sedimentary environment, sequence stratigraphy, diagenesis...
TRANSCRIPT
* Corresponding author Copyright©2019, University of Isfahan. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution License (http://creativecommons.org/licenses/BY-NC-ND/4.0), which permits others to download this work and share it with others as long as they credit it,
but they can’t change it in any way or use it commercially. Doi: 10.22108/jssr.2019.116667.1096
http://ui.ac.ir/en
Journal of Stratigraphy and Sedimentology Researches University of Isfahan
Vol. 35, Issue 2, No. 75, Summer 2019 pp. 73-108
Received: 28.04.2019 Accepted: 26.06.2019
Sedimentary environment, sequence stratigraphy, diagenesis and geochemistry of the carbonate Ruteh
Formation in north of Mahabad section
Youssef Mohammadi Moghaddas
Ph.D. Student, Department of Geology, Faculty of Sciences, Tabriz branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran
[email protected] Rahim Mahari
*
Assistant Professor, Department of Geology, Faculty of Sciences, Tabriz branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran
Rahim Shabanian
Associate Professor, Department of Geology, Payame Noor University of Tabriz, Iran
Adel Najafzadeh Assistant Professor, Department of Geology, Faculty of Sciences, Tabriz branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran
Abstract
The Ruteh Formation is the second sedimentary cycle in Alborz basin. The petrography and laboratory studies of these deposits led to the identification of 15 microfacies which were deposited in seven sub-environments including supratidal, intertidal,
lagoon, shoal, open marine, middle ramp, and outer ramp. Since there were no turbidity deposits, the lack of marginal reef belt and the gradual changes of facies, it turned out that these sediments were deposited in a homoclinal carbonate ramp. The study of
relative sea level changes was done according to vertical distribution of facies and their stacking patterns. These studies lead to
identification of four depositional sequences. The petrography data and geochemical analyzes were used in order to identify the diagenetic processes and geochemical changes. The recognized diagenesis processes include micritization, cementation,
compaction, stylolitization, silicification, ferrugenation and neomorphysm. These diagenetic processes took place in three
diagenetic environments: marine-phreatic, meteoric-phreatic and burial. Geochemical analyzes confirms that the carbonate sediments of Ruteh Formation were originally composed of aragonite, which was eventually recrystallized to calcite during
diagenesis. Plotting Sr/Ca versus Mn diagram approved that sediments was subjected to a meteoric diagenesis in a semi-closed
to open diagenetic system. The results of this research can be used to provide a sedimentary model for these deposits which completes the palaeogeographical data for the Tethys Ocean.
Keywords: Ruteh Formation, Sequence stratigraphy, Diagenesis, Sedimentary environment, Mahabad
Introduction The geological observations indicating a coherent Iranian-
Gondwanaland continental landmass during the Late
Precambrian to Permian are consistent with palaeomagnetic
data (Berberian and King 1980). Palaeomagnetic evidences from
the Upper Precambrian rocks and iron ores of Bafq area in
central Iran (Becker et al. 1973), the Lower Paleozoic rocks of
kuh-e-Gahkom and Surmeh of the Zagros (Burek and Furst
1975), the Cambrian purple sandstone of the salt range of
Pakistan (McElhiny 1970), the Upper Devonian–Lower
Carboniferous of the Alborz Mountain in north Iran (Geiroud
Formation; Wensink et al. 1978) and from the Upper
Precambrian, Ordovician and Permian rocks of central Iran
(Soffel et al. 1975; Soffel and Forster 1977) show similar
geomagnetic poles with those of Afro-Arabia. These data and
the widespread similarity of Paleozoic sedimentary
succession indicate that during the Late Precambrian and
Paleozoic, Central Iran, the Alborz in northern Iran and the
Zagros in south Iran were parts of Gondwana (Berberian and
King 1981). In the Late Carboniferous–Early Permian,
continental rifting separated these lands from Gondwana due
to the expansion of Neo-Tethys Ocean. Due to the glaciers
growth and Hercynian orogeny movements in that time
(Berberian and King 1981; Lasemi 2000), the Early Permian
sedimentary facies in Iran are mainly siliciclastic (Dorud
Formation in Alborz–Azarbaijan zone). In the Late Permian,
after deposition of the Droud Formation, glaciers regression,
tectonic tension activities and increasing volume of mid
ocean ridges led to the sea progress and carbonate platforms
restoring in the southern margin of Paleo-Tethys (Lasemi
Journal of Stratigraphy and Sedimentology Researches University of Isfahan, Vol. 35, Issue 2, No. 75, Summer 2019 74
2000). The carbonate rocks of the Upper Permian Ruteh
(Asserto 1963) and Nesen (Glaus 1964) formationsin the
Alborz–Azarbaijan zone and the Jamal Formation in central
Iran, record the development of these carbonate platforms.
The Ruteh Formation studied here is exposed about 15 km
north of Mahabad city. Since no studies have been carried out
on the Ruteh Formation in this area so far, this research aims
to identify the sedimentary environment, sequence
stratigraphy, diagenesis and geochemistry of this formation.
Material & Methods
After literature review and preliminary visits of the study
area, for the most complete and appropriate succession in the
field was selected. Then, its rock units were delineated by
means of horizontal and vertical scrolling. Based on the
geometric features of sedimentary units, stratigraphic planes,
sedimentary structures and biotic and abiotic components, the
existing sedimentary units were divided and separated into
diverse facies. In order to determine the microfacies and
sedimentary environment of the Ruteh Formation 101 rock
samples were collected systematically, and by taking into
account the changes in the facies. To analyze the microfacies,
textures, depositional environments, the facies components,
the ratio between its components and various diagenesis
processes, the samples were sent to the laboratories, and a
thin microscopic section was made from the collected rock
samples. Thin sections were studied under polarizing
microscopes. In order to determine the frequency of
allochems, the comparison charts (Bacelle and Bosellini
1965) were used. The microfacies naming was done by
means of Folk’s (1962) and Danham’s (1962) methods,
environmental energy detection based on Flügel's method
(2010), texture studies based on Tucker's (2002) method,
diagenesis evidences, energy detection and sedimentary
environments were done by means of Wilson’s (1975) and
Flügel’s (2010) methods. To detect depositinal sequences, the
models presented by Hunt and Tucker (1992) were also used.
To study the early mineralogy of the Permian carbonate rocks
in northern region of Mahabad, after thoroughly studying thin
sections petrography, eight limestones samples with the
highest micritic matrix and least alternation and lowest fossil
contents were selected. Then they were subjected to
elemental analysis using ICP-MS (Inductively Coupled
Plasma Mass Spectrometry) and alkali melting methods in
laboratory of Zarazma Company (Tehran), then geochemical
values plotted in geochemical diagrams for early mineralogy
determination.
Discussion of Results & Conclusions
With regard to the identified microfacies, the process of the
basin deepening from the carbonate platform towards the
deep basin, the absence of oncoids, pisoid and aggregate
grains, which are specific to carbonate shelf and rarely found
in carbonate ramps (Flügel 2010), also, lack of re-deposited
carbonate facies, sediments related to gravity flow processes
in sediments of the Ruteh Formation indicates sedimentation
of these sediments in a low-slope and approximately uniform
gradient in the basin floor slope a homoclinal ramp profile
can be predicted for the deposits of the Ruteh Formation in
this study area (Wilson 1975; Read 1985; Lee et al. 2001; Flugel
2010). Due to the low expansion of the reefs in the carbonate
ramp compared to the rimmed carbonate platforms, the lack
of widespread barrier reef and the presence of patch reef in
the Ruteh Formation is another reason for this fact that the
sedimentary environment of this formation is a homoclinal
carbonate ramp (Bastami 2016). On the other hand, by
reviewing of distributed facies in sub-environments and their
constituents it can be concluded that Ruteh Formation
depositional environment is a bioclastic carbonate ramp
similar to that introduced by Kolodka (2012) for Dalan
Formation in Fars province. Based on the vertical distribution
of facies, relative sea level changes these studies lead to
identification of four depositional sequences. Early marine
diagenetic processes like micritization and marginal micrite
cements well represente transgression of sea level. During the
sea level regression (sequence boundaries), sediments have
been affected by meteoric diagenetic processes such as
granular calcite cement, blocky calcite cement, syntaxial
cement, ferrugination and neomorphism. Also the evidences
of deep burial diagenetic process observed by physical
compaction, druzy calcite cement, stylolization, poikilotopic
calcite cement and silisification processes. Geochemical
analyzes confirms that the carbonate sediments of Ruteh
Formation were originally composed of aragonite, which was
eventually recrystallized to calcite during diagenesis. Plotting
Sr/Ca vs. Mn diagram approved that sediments was subjected
to a meteoric diagenesis in a semi-closed to open diagenetic
system.
شناسينگاريورسوبهايچينهپژوهش
8931تابستان،دوم،شماره75سالسيوپنجم،شمارهپياپي
5/4/8931تاريخپذيرش:1/2/8931تاريخوصول:
811-79صص
نگاری سکانسی، دیاژنز و ژئوشیمی سازند کربناتۀ روته در برش شمال محیط رسوبی، چینه
مهاباد
ايرانتبريز،اسالمي،آزاددانشگاهتبريز،واحدشناسي،زميندانشجويدکتري،گروه مقدس، محمدی یوسف[email protected]
ايرانتبريز،اسالمي،آزاددانشگاهتبريز،واحدشناسي،زميناستاديار،گروه مهاری، رحیم[email protected]
ايرانتبريز،تبريز،نورپيامدانشگاهشناسي،زميندانشيار،گروه شعبانیان، رحیم
ايرانتبريز،اسالمي،آزاددانشگاهتبريز،واحدشناسي،زميناستاديار،گروه زاده، نجف عادل[email protected]
چکیده
هايپتروگرافيکيوآزمايشگاهياينرسوباتدربرششمالمطالعه.گذاريپرميندرحوضۀالبرزاستسازندروتهدومينچرخۀرسوب
بار،دريايباز،رمپميانيورمپ7ميکروفاسيسمنجرشدندکهدر85مهابادبهشناسايي اينترتايدال،الگون، زيرمحيطسوپراتايدال،
شدهوطرحبرانبارشهايرسوبيشناساييهخساراند.بررسيتغييراتنسبيسطحآبدريابراساسشيوۀتوزيعرنشستشدهخارجيته
اينمطالعه انجامشد. قائمآنها بهشناساييچهارچرخۀرسوبيمنجرشدند. هايژئوشيمياييوتحليلهايپتروگرافيکيوتجزيهدادهها
شدهدادهفرايندهايدياژنزيتشخيصمنظورشناساييفرايندهايدياژنزيوتغييراتعناصرفرعياستفادهشدند.هايآهکيبهنمونهسنگ
ميکرايتي استيلوليتيشدن،سيمانيعبارتنداز: فشردگي، اينفرايندهايدياژنزيدرشدن،آهنشدن،سيليسيشدن، دارشدنونئومورفيسم.
متئوريک فرياتيک دريايي، فرياتيک دياژنتيکي محيط شده سه انجام تدفيني محيط تجزيهو ژئووتحليلاند. دادندهاي نشان شيميايي
ترسيممقاديرنسبتکاني طيدياژنزبهکلسيتتبديلشدهاست. شناسياوليۀرسوباتکربناتۀسازندروتهآراگونيتيبودهودرنهايت،
در کلسيم به منگنزاسترانسيم نموداربرابر رسوباتتحتروي اين داد نشان استاندارد دياژهاي محيط متئوريکدر دياژنز نزيتأثير
گرفتهبستهنيمه قرار باز نتايجتا حاضراند. شوندنهشتهاينبرايگذاريرسوبمدلارائۀمنظوربهتوانندميپژوهش استفاده وها
تتيسباشند.دريايپالئوژئوگرافيايناحيههايدادهکنندۀتکميل
گذاري،مهابادنگاريسکانسي،دياژنز،محيطرسوب:سازندروته،چينههای کلیدی واژه
:13849117181نويسندۀمسؤول
Copyright©2019, University of Isfahan. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons
Attribution License (http://creativecommons.org/licenses/BY-NC-ND/4.0), which permits others to download this work and share it
with others as long as they credit it, but they can’t change it in any way or use it commercially. Doi: 10.22108/jssr.2019.116667.1096
8931 تابستان، دوم، شماره 75وپنجم ، شماره پياپي شناسي، سال سي نگاري و رسوب هاي چينه پژوهش77
مقدمه
زمين ميشواهد نشان پالئومگنتيکي و ازشناسي دهند
بوده گندوانا از بخشي ايران پرمين تا بااليي پرکامبرين
(Berberian and King 1980)است پالئومگنتيکي. شواهد
سنگ از کانهموجود و بااليي پرکامبرين آهنهاي هاي
مرکزي ايران در سنگ(Becker et al. 1973)بافق هاي،
کمربندپالئوز در سورمه و گهکم کوه پاييني وئيک
هايسنگ،ماسه(Burek and Furst 1975)زاييزاگرسکوه
ارغواني پاکستان نمکي منطقۀ McElhiny)رنگکامبرين
کربنات(1970 کربونيفرپايينيسازند-هايدونينبااليي،
.Wensink et al)هايالبرزدرشمالايرانجيروددرکوه
س(1978 بااليينگو پرکامبرين و-هاي اردويسين
سنگ مرکزي ايران در پرمين ;Soffel et al. 1975)هاي
Soffel and Forster 1977)هايژئومغناطيسيمشابهيقطب
دهند؛اينباسازندهايمعادلخوددرعربستاننشانمي
تشابهداده و رسوبها پرکامبرينهايگستردۀ گذاريدر
هايدهندايرانمرکزي،کوهئيکنشانميباالييوپالئوزو
البرزدرشمالايرانوزاگرسدرجنوبوغربايراندر
بوده (Berberian and King 1981)اندگندوانا کربونيفر. در
هااياينزمينقارهزاييدرونپرمينپاييني،ريفت-بااليي
به کردهرا علتپيدايشاقيانوسنئوتتيسازگندواناجدا
زاييهايکوههاوجنبشعلتگسترشيخچالستوبها
Berberian and king 1981; Lasemi)هرسينيندرآنزمان
رخساره(2000 عمدتأ، ايران در آغازين پرمين هاي
آذربايجان(.در-اند)سازنددوروددرالبرزسيليسيآواري
گذاريسازنددورود،پسرويازرسوبپرمينپاياني،پس
هايتکتونيکيکششيوافزايشحجمها،فعاليتيخچال
ميانپشته تشکيلهاي و درياها باعثپيشروي اقيانوسي
هايکربناتهدرحواشيجنوبياقيانوسپالئوتتيسفرمپلت
هايکربناتۀسازندروته؛سنگ(Lasemi 2000)شدهاست
(Asserto 1963) نسن سازند زون(Glaus 1964)و در
مرکزيآذربايج-البرز ايران در جمال سازند و ان
پلت اين ايجاد از زمانفرمشواهدي آن در کربناته هاي
از ديرينههستند. ازنظر يکي روته سازند شناسي،
آذربايجان-ترينواحدهايسنگيپرميندرالبرزپرفسيل
ضخامت که دارد.است مختلف نقاط در متغيري هاي
مرجان بسياري بازوپاپژوهشگران جلبکها، ها،يان،
فسيلروزن ساير و مطالعهداران را روته سازند هاي
باالييکرده پرمين بخشزيرين معادل را آن سن و اند
تواليرسوبيپرمينباالييدربرش)مرغابين(دانسته اند.
