrubat, tütünfabrikaları için tüketilen yakıttürleri ve miktarları

T2 EKSİKGıda işleme, meşrubat, tütünfabrikaları için tüketilen yakıttürleri ve miktarları, ülkeye özelEF

Türkiye'deki tüm gıda işleme,meşrubat, tütün fabrikalarınınyakıt türleri, miktarları ve yakıtanalizleri



Türkiye'deki tüm gıda işleme,meşrubat, tütün fabrikalarınınyakıt türleri, miktarları, yakıt




27/83

Tier

Veri

Duru

mu


kurum/kuruluşlar

f M e t a l d ı ş ı m i n e r a

l l e r

T1 EKSİKMetal dışı mineralişletmelerinde tüketilen yakıttürleri ve miktarları, IPCC EF

Metal dışı mineralişletmelerinde tüketilen yakıttürleri ve miktarları

T2 EKSİKMetal dışı mineralişletmelerinde tüketilen yakıttürleri ve miktarları, ülkeye özelEF

Türkiye'deki tüm gıda işleme,meşrubat, tütün fabrikalarınınyakıt türleri, miktarları ve yakıtanalizleri



Türkiye'deki tüm Metal dışımineral işletmelerinde yakıttürleri, miktarları, yakıt




28/83

Tier

Veri

Duru

mu


kurum/kuruluşlar

g u l a ş ı m e

k i p m a n ı

T1 EKSİKUlaşım ekipmanı üretimişletmelerinde tüketilen yakıttürleri ve miktarları, IPCC EF

Ulaşım ekipmanı üretimişletmelerinde tüketilen yakıttürleri ve miktarları

T2 EKSİKUlaşım ekipmanı üretimişletmelerinde tüketilen yakıttürleri ve miktarları, ülkeye özelEF

Türkiye'deki tüm ulaşımekipmanı üretim işletmelerininyakıt türleri, miktarları ve yakıtanalizleri



Türkiye'deki tüm ulaşımekipmanı üretim işletmelerindeyakıt türleri, miktarları, yakıt




29/83

Tier

Veri

Duru

mu


kurum/kuruluşlar

h m a k i n e

T1 EKSİKMakine ekipmanı üretimişletmelerinde tüketilen yakıttürleri ve miktarları, IPCC EF

Makine ekipmanı üretimişletmelerinde tüketilen yakıttürleri ve miktarları

T2 EKSİKMakine ekipmanı üretimişletmelerinde tüketilen yakıttürleri ve miktarları, ülkeye özelEF

Türkiye'deki tüm makineekipmanı üretim işletmelerininyakıt türleri, miktarları ve yakıtanalizleri



Türkiye'deki tüm makineekipmanı üretim işletmelerindeyakıt türleri, miktarları, yakıt




30/83

Tier

Veri

Duru

mu


kurum/kuruluşlar

i M a d e n c i l i k ( f o s i . y a

k . m a d .

h a r i ç ) v e t a ş o c a

k l a r ı

T1 EKSİKMadencilik faaliyetlerinde

tüketilen yakıt türleri vemiktarları, IPCC EF

Madencilik faaliyetlerinde

tüketilen yakıt türleri vemiktarları

T2 EKSİK Madencilik faaliyetlerindetüketilen yakıt türleri vemiktarları, ülkeye özel EF

Türkiye'deki tüm madencilikfaaliyetlerinde yakıt türleri,miktarları ve yakıt analizleri



Türkiye'deki tüm madencilikfaaliyetlerinde yakıt türleri,miktarları, yakıt analizleri,yakma teknolojileri ile baca

gazı emisyon ölçümleri



31/83

Tier

Veri

Duru

mu


kurum/kuruluşlar

j A ğ a ç v e a ğ a ç ü r ü n l e r i

T1 EKSİKAğaç ve ağaç ürünleriişletmelerinde tüketilen yakıttürleri ve miktarları, IPCC EF

Ağaç ve ağaç ürünleriişletmelerinde tüketilen yakıttürleri ve miktarları

T2 EKSİKAğaç ve ağaç ürünleriişletmelerinde tüketilen yakıttürleri ve miktarları, ülkeye özelEF

Türkiye'deki tüm ağaç ve ağaçürünleri işletmelerinin yakıttürleri, miktarları ve yakıtanalizleri



Türkiye'deki tüm ağaç ve ağaçürünleri işletmelerinde yakıttürleri, miktarları, yakıt




32/83

Tier

Veri

Duru

mu


kurum/kuruluşlar

k İ n ş a a t

T1 EKSİKİnşaat sektöründe tüketilenyakıt türleri ve miktarları, IPCCEF

İnşaat sektöründe tüketilenyakıt türleri ve miktarları

T2 EKSİKİnşaat sektöründe tüketilenyakıt türleri ve miktarları, ülkeyeözel EF

Türkiye'deki tüm inşaatçalışmalarında tüketilen yakıttürleri, miktarları ve yakıtanalizleri

T3 EKSİKİnşaat çalışmaları bazında yakıttürü, teknolojsi ve emisyon

verisi ile üretilmiş tesise özel EF

Türkiye'deki tüm inşaatçalışmalarında yakıt türleri,miktarları, yakıt analizleri,

yakma teknolojileri ile bacagazı emisyon ölçümleri



33/83

Tier

Veri

Duru

mu


kurum/kuruluşlar

l T e k s t i l v e d e r i s a n a y i

T1 EKSİKTekstil ve deri sanayi

işletmelerinde tüketilen yakıttürleri ve miktarları, IPCC EF

Tekstil ve deri sanayi

işletmelerinde tüketilen yakıttürleri ve miktarları

T2 EKSİKTekstil ve deri sanayiişletmelerinde tüketilen yakıttürleri ve miktarları, ülkeye özelEF

Türkiye'deki tüm Tekstil ve derisanayi işletmelerinin yakıttürleri, miktarları ve yakıtanalizleri



Türkiye'deki tüm Tekstil ve derisanayi işletmelerinde yakıttürleri, miktarları, yakıt




34/83

Tier

Veri

Duru

mu


kurum/kuruluşlar

m D

i ğ e r s a n a

y i

T1 EDT

Tüm diğer endüstri grupları içintüketilen yakıt türleri vemiktarları, IPCC EF

Tüm diğer endüstri grupları içintüketilen yakıt türleri vemiktarları

T2 EDT Tüm diğer endüstri grupları içintüketilen yakıt türleri vemiktarları, ülkeye özel EF

Türkiye'deki tüm diğer endüstrigrupları için yakıt türleri,miktarları ve yakıt analizleri

T3 EDT

Tesis bazında yakıt türü,teknolojsi ve emisyon verisi ile


Türkiye'deki tüm diğer endüstrigrupları için tüketilen yakıttürleri, miktarları, yakıtanalizleri, yakma teknolojileri

ile baca gazı emisyon ölçümleri



35/83

a i U l u s

l a r a r a s ı h a v a c ı l ı k

T1

EKSİK

Havacılık sektörü için tüketilen yakıtmiktarı, Jet yakıt tüketimi, IPCC EF

EDT'de havacılık sektörü için harcanan yakıtmiktarı uluslararası ile ulusal havacılıktoplamı için verilmektedir. Jet yakıt ve benzinayrımı bulunmamaktadır.

UlaştırmaBakanlığı, SHGM,DHMİ, TUİK

T2

TUİK

Jet yakıtı tüketimi, uçak türüne göreLTO sayısı, IPCC EF

hem ulusal hem de uluslararası uçuşlar içintüketilen yakıt miktarı, uçak türlerine göreLTO sayısı


T3

DHMİ

Uluslararası bir havalimanından

kalkıp, ulusal bir limana iniş yapanveya ülke içinden kalkıp, uluslararasıbir limana iniş yapan uçakların sayısı,türü, motor bilgisi ve uçuş rotasıbilgisi

a. İniş/kalkış yapan uçakların tipi, kalkış veiniş yer bilgisi b. Uçak türü ve motor bilgisi iletüm uçuş rotası bilgisi


a i i U l u s a l h a v a c ı l ı k

T1

√ EDT

Yurt içi tüm uçuşlar için tüketilenyakıt miktarı, Jet yakıt ve benzin

tüketimi, IPCC EF

EDT'de havacılık sektörü için harcanan yakıtmiktarı uluslararası ile ulusal havacılık

toplamı için verilmektedir. Jet yakıt ve benzinayrımı bulunmamaktadır.

