UNIVERZITET U BANJOJ LUCI ELEKTROTEHNIČKI FAKULTET ODSJEK: RAČUNARSTVO I INFORMATIKA SMJER: RAČUNARSKI INŽENJERING BANJA LUKA

DIGITALNI TAHOGRAF Seminarski rad iz predmeta Specijalizovani mikroračunarski sistemi - II ciklus studija

Banja Luka, septembar, 2010. Boris Nedić (Br. indeks 2109/10)

2

Sadržaj 1. Uvod ............................................................................................................................................ 3

2. Pojam tahografa ........................................................................................................................... 4

2.1 Zakonska regulativa ........................................................................................................ 5

2.2 Smart kartice za digitalni tahograf .................................................................................. 7

2.3. Memorija digitalnog tahografa ........................................................................................ 9

2.4. Uzimanje podataka sa digitalnog tahografa .................................................................. 10

2.5. Podešavanje vremena (UTC) na digitalnom tahografu ................................................. 10

3. Konstrukcioni zahtjevi .............................................................................................................. 12

3.1. Primjer idejnog rješenja tahografske (smartcard) kartice MICARDO kompanije Sagem Orga

GmbH ............................................................................................................................................ 18

3.1.1. Opis hardvera .............................................................................................................. 19

3.1.2. Osnovni softver ........................................................................................................... 21

3.1.3. Aplikativni softver ....................................................................................................... 22

4. Zaključak ................................................................................................................................... 24

DODATAK A - Piktogrami digitalnog tahografa i njihova značenja ....................................... 25

5. Popis literature .......................................................................................................................... 29

3

1. Uvod Sva pravila o radnom vremenu i odmorima mobilnih radnika treba da se evidentiraju na neki način. Taj način evidencije u ovakvom slučaju je vrlo bitan jer je potrebno da bude pouzdan i težak za krivotvorenje. Ideja je bila da se za tu namjenu konstruiše uređaj koji će da evidentira navedena vremena sa što manjim angažovanjem vozača u tom procesu. Tako su nastali tahografi. U početku su to bili analogni tahografi. Značaj tahografa nije samo u regulisanju bezbjednosti učesnika u saobraćaju nego ima i dublji, socijalni aspekt na zaštiti prava vozača od zahtjeva prevoznika na vanzakonski prekovremeni rad. Takođe, tahograf se koristi i kao dokazno sredstvo u vještačenju, kao svojevrsna „crna kutija“ koja bilježi bitne podatke o kretanju vozila u svakom trenutku. Poslije nastale nezgode podatke sa tahografa obrađuju vještaci i na osnovu njih dobijaju vrlo važne podatke u procesu vještačenja. Zbog takvih namjena zahtjevi za izradu tahografa u smislu preciznosti su vrlo visoke u odnosu na veličine koje tahograf treba da bilježi. Takođe je potrebno naglasiti da su manipulacije i zloupotrebe u korištenju tahografa i podataka koje on bilježi odavno prisutne. To se pokušava prevazići uvođenjem novih tehnologija bilježenja podataka. Tako je uvođenje tahografa i načina realizacije predmet razmatranja zakona i propisa u mnogim državama. Za očekivati je da se svi ti zakoni usaglase na nivou zemalja Evrope. Veliki značaj tahograf ima i kada je u pitanju bezbjednost učesnika u drumskom saobraćaju. Automatsko registrovanje pojedinih podataka tokom kretanja vozila, kao što su brzina kretanja i pređeni put, u značajnoj mjeri podstiče vozače da razumno i sa visokim stepenom odgovornosti upravljaju vozilom. Osobinom da registruje podatke tokom vožnje i uticajem na vozače da racionalno upravljaju vozilom, tahograf doprinosi povećanju bezbjednosti, kako vozača, tako i ostalih učesnika u drumskom saobraćaju.

4

2. Pojam tahografa Tahografi su uređaji koji služe za prikazivanje i zapis trenutne brzine vozila, pređenog puta i drugih parametara po želji u funkciji vremena. Po članu 3. stav b) Zakona analogni tahograf je uređaj u drumskom saobraćaju za bilježenje brzine i pređenog puta, kao i vremena rada i odmora gdje se podaci zapisuju na tahografski listić, a koji omogućava bilježenje podataka za jedan dan. Tahograf kao mjerilo obezbjeđuje slijedeće pouzdane podatke:

1) Pokazivanje trenutne brzine vozila i njen zapis u funkciji vremena

2) Brojčani prikaz pređenog puta i zapis puta u jedinici vremena

3) Prikaz tačnog vremena, spregnut sa mehanizmom za pokretanje dijagramskih listića

4) Signalizacija prekoračenja dozvoljene brzine

5) Zapis radnih vremena voznog osoblja

Tahograf svojim dodatnim funkcijama pruža vlasniku:

1) Dvostepeni zapis događaja koji se po želji može povezati sa upotrebom npr. rampe za utovar i istovar, termostata ,hladnjače i sl.

2) Prikaz i zapis, ili samo zapis, trenutnog broja obrtaja u funkciji vremena

3) Upravljanje sistemom za centralno podmazivanje vozila

4) Obrada impulsa pređenog puta ili samo prosljeđivanje tih impulsa drugim računarima u vozilu

5) Evidenciju vrlo kratkih događaja na vozilu. Upotrebom posebnih adaptera mogu se registrovati događaji koji traju duže od 1 ms

6) Prosljeđivanje obrađenih podataka o brzini, pređenom putu i statusu rada vozača na računar sistema FMS (Fleet Managment System - sistem upravljanja voznim parkom).

Tahografi već duži niz godina postoje kao efikasno kontrolno sredstvo u drumskom prevozu. Ovaj uređaj se unapređivao godinama tako da je bilo očekivano da dobije i svoju modernu verziju koja odgovara eri računara u kojoj se nalazimo. Slobodnom možemo reći da su današnji modeli digitalnog tahografa mjerno-akvizicijski instrumenti sa mogućnošću trajnog čuvanja podataka i realizivani kao specijalizovani mikrokontrolerski sistemi. I ne samo to, danas su sama vozila pokretni računarski sistemi sa razgrantom senzorskom i kontrolnom mrežom, tako da je i digitalni tahograf povezan sa računarom u vozilu na odgovarajući nači da egzistira u toj „računarskoj mreži vozila“. Digitalni tahograf je omogućio da se podaci sa njega koriste višenamjenski, kako za kontrolu sprovođenja zakonskih propisa, tako i za upravljanje autoprevozničkim voznim parkom. Postavlja se pitanje zbog čega nam je uopšte potreban digitalni tahograf? Odgovor je prije svega jer savremena tehnologija u vozilima omogućava bolju kontrolu u vidu digitalnog tahografa, a da je ona potrebna to je evidentno.