کيلومتريشمالشهرستان85شناسيشمالمهاباددرچينه
جغرافيايي موقعيت در و 45مهاباد و دقيقۀ47درجه
و شرقي 97طول و شمالي71درجه عرض دقيقۀ
شکل دارد. منطقۀ8رخنمون جغرافيايي موقعيت
ميمطالعه نشان را برششده اين در روته سازند دهد.
رويسازندميالبهسنکامبرينقرارگرفتهوباسازندقم
مطالعه است. شده بررسيپوشيده به که مختلفي هاي
نگاريسازندروتهدرديگرمناطقمحيطرسوبيوچينه
پرداخته آذربايجان و البرز ;Mokhtarpoor 1997)اند
Noorafkan Kondroud 2000; Lankarani et al. 2008; Hosni
et al. 2012; Babakhouie et al. 2013; Bastami et al. 2016)،
با مشابه رمپهموکلينالي را سازند اين رسوبي محيط
رسوبيمحيط عهدهاي فارس خليج جنوبي سواحل
دانسته مطالعهحاضر تاکنون ازآنجاکه زمينۀاند. در اي
است، نشده انجام مهاباد شمال برش در روته سازند
رسوبي، محيط شناسايي هدف با حاضر پژوهش
نگاريسکانسياينسازندانجامژئوشيمي،دياژنزوچينه
شد.
77 نگاريسکانسي،دياژنزوژئوشيميسازندکربناتۀروتهدربرششمالمهابادمحيطرسوبي،چينه
(Eftekhar Nezhad 1980) آن به دسترسی های راه و موردمطالعه ناحیۀ شناسی زمین نقشۀ -1 شکل
روش مطالعه
شادهدرزميناۀموضاو هايانجاامازمطالعۀپژوهشپس
تارينوموردبررسي،محلدقياقمقطاعرساوبيوکامال
ترينبرشدرصحراانتخابوساسسبااپيماايشمناسب
وقائمبهتوصيفواحدهايسنگيآنپرداختهشاد.افقي
هاايهندساي،واحدهايرسوبيموجودبراساسويژگي
ايواجاازايزيسااتيوغيرزيسااتيبااهسااطوحچينااه
هايمجزايايدرساطحزماينتقسايموتفکياکرخساره
هاااومحاايطمنظااورتعياايندقيااقرخسااارهشاادند.بااه
بارتوصايفهايسازندروته،عاالوهگذارينهشتهرسوب
طاورسيساتماتيکونمونۀسنگيبه818صحرايي،تعداد
بارداريشادند.اينموناهبادرنظرگرفتنتغييراترخساره
ها،شرايطومحايطها،بافتمنظورتوصيفريزرخسارهبه
دهنادۀرخساارهونسابتتشکيلرخساره،اجزايتشکيل
هااابااهاجاازايآنوانااوا فرايناادهايدياااژنزي،نمونااه
نااز ميکروساکوپيآزمايشگاهفرستادهشادندومقطاع
يکازآنهاتهيهشد.مقاطعنااز ميکروساکوپيزيارهر
منظورتعياينهايپالريزانمطالعهشدند.بهميکروسکوپ
Bacelle and)ايهااازنمودارهاايمقايساهفراوانيآلوکم
Bosellini 1965)کمکگرفتهشد؛ساسسمحايطتشاکيل
8931 تابستان، دوم، شماره 75وپنجم ، شماره پياپي شناسي، سال سي نگاري و رسوب هاي چينه پژوهش71
اسناو شادهباراساهايشناساييهرکدامازريزرخساره
هاايدهنده،انرژيمحيطتشکيلوويژگاياجزايتشکيل
هاابارگاذاريريزخساارهبافتيآنهاتخمينزدهشد.ناام
Dunham)ودانهاام(Folk 1962)هايفولاکاساسروش
،تشخيصانرژيمحايطباراسااسروشفلوگال(1962
(Flugel 2010)هاايباافتيباراسااسروشتااکر،مطالعه
(Tucker 2002)شااواهددياااژنزيوتشااخيصاناارژيو،
Wilson)هاايويلساونمحيطرساوبيباراسااسروش
انجامشد؛همچناينباراي(Flugel 2010)وفلوگل(1975
هااازتراکاتهااوسيساتمتشخيصوتفکياکساکانس
Hunt and)هاييبهرهگرفتاهشادکاههاناتوتااکرمدل
Tucker 1992)طالعاۀژئوشايميمنظاورمباهاند.کردهارائه
هايکربناتۀرساوباتپارمينبارششامالمهابااد،سنگ
نمونه1ازمطالعۀدقيقپتروگرافيمقاطعناز ،تعدادپس
آهککهبيشترينزمينۀميکرايتيراداشتند،انتخاابسنگ
هايمناسبآنهاکهکمتريندگرساانيوکمتارينوبخش
هااايفساايليراداشااتند،مشااخصوسااسسباااآلااوکم
ICP-MSInductively Coupled Plasmaهااايوشر
Mass Spectrometry)وذوبقليااااييدرآزمايشاااگاه)
هااايمااوادمعاادنيشاارکتزرآزمااا)تهااران(مطالعااه
وتحليلعنصريشدند.تجزيه
بحث
شناسی سازند روته چینه
ساازندروتاهراباراي(Asserto 1963)بار،آسرتونخستين
هايپرميندرالبرزمعرفايکارد.هايکربناتۀنهشتهتوالي
رسوباتسازندکربناتۀروتهدربرششامالمهاباادروي
انادومارزسازندميالبهسنکامبرينزيرينقارارگرفتاه
شاکلناپيوساتگيفرسايشايسازندروتهباسازندميالبه
داربااناپيوستگيزاوياهشکلاست.سازندروتهدرانتهابه
سازندقمبهسناليگوميوسنپوشيدهشدهاسات.ساازند
هاايتيارهوآهکشناسيعمدتاًازسنگروتهازنظرسنگ
دارتشکيلشدهاستودربرخايازمنااطقروشنفسيل
هاايآهاکقرمزرناگمعاادلافاقهايسنگاليهنيزميان
وند.ساتبرايشاالتريتيپرميندرناحيۀالبرزمشاهدهماي
متراست.سازند218هايسازندروتهدراينمنطقهسنگ
هايصاحرايي،شدهبراساسمطالعهروتهدربرشمطالعه
شناسيوماکروسکوپيازجملاهرناگوهايسنگويژگي
واحدسنگيمختلفباهشارحزيار1هابهضخامتاليه
شود:بنديميتقسيم
متاراز27:ايانواحادبااضاخامتaواحد سننگی
الياهباهرناگکارمتااهايضخيمتامتوساطآهکسنگ
خاکستريروشنتشکيلشدهوباناپيوساتگيفرسايشاي
رنگسازندمايالقارارگرفتاهرويدولوميتوآهکتيره
است.
متاراز21:ايانواحادبااضاخامتbواحد سنگی
الياۀکارموقرمزرناگهايمتوسطتااضاخيمآهکسنگ
هاست.پرفسيلتشکيلشد
متاار94:اياانواحاادمتشااکلازcواحنند سنننگی
داراست.رنگفسيلاليۀکرمهايضخيمآهکسنگ
هايآهکمترسنگ87:اينواحدازdواحد سنگی
داربهرنگخاکساتريروشاناليۀمرجانيوفسيلضخيم
رنگتشکيلشدهاست.تاکرم
آهاک:اينواحدازيکتواليسانگeواحد سنگی
مترتشکيلشدهاست.5نگبهضخامتقرمزر
متاراز21:اينواحادباهضاخامتfواحد سنگی
الياهتاامتوساطهايخاکساتريتيارۀضاخيمآهکسنگ
تشکيلشدهاست.
هاايآهاکمترسنگ91:اينواحدازgواحد سنگی
اليۀخاکستريتيرۀمرجانيتشکيلشدهاست.ضخيم
هايآهکسنگمتر41:اينواحدازhواحد سنگی
رناگتشاکيلشادهاساتودررهسباهاليۀکرممتوسط
شود.سازندقممنتهيمي
هاايويژگاي9مرزهايزيرينوباالييوشاکل2شکل
صحراييواحدهايسنگيساازندروتاهدربارششامال
دهد.مهابادرانشانمي
73 نگاريسکانسي،دياژنزوژئوشيميسازندکربناتۀروتهدربرششمالمهابادمحيطرسوبي،چينه
روته سازند باالیی مرز صحرایی تصویر. b روته، سازند زیرین مرز صحرایی تصویر. a -2 شکل
.b رنگ، کرم الیۀ متوسط تا ضخیم های آهک سنگ .a مهاباد؛ شمال برش در روته سازند سنگی واحدهای صحرایی های ویژگی -3 شکل
آهک سنگ .f رنگ، کرم مرجانی های آهک سنگ .e و c. d واحد دار فسیل آهک سنگ .c قرمزرنگ، و کرم الیۀ ضخیم متوسط تا های آهک سنگ
کرم رنگ الیۀ متوسط های آهک سنگ .h مرجانی، تیرۀ خاکستری های آهک سنگ .g قرمزرنگ،
ها شرح ریزرخساره
شدهازسازندروتهمطالعۀمقاطعناز ميکروسکوپيتهيه
شدناينرسوباتدهندۀنهشتهدربرششمالمهابادنشان
بينکمربندرخساره7در پهنۀ ايپهنۀبااليجزرومدي،
پشته الگون، باز،جزرومدي، درياي )سد(، کربناته هاي
ريزرخساره است. خارجي رمپ و مياني هايرمپ
8931 تابستان، دوم، شماره 75وپنجم ، شماره پياپي شناسي، سال سي نگاري و رسوب هاي چينه پژوهش11
بخششناسايي از کمربندها اين در کمشده عمقهاي
ترتيبعبارتندهايعميقحوضهبهسمتبخشحوضهبه
از:
خلیهای رمپ دا رخساره
حاشيۀ بين که يوفوتيکاست زون شامل داخلي رمپ
دائماً کفدريا که جايي عادي، امواج قاعدۀ و ساحلي
تحت امواج ميتوسط قرار استتأثير شده واقع گيرد،
(Wilson 1975).
رخسارۀ پهنۀ باالی جزرومدی )سوپراتایدال(
حفرهتوصیف بافت با خالص آهکي گلسنگ و: اي
گلسنگآهکي معرفاينزيرمحيطاست. دولومادستون
متشکلازميکرايتخالصوبدونهرنو فسيلاستو
درصددر5کوارتزهايپراکندهدراندازۀسيلتبهميزان
مي مشاهده بهآن صحرا در رخساره اين شکلشوند.
متوسطآهکسنگ عمدتاً وهاي رنگخاکسترياليه
مي بلورهايمشاهده از دولومادستون رخسارۀ شود.
(.4شکل)دولوميتکامالًريزدانهتشکيلشدهاست
بافتحفرهتفسیر ايدررخسارۀگلآهکيممکن:
قرارگرفتناينرخساره استشاهديبردرمعرضهوا
انبساط، انقباضو استدرنتيجۀ ممکن همچنين باشد؛
حفره تشکيل حبسهاي هوا، خروج بينگاز، هوا شدن
و حفار موجودات توسط حفاري درنتيجۀ يا رسوبات
کرم باشد شده تشکيل نو (Sheen 1983)ها اين وجود ؛
شدهدرهايتشکيلهايشاخصرخسارهبافتازويژگي
رسوب زيرمحيط اين است ;Shin et al. 1965)گذاري
Ginsburg and Hardy 1975; Adabi and Asadi 2008; Adabi
et al. 2010)اينريزرخسارهمعادلريزرخسارۀاستاندارد.
)83شمارۀ کربناتۀRMF19فلوگل رمپ مدل در )
ته سوپراتايدال زيرمحيط در که است نشستاستاندارد
علتفابريکواندازۀشود.دررخسارۀدولومادستونبهمي
فسيلدهندهووجودنداشتنهرگونهريزبلورهايتشکيل
مي گرفته نو نتيجه از دولوميت نو اين شود
ودولوميت کم دماي شرايط در که است اوليه هاي
کممحيط )زيرمحيطهاي است شده تشکيل عمق
(Adabi 2004)سوپراتايدال( معادل. ريزرخساره اين
شمارۀ 22ريزرخسارۀ رمپ(RMF19)فلوگل مدل در
ب مناطق در که است استاندارد زيرمحيطکربناتۀ االيي
. شودنشستميسوپراتايدالته
دولومادستون. b دار، حفره مادستون. a سوپراتایدال؛ های رخساره -4 شکل
رخسارۀ پهنۀ بین جزرومدی )اینترتایدال(
اینتراکلست گرینستون
آلوکمتوصیف شامل: رخساره اين اصلي هاي
غيراينتراکلست ذرات ديگر و پلتها مانند هاياسکلتي
18 نگاريسکانسي،دياژنزوژئوشيميسازندکربناتۀروتهدربرششمالمهابادمحيطرسوبي،چينه
است،مدفوعي اند اسکلتي ذرات تنو اگرچه اند.
رخساره اين در اند مقدار به اکينودرم و استراکد
مي اينتراکلستمشاهده وشوند. شکل در پلوئيدها و ها
مياندازه ديده متفاوتي بهشونهاي اما عمدهد، طور
به کهشکللبۀآنهاکامالًطوريگردشدگيضعيفيدارند؛
آلوکمزاويه اين ندارند؛ داخلي ساختار و است هادار
حدود تشکيل41درمجمو اجزاي از دهندۀدرصد
دهند.ازاجزايفرعياينرخسارهرخسارهراتشکيلمي
ارهکرد.درصد(اش5ها)کمترازتوانبهحضورجلبکمي
اينتراکلست تقريبي رخسارهاندازۀ اين در پلوئيدها و ها
دهندۀاينمتراست.اجزايتشکيلميلي5/1و2ترتيببه
رخسارهجورشدگيمتوسطتاضعيفيدارندوسيمانبين
گرانوالرآلوکم کلسيت نو از عمدتاً رخساره اين هاي
رخسشکلمتصلبينذراتتشکيلاستکهبه ارهدهندۀ
ته است شده طول(.5شکل)نشست در رخساره اين
در تقريباً و دارد کمي گسترش روته سازند توالي
چرخهبخش انتهايي ميهاي مشاهده رسوبي شودهاي
(.84شکل)
اينتراکلست خشکتفسير: اثر در وها تخريب شدگي،
ته قبالً کربناتۀ رسوبات از ساحل شدهنشينفرسايش
معموالً و محيطتشکيل کمدر دريايي يافتهاي عمق
محيطمي کمشوند. دريايي آنهاهاي در که عمق
مياينتراکلست تشکيل رژيمها با وشوند جرياني هاي
مي شناسايي پرانرژي بهجزرومدي که مداومشوند طور
جابهکربنات را ساحل ميهاي اينتراکلستجا هاکنند.
مي شناخته رسوباتي معموالً که فرسايششوند اثر در
ته مختلفقبالً طوفانينشينرسوبات امواج توسط شده
محيط در و تههايکمحمل دريايي شوندنشتميعمق
(Flugel 2010) طبيعي. شوري نيز استراکد و اکينودرم
محيطمحيطرسوب در گذاريوچرخشخوبآبرا
رخسارهمينشان اين در ميکرايت وجودنداشتن دهند.
