selp n hipo 107*0*€¦ · n hipo 107*0* nem b hong kantri niugini selek komiti ripot selp namba 16...

16
N HIPO 107*0* NEM B hONG KANTRI NIUGINI SELEK KOMITI RIPO T SELP NAMBA 16 Trinde, Mas 17, 1971 Prais 1O ong mun ong mun Man 1 I Edwi Tupela man hia I stap antap I long savolim sampela graun bil sait long wanpela bek plastik. em Neil Armstrong na narapela em Lukim ol pIksa long pes 7, 8, Mission Commander Nell Arms Lunar Module pilot Edwin Aidrin special tools as they practice tivities on a mock moonscape. tures on pages 7, 8, 9. na I wok I go in- ng lephan n. Aldrin. 9. trong left tnd , Jr. work with lunar surface ac See story and plc- pes 4 na 11

Upload: others

Post on 19-Oct-2020

4 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: SELP N HIPO 107*0*€¦ · N HIPO 107*0* NEM B hONG KANTRI NIUGINI SELEK KOMITI RIPOT SELP NAMBA 16 Trinde, Mas 17, 1971 Prais 1O ong mun ong mun Man 1 I Edwi Tupela man hia I stap

N HIPO107*0*NEM

B hONGKANTRINIUGINI

SELEKKOMITIRIPOT

SELPNAMBA 16 Trinde, Mas 17, 1971 Prais 1O

ong munong mun

Man 1I Edwi

Tupela man hia I stap antap Ilong savolim sampela graun bilsait long wanpela bek plastik.em Neil Armstrong na narapela emLukim ol pIksa long pes 7, 8,

Mission Commander Nell ArmsLunar Module pilot Edwin Aidrinspecial tools as they practicetivities on a mock moonscape.tures on pages 7, 8, 9.

na I wokI go in-

ng lephann. Aldrin.

9.

trong left tnd, Jr. work withlunar surface ac

See story and plc- pes 4 na 11

Page 2: SELP N HIPO 107*0*€¦ · N HIPO 107*0* NEM B hONG KANTRI NIUGINI SELEK KOMITI RIPOT SELP NAMBA 16 Trinde, Mas 17, 1971 Prais 1O ong mun ong mun Man 1 I Edwi Tupela man hia I stap

Dia Edita:- Nau mllaik autim sampelating.ting bilong ml long Wan..tok, Yes, olsem wanemlong marit bilong mpelayangpela men? Wanemkain manit tni yupelayangpla ± laikim? Yesml ting olsem, saposyangpela man ± bin kisimbikpela save, i mobetaem ± kisim men i no gatsave. 01 men tu saposyu kisim bikpela save,noken tnaim kisim man Iolsem yu, Manit long mani no gat save bal olgetasamting I go stret longolgeta manmeni laka?

Olsem bihain yumi kis-.im selpgavmanbai olsemwanem long men i stapnating long ples ± nomanit? Long dispela sam-ting bal yumi skelim olgutpela sindaun bilongyumi. Maski long tingting long yu tasol. 01.-geta I mas kisim gutpelasindaun,

FrancIs DamaWes Nu Bniten

44w’4

‘ I

Dia Edita.- Bilongwanem 01 waitman I pauurn ‘01 pipel bilong Papua na Nu Gini? Mi savelukim ol blakskin savewok long Pablik Wok naarapela dipatmen ol Isave kisim liklik nianitasol. Na ol waitman yet± save kisim bikpelamani.

Wanem samting ± nogutlong waitskin na blak-.

SE?tlSDia Edtá,- 0 yes, ml

laik bekim tok bilong

b1kakin i wSapos tupela i wok 1atwantai,.m ora±t, tupela imae kiim wankain pe.

01 waitman i save giaman na.wokim ol haus bi-long ol, hausboi olserntoLiet 0 hans bilongsips±p. Mi ting PapuanaMu Gini I kamap longtaimtasol ol wa±tman tasol Idaunirn kantni bilong ynil. Yupeia ci wa±trnan Ikern long Papua na Mu Gial biiong kirapim kantniD kaikal mani oisem ká.ut kaika± gras, na go bekLong Australia?

Francis aiding,Wewak.

4,4,44,44%4,,

I.‘_

Gerald Bustin Soni tu-mae, nau olgeta lo ±snis pinis na yu. husatman o bol, yuno ken

knai long sotpela,eket.ol waitsk±n I save putimsotpela sket na sotpelamumu dnes. Sapos husatyangpela men± I putimsotpela sketo longpelasket, em I samting bi-long em.

Ating yangpeia man Ibol ± ius tru long sot-pela sket. Men i nominim olsem ml putimsotpeia sket bal man obol ± lalkim ml. Dispelaem I krankl tingtlng bilong im± ol Niugini.Taim ci men ± sot±msket, no ken tingtingknank±. Sapos yu wanturnas long sotpela sket,bal yu brukim lo bilongmanit nab bibong Godtu.

Soni, ating yumi nomap stapiIñ oi yangpeiameni putim sotpela sket.01 1 no mekirn long wanpela hap tasol; Long ol-geta hap bibong Niugini.Yumi ol yangpela mart IskIn? Waitskini wok hat

WANTOI - Trinde, Mas 17, 1971 - Pes 2

LCPX LavukRempi

Dia dta.- Long Wan-tok naniba 1+, ml bin n±-tim pas bibong Miss RoseWuts bibong Tabuga, Pasbibong susa Rose Wuts ±tok olsem, sanipela pamukmeni ol i save raw-ilong taim olsem dokstnet. Rseoi tok,atjngci i save seksek longmani tni ya. Olsem na olI save naun na kisim ma-ni long manitman nasingelman.

Nau ml !Laik tok tenkyulong Rose. Yes, susa

‘ose, tok ‘bibong yu itru. Saposol I gat kaintingting olsem yu, ba±ob I stnet. Tru yet, capes ol I wok long gadenna sallm olsamtlng nakislm maui, e bai i 0-

naIt. Na tu sapos ol ±manit stnet em I gutpe-la. Tasol pamuk em Isamtlng nogut’ bilong gi-vim sik long sampeia’man. Olsem ywn± save’ ha-rim long Redio Dokta.

Thomas S. JomaNatuna, Ki.e

S*

Dia Edita:- Mi wanpelakatek±s bilong ktolimisin Kuruk. Mi harim,ol dnalva ± go ki±m kago long Lae, na ol ± kambek ol man long Chimbu ±kalap i go antap longka na stilim ol kago.

Plis ol bnatana pnen,yupela I tnomoim ol sit-

on long gia bilong kaem I no stnet long kan-tn blbong ywni. YupelaI balk klslm seip gay-man, tasol dispela pasinI stap yet long kantnibllong yuml. Yupela olbikpela man long piesglvim skul long ol, baiol I no meklm nabis pa-sin obsem gen. Yu wanpe-la man bibong Chuave oChImbu, yu lukim dlspelapas bibong ml iu kentoklm anapelawantokbilong ni tu.

Planti man long Niugini ol I no gat skul 0

save bipo ol I stap bus-kanaka tru. Na i no gattngting long :Laikimanapela man o birua, bilong yupela. Bihain ytunikisim seip gavrnan báiyumi bagarap tru longkautni bilong yiuñi. Yumiwetim map long olgetapikinin± i go long ‘ 8ku1pastaim na kiim saYe,

Du3. Wi1hac-‘ Nt,

Dia Edlta.’- Mi balktok long tnipela mak si-men bllong yuml PapuaNüG±ni. Ating I mae, i gat’tupeba simen mak tasol.

Wanpe1a long Daru naarapela long Wutong.Longwanem sapos yumi gattn±pela mak simen em balyuml luk olsem imi gattupela gavma.n lông yumiPapuaNu Gini.

Na olsem ± mae nausIthdispla simen I staplong Mambani. Orait, embai yumi gat tupela tasol long Dani na Vanimo.Em olsem bai yumi gatwanpela gavman tasollong Port Moresby.