5

Slika 2.1. Digitalni tahograf kompanije „ACTIA“ Pored toga brojne su prednosti digitalnog tahografa nad analognim:

• vozačima ga je lakše koristiti i pratiti vremena – dovoljno je pritisnuti jedno dugme;

• daje zvučna i vizuelna upozorenja o greškama ili vremenskim ograničenjima;

• pojednostavljene su funkcije skoro uvijek ista akcija vozača se traži za raznolike situacije;

• lakše je praćenje podataka sa tahografa u vožnji – zahvaljujući pregledima i sažecima;

• sistem digitalnog tahografa je pouzdaniji ;

• poštenija je konkurencija – sigurnost sistema je na 3 nivoa i a vozačeva kartica može da se kontroliše 28 dana na uvid kontrolnim organima;

• lakša je obrada podataka i pogodnija za upravljanje voznim parkom;

Postoje i neki nedostaci digitalnih tahografa:

• duže je čekanje za izdavanje tahografskih kartica za vozače;

• novi vozači ne mogu da voze dok ne dobiju tahografsku karticu;

2.1 Zakonska regulativa U Bosni i Hercegovini pitanje digitalnih tahografa je rješeno uvođenjem Zakona o radnom vremenu, obaveznim odmorima mobilnih radnika i uređajima za evidentiranje u drumskom prevozu (Službeni list BiH broj 48/10) gdje se prvi put zakonski tretiraju i uvode u pravne okvire svi pojmovi vezani za digitalni tahograf. Nekoliko evropskih direktiva bavi se digitalnim tahografima:

- EC pravilnik 561/2006 koji se odnosi na periode vožnje i odmora vozača ima u svojim odredbama članove koji se direktno odnose na korištenje digitalnog tahografa i kartice vozača

- EC pravilnik 2135/98 predstavlja uvod u korištenje digitalnog tahografa

6

- EC pravilnik 1360/2002 se odnosi na operativne i tehničke karakteristike digitalnog tahografa.

Može se reći da su se izmjenili samo članovi koji se odnose na tahografsku jedinicu - u skladu sa tehnološkim promjenama. Onaj dio regulative koji se odnosi na vremena vožnje i odmora nije se mjenjao. Osnovni princip evropskih regulativa je da vozač mora uvijek voziti sa karticom. Poslodavci i vozači moraju da provjeravaju da li su im kartice ispravne. Takođe, neophodno je da vozači imaju dovoljno papira za štampanje izvještaja. Obaveza je vozača da posjeduje svu dokumentaciju koja mu je potrebna da dokaže svoje vrijeme provedeno u vožnji ili odmoru, za proteklih 28 dana. Ako je tahograf van funkcije vozač je dužan da aktivnosti bilježi na papir u bilo kojoj formi uključujući i identitet i potpis. Obavezan je da da izjavu u roku od 7 dana. U slučaju gubitka kartice nadležna institucija za izdavanje kartica mora da mu izda novu u određenom roku od trenutka prijema izjave. Vožnja bez kartice u ovakvim opravdanim slučajevima je dozvoljena najduže 15 dana. Kartice mogu biti i oduzete ili suspendovane u slučaju da se otkrije da je kartica falsifikat. Takođe kartica se može oduzeti ako se ustanovi da su podaci ili dokumenti na osovu kojih je izdata kartica lažni i/ili falsifikovani. U slučajevima kada kontrolni organi utvrde da karticu posjeduje neko ko nije vlasnik kartice (odnosno da je kartica ukradena) ona se suspeduje i oduzima od uzurpatora. Važno je naglasiti da novi vozači prvo moraju da posjeduju karticu vozača da bi vozili vozilo opremljeno digitalnim tahografom. Saobraćajna policija uvijek može da zatraži da se odštampa predhodnih 28 dana zato je bolje da vozač uvijek ima sa sobom već odštapane prethodne dane, to ubrzava proces provjere ako policija ne posjeduje kontrolnu karticu policije a vrši kontrolu vašeg vozila. Digitalni tahograg svojim izgledom neodoljivo podsjeća na auto-radio. Glavni proizvođači digitalnih tahografa su Actia, Siemens-VDO i Stoneridge. Uređaji su povezani sigurnim vezama sa senzorima kretanja i bilježe očitavanja senzora i korištenja vozila u periodu od najmanje 365 dana. Svaki uređaj ima dva čitača kartica, displej i printer. Prije prvog korištenja vozačeve kartice potrebno je koristiti karticu kompanije/vlasnika vozila. Poslije toga može se ubaciti kartica vozača. Moguće je da se javi greška koja može da ostane prikazana i oko pola sata na displeju tahografa. U ovom slučaju vozač mora da sačeka da greška nestane sa displeja prije korištenja vozila. Transportni komitet Ekonomske komisije za Evropu je 22. aprila 2010. usvojio odluke kojim je zemljama u kojima još nije uveden informacioni sistem za digitalne tahografe i počelo izdavanje tahografskih kartica odlučio da:

1. Vozila koja su već registrovana i opremljena sa digitalnim tahografom u zemlji potpisnici AETR-a koja još nije počela da izdaje tahografske kartice ovlaštenim radionicama tokom prvog puta koji podliježe AETR pravilima takvo vozilo mora da se kalibriše i aktivira u ovlaštenoj radionici druge zemlje. Vozač mora da nosi potvrdu da je zakazao termin u ovlaštenoj radionici za kalibraciju tahografa. (potvrdno pismo ili e-mail).

2. Dokazi o vremenu vožnje i periodima odmora prije putovanja – ovi dokazi moraju biti u skladu sa odredbama AETR sporazuma kao da je u slučaju kvar na tahografu.

3. Dokazi o vremenu vožnje i periodima odmora u toku samog putovanja- kako vozač nema karticu jedini dokaz su mu štampani izlazi iz tahografa koji su potpisani i jasno identifikuju vozača koji je vozio vozilo.

7

2.2 Smart kartice za digitalni tahograf Digitalni tahografi koriste smart kartice u više namjena. Tačnije razlikujemo :

• kartice koje koriste vozači – tahografska kartica vozača,

• kartice koje koristi radionica – tahografska kartica radionice,

• kartice koje koristi kompanije – tahografska kartica vlasnika,

• kartica koje koristi kontrola- tahografska kartica policije.