مي رسوبنشان زمان در محيط انرژي گذاريدهد
بينبه ماتريکس که بوده بهدانهقدري و شسته را اي
انرژيمنتقلکردهاست.هايکممحيط
گرینستون اینتراکلست .b گرینستون، رخسارۀ در ژئوپتال بافت .a اینترتایدال؛ رخسارۀ -5 شکل
رخسارۀ الگون
:سهرخسارۀزيرمعرفزيرمحيطالگونهستند:توصیف
آلگال بایوکلست وکستون
به بيشتر صحرا در رخساره بهاين و کالکارنايت شکل
مي مشاهده تيره خاکستري بايوکلسترنگ هايشود.
اصلياينرخسارهعبارتنداز:گاستروپودها،فرامينيفرهاي
هايقرمز.درصدفراوان(وجلبکبنتيکباپوستۀتيره)با
پوستهبايوکلست عمدتاً ريزرخساره اين هايفسيليهاي
مواردي، در دارند. خردنشده و جلبکسالم واندازۀ ها
8و5/1ترتيبتاحدودگاستروپودهادراينرخسارهبه
8931 تابستان، دوم، شماره 75وپنجم ، شماره پياپي شناسي، سال سي نگاري و رسوب هاي چينه پژوهش12
ميميلي آهکيمتر ماتريکس از ذرات بين فضاي رسد.
تگلپشتيباناست.تشکيلشدهورخسارهدارايباف
آلگال پلوئید پکستون
به عمدتاً صحرا در رخساره سنگاين هايآهکشکل
متوسط گاهيصخرهناز تا مياليهو شود.سازمشاهده
درصدازاجزاي41تا91پلوئيدبادرصدفراوانيتقريبي
دهندۀاينرخسارهاست.ويژگياصليايناصليتشکيل
آلوک زياد تنو جلبکمرخساره، مانند اسکلتي هايهاي
به آهکي جنس همچنينوVermiporellaويژه
اندازۀ است. تيره پوستۀ با کوچک بنتيک فرامينيفرهاي
از کمتر تحتميلي5/1پلوئيدها آنها بيشتر متراستکه
ميکرايتي گرفتهفرايند قرار وشدن استراکد اکينودرم، اند.
بايو ديگر از بنتيک اينکلستفرامينيفرهاي هاي
اند.ايکامالًميکرايتيقرارگرفتهاندکهدرزمينهرخسارهPoorly washed biosparite
بايوکلست هردونو زمينۀسيماندراينرخساره، با ها
بايوکلستاسسارايتيوميکرايتاحاطهشده عمدتاًاند؛ ها
فرامينيفرند.
آلوکمتفسیر کم تنو فراوان: گلهايکربناته، يزياد
پوسته سالم بقاياي و انرژيآهکي معرف فسيلي هاي
رسوب محيط وجوداند همچنين است؛ گذاري
به بنتيک فرامينيفرهاي و فسيلگاستروپودها هايعنوان
زيرمحيط داخلي مناطق معرف ميليوليدها مانند غالب
ريزموجودات تنو است. يوفوتيک زون و الگون
به وعلتتغييراستنوهالين شوريکاهشيافته اتمنظم
هالينهايمساعديبرايرشدريزموجوداتيوريمحيط
است شده ايجاد استراکدها و گاستروپودها مانند
(Washard et al. 2002) محيط. ماننددر پرتنش هاي
ميمحيط گاستروپودها شوريزياد، اجزايهايبا توانند
Scholle and Scholle)هاباشنددهندۀرخسارهاصليتشکيل
يافت(2006 زياد مقدار به اينرخساره در آهکي گل .
جلبکمي است ممکن که باشند.شود آن منشأ ها
آلوکمميکروفاسيس که آنها،هايي اصلي هاي
تيرهکالداسهداسي پوستۀ با فرامينيفرهاي و بهآ اند،
Mamet)هايمرکزيزيرمحيطالگونتعلقدارندبخش
ف(1991 دو هر در. منفذ بدون و منفذدار رامينيفرهاي
ميPoorly washedرخسارۀ نشانمشاهده که شوند
رسوبمي پرانرژيدهد مناطق در ترگذارياينرخساره
آب و چرخشطبيعيآبدريا با باز هايمحيطالگون
است شده انجام کافي اکسيژن ;Pomar 2001)داراي
Romero et al 2002; Renma 2006)شکل 7و7ايه.
ويژگيبه ريزرخسارهترتيب و صحرايي هايهاي
دهند.زيرمحيطالگونرانشانمي
الگون رخسارۀ صحرایی های ویژگی -6 شکل
19 نگاريسکانسي،دياژنزوژئوشيميسازندکربناتۀروتهدربرششمالمهابادمحيطرسوبي،چينه
رخسارۀژئوپتال در بافت. eپکستون یدپلوئ آلگال. dو c وکستون، بایوکلست آلگال. bو a الگون؛ زیرمحیط هایریزرخساره -7 شکل
Poorly washed ، f .Poorly washed biosparite
های بار کربناته رخساره
:اندمحيطبارکربناته:سهرخسارۀزيرمعرفزيرتوصیف
اائيدگرينستون
مطالعه در رخساره بهاين صحرايي شکلهاي
متوسطآهکسنگ خاکستريهاي رنگ به عمدتاً و اليه
مي مشاهده کرم تا مطالعهروشن مقطع در و شدهشود
ضخامتکميدارد.اائيدهايبافابريکمماسيوشعاعي
درصداجزاياصلياينريزرخساره91وفراوانيتقريبي
نتيجۀفرايندرخيازاائيدهادردهند.هستۀبراتشکيلمي
شدنازبينرفتهوتشخيصآنهادشواردياژنزيميکرايتي
دهندۀاينريزرخسارهدرزمينۀشدهاست.اجزايتشکيل
اند.متوسطاندازۀکامالًسيماناسسارايتيشفافقرارگرفته
ذراتتشکيل حدود ريزرخساره اين مترميلي5/1دهندۀ
تشک اائيدهاي مواردييلاست. در رخساره اين دهندۀ
آهنتحت فرايند گرفتهتأثير قرار رنگدارشدن به و اند
شوند.تيرهمشاهدهمي
بایوکلست گرینستون
اندودهندۀاينرخسارههااجزاياصليتشکيلبايوکلست
جلبکدانه مانند متنو اسکلتي بريوزوآ،هاي ها،
فوزولينيد،ايدوکفه براکيوپود، مقاديرها، در و اکينودرم
جلبک نيزحضوردارند. هايکمتراستراکدوفرامينيفرها
ديگر نامشخصاز منشأ با ديگر ريزموجودات و قرمز
تشکيل رخسارهاجزاي اين بادهندۀ نيز پلوئيدها و اند
فضايدرصدمشاهدهمي5درصدفراوانيتقريبي شوند.
آلوکم سيمبين با ريزرخساره اين در اسسارايتيها ان
ريزبلوراشغالشدهودارايبافتدانهپشتيباناست.
آلگال گرینستون
91هايقرمزوفراوانيهاياسکلتيباغالبيتجلبکدانه
آلوکم95تا تشکيلدرصد، اصلي اينهاي دهندۀ
بهمقداررخساره که ديگراجزاياينريزرخساره از اند.
مي مشاهده کم عباربسيار جلبکشوند، از: هايتند
Vermiporellaهايآهکهيالينو،فرامينيفرهايباپوسته
شکلپراکندهدربرخيازمقاطعمربوطبراکيوپودهاکهبه
شوند.اکينودرموپلوئيدنيزدربهاينرخسارهمشاهدهمي
شوند.مقاديرکمترمشاهدهمي
8931 تابستان، دوم، شماره 75وپنجم ، شماره پياپي شناسي، سال سي نگاري و رسوب هاي چينه پژوهش14
تفسیر
دررخسارۀ اائید گرینستون :بيشتراائيدهايسطحيغالباً
ميمحيط تشکيل پرانرژي دريايي هاي Flugel)شوند
استاندارد(2010 ريزرخسارۀ معادل ريزرخساره اين .
کربناتۀ(RMF 29)23شمارۀ رمپ استاندارد مدل در
محيط در که است بارهايفلوگل درياي به رو هاي
شود.کربناتهتشکيلمي
درينيدفوزولفرامينيفرحضور:گرینستون بایوکلست
معرفجرينا شورياآبدريانرخساره وطبيعييبا
ماندنزندهبرايضروري .(Kak Mam 2013)آنهاست
حمل پلوئيدهاي وجودحضور گرينستوني، بافت شده،
آلوکمجلبک اين خوب جورشدگي و آهکي هاهاي
محيطپرانرژيبراياينرخسارهاست.انرژيتأييديبر
آلوکم بين ميکرايت رخساره، اين وزياد شسته را ها
آلوکم بين خالي فضاي در اسسارايتي رسوبسيمان ها
استاندارد معادلريزرخسارۀ اينريزرخساره است. کرده
(درمدلرمپکربناتۀفلوگلاستRMF 26)27شمارۀ
کربناته بار پرانرژي و متوسط انرژي با مناطق در که
ميته مدلشودنشست در رخساره اين همچنين ؛
(Wilson 1975اياستانداردويلسون)کمربندهايرخساره
گيرد.قرارميFB5ايدرکمربندرخساره
گرينستون آلگال رخسارۀ ميکرايتدر وجودنداشتن
دهدانرژيمحيطبهحديبودهکهميکرايترامينشان
جلبک است. کرده دور محيط از و درشسته قرمز هاي
کممحيط ميهاي زندگي بيشترينعمقي باالي که کنند
(Kak Mam 2013)گيرندعمقنفوذنورقرارمي اززمينۀ.
رخساره اين در جلبکقرمز فراواني و کامل اسسارايتي
مي گرفته کمنتيجه محيط در رخساره اين وشود عمق
ته معادلپرانرژي ريزرخساره اين است. شده نشست
درمدلرمپ(RMF 27)27داردشمارۀريزرخسارۀاستان
هايبارکربناتهتشکيلکربناتۀفلوگلاستکهدرمحيط
نکتۀدرخورتوجهدراينرخساره،وجودبافتمي شود.
به استيلوليت و رخسارۀژئوپتال در بايوکلستويژه
است گرينستون شکل بارريزرخساره1. زيرمحيط هاي
دهد.کربناتهرانشانمي
رخسارۀ در استیلولیت. d گرینستون، آلگال. c گرینستون، پلوئید بیوکلست. b گرینستون، اائید. a کربناته؛ بار های ریزرخساره -8 شکل
گرینستون رخسارۀ در فوزولینید. f ژئوپتال، بافت. e گرینستون،
15 نگاريسکانسي،دياژنزوژئوشيميسازندکربناتۀروتهدربرششمالمهابادمحيطرسوبي،چينه
های دریای باز رخساره
محيطدريايبازهستند:رخسارۀزيرمعرفزيرسه
پکستون/وکستون فرامینیفردار
آلوکم11حدود پوستهدرصد با فرامينيفرهايي هايها،
خوب ميکرايتيشدهحفظبزرگو کامالً زمينۀ در که اند
اندازۀتقريبيفرامينيفرهاحدودقرارگرفته مترميلي8اند.
به مقاطع از برخي در ميميلي2استکه نيز رسد.متر
آلوکمايدوکفه ديگر از استراکدها و هايها
دارند.دهندهتشکيل اند حضور بسيار مقدار به که اند
ازنو جنسپوستۀفرامينيفرهادراينريزرخسارهعمدتاً
به ميکروسکوپ زير که است هيالين کامالًآهک شکل
مي آلوکمشفافديده مجمو خسارههاياينريزرشود.
درزمينۀگلآهکيهمراهبامقداراندکيسيماناسسارايتي
اند.قرارگرفته
بایوکلست پکستون
ازآلوکم مختلفي انوا شامل رخساره اين هاي
مانندپوستهبايوکلست ودوکفهها وايهايفرامينيفرها ها
بايوکلست هستند.همچنين نامعلوم منشأ با هاي
فراوانيبايوکلست با 95تقريبيها اجزاي41تا درصد،
دهند.زمينۀاينرخسارهاصلياينرخسارهراتشکيلمي
ازگلآهکيتيره ودارايبافتکامالً رنگتشکيلشده
بايوکلست است. پشتيبان حملگل اکثراً وشدهها اند
شدهدارند.هايخردپوسته
بایوکلست وکستون
بنتيکبايوکلست فرامينيفرهاي عمدتاً اينرخساره در ها
صدف و اکينودرم و هستند دوکفهکوچک درهاي اي
مي مشاهده کمتر آلوکممقادير مقدار اينشوند. در ها
درصداست.مشابهريزرخسارۀقبل،91رخسارهکمتراز
زمينهآلوکم در ميکرايتيقرارگرفتهها اندازۀايکامالً اند.
بهپ ريزرخساره اين در فرامينيفرها ازوستۀ کمتر مراتب
و است فرامينيفردار پکستون/وکستون ريزرخسارۀ
رسد.مترميميلي5/1بيشتريناندازۀآنهابه
بايوکلست اول، رخسارۀ خوبدر فرامينيفر هاي
نشدهدارند؛همچنينزمينۀهايخرداندوپوستهحفظشده
اينرخساره ميميکرايتيدر اينآلوکمنشان دردهد ها
به و محيطتهمحيطآرام در اند.نشستشدهشکلدرجا
ماتريکسنشان کافيفراواني انرژي وجودنداشتن دهندۀ
برايانتقالگلآهکياست؛همچنينحضورمقاديراند
دهندۀمحيطدريايهايآننشانسيماندربرخيازبخش
است ببيشتر انرژي با (Folk 1962)باز ريزرخساره. اين
شمارۀ استاندارد ريزرخسارۀ در(RMF 13)89معادل
مدلرمپکربناتۀفلوگلاستکهدرمناطقباالييدرياي
شود.نشينميبازته
حفظ گردشدگي،معيارهاي شکل، شامل شدگي
وجورشدگيفسيل اندازه نشانهشکستگي، هايخوبيها
فسيل حمل ميزان براي رسوبات و هستندها نابرجا
(Flugel 2010) افزايشرخسارۀدر. بايوکلستيکپکستون،
ميکرايتميزانکاهشوشدهخردوشدهحملهايآلوکم
دريايمحيطدررخسارهاينگذاريرسوبدهندۀنشان
استباز کاهشرخسارۀدر. وکستون، بايوکلستيک
بايوکلستآلوکم کاهشاندازۀ افزايشميکرايتو هاها،
گذاريدرمحيطباانرژيکمتر)محيطدهندۀرسوبنشان
رخسارهعميق نسبتبه عميقتر( مناطق در قبلي ترهاي
شکل است. باز زيرمحيطميکروفاسيس3درياي هاي
دهد.دريايبازرانشانمي
8931 تابستان، دوم، شماره 75وپنجم ، شماره پياپي شناسي، سال سي نگاري و رسوب هاي چينه پژوهش17
وکستون بایوکلستیک. c پکستون، بایوکلستیک ،b فرامینیفردار، وکستون/پکستون .a باز؛ دریای های رخساره -9 شکل
میانی رمپ های رخساره
بايوکلستيک اينمعرفميکروفاسيسوکستونتوصيف:
صحراگذاريرسوبزيرمحيط در رخساره اين است.
سنگبه متوسطآهکشکل تا ناز خاکستريهاي اليۀ
تيره مشاهده اينميرنگ توجه درخور ويژگي شود.