UlaştırmaBakanlığı, SHGM,

DHMİ, TUİK

T2

√ TUİK

kullanılan yakıt tipi, egzoz gazınınsalındığı yükseklik, motorun tipi veverimi, uçuşun uzunluğu, IPCC EF

Yurt içi uçuş gerçekleştiren yolcu ve kargouçaklarının türüne göre sayı bilgisi mevcut,uçakların kalıkış, iniş yerleri ve rotasıbilgilerin toplanması gereklidir


T3

DHMİ

Tüm yurt içi uçuşları LTO sayısı, türü,

motor bilgisi ve uçuş rotası bilgisi

a. İniş/kalkış yapan uçakların tipi, kalkış veiniş yer bilgisi b. Uçak türü ve motor bilgisi ile

tüm uçuş rotası bilgisi

UlaştırmaBakanlığı, SHGM,

DHMİ, TUİK

1 A Yakıt Yakılması1 A 3 Ulaştırma- a Sivil havacılık

1 A Yakıt Yakılması


36/83

Tier Veri Veri İhtiyacı Üretilmesi gereken veri

Sorumlu

kurum/kuruluş

i B

i n e k A r a ç l a r ı 1 katalizörlü

araçlar2

Katalizörsüz

araçlar

T1 EKSİKKatalizörlü ve katalizörsüz binekaraçlarının yakıt türüne göre yıllık yakıttüketim miktarı, IPCC EF

Katalizörlü ve katalizörsüz binek araçsayısının tespit edilmesi gereklidir

Ulaştırma Bakanlığı,KGM, Kara

Ulaştırması GM,TUİK, Gelirler İradesiBaşkanlığı

T2 TUİK, GİB

trafiğe kayıtlı binek araç sayısı (yaşı,modeli, yakıt türü ) ,ortalama yıllık araçkm bilgisi, araç kategori ve yakıt türü,IPCC EF

Düzenli trafik sayımları yapılarakkentsel ulaşım veri tabanıoluşturulmalıdır . Ülkedeki araçprofilinin, binek araçları için motorbüyüklüğü, yakıt türü, katalizörlü olupolmadı bilgileri belirlenmelidir .


Ulaştırması GM,TUİK, Gelirler İradesiBaşkanlığı

i i H a f i f Y ü k a r a ç l a r ı ( K a m y o n e t )

1 katalizörlüaraçlar2

Katalizörsüzaraçlar

T1 EKSİKKatalizörlü ve katalizörsüz hafif yükaraçlarının yakıt türüne göre yıllık yakıttüketim miktarı, IPCC EF

Katalizörlü ve katalizörsüz hafif yükaracı sayısının tespit edilmesigereklidir


Ulaştırması GM,TUİK, Gelirler İradesi

Başkanlığı

T2 TUİK, GİB

Karayolu araç parkında bulunan hafifyük araçlarının model, yaş, yakıt türü,tüketim miktarı, ton-km birimindetaşınan yük değeri envanteri, araçkategori ve yakıt'ına göre belirlenmişülkeye özel EF

Düzenli trafik sayımları yapılarakkentsel ulaşım veri tabanıoluşturulmalıdır Hafif yük araçları içinmotor büyüklüğü, yakıt türü, ton-kmbiriminde taşınan yük değeri,katalizörlü olup olmamasına bağlıolarak ülkeye özel EF tespit edilmelidir


Ulaştırması GM,TUİK, Gelirler İradesiBaşkanlığı,Belediyeler

1 A Yakıt Yakılması1 A 3 Ulaştırma- b karayolu taşımacılığı



37/83

Tier Veri Veri İhtiyacı Üretilmesi gereken veri Sorumlu kurum/kuruluş

i i i A ğ ı r y ü k a r a ç l a r ı ( k a m y o n ) v e o t o b ü s l e r

T1 EKSİKÜlke içinde trafikte bulunan ağır yük araçları veotobüslerin yakıt türüne göre yıllık yakıt tüketimmiktarı, IPCC EF

Ülke içinde trafikte bulunan ağır yükaraçları ve otobüslerin yakıt türüne, yaşı,motor gücüne göre sayısı, yıllık yakıttüketim miktarı

Ulaştırma Bakanlığı,KGM, Kara UlaştırmasıGM, TUİK, Gelirlerİradesi Başkanlığı

T2EKSİK,

TUİK, GİB

Karayolu araç parkında bulunan ağır yükaraçlarının model, yaş, yakıt türü, tüketimmiktarı, ton-km biriminde taşınan yük değerienvanteri, araç kategori ve yakıt'ına göre

belirlenmiş ülkeye özel EF

Düzenli trafik sayımları yapılarak kentselulaşım veri tabanı oluşturulmalıdır , Ağıryük araçları için motor büyüklüğü, yakıttürü, ton-km biriminde taşınan yük değeri,katalizörlü olup olmamasına bağlı olarak

ülkeye özel EF tespit edilmelidir

Ulaştırma Bakanlığı,KGM, Kara UlaştırmasıGM, TUİK, Gelirler

İradesi Başkanlığı

T3 EKSİK

Karayolu araç parkında bulunan ağır yükaraçlarının model, yaş, yakıt türü, tüketimmiktarı, ton-km biriminde taşınan yük değerienvanteri, araç kategori ve yakıt'ına görebelirlenmiş ülkeye özel EF

Ağır yük araçları için motor büyüklüğü,yakıt türü, ton-km biriminde taşınan yükdeğeri, katalizörlü olup olmamasına bağlıolarak ülkeye özel EF tespit edilmelidir


i v M o t o r s i k l e t

T1 EKSİKÜlke içinde trafikte bulunan motorsikletlerinyıllık yakıt tüketim miktarı, IPCC EF

Ülke içinde trafikte bulunan

motorsikletlerin, yaşı, motor gücüne göresayısı, yıllık yakıt tüketim miktarı


T2EKSİK,

TUİK, GİBtrafiğe kayıtlı motorsiklet (yaşı, modeli, motorhacmi ), ortalama yıllık araç km bilgisi, IPCC EF

Düzenli trafik sayımları yapılarak kentselulaşım veri tabanı oluşturulmalıdır

Belediyeler, Gümrükkapıları

T3 EKSİK

Karayolu araç parkında bulunan motorsikletlerinmodel, yaş, yakıt tüketim miktarı, yıllık kullanımkm'si, motor kategorisi'ne göre belirlenmişülkeye özel EF

Motorsikletler için motor büyüklüğü,katalizörlü olup olmamasına bağlı olarak

ülkeye özel EF tespit


1 A Yakıt Yakılması1 A 3 Ulaştırma- b karayolu taşımacılığı



38/83

Tier Veri Veri İhtiyacı Üretilmesi gereken veri Sorumlu kurum/kuruluş

v

A r a ç l a r d a n

b u h a r l a ş m a

ı l

ı

T3

EKSİK

Karayolu araç parkında bulunanaraçların tükettiği yakıt miktarı,sürüş özellikleri, iklim özellikleri,yol özellikleri

CH4, N2O emisyonları için COPERT modeliuygulanabilmesi için, yakıt türü, emisyonkontrol teknolojisi, sürüş özellikleri, iklim,yol koşulları

Ulaştırma Bakanlığı, KGM,Kara Ulaştırması GM, TUİK,Gelirler İradesi Başkanlığı

v i ü r e

b a z l ı

k a t a l i z ö

r

l

-

EKSİK

Katalitik konverterlar için tüketilenüre katkı miktarı , üre katkısiiçindeki üre oranı

Katalizörlü araçlarda kullanılan üre katkımiktarı ve katkı maddesi içindeki üre oranı

Otomotiv Sanayii Derneği,Petrol Ürünleri ithalatihracat istatistikleri

c

Demiryolu

T1

EDT

Demiryolu sektörü için yakıt türünegöre tüketilen toplam yakıt miktarı,IPCC EF

T2Lokomotif türüne göre yakıttüketim bilgisi, IPCC EF

Demiryolu araçlarının yaşı, motor gücünegöre sayısı, yıllık yakıt tüketim miktarı

Ulaştırma Bakanlığı, DevletDemiryolları İşletmesi,TÜİK

T3Lokomotif türüne aktivite bilgisi(kullanım süresi, motor gücü, yakıttüketim bilgisi), ülkeye özel EF

Demiryolunda kullanılan lokomotiflerin yaşı,motor gücüne göre sayısı, yıllık yakıt tüketimmiktarı, lokomotif türüne göre emisyonölçümleri

Ulaştırma Bakanlığı, DevletDemiryolları İşletmesi

1 A Yakıt Yakılması1 A 3 Ulaştırma- b karayolu, c

demiryolu taşımacılığı


39/83

1 A Yakıt Yakılması1 A 3 Ulaştırma- d denizyolu

Tier Veri Veri İhtiyacı Üretilmesi gereken veriSorumlu

kurum/kuruluş

d D e n i z y

o l u

i uluslararasıtaşımacılık

T1 √

EKSİK

Uluslararası denizyolları yakıt tüketimdeğerleri, IPCC EF

Uluslararası deniz yolutaşımacılığı yakıt miktarıverisi

ULAŞTIRMABAKANLIĞI,DENİZ TİCARETODASI,DENİZCİLİK

MÜSTEŞARLIĞI,TÜSİAD,İMO,

T2

EKSİK

Uluslararası denizyolu taşmacılığı

araç tipi, yakıt türü ve miktarı, ulusalEF

ii ulusal

taşımacılık

T1 √ EDT

Ulusal denizyolu taşımacılığı yakıttüketim değerleri, IPCC EF

T2EKSİK

Ulusal denizyolu taşmacılığı araç tipi,yakıt türü ve miktarı, ulusal EF


40/83

1 A Yakıt Yakılması1 A 3 Ulaştırma- e diğer

Tier Veri Veri İhtiyacı Üretilmesi gereken veri Sorumlukurum/kuruluş

e D i ğ e r

i boru hatları

T1

TUİK

Petrol ve doğal gaz boru hattıuzunluğu

Boru hatlarının pompa istasyonlarınınve bakımları için tüketilen enerji içintüketilen yakıt miktarı