Philip KamBogia.

Sapos yu gat tok yu raitim sotpela tasol. Sapos yu raitimlongpela hal mipela I sotim. Yu mas raltim nem bilong yutru long olgeta pas I kam long mipela. Sapos yu no laikmipela prinirr! neni bilongyu tiu, oral t yu ral tim atapelaneii bilong jiu tu.

puIiFsotpela o bongpelatnausis tu. Em ± no sam-tIng bi].ong Haus Asemblilong ol men putim sot-pela sket.

Page 3: SELP N HIPO 107*0*€¦ · N HIPO 107*0* NEM B hONG KANTRI NIUGINI SELEK KOMITI RIPOT SELP NAMBA 16 Trinde, Mas 17, 1971 Prais 1O ong mun ong mun Man 1 I Edwi Tupela man hia I stap

"

*Dia Edita.- MI wanpelakatekis bibong katolikmlsin kasap Insalt bongLagaip Sab:Distnik, bongWesten Halbans. Mi lukimwanpeba samtlng I nostnet tnu long dispebakantni bibong yumI. Em Iobsern taim wanpebamanna men ± gat tnabei napait na tupela ± go kotlong kaunslba o bongofis.

Na ci man bibong hanirnkot ± tok olsem, nogutdispeba tn&bel ± go bikpeba, olsem ci I tekewebek men long man. Onaitman ± ken stap yangpelana balm wanpela men biham, na men tu i kenmanlt long anapebaman.01 man bIbong hanim kotyet I bnukim nianlt bI-bong tupela. Dlspeba pa-sin I no stnet tnu.

DIa Edita- Nem blbongml Martin KutI Mau. Mlmekim fern wan bong FatIma Halskui bong Banz. MIlukim Wantok long Januenl 20 de na beb blbongml ± nogut. Long vànemPapua Mu G1nI I balkklsim selp gavrnan na tu-pela ± balk kamap wanpeba kantnl tasol. Yupelasave wanem samtlng ± save karnap bong Mt. Hagenna Wabag?TupeiaI oltaimpait. Sapos seip gavman± karnap na ol ± wok longpalt ± go ± go bal kantn bilong yurnl ± baganap.

Mi ting ol man o gay-man I mas woklm strong-peba lo bong dispeiakantnl. Wanpeba man IkIlirn anapela man em Imas go long kalabus inpem I dal.

Martin Kuti MauBanz.

:"

cN’’

Yupela lukini 01 dispe-ba plantl saxntlngi staplong gnaun, husat I mekIm? God yet. Husat I pa-elm man na men bongstap wanbodi na kamapImplkinlni? God yet I pasIm tupel. Pile ci manbliong hanim kot bibongman na menl yupela I noken bnukim dispela bobibong God, Saposwanpela men 0 man I iaikbrukirn manIt na karn kotlong kaunslia c longofis, toklm tupela I gobek na slndaun gut pastaim.

Alphonse N. PailnuLalagarn

"‘ ‘# rS,

Dia Edita.- Pasin bilong stilim sarnt±ng 1.karna.p bikpeia tru longWesten Hailans Distnlk,01 plpeb bibongpies ±no gat wok blbong ol, naci i kern naun long taunbliong stilim sarntIng.

01 meni, ci pIkInInIna ci man I wok longstiltasob. Long sampeladistnlk yurni no hanim cimen ± save stlilm cisarnting. Tasob bong Hag-en ci merl i save stilimci samting bliong ciSalna na bong ci arapelastua tu. WestenHaliansDlstnik em dlstnik bIlong stib tnu.

Gaubal WaboMt. Hagen.

.:

$ , +

Dia Edita.- Mi wanpelabusman bilong Chimbu.Nau ml balk mekim likliktoktok bong Wazitok yupe-la i save salim long ol-geta hap bilonE PapuaNu Gini. Mi wnamas truwantaim bodi na aol longWantok. Bikos ml ting em

I save helpirn, ol lainblbong mlpeba I no savenit long Inglis niuspepa. Pastaim ml na olpore I go long p1cmskul na I no save longtok inglIs. Olsem nauPost Courierna ol kainkain flue I karnap longtok ingils, na ci man-meni i save long tok in-gus I save nitim. Tasololsem wanem long mlpebaskin kaukau hia.

Tasob nau, man, WantokI kamap na ml wantaim ciwantok I ken nitlrn olge-

ta kain kaiñ nius bibongoigeta kantnI ausaitbong Tenitoni. Nau mlarnarnas tru. Mi no balkWantok I mae naus kwiktaim 0 ci 1 staplrn Wan-tok. Ml laik Wantok Imas I go map long taimbilong independens.0aitgavman bibong PapuaMuGini I lalk tok wanernka±n tok pies bai yumiken yusirn long’ en. 01nedlo stesin I savebrctkas long pisin fluemlpela I save nit longtok pisin tasob bat. ca-ye olsem wanem. Nau Wan-tok I mekirn ml kbla tnibong wanem saniting I woklong karnap bong Tenitonib±bong yumI. Onalt longplnislm dispela pas mlbalk tenkyu bong Wantok.

JamesSamlnog G±gbuaKp chimbu

N ‘k

Dia Edita.- Ml balkautlrn tlngtlng bibong mlbal olgeta pipel I Icennitlm. Pbis, ol bnata nasusa, gavman I no wokimnedio stesin bibong p1-lal nabaut. Nogat tiii.Em I samting bibonghel-.pim olgeta plpel bongdlspela kantnl. Bai iiuniken save gut long wanemsamting gavman I savemekim, na wanem ol sam-ting I save kamap longanapela kantni.

Maski long raitim gia-man stori na ol rabisstoni bilong kilirn p1k

na snek samting. 01 saaa..ting olsem 1 no tru, e..rait wokim wanpebaredisteam bilong yu yet. Ytihusat y,i wan long dis-’pela tok bilong mi r*tttasol long Wantok.

Jacob Ik. HUOW*2*Sassoya

i’i tIr,.

‘S"

‘ ‘

s

Dia Edlta. - Mi balkbekim dispela pas emaeksek pnen blbong mlpela Frank J. Hanumbo bilong Kalriru na pas bilong em I bin naltlmlong Wantok Naniba 13. Emseksek pren hia I tokolsem, sotpeia sket I o-nait. Yes wantok,FnankJ. Hanumbo. Ating u tuyu iaiklm tumas sotpelasket.

Atlng yi save lukimmen bibong yu putimsotpela sket na y-u amam-as tiii, olsem na u balkIm ob men! I putim sot-peba sket. Yes seksekpren, ating yu save sek-sek oltalm long sotpebasket na 3m no laikim olmarl I staplm.

Ernl trii ob misIsisave putirn ol sotpela.sket. Tasol ol I no savejingting long sket taimol I sindaun, goap longka o go long balus. Naml save luklm ol menlong Nluglnl I save ho-limpas sket bibong oltalm ol I balk slndaun,goap long ka o taim ob Imekim. anapebasamtlng.‘01 menl putim sotpebasket na tairn ol I balkpibai, 0 nan, as blbongob I save stap ausalt.Mi tlng em I dua blbongkain tIngtlng nogut. EmI tru ol man I save put-im tnausis I tait tumas,tasob as bibong ol I nosave stap ausait. Yumlol man I no save holimna mekim gut tnausistasol ol men I save ho-lim sket bibong ol long

wanem sket I sotpeba tu-mac. Sapos yu gat wanemtoktok, onalt ml, hepilong hanim bong yu seksek pren.