هايخارپوستبهمقدارزيادوبارخساره،حضورقطعه
تقريبي دوکفه41فراواني است. براکيوپود،درصد اي،
تقريبي فراواني با استراکدها کمتر مقادير در و فرامينيفر
از تشکيل81کمتر اجزايفسيلي ديگر از دهندۀدرصد
ريزرخساره اين فرايند آشفتگيميکرايتياند. و شدن
مي مشاهده ريزرخساره اين گلي زمينۀ در شود.زيستي
قطعه سانتياندازۀ چندين به گاهي فسيلي مترهاي
بهمي مشاهدهطوريرسد؛ در چشمکه با صحرايي هاي
مي ديده )شکلغيرمسلح اين(.a،81شوند فراواني
کلسنگازقطعه حديستکه به موارد برخياز در ها
ميکروسکوپياينقطعه مقاطع در است. تشکيلشده ها
بافواصلکمدرزمينۀهايفراوانخارپوستنيزقطعه ها
اند.ميکرايتيقرارگرفته
کورال باندستون
به صحرا در رخساره سنگاين ريفيآهکشکل هاي
مي مشاهده تيره همانخاکستري شکلشود. در که طور
81،dمي اينسنگديده برخالفآهکشود، هايريفي
دارهايکربناتۀلبهفرمهايريفيمربوطبهپلتآهکسنگ
درسطحزمينبه منقطعمشاهدهمعموالً و ناپيوسته طور
طورکاملازمرجانتشکيلشدهشوند.اينرخسارهبهمي
است.
استانداردتفسیر ريزرخسارۀ معادل اول رخسارۀ :
ناتۀفلوگلاستکهدرمدلرمپکرب(RMF 7)7شمارۀ
شود.عمقرمپميانيتشکيلميهايکمدرمحيط
هايطورکاملازمرجانرخسارۀکورالباندستونبه
اند،تشکيلروگوزاکهدرزمينۀکامالًاسسارايتيقرارگرفته
مطالعه در است. انجامشده صحرايي شده،هاي
مرجانآهکسنگ بههاي زمين،دار روي پيوسته شکل
ريفمش در آنچه ميابه مشاهده وجودهايسدي شود،
به بلکه )ريفندارند، هستند مجزا و انفرادي هايشکل
استانداردکومه ريزرخسارۀ معادل ريزرخساره اين اي(.
درمدلرمپکربناتۀفلوگلاست(RMF 12)82شمارۀ
نشستايدرمحيطرمپميانيتهعنوانريفکومهکهبه
شکل است. ويژگيبه88و81يهاشده هايترتيب
دهند.صحراييوميکروسکوپياينرخسارهرانشانمي
17 نگاريسکانسي،دياژنزوژئوشيميسازندکربناتۀروتهدربرششمالمهابادمحيطرسوبي،چينه
مرجانی آهکسنگ. d و c دار،اکینودرم هایآهکسنگ. b و a میانی؛ رمپ هایرخساره صحرایی هایویژگی -11 شکل
باندستون .b پکستون، بایوکلستیک .a میانی؛ رمپ های ریزرخساره -11 شکل
رخسارۀ رمپ خارجی
زيرمحيطاينمعرفميکروفاسيسدارفسيلمادستون
استرسوبي حاويآهکيگلشاملرخسارهاين.
ديوارۀدارايهايايدوکفهازريزبسيارفسيليهايقطعه
سوزنخارپوستوناز هاياسفنجنيزبهمقداراست؛
به و کم مقاطعبسيار از برخي در پراکنده طور
مي درميکروسکوپيمشاهده تنها اينريزرخساره شوند.
رسوبات از دوم رسوبي چرخۀ به مربوط توالي طول
8931 تابستان، دوم، شماره 75وپنجم ، شماره پياپي شناسي، سال سي نگاري و رسوب هاي چينه پژوهش11
مهاباد برششمال در روته مشاهده(84شکل)سازند
رخساره دسته رسوبي، چرخۀ اين در است. ايهشده
رخساره با هايمربوطبهمرحلۀپيشرويسطحآبدريا
گرينستون شامل کربناته ومعرفمحيطبار فرامينيفردار
کرينوئيددارآغازشدهوسسسباپيشرويبيشترآبدريا
فرامينيفروکستون/هايپکستونسمتساحلبارخسارهبه
ادامهجلبکو هستند، باز درياي شاخصمحيط که دار
بهيافته تدريجيطورياست؛ تغييرات شواهد که
رخسارهرخساره از بهها کربناته هايشاخصمحيطبار
هايشاخصمحيطدريايبازباکاهشتدريجيرخساره
)ميکرايتي محيط رخسارهانرژي همچنينشدن و ها(
آلوکم مانندافزايشميزان هايشاخصمحيطدريايباز
پوسته با بنتيک درشتهافرامينيفرهاي و سالم دانهي
خوبيمشهوداست.باافزايشعمقآبدرطولتواليبه
آلوکم اندازۀ رسوبي، درصدقائماينچرخۀ کاهشو ها
رخساره آهکي رخسارهگل بافت و يافته افزايش هاها
دانهبه از تدريجي گلطور به کردهپشتيبان تغيير پشتيبان
ک يافته ادامه جايي تا روند اين گلاست؛ به رخساره ه
فسيل اند بسيار مقادير با مانندآهکي ريز بسيار هاي
دوکفهپوسته خردشدۀ ازايهاي کمي بسيار مقدار و ها
خارپوستقطعه اينهاي است. شده تبديل پراکنده هاي
به رمپريزرخساره محيط معرف ريزرخسارۀ عنوان
چرخۀ در سيالبي حداکثر سطح و شناسايي خارجي
د ريزرخسارهرسوبي اين است. شده گرفته نظر در وم
شمارۀ استاندارد ريزرخسارۀ 5معادل Flugel)فلوگل
بخش(2010 در که خارجياست رمپ ابتدايي هاي
درزمينۀسنگ،سطوحموازيانحاللنشستميته شود.
استيلوليت دارند. وجود ميکرواستيلوليت و هاشيميايي
و حاصلاز فشار درنتيجۀ طبقهعموماً هايباالييدرزن
مي وجود مناطقعميقپلترسوباتبه در هايفرمآيند.
کهگل رسوبميکربناته حاصلهايکربناته فشار کنند،
انحالل و فشردگي سبب بااليي آب ستون وزن از
کربنات در ميشيميايي شکلکلسيم 82شود.
دهد.ميکروفاسيسمعرفاينمحيطرانشانمي
آن در فشاری انحالل سطوح با آهکی گلسنگ خارجی؛ رمپ میکروفاسیس. 12 شکل
گذاری محیط رسوب
رسوب خاورميانه، مناطق از بسياري گذاريمشابه
عمقرخپالئوزوئيکباالييدرايراندرمحيطدرياييکم
است کربناتهرمپ(.Brberian and King 1981)داده هاي
بسترهايکم در حوضهمعموالً مانند وعمق فورلند هاي
Burchette and)شوندايتشکيلميحواشيغيرفعالقاره
Wright 1992)زمانباتکاملبستراقيانوسپالئوتتيس.هم
حاشيۀشماليخرده ايرانبهحاشيۀدردونينمياني، قارۀ
ترياسپايانيادامه واينشرايطتا غيرفعالتبديلشده
زمانرسوب بنابرايندر است؛ گذاريسازندروته،يافته
13 نگاريسکانسي،دياژنزوژئوشيميسازندکربناتۀروتهدربرششمالمهابادمحيطرسوبي،چينه
فرمکربناتهازنو رمپمناسبشرايطبرايتوسعۀپلت
بهبوده رمپاست. بستر کم شيب کربناته،علت هاي
کمرخساره بههاي رخسارهعمق به عميقتدريج ترهاي
مي درتبديل همچنين عموديرابطهشوند؛ گسترش با
شکلرخساره در )که روته سازند در داده84ها نشان
رخساره است(، پهنۀشده و جزرومدي باالي پهنۀ هاي
به رخسجزرومدي به دريايارهتدريج بار، الگون، هاي
مي تبديل خارجي رمپ و مياني رمپ درباز، شوند.
علتتغييرناگهانيشيب،داربههايکربناتۀحاشيهفرمپلت
است.شارپهامعموالًبسترمرزهايرخساره
رخسارهدرارتباط شناساييبا سازندهاي در شده
کربناتهفرمشدگيحوضهازپلتشده،فرايندعميقمطالعه
به عميق حوضۀ ،(84و89هايشکل)سمت
دانه و پيزوئيد آنکوئيد، کهحضورنداشتن آگرگات هاي
شلف کربناتهمختص بههاي و رمپاند در هايندرت
مي يافت کربناته (Flugel 2010)شوند وجودنداشتن،
دوبارهرخساره وجودنداشتننشستتههاي کربناته، شدۀ
هايثقليدررسوباتبهجريانمقاطعورسوباتمربوط
گذارياينرسوباتدردهندرسوبسازندروتهنشانمي
رمپ بنابراين، است؛ شده انجام کم شيب با بستري
به کربناته رسوبهموکلينال محيط اينعنوان گذاري
مطالعه منطقۀ در ميسازند پيشنهاد شده Wilson)شود
1975; Read 1985; Lee et al. 2001; Flugel 2010)گسترش.
هايکربناتهازنو رمپنسبتبهفرمهادرپلتکمريف
حاشيهفرمپلت ريفهاي وجودنداشتن سديدار، هاي
ريف وجود و کومهگسترده سازندهاي رسوبات در اي
رسوب براي ديگري دليل رسوباتدرروته اين گذاري
است مرو(Bastami 2016)رمپکربناته با عبارتي، به ر؛
گسترشرخساره زيرمحيطهاي در ويافته رسوبي هاي
تشکيل مياجزاي آنها محيطدهندۀ گرفت نتيجه توان
بايوکلستياسترسوب رمپکربناتۀ گذارياينسازند،
برايسازندداالندرمنطقۀفارسKolodka)مشابهآنچه
محيط89شکل.(Kolodka et al. 2012)معرفيکردهاست(
پيشنهاديبرايسازندروتهدرمنطقۀشمالگذاريرسوب
دهد.مهابادرانشانمي
موردمطالعه برش منطقۀ در روته سازند های رخساره توزیع -13 شکل
8931 تابستان، دوم، شماره 75وپنجم ، شماره پياپي شناسي، سال سي نگاري و رسوب هاي چينه پژوهش31
سکانسی نگاری چینه
روش ميان از حاضر پژوهش چينهدر نگاريهاي
تاکر روشهانتو (Hunt and Tucker 1992)سکانسي،
منظورشناساييتغييراتنسبيسطحآبدريادرحوضۀبه
سکانس هر اينروش، در شد. استفاده مربوطه رسوبي
است: تراکت سيستم بخش چهار از متشکل رسوبي
پايين تراز تراکت تراکت(LST)سيستم سيستم ،
پيش تراکت(TST)رونده سيستم و تراکتباال سيستم ،
.پسرويسطحآبدريادربسيارياز(FRST)فتترازا
بهحوضه رسوبي تههاي ثبتشکل رسوب نشست
بهنمي بنابراين کافي،شود؛ شواهد وجودنداشتن علت
تشخيصسطوحپس پيش(RS)رونده و در(TS)رونده
سکانس بهاين است؛ مشکل بسيار سطوحها عبارتي،
مرزيسکانس سيال(SB)ها سطوححداکثر (mfs)بيو
سکانسيمهم مرزهاي تشخيص در سطوح اندترين
(Galloway 1989) رخساره. جانبي محيطتوزيع به ها
کهتغييراتسطحآبگذاريبستگيدارد؛درحاليرسوب
رخساره عمودي توزيع ميدريا، کنترل را درها کند.
به يادشده سطوح حاضر، شناساييپژوهش منظور
استفادچرخه رسوبي الگوهايهاي عبارتي، به و ه
پيشپس و توزيعرونده شيوۀ از دريا آب سطح روندۀ
اينمنظور،مرزهايهااستنباطشدند؛بهعموديرخساره
رخسارهچرخه توسط رسوبي پهنههاي معرف هايهاي
هايسوپراتايدالوسطوححداکثرسيالبيتوسطرخساره
معرفعميق شناساييشدند؛ اينتريننواحيحوضه بر
اساس،چهارچرخۀرسوبيازقاعدۀسازندروتهتاانتهاي
شکلزيرشناساييشدند:آنبه
ضخامتحدودچرخۀ رسوبی اول با اينچرخه :
باشاخصۀ(SB-1)اينو اولمتربيندومرزچرخه74
روزنه مادستون پهنهرخسارۀ معرف که بااليدار هاي
مجموعه دارد. قرار است، هايرخسارهجزرومدي
)پيش رسوبي چرخۀ اين TSTروندۀ ضخامت27( متر
آغاز پلوئيددار وکستوناينتراکلستو رخسارۀ با و دارد
بهمي شدگي،علتپيشرويآبدريادرروندعميقشود.
بايوکلسترخساره پکستون گرينستونهاي دار،
دارشاخصمحيطداروگرينستوناينتراکلستبايوکلست
ک رسوب وکستونردهسدي رخسارۀ سسس و اند
پيشرويبايوکلست با است. کرده رسوب آنها روي دار
هايسمتساحلوافزايشعمقآبدرمحيطآبدريابه
رخساره به مربوط تهرسوبي يادشده،نشستهاي شدۀ
کرده اثر آنها روي دريايي دياژنزي اند؛فرايندهاي
حاشطوريبه ميکرايتي سيمان فرايندهاي دانهکه هايۀ
بهبه مربوط بنتيک فرامينيفرهاي اطراف در وضوح
ميکرايتيرخساره و باز درياي وکستوني رويهاي شدن
رخسارهآلوکم کربناتههايمربوطبه بار هايگرينستوني
مي مشاهده رخساره(.b،84شکل)شوند هايازآنجاکه
بايوکلست عميقوکستون معرف ايندار در محيط ترين
گرفتهرسوبيچرخۀ نظر در غرقابي حداکثر سطح اند،
دستهرخسارهمي باالياينسطح، در هايرسوبيشوند.
اندکهباپسرويآبدريادرقرارگرفته(HST)ترازباال
شدنرسوباتنشستترتيبسببتهروندکاهشعمقبه
محيط به ومربوط اينتراکلست )گرينستون سدي هاي
هايشاخصپشتباروورخسارهدار(،الگونبايوکلست
گسترۀسيستمترازپايينآبدريا اينترتايدالشدهاست.
مهم از موقعيتيکي زمينترين دياژنزهاي براي شناسي
باکاني پايدارهاينيمهاست؛زيرارسوباتدرياييعمدتاً
معرضآب ميدر قرار بههايجوي و ترتيب،اينگيرند
درپ يشبرددياژنزدرسيستمکربناتهبهتغييراتزياديرا
مي ووجود دريا آب پايين تراز موقعيت طي آورند.
رمپپسرويخطساحليبه در هايکربناته،سمتدريا
رسوباترمپ از وسيعي معرضگسترۀ در کربناته هاي
مي قرار جوي بهدياژنز اشبا گيرند. آبعلت هايبودن
وزعمدتاًفرايندهايکلسيم،درمنطقۀوادجويازکربنات
کارست توسعۀ و فرياتيکبيشترانحالل منطقۀ در و ها
سيماني و انحالل ميفرايندهاي انجام درشدن شوند.