Tahografske kartice vozača, vlasnika i policije se izdaju od strane nadležnog tijela države sa trajanjem od 5 godina. Tahografska kartica radionice se izdaje sa trajanjem od 1 godine. Svaki zahtjev za izdavanjem tahografske kartice vozača se verifikuje putem centrale TACHONET mreže. Ova mreža osigurava da se ne javi dupliranje (ili greška) i takođe se koristi kao mreža koju koristi policija. Zahtjev za izdavanje tahografske kartice vozača:

• potrebno je popuniti sa velikim slovima

• napraviti kopiju vozačke dozvole (mora biti važeća u trenutku predavanja zahtjeva)

• ime i prezime mora biti isto kao što je na vozačkoj dozvoli

• potpis i fotografija veličine kao za pasoš

Podaci koji se nalaze ispisani na kartici vozača su ime i prezime, nadležno tijelo koje je izdalo karticu, datum izdavanja, itd. Mnogo veći broj podatak zapisan je u samoj memoriji kartice. Podatke koji se nalaze na vozačevoj kartici moguće je prebaciti, pregledati ili štampati kad se korisiti kartica kompanije za čuvanje podataka voznog parka. Neki podaci su trajno zabilježeni u memoriju kartice u cilju opšte identifikacije i sigurnosti podataka:

• identifikacioni podaci tahografske kartice vozača

o broj kartice, status članstva izdavača, nadležno tijelo

o datum početka validnosti, trajanje validnosti, itd.

• identited vlasnika kartice

o ime, datum rođenja, maternji jezik

• podaci o vozačkoj dozvoli

U zavisnosti od korištenja vozila, tahograf osvježava podatke na kartici vozača: • početno ubacivanje kartice/poslednje izvlačenje tokom jedne upotrebe

• pređeni kilometri na početku i kraju upotrebe

• identifikacija vozila

Aktivnosti vozača koje se snimaju za svaki dan korištenja: • datum i broj kilometara pređenih u toku dana korištenja

8

• svaka promjena statusa

o vožnja sa jednim ili dva vozača

o vozačka kartica u prvom čitaču / drugom čitaču

o kartica ubačena/ nije ubačena

o sve propisane aktivnosti

o vrijeme izmjene kartice

U standardnom režimu vožnje, vozačeve dnevne aktivnosti se snimaju za najmanje 28 dana. Unos države, za svaku državu se snima sledeće:

• datum i vrijeme unosa

• unos na početku i kraju smjene plus svi unosi zemalja koristeći meni funkciju

• unos države

• Očitavanje kilometara u trenutku unosa

Događaji koji se dešavaju (maksimalno 72) se snimaju sa komentarima koje vozilo je upitanju: • Prekoračenje vremena

• Vozačeva kartica ubačena tokom vožnje

• Tokom poslednje vožnje vozila, kartica nije korektno odjavljena

• Nestanak električne energije na tahografu ili na senzoru-davaču

• greška senzora

• sigurnosni proboj

Sistemske greške (maksimalno 48) se snimaju sa komentarima koje vozilo je u pitanju: • Greška kartice vozača

• Greška opreme

Podaci o provjeri podataka se čuvaju: • Datum i vrijeme provjere

• Identifikacija kartice vozača

• Tip izlaza provjere:

o Uzimanje podataka sa kartice vozača

o Uzimanje podataka sa memorije tahografa

o Štampanje

o Prikaz na displeju

9

• Vremenski intervali preuzimanja podataka

• Identifikacija vozila koje se provjeravalo

Posebni unosi (56 poslednjih uslova unosa): • Datum i vrijeme unosa

• Tip posebnog unosa (posebni uslovi su vrijeme kada je vozilo na brodu, vozu ili kada je izvana funkcije)

Količina memorije koja je dostupna za promjenjive podatke je različita u skladu sa tipom kartice koja je korištena. Struktura kartice prikazuje broj i datume unosa koji se mogu snimiti. Kada je memorija puna, tahograf briše najstarije podatke. U slučaju da je kartica puna vozač neće primiti nikakvo obavještenje o tome. Jednostavno će najnovije informacije da se upišu na mjesto najstarijih u skladu sa njihovim tipom.

2.3. Memorija digitalnog tahografa Daleko veći kapacitet memorije nalazi se u samom digitalnom aparatu tahografa. On omogućava da se unose i čuvaju podaci za period od 365 dana kalendarske godine:

• Aktivnosti vozača 1. / vozača 2.

Procjena aktivnosti se vrši u intervalima od jedne minute. Tahograf vrši procjenu najduže aktivnosti po intervalu sve dok se ne detektuje prekoračenje brzine.

• Brzina u toku 24 časa

Brzina se snima u toku perioda od 24 časa stvarne vožnje. Tahografski zapis je u najbližoj sekundi očitavanja i bilježi se brzina, datum i vrijeme (koje je srednje vrijeme nekoliko očitavanja).

o minimalna brzina 1 km/h

o maksimalna brzina 220 km/h

• Pregled svih aktivnosti vozača 1. / vozača 2.

Ovi podaci se mogu očitati samo skidanjem podataka na računar ili posebnim interfejsom.

• Brzina u toku nekoliko dana

Poslije korištenja vozila (od trenutka ubacivanja do trenutka vađenja kartice vozača), tahograf ispituje brzinu vožnje. On snima nekoliko dana tokom kojih se vozilo vozi u podešenom brzinskom opsegu i koliko dugo.

- Interval provjere : tri sekunde

- Period vremena čuvanja podataka : za prosjek od šest vožnji po danu, u periodu od 28 dana čuva se u memoriji.

• Vozač 1. / 2. unos države

• Sistemske greške, dešavanja

10

• Posebni unosi

• Zaključavanje / otključavanje procedure koristeći tahografsku karticu vlasnika

• Čuvanje podataka koji se ne navode u pravnim regulativama

• Čuvanje aktivnosti provjere

• Identifikacija tahografa

• Procedure skidanja podataka

• Čuvanje podešavanja vremena

• Kalibracija opreme

• Instalacioni podaci

• Memorijska petlja za snimanje brzine

Memorijska petlja se koristi da snimi podatke o brzini u dva posebna slučaja: - Značajno smanjenje brzine (oštro kočenje, sudar sa nekom preprekom).

Podaci o brzini se čuvaju u najbližoj sekundi, od jedne minute prije usporavanja do jedne minute poslije.

- Vozilo je stalo. Podaci o brzini se čuvaju u najbližoj sekundi, od jedne minute prije zaustavljanja do jedne minute poslije.

Najstariji podaci se brišu. Ovi podaci se mogu očitati jedino skidanjem podataka na računar ili sa posebnim interfejsom.

