SVEUČILIŠTE U RIJECI

FAKULTET ZDRAVSTVENIH STUDIJA

DISLOCIRANI STRUČNI STUDIJ SESTRINSTVA U KARLOVCU

NEPOSREDNA POSLIJEOPERACIJSKA SKRB I SOBA ZA BUĐENJE

(seminarski rad)

Kolegij: Zdravstvena njega odraslih II

Nositelj kolegija: Vesna Čačić, prof.

Mentor: Ksenija Cazin, magistra sestrinstva

Student : Marko Relja, izvanredni student, ak. god. 2014/2015.

Karlovac, 12. siječnja, 2015.

SAŽETAK

U sobi za buđenje provodi se cjelovita, specifična i individualno prilagođena njega,

odnosno neposredna poslijeoperacijska njega. Kvaliteta i sigurnost temeljni su ciljevi

neposredne poslijeoperacijske skrbi u hemodinamski nestabilnih i životno ugroženih

bolesnika. S obzirom na to da je soba za buđenje radna jedinica visokoga rizika, opremljena

sofisticiranim medicinskim uređajima i s stalnim nadzorom medicinskog osoblja, ovakvo

okruženje dodatno pojačava nemir u svjesnih bolesnika. Holistički pristup bolesniku i

neizostavan je dio skrbi, a medicinska je sestra aktivan i ravnopravan član

multidisciplinarnoga tima.

Ključne riječi: soba za buđenje, poslijeoperacijska skrb, medicinska sestra.

II

SADRŽAJ

SAŽETAK.................................................................................................................... II

SADRŽAJ................................................................................................................... III

1. UVOD......................................................................................................................1

2. RAZRADA TEME....................................................................................................2

2.1. Karakteristike sobe za buđenje.................................................................2

2.2. Transport bolesnika u sobu za buđenje...................................................4

2.3. Zadaće medicinske sestre u sobi za buđenje..........................................4

2.4. Otpust bolesnika iz sobe za buđenje........................................................8

3. ZAKLJUČAK...........................................................................................................9

4. literatura.................................................................................................................10

III

1. UVOD

Oporavak od anestezije u sobi za buđenje može biti ili nekompliciran ili po život

opasan, zbog toga bolesnik mora biti pod nadzorom vještog medicinskog i sestrinskog

osoblja. Nadzor i neposredna poslijeoperacijska skrb dio su liječenja nestabilnih i životno

ugroženih bolesnika tijekom njihovog boravka u sobi za buđenje.

1

2. RAZRADA TEME

2.1. Karakteristike sobe za buđenje

Metode anestezije dobro su nam poznate već više od 160 godina, dok je soba za

buđenje postala standard tek u posljednjih 60 godina. Istraživanje objavljeno 1947. godine u

Americi pokazalo je da je polovina svih smrti nastalih u prvih 24 sata nakon operacije mogla

biti prevenirana.

Lokacija i veličina sobe za buđenje:

- neposredna blizina operacijskog bloka i jedinice intenzivnog liječenja ( JIL )

- jednostavan pristup laboratoriju, rentgenu i zalihama krvi

- 1,5 kreveta na svaku operacijsku salu

- 120 četvornih metara za pojedinog bolesnika

Soba za buđenje sadržava sljedeću opremu:

- multicare krevet

- prijenosni defibrilator, transkutani elektrostimulator, EKG monitor s mogućnošću 12-

kanalnog snimanja

- termometar

- pulsni oksimetar

- glukometar

- ampulirani lijekovi

- pribor za primjenu ampuliranih lijekova

- lijekovi za peroralnu primjenu

2

- standardni pribor za osobnu zaštitu

- sanitetski materijal

- samošireći balon s valvulom

- PEP valvula

- rezervoar za kisik

- orofaringealni tubusi

- nazofaringealni tubusi

- pribor za isporuku kisika

- crpka za sukciju s mogućnošću pogona kisikom

- pribor za sukciju

- oprema i pribor za endotrahealnu intubaciju

- infuzijske otopine i pribor za uspostavu venskog puta

- pribor za torakalnu drenažu

- transportni respirator

Slika 1 (http://lookfordiagnosis.com/mesh_info.php?term=recovery+room&lang=1)

3

2.2. Transport bolesnika u sobu za buđenje

Bolesnika bi u sobu za buđenje trebao transportirati član anestezijskog tima koji ima

saznanje o stanju pacijenta. Pri dolasku u sobu za buđenje bolesnika se ponovno evaluira i

usmeno predaje medicinskoj sestri u sobi za buđenje.