چرخۀرخساره اين پايين تراز سيستم به مربوط هاي
38 نگاريسکانسي،دياژنزوژئوشيميسازندکربناتۀروتهدربرششمالمهابادمحيطرسوبي،چينه
به عمدتاً جوي دياژنز شواهد تهرسوبي، نشستشکل
آلوکم بين بلوکي تشکيلسيمان رخسارههاي يهادهندۀ
هايشوند.ضخامتدستهرخسارهگرينستونيمشاهدهمي
مرزباالياينچرخۀرسوبيبه91روندهپس متراست.
عنوانمرزشودکهبهدارمنتهيميرخسارۀمادستونروزنه
تشخيصدادهشدهاست.(SB-1)چرخۀنو اول
:مرززيريناينچرخۀرسوبيباچرخۀ رسوبی دوم
م و مادستون رخسارۀرخسارۀ با آن بااليي رز
روزنه مشخصميدولومادستون آندار ضخامت و شود
هايمربوطبهسيستمتراکتمتراست.رخساره97حدود
مترضخامتدارندوازپايينبهباالشامل21ترازپايين
ورخساره فرامينيفر گرينستون دولومادستون، هاي
فر گاستروپود، پکستون/وکستون وکرينوئيددار، امينيفر
مادستوناستيلوليتجلبک رخسارۀ هستند. مربوطدار دار
دريايعميق استوروياينرخسارهبه گرفته قرار ها
شود.باسطحآن،سطححداکثرغرقابيدرنظرگرفتهمي
به دريا آب پيشروي فرايندهايافزايش ساحل، سمت
هايقبليدياژنزيدريايياثرکردهرويرسوباترخساره
هايهادررخسارهشدنآلوکمازجملهفرايندهايميکرايتي
به مشاهدگرينستوني ميوضوح فراينده شوند.
قدريستکهآلوکمهابهشدندربرخيازآلوکمميکرايتي
کامالًميکرايتيوتشخيصآنکميدشوارشدهاست.در
دسته به مربوط رسوبات سيالبي، حداکثر سطح باالي
پسرخساره هاي ضخامت با رسوب87رونده متر
رسوباتروندکمکرده پسرويدريا، با شوندگيعمقاند.
باالشاملرخساره پايينبه از که بار،را هايدريايباز،
هامعادلدهند.اينرخسارهريفوالگوناست،نشانمي
هايسيستمتراکتترازباالهستند.شواهددستهرخساره
طريقفرايندهايدياژنزيانجام از شدهپسرويآبدريا
روندههايپسهايمربوطبهدستهرخسارهرويرخساره
ميبه مهموضوحمشاهده ترينفرايندهايدياژنزيشوند.
انجام سيمانجوي تشکيل رسوبي، چرخۀ اين در شده
آلوکم بين گرانوالر سيمان و فرايندبلوکي و ها
بهدارآهن تهشدن بهشکل هماتيت طولنشست در ويژه
هايگرينستونيهاوآغشتگيآهندررخسارهاستيلوليت
رخ اين روي روزنهسارهاست. مادستون رخسارۀ دارها،
اينو اولقرارگرفتهاست.عنوانمرزچرخهبه
:مرززيرينوبااليياينچرخۀچرخۀ رسوبی سوم
مشخص شاخصمحيطسوپراتايدال رخسارۀ با رسوبي
متراست.71شود.ضخامتاينچرخۀرسوبيحدودمي
ضخامتپيشهايرخسارهدسته با اينچرخه 24روندۀ
متربارخسارۀگرينستونپلوئيددارشاخصمحيطسدي
هايباندستونمرجانيآن،رخسارهازشوندوپسآغازمي
رويهايکمکهشاخصمحيط دارند؛ قرار عمقهستند،
هايهايدريايبازشاملوکستونوپکستونآن،رخساره
خارپوست و ميفرامينيفر قرار اخير،دار رخسارۀ گيرند.
داکثرغرقابيدرنظرگرفتهشدهاست.درگسترۀسطحح
پيشسيستم تحتهاي دياژنز رويرونده، تنها الجوي
فضايبخش است. مؤثر چرخه هر بااليي هاي
بهرسوب ساحلي خط افزايشپيشروي با سمتگذاري
مي غلبه دريايي دياژنز درنتيجه، و افزايش يابدخشکي
(Rahimpoor Bonab 2010) . باالي حداکثردر سطح
رخساره دسته شاملرخسارههايپسغرقابي، هايرونده
قرار فرامينيفردار و گاستروپوددار وکستون و مادستون
مجموعهگرفته هستند. الگون محيط شاخص که اند
مترضخامتدارد.مرزبااليياين97رسوباتايندسته
روزنه مادستون رخسارۀ با رسوبي مشخصچرخۀ دار
کهمي چرخهشود شدهمرز تشخيصداده اول نو اي
رخساره ايندسته جويدر دياژنز شواهد عمدتاًاست.
پوستهبه در نئومورفيسم فرايندهاي هايشکل
هاييمانندگاستروپودهاوهمچنيننئومورفيسمبايوکلست
هايميکرايتيمربوطبهمحيطدرگلآهکيدررخساره
(.lوJ،k،85شکل)شوندوضوحمشاهدهميالگونبه
باچرخۀ رسوبی چهارم رسوبي چرخۀ اين :
متربيندومرزسکانسينو اولبا21ضخامتحدود
دارقرارگرفتهاست.اينهايروزنهشاخصۀدولومادستون
8931 تابستان، دوم، شماره 75وپنجم ، شماره پياپي شناسي، سال سي نگاري و رسوب هاي چينه پژوهش32
هايشاخصدريايبازشاملوکستونسکانسبارخساره
آلوکم بيشتر که بايوکلستي پکستون راو آنها هاي
ميشکيلميخارپوستت آغاز بادهد، اينکهتوجهشود. به
ترينرخسارۀاينسکانساست،سطحاينرخسارهعميق
رخساره است. شده تشخيصداده غرقابي هايحداکثر
اين روي فرامينيفردار و پلوئيد پکستون و وکستون
روندۀهايپساندومجموعهرخسارهرخسارهقرارگرفته
داده تشکيل را سکانس براين سکانس اين انتهاي اند.
ايمنطبقاستکهمرزسکانسيرخسارۀمادستونروزنه
هاها،سکانسسيستمتراکت89شناختهشدهاست.شکل
درحوضۀمربوطبه را تغييراتنسبيسطحآبدريا و
نشاننهشته مهاباد شمال برش در روته سازند هاي
دهد.مي
مهاباد شمال برش در روته کربناتۀ سازند رسوبات در دریا آب سطح نسبی تغییرات و رسوبی های سکانس شناسی، چینه ستون -14 شکل
فرایندهای دیاژنزی
مطالعه برش در روته سازند کربناتۀ شدهرسوبات
اند؛اينتأثيرفرايندهايدياژنزيمختلفيقرارگرفتهتحت
ازمراحلاوليۀرسوب تاگذاريآغازشدهفرايندها اندو
داشته ادامه رسوبات باالآمدگي مهممرحلۀ تريناند.
شناسايي اينبرشعبارتندفرايندهايدياژنتيکي در شده
39 نگاريسکانسي،دياژنزوژئوشيميسازندکربناتۀروتهدربرششمالمهابادمحيطرسوبي،چينه
ميکرايتي سيماناز: دانه، حاشيۀ ميکرايتي سيمان شدن،
هم سيمانرورشدي گرانوالر، کلسيتي سيمان محور،
دروزي،کلسيتي سيمان پويکيلوتوپيک، سيمان بلوکي،
(.84شکل)فشردگي،جانشينيونئومورفيسمافزايشي
شدن میکرایتی
سطحدانه به موجوداتحفار هجوم اثر هاياسکلتيدر
به و ميکروسکوپي مقياس کمدر مناطق در عمق،ويژه
آيندکهبعداًوجودميهابههايريزيدرسطحدانهحفره
جلبکرشته جلبکهايسيانوباکترها، هايسبزهايقرمز،
قارچ کلنيو سطوح اين روي ميها زايي Flugel)کنند
برخيازجلبک.(2010 اوايلدربسياريازموارد، در ها
کنندهاراحفروبهدرونآنهانفوذميگذاريدانهرسوب
Tucker)کنندهاراميکرايتيميازآغازفعاليت،دانهوپس
and Wright 1990: Clari and Martire 1996)فرايند اين ؛
اتوليدشدهرممکناستسرانجاميکدانۀکامالًميکرايتي
ميکرايتي اوليۀکند. مراحل در که است فرايندي شدن
رخ رسوب و دريا آب حدفاصل در و دريايي دياژنز
.Macneil and Jones, 2003: Samankassou et al)دهدمي
نمونه(2005 در مطالعه. درهاي ميکرايتي پوشش شده،
واطرافدانه گاستروپودها هاياسکلتينظيرفرامينيفرها،
دانهايوکفهد از برخي اما است؛ شده ايجاد هايها
اينتراکلست و اائيدها نظير بهغيراسکلتي کاملها طور
شده،هايمطالعه.درنمونه(a،85شکل)اندميکرايتيشده
آلوکم در فرايند گرينستوناين بههاي و بار محيط هاي
وکستون در کمتر پکستونمقدار و الگونها محيط هاي
مي اثرديده در اغلب اائيدها سدي، رخسارۀ در شود.
اندوبهشدن،فابريکاوليۀخودراازدستدادهميکرايتي
تبديل باهاميت نو ازآنجاکهشدهپلوئيدهاي اند.
برابرشدندانهميکرايتي در سببافزايشمقاومتآنها ها
دياژنز طول در مکانيکي و شيميايي تراکم و انحالل
مي جوي و تدفيني Bathurst 1975: Jordan and)شود
Abdullah 1988)آلوکم اغلب نمونه، اسکلتي هايهاي
بهمطالعه که کاملميکرايتيشدهشده در)بهاندطور ويژه
بهرخساره داخلي( رمپ بايوکلستي وهاي سالم شکل
شوند.خردنشدهمشاهدهمي
سیمان میکرایتی اطراف دانه
محيط کمدر وعلتفراوانيهستهعمقبههايکربناتۀ ها
کربنات از اشبا فوق حالت نهشتزيادبودن کلسيم،
درمحيطهايدرياييسريعسيمان هاييتروبيشتراست.
هايزياديوجوددارند،رشدرويتعدادزياديکههسته
اينهسته مياز انجام برايرشدها شانسکافي و شود
حاصل بلورهاي و ندارد وجود سيمان بلورهاي زياد
به بود؛ خواهند سيماناينکوچک ميکرايتيترتيب، هاي
مي کانيتشکيل ترکيب سيمانشوند. اين درشناسي ها
اول رسوبمراحل کلسيتيۀ و آراگونيت اغلب گذاري
و ها اطرافدانه در معموالً سيمان اين است. پرمنيزيم
مي تشکيل خالي فضاهاي .(Haijun et al. 2006)شود
حاشيهسيمان دانههاي اطراف دراي تشکيل مؤيد ها
درياييمحيط اوليۀ دياژنزي سيمانهاي جزو و هاياند
.Sanders 2001: Haijun et al)شوندنسلاولمحسوبمي
نمونه(2006 در مطالعه. درهاي عمدتاً سيمان اين شده،
بهرخساره محيطسدي بايوکلستي گرينستون خوبيهاي
.(b،85شکل)گسترشيافتهاست
محور سیمان رشد اضافی هم
ايهايکربناتهشکلرورشديدراطرافدانهاينسيمانبه
خرده جنسکلسيتهاياکينود)معموالً اغلباز که رم(
مي تشکيل هستند، سيمانپرمنيزيم رورشديشود. هاي
اينهم اختالفرنگدارند. ميزبان دانۀ با معموالً محور
محيط در محيطسيمان مانند مختلف دياژنزي هايهاي
تدفيني دياژنزي محيط و اختالط منطقۀ جوي، دريايي،
سيالمربوطبهتکهايسينشوند.سيمانعميقتشکيلمي
هايدريايينزديکسطح،وادوزدرياييوفرياتيکمحيط
اينکلوژن جوي هستند (Flugel 2010)دار نمونه. هايدر
8931 تابستان، دوم، شماره 75وپنجم ، شماره پياپي شناسي، سال سي نگاري و رسوب هاي چينه پژوهش34
هايبارکربناتهودريايشده،اينسيماندرمحيطمطالعه
به ريزرخسارهباز در ازويژه غني گرينستوني هاي
ايقطعه اغلب است. يافته توسعه خارپوست نهاي
نسبتبهآلوکماسکلتيشفافسيمان شوندترديدهميها
(.c،85شکل)
گرانوالر سیمان
اندازهشکلبلورهايکوچکوهمايننو سيماناغلببه
مي درمحيطديده هايآبشيرينودفنيشودوعمدتاً
سيمان جزو و ميتشکيل محسوب دوم نسل شودهاي
(Tucker 2001: Flugel 2010)نمونه در مطالعه. شده،هاي
به سيمان نو کوچکنسبتاًاين کلسيتي بلورهاي شکل
جهتهم بدون و مياندازه ديده بينيافتگي مرز و شود
اينسيماندراغلبنمونه ها،فضايبلورهاصافاست.
(.m،85شکل)هاراپرکردهاستبينآلوکم
سیمان بلوکی
ب نسبتمنيزيم که سياالتي رشددر است، کم کلسيم ه
شودوطولوخوبيانجامميجانبيبلورهايکلسيتبه
کم بلورها ديگروعرض علت است؛ برابر باهم بيش
وبعدهم کربنات يون ورود کم نرخ بلورها، اين بودن
بلورهاست رشد کم نرخ Rahimpoor Bonab)درنتيجه
2010: Ahmad et al. 2006)به اينسيمان ايشکلبلوره.
پر فضايبينذراترا مشخص، نسبتاً حاشيۀ درشتبا
هايآبشيرين،دربرمحيطکند.ايننو سيمانعالوهمي
:Tucker 2001: Flugel 2010)هايتدفينينيزتشکيلمحيط
Heidari et al. 2009)وسيماننسلدوموسوممحسوب
بهمي گاهي سيمان اين شکستگيشود. پرکنندۀ هاشکل
دهندۀتشکيلآنهادرمحيطتواندنشانشودوميهميديد
باشد شيرين آب (Seeling et al. 2005)دياژنزي در.
شده،بلورهاياينهايسازندروتهدرمنطقۀمطالعهنمونه
بعدودانۀشفاف،همشکلبلورهايدرشتسيمانبيشتربه
ميهم ديده شکستگياندازه اغلب که پرشوند را ها
تشکيلايننو (.d،85شکل)اندکرده بيشترينگسترۀ
مطالعه برش در ريزرخسارهسيمان در هايشده
ته دريانشستگرينستوني آب سطح پسروي طي شده
شود.ويژهدرچرخۀرسوبياولمشاهدهميبه
سیمان دربرگیرنده
ايننو سيمانبلورهايبزرگيداردکهچنددانهرادربر
رسدواينهامترهممياندازۀبلورهاتاچندميليگيرد.مي
هسته کلسيتوحاصل بلورهاي کم بسيار نرخ با زايي
.(e،85شکل)اندرشدبسيارآهسته
سیمان دروزی
به سيمان حفرهاين پرکنندۀ کلسيت بلورهاي هايشکل
شودهاديدهميهاياسکلتيوشکستگيها،آلوکمبيندانه
شاخص ويژگي آهنو بدون کلسيت بلورهاي آن،
نيمهبي تا معموالًشکلشکل آنها اندازۀ که است دار
بزرگ از 81تر است اندازۀ(.f،85شکل)ميکرومتر
به ميبلورها افزايش حفره مرکز نو سمت اين يابد.