BOTAŞ,ULAŞTIRMA,BAKANLIĞI, TUİKT2

TUİKPetrol ve doğal gaz boru hattıuzunluğu, ülkeye özel EF

T3

EKSİK

boruhatları üzerindeki pompaistasyonları enerji tüketimverileri, ülkeye özel EF

ii arazi

araçları

T1

EKSİK

Arazi araçlarında tüketilen yakıttürü ve miktarı, IPCC EF

tarım, ormancılık, sanayi ve inşaatlardakullanılan her türlü iş makinesi, traktör,kar aracı, biçerdöver v.s gibi aracın yakıttürüne bağlı tüketim miktarları

KARAYOLLARI

GENELMÜDÜRLÜĞÜ,TUİK

T2

EKSİK

Arazi araçlarının türü, sayısı,yaşı, modeli, yakıt tüketimdeğerleri, ulusal EF

tarım, ormancılık, sanayi ve inşaatlarda

kullanılan her türlü iş makinesi, traktör,kar aracı, biçerdöver v.s gibi araçlarınsayısı, motor gücü, yakıt tüketim bilgisi,araç emisyonları

T3

EKSİK

Arazi araçlarının türü, sayısı,yaşı, modeli, yakıt tüketimdeğerleri, kullanım süreleri ,

ulusal EF

tarım, ormancılık, sanayi ve inşaatlardakullanılan her türlü iş makinesi, traktör,kar aracı, biçerdöver v.s gibi araçların

sayısı, motor gücü, yakıt tüketim bilgisi,araç emisyonları



41/83

Tier Veri Veri İhtiyacı Üretilmesi gereken veriSorumlu

kurum/kuruluş

a Ticari/kurumsal

T1 EKSİKTicari/kurumsal sektördeyakıt tüketim miktarı, IPCC EF

konut ve hizmetler başlığı ilebelirtilen yakıt tüketimmiktarlarının ticari/kurumsalve konutlar diye ayrılmalarıgerekmektedir.

Yakıt istatistikleri:ETKB, EİGM Doğalgaz piyasa verileri:

EPDK

T2 EKSİK

Ticari/kurumsal sektördeyakıt türüne bağlı yakıttüketim değerleri, teknolojive yakıt türü için belirlenmiş

ülkeye özel EF

Sektörde kullanılan yakıttürüne göre yakmateknolojileri, ve bunlarınemisyonlarının ölçümleri ile

elde edilmiş ülkeye özel EF


EPDK

T3 EKSİK

Ticari/kurumsal sektörde,tesis bazında teknoloji, yakıttürü ve emisyon verisi ileüretilmiş tesise özel EF

Tesis bazında emisyon verisi,yakma teknolojisi, kontrol

ekipman türü, yakıt analizi,miktarı


EPDK

b Konutlar

T1 EKSİKKonutlarda tüketilen yakıtmiktarı, IPCC EF

konut ve hizmetler başlığı ilebelirtilen yakıt tüketimmiktarlarının ticari/kurumsal

ve konutlar diye ayrılmalarıgerekmektedir.


EPDK

T2 EKSİK

Ticari/kurumsal sektördeyakıt türüne bağlı yakıttüketim değerleri, teknolojive yakıt türü için belirlenmişülkeye özel EF

Konutlarda kullanılan yakıttürüne göre yakmateknolojileri, ve bunlarınemisyonlarının ölçümleri ileelde edilmiş ülkeye özel EF


EPDK

T3 EKSİKKonutlarda yakıt türü,teknolojisi ve emisyon verisi

ile üretilmiş konutlara özel EF



Yakıt istatistikleri:ETKB, EİGM Doğal

gaz piyasa verileri:EPDK

1 A Yakıt Yakılması1 A 4 Diğer

1 A Y k t Y k l


42/83

Tier Veri Veri İhtiyacı Üretilmesi gereken veri Sorumlukurum/kuruluş

c tarım/ormancılık/balıkçılık/balık çiftlikleric i sabit tesisler, ii arazi

araçları ve diğer ekipman, iiibalıkçılık

T1 EDTTarım sektöründe tüketilenyakıt miktarı verisi, IPCC EF

tarım, ormancılık, balıkçılıkçalışmalarında tüketilen yakıtmiktarı

T2 EKSİK

Sektördeki tarım, ormancılık,balıkçılık aktivitelerindetüketilen yakıt tür vemiktarları, ülkeye özel EF

tarım, ormancılık, balıkçılıkçalışmalarındateknoloji bazlıtüketilen yakıt miktarı, ülkeyeözel EF

T3 EKSİK

Sektördeki tarım, ormancılık,balıkçılık tesislerde tüketilenyakıt tür ve miktarları veemisyon ölçümleri ile eldeedilmiş ülkeye özel EF



D Diğer tanımlanmamış sabit,mobil, v.d.

T1 EKSİKAskeri tesisler gibi yukarıdakigruplarda belirtilmemiş yakıttüketim miktarları, IPCC EF

EDT de böyle bir gruptanımlanmamaktadır.

1 A Yakıt Yakılması1 A 4 Diğer

1 B Yakıtlardan kaynaklanan kaçak


43/83

1 B Yakıtlardan kaynaklanan kaçakemisyonlar -1B 1 Katı yakıtlar

a Kömürmadenleri Tier Veri Veri İhtiyacı Üretilmesi gereken veri

Sorumlu

kurum/kuruluş

a i Yeraltımadenciliği

T1

TTK,

TKİ,MİGM

Yeraltı kömür madenciliği yıllık kömür üretimmiktarı, madenlerin derinliklerine göre seçileceküretim sırasında IPCC EF, ve üretim sonrası IPCC EF; ocakda metan deşarj sistemi ile yakılıyorsa yıllıkyakılan metan hacmi bilinmelidir

Yeraltı kömür madenlerinden yıll ıküretilen kömür miktarları vemadenlerin derinlikleri, metan deşarjhattı sonunda yakılan metan hacmi

ETKB, TTK, TKİ,MİGM, ÖzelSektör

T2 EKSİKYeraltı kömür maden tesislerine yönelik metanüretim miktarı, bölgeye özel EF

Maden bölgeleri bazında metanüretim miktarlarının ölçümü,

ETKB, TTK, TKİ,MİGM, Özel

Sektör

T3

EKSİK

Tüm yeraltı maden tesislerinin tesis metan üretimölçümleri

Tesis bazında metan üretim ölçümleriETKB, TTK, TKİ,MİGM, ÖzelSektör

a ii Açık ocakmadenciliği

T1

TTK,

TKİ,MİGM

Açık ocak kömür madenciliği yıllık kömür üretimmiktarı, üretim sırasında IPCC EF, ve üretim sonrasıIPCC EF

Açık ocak kömür madenlerinden yıllıküretilen kömür miktarları


T2 EKSİKAçık ocak kömür maden tesislerine yönelik metanüretim miktarı, bölgeye özel EF

Maden bölgeleri bazında kömürüretimi ve metan üretim miktarlarının

tespiti,

ETKB, TTK, TKİ,MİGM, Özel

Sektör

a ii Kapanmışkömür madenleri

T1

EKSİK

kapanmış kömür madenlerinin kapanma tarihi,sayısı, sular altında kalanların sayısı, bu madenleriniçinden metan gazı olduğu bilinenlerin miktarı,IPCC EF

Su altında kalmamış, kapanmış kömürmadenleri ile ilgili sayınınbelirlenmesi, gazlı tesislerin oranınınbelirlenmesi


T2

EKSİK

kapanmış bazı kömür madenlerinin metanemisyon miktarı hakkında bilgi, tesisin kapanmatarihi, ülkeye özel EF

bazı kapanmış kömür madenlerindemetan üretim hızı bilgisi


T3

EKSİKkapanmış tüm kömür madenlerinde metan üretimhızı , kapanma tarihi, tesise özel EF

tüm kapanmış kömür madenlerindemetan üretim hızı, kullanım miktrarı



44/83

A Petrol Tier Veri Veri İhtiyacı Üretilmesi gereken veriSorumlu

kurum/kuruluş

a i Ventler ve ii

FlaringT1 EKSİK toplam ham petrol üretimi, IPCC EF

Toplam ham petrol

üretimiPetrol İşleri GM

a iii 1 Arama T1 EKSİK ham petrol üretimi, IPPC EF açılan yeni kuyu sayısıPetrol İşleri GM

a iii 2 Üretim veyenileme

T1 EKSİK üretilen petrol miktarı, IPCC EFtoplam üretilen petrolmiktarı

a iii 3 Taşıma T1 EKSİK

boru hatları ile taşınan ham petrolmiktarı , petrol boru hattı uzunluğu ,tankerlerle taşınan petrol miktarı, IPCCEF'ler

boru hatları ile taşınanham petrol miktarı, hatuzunluğu, karayolu veyadenizyolu tankerlerle

taşınan petrol miktarı

BOTAŞ

a iii 4 Rafineri T1 EKSİK Rafine edilen petrol miktarı, IPCC EFRafine edilen petrol

miktarı

a iii 5 Petrol

dağıtımıT1 EKSİK

boru hatları ile taşınan rafine petrolmiktarı , tanker ile taşınan petrolmiktarı, IPCC EF

boru hatları , tankerletaşınan rafine petrolmiktarı, boru hattıuzunluğı

BOTAŞ

a iii 6 Diğer T1 EKSİKtoplam üretilen ham petrol miktarı,IPCC EF

Boru hattı kırıkları,ekipman sızıntıları,depolama kaçakları gibidiğer tüm kaçak

emisyonlar bu grupda yeralmaktadır.