2.4. Uzimanje podataka sa digitalnog tahografa Obaveza je svakog vozača da podatke sa kartice skida barem svakih 21 radni dan. Obaveza je kompanije da podatke sa tahografa skida barem svakih 60 kalendarskih dana. Ako vozač mora da podatke sa kartice prebaci dok mu traje putovanje to nije obavezno da bude u sjedištu kompanije. Dovoljno je da se podaci prebace na memorijski stik ključa za skidanje ili bilo koji drugi prenosni mediji koji je dostupan vozaču. Podatke sa tahografa može provjeravati nadležni organa ili sam vlasnik (kompanija).

2.5. Podešavanje vremena (UTC) na digitalnom tahogr afu UTC vrijeme je vrijeme definisano po univerzalnim vremenskim koordinatama. UTC vrijeme odgovara „0“ vremenskoj zoni u odnosu na koju je cijela površina planete zemlje podjeljena na 24 vremenske zone (-12 , +12) UTC vrijeme se koristi za:

• snimanje podataka u digitalnim uređajima za provjeru

11

• unosa na smart karticama tahografa

• pokazivačima vremena

• papirnim izlazima

Vrijeme prikazano na ekranu je obično fabrički podešeno na UTC vrijeme. Korištenjem funkcije „local time“ – lokalno vrijeme, može se promjeniti vrijeme u lokalno vrijeme na displeju. Lokalno vrijeme se prikazuje se sa znakom + iza vremena. UTC vrijeme je vrijeme prikazano bez simbola +. Zimsko i ljetno računanje vremena se mora unijeti ručno. Prebacivanje na lokalno vrijeme nije obavezno. Može se podešavati UTC vrijeme ručno (1 minut /sedmica). Ako je odstupanje više od 20 minuta, onda se tahograf mora popravljati i rekalibrisati. Ako niste locirani u Velikoj Britaniji, Irskoj, Portugalu ili Kanarskim ostrvima, vaše lokalno vrijeme nije UTC vrijeme. U evropskom slučaju to je uvijek kasnije od UTC vremena. Za očitavanje vremena na digitalnom tahografu potrebno je konvertovati lokalno vrijeme u UTC, pa zatim oduzeti. Broj sati koje treba oduzeti od lokalnog vremena zavisi od vremenske zone u kojoj se trenutno nalazite i da li je na snazi ljetno ili zimsko računanje vremena. Napomena: ljetno računanje vremena je na snazi od posljednje nedelje u martu do posljednje nedelje u oktobru.

12

3. Konstrukcioni zahtjevi Kada posmatramo digitalni tahograf kao uređaj za skladištenje i prenos podataka on predstavlja osnovnu komponentu informacionog sistema digitalnih tahografa. Sam dizajn kako hardvera i softvera digitalnog tahografa propisan je od strane Evropske komisije (EC) 13. juna 2002 godine EC pravilnikom broj 1360/2002. Sve bitnije detalje o samom tehničkom dizajnu digitalnog tahografa kao uređaja su vlasništvo proizvođača tahografa i smatraju se poslovnom tajnom. Svaki proizvođač tahografa dužan je da prilikom izrade digitalnog tahografa poštoju naznačeni pravilnik, pri čemu će se svaki model digitalnog tahografa odobravati i provjeravati od svake zemlje posebno od strane nadležnih regulatornih tijela te zemlje da li je zadovoljio uslove koji su propisani Pravilnikom 1360/2002. Zemlje članice EU i AETR sporazuma dužne su da propišu koji su to proizvođači i njihovi modeli koji su zadovoljili zahtjeve pravilnika. Digitalni tahograf ima funkciju opreme za snimanje, čuvanje, prikaz, štampanje i izlaz podataka poveznih sa aktivnostima vozača. Oprema za snimanje se sastoji od kablova, senzora kretanja i uređaja u vozilu (VU – Vehicle Unit). Uređaj u vozilu se sastoji od procesorske jedinice, memorije za podatke, elektronskog časovnika sa stvarnim vremenom, dva interfejsa za smart kartice (za prvog i drugog vozača), štampača, displeja, vizuelnih upozorenja, konektora za kalibraciju/skidanje podataka i odgovarajućih korisničkih tastera za unos. Digitalni tahograf može da se povezuje i sa drugim uređajima. Svi korisnici se identifikuju pomoću tahografske kartice. Na osnovu tipa korisnika i/ili identiteta korisniku se garantuju prava na podatke i funkcije selektivno.

13

Slika 3.1. Informacioni model digitalnog tahografa

14

Slika 3.2. Sinoptički prikaz digitalnog tahografa L2000 Actia Digitalni tahograf treba da osigurava sledeće funkcije: - praćenje ubacivanja i vađenja kartica

- mjerenje brzine i rastojanja

- mjerenje vremena

- praćenje vozačevih aktivnosti

- praćenje status vožnje

15

- ručni unos vozača:

o unos mjesta gdje je započeo/završio radni period

o ručni unos vozačevih aktivnosti

o unos posebnih okolnosti

- zaključavanje podataka od strane preduzeća

- praćenje kontrolnih aktivnosti

- detekciju događaja i grešaka

- ugrađene testove i samotestiranje

- čitanje podataka iz memorije podataka

- čitanje iz tahografske kartice

- snimanje i skladištenje na tahografskim karticama

- prikazivanje

- štampanje

- upozoravanje

- skidanje podataka na eksterni mediji

- izlaz podataka na dodatni eksterni uređaj

- kalibracija

- podešavanje vremena

Digitalni tahograf treba da posjeduje četri moda rada:

- operativni mod

- kontrolni mod

- kalibracioni mod

- mod kompanije / vlasnika

Digitalni tahograf treba da mijenja mod rada u skladu sa odgovarajućim validnim karticama ubačenim u interfejse uređaja čitača kartica i to po sledećem principu prikazanom u tabeli 3.1:

16

Tabela 3.1. Rad kartica i moguće kombinacije u tahografu

Mod rada Čitač kartica 1. vozača

bez kartice vozačeva k. kontrolna k. servisna k. vlasnička k

Čitač

kart

ica

2. v

ozač

a bez kartice operativni operativni kontrolni kalibracioni vlasnički

vozačeva k. operativni operativni kontrolni X vlasnički

kontrolna k. kontrolni kontrolni X X X

servisna k kalibracioni X X X X

vlasnička k. vlasnički vlasnički X X X

(X- tahograf će prijaviti konflikt i eventualno čitati podatke sa kartice ubačene u čitač 1. vozača)

Digitalni tahograf treba da ignoriše ubacivanje nevažeće kartice izuzev u slučajevima prikaza, štampanja i preuzimanja podataka sa kartice čija je važnost istekla.