محيط شاخص همچنينسيمان و تدفيني دياژنزي هاي
.(Flugel 2010)متئوريکنزديکسطحاست
فشردگی
مي فرايندهاييگفته مجموعه به حجمفشردگي که شود
اينوضعيت.(Flugel 2010)دهندتودۀسنگراکاهشمي
رسوباتو وزن از حديستکه بيشاز فشار از ناشي
هايشود؛فشارناشيازتنشهايباالييحاصلميسنگ
مي فرايند اين باعثايجاد نيز مهمتکتونيکي ترينشود.
دمايعوامل تدفين، عمق از: عبارتند تراکم بر مؤثر
آب فشار ترکيبشيمياييآبتدفين، هايهايمنفذيو
(Flugel 2010)منفذي نمونه. مطالعهدر آثارهاي شده،
مشاهده شيميايي و فيزيکي شکل دو به فشردگي
هاممکنهايپکستوني،تراکمزياددانهشوند.درنمونهمي
شکلفشردگيوانيکيباشدکهبهاستدراثرتراکممک
35 نگاريسکانسي،دياژنزوژئوشيميسازندکربناتۀروتهدربرششمالمهابادمحيطرسوبي،چينه
دانه شکلخردشدگي تغيير و خردشدگي اسکلتي، هاي
اينتراکلست و مياائيدها مشاهده عمقها افزايش شود.
مي منجر شيميايي تراکم ايجاد به درتدفين که شود
برشمطالعهنمونه بههاي تماسشده محدبشکل -هاي
شدننمايانيتيمقعر،مضرس)ميکرواستيلوليت(واستيلول
است انحالل(g،85شکل)شده يا شيميايي فشردگي .
دهدکهازعملکردفشردگيفيزيکيرويميفشاريپس
95تا21هايآهکيممکناستبيندرآن،ضخامتاليه
درصدکاهشيابد.طياينفرايند،موادالزمبرايتشکيل
ميسيمان فراهم دفني هاي Tucker and Wright)شوند
1990: Lambert et al. 2006)استيلوليت اعماق. در ها
تشکيلمي کم شواهدخاصمتوسطتا يکياز شوندو
هايدياژنزيدفنيمحيط .Tucker 1993: Budd et al)اند
هايبيشموازيدرريزرخسارهوهايکم.استيلوليت(2000
شوند.گرينستونيومادستونيمشاهدهمي
جانشینی
بهفرايند روته سازند رسوبات در هايشکلجانشيني
شود:شدنديدهميشدنوسيليسيدارآهن
شدن دار آهن
هايها،رگچهداربيشتردرامتداداستيلوليتترکيباتآهن
داخلحجره فضايمتخلخلانحاللي، در يا هايفسيلي
مي اکسيداسيونديده و هوازدگي طي هماتيت شوند.
کاني ساير ميپيريتيا تشکيل شودهايسولفيديآهن
(Scholle and Scholle 2006).شدنداردرسازندروته،آهن
بهرسوبات هايشکلپرکنندۀحفرهفراواناستوعمدتاً
حفره اسکلتي، زمينۀداخل آغشتگي انحاللي، هاي
هامشاهدههاودرامتداداستيلوليتميکرايتي،پرکنندۀرگه
بهمي آهن واردشدن که اينست بر کلي تصور شود.
آزادسيستم اثر وهايرسوبيدر سنگمنشأ از آن شدن
تحت فعاليت شاخصتأسسس کنترلثير کنندۀهاي
هايرسوبياست.حالليتآهندرژئوشيمياييدرمحيط
حمل سازوکار ژئوشيميايي، مختلف اينشرايط ونقل
مي کنترل را آن ترکيبات و ميان،عنصر اين در کند؛
شاخص Ehهايژئوشيمياييمانند ،pHپتانسيليوني و
احياييوEhظرفيتيدرکلي،آهنسهطوراهميتدارند.به
اکسيديمحيطدرواستمحلولشکلمحيطاسيديبه
کندميرسوباکسيدآهنشکلبه تغييراتسويي،از.
داردکهاهميتآهنيمقدارکردنکنترلدردرياآبسطح
هوازدگيازحاصلتوليداتمجددحرکتاثردرتواندمي
شودتأميندرياييهايمحيطبهخشکي محيط. هايدر
کم دريايي شرايطرسوبي در ساحل، به نزديک عمق
شکلوهوايگرمومرطوبومحيطاکسيدان،آهنبهآب
هماتيتته ميکاني درنشين آهن تمرکز همچنين شود؛
بهآب است؛ زياد معموالً جوي کههاي طوري
ميآهکسنگ قرار جوي دياژنز تحت که گيرند،هايي
آهن مقادير ميمعموالً نشان افزايش آنها دهد.در
هايکربناتۀرسوباتسازندوتحليلشيميايينمونهتجزيه
ميانگين مقدار داد نشان نيز مهاباد برششمال در روته
معادل به نسبت چشمگيري افزايش آنها در هايآهن
(.8جدول)دهدآراگونيتيعهدحاضرخودشاننشانمي
شدهاغلبدرمطالعهدارشدندررسوباتبرشفرايندآهن
هايکلسيتيشفافهايگرينستونيحاويسيمانرخساره
محيط مختص جويکه دياژنتيکي مشاهدههاي اند،
ميمي نظر به محيطرسوبيدرشود. آهنبه رسدورود
مطالعهنمونه آبهاي ورود ازشده، غني متئوريکي هاي
بوده محيطاکسيدان در دياژنز محيطرسوبيو آهنبه
نهشته در نيزاست. ژئوپتال فابريک مدنظر، برش هاي
هاشود.درفابريکژئوپتال،بخشپايينحفرهمشاهدهمي
سيماناسسارايتيپرشده گلآهکيوبخشباالييبا با
فابريکژئوپتالشاخصخوبيبرايتعيينبخش است.
زمان در را افقي سطح ساختارها اين است. اليه بااليي
شيبثبتميگذاريرسوب موارد، از برخي در و کنند
.(Tucker ad Wright 1990)دهنداوليهرانشانمي
8931 تابستان، دوم، شماره 75وپنجم ، شماره پياپي شناسي، سال سي نگاري و رسوب هاي چينه پژوهش37
شدن سیلیسی
هايرسوبيشدنفراينددياژنزيمهميدرسنگسيليسي
سيليس مطالعۀ زيرا است؛ چرتکربناته و هايها
بسياريازجنبهتشکيل دراينفرايند، هايتاريخچۀشده
مشخصميدياژنزسنگميزبا مسائلنرا برخياز کند.
سياالت در سيليس غلظت ميزان نظير دياژنزي محيط
حفره سيليسيدرون زمان و سايرها به نسبت شدن
مي را دياژنزي بررسيسيلسيسيفرايندهاي با شدنتوان
(Hese 1990)مشخصکرد باسوزن. هاياسفنجيهمراه
اصليسيليدياتومه منابع راديولرها و شکلها سهستند.
85،iبهسيليسي را بلورهايشدن تشکيل شکل
دهد.ميکروکوارتزنشانمي
افزایشی نئومورفیسم
مجدد تبلور و نئومورفيسم نوعي افزايشي نئومورفيسم
اندازۀبلورهاافزايشمي يابدوموزائيکاستکهدرآن،
درشت بلورهاي موزائيک توسط ريزتر ازبلورهاي تر
مورفآنوبدونايجادتخلخلجنسهمانکانيياپلي
ايجايگزينميذرهبين اينفرايند(Bathurst 1975)شود ؛
بهتوانمي کلسيتيد بايوکلستشکل آراگونيتيشدن هاي
(Ahmad et al. 2006)(85شکل،j)هايياتبديلکلسيت
.(k،85شکل)(Flugel 2004)بلورباشدريزبلوربهدرشت
شدۀفابريکهاينئومورفازموارد،بايوکلستدربسياري
دهنددرآنها،بلورهايسيمانتنهاداخلانتخابينشانمي
تۀفسيليتشکيلشدهوزمينهبدونتغييرماندهاستپوس
(Ahmad et al. 2006)(85شکل،l.)
37 نگاريسکانسي،دياژنزوژئوشيميسازندکربناتۀروتهدربرششمالمهابادمحيطرسوبي،چينه
مانیس. d ال،یتکس نیس مانیس. c دانه، یۀحاش یتیکرایم مانیس. b، شدن یتیکرایم. a روته؛ سازند در شده ییشناسا یاژنزید یندهایفرا -15 شکل
.j شدن، یسیلیس. i دار آهن مانیس. h دارشدن، آهن( و تیلولی)است ییایمیش تراکم. g ،یدروز مانیس. f ،پویکیلوتوپیک مانیس. e ،یبلوک یتیکلس
داخل تنها) یشیافزا سمینئومورف. l ،(یلیفس ۀحجرو داخل یتیکرایم ۀنیزم)در یشیافزا سمینئومورف. k ،(یلیفس ۀپوست)در یشیافزا سمینئومورف
الیتکس نیس مانیژئوپتال و س بافت. n گرانوالر، مانیس. m ،(یلیفس ۀحجر
و ژئوشیمیایی های مطالعه زيستي( و )اسکلتي صدفي اجزاي ميزان و نو
8931 تابستان، دوم، شماره 75وپنجم ، شماره پياپي شناسي، سال سي نگاري و رسوب هاي چينه پژوهش31
هايمختلفکربناتهازغيرصدفي)غيرآلي(وفراوانيکاني
کنترل کربناتعوامل در فرعي عناصر فراواني هاکنندۀ
Tucker and Wright 1990; Morse and Mackenzie)هستند
کاني(1990 دياژنز، مراحل طي ترکيب. و شناسي
هايرودوکانيسويپايداريبيشترپيشميهابهکربنات
به ناپايدار پرمنيزيم کلسيت و آراگونيت مانند کربناته
کم ميکلسيت تغيير پايدار دولوميت و يابند.منيزيم
ژئوشيداده رخسارههاي دياژنز در زماني تنها هاميايي
مي اختصاصاتاستفاده نيز و دياژنز روند که شوند
رخسارهسنگ انوا اگر باشند. شده باشناسيشناخته ها
شاخص از رخسارهاستفاده عمدۀ شدههاي تعريف اي
داده انطباق ميکروفاسيسباشند، و ژئوشيميايي هاهاي
(Flugel 2004)موفقخواهدبود مقاديرعناصر8جدول.
نمونه فرعي و منطقۀاصلي در روته سازند کربناتۀ هاي
دهد.موردمطالعهرانشانمي
موردمطالعه ۀمنطق در روته سازند ۀکربنات یها سنگ ۀشد یریگ اندازه یفرع و یاصل عناصر ریمقاد -1 جدول
Fe (ppm) Mn (ppm) Na (ppm) Sr (ppm) Mg (%) Ca (%) Sample no
607 37 140 404 0.74 55.08 p.t.23
514 49 114 748 0.69 54.03 p.t.41
663 27 92 631 0.84 54.24 p.t.56
938 73 100 367 0.45 54.42 p.t.59
1062 44 111 448 0.58 54.46 p.t.61
1491 60 111 559 0.62 54.03 p.t.68
915 42 113 664 0.65 54.14 p.t.75
1165 56 100 581 0.69 54.08 p.t.84
919.37 48.5 110.12 550 65.75 54.31 Average
استرانسیم
هايبرشموردمطالعه،کمترينوبيشترينمقداردرنمونه
به استرانسيم 977ترتيب ميانگينپيپي741و و ام
پيپي551استرانسيم است. درام استرانسيم مقدار
81111تا1111ايبينهايکلکربناتۀمناطقحارهنمونه
(Milliman 1974)اممتغيراستپيپي مقداراسترانسيمبا.
ميزان افزايش با و افزايش آراگونيت، ميزان افزايش
مي کاهش کانيکلسيت، معموالً نيمهيابد. پايدارهاي
متئوريکياتدفينيبهکلسيتکلسيمهنگامدياژنزکربنات
مي ازاينتغيير و کلسيتيابند در استرانسيم ميزان رو،
در آن تمرکز و توزيع ضريب به عمدتاً دياژنتيکي
هايدياژنزيبستگيدارد.ازآنجاکهضريبتوزيعمحلول
از کمتر آب8استرانسيم آندر تمرکز هايمتئوريکيو
حاصل دياژنتيکي کلسيت است، ميزانناچيز ازنظر
داشت خواهد کمي تمرکز Adabi and Rao)استرانسيم
موردمطالعه(1991 برش در روته سازند کربناتۀ توالي .
چرخه مرزهاي است. رسوبي چرخۀ چهار هايشامل
تشخيص معرفدادهرسوبي توالي اين طول در شده
وبه بيشترينرخنمونبيشترينپسرويآبدريا تبعآن،
رسوبا اين درجوي جوي دياژنز شواهد هستند. ت
مطالعهريزرخساره بههاي سيمانشده انوا هايشکل
خوبيمشاهدهدارشدنبهمحيطجوي،نئومورفيسموآهن
هايشود؛بهعبارتي،کاهشميزاناسترانسيمدرنمونهمي
موردمطالعه وبهبرش غيردريايي دياژنز تأثير علت
(.A،87)شکلمتئوريکياست
سدیم
سنگميسدمقدار برشآهکدر در روته سازند هاي
بين مهاباد 32شمال آنپيپي841تا ميانگين و ام
پيپي82/881 از کمتر سديم ضريبتوزيع است. 8ام
رو،هايمتئوريکيدارد؛ازايناستوتمرکزکميدرآب
سنگ در آن کربناتهمقدار تحتهاي که دياژنزاي تأثير
Adabi and)گيرند،بسيارکمخواهدبودرارميمتئوريکيق
Rao 1991)يکيازعوامليکهدرکاهشمقدارسديمدر.
33 نگاريسکانسي،دياژنزوژئوشيميسازندکربناتۀروتهدربرششمالمهابادمحيطرسوبي،چينه
آبسنگ ورود دارد، اساسي نقش آهکي هايهاي
به جوي دياژنز تأثير و رخنمونمتئوريک يافتندنبال
هايعلتافتسطحآبدرياست)مرزچرخهرسوباتبه
دادهرسوبيتشخيص مقدارسديمباافزايششوريشده(.
ميزانآراگونيتافزايشمي ازاينوعمقآبو رو،يابد؛
هايشوردرياهايشيرينجويبرخالفآبمعموالًآب
سيستم به ورورد با و هستند سديم از کربناتهفقير هاي
مي محيط از سديم تخليۀ عنصرباعث مشابه شوند.
هايهاکمترازمعادلاسترانسيم،مقدارسديمدرايننمونه
همان آنهاست. حاضر عهد کربناتۀ در که 87شکلطور
مي مشاهده عنصر دو مقادير ميسدشود، مياسترانسو
هايآراگونيتيعهدحاضرکاهشدرخورنسبتبهمعادل
مي نشان وتوجهي استرانسيم مقادير قرارگيري دهد.