John Landy NimbalmeTu

WANTOK . Trinde, Mas 17, 1971 - Pes 3

Page 4: SELP N HIPO 107*0*€¦ · N HIPO 107*0* NEM B hONG KANTRI NIUGINI SELEK KOMITI RIPOT SELP NAMBA 16 Trinde, Mas 17, 1971 Prais 1O ong mun ong mun Man 1 I Edwi Tupela man hia I stap

INSIDE NIOGINI POLITICSNe Guinea News Servtc

SELECT COMMiTTEE

WHAT lifE REPORT SAID

two yearsIt has taken the

Committee almost twoyears to visit all the18 DistrIcts in PapuaNew Guinea to talk tothe pecpie,getting theirviews and Ideas aboutthe type of governmentthey should have,whenPapua New Guinea shouidbe self governing anewname and a flag forPapuaNew Guinea.

Last week the chairmanof the Committee Mr,Arek told the House ofAssembly what theCommittee had found tobe the thinking of thepeople, The followingare the list of recoin-mendations made by theCommittee:-

Papua New Guineashould be granted SelfGovernmentIn the lifeof the 1972-1976 Houseof Assembly;

Papua ‘New Guineashould have one strongCentral Governmentas itis at present;

Papua-New Guineashould have only oneHouse of Parliament, asat present;

That all Districts inPapua-New Guinea shOuldbe represented by aRegional Member in theHouse of Assembly;

‘An lncnease of 13 newWANTOK - Trinde, Ma-s 17,

Open Electorates tobring the number of OpenElectorate Members from69 now to 82.

A committee of theHouse of Assemblynominate up to threeexperts in their fieldsto work as full timeelected Members;

The Administrationshould have f membersInthe House of Assembly.They will be known asOfficial Members;

The Administrator’sExecutive Council shouldhave ten Ministers asMembers;

flu giniThe name Prrua New

Guinea should ‘becomeNiugini, that is thePidgin spelling and thepeople should be cabledNiuginians.

The ne flag will berectangular in shapeanddiagonally divided withthe top triangle havinga ned background and agolden bind of paradiseand the bottom trianglehaving a black back-ground and the SouthernCross, The design of thenew flag was’presentedt the Committee onlyone month ago at YuleIsland in the CentnalDistrIct. The design wasby a young girl studentnamed Susan Kanike.

Susans reason forhaving the ned and blackbackgroundwas that thecolours were the mainones used by nativepeople in Papua-NewGuinea,

panguThe Leader of the

Pangu Party in the Houseof Assembly, Mn. Somaresaid that many Papuansand New GuineanswantedSelf Governmentand’yetthe Committee’s reportdid not set a particulartime for when Papuaand

New Guinea should becomeself governing. The Committee also reportedthat out of the 18 Dis-tricts only 7 wantedearly Self GovernmentforPapua New Guinea. Theother eleven Distnict,swanted OeLt Uovernmentio be granted between1976 and 1980.

The Pangu Party hasalready given its amend-’ments to the House ofAssembly. The changesinclude: No RegionalElectorates to exist Inthe 1972-76 House ofAssembly; an increase inthe number of Open Electorates. In fact itwanted 31 new Open Electorates bringing thenumber to 100; It wanthdthe House of Assembly to

make a law about whicheople are New Gulneans.

compassThe leader of the ComD-

assParty and MinisterialMemben for Agriculture,Mr. Tel Abab sppkeagainst the CommIttee’s

recommendationthat SelfGovernment should begranted to Papua NewGuinea between1972 and1976. He told the Houseof Assembly that it wasvery clean from the Committee’s Report thateleven Districts did notwant Self Governmentduring the life of thenext House of Assembly.Mr. Abal said it wasobvious that eleven Distnicts were the majorityand the Committee shouldnot have recommendedSelf Governmentbetween1972 and 1976. He toldthe House that he wasspeaking for his peopleand the Compass Party.

break awayAnother Highiands

Member, Mr. Ninkam Bomaitold the House of Assem-bby that the Committeehad made a mistake inrecommendingSelf Govern-ment for Papua New Gui-nea between 1972 and1976.He wannefi the Housethat if Self Governmentwas granted earlier thanthis, the Highlandspeople would break away’from the coastal people.

The discusslcn"on thereport is to continueall this week. It willbe up to the majority ofthe Members of the Houseof Assembly to decidewhether of not to adoptthe report of the SelectCommittee. If the d±s-ôuEslons on the reportare not completed duringthis meeting they willcontinue at the nextsitting of the House ofAssembly which will bein June.

The Papua and New Guinea House of Assemblybegan its first meeting for 1’971 in the first weekof March, The meeting will last for three weeks,

The most important thing the meeting of theHouse of Assembly will talk about is the reportof the House of Assembly Select Committee onConstitutional Development. The Committee ischaired by Mr. Paulus Arek, the Member forIjivitari in the Northern District of Papua.

1971 - Pes 4

Page 5: SELP N HIPO 107*0*€¦ · N HIPO 107*0* NEM B hONG KANTRI NIUGINI SELEK KOMITI RIPOT SELP NAMBA 16 Trinde, Mas 17, 1971 Prais 1O ong mun ong mun Man 1 I Edwi Tupela man hia I stap

.ANRETTYU LAIK FLAI LONG WANEM HAP

ANSETT HEPI LONG KARIM YU IGO

Ansett I Gat Olkain BalusSmok Balus Tn Ensin Tu Ensin Wan Ensin

ANSETT AIRLINES

P

We’re inaugurating new services all the time, Like our new daily services to Kieta Bougainville. Andnow we’ve made application for the right to fly direct to the American-owned island of Guam. Our fleet

of modern aircraft has been increased by the addition of the brand new Twin Otter 300 series. Our staffis continually increasing and so are our world-standard facilities. In every way Airlines of Papua-New

Guinea is truly representative of the vigorous growth of the Territory. Together, we’re really going places.

OF PAPUA NE. GU1Nin conjunction with Ar1se1AfrJfresóf Australia.

WIL BALUS BILONG

WANTOK - Trinde, Mas 17, 1971 - Pes’ S

Page 6: SELP N HIPO 107*0*€¦ · N HIPO 107*0* NEM B hONG KANTRI NIUGINI SELEK KOMITI RIPOT SELP NAMBA 16 Trinde, Mas 17, 1971 Prais 1O ong mun ong mun Man 1 I Edwi Tupela man hia I stap

nauI

?tGod Papa, mipela Itenkim ru long olgetamisinari yu bin salim ikam long kantnl bllongmipela. 01 1 bningim tokbibong yu I

,,kam

Nau wanpela baIt I kamappinis long kantri biinngmIpela,u

Olsem tasol Bisop RavuHenao bibong Papua i binpre long tam bllongbikpeba konprens bibongolgeta bokal pasto napris ol I mekim pinlslong Port Moresby long23 map 29 Janueni.

As tingting bibong ciI dispela: tru, ci mlsinari bibong ol anapelaples i bin planlm tokbibong God Insait longkantri bibong mipeba. 01I mekim hatwok tru; sampela I busim laip bibongol pinis. Tasol nau mipela i no pikinlni moa.01 misinani yet i ‘balk,na mipela tu I laik balmlpela yet I pasto nawasman na bosman nailda bilong lotu bliongmipela.

Olsem dispela I narnbawan taini 2+2 PapuannaNiuginian pasto na prisbibong 20 kain botu I

Iaitkamap

bung wantaim I sindantoktck wantalm long tokbibong God na wok bibongci misln.

Taim lain bilong olKristen i yangpeia na Inupeia yet long kantnlbliong Jisas, ci ± kamapim blkpeba wok inca. 01± gat strong. 01 Kristenbong Papua Mu Gini Iyangpebayet;. lain bibong ob I mae kinapimbikpeba wok.

01 man bliong ictu hiaI bung I plum nau tasobmipeba I bin karnap wansamtlng; nau mipeba Ipilim tnu mipela olgetaI brata. Tru, plantitam mipela I bin tokimdispela san’iting; tasolmap nau mipela I no binpibim tru. Nau, yes.Sampeba I kinap nogut tamci i lukim I gat piantianakain Kristen tu.Pianti I ting, tok bibong obtasol I tru. 01 1 save

e.iklik tasol long tok

bilong ob nanapélalain.Nau ci I hat long savetru ol anapelaKristen Itok wanem, bal ci I kenskellm tupela tok wantaim.