Sve gore pobrojane funkcionalnosti treba da funkcionišu u svim modovima rada ali sa sledećim izuzecima:

- kalibraciona funkcija je dostupna samo u kalibracionom modu,

- funkcija podešavanja vremena je ograničena samo na kalibracioni mod,

- funkcija ručnog unosa podataka je dostupna samo u operativnom i kalibracionom modu,

- funkcija kompanijskog/vlasničkog zaključavanja dostupna je samo u kompanijskom/vlasničkom modu,

- funkcija praćenja i kontrole aktivnosti je operativna samo u kontrolnom modu,

- funkcija preuzimanja podataka nije dostupna u operativnom modu.

Digitalni tahograf može da prikaže svaki podataka na displej, štampač ili dodatne interfejse izuzev:

- u operativnom modu svaka lična identifikacija (prezime i ime) koje ne odgovara tahografskoj kartici u tahografu treba da je zatamljena a svaki broj kartice koji neodgovara ubačenoj tahografskoj kartici treba da je djelimično zatamljen (svaki neparni znak s lijeva na desno),

- u kompanijskom/vlasničkom modu podaci vezani za vozača mogu se prikazati samo u periodu koji nije zaključan od strane druge kompanije/vlasnika,

17

- kada kartica nije ubačena u tahograf, podaci vezano za vožnju mogu biti prikazani (štampani) samo za kontrolni dan i osam prethodnih kalendarskih dana.

Digitalni tahograf treba da prati čitače kartica i da detektuje ubacivanje i izbacivanje kartice. Prilikom ubacivanja kartice tahograf treba da detektuje da li je ubačena validna tahografska kartica i ako jeste koji je to tip kartice. Tahograf treba da je tako dizajniran da su tahografske kartice zaključane u ispravnoj poziciji u čitačima kartica. Oslobađanje i izbacivanje tahografske kartice treba da funkcioniše samo kada je vozilo zaustavljeno i kada su podaci pohranjeni na kartice. Oslobađanje kartice treba da je pokrenuto akcijom korisnika.

Mjerenje brzine i rastojanja treba da je kontinualno i treba da omogućava da vrijednost odometra odgovara ukupnom pređenom rastojanju vozila. Mjernje brzine treba da je kontinualno nezavisno od toga da li je vozilo u pokretu ili zaustavljeno. Smatraće se da se vozilo kreće ako funkcija detektuje više od 1 imp/s za najmanje 5 sekundi od senzora kretanja, inače smatraće se da je vozilo zaustavljeno.

Mjernje pređenog rastojanja mjeri se :

- kumulativno i pri kretanju naprijed i nazad, ili

- tako da se uključuje samo kretanje naprijed;

Tahograf mjeri rastojanje od 0 do 9.999.999,9 km.

Mjerenje rastojanja treba da je u okviru sledećih tolerancija (rastojanje od najmanje 1000 m):

- ± 1% prije instalacije,

- ± 2% prilikom instalacije i periodične inspekcije,

- ± 4% u korištenju;

Mjerenje rastojanja treba da ima rezoluciju bolju ili jednaku 0,1 km.

Tahograf treba da mjeri brzinu od 0 do 220 km/h. Da bi se osigurala maksimalna tolerancija na prikazanu brzinu ± 6 km/h i uzimajući u obzir:

- ± 2 km/h tolerancije za ulazne varijacije (varijacije u obimu guma, i sl.)

- ± 1 km/h tolerancije u mjerenjima tokom instalacije ili periodične inspekcije,

tahograf treba da, za brzine između 20 i 180 km/h, i za karakteristične koeficijente vozila između 4000 i 25000 imp/km, mjeri brzinu sa tolerancijom od ± 1 km/h (pri konstantnoj brzini). Rezolucija skladištenja podataka daje još dodatnu toleranciju od ± 0,5 km/h na brzinu koju registruje tahograf. Brzina treba da se mjeri ispravno sa normalnom tolerancijom unutar 2 sekunde nakon promjene brzine kada se brzina mjenja ubrzanjem od 2 m/s2 . Mjerenje brzine treba da ima rezoluciju bolju ili jednaku od 1 km/h.

18

Funkcija mjerenja vremena treba da mjeri trajno i digitalno omogućava UTC datum i vrijeme. UTC vrijeme treba da se koristi za datume kroz digitalni tahograf (snimanje, štampani izlazi, izmjena datuma, displej, ...). U cilju vizualizacije lokalnog vremena, treba da je moguće mjenjati offset prikazanog vremena, u koracima od po pola sata. Vremenski pomjeraj treba da je u okviru ± 2 sekunde u danu u uslovima odobravanja tahografa. Rezolucija mjerenja treba da je bolja ili jednaka 1 sekundi. Mjerenje vremena ne smije zavisiti od vanjskog izvora napajanja i mora mjeriti najmanje 12 mjeseci samostalno prilikom odobravanja tipa.

3.1. Primjer idejnog rješenja tahografske (smartcar d) kartice MICARDO kompanije Sagem Orga GmbH Ova tahografska kartica bazira se na mikrokontroleru „Philips SmartMX P5CC036V1D“ . Ugrubo rečeno ona se sastoji iz sledećih dijelova:

• Integralnog kola sa odgovarajućim ugrađenim softverom • Ugrađenim softverom pametne kartice koji se sastoji od :

o Osnovnog softvera o Aplikativnog softvera

19

Slika 3.2. Blok dijagram Philips SmartMX P5CC036V1D

3.1.1. Opis hardvera CPU od P5CC036V1D ima 8-bitnu arhitekturu sa instrukcionim setom koji je proširen od 80C51 familije instrukcionog seta. Prvi i u nekim slučajevima drugi bajt instrukcije se koristi za kodovanje operacije. P5CC036V1D razlikuje pet CPU modova koji su prikazani u sledećoj tabeli.