سببههايسازندروتهدرمحدودۀمقاديرمنتسديمنمونه
Adabi and Rao)هايسازندهايآراگونيتيمزدوراننمونه
1991) تأييديبرترکيب(Rao 1990)وگوردونتاسمانيا
CوB،87شکلشناسيآراگونيتياينسازنداست.کاني
در استرانسيمرا و منگنز برابر تغييراتمقاديرسديمدر
دهد.هايسازندروتهنشانميآهکسنگ
منگنز
امپيپي5/41ميانگينمقدارمنگنزدربرششمالمهاباد
هما شکلناست. در که ميطور مشاهده مقدارها شود،
نمونه نسبتبه حاضرمنگنز عهد آبگرم کربناتۀ هاي
شدهبرايافزايشيافتهوروندافزايشآنبرالگويترسيم
سازندهايگوردونتاسمانياومزدوراندقيقاًمنطبقاست.
حدود منگنز توزيع بسيار85ضريب تمرکز و است
آب در شواهدزيادي مشاهدۀ با دارد. متئوريکي هاي
ريزرخساره در متئوريکي مطالعهدياژنز ميهاي توانشده
آب ورود قارهدريافت دياژنزهاي آن، دنبال به و اي
متئوريکيدرفضايدياژنتيکيباز،علتافزايشچشمگير
اس منگنز ومقدار آراگونيت تبديل به فرايند اين ت.
کلسيتکم به افزايشسيمانکلسيتپرمنيزيم و منيزيم
مي رسوباتمنجر در کنترلاسساري که ميزانشود کنندۀ
است Brand and Veizer 1980; Al-Aasm and)منگنز
Veizer 1986; Rao 1989).
آهن
شرايط و اعماق در رسوبات که هنگامي دياژنز، طي
مي قرار احيايي شبکۀمحيطي وارد آهن کاتيون گيرند،
مي محيطکلسيت در قرارگرفتن صورت در و شود
به اکسيدان آهنشکل کربناتهسيمان رسوبات در دار
مي تشکيل g،85)شکلشود در(hو آهن تمرکز .
بيننمونه منطقۀموردمطالعه تا584هايسازندروتهدر
)پيپي8438 است متغير ام ام(.پيپي97/383ميانگين
نمونه در آهن مقادير تغييرات موردمطالعهروند هاي
کهطوريارتباطمستقيميباتغييراتمقاديرمنگنزدارد؛به
باافزايشمقدارمنگنزطيدياژنز،مقاديرآهننيزافزايش
يابد.مي
در برابر منگنز (Sr/Na)نسبت استرانسیم به سدیم
سنگ مقدارآراگونيتيحارههايآهکدر حاضر، ايعهد
تا9زياد)حدودميسدبهمياسترانسنسبتمنگنزکمو
درحالي5 است؛ سنگ( در هايآهکيکلسيتيمناطقکه
مقدارمنگنززيادونسبتاسترانسيم معتدلۀعهدحاضر،
هايسازندروته،آهک(است.سنگ8بهسديمکم)حدود
ز سديم به استرانسيم نسبت )بيشينه ميانگين1/5ياد و
با1/4 مقادير اين دارند؛ زياد تا متوسط منگنز و )
حارهنمونه آراگونيتي آهکي تاسمانياهاي اردويسين اي
نسبت است. مشابه زيادميسدبهمياسترانسهاي
هايسازندروتهبارسوباتآراگونيتيدرياهايآهکسنگ
تغييرات نمودار است. مشابه نيز حاضر عهد گرم آب
ميسدبهمياسترانس منگنز برابر نشان(D،87شکل)در
نمونهمي همۀ سنگدهد درونآهکهاي روته هاي
تعيين سنگمحدودۀ براي آراگونيتيآهکشده هاي
ميحاره قرار ايگوردون فرعيگيرند. بينعناصر تشابه
8931 تابستان، دوم، شماره 75وپنجم ، شماره پياپي شناسي، سال سي نگاري و رسوب هاي چينه پژوهش811
برکربنات تأييدي حاضر عهد و ديرينه آراگونيتي هاي
سنگ که بخشآهکاينست در )واقع روته سازند هاي
اند.شناسياوليۀآراگونيتيداشتهعمقحوضه(کانيکم
منگنز برابر در (Sr/Ca)نسبت استرانسیم به کلسیم
نسبت اساس ميکلسبهمياسترانسبر مقادير منگنزو
هايبازوبستهتوانرونددياژنزغيردرياييدرسيستممي
فعل نسبت شرايطوو و سنگ به آب انفعاالت
مشخصکرد را Brand and Veizer)اکسيداسيونواحيا
1980; Cicero and Lohman 2001)افزايش ميزان. يافتن
دهندۀبازبودنسيستمومنگنزدرکلسيتدياژنتيکينشان
;Cicero and Lohman 2001)هاياحياکنندهاستآبتأثير
Knorich and Mutti 2006)با باز، دياژنزي سيستم در .
،(Water-rock interaction)افزايشتبادالتآببهسنگ
نسبتبهترکيباتاوليهکاهشميکلسبهمياسترانسميزان
سيستممي در اما نيمهيابد؛ دياژنزي هاي Partly)بسته
closed)فعل ازوکه کمتر سنگ و آب انفعاالت
فازهايدياژنزيتغييراتسيستم است، هايدياژنزيباز
محسوسينسبتبهترکيباتاوليهندارند.مقاديرمنگنزدر
نمونهنمونه به نسبت اندکي روته سازند هايهاي
مي نشان افزايش اوليه نسبتآراگونيتي همچنين دهد؛
کلسمياسترانس نمونهدرميبه استاين کاهشيافته ها
روي(E،87شکل) عناصر اين تغييرات ميزان اگرچه .
محدودۀ به که نيست حدي به است، محسوس نموار
نمونهترسيم براي تحتشده که درهايي دياژنز تأثير
گرفته قرار باز استنباطسيستم بنابراين شود؛ وارد اند،
تحتمي رسوبات اين شود دياژنز درتأثير متئوريک
اند.بستهقرارگرفتهسيستمدياژنزينيمه
818 نگاريسکانسي،دياژنزوژئوشيميسازندکربناتۀروتهدربرششمالمهابادمحيطرسوبي،چينه
adabi and) مزدوران آراگونیتی سازندهای به مربوط هایمحدوده با روته سازند در منگنز و میاسترانس مقادیر تغییرات مقایسۀ. A -16 شکل
Rao 1991)، تاسمانیا گوردون هایسنگ آهک (Rao 1990)، پرمین قطبی هایآهکسنگ (Rao 1991) حاضر عهد گرم آب هایآراگونیت و
(Milliman 1974)، B .حاره یهاآهکسنگ یبرا شدهنییتع یهامحدوده با همراه روته سازند یهاآهکدر سنگ منگنزو سدیم مقادیر تغییرات
در سنگ استرانسیمو سدیم راتیی. تغC ،گرم عهد حاضر یهاآب یهاتیآراگون و مزدوران یهاآهکسنگ، (Rao 1990) ایتاسمان گوردون یا
. D ،اند گرفته قرار یتیآراگون یۀاول یشناس یکان با گوردون یاحاره یهاآهک سنگ یبرا شدهمیترس ۀمحدود درون هاداده روته؛ سازند یهاآهک
در نسبت استرانسیم به کلسیم برابردر منگنز زانیم راتیی. تغE ،سازند روته یهاآهک در سنگ برابر نسبت استرانسیم به سدیمدر منگنز راتییتغ
روته سازند یهاآهکسنگ
والی دیاژنتیکیت
هايعنصري،وتحليلبراساسشواهدپتروگرافيوتجزيه
هايسازندروتهدربرشآهکفرايندهايدياژنتيکيسنگ
انجاممرحلۀائوژنز،مزوژنزوتلوژنزشمالمهابادطيسه
اند.شده
ائوژنز )محیط دیاژنزی دریایی(
دياژنزي فرايندهاي توسط دريايي دياژنز شواهد
سينميکرايتي سيمان ميکرايتيشدن، سيمان و تکسيال
8931 تابستان، دوم، شماره 75وپنجم ، شماره پياپي شناسي، سال سي نگاري و رسوب هاي چينه پژوهش812
شده داده تشخيص دانه سيمانحاشيۀ تشکيل اند.
درسين موارد از برخي در ارابطهتکسيال دياژنز وليۀبا
است اشبا (Ahmad et al. 2006)دريايي محيط،؛ شدگي
دي گاز فوقآزادشدن ازاشبا اکسيدکربن، محيط شدن
رسوبات داخل از سيااللت و آب عبور و بيکربنات
به رسوبات در سيمان نو اين تشکيل شرايط ازجمله
مي شمار نمونه(Tucker and Wright 1990)آيند در هاي.
رخسارهموردمطالعه، از بسياري گرينستونيدر هاي
درتشکيل ميکرايتي پوشش کربناته، بار محيط در شده
آلوکم مياطراف مشاهده آلوکمها از برخي و هاشود
بايوکلست)به و اائيدها بهويژه ميکرايتيها( کامل طور
دانهشده اطراف ميکرايتي سيمان دراند. عمدتاً ها
مربورخساره گرينستوني همچنينهاي و بار به ط
هايپکستونيمشاهدهشدهاست.رخساره
مزوژنز )محیط دیاژنزی تدفینی(
نمونه بهدر تدفيني دياژنز آثار موردمطالعه، شکلهاي
شدن،فشردگيفيزيکي،سيمانکلسيتيدروزي،استيلوليتي
سيليسي و پويکيلوتوپيک کلسيتي مشاهدهسيمان شدن
نموشده از برخي در گرينستوني،نهاند. هاي
مياستيلوليت دويآلوکمهاييمشاهده هر وشوندکه ها
قطعکرده شدهشدهوخميدههايخرداند.آلوکمسيمانرا
تماس بينو محدبدانههاي فشردگي-اي معرف مقعر
افزايشعمق از ناشي افزايشفشار از مکانيکيحاصل
تدفيناست.
(تلوژنز )محیط دیاژنزی متئوریک
هايسازندروتهدربرششيوۀگسترشعموديرخساره
مهاباد مي(84شکل)شمال رسوباتنشان اين دهد
اندودرمعرضدرمجمو چهارباررخنمونجوييافته
هامعموالًشورياند.اينآبهايمتئوريکقرارگرفتهآب
ميلي )چندين درگرمکمي کلسيم ميزان و دارند درليتر(
معموالًمقاديرمنيزيموسديمدراينآب اما متفاوت، ها
رطورکهدهمان.(Rahimpoor Bonab 2010)آنهاکماست
آب اثر شد، گفته محيطبخشژئوشيمي در جوي هاي
شدناينرسوباتازآهنودياژنزيمتئوريکباعثغني
در است. شده استرانسيم و سديم تخليۀ و منگنز
بينمحيط خالي فضاهاي شيرين، آب فرياتيک هاي
باعثآلوکم است ممکن و است آب از پر هميشه ها
آراگونيتکلسيتپرمنيزيمهايناپايدارمانندانحاللکاني
اين در دياژنزي فرايندهاي بر تأثيرگذار عوامل شود.
دانهمحيط اندازۀ از: عبارتند نفوذپذيريها و تخلخل ها،
شيميآب پوششاي،آبحفرههايدرونرسوبات، وهوا،
;James and Choquete 1990)گياهيوموقعيتجغرافيايي
Tucker and Wright 1990)هايموردمطالعه،آثارونه.درنم
شکلفرايندهايسيمانکلسيتيبلوکي،دياژنزمتئوريکبه
غيرآهن کلسيتي سينسيمان سيمان کلسيتدار، تکسيال،
آهن و نئومورفيسم انحالل، مشاهدهداراسساري، شدن
Longman (1980)وHalley and Harris (1979)شود.مي
سيم از برخي مرحله، اين در دومانمعتقدند نسل هاي
هم سيمان موزائيک سيمانشامل و بلوکي سيمان بعد،
تهسين است ممکن نئومورفيسمتکسيال شوند؛ نشست
شکلتبديلميکرايتبهميکرواسسارنيزممکنافزايشيبه
افتد اتفاق مرحله اين در وجود(Heidari 2009)است ؛
هامشدنوسيمانآهنبينآلوکدارشکلآهناکسيدآهنبه
(.hوg،85شکل)کندهااينواقعيتراتأييدميوفسيل
وروتهسازنداصليدياژنزيفرايندهاي87شکل
دهد.آنهارادرسازندروتهنشانميهايدياژنتيکيمحيط
819 نگاريسکانسي،دياژنزوژئوشيميسازندکربناتۀروتهدربرششمالمهابادمحيطرسوبي،چينه
آنها دیازنتیکی هایمحیط و روته سازند اصلی دیاژنزی فرایندهای -17 شکل
نتیجه
سنگ از متشکل مهاباد برششمال در روته هايسازند
رنگاليۀکرمتاخاکستريکربناتۀعمدتاًمتوسطتاضخيم
مطالعه ميکروسکوپيرخسارهاست. و پتروگرافي هاهاي
کمربند7ريزرخسارهمنجرشدندکهدر85بهشناسايي
دريايرخساره بار، الگون، اينترتايدال، سوپراتايدال، اي
رمپخارجيتهباز، محيطنشينشدهرمپميانيو اند.
به سازند اين رخسارهرسوبي وجودنداشتن هايعلت
مقاطعورسوباتمربوطبهجرياننهشتهدوباره هايشده،
ثقليدراينرسوبات،وجودنداشتنآنکوئيدها،پيزوئيدها
آگرگات ريفو وجودنداشتن و سديها پيوستۀ هاي
اتۀهموکلينالتشخيصدادهشد.توزيععنوانرمپکربنبه
رخساره تشکيلعمودي بههاي روته سازند دهندۀ
هايمعرفپيشرويوپسرويآبشناساييدستهرخساره
شناساييتوالي دنبالآن، وبه سيستمدريا وتراکتها، ها
چهارچرخۀ برايناساس، مرزهايسکانسيمنجرشد؛
ويآبدرياوروندرسوبيشناساييشدند.شواهدپيشر
درياييعميق دياژنزي فرايندهاي توسط شوندگي
بهانجام رخسارهشده در تراکتويژه سيستم معرف هاي
پيش فرايندهابه(TST)رونده اين شدند. مشاهده خوبي
ميکرايتي شامل حاشيۀاغلب ميکرايتي سيمان و شدن
چرخهدانه )مرز دريا آب پسروي طي هستند. هايها
يافتهرسوبي جوي رخنمون رسوبات تحت(، و تأثيراند
اند.شواهددياژنزجويبيشتردياژنزمتئوريکقرارگرفته
سيمانبه گرانوالر، کلسيتي سيمان فرايندهاي شکل
سين سيمان بلوکي، آهنکلسيتي ودارتکسيال، شدن
فرايندهاي توسط عميق تدفين شواهد و نئومورفيسم
شدن،لسيتيدروزي،استيلوليتيفشردگيفيزيکي،سيمانک
سيليسي و پويکيلوتوپيک کلسيتي مشاهدهسيمان شدن
آبمي ورود غنيشوند. باعث جوي اينهاي شدن
تهي و آهن و منگنز از ورسوبات سديم از آنها شدن
استرانسيمشدهاست.مقايسۀتغييراتعناصرفرعيسازند
روي فرعيسازندهايمشابه عناصر با هايدارنموروته
شناسياوليۀاينرسوباتدهدکانيژئوشيميايينشانمي
آراگونيتبودهاست.طيپسرويسطحآبدريادرمرز
هاياشبا هايرسوبي،دياژنزجويدرحضورآبچرخه
کلسيمباعثتبديلآراگونيتناپايداربهکلسيتازکربنات
کم استرانسيم نسبت نمودار است. شده پايدار بهمنيزيم
منگنز برابر در درکلسيم را متئوريک دياژنز تأثير نيز
کند.بستهتابازتأييدميسيستمدياژنزينيمه
References Adabi M.H. and Rao C.P. 1991. Petrographic and
geochemical evidence for original
mineralogy of upper Jurassic carbonate
(Mozduran formation), Sarakhs area, Iran.