Insait long bikpela rum toktok bilong Yu

nivesiti long Port Moresby ol lokal hetma

bilong ol lotu ol i stp paitim han bikos o

1 orait long tok bilong spika.

Tripela pasto I painim wanpela ples kollong YunivesIti na I toksave long sampelEwantok bilong arapela hap bilong Teritoni.

WANTOK - Trinde, Mas 17, 1971 - Pes 6

Em hia piksa bilong 242 pasto na pris bilong 20 kain lotu long Papua na Nu Gini. Em i,

namba wan taim long stori bilong dispela kantri ôl lokal hetman ‘bilong olgeta kain lotuI sindaun toktok ‘wantaim. Hia ol I stap long Yunivesitl long Port Moresby.

ii - ‘

Page 7: SELP N HIPO 107*0*€¦ · N HIPO 107*0* NEM B hONG KANTRI NIUGINI SELEK KOMITI RIPOT SELP NAMBA 16 Trinde, Mas 17, 1971 Prais 1O ong mun ong mun Man 1 I Edwi Tupela man hia I stap

Ellllllmap nau I gat 6-pela ol Amerlka I bIn go

wokabaut antap long mun. Tasol ol saveman I

wok plantl yla moa long palnim pasin bllong

sutlm man I go antap olsem.Pastalm ol I woklm wanpela balus i no gat

wIng, tasol I save flal antap moa olsem ol

sta. Na em I save ran harlap moa, olsem bol

bIlong katres, masket I sutim pinis. Dispe

la kaln balus ol I kollm roket. Taim roket

I wokabaut raunIm graun bllong yumI, yuml

save kollm satelalt.

Bihain ol Amenika Isabim tupeba man i flairaunirn graun. map nauRasia na Amenika I bin

salim moa olsem 33 sate-bait I gat man I flai

naunim gnaun bibong yumi. Sampela tu I no kambek; macin bibong ol Ibagarap; ci man insait I

dai I stap antap flalnabaut yet.

Namba wan taim eampelaman I flal I go kamapmap long mun, em i bong16 Juiai 1969. Em tupelaAmenika tasol.Nem bibongtupeba: Neil Armstrongna Edwin Aidnin. Tupelai wokabaut tru antaplong mun, map tupelaaua na tupela I bningimsanipela ston na graun I

kam bek. Tupela i kisimplanti pete tu.

01 tuinbuna bibong yurni.i ting mun em i wanpela

marl. PlantI I ting mün1 maritim san na olsemtasol yun2i kamap pikinini bilong tupela. Bipoplanti man i ting mun emI wanpela god.

Tasol nau yumi savemun I olsem graun bibongyumi. 01 man I flal I golukim, I go wokabaut an-tap long en. Tasol plan-ti samting long mun ±narakain.

Nun na graun bllongyumi, tupela I naun olcern bal. Tasol mun Iliklik. Graun bilong yuml i olsem basketbal namun I olsem liklik balbibong tnomol.

Orait.Naiiba wan karitribibong âálim wan&Lkain satelait olsem Iflai raunim graun bliongyumi, em i RasIa. Em imeklm dispela long yia1957. Bihain em i putlmwanpela dok, nem bilongem Lalka, I flaI Insaitlong wanpela satelalt.011 laik traim map longem i ken stap gut 0 riO-gat.

Inap tude ol Rasia naol Amenika i bin salimmoa olsem 80 satelait ±go antap. Sampela I stapantap yet.

Namba wan man bilongflai insait long wanpelasatelait na raunim gnaunbilong yumi, em I wanpela man bilong Rasia, nembilong em Yuni Gagar±n.Em i meklm olsem long 12Epnil 196’l.

Nun :i. no gat wara ol-getana I no gat win.SaPoe yu toktok, narapelaman i no ken harini. Nun±no gat binatang, i nogat tn, I no gat grassamtlng. Nun I olsern

waisan 0 paura tasol. I

no gat klaut long mun, I

no gat ren. I gat tulait

na tudak tasOl. Tasolwanpela nait em map.long tupela wik, I no 8-pela aua tasol.Na tulaittu, em map 1+ de ol-

geta.

Sapos yumi stap long

mun, iurni limp kalap an-

tap moa; yumi map sanap

long graun na kalap I go

antap long haus.

Mun I ArakainSamting Tru

Taim balus bilong go long mun I stat

long graun, em I blkpela moa. Bihaln bal

em i troinol tupela hap bllong en I-ia I

ran long llklik hap I stap long nus bi

long en. ‘Trlpela pallot I slndaun Insait

long liklIk bal antap tru.

WANTOK - Trinde, Mas 17, 1971 - Pes

Balus antap em I dIspela I save go sin-

daun long mun. Nau em I kam bek painim

balus mama bllongen. Bai.nus bilong tu-

pela I pas na man I stap Insait long 11k-

ilk balus I kam bek insait long bikpela.

Daunbllo yu lukim pes bllonggraun.7

Page 8: SELP N HIPO 107*0*€¦ · N HIPO 107*0* NEM B hONG KANTRI NIUGINI SELEK KOMITI RIPOT SELP NAMBA 16 Trinde, Mas 17, 1971 Prais 1O ong mun ong mun Man 1 I Edwi Tupela man hia I stap

Em hia tripela man bilong Amenjka I ‘wokabaut antap longmun long dlspela yla.Nem bilong ol em hia kirap long lep-han: Ed Mitchell, Stuart Roosa, na Alan Shepard. Yu’ lukimkain kios oi I mas putlm.Tupe].a mambu 1 winim win I go in-salt bai ol i no hat tumas,

01 pallot 1 flai I go ikai I go wantaim ol. TasOigeta kaikai yu lukim hIkopi, wara.,.,..ol d1speltanim long wanpela paura.stap insalt long liklik bcdlspela paura wantaim ware

Em hia pIksa bliong wanpela pailot em I wokabaut antaplong mun. Kiostu long het bllong em yu luklm balus bilongem.Bai 1 hangamap long ralthan,em graun bilong yumi tasol.

Em trlpela plksa bi]lus I pundaun antap 1no gat wing bilong en.sol. Pala I sut long tWANTOK - Trinde, Mas 17, 1971 - Pes 8

Page 9: SELP N HIPO 107*0*€¦ · N HIPO 107*0* NEM B hONG KANTRI NIUGINI SELEK KOMITI RIPOT SELP NAMBA 16 Trinde, Mas 17, 1971 Prais 1O ong mun ong mun Man 1 I Edwi Tupela man hia I stap

ol I no Inap karlm kai3tap lO-pela de long rot.sayor, bret, kaukau, kek,ta I wilwilim tru na ol I[long 01 dlspela kalkai I

lephan. PaIlot I tanimi drlngim. Em tasol.

;ojm olsein wanem ba-iun. Dispela balus II flaI long pala ta-iong en.