ETKB, PİGM

1 B Yakıtlardan kaynaklanan kaçakemisyonlar -1B 2 Petrol ve doğal gaz

k l d k kl k k


45/83

B doğal gaz Tier Veri Veri İhtiyacı Üretilmesi gereken veri Sorumlukurum/kuruluş

b i Vent ve

flaringT1 EKSİK

toplam üretilen doğal gaz miktarı,IPCC EF

üretilen doğal gaz miktarı(m3/yıl)

Petrol İşleri GM

b iii 1 Arama T1 EKSİKtoplam üretilen doğal gaz miktarı,IPCC EF

Petrol İşleri GM

b iii 2 Üretim

ve yenileme

T1 EKSİKtoplam üretilen doğal gaz miktarı,

IPCC EF

Petrol İşleri GM

b iii 3 Taşıma T1 EKSİKboru hatları ile taşınan doğal gazmiktarı , doğal gaz boru hattıuzunluğu , IPCC EF

BOTAŞ

b iii 4 Rafineri T1 EKSİKtoplam üretilen doğal gaz miktarı,IPCC EF

Petrol İşleri GM

b iii 5 Gaz

dağıtımıT1 EKSİK

yıllık doğal gaz satış miktarı , doğalgaz dağıtım hattı uzunluğu , IPCC EF

b iii 6 Diğer T1 EKSİKtoplam üretilen doğal gaz miktarı,IPCC EF

Boru hattı kırıkları, ekipmansızıntıları, depolama kaçakları gibidiğer tüm kaçak emisyonlar bugrupda yer almaktadır.

1 B Yakıtlardan kaynaklanan kaçakemisyonlar -1B 2 Petrol ve doğal gaz

d f l l


46/83

Tier 1 default EF ile emisyon

hesaplama yöntemiEmisyonSG,yakıt = Yakıt Tüketimi yakıt • Emisyon

Fakt ör üSG,yakıt

EmisyonSG,yakıt = yakıt türüne bağlı SG miktarı (kg SG)

Emisyon FaktörüSG,yakıt = yakıt türüne bağlı varsayılan SGemisyon faktörü (kg gaz/TJ).

IPCC 2006 GL’da CO2 için karbon oksidasyon faktörü 1 olarakkabul edilmektedir.

Tablo 2.2 (IPCC 2006)

Ö k l k k Ü k


47/83

Örnek- Elektrik Üretimi için YakıtYanması

2009 yılı Ulusal Enerji Denge Tablosu

Elektrik Üretimi için tüketilen yakıt miktarı

Yakıt türü Tüketilen Yakıtmiktarı

Eş değer Enerji(Bin Tep)

ÜretilenElektrik

Enerjisi (GWh)

Taş kömürü 6361 B.Ton 3409 16148

Linyit 62894 B.ton 10336 39089

Asfalt 190 B.Ton 104 448Odun 22 B.Ton 7 340

Petrol 1225 B.Ton 1169 4803

Doğal gaz 20483 106 Sm3 18752 96095


48/83

TÜRKĠYE TERMĠK SANTRALLARINDA TÜKETĠLEN YAKITLARIN KURULUġLARA GÖRE ISI DEĞERLERĠ


49/83

ġ(BİRLEŞİK ISI-ELEKTRİK SANTRALLARINDA ISI ÜRETİMİ İÇİN KULLANILAN YAKITLAR DAHİL)

HEATING VALUES OF FUELS CONSUMED IN THERMAL POWER PLANTS IN TURKEY BY THE ELECTRIC UTILITIES

(FUELS USED FOR HEAT PRODUCTION IN CHP PLANTS INCLUDED)

Birim(Unit):

Tcal

2006 2007 2008 2009

EÜAġ TaĢkömürü Hard Coal 5,569 6,065 5,514 5,452

VE Linyit Lignite 70,067 85,681 94,045 83,356

BAĞLI TOPLAM Total 75,636 91,746 99,559 88,809

ORTAKLIKLARI Asıl Yakıt Main Fuel 2,480 5,292 7,993 2,301

Fuel-Oil Fuel Oil Yrd. Yakıt Auxiliary Fuel 1,505 1,601 1,481 1,286

TOPLAM TOTAL 3,985 6,893 9,474 3,587

EÜAŞ Motorin Diesel Oil Asıl Yakıt Main Fuel 80 37 0 467

AND Yrd. Yakıt Auxiliary Fuel 468 477 855 751

AFFILIATED TOPLAM TOTAL 548 514 855 1,219

PARTNERSHIPS OF

EÜAŞ TOPLAM TOTAL 4,533 7,407 10,329 4,806

Doğal Gaz Natural Gas 26,349 40,649 47,744 42,335

TOPLAM TOTAL 106,518 139,802 157,632 135,949

MOBĠL SANTRALLAR Fuel-Oil Fuel Oil 876 1,631 649 0

MOBIL POWER Motorin Diesel Oil

PLANTS TOPLAM TOTAL 876 1,631 649 0

TaĢkömür+Ġthalkömür+Asfaltit

Hard Coal+Imported

Coal+Asphaltite 23,935 26,050 27,796 29,677

OTOPRODÜKTÖRLER Linyit Lignite 13,865 14,639 14,182 14,295

ÜRETĠM ġĠRKETLERĠ TOPLAM Total 37,800 40,689 41,978 43,973

ĠġLETME HAKKI DEVĠR Fuel-Oil Fuel Oil 11,908 12,910 10,484 11,573

ADÜAġ* Motorin Diesel Oil 79 3 473 612

AUTOPRODUCERS Lpg Lpg 0 0 0 1

PRODUCTION COMP. Nafta Naphta 141 118 113 84

TOOR TOPLAM TOTAL 12,128 13,031 11,070 12,270

ADÜAŞ Doğal Gaz Natural Gas 124,239 138,985 141,313 143,931

TOPLAM TOTAL 162 039 179 674 183 291 187 904


50/83

Table 2.2 Deafult EF (kg SG/TJ)

Yakıt türü CO2(alt-üst değer)

CH4

(alt-üst değer)N2O

(alt-üst değer)

Taş kömürü 94 600(87 300-101 000)

1 (0.3-3) 1.5 (0.5-5)

Linyit 101 000(90 900-115 000)

1 (0.3-3) 1.5 (0.5-5)

Asfaltit 94 600

(89 500-99 700)

1 (0.3-3) 1.5 (0.5-5)

Odun 112 000

(95 000-132 000)

30 (10-100) 4 (1.5-15)

Petrol 73 300

(71 100-75 500)

3 (1-10) 0.6 (0.2-2)

Doğal gaz 56 100(54 300-58 300)

1 (0.3-3) 0.1 (0.03-0.3)

Ti 2 Ülk ö l EF il i


51/83

Tier 2 Ülkeye özel EF ile emisyonhesaplama

• Yakıtların ısıl değeri ve karbon içeriği biliniyorsa,CO2 emisyonu bu değerlerle bulunur

• Diğer gazlar için ülkeye özel EF belirleme

metodolojik bir çalışma gerektirir• Termik santraller için literatürde gerçekleştirilen

çalışmalar kullanılabilir

• Bu amaca yönelik bir çalışma yürütülerek, yakıttürüne bağlı olarak elektrik üretimi için ülkemizeözel bir EF değeri belirlenebilir


52/83

Emisyon Fakt ör üSG,ÜÖ,yakıt hesaplama

• Yakıtın karbon içeriği,

• Yakıt kalitesi

– net kalorifik değeri (NCV) veya alt ısıl değeri (LHV),

– gross kalorifik değeri (GCV) veya üst ısıl değeri(HHV).