20

Tabela 2. Različiti modovi CPU-a (Super System Mod)

Boot Mod Test Mod “Mifare”

mod

Sistem mod

Korisnički mod

Kao što se vidi iz tabele uključen je i Mifare mod, međutim nikakva funkcionalnost nije dodjeljena ovom modu, prema tome ovaj mod i nije dostupan. Ipak Mifare mod je prisutan i postoji sigurnosna funkcionalnost u skladu sa njegovim postojanjem, ali P5CC036V1D ne dopušta aktivaciju ovog moda. Kao što vidimo iz tabele tri moda Boot mod, Test mod i Mifare mod su podmodovi tkz. Super sistemskog moda. Ova tri moda nisu dostupna za programere ugrađenog softvera pametne kartice. U Boot modu se izvršava boot ROM softver, u Test modu se izvršava Test ROM softver. Kada je kartica u Super sistem modu ona je uvijek u jednom od ova tri moda i to u zavisnosti od internih registara koji nisu dostupni ugrađenom softveru pametne kartice. Dostupni za programere ugrađenog softvera pametne kartice su sistemski (System) mod i korisnički (User) mod. Sistemski mod omogućava neograničen pristup hardverskim komponentama. U korisničkom modu pristup je ograničen na CPU i određene specijalne funkcijske registre. Pristupna prava na hardverske komponente za korisnički mod mogu se obezbjediti pokretanjem softvera u sistemskom modu. Hardevske komponenete na čipu se kontrolišu putem ugrađenog softvera pametne kartice preko specijalnih funkcijskih registara. Ovi registri su povezani sa aktivnostima CPU-a, memorijskom upravljačkom jedinicom, kontrolorom prekida, I/O konfiguracijom, EEPROM-om, tajmerima, UART-om i dva co-procesora. Komunikacija sa P5CC036V1D može se izvesti putem UART-a ili direktno korištenjem I/O porta. P5CC036V1D omogućava dva tipa prekida: (i) posebni prekidi, zvani „exception“ (izuzeci) i (ii) prekidi događajem, zvani „interrupts“ (prekidi). Ovi prekidi navode na skok na određenu fiksnu vektorsku adresu u ROM-u. Svaki različit prekid može biti kontrolisan i vođen posebnim dijelom ugrađenog softvera pametne kartice. U konjukciji sa skokom na određenu fiksnu vektorsku adresu hardver uvijek omogućava predefinisani CPU mod, da li sistemski mod ili korisnički mod. U dodatku omogućeno je 32 sistemskih pozivnih vektora (SVCE) koji vode u sistemski mod. Ovi vektori moraju da budu eksplicitno pozvani od strane ugrađenog softvera pametne kartice. Specijalni hardver na čipu štiti i odvaja svaki mod, posebno Boot mod i Test mod, jedan od drugog. Uređaj uključuje ROM (148 kB), RAM (4608 bajta) i EEPROM (36 kB) memorije. Kontrola pristupa se vrši za sva tri tipa memorije od strane jedinice za menadžment memorije (MMU). Jedinica za menadžment memorije dijeli memoriju u dva dijela: ROM se dijeli u 128 kB aplikativnog-ROM-a i 20 kB Test ROM-a. 64 bajta EEPROM je uvijek rezervisan za proizvođača i ne može biti čitan ili pisan od strane ugrađenog softvera pametne kartice. RAM nije podijeljen i koristi se obično za sve CPU modove. Veličina ROM-a je prikazana kao128 kB u blok dijagramu (slika 3.2) zato što je samo 128 kB dostupno za ugrađeni softver pametne kartice bez obzira na konfiguraciju. U Test modu CPU ima neograničen pristup cijeloj memoriji. U Boot modu i Mifare modu pristup je ograničen na Test-ROM i manji dio EEPROM (64 bajta). U sistemskom modu i korisničkom modu respektivno drugi djelovi su dostupni, kao što su aplikativni ROM i veći dio EEPROM-a. Korisnički mod se poslije toga ograničava jedinicom za menadžment memorije, koji može biti konfigurisan u sistemskom modu. Takođe, RAM se dalje dijeli u dva dijela 3328 bajta RAM-a opšte namjene i 1280 bajta FameXE RAM. Cijeli RAM je dostupan za CPU, ali samo FameXE ko-procesor može da pristupa FameXE RAM-u. FameXE može da pristupa svom dijelu RAM bez kontrole (uzimajući u obzir pristupna prava) jedinice za menadžment memorije. Kako MMU ne kontroliše pristup FameXE-

21

u, softver koji ima pristup FameXE-u implicitno ima pristup i ovom dijelu RAM-a. Ovo vrijedi takođe i za EEPROM: FameXE pristupa EEPROMU koji ne kontroliše MMU, softver koji ima pristup FameXE implicitno ima pristup i ovom dijelu EEPROM-a. Takođe, podjela u dijelove važi i za FameXE. Triple-DES ko-procesor podržava jednostruke DES i trostruke DES operacije. Obratićemo pažnju samo na Triple-DES. FameXE ko-procesor omogućava osnovne aritmetičke funkcije da se odvija asimetrični kriptografski algoritam implementiran u ugrađenom softveru pametne kartice. Generator slučajnih brojeva omogućava prave slučajne brojeve bez pseudo-slučajnih proračuna. P5CC036V1D operiše sa jednim nominalnim napajanjem od 1.8 V, 3V ili 5V. Nominalna eksterna taktna frekvencija je 10 MHz. Mikrokontroler može da operiše sa internim tajmerom posebno da se smanji vrijeme proračunavanja sigurnosnih algoritama. Kontroler omogućava modove za uštedu energije sa redukovanim aktivnostima: IDLE Mode i SLEEP mod, koji uključuje i CLOCK STOP mod.

3.1.2. Opis softver Dok se osnovni softver sastoji od operativnog sistema, aplikativnim softverom implementira se specifična aplikacija tahografa (sistem fajlova sa određenim pristupnim pravilima i ostalim sigurnosno povezanim podacima). Aplikacija tahografa sastoji se od programskog koda za sistem fajlova tahografskih kartica. Kako svaki tip tahografske kartice ima svoj sistem fajlova sa svojim osnovnim i posvećenim fajlovima i svojim pristupnim pravilima, u zavisnosti od tipa kartice. Aplikacija tahografa pokriva kompletan fajl sistem za: karticu vozača, kontrolnu karticu, karticu radionice i kompanijsku karticu ili je alternativno pripremljena za četri tipa kartica. U svakom slučaju tip kartice se mora prepoznati. Dalje, tahografska kartica nudi mogućnost da se provjeri autentičnost. Za ovaj slučaj tahografska kartica omogućava da se čuva par ključeva u zavisnosti od konfiguracije tahografske aplikacije.