Em hia wanpela poto ol man i stap insait long balus I golong mun I kislm, taim ol I iukluk I go bek long graun bi-long yumi. Hia yu lukIm piksa bilong hap daunbilo bilongArabIa, Long dispela talm ol pailot I stap 540 mali antaplong graun bllong yuml. -

Dispela em I wllbera o wilka ol man i brlngim i go longmun long helpim ol karim ol kago bilong ol. 01 1 lusIm emI stap olgeta long mun,

H

WANTOK - Trinde, Mas 17, 1971 - Pes 9

Page 10: SELP N HIPO 107*0*€¦ · N HIPO 107*0* NEM B hONG KANTRI NIUGINI SELEK KOMITI RIPOT SELP NAMBA 16 Trinde, Mas 17, 1971 Prais 1O ong mun ong mun Man 1 I Edwi Tupela man hia I stap

. ‘ ‘Bipo , mi bin rait long*-i . ofisbuk.‘. ot , nau mi laiktoktok long wanpela ara-pe]a samting tru longmnim bisnjs. Dlspelasamting yumi kolirn longtok Inglis: DIPRISISENDepreciation. Em Iio1

.‘sém hamas maid. yu lusimlong wanpela yla na olgeta de blkos ol samtingbilong yu I bagarap o I

: lapun pin±s. Tru, saposwanpela man I gat llkllkstua, em I no gat trabellong dispela aaiht±g,long wanem I np gat sam-ting I ken baganap.Tasol man I bus saposwanpela man i gat bikpela bisnIs, bienis ol-sam bilong ranim Ltthk,0 meklm anakaln wok- olsem wok kopra, wok sip0 sapos wa4ipela man Igat wanpel sip. Yuniisave talm tnak o sIp Inupela, em i save wokgut. Llklik taim bihainbai sampela liklik sam-ting long ensln bilongka o sip . bai I go lapunna bai em I no ken wokgut tumas. Orait, nau yugo fikslm 0 yU balm wan-pela mekenik em I savefikslm. 01 dispela sam-ting I kostlm mani.O1-sem na ta±m wokbisnis, yu mac tingimdispela samting.

Orait, nau mlpela Imekim wanpela eksanipellong dlspela samtlng.Sapos yu balm wanpela ka0 trak na yu tromol$3000 na 37U balk wok

wantalni em map long tu

pela yia.’Tupela yla I

pins, trak bilong yu Ilapun llklik na yu balkbairn nupela. Nau yu golong dlspela man yu balkbairn long em, orait y-u

askirn em: "HamasbIiygivirn mi long dispelatrek bibong mi?" Na embai i tok: "Atlng saposem i gutpela llkllk, baimi givim yu $1000".Orait nau yu lukirn, longtpe1& yia dispela man I

].usim $2000 long dispelatrek bilong em. Bipo emI lusim $3000 long taimem I balm, Nau em I Ida-irn $1000 tasol bikosplantl hap b±long dis-pela trek i go lapun nai bagarap likllk.

Olsem na blsnisman Imas tingtlng long dispela saniting taim em iput±m pra±s long sarntingbllong em , o long stuabilong em. Em I mas win-Im bek dispela man emI lusim long ensin bi-long em, ka bibong em,moto blbon’g em, sip bi-,long em..

Sapos bisnisman I laiksave tru long bisnis bilong em, em i mac savelong tripela samt±ng.. Namba wan em i tromoihamas manl bilong baIwokman bibong em, bibongfiksim trak bilong em,na bliong kislm ol nupela hap b±bong ensinbibong em.

Naniba tu em I mas savelong hamas man em I

luslm ‘long dIspela DIP-RISIESEN. Olsern haniasmanl em i lus±m long olsamtlng blbong wok I golapun nau,

Orait nau .tasol em Ikn ‘kamnap bong :. nárnbatn. Sapos bisnlsman Ibalm plnls ol dispela,saintlng na sampelamaniI stap, dlspelamani yuml kolim PROFIT. Em inainba tn. Dlspela maniem i wlnim tm. 01 arapela nogat.

Sapos 37U laik save rnoalong ol dlspela saniting

,0 yu gat warl long big-nls bibong yu, a stuabilong yu I stap natingna I no winim wan sib-ing, onalt yu go wantaim,oa.:‘,a lukim BisriisQfIsa. bibong yu. Ating.yu: :o long ofis bilongkiap na bal yu painumem. Em dlspéla , rnaz:. Ilaikim tumas long helpirnyu na skullm yu bambaiblsnls bIlon yu. kamapnanibawan. .

helpim bisnisbilongyu

--- .

Long Papltalai Halskul long Menus Distrik, ol ibin statlm gen pasin bilong wokim ol rop long lipbibong wanpela kain trl ol i kolim Sisal. I wan-kain olsem arang.

01 skul men i kisim nau moa save long ol manlong pies em ol I bin save yet long wokim ol dis-.pela rop. 01 1 save putim oi lip sisal insait longsolwara. Bihain ol I paitim long hap stik na kisimol rop tru insait, I llkllk olsem tret. Nau ol gelI putim ol tret wantaim na tanim long lek bliongol. Na olsem ol I meklrn kamap strongpela rop tni.

KRISTEN PRES I wokim kain kain buk bilongstrongim bilip no bilong sanopim gutpela pasinna sindaun na bel isi bilong ol manmeri no olpikininL

Nau yu ken bairn dispela buk:

Pasin BilongKristen MamaEm i soirn wok bilong ol mama longlukautim haus na kaikai na klinpasinna p1/a! bilong 0/ pikinini na gutpelarot bilong prea na song na amarnas.

Salim oda I go long:

KRISTEN PRESSales DivisionThe Chritian Book CentreBox 222, Madang

WANTOK . Trinde, Mas 17, 1971 - Pes 10

Page 11: SELP N HIPO 107*0*€¦ · N HIPO 107*0* NEM B hONG KANTRI NIUGINI SELEK KOMITI RIPOT SELP NAMBA 16 Trinde, Mas 17, 1971 Prais 1O ong mun ong mun Man 1 I Edwi Tupela man hia I stap

Mista Paulus Anek,siaman bilong Selek Komiti bibong Konstituso-nal Developmen, I glvimnlpot bilong komiti longHaus Asembli. Konilti hiai bin naun long olgetahap bilong Nlugln± nabong sampeia anapelakantni tu.

Ripot em ± olsem wan-

Ipela pepa i bungim tingting bllongol man I bIntcktck wantalm kcmlti

hla. Em hia tingting bI

bong cl:Nlugini I mas nedi

long selp gavman long 4-pela yla nupela HausAsembli I bosim NIuginl,

long yla 1972 map 1976.01 1 laikim nem Nlu

gin.01 ilaikim nupela

pick I gat 2-pela kalatasol:net na blak. Antaplong blakpela hap I gat5-pela sta, na antaplong netpela hap I gat

wanpeia yelopela kumui.Mis Susan KanlkebibongYule Allan I wokim dispela plak.

Ol I iaikim stnongpelagavmanlong wanpela piestasol na wanpela HausAsembli tasol.

01 1 balklm 13 man moalong Haus Asembli.

01 1 lalkim 2-pela mailmca bong Eksekutlv Kaun-cii b±long namba wangavman.

01 ‘1 laikim wanpelaBib av Ralta i go insaitlong bikpela lo bilongkantrl ci I kolim kons

t±tusen.01 1

distnik Iebektonetstnèt.

01 1 lalkim bai I 4-pela memba tasol bilnnggavman insait long HausAsembll. Nau I gat 10-pela.

baikim olgetagat nljionalbilong en

SELEK KOMITIRIPOT

Pllsman Heveta, man bliong paltlm blkpelakundu long ben bllong ol Westen Hailans Pus,em I klslm hla skin bllong wanpela tal9a, 0

blkpela ‘waIlpusl tru. Pllsmasta J. Dutton Igivlm em dispela presen long Mt. Hagen.

: PAULUS AREK

‘ Olgeta bkI. stap long dispela ifiuspepa

ol I bin paitim pastaimlong wanpela masin ‘bilong rail,

nem bilong em.

TERRITORY AGENTS

‘ BRECKWOLDT & CO. N1G. PlY. LTD.PORT MORESBY MADANG LAE RABAUL MT HAGEN WEWAK KIETA

. P.O. Box L549, Boroko. P 0. Box 185, P0, Bo 557 P.O. Bc. 222 P.O. Box 237, P 0 Ba. V8 P 0. ito. ?

WANTOK - Trinde, Mas 17, 1971 - Pes 11

Page 12: SELP N HIPO 107*0*€¦ · N HIPO 107*0* NEM B hONG KANTRI NIUGINI SELEK KOMITI RIPOT SELP NAMBA 16 Trinde, Mas 17, 1971 Prais 1O ong mun ong mun Man 1 I Edwi Tupela man hia I stap

PILAILAKI

01 wantok bilong ml,em hia wanpela pasin no-gut ml luk±m I kamap naulong planti hap longkantri bilong yum±. Bipodispela pasin I staplong ol wan wan hap longNitini, tasol nau mllukim 01 man i pullm Ikam long olgeta hap. 0yes, ml tok long dispelapasin bilong p±la± laki.