• Yakma teknolojisi (CO2-dışı emisyonlar: CH4,

N2O, NOx, CO ve NMVOC)


53/83

Tier 2 ülkeye özgü EF

CO2 emisyonu (ton/yıl)=

Yakıt x Isıl Değer x Karbon içeriği x oksidasyon faktörü x x CMW

CO2

MWC

kg C /MMBtuMMBtu /yakıt

1.0

Tesislerin yakıt analizleri iletespit edilir

44/12

tons, Gg

Yakıt ısıl değer = yıl boyunca gerçekleştirilen yakıt ısıl değerlerinin ortalaması

Yıllık ısıl değer = ∑ (HHV)i x (Fuel)i∑(Fuel)i


54/83

Örnek: Linyit kömür santralleri EFÜÖ

N. Vardar and Z. Yumurtacı, Emissions estimation for lignite-fired power plantsin Turkey, Energy Policy, 38, 1, 2010, 243-252.


55/83

Tier 3 Teknoloji özel EF

CO2-dışı SG emisyonları (CH4, N2O) için teknolojiözelinde EF gereklidir.

Teknoloji özel EF’ler, kontrol teknoloji bulunup

bulunmaması ile ilgili bir bilgi içermemektedir.Kontrol teknolojilerinin yaygın olduğusektörler veya fabrikalarda gözlenecek olan

emisyonlardaki tekil farklılıklar, sonuçdeğerlendirmesinde hesaba katılmalıdır.

Ti 3 T i b d d t l h l


56/83

Tier 3 Tesis bazında detaylı hesaplamayöntemi

Tesis’e ait bilinmesi gereken veriler

• Yanma koşulları

• Yanma teknolojisinin büyüklüğü ve tipi

• Bakım

• İşletme koşulları

• Emisyon kontrol teknolojisi• Yakıt karakterizasyonu

Kö ü d l i


57/83

Kömür madenleriSG emisyon hesaplama yöntemleri

Yeraltı madenciliği• Tier 1: Emisyon faktörü IPCC ortalama değeri

• EF: (10-25 m3/ ton)

• Tier 2: Ülke’ye özel hesaplanmış emisyon• faktörü

• Conversion faktörü: 0.67 Gg/106 m3

• Tier 3: Tesis bazında hesaplanmış emisyon


58/83

Yeraltı madenciliğinde derinliğe bağlı

metan gazı değişimi


59/83

Endüstriyel ProseslerTotal Industrial Processes

A. Mineral Products1. Cement Production

2. Lime Production

3. Limestone and Dolomite Use

4. Soda Ash Production and Use

5. Asphalt Roofing

6. Road Paving with Asphalt

7. Other (as specified in table 2(I).A-G)

Glass Production

B. Chemical Industry1. Ammonia Production

2. Nitric Acid Production

3. Adipic Acid Production

4. Carbide Production


Carbon Black

Ethylene

Dichloroethylene

StyreneMethanol

Other non-specified

C. Metal Production

1. Iron and Steel Production

2. Ferroalloys Production

3. Aluminium Production

4. SF6 Used in Aluminium and Magnesium

Foundries


D. Other Production

1. Pulp and Paper 2. Food and Drink (2)

E. Production of Halocarbons and SF61. By-product Emissions

Production of HCFC-22

Other

2. Fugitive Emissions

3. Other (as specified in table 2(II))

F. Consumption of Halocarbons and SF6

1. Refrigeration and Air Conditioning Equipment

2. Foam Blowing

3. Fire Extinguishers

4. Aerosols/ Metered Dose Inhalers

5. Solvents

6. Other applications using ODS(3) substitutes

7. Semiconductor Manufacture

8. Electrical Equipment9. Other (as specified in table 2(II)

Car Tyres

laboratories

Leather and Metal

Medical Applications

G. Other (as specifi ed in tables 2(I ).A-G and 2(I I ))

Petroleum Industry

2 Endüstriyel prosesler


60/83

2 Endüstriyel prosesler2 A Mineral Ürünler

2 A 1 ÇimentoÜretimi

T1 TÇMBTürlerine göre yıllık çimento üretim miktarı,klinker yüzdesi, ithal ve ihraç edilen klinkermiktarı, çimento türüne göre belirlenmiş EF

Ek veriye gerek yoktur.

TÇMB,TUİK,ÇİMENTO

ÜRETİCİLERİ

BİRLLİĞİ,ETKB (EİE)

T2 √ TÇMB

Türlerine göre yıllık çimento üretim miktarı,klinker üretim miktarı, klinkerin CaO içeriği,CKD düzeltmesi, klinker üretim miktarına görebelirlenmiş EF

Ek veriye gerek yoktur.

T3 EKSİK

Tesis bazında kullanılan karbonat verisi(kimyasal kompozisyonu ve erişilenkalsinasyon miktarı) ve emisyon verisi ileüretilmiş tesise özel EF

Tesis bazında emisyonverisi, kullanılan CaO'ınkimyasal

kompozisyonu, miktarı

2 A 2 KireçÜretimi

T1 √

KireçÜreticileri Birliği

(KÜB)

Kireç türleri üretim miktarı, default EF kireç üretim miktarları KÜB, TUİK

T2 KÜBfarklı türdeki kireç üretim miktarları ve türebağlı EF

üretimi yapılan farklıtürdeki kireçlerinmiktarı

KÜB, TUİK

T3 EKSİK

Tesis bazında kullanılan karbonat verisi(kimyasal kompozisyonu ve erişilenkalsinasyon miktarı) ve emisyon verisi ile


Tesis bazında emisyonverisi, kullanılan CaO'ınkimyasal

kompozisyonu, miktarı

KÜB, TUİK



61/83

2 A 3 Cam Üretimi

T1 TUIK yıllık cam üretim miktarı, IPCC EF

Cam sektöründe

yıllık üretimmiktarı TUIK

T2√ TÜİKFarklı türdeki cam üretim proseslerine göreyıllık sıcak cam eriği miktarı, cam türlerinegöre belirlenmiş EF

Farklı türdekiprosesler içinsıcak cam eriğimiktarı, prosesbazlı belirlenmiş

EF TUIK

T3 EKSİK

Tesis bazında kullanılan karbonat verisi(kimyasal kompozisyonu ve erişilenkalsinasyon miktarı) ve emisyon verisi ileüretilmiş tesise özel EF

cam

fabrikalarındakullanılankarbonat miktarı TUIK

2 A 4 Diğer (Kireçtaşı(CaCO3) ve Dolomit

(CaCO3.MgCO3)kullanan diğersektörler seramik,tuğla, fayans, vd.,;soda ash kullanan

kimya sektörü,deterjan vb.; MgO

üretimi )

T1 EKSİKHer bir üretim sektörü için kullanılan karbonat

miktarı, IPCC EF

Bu grupda yer

alan endüstrigruplarının

aktivite verileritoplanmalı. TUIK

T2 EKSİKHer bir üretim sektörü için kullanılan karbonatmiktarı, ülkeye özgü EF TUIK

T3 EKSİK

Tesis bazında kullanılan karbonat verisi(kimyasal kompozisyonu ve erişilenkalsinasyon miktarı) ve emisyon verisi ile

üretilmiş tesise özel EF TUIK

2 Endüstriyel prosesler2 A Mineral Ürünler



62/83

2 B 1

Ammonyak

Üretimi

T1 TÜİK

Amonyak üretim miktarı, birim amonyak üretimi içingerekli olan yakıt miktarı (GJ/ton), yakıtın karboniçeriği, karbon oksidasyon faktörü, geri kazanılan CO2miktarı

gerçek üretimdeğerleri yerinekapasite * 0.8'de

kullanılabilir. TUIK

T2 EKSİKKullanılan yakıt türüne ve miktarına göre üretilenamonyak miktarı, her yakıt türünün karbon içeriği,

karbon oksidasyon faktörü, geri kazanılan CO2 miktarı TUIK

T3 EKSİK

Tesis bazında kullanılan yakıt türüne ve miktarına göreüretilen amonyak miktarı, her yakıt türünün karboniçeriği, karbon oksidasyon faktörü, geri kazanılan CO2miktarı TUIK

2 B 2 NitrikAsit Üretimi

T1 EKSİK Nitrik asit üretimi, IPCC EFN20 TUIK

T2 EKSİK

Teknoloji türüne göre nitrik asit üretimi, her teknolojiiçin belirlenmiş olan EFN20, kontrol teknolojisi azaltım

faktörü, teknoloji türüne göre azaltım ekipmanıkullanım oranı TUIK

T3 EKSİKTesis bazında, teknoloji türüne göre nitrik asit üretimi,emisyon ölçümü ile belirlenmiş olan EFN20 TUIK

2 Endüstriyel prosesler2 B Kimya endüstrisi


63/83

2 B 3 Adipic Asit Üretimi T1 EKSİK Adipic asit üretimmiktarı, IPCC EF Adipic asit üretimmiktarı TUIK

2 B 4 Caprolactam, Glyoxal ve Glyoxylic Asit

ÜretimiT1 EKSİK

Caprolactam, Glyoxal

ve Glyoxylic Asit

Üretim miktarları, herbiri için belirlenen EF üretim miktarı TUIK

2 B 5 Carbide Üretimi T1 CCarbide üretimmiktarı, IPCC EF

karpit üretimmiktarı TUIK

2 B 6 Titanyum Dioksit Üretimi T1 EKSİKtitanyum dioksit

üretim miktarı, IPCC EFtitanyum dioksit

üretim miktarı TUIK

2 B 7 Soda ash üretimi T1 TÜİKDoğal soda ash üretimmiktarı, IPCC EF

doğal soda ashüretim miktarı TUIK

2 B 8 Petrokimya ve siyah karbon üretimi(methanol, ethylene ve propylene, ethylene

dichloride, ethylene oxide, acrylonitrile, ve

siyah karbon)

T1TÜİK

herbir türpetrokimyasal madde

üretim miktarı, o

madde için belirlenenEF

petrokimyasal

üretim türü vemiktarı TUIK

2 B 9 Florokimyasal üretimi T1 NAüretim miktarı, IPCC EF

Türkiye'de üretimvar mı? TUIK

2 Endüstriyel prosesler2 B Kimya endüstrisi



64/83

2 C 1 Demir ÇelikEndüstrisi

T1 EKSİK, TUİK ?