Tokom prvih 15 minuta bolesnikovog boravka u sobi za buđenje jedna medicinska

sestra koja vrši nadzor i provodi neposrednu poslijeoperacijsku skrb. Ukoliko je stanje

bolesnika kritično potrebne su dvije medicinske sestre za nadzor. Medicinska sestra smije

nadzirati dva bolesnika samo kada su oba bolesnika budna i da su im vitalni parametri

zadovoljavajući.

2.3. Zadaće medicinske sestre u sobi za buđenje

Nakon operacije većina bolesnika se u prvih 15 do 30 minuta razbudi, počnu

normalno disati, te postanu vitalno stabilni. Sve dok bolesnik nije potpuno budan i stabilan,

znakovi života i zasićenost krvi kisikom provjeravaju se svakih 5 minuta. Krvni tlak,

frekvenciju pulsa i disanja provjeravaju se svakih 15 minuta, a temperatura tijela će se

izmjeriti bar jednom tijekom boravka pacijenta u sobi za buđenje. Ovisno o pacijentu ostali

parametri koje medicinska sestra nadzire su: bol, mučnina, krvarenje, dren, kateter, unos i

gubitak tekućine, centralni venski tlak, te intrakranijalni tlak. Nadzor bolesnika medicinska

sestra provodi neinvanzivnim metodama.

Neinvazivne metode nadzora bolesnika:

- mjerenje krvnoga tlaka vrši se preko odgovarajuće orukvice, koja se stavlja oko

bolesnikove nadlaktice. Ako to nije moguće, postavlja se oko natkoljenice, rijetko i

potkoljenice. Vremenski intervali mjerenja mogu biti od 5 do 15 minuta. Orukvica se

ne postavlja na mjestu arterio-venske fistule(u bolesnika s kirurškim pristupom za

dijalizu), ruke na kojoj se primjenjuje infuzija te u otežane limfne drenaže

ekstremiteta.

4

- elektrokardiografija (EKG) se očitava preko elektroda, a najčešći je prikaz II i V

odvoda, u kojima su promjene ritma (II ) ili srčane ishemije (V) najuočljivije.

- disanje bolesnika prati se promatranjem frekvencije, dubine, ritama disanja i

pomicanje obje strane prsišta.

- zasićenost arterijske krvi kisikom (SpO2) prati se preko pulsnoga oksimetra. Senzor

(štipaljka) pulsnoga oksimetra stavlja se na prst ruke, noge ili na ušnu resicu. Mjesto

treba biti suho i toplo. Ako je bolesnik pothlađen, vrijednosti nisu mjerodavne te je

potrebno utopljavanje, npr. omatanje šake vatom ili postavljanje vrećice s toplom

vodom ispod šake.

Slika 2 (http://www.spotmonitor.com/philips-suresigns-vital-signs-monitor-nbp-ibp-recorder.html)

5

- tjelesna temperatura najčešće se mjeri preko membrane timpani, nazofaringealno,

aksilarno, ingvinalno ili rektalno. Mjeriti se može temperaturnom sondom (vrijednosti

se očitavaju na monitoru) i elektronskim toplomjerom preko membrane timpani. Pri

tome se koriste jednokratne zaštitne kapice. Ovaj je način kontraindiciran u bolesnika

sa operiranim uhom ili prisutnim znakovima infekcije uha.

- diureza se mjeri preko mokraćnoga katetera s graduiranom vrećicom ili satnom

diurezom i dobar je pokazatelj perfuzije bubrega.

Najčešći izvor boli kod bolesnika tijekom boravka u sobi za buđenje uzrokuju

operacijski zahvati, trauma, sestrinske i liječničke intervencije.