Mi lukim ci I save p1-lal long 01 haus bcl,long haus paslndla, longhaus marit na long plan-ti arapela hap tu. 01 ino pilai biklik tasol.Nogat. 01 1 klrapim p1-lai long 8 klok nait

canting na pulim i gomap long tubalt. Plantltaim ol I no map gobong wok long moning.Nogat tru. 01 save sliptasol na 01 wok longgiamanim masta bilong cina tokim em deem; "MIsik, na ml no kam longwok asde." Tasol 01 1no gat sik. 01 1 pilailaki na bagarap.

Na tu ml luklm sampebaman 01 i’kisim pe bilong

‘01 long fotnalt na 01 ipilai map mani I pinis.

Taim 01 1 kinapim p1-lal laid. 01 1 save pilallong 2O samtlng. Tasol

WEWAKCHRISTIANBOOKSHOP

MANKISalim 15: bi1og bairn lispe1i na lai mi

ken sal mi long adres bi long yti.

Di S 1 a kanik buk i gutp 1 :i t ru.

Oda long

H Ljterhti4’iteracy & StatioiìrySipp1i’r

taim plantl man I kamapol 1 save pllai long$1.00 0 $2.00. Saposmani bllong wanpela manpinis, em I no map lus-im pibai. Em I wok longklsim mani long ol wan-tok bilong em na plbaigen. Blhain 01 1 no gatmani bilong balm kaikai,na ol iwok long pullmnating long ol wantokbibong 01. Mi ting cidispela kain pasin i nostret tru.

Olsem ml lukim tripelatrabel I kamap long dispela pilal:

1 planti men pikininI I bagarap long kaikai, kbos samting. ManbIbong 01 1 save busimol mani bilong em longpibai baki.. 2 planti taim kros,pait na bekim I karnplong dispela pilai.

3 planti taim ci manI save lusim wok o lotubibong oi long dispelapibal.

4 pllai I trlkimpianti man na ol lusimbikpela manI ol I hatwokBai yumi ol YC I kenmekim wanem long stretim01 dispela kain pasln?Tingting bilnng yiimi 01Yc I olsem:

Lt. Col, E,W, McCormlck,i ‘wokabaut wantalmMesa J.W. Litchfield na 1. lukluk long 01 man

bilong Moem Bereks 1 meklm mas gutbal.

long tripela pies.Long Anguganak oi I wokim wanpela haus skul

long stesin bilong CMNL mIsln, ol I sanapimsampela tang wara, na penim rum kat Insaitlong haus elk,

Long Dreikikir oll’woklm pies pllal bilongbasketbal na wanpeia bilong netbal.

Long Nuku ci soldla I wokim wanpela hauskiap bllong ol men, ‘wanpela brie, na ol Irauslm 01 as bllong dIwal long ples balusbllong WasIsI. Long plksa yuml lukim hausklap bllong 01 merl na brls ol I wok longplnlsim.

-: *

‘/

..‘

I PAS LONG TAIS

Tripela lain soldla bllong 2 PIR long We-

wak I meklm patrol long Seplk Distrik longmun Februerl, BIhain 01 I mekim wok soldiabllong ol, tripela lain I heipim ol man bi-

WEWAK CHRISTIAN BOOKSHOPBox 169. Wewak.

WANTOK - Trinde, Mas 17, 1971 - Pes’12

Page 13: SELP N HIPO 107*0*€¦ · N HIPO 107*0* NEM B hONG KANTRI NIUGINI SELEK KOMITI RIPOT SELP NAMBA 16 Trinde, Mas 17, 1971 Prais 1O ong mun ong mun Man 1 I Edwi Tupela man hia I stap

PoultryBusiness

A Highland block-older at Kindengesettlement Scheme :inhe Western Highlandsistrict who received a3,630 loan from the‘apua New Guinea Deve-.opment Bank to set up aoulfry business is noweginning to market higgs.

He is Mr.Kauga Kupits,Lged about LfQ* Kaugaegan with 500 day-oldhicks and a 60 ft.>oultry house built ofermanent materials.rrangement are atresent being made to;ell theeggs to storesnd private customers.auga Kupits says thatconomic developmentust be speeded up by11 possible means. Hehinks that the contri-ution being made by theapua New Guinea Deve-opment Bank is veryiorthwhile,- - - _ . - _ . . . - a

PidginClasses

Thirteen women have soar enrolled for Pidginiteracy classesat thekimayong Squattersettlement. The purposef the course is to;each wofnen how to read’md speak proper Pidgin.Die teacher is Miss C.3churr, a member of thebeaching staffat Bumarong High School. Miss3churr said that thecourses were being concluctedon an experimental‘,osis.N W *‘"‘ii’oa" a

SeedlingsThe Department of

Agriculture, Stock andFisheries ,distributedabout 75,000 passion-fruit seedlings to thepeople in the MountHagen, Mul, Dei, Baiyer

River and Wahgi LocAlGovernmentCouncils dur-.ing 1970. Production ofpassionfruit during 1970was estimated to beabout 60c,coo lbs andwas worth about $ic,cco.In 1969 7c0,ccc lbs ofpassionfruit was pickedand it brought in about12, 000. ‘ Passionfruitwas first introduced in1966.

This year a total of9878 children areattending Primary "A"

schools throughout theTerritory. Of these 2925are Papuanand New Gum-ean children. In 1968there were a total of5338 children at Primary

schools, of whichonly 329 were PapuanandNew Guitiean.This is a 90per cent increase duringthe past threeyears inthe number of localchildren attending "A"schools.a aaaa a a aaa a a a a a aa.

NewGroup

A group of PapuanandNew Guinean businessmenin the East Sepik areplanning to start ‘

group called the EastSepik Businessmen’sAssociation. Meetings toplan the Associationhave already been held.About fifty Pap’ean andNew Guian Businessmenar±d workers attended themeetings. They electedMr. Manga Dimi, fromKubalia, president, andMr. Pius Kawah, fromSwaring, secretary. TheBusinessmen’s Associd-tion will be run by thelocal businessmenthem-,;‘

aaaaa a a a aaaaaaaaaaa

Will VisitIndonesia

The Speaker of ‘theHouse of Assembly, Mr.John Guise, will lead asix man parlianentarydelegation to Indonesiaat the end of thismonth. This is the firsttime that there willhave been any directcontact between Iridoné-sia and members of theHouse of Assembly.

The five members goingwith Mr. Guise are allmembers of politicalparties. They are: Mr.Meck Nugintz of the Corn-pass Party in the High-lands, Mr. Bebi Yembandaof the Christian Democratic Party, Mr. PaulLapun of the PanguParty, Mr. Thomas’ Kavaliof the National Party,and Mr. Warren Dutton ofthe Poeple’s ProgressParty.a a a a a a a a a a a a a a a a*

Plenty OfInterest’

The Chairman of theNew Guinea Islands Produce Company on theGazelle Peninsula, Mr.Stanley ToMarita hassaid that many people

from all over the Tern-torj are interested inbuying shares in the

company.The New Guinea Islands

Produce Company wasformed by cocoa growersof the Gazelle Peninsulafrom the Tolai CocoaProject which was oncen-in by the Gazelle LocalGovernment Council.

Mr. ToMarita said that

Papuansand New Guineans

from all over the Tern-tory can buy sharesinthe company. He said theshares cost andpeople couldbuy as manyas they wished.

However only PapuansNew Guineans could buyhares in the company.