EAO ve BOF teknolojileri ile üretilen çelikmiktarı, teknoloji bazlı belirlenen EF, çeliğedönüştürülmeyen pig demir miktarı, IPCCEFPD, sinter ve pelet üretim miktarı, IPCCEFSP

Çelik, pig demir,sinter ve pellet

üretim miktarları TUIK

T2 EKSİK TUİK ?

EAO ve BOF teknolojileri ile üretilen çelikmiktarı, ülkeye özel teknoloji bazlıbelirlenen EF, çeliğe dönüştürülmeyen pig

demir miktarı, ülkeye özel EFPD, sinter vepelet üretim miktarı, ülkeye özel EFSP

Çelik, pig demir,sinter ve pellet

üretim miktarları,

ülkeye özel EFTUIK

2 C 2 Ferroallay

üretimiT1 EKSİK TUİK ?

ferroalloy türüne göre üretim miktarı, IPCCEF

Ferroalloy üretimmiktarı TUIK

2 C 3 Aluminyum

üretimiT1 C

Farklı üretim teknolojileri ile üretilenaluminyum miktarı, teknolojiye özelbelirlenmiş EF

Aluminyum

üretim tesisleri,proses bazlıüretim miktarı TUIK

2 C 4 Magnezyum

üretimiT1 EKSİK TUİK ?

magnezyum üretim miktarı, IPCC EFMagnezyum

üretim miktarı TUIK2 C 5 Kurşunüretimi

T1 EKSİK TUİK ?kurşun üretim miktarı, IPCC EF

Kurşun üretimmiktarı TUIK

2 C 6 Çinko üretimi T1 EKSİK TUİK ?çinko üretim miktarı, IPCC EF

Çinko üretimmiktarı TUIK

2 Endüstriyel prosesler2 C Metal Endüstrisi



65/83

2 D 1 Madeni Sıvı Yağ Kullanımı T1 EKSİKmadeni sıvı yağ ve gresyağı tüketimi,EMEP/CORINAIR EF

Madeni sıvı yağ ve gresyağı tüketimi miktarı

TUIK

2 D 2 Parafin mum Kullanımı T1 EKSİKparafin mum tüketimi,

EMEP/CORINAIR EF

parafin mum tüketim

miktarı TUIK2 D 3 Solvent kullanımı (boyauygulaması, kuru temizleme veelektronik sanayi, PVC, polyester,

foam, boya üretimi, mürekkep,yapıştırıcı, tekstil, matbaa, yağekstresi, ağaç koruma, yapıştırıcıkullanım v.d)

T1 EKSİKSolvent tüketimverileri,

EMEP/CORINAIR EF

boya uygulaması, kurutemizleme ve elektronik

sanayi, PVC üretimi, boyaüretimi, matbaa'datüketilen solvent miktarıtespit edilmelidir

TUIK

2 D 4 Diğer T1 EKSİK

2 D 4 i Asfalt Üretimi ve kullanımı

T1 EKSİK

Asfalt üretim vetüketim miktarları,IPCC EF eksik,

EMEP/CORINAIR EF

Asfalt üretim vekullanımına yönelik veri

ASMÜD,KARAYOLU

GENEL

MÜDÜRLÜĞÜ

2 Endüstriyel prosesler2 D Yakıt ve Solvent Kullanımı ile elde

edilen enerji-dışı ürünler



66/83

2 E Elektronik Endüstrisi Emisyonları (yari iletken,

TFT-PFD panel, fotovoltik üretimi) T1 - Üretici yok.

2 F F l o r l u B i l e ş i k l e r i n K u l l a n ı m ı E m i s y o

n l a r ı

2 F Florlu Bileşiklerin kullanımı T1TUİK,ÇOB

HFC, PFC, SF6 ithalat rakamları, yıliçinde tüketilen ve depolanan kısım ileilgili kabül

Yıllık ihraç edilen HCF ve PFCmiktarı kayıtları var, satış kayıtlarıeksik, metodoloji eksik.... ÇOB

2 F 1 Solvent Kullanımı (Aerosol olmayan)Metal, elektronik temizleme için kullanılanHFC'ler

T1aÇOB,TUİK

Türlerine ve içeriklerine göre ülkeiçinde HFC/PFC içeren solvent satışmiktarı, EF

Yıllık ihraç edilen HCF ve PFCmiktarı kayıtları var, ne kadarınınsolvent olduğu bilgisi eksik, satışkayıtları eksik ÇOB, TUİK

2 F 2 Propelant ve aerosol solventlerinkullanımı (Ölçülü doz inhaler, kişisel bakımürünleri, ev temizliği ürünleri, endüstriyelürünler, araç bakım ürünleri v.b.)

T1a EKSİK

İçinde HFC/PFC bulunan aerosolsolventlerin yıllık satış rakamları, EF(ürün içeriği ve yıllık kullanım oranı).Her bir ürün için ayrı hesapyapılmalıdır.

Veri yok

2 F 3 Köpük yapımında kullanılan florlubileşikler

T1a Eksik

Açık ve kapalı hücre üretim tekniğiyleköpük üretiminde kullanılan HFC vePFC miktarı

Türkiye'de poliüretan köpüküreten firmalarda üretimteknolojileri ve yıllık üretimmiktarı bilgisi temin edilmelidir

2 F 4 Yangın söndürücüler T1a EKSIK

Yıllık satılan HFC ve PFC içeren yangınsöndürücü miktarı, yeni dolum yapılanyangın söndürücü miktarı ile hurdayaayrılmış yangın söndürücülerin miktarı

yangın söndürücü satış rakamları,dolum ve hurda kayıtları eksik

2 F 5 Buzdolabı ve klimalar T1a EKSİK

Kapasitelerine göre yıllık yerlibuzdolabı ve klima üretim verileri, yıllıkithal ve ihraç edilen buzdolabı ve klimamiktarı

veri temin edilebilir

2 F 6 Diğer ürünler ve kullanımı T1a EKSİKSF6 ve PFC içeren diğer ürünlerin yıllıksatış rakamları,

SF6 ithalat rakamları kısmen var,kullanımı ile ilgili veri yok

2 Endüstriyel prosesler2 E Elektronik Endüstrisi – 2 F Florlu bileşikler


67/83

Örnek- Nitrik asit Üretimi (2.B.2)

Refinement of methods• Tier 1, herhangi bir kontrol teknolojisi göz önüne

alınmaz. Emisyonlar = Default EF x Nitrik asitüretimi

• Tier 2, üretim verisi x default EF, EF seçimindekontrol teknoloji mevcudiyeti ve türü dikkatealınır (2000 IPCC Guidelines/1996 IPCCGuidelines)

• Tier 3, doğrudan emisyon ölçümü, sürekli emisyonölçüm sonuçları kullanılarak SG emisyonuhesaplanır


68/83

4 Tarım, orman ve arazi kullanımı

4 A Enterik

Fermantasyon

T1 √ TÜİKTürlerine göre çiftlik hayvanları sayısı, süt

inekleri sayısı, süt üretim miktarı, IPCC EF

Ek veriye gerek yoktur. TUIK

T2 EKSİK

Türlerine göre çiftlik hayvanlarının altgruplarının (erişkin, genç) envanteri, heralt grupda yer alan hayvanların yemtüketimleri (kg/gün veya MJ/gün), metandönüşüm faktörü, ülkeye özel EF

Alt tür populasyonuna göre belirlenmesigereken veriler: ağırlık, iş , ülkeye özel EFverisi

TarımBakanlığı

4 B GübreÜretimi

T1 √ TÜİKTürlerine göre çiftlik hayvanları sayısı, sütinekleri sayısı, süt üretim miktarı, IPCC EF


T2 EKSİKTürlerine göre çiftlik hayvanı populasyonu,ülkedeki gübre yönetimi sistemine görebelirlenmiş EF

Gübre yönetimi sistemini tespit etmeye

yönelik veri toplanmalıdır: dışkı VS analizi ilehazmedilmemiş yem miktarı ve hayvan türüve beslenme rejimine göre değişen metanüretme kapasitesi (Bo) değerleri, farklı gübreyönetim sistemleri ve yıllık ortalama sıcaklığabağlı belirlenecek metan dönüşüm faktörü;