Slika 3.3. Struktura softvera digitalnog tahografa Glavni dio osnovnog softvera se unosi u karticu prilikom proizvodnje u formi ROM maske i pohranjuje u korisnički ROM integralnog kola. Aplikativni softver, kao i dodatni dijelovi osnovnog softvera su locirani u EEPROM oblast i kasnije učitani na određene inicijalne rutine. Učitavanje zahtjeva kriptovanje sa kriptografskim inicijalnim sigurnosnim fajlom. Neophodni ključevi za osiguravanje inicijalnog procesa su pohranjeni u IC tokom proizvodnje

22

Osnovni softver Osnovni softver ugrađenog softvera pametne kartice sastoji se od operativnog sistema. Njegov glavni i sigurnosni dijelovi su pohranjeni u korisnički ROM IC-a unijetog u pametnu karticu u formi takozvane ROM maske tokom produkcije. Operativni sistem je dizajniran kao softver sastavljen u dva sloja. Integralni dio se sastoji od MICARDO operativnog sistemskog sloja i inicijalnog modula. Obe su bazirane na osnovnoj platformi koja služi kao apstraktni sloj prema IC-u. Sa druge strane, MICARDO sloj i inicijalni modul omogućavaju interfejs između operativnog sistema i naležećeg aplikativnog sloja sa aplikacijom tahografa. MICARDO operativni sistemski sloj implementira izvršni kod neophodan za komande tahografske kartice i povezanim sigurnosnim mogućnostima u skladu sa tahografskim specifikacijama. Kao što je pomenuto osnovna platforma opertivnog sistema koristi se kao apstraktni sloj između MICARDO operativnog sistemskog sloja inicijalnog modula i IC-a. Za ovaj zadatak, ona omogućava osnovne komponente operativnog sistema, I/O upravljanje, transakciona mjesta, sistemski menadžment, sigurnosne mogućnosti i kriptografske mehanizme. Za kriptografske mogućnosti, osnovna platforma omogućava pristup posebnoj IC kripto- biblioteci, koja podržava i implementira kriptografsku funkcionalnost. U pogledu ugrađenog softvera pametne kartice, kripto-bibloteci IC pristupa samo putem osnovne platfmore. Za inicijalni proces izrade pametne kartice operativni sistem postavlja posvećene inicijalne rutine koje su redom dosupne isključivo tokom instalacione faze. Poslije instalacije kada se uspješno kompletiraju ove komande nisu dalje dostupne. Daljna funkcionalnost brisanja kompletne instalacije fajla poslje inicijalizacije je onemogućena. Inicijalni modul stavlja sledeće mogućnosti na upotrebu:

— Posebne inicijalne rutine — Posebne testne rutine za EEPROM oblast

Učitavanje inicijalnih fajlova je jedino moguće korištenjem određenih inicijalnih rutina. Uz to inicijalni fajlovi koji se učitavaju treba da su osigurani sa kriptovanjem i kriptografskom provjerom sume, oba sa određenim ključevima. Testne rutine za EEPROM oblast mogu se koristiti za provjeru ispravne funkcionalnosti memorije. Inicijalni modul upravlja određenim stanjima operativnog sistema u skladu sa određenim pravilima. Aplikativni softver Aplikativni softver je dio ugrađenog softvera pametne kartice koji se sastoji od aplikacije tahografa. Aplikacija tahografa je direktno podešena za osnovni softver i njena implementacije je u skladu sa zahtjevima specifikacije tahograske kartice. Tahografska aplikacija pokriva sledeće komponente:

— Kompletan fajl sistem za određeni tip tahografske kartice (kartica vozača, kartica radionice, kompanijska kartica, kontrolna kartica) sa svojim posvećenim fajlovima, osnovnim fajlovima, pristupnim uslovima i kriptografskim podacima u skladu sa specifikacijama za izradu tahografske kartice, alternativno, dio koda inherentno sadrži fajl sistem za četri različita tipa kartica sa svim relevantnim posvećenim fajlovima, osnovnim fajlovima, pristupnim uslovima i kriptografskim podacima.

23

— Informacije o personalnim šemama dozvola uključujući povezani kriptografski ključni materijal za personalizaciju

— Ključni materijal za provjeru autentičnosti tahografske kartice. Tahografska

aplikacija će unijeti u pametnu karticu u kriptografski sigurnoj formi tokom inicijalnog procesa i specifične inicijalne rutine biće pohranjene u EEPROM oblast IC-a.

Nakon instalacije kartica tahografa je kompletirana, a sledeći uslovi stoje:

— Pristupna pravila za fajl sisteme tahografskih kartica su primjenjiva za krajnu upotrebu proizvoda i nisu dostupna ili nisu aktivna u početku. Pristupna prava moraju se aktivirati na kraju personalizacije tahografske kartice promjenom statusa operativnog sistema.

— Ne postoji mogućnost da se obriše aplikacija tahografa na tahografskoj kartici.

Odnosno, neće biti moguće obrisati ni samu aplikaciju ni cijeli EEPROM mogućim regularnim komandama operativnog sistema.

— Pristupni uslovi u okviru tahografske aplikacije su postavljeni na takav način da

ne postoji način da se izmjeni ( sigurnosna) struktura fajl sistema ili da se modifikuje set komandi i njihovih (sigurnosnih) osobina korištenjem regularnih komandi za kartice

— Ne postoji mogućnost novih instalacija tahograske aplikacije na tahografsku

karticu

— Ne postoj mogućnost učitavanja novih aplikacija na tahografsku karticu Tahografska kartica omogućava da se provjeri njena autentičnost. Za ovu svrhu tahografska aplikacija sadrži samo privatni dio određenog autentifikacionog para ključeva (RSA 1024bita) preko kojeg ide interna autentifikaciona procedura sa potvrđivanjem tahografske kartice. Autentifikacioni par ključeva zavisi od tahografske aplikacije i konfiguracije autentifikacionih para ključeva koji su dostavljeni putem pouzdanog načina u vanjski svijet. Jednom upisani identifikacioni podaci ne mogu se više mjenjati.