HealthCenfre

A new rural -healthcentre has been built atMolot on the Duke ofYork Islands. The healthcentre cost 35OO andwas built by studentsfrom the VunarnAni Vocational School nearKokopo. A Department ofPublic Health spokesmansaid that as soon asliving quarters werefound for a medicalassistant, the MolotRural Health Centrewould be opened.

a a a.

New JobA young New Guinean

has begun work as aclerk receptionist withthe United Church, atthe Community Hostel inRabaul.

Mn, Gabriel Yadabut,28, from Daguna villagein the East SepiA is thefirst Papuanor New Gui-nean to take ‘up thisposition with the UnitedChurch in Rabaul.

Mr. Yadabut attendedKeravt High school inthe East New BritainDistrict. After leavingschodl he taught for sixyears in the West NewBritain District.

During the pastsevenmonths he was employedby a private company.

The manager of thehostel, Mr. D. Crack-nell, said that the Uni-ted Church hopes to havemore Papuans and NewGuineans on the staff assoon as possible.‘ He said Mr. Yadabut’sappointment was thefirst step towardsrellieving the presentoverseasstaff.

TrainingCourse

Durin Jnuai’y oTeacher’s in-nerviceTraining Course was heldat Anguganak, the Head-quarters of ChristianMissions in Many Lands.Twenty-five teachers:attended including sevennew teachers recently

, graduated from Awabaand Madang TeachersColleges. The Course wasarranged by Mr. JohnMokoi, Mr. Suere Smith,Mr. Neil’Strawbnidge andMiss Beverley Sundgren,Mission Education Se-cretary. The courseovered such topics asplanning, art and craftusing local material,music and practicalpoints in school organi-5ation.

i New TeaScheme

The W.P. Carpentergroup has announced aprofit sharing schemefor smaliholders growingtea in theWaghi Valleyof the Western Highlands.

The announcement wasmaaeby the general’man-ager of W.R. CarpenterCompany Estates,Mr.CliveBatten. -

He said the proposedschemehas been submitted to the Ministe-nial Member forAgriculture, Stock andFisheries, Mr. Tei Abal.

W.R. Carpenter, whichis the largest growerand processerof tea inPapuaand New Guinea, atpresent hasone operat-ingtea factory, and oneabout to start operation.

AidesDismissed

Twenty-one nursingaides have been dismiss-ed following a walk outat the Mt. HagenCommunity Hospital atthe weekend.TheDirectorof Public Health, Dr.Symes said the nursingaides had walkedoff thejob at a time when thehospital was very bi,sy.:’Sixty-two children werebeing treated for whoop-ing cough, and seven

cases of measles hadbeen admitted, The totalnumber of children inhospito’I at the presenttime is 105.aaaaaa aaaaaaaaa

GreatSuccess

Three young men whorecently completed theirtraining at Kamaliki Vocational School are en-joying great success.intheir chosen careen. Fe-leli, David and Kétawere each allocated anacre of land in theirvillages, and a Develop-ment Bank loan of 10O.The boys had already,,earned about $150.00from crops they hadraised at school. Theboys cleaned and fencedthe blocks so that wildand village pigs couldnot eat the young crops.As the crops are marketedthe money obtained isused to repay the bankloan. Feleli has alreadysold his first crop ofkaukau and his loan iscompletely repaid. Ketaand David will finishpaying their loans thismonth when their kau kauis sold.a aa a a aa a a a a a aa a a a aGold "And

SilverGold and silver worth’

a total of $181,730.50was mined in New Guineaduring October Novemberand December 1970. Mostof the gob ,nueilvercame from the MorobeDi-strict. Gold minedfrom the Morobe Districtwas valued at $156,710.72and silver $5982f.09. Inthe Eastern Highlands

‘gold mined was valuedat $2396.71-i’ and silver$‘+.31. In the WesternHighlands gold mined wasvalued at $ik,o+i.’6 andsilver $ioo.8k. In theSepik District goldmined was valued at$2486.17 and silver$6.17.

. a a a a a a a aaa a a a a a a I

To AttendCourse

Two education offic-ers, Daera T,be and MaziVai have been selectedto attend a specialmathematics Course to beheld at MacquanieUniversity, Sydney.

1-’ Niugini News

At presentthe companybuys a proportion of itstea from smaliholders,then processes it andsells it on the Londonmarket.

WANTO K - TrIndé, Mas Y7TW71 - Pes 13

Page 14: SELP N HIPO 107*0*€¦ · N HIPO 107*0* NEM B hONG KANTRI NIUGINI SELEK KOMITI RIPOT SELP NAMBA 16 Trinde, Mas 17, 1971 Prais 1O ong mun ong mun Man 1 I Edwi Tupela man hia I stap

LONDON:- Post Officeworkers havedecided toend their pay strikewhich ha kept Britainwithout mail for six anda half weeks.

The 200,000 workersvote4 to go back to workand bet a court ofenquiry decide on themerits of their payClaim.

bombplanted

SYDNEY:- Police areinvestigating an expbo-sion which demolishedpart of the home ofLabor Panty OppositionSenator-elect ArthurGietzeit.

A bomb as placed onthe front porch of theSenator’s house ‘in theSydney suburb of-CarningbaJa while he andhis family were asleep.The wail of a bedroomand the living ndom ofthe house was blown outby the blast.

quiet flightHONGKONG:- China has

remained silent aboutits second spacesatellite which itlaunched last week.

The launching wasreported’ by the NorthAmerican Air DefenceCommand and the flightof the Chinese rocketwas seenby a Navy pilotfrom the US aircraft

cannier Kitty Hawkcn.iising in South-EastAsian waters.

The pilot said hea bright plumeexhaust flame ‘ashurtled into space.

rioting inindia

INDIA:- ‘, :,Vioienceincluding , rioting,murders, bombing andthefts are sweepingIndia during the generalelection.

The election which isheld over 10 days willdecide whethenthe.P±imeMinister Mrs. IndiraGhandi’s CongressPantygains control of theLower House of Panlia-ment and so retainscontrol of the Govern-ment.

Some of the worstviolence occuned inCalcutta where 12 peoplewere killed last week.

aaaaaaaaaa

moreshooting

EGYPT : - The Egyptianpresident Anwar Sadat

strike

worldends

newssawofit

has proclaimed the en,f t1i CFfirI:. .rifT

Israel and told hicountrymen that thehave the absolutsupport of the SovielUnion in the dangenou

momentsahead.

President Sadat sai

that ‘the Soviet Unioisupportea Egypt’s nighi

completely.Israel however ha

continued to respect theMiddle East ceasefineagreement in’ spite ofEgypt’s decision not tcextend the deadline.

28 dead‘ SWITZERLAND: Fire andense smoke sweptthrough a wing ofZurich university clinicwhene 60 elderly,mentally disturbedpeople were sleepingthis week

The fire which wascaused by an electricheater illed 28 pat-ients behind thepsychiatric clinicbarred windows andlocked doors0

Two people are in asenious condition.

MIPELA :

BLONG NAMASU!

aaaaaa,aaaaaaaa aaaaaaaa.aaaaaaaaaaas.aaaaaaaaa aaaaaa

new prime ministerAustralia n has a new Prime Minister - he is

Mn William McMahon, former Minister of ForeignAffairs. Mr Gorton, foxen Prime Minister, isnow deputy leader of the Liberal Panty. LiberalParty membersvoted Mr NcMahon in as their lead-er at a special meeting last week held to talkabout the necentresignation of Mn Fraser, whowas Minister for Defence.

MI WA REQ-Mi bin ukautim ben& bi/ong NAMASU long 1 0-pela yia.Ml KA TE-Mi save pa/tim masin lông NAMASU of/s.Ml CHIMBU-Minamba tn yia ‘Klerikal Aprentis. " Miskul olgeta long bisnis,MI AUSTRALIA-Mi save raun long lukautim olgeta stoa bilong NAMASU.Ml SA LAMA UA-Mi Kepten b/long sip. Mi bin wok v/antaim NAMASU long 10’

pela yia tu.