TARIM

BAKANLIĞI

T1 √ EKSİK

Türlerine göre çiftlik hayvanları sayısı, hertür hayvanın yıllık kg hayvan başınaortalama idrar N içeriği, ülkedeki gübre

yönetimi sistemi kategorilerinde, toplamazot fraksiyonu, gübre içinde buharlaşanNH3 ve NOx yüzdesi, IPCC EF

hayvan türüne göre gübre yönetim şekli bilgisieklenmeli

TUİK

T2 EKSİK

Türlerine göre çiftlik hayvanları sayısı, hertür hayvanın yıllık kg hayvan başınaortalama idrar N içeriği, ülkedeki gübreyönetimi sistemi kategorilerinde, toplamazot fraksiyonu, gübre içinde buharlaşan

NH3 ve NOx yüzdesi, ülkeye özel EF

hayvan türüne göre gübre yönetim şekli bilgisieklenmeli TARIM

BAKANLIĞI


69/83


4 A Enterik

Fermantasyon

T1 √ TurkStatTürlerine göre çiftlik hayvanları sayısı, süt

inekleri sayısı, süt üretim miktarı, IPCC EF


T2 EKSİK

Türlerine göre çiftlik hayvanlarının altgruplarının (erişkin, genç) envanteri, heralt grupda yer alan hayvanların yemtüketimleri (kg/gün veya MJ/gün), metandönüşüm faktörü, ülkeye özel EF

Alt tür populasyonuna göre belirlenmesigereken veriler: ağırlık, iş , ülkeye özel EFverisi

TarımBakanlığı

4 B GübreÜretimi

T1 √ TurkStatTürlerine göre çiftlik hayvanları sayısı, sütinekleri sayısı, süt üretim miktarı, IPCC EF


T2 EKSİKTürlerine göre çiftlik hayvanı populasyonu,ülkedeki gübre yönetimi sistemine görebelirlenmiş EF

Gübre yönetimi sistemini tespit etmeye

yönelik veri toplanmalıdır: dışkı VS analizi ilehazmedilmemiş yem miktarı ve hayvan türüve beslenme rejimine göre değişen metanüretme kapasitesi (Bo) değerleri, farklı gübreyönetim sistemleri ve yıllık ortalama sıcaklığabağlı belirlenecek metan dönüşüm faktörü;

T1 √ EKSİK

Türlerine göre çiftlik hayvanları sayısı, hertür hayvanın yıllık kg hayvan başınaortalama idrar N içeriği, ülkedeki gübre

yönetimi sistemi kategorilerinde, toplamazot fraksiyonu, gübre içinde buharlaşanNH3 ve NOx yüzdesi, IPCC EF


TUİK

T2 EKSİK

Türlerine göre çiftlik hayvanları sayısı, hertür hayvanın yıllık kg hayvan başınaortalama idrar N içeriği, ülkedeki gübreyönetimi sistemi kategorilerinde, toplamazot fraksiyonu, gübre içinde buharlaşan

NH3 ve NOx yüzdesi, ülkeye özel EF


TUİK



70/83

,4 D Tarım toprakları

1 . D o ğ r u d a n t o p r a k e m i s y o n l a r ı

a Sentetik

gübreler

T1 √ TUİK Sentetik N kullanım miktarı (kg/yıl), IPCC 06 EF yıllık tüketilen sentetik N gübresi miktarı TUİK

T2/T3EKSİK Sentetik N kullanım miktarı (kg/yıl), ülkeye özel EF

ülkeye ve alt bölgelere bağlı N2O emisyonfaktörü belirlenmeli

TARIM

BAKANLIĞI

b organik

gübreuygulaması

T1 √ TUİKToprağa uygulanan hayvan gübresi miktarı + toprağaverilen evsel atıksu miktarı + compost uygulamamiktarı, IPCC EF

Üretilen yıllık toplam hayvan gübresi miktarı,gübrenin yem, yakıt ve inşaat amacıylakullanılan kısmı; toprağa verilen atıksu miktarı;compost gübre uygulama miktarı

TUİK

T2/T3

EKSİK

Bölgesel bazda toprağa uygulanan hayvan gübresi

miktarı + toprağa verilen evsel atıksu miktarı +compost uygulama miktarı, ülkeye özel EF

ülkeye ve alt bölgelere bağlı Üretilen yıllıktoplam hayvan gübresi miktarı, gübrenin yem,yakıt ve inşaat amacıyla kullanılan kısmı;

toprağa verilen atıksu miktarı; compost gübreuygulama miktarına bağlı N2O emisyon faktörübelirlenmeli

TARIM

BAKANLIĞI

c N fikse eden

bitkiler, bitkiartıkları

T1 √ TUİK

Farklı bitki türleri için yıllık birim alan başına hasatmiktarları, bitki türlerinin ekili alan büyüklükleri,bitki türüne bağlı yakılan alan büyüklüğü, IPCC Tablo11.2'den bitki türüne bağlı toprak üstünde vealtında kalan bitki kalıntısının hasat miktarına oranı,ve toprak üstünde/altındaki bitki kalıntısının N içeriği

Farklı bitki türleri için yıllık birim alan başınahasat miktarları, bitki türlerinin ekili alanbüyüklükleri, bitki türüne bağlı yakılan alanbüyüklüğü

TUİK

T2 EKSİK

Farklı bitki türleri için yıllık birim alan başına hasatmiktarları, bitki türlerinin ekili alan büyüklükleri,bitki türüne bağlı yakılan alan büyüklüğü, ülkeye özelbitki türüne bağlı toprak üstünde ve altında kalanbitki kalıntısının hasat miktarına oranı, ve topraküstünde/altındaki bitki kalıntısının N içeriği

ülkeye özel bitki türüne bağlı toprak üstündeve altında kalan bitki kalıntısının hasatmiktarına oranı, ve toprak üstünde/altındakibitki kalıntısının N içeriği belirlenmelidir

TARIM

BAKANL

IĞI,TÜİK

e histosol

topraklarda

bitki yetiştirme

T1

Geçerli değil

BİLGİ GELECEK TARIMBAK. TUİK



71/83

2. Mera, otlak, çayırgübre

T1 EKSİKTürlerine göre canlı hayvan populasyonu, hayvan türlerinegöre yıllık ortalama N katkısı, hayvanların mera, otlak veçayırlarda dışkılama oranı

Hayvanların mera, otlak veçayırlarda dışkılama oranı tespitedilmeli (Tablo 4.Ds2

doldurulmaı)

TUİK

T2/T3 EKSİKülkeye özgü emisyon faktörleri ile hesaplanmış olan hayvantürlerine göre yıllık ortalama N katkısı, hayvanların türlerinegöre mera, otlak ve çayırlarda dışkılama oranı

ülkeye özgü emisyon faktörleritespit edilmeli

TUİK,TARIM

BAKANLI

ĞI

3 . D o l a y l ı e m i s y o n l a r

a atmosferikçökelme

T1 EKSİK

tüketilen sentetik N gübresi miktarı (kg/yıl), sentetikgübrenin NH3 ve NOx olarak atmosfere çıkan kısmı, toprağaeklenen organik azot (hayvan gübresi, kompost, atık çamurve diğer) miktarı, mera, otlaklara çayırlara hayvanların

dışkılama oranı, toprak veya yüzey sularına atmosferik azotçökelmesi sonucu oluşan N2O emisyonları EF (Tablo 11.3)

TUİK

T2/T3 EKSİK

ülkeye özgü emisyon faktörleri ile hesaplanmış olan hayvantürlerine göre yıllık ortalama N katkısı, hayvanların türlerinegöre mera, otlak ve çayırlarda dışkılama oranı ilehesaplanması

TUİK,TARIM

BAKANLI

ĞI

b

sızıntı/yüzeyakışı ile azotkaybı

T1 EKSİK

sızıtı/yüzey akışı olan bölgelerde (tüketilen sentetik N gübresimiktarı (kg/yıl), toprağa eklenen organik azot (hayvangübresi, kompost, atık çamur ve diğer) miktarı; mera,

otlaklara çayırlara hayvanların dışkılama oranı; toprak altı veüstü bitki artıklarının azot içeriği; arazi kullanım değişimi iletoprağın C içeriğinin kaybı ile oluşan N minerilizasyonu;topraktan sızıntı/yüzey akışı ile N kaybı oranı (Tablo 11.3);azot'un sızıntı/yüzey suları ile kaybı sonucu oluşan N2Oemisyonları EF (Tablo 11.3)

TUİK

T2/T3 EKSİK

bölgesel bazda belirlenmiş olan ülkeye özgü emisyonfaktörleri ile hesaplanmış olan hayvan türlerine göre yıllık

ortalama N katkısı, hayvanların türlerine göre mera, otlak veçayırlarda dışkılama oranı ile hesaplanması; modelleme

TUİK,TARIM

BAKANLIĞI

,4 D Tarım toprakları



72/83

4 D Tarımtoprakları

4. Diğer

a Toprağa kireçeklenmesi sonucu

oluşan CO2T1 NA

yıllık toprağa ilave edilen kireç miktarı,IPCC EF (kireç için 0.12, dolamit için 0.13)

uygulanıyor mu?