Slika 3

6

Procjena boli uključuje lokalizaciju, karakter, trajanje, učestalost te intenzitet boli. U

bolesnika koji ne mogu komunicirati pri procjeni boli sestra prati izraz lica (namrštenost),

fizičke pokazatelje (nemir), vokalizaciju (stenjanje, jaukanje) te vitalne znakove (povišen krvni

tlak, tahikardija, tahipneja). Za liječenje boli daju se anagetici, a primjenjuju se povremeno u

jednokratnim dozama ili kontinuirano (infuzija, perfuzori) intravenski ili pomoću specijalnih

katetera (npr. kateter za epiduralnu aplikaciju lijekova). Perfuzori su uređaji za precizno

doziranje lijekova. Pomoću perfuzora obično se zajedno daju opijati i lokalni anesteticis

obzirom na to da njihova kombinacija omogućuje bolju analgeziju i minimalizira nuspojave

obaju lijekova. Sestrinske intervencije prilikom primjene opioidnih analgetika uključuju

praćenje vitalnih znakova, disanja, stanja svijesti i probavnih smetnji (usporavaju

peristaltiku).

Specifičnosti koje mogu produljiti bolesnikov boravak u sobi za buđenje su:

- dužina trajanja operacije - operacije koje traju duže nakupljaju veću koncentraciju

anestetika u tkivo, zbog toga je oporavak bolesnika nakon operacije sporiji.

- sposobnost dobre ventilacije - plinske anestetike tijelo otpušta kroz pluća.

Postoperativnom bolesniku sa lošom ventilacijom potrebno je više vremena da smanji

razinu anestetika.

- postojeći medicinski problem - bolesniku koji boluje od bolesti izlučivanja ili

metabolizma kao primjerice bolesti jetre ili bubrega potrebno je više vremena za

oporavak od anestezije. ( Morgan et al., 2006. )

2.4. Otpust bolesnika iz sobe za buđenje

7

Prosječni boravak bolesnika u sobi za buđenje traje 1 sat. Pri otpustu bolesnika iz sobe

za buđenje medicinska sestra predaje i ispunjeni obrazac u kojem su zapisivani parametri,

terapija, te ukoliko ih je bilo promjene nastale tijekom boravka. Bolesnik može biti otpušten

tek kada zadovolji određene kriterije.

Kriteriji za otpust bolesnika su:

- budan

- orijentiran

- otvoren dišni put

- autonomno disanje

- učinkovito održavanje zadovoljavajućeg postotka zasićenosti krvi kisikom

- vitalno stabilan posljednjih 15 do 30 minuta

- nije hipotermičan

- nema aktivnog krvarenja

- tolerira postoperativnu bol

- ne povraća

( Aldrete, 1998; Smith & Hardy, 2007; Sherwood et al., 2008. )

Doktor je odgovoran za otpust bolesnika iz sobe za buđenje.

3. ZAKLJUČAK

8

Tijekom boravka bolesnika u sobi za buđenje medicinska sestra vrši njegov nadzor,

te prati bolesnika sve dok se ne probudi i dok mu vitalni parametri nisu stabilni. U vremenu

kompleksnih dugotrajnih operacija izvršenih na sve više kompromitiranim bolesnicima,

buđenje iz anestezije ponekad dolazi životno ugrožavajućim komplikacijama. Iz tog razloga

sobe za buđenje koje su jednom bile postoperacijske sobe za oporavak su sada kratkotrajne

jedinice intenzivne skrbi odnosno jedinice za postanestezijsku skrb bolesnika ili ( PACU ). U

takvim jedinicama rade medicinske sestre koje su vješte u prepoznavanju i rješavanju

problema uzrokovanih anestezijom i operativnim zahvatom, te izlaze na kraj sa nekim od

najtežih stanja u sestrinskoj praksi.

4. LITERATURA

9

Frederico A. (2007). Innovations in care: The nurse practitioner in the PACU. Journal

of PeriAnesthesia Nursing 22(4): 235–42.

American Society of PeriAnesthesia Nurses (ASPAN). (2003a). A position statement for

medical-surgical overflow patients in the postanesthesia care unit (PACU) and ambulatory

care unit (ACU). http://www.aspan.org/PosStmts14.htm.

American Society of Anesthesiologists (ASA). (2004). Standards for Postanesthesia Care.

http://www.asahq.org/publicationsAndServices/sgstoc.htm.

Aldrete JA. (1998). Modifications to the postanesthesia score for use in ambulatory surgery.

Journal of PeriAnesthesia Nursing 13(3): 148–55.

Alan Šustić, Vlatka Sotošek Tokmadžić i sur.; Priručnik iz anesteziologije, reanimatologije i

intenzivne medicine za studente preddiplomskih, diplomskih i stručnih studija: 215-216.

10