ATING YU TU I LAIK WOK WANTAIM

NAMASU1

Mn McMahon Mn Gorton

WANTOK - Trinde, Mas 17, 1971 - Pes 14

Page 15: SELP N HIPO 107*0*€¦ · N HIPO 107*0* NEM B hONG KANTRI NIUGINI SELEK KOMITI RIPOT SELP NAMBA 16 Trinde, Mas 17, 1971 Prais 1O ong mun ong mun Man 1 I Edwi Tupela man hia I stap

!iM - r_- -

KompianKaurisil hia I’ bin p.’.-

nisim wok bong rot i kirap long Kcmplam yet naI go bung wantaim Hal-lans Halwe long Wapena.manda.’ Rot I kostim$6,000 samtlng. 01 tu Ibin bairn 7-pela slpslplong banls bulmakau longBalyer Riva. 01 1 laiktrairn bong ples bliongol .

Dispela kaunsil Ibuxigim $13,000 takis ma-1l long yia igo pinis.Sampela mani i go longwokim rot, long wokim:wanpela skul na haus bi.long tisa long Yamanda,et pos long Wapi, nawanpela bisnis paul.

DelKaunsll hia i gat 39

memba.I gat 6-pela trakta na 3-pela Toyotatrak. Long yia I go pl_

nls ci I bin klsirn$k5,562 takis manl. ‘01 1save kisim planti manitu long tupela haus pa-.sindia long pies Nungana pies Maba. 01 man Ilalk stap ci I mastro-mci $I000 long wik; oimen i trornoim $2.00.

Mt. Hagen01 kaunsil bilong ds-

trik I bung long Hagenna Kaunsila Komp Del ±tok em 1 la±k ba± olkauns±l yet’ ± insa±tlong ol tok na pa±t b±-long graun. Kaunsila NopNop I tok gavman I maswok wanta±m 01 kauns±lb±long pies, long wanemoi, kauns±l yet i savegutlong ci graun.

WapenamandaKaunsli hla I bin bairn

36 sipsip long ,MastaDanny Leahy bibongMt.Hagen. Oi pipeibliongdispeia hap I balk wokirnci blanket long gras bI

J long sipsip, na. ol Ilailc kaikai abus biicngci ft. .

lalibu. Tenpela k’aunsil bilongdispela pies oi I golukiuk raun long ol hapbliong Mt. Hagen. 01 1iukIrn ol wok bliong tina bliong pairitrum, wan-pela haus ka long Mt.Hagen, wanpela haus pa-sindia, ‘pies maket, nahaus palmen bilong iokai

‘ gavman kaunsll. 01 1 iukim tu banis bulmakaulong BaIyer RIva na ban-is bibong ol kain kainkurnui 01 1 kalabusim Istap.

KIASIFAITPAB’LIKNOTlS

WINIM H&NWAS. Ritim IKorin sapta 15 na raitlm,n’tori map bong 500 wotiwordsbong "kirap bek".Stori i mas kamap bipolong 30 Novemba 1971.Adres: Booklet Box 1096,Boroko,

Want okp.o. Boxwokim, nalong Wewak

Pub! i cat ions298, Wewak, i

Wi rui Presi prinim.

Planti pipol oh askim

Tutt Bryant cmi got wonem samtng kng stoa bHong ol.

Emi got planti koin mosin nau sperpat long en tu, Nou hia yu lukim sampelo mipeicigat long stoo long mipelo, Sopos yu loikim orapela somting bol yu askim long stoalong mipelo long wonem TUTT BRYANT got plenti samting long ol mosin, motonou aropelo somting.Em hia mi kolim sampela tasol mipelo,

kaunsil nius

ALLIS CHALMERSearth moving equipment

APAC lift gear

AVIS RENT.A-CAR

BEDFORD trucks

BROOMWADE COMPRESSORS

CARIBBEAN BOATSDIAHATSU

DUFFIELD HOSES

. EQUIPMENT INVESTMENTS

hire purchasing and leasing facilities

FlAT TRACTORS

FIRESTONE TYRES

GENERAL MOTORS HOLDEN

GENERAL MOTORS diesel

HEALTHWAYS DIVING EQUIPMENT‘ HOWARD Agricultural

1.5.5. safety equipment

2. KAUNSIL KUSKU

Salim ol kaunsilniu I kant long ml-pela. Salini plntina bal mlpela ‘i pu-lapim wanpela pesolgeta. Tenkyu.

‘tsstsrn.#ssmè##ss#Hs##

LIGHTBURN cement mixers

LINCOLN WELDERSKAWASAKI OUTBOARDS

KITTEN automotive products

MERCURY OUTBOARDS

MICHIGAN LOADERSMONROE.WYLIE AUTOPARTS

ONAN engines and generator sets

PACIFIC.ACE EQUIPMENT

PACIFIC PUMPS

PEP. automotive products

PERKINS DIESEL

PHOENIX ASSURANCE

SMITH’S INSTRUMENT

SUZUKI MOTOR CYCLES

VOLVO-PENTA marine engines

YANMAR DIESELYOKOHAMA TYRES

- P44 te4

BRANCHES: PORT MORESBY, LAE, GOROKA, MADANG, RABAUL. KIETA

AGENTS: MT. HAGEN, WEWAK, HONIARA BurnS. Seo.os

WRITE: P.O. BOX 326, PORT MORESBY, T.P.N.G.

- - - - A ‘ - . -

Overseas rateson application.

Saposmipela I sal im ‘i kam long balus:7 pela taim I kostim $LOO

Iii. pela taim I kostim $2.00‘21 pela taim i kostim $3.00‘ 28 pela taim i kostim $‘l..OO

Wantok Publications Inc.,PO.Box 298, Wewak

ADVERTISING RATES

Casual $2.00 per single column inch.3 insertions over 12 months $1.856 insertions over 12 months $1.70

12 insertions over 12 months $1.55

2’4 insertions over 12 months $I.’40Classified Advertising: 65 cents first2 1 ines; 30 cents each additional 1 me.

Pub1 ished 1st and 3rd Wednesday of the month.

WAN1r‘C Tinde, Ma 17.1971 - P’Ti 15

Page 16: SELP N HIPO 107*0*€¦ · N HIPO 107*0* NEM B hONG KANTRI NIUGINI SELEK KOMITI RIPOT SELP NAMBA 16 Trinde, Mas 17, 1971 Prais 1O ong mun ong mun Man 1 I Edwi Tupela man hia I stap

9TrindeDese 2

IOA MANI LONG WQKMAN

nan tu i strong ol bianisman

rae skulim mba Niuginian long

sin bilong rani’ bisniS na ki-

pint biSiliS bilong 01 yet.

WANTOK - Trinde, Mas 17,

.ctinriat 61971 - Pes 16

TRI DOLASapos yu ialk kisimniuspepaWANTOK

Sapos yu salim $3tri dola

3m mas salim dispeia

hal mipela

hap niuspepa I kainII

III

bek wantaim $3 tndoia.

I

Adnes biiong mipela

S aIimWANTOKem hiaWANTOK PUBLICATIONSINC.,

long yu map long

P.O. BOX 298, WE WAN.

NEM

WAN

BILONG

IIIIIIIIIIIIII

IIIIIIIIII

HIA:

YIA

dispela em i nupela ota

I

, Asenibli i bin orait long ol

oo ,eok.nan bilong lain i mae

Em mom pm. Long yia 1971 ol i

kisim ftl.80 long fotnait

Os ol i ok mani stret.Bthatl

PC i go antap moa yet.

tu ol man 0 ofiSa i pinis

m long gavmafl i mae kisim moa

malolo 0 ‘pe llP.Na1 mae gat

krismas 0 irok urantaim gavman

P 35 yia bilong kisim pe lip.

iniatersal meal’sta ToLls , aP7fla.k I toktok wrtaim

;tfa wokman long ti fakters !cng

up long Italians

---- 19,841 Pinisim Pop I Kam