TUİK

b Üre

gübrelemesindenoluşan CO2

T1 EKSİKtarımsal amaçlı yıllık tüketilen üregübresi, IPCC EF (0.20)

tarımsal amaçlı kullanılanüre gübresi miktarı tespitedilmeli

TUİK

T2/T

3EKSİK

tarımsal amaçlı yıllık tüketilen üregübresi, ülkeye özel EF; detaylı aktiviteverisi ile bölgesel EF

bölgesel bazda üre gübretüketim miktarıbelirlenmeli, ülkeye vebölgelere bağlı EFbelirlenmeli

TUİK,TARIM

BAKANLIĞI

4 E Savanların kontrollü yanması T1 NA Tanımsız....

4 F Tarlada tarımsal artıkların yanması T1 √ TUİK

Yaygın olarak arazide yakılan bitki türleri

için: yıllık üretim miktarı, toprakda kalankısmın oranı, kuru madde oranı, arazideyakılma oranı, oksitlenme oranı, kurumadde içindeki karbon oranı, emisyonfaktörleri (IPCC, 1996, Tablo 4.16)

TÜİK,TARIM

BAKANLIĞI?

4 Tarım, orman ve arazi kullanımı4 D Tarım toprakları – 4 E Savanların kontrollü yakılması – 4 F

tarlada tarımsal atıkların yanması


73/83

Tier 2 metot: Enterik fermantasyon

• Hayvan türleri için:

EFi= Gei . Ymi .365 /55.65

• i , aktivite adı (süt ineği v.b.)• EF i hayvan başına yıllık kg CH4 üretim miktarı (kg

CH4 /head/y ıl ),

• GE i ; hayvanın günlük enerji alımı “ gross energyintake (MJ/head/day)” ve• Ym , metan dönüşüm faktörü


74/83

• GE belirlemek için;• NE mis the net energy required for animal maintenance,

MJ/day

• NE ais the net energy for animal activity, MJ/day

• NEl

is the net energy for lactation, MJ/day• NE pis the net energy required for pregnancy, MJ/day

• NE gis the net energy for growth, MJ/day

• DE is the digestible energy expressed as a percentage ofgross energy

• ΝΕma /DE is the ratio of net energy available in a diet formaintenance to digestible energy consumed

• ΝΕga /DE is the similar ratio for growth.

Tier 2 ile Enterik fermentasyon


75/83

Tier 2 ile Enterik fermentasyon

hesaplama

5 Arazi kullanımı, arazi kullanımında


76/83

,değişim 5 A- Orman arazisi

1 . O r m a n a r a

z i s i o l a r a k k a l a n o r m a n a r a z i s i T1 OGM

ulusal arazi kullanım envanteri ile belirlenen iklim tipine, orman türünebağlı orman alanı miktarı (ha), yıllık biyokütle artışı ve odun kesimi,yangın, böcekler vs. nedeniyle biyokütle azalışı miktarı için Tablo 4.9,

4.10, 4.12'den EF kullanılarak karbon stok değişimi hesaplanmalıdır

Ek veriye gerek yoktur. OGM

T2 √ OGMulusal arazi kullanım envanteri ile belirlenen iklim tipine, orman türünebağlı orman alanı miktarı (ha), ülke için belirlenmiş yıllık biyokütle artışıve azalışı miktarı EF

ÖLÜ ÖRTÜ VE TOPRAKTAKİ KARBONMİKTARI EKSİK

OGM

T3 OGM

biyomas karbon stok değişimini tespit etmeye yönelik proses tabanlı

model geliştirilerek orman karbon yutak hesabı gerçekleştirilmesi

iklim, toprak ve bitki türlerini içerecekşekilde arazi kullanımı ve değişiminigösterecek detaylı ulusal ormanenvanteri oluşturulmalı, geliştirilecek

model metodolojisi detayları ileaçıklanmalıdır. Model ile orman ağaçtürlerine, iklim bölgelerine bağlı olarakbiyomassdeki karbon stok değişiminihesaplayabilmelidir.

OGM

. S o n

r a d a n o r m a n a r a z i s i n e d ö

n ü ş e n

l a n l a

r

T1 OGM

ulusal arazi kullanım envanteri ile 20 yıl öncesine kadar ormanarazisine dönüştürülmüş alan bilgisi, iklim tipi, orman türüne bağlıorman alanı miktarı (ha), yıllık biyokütle artışı veya odun kesimi,yangın, böcekler vs. nedeniyle biyokütle azalışı miktarı için belirlenmiş

EF leri kullanarak biyokütlede biriken CO2 hesaplaması OGM

T2 √ OGM

ulusal arazi kullanım envanteri ile 20 yıl öncesine kadar ormanarazisine dönüştürülmüş alan bilgisi, iklim tipi, orman türüne bağlıorman alanı miktarı (ha), yıllık biyokütle artışı veya odun kesimi,yangın, böcekler vs. nedeniyle biyokütle azalışı miktarı için ülke içinbelirlenmiş EF leri kullanarak biyokütlede biriken CO2 hesaplaması

OGM

T3 OGM

ulusal arazi kullanım envanteri ile 20 yıl öncesine kadar ormanarazisine dönüştürülmüş alan bilgisi, iklim tipi, orman türüne bağlıorman alanı miktarı (ha), yıllık biyokütle artışı veya odun kesimi,

yangın, böcekler vs. nedeniyle biyokütle azalışı miktarı için ölçülmüş EFleri kullanarak bi okütlede biriken CO2 hesa laması OGM

5 Arazi kullanımı arazi kullanımında


77/83

1 e k i l i a l a n o l a r a k k a l a n a l a n l a r

T1 OGM

ulusal arazi kullanım envanteri içinde ekili alan olaraktanımlanmış alanda yıllık bitki biyokütlesi içideki karbondeğişimini tespit etmek için yıllık kazanılan karbon miktarı ilekaybedilen karbon miktarı belirlenir, bitki türleri için iklimkoşullarına bağlı karbon birikim hızı defult değerlerden alınır

ülke genelinde yıllık olarak odunsu bitki alt

türlerinin kapladıkları alanı belirlemek, her altkategori için yıllık ortalama karbon stok birikimideğerini tespit edip, hasat, kesim vb. Kayıplarnedeiyle yıllık karbon stoğunda gözlenen kayıplarbelirlenmelidir. Her alt grup için yıllık karbonstok değişimi belirlendikten sonra tüm değerlertoplanıp ekili alanlardaki karbon stok değişimitespit edilir.

OGM

T2 OGMiklim bölgelerinde yetişen başlıca bitki türleri için ülkeye-özel

karbon birikim hızı ve stok kayıpları tespit edilir

T1 için yapılan hesaplamaları ülkeye özel karbon

stok değişim değerleri kullanılarak yapılır.OGM

T3 OGM

iklim, bitki türü ve işletme rejimine göre oluşturulmuş zamanve/veya proses modelleri ile istatistiksel karbon stok

örneklemesi içeren envanter sistemleri kullanılarak karbon stokdeğişimini belirlendiği sistemler kullanılarak hesaplama yapılır

OGM

2

s o n r a d a n e k i l i a l a n a d ö n ü

ş e n a r a z i l e r

T1 OGM

ulusal arazi kullanım envanteri ile ekili araziye dönüştürülmüşalan bilgisi, iklim tipi, bitki türüne bağlı ekili alan miktarı (ha),yıllık biyokütle artışı veya odun kesimi, yangın, böcekler vs.nedeniyle biyokütle azalışı miktarı için belirlenmiş EF leri

kullanarak biyokütlede biriken CO2 hesaplaması

sonradan ekili alana dönüştürülen alan bilgisi,toprak, özellikleri, ekili bitki türleri, iklim tipiverileri gereklidir

OGM

T2 OGM

ulusal arazi kullanım envanteri ile incelenen yıl içinde ekiliarazisye dönüştürülmüş alan bilgisi, iklim tipi, ekili bitki türünebağlı ekili alanı miktarı (ha), yıllık biyokütle artışı veya odunkesimi, yangın, böcekler vs. nedeniyle biyokütle azalışı miktarıiçin ülke için belirlenmiş EF leri kullanarak biyokütlede birikenCO2 hesaplaması

sonradan ekili alana dönüştürülen alan bilgisi,toprak, özellikleri, ekili bitki türleri, iklim tipiverileri gereklidir, bitki türlerinin karbonbiriktirme miktarlarının ülkeyitemsil etmesigereklidir.

OGM

T3 OGMülkeye özel emisyon faktörleri ile geliştirilen emisyon envantermodeli ile hesaplamaların yapılması

ölçüm, örnekleme ve emisyon envanterleri ilehesaplamaların yapılması gereklidir

OGM

5 Arazi kullanımı, arazi kullanımındadeğişim- 5 B Ekili arazi

5 Arazi kullanımı ara

seragazi emisyon envanter hesaplama

Documents