Sedimentary Geology, 72: 253-267.
8931 تابستان، دوم، شماره 75وپنجم ، شماره پياپي شناسي، سال سي نگاري و رسوب هاي چينه پژوهش814
Adabi M. H. Salehi M.A. and Ghabeishavi A.
2010. Depositional environment, sequence
stratigraphy and geochemistry of lower
cretaceous carbonates (Fahlian Formation),
southwest Iran. Journal of Asian Earth
Sciences, 39:148-160.
Ahmad A.H.M. Bhat G.M.M. and Azim Khan H.
2006. Depositional environments and
diagenesis of the kuldhar and Keera Dome
carbonates (Late Bathonian-Early Callovian)
of western India. Journal of Asian Earth
Sciences, 27: 765-778
Al-Aasm I.S. and Veizer J. 1986. Diagenetic
stabilization of aragonite and low-Mg
calcite, II. Stable isotopes in Rudists. Jour,
Sedimentary Petrology, 56:763-770.
Angiolini L.M. Balini E. Garzanti A. Nicora A.
Tintori S. Crasquin-Soleau. and Muttoni G.
2003. Permian climatic and paleo
geographic changes in northern Gondwana:
the Khuf Formation of interior Oman.
Paleogeography, Paleoclimatology,
Paleoecology, 191:269-300.
Asserto R. 1963. The Paleozoic formations in
central Elborz (Iran). Preliminary Note
Rivista Italian a di Paleontology
Stratigraphic, 69:503-543.
Babakhoie G. Adabi M.H. Jahani D. and Zobeyri
M. 2013. Sedimentary environment and
sequential stratigraphy of the Ruteh
Formation in the Sibestan region (Central
Alborz). Journal of Stratigraphy and
Sedimentology Researches, 29(1):43-58.
Bacelle L. and Bosellini A. 1965. Diagrami per
lastima visiva della composizione
percentuale nelle rocce sedimentary. Science
Geologic he e Paleontologiche, 4: 59-62.
Bastami L. M. Mousavi R. Hosseini Barzi M. 2016.
Microfacies, sedimentary environment and
relative changes in sea level in the Ruteh
Formation, Sangsar and Makarood sections,
Central Alborz, Journal of Stratigraphy and
Sedimentology Researches, 32(65):1-28
Bastami Bandpei L. Mousavi Tasouj M. and
Hosseini Barzi M. 2017. Diagenesis and
geochemistry processes of Ruteh Formation
in Khor, Sangsar (Southern Range of Central
Alborz) and Makarood (Northern Range of
Central Alborz). Earth Knowledge
Researches, 34: 53-74.
Bathurst R.G.C 1971. Carbonate sediments and
their diagenesis. Elsevier, Amsterdam, p.
620.
Bathurst R.G.C. 1975. Carbonate sediments and
their diagenesis. New york, Elsevier Science
Publication Company, p. 658.
Becker H. Forste H. and Soffel H. 1973. Central
Iran, a former part of Gondwana?
Paleomagnetic evidence from Infra
Cambrian rocks and iron ores of the Bafq
area, Central Iran. Zeitschrift fur
Geophysics, 39: 953-963.
Berberian M. and King G.C.P. 1981. Toward a
paleogeography and tectonic evolution of
Iran. Canadian Journal of Earth Science, 18:
210-265.
Brand U. Veizer J. 1980. Chemical diagenesis of
multicomponent carbonate system, Stable
isotopes. Journal of sedimentary Petroleum,
51:987-997.
Budd D.A. 1992. Dissolution of high-Mg calcite
fossils and the formation of biomolds during
mineralogical stabilization. Carbonates and
Evaporites, 7: 74-81.
Budd D.A. Hammes U. and Ward W.B. 2000.
Cathodoluminescence in calcite, New
insights on Mn-activation, Fe-quenching and
sensitizing by Pb and Zn using synchrotron
X-ray fluorescence. Journal of Sedimentary
Petrology, 70: 217-226.
Burchette T.P. Wright V.P. 1992. Carbonate ramp
depositional systems. Sedimentary Geology,
79: 3-5
Burek P.J. and Furst M. 1975. Paleo magnetic
implications of the Lower Paleozoic uplifts
(Kuh-e-Kahkum and Surmeh) in the Zagros
mountains, Iran. Proceedings of Tehran
Symposium, Geodynamics of SW Asia.
Geological Survey of Iran (abstract).
Cicero A. and Lohman K.C. 2001. Sr/Mg variation
during rock-water interaction: Implication
for secular changes in the elemental
chemistry of ancient seawater. Geochimical
et Cosmochimical Acta, 65: 741-761.
Clari P.A. Martire L. 1996. Interplay of
cementation, mechanica, compaction and
chemical compaction in nodular limestone of
the resso ammonitico veronese (Middli-
Upper Jurassic, Northeast Italy). Journal of
Sedimentary Research, 66: 447-458.
Dunham, R.G. 1962. Classification of carbonate
rocks According to depositional texture.
American Association of Petroleum
Geologists, 108-121.
Eftekhar Nezhad j. 1980. Geological map of
Mahabad, 1:100000, Geological survey of
Iran, Tehran.
Flugel E. 2010. Microfacies of carbonate rocks,
Springer, 984 p.
Folk R.L. 1962. Practical petrographic
classification of lime stones. American
Association of Petroleum Geologists
Bulletin, 43:1-38.
815 نگاريسکانسي،دياژنزوژئوشيميسازندکربناتۀروتهدربرششمالمهابادمحيطرسوبي،چينه
Ghasemi Nejad E. 2002. Biostratigraphy and
depositional history of the Paleozoic
deposits in the south of Alborz basin, Based
on foraminifera. Iranian International
Journal of Science, 3(1): 93-114.
Ginsburg R.N. and Hardie L.A. 1975. Tidal and
storm deposits northwestern Andros Island,
Bahamas. In: Ginsburg, R. (Ed.), Tidal
Deposits, 23: 201-208.
Glaus M. 1964. Trias und oberperm in zentralen
Elburs (Persian). Eclogue Geol, Helv. 57(2):
497-508.
Halley R.B. and Harris P.M. 1979. Fresh water
cementation of a 1000 year-old oolite.
Journal of Sedimentary Petrology, 49: 969-
988.
Haijun Zh. Lin D. Xulian W. Qingshan W. and
Guoyin X. 2006. Carbonate diagenesis
controlled by glacioeustatic sea-level
changes, A case study from Carboniferous-
Permian boundary section at Xikou, Chia.
Journal of China University of Geosciences,
17(2): 103-114.
Heidari A. Mahboobi A. Mousavi Harami R. 2009.
Diagenesis history of Carbonate rocks from
Chehel Kaman Formation (Late Paleocene)
in western Kopeh-Dagh sedimentary basin.
Geology of Iran, 12: 13-28.
Hesse R. 1990. Silioca diagenesis, Origin of
Inorganic and replacement cherts, In:
Mcllreath A. Morrow D.W. (Eds.),
Diagenesis. Geosciences Canada, 4: 253-
275.
Hosni R. Mousavi M. Lankarani M. and Aharipur
R. 2010. Facies, sedimentation environments
and sequential stratigraphy of Permian
deposits in the Khosh Yeylagh region: Iran
Geology, 24, pp. 19-32.
Hunt D. and Tucker M.E. 1992. Stranded Para-
sequences and the forced regressive wedge
systems tract deposition during base-level
fall. Sedimentary Geology, 81: 1-9.
James N.P. and Choquette P.W. 1990. Limestones,
the meteoric environment. In, McIlreath I.A.
Morrow D.W. (Eds.) Diagenesis.
Geoscience Canada, 7:13-34.
Jordan C.F. and Abdullah M.V. 1988. Arun field, a
giant gas-condenste field producing from
Miocene reef facies, North Sumatra basin,
Indonesia. American Association of
Petroleum Geologists Bulletin, Tulsa, 72:
203.
Kak Mam O. Adabi M.H. Sadeghi A. and
Nikandish A.A. 2013. Assessment of
microfacies, diagenetic processes and
sedimentary environment of Asmari
Formation in southern Rig anticline. Earth
Science Researches, 4:76-94
Knorich A.C. and Mutti M. 2006. Missing
aragonitic biota and the diagenetic evolution
of hetorozoan carbonates, a case study from
the Oligo-Miocene of the cetral
Mediterranean. Journal of Sedimentary
Research, 76: 871-888.
Lambert L. Durlet C. loreau J.P . and Marnier G.
2006. Burial dissolution of micrite in Middle
East carbonate reservoirs (Jurassic-
Cretaceous), Keys for recognition and
timing. Marine and Petroleum Geology,
23:79-92.
Lankarani M. and Amini A.H. 2008. Sequence
stratigraphy of Permian deposits (middle
absaroka super sequence) in Gaduk area,
central Alborz, Iran. Iranian Journal of
Geology, 2(8): 29-45.
Lasemi Y. (2000). Facies, sedimentary
environments, and sequential stratigraphy of
Upper Precambrian and Paleozoic sediments
of Iran, Geological Survey & Mineral
Explorations of Iran, p.180
Lee Y.I. Hyeong K. and Yoo C.M. 2001. Cyclic
sedimentation across a middle Ordovician
carbonate ramp (Suwibong Formation),
Korea. Facies, 44:61-74
Longman M.W. 1980. Carbonate diagenetic
textures from near surface diagenetic
environments. American Association of
Petroleum Geology Bulletin, 64: 461-487.
Macneil A. and Jones B. 2003. Dolomitization of
the Pedrocastle Formation (Pliocene),
Cayman Brac, British West Indies.
Sedimentary Geology, 162: 219-238.
Maliva R.G. Siever R. 1989. Nodular chert
formation in carbonate rocks. J. Geol, 97:
421-433.
Mamet B. 1991. Carboniferous calcareous algae,
In: R. Riding, Calcareous algae and
stromatolits (Ed.). Springer-Verlag, Berlin,
370-451.
Mc Elhinny M.W. 1970. Paleo magnetism of the
Cambrian purple sandstone from the salt
range, West Pakistan. Earth and Planetary
Science Letters, 8:149-156.
Meyers W.J. 1977. Chertification in the
Mississipian Lake Valley Formation,
Sacramento mountains, New Mexico.
Sedimentology, 24: 75-105.
Milliman J.D. 1974. Marine carbonates. Springer-
Verlag, New York.
Milliman J.D. Freile D. Steinen R.P. and Wilber
R.J. 1993. Creat Bahama bank aragonite
muds: Mostly inorganically precipitated,
8931 تابستان، دوم، شماره 75وپنجم ، شماره پياپي شناسي، سال سي نگاري و رسوب هاي چينه پژوهش817
mostly exported. Journal of Sedimentary
Petrology, 63:589-595.
Mokhtarpour H. 1997. Petrography, sedimentary
environments and sequences of Permian
rocks in Alborz area, north of Iran: Ph.D.
thessis, Islamic Azad University, Science
and Research Branch, 229 p.
Noble J.P.A. and Van Stempvoort D.R. 1989. Early
burial quartz authigenesis in Silurian
platform carbonates, New Brunswick,
Canada. J, Sidimentary Petrology, 59:65-76.
Noorafkan Kondrood Kh. 2000. Facies,
sedimentary environment and upper Permian
rocks sequences in the Ajbashir region, East
Azarbaijan, Master's thesis, Tarbiat Moallem
University.
Partoazar H. 1995. Permian System in Iran:
Geological Survey & Mineral Explorations
of Iran, 340 pp.
Pomar L. 2001. Types of carbonate platforms: a
genetic approach. Basin Research, 13: 313-
334.
Rahimpoor Bonab H. 2010. Carbonate Petrology.
Tehran Uiversity Press, p. 550.
Rao C.P. 1981. Geochemical differences between
tropical (Ordovician) and subpolar
(Permian) carbonates, Tasmania, Australia.
Geology, 9: 205-209.
Rao C.P. 1989. Geochemistry of Gordon limestone
(Ordovician), Mole Creek, Tasmania,
Australia. Aust. Journal of Earth Sciences,
36: 65-71.
Rao C.P. 1990. Geochemical characteristics of
cool-temperate carbonates, Tasmania,
Australia. Carbonates and Evaporites, 5:
209-221.
Rao C.P. 1991. Geochemical differences between
subtropical (Ordovician), Temperate (Recent
and Pleistocene) and subpolar (Permian)
carbonates, Tasmania, Australia. Carbonates
and Evaporites, v. 6, p. 83-106.
Rao C.P. and Adabi M.H. 1992. Carbonate
minerals, Major and minor elements and
oxygen and carbon isotopes and their
variation with water depth in cool, temperate
carbonates, Western Tasmania, Australia.
Marine Geology, 103: 249-272
Robertson A. H. F. 1977. The origin and diagenesis
of cherts from Cyprus. Sedimentology, 24:
11-30.
Read F. 1985. Carbonate platform facies models.
American Association of Petroleum
Geologist Bulletin, 69(1): 1-21.
Renema W. 2006. Large benthic foraminifera from
the deep photic zone of a mixed siliciclastic-
carbonate marine. Micropaleontology, 58:
73-82.
Romero J. E. Caus. and Rossel J. 2002. A model
for the palaeoenviromental distribution of
larger foraminifera based on Late-middle
Eocene deposits on the margin of the south
pyrenea basin. Paleogeography,
paleoclimatology, Paleoecology, 179: 43-56.
Ross C.A. and Rosss J.P.R. 1987. Paleozoic sea
level and depositional sequences. Cushman
Foundation for Foraminiferal Research,
Special Publications, 24:137-149.
Samankassou E. Tresch J. and Strasser A. 2005.
Origin of peloids in early Cretaceous
deposits, Dorset. South England Facies, 51:
264-273.
Sanders D. 2001. Burrow-mediated carbonate
dissolution in rusidt biostromes (Aurisina,
Italy), Implications for taphoomy in tropical,
shallow subtidal carbonate enviroments.
Palaeogeography, Palaeoclimatology,
Palaeoecology, 168: 39-74.
Scholle P.A. and Scholle D.S. 2006. A Colore
Guide to the Petrography of Carbonate
Rocks: Grains, Textures, Porosity,
Diagenesis. American Association of
Petroleum Geologists, Tulsa, Oklahoma,
U.S.A, p. 459.
Seelin M. Emmeric A. Bechsta T. and Zuhlke R.
2005. Accommodation/sedimentation
development and massive eraly marine
cementation, Latemarvs Concarena (Middle-
Upper Triassic, Southern Alps). Sedimentary
Geology, 175: 439-457.
Shinn E. R. Ginsburg N. Lyuod R.M. 1965. Recent
supratidal dolomite from Andros island,
Bahamas. Paleontologists and Mineralogists,
180 p.
Shinn E. 1983. Tidal X ats, In: Acholle P.A. et al.
(Eds.), Carbonate depositional
environments. American Association
Petroleum Geology, 33: 171-210.
Soffel H. and Forster H.G. 1977. Preliminary polar
wander path of central Iran and Lut block
(abstract). American Geophysical Union, 58
(9): 898.
Soffel H. Forster H. and Becker H. 1975.
Preliminary polar wander path of central
Iran. Journal of