24

4. Zaklju čak Digitalni tahograf koristi savremeni pristup rješenju problema kojim se tahografi bave od svog nastanka. To je bilježenje važnih podataka koji služe za prikazivanje i zapis trenutne brzine vozila, pređenog puta i drugih parametara po želji u funkciji vremena. Pored ovih funkcija koje su u samoj osnovi ideje tahografa, današnji digitalni tahografi su u stanju da registruju, prikažu i sačuvaju daleko više informacija. Mnoštvo senzora i uređaja koji su danas sastavni dio savremenog vozila predstavljaju pravu informacionu mrežu vozila putem koje i tahograf može da dođe do većeg broja informacija. Specifikacija konstrukcije digitalnih tahografa prilično je jasno odredila sve što ovaj uređaj treba da ispuni. Ona je definisana sa EC pravilnikom 1360/2002 koji ovaj problem rješava na nivou Evropske zajednice. Bosna i Hercegovina je potpisnik AETR sporazuma koji je u svojim poslednjim izmjenama 2010. godine u regulativama skoro u potpunosti izjednačen sa evropskim pravilima na ovom polju. On definiše struktruru hardvera i strukturu softvera koja je propisana za izradu digitalnih tahografa i pratećih smart kartica. Svaka zemlja potpisnica odobrava putem svojih nadležnih institucija da li su se po njima proizvađači digitalnih tahografa za svoje pojedine modele držali ovih propisa i pravi dozvoljenu listu ovih uređaja. Bosna i Hercegovina ozbiljno kasni na uvođenju digitalnih tahografa i svom priključenju u evropsku TACHO-NET mrežu i ako je na to obavezna kao potpisnica AETR sporazuma. U ovom radu prikazan je jedan primjer konstrukcije smart kartice MICARDO kompanije Sagem Orga GmbH digitalnog tahograf kao idejnog rješenja. Rješenje pokazuje kako je smart kartica iskorištena u svrhu autentifikacije korisnika i čuvanja podataka, kao dvije vrlo važne funkcije koje su zahtjevane od digitalnog tahograha. Posebno osmišljen sistem piktograma i štampač sa termo papirom su u stanju da prikažu brojne situacije i informacije nastale u vožnji. Memorija digitalnog tahografa je zamišljena da čuva podatke cijelu kalendarsku godinu, a takođe i sama smart kartica vozača je podešena da čuva podatke od najmanje 28 dana. To međutim nije krajnji domet. Digitalni tahograf se može povezati sa GSM modulom i podatke putem mobilne mreže direktno slati vlasniku. Dalji razvoj i globalno povezivanje usloviće i nove pravce razvoja ovih uređaja kako i u smislu njihove veće integracije u vozilo tako i u smislu poboljšane komunikacije i sa ugrađenim i udaljenim drugim uređajima.

25

DODATAK A - Piktogrami digitalnog tahografa i njiho va značenja Da bi se na što manjoj površini ekrana tahografskog uređaja i štampanog listića ispisa prenijelo što je više moguće informacije pribjeglo se slikovnom prikazivanju određenih pojmova, događaja, pitanja i obavještenja. Ti slikovni prikazi se nazivaju piktogrami i po ugledu na slična ljudska pisma (egipatski hijeroglifi, kineski znakovi) jedan piktogram predstavlja jedan pojam, ali u kombinaciji sa drugim piktogramima može da znači neki složeniji pojam ili da tvori kompletnu rečenicu. Predstavićemo sve piktograme i većinu njihovih kombincija sa pojašnjenjima. OSNOVNI PIKTOGRAMI

Ljudi/organizacije Akcije Modovi (režimi)

Preduzeće Mod kompanije

Kontrolor/Inspektor Kontrola Kontrolni mod

Vozač Vožnja Operativni mod

Radionica Provjera/Kalibracija Kalibracioni

mod

Proizvođač

Akcije Trajanje

Dostupnost Tekući dostupni

period

Vožnja Kontinuirani period

vožnje

Odmor Tekući period odmora

Rad Telući radni period

Pauza Kumulativno vrijeme

pauze

Nepoznato

Oprema Funkcije

Čitač kartice prvog

vozača

Čitač kartice drugog

vozača

Kartica

Časovnik

Ekrana Prikazivanje

Vanjsko skladištenje

podataka Skidanje podataka

Napajanje el.

energijom

Štampač/štampani

izlaz Štampanje

26

Senzor

Obim točkova

Vozilo/priključno

vozilo

Specifični uslovi

digitalni tahograf nije potreban u

ovoj zemlji

prelazak brodom ili vozom

Razno

Događaj

Početak dnevnog radnog perioda

Lokacija

Bezbjednost

Vrijeme

Greška

Kraj dnevnog radnog perioda

Ručni unos vozačevih aktivnosti

Brzina

Zbirno/ Suma

Kvalifikatori

Dnevno

Sedmično

Dvosedmično

„Iz“ ili „prema“

KOMBINACIJE PIKTOGRAMA

Razno

Kontrolno mjesto

Početna lokacija dnevnog radnog

perioda

Početak vremena snimanja

iz/od vozila

Nepotreban rad tahografa, početak

Lokacija kraja dnevnog radnog

perioda

Kraj vremena snimanja

27

Nepotreban rad tahografa, kraj

Kartice

Kartica vozača

Kartica preduzeća

Kontrolna kartica

Kartica radionice

Bez kartice

Vožnja

Vožnja dva vozača

Vrijeme vožnje u toku sedmice

Vrijeme vožnje u toku dvije

sedmice

Štampani izlazi

Štampani izlazi dnevnih vozačevih

aktivnosti sa kartice

Štampani izlazi dnevnih vozačevih

aktivnosti sa tahografa

Štampani izlazi događaja i greški

sa kartice

Štampani izlazi događaja i greški

sa tahografa

Štampani izlazi tehničkih podataka

Štampani izlazi prekoračenja

brzina

Događaji

Ubacivanje nevažeće kartice

Pogrešna kombinacija kartica

Prekoračenje vremena

Vožnja bez odgovarajuće kartice

Ubacivanje kartice tokom vožnje

Poslednje korištenje kartice nije

ispravno zaključeno

Prekoračenje brzine

Prekid napajanja el. energijom

Greška na podacima o kretanju

Sigurnosni proboj

Vremensko podešavanje (od strane

28

radionice)

Kontrola prekoračenja brzine

Greške

Greška čitača kartica prvog vozača

Greška čitača kartica drugog

vozača

Greška pri prikazivanju na displej

Greška pri skidanju podataka

Greška pri štampanju

Greška senzora

Interna greška na tahografu vozila

Procedure ručnog unosa

Da li je ovo isti dnevni radni

period?

Da li je ovo kraj predhodnog

radnog perioda?

Potvrdite ili unesite lokaciju kraja

radnog perioda

Unesite vrijeme početka

Unesite lokaciju početka radnog

perioda

29

5. Popis literature

1. COMMISSION REGULATION (EC) No 1360/2002, 5.8.2002, Official Journal of the

European Communities, L 207/1,

2. L2000 Digital Tachograph, brošura proizvođača.

3. P5CC036V1D/ P5CC009V1D, Rev. 1.2 — 8 January 2009 Evaluation documentation,

NXP Semiconductors, Business Line Identification, Philips

4. Ross Anderson, On the Security of Digital Tachographs, Cambridge University

Computer Laboratory, Pembroke Street, Cambridge CB2 3QG

5. Dr. Susanne Pingel, MICARDO Tachograph Version 1.0 R1.0, Sagem ORGA GmbH

6. Velibor Peulić, Željko Ranković, Demir Hadžić, Digitalni tahograf i vreme vožnje, 2008,

RICO Training centar, Beograd

7. AMS Srbije, Tahografi, Centar za motorna vozila, 2000 Beograd

8. Tachograph Instruction Briefing, Brussels, Belgium 12-15 october 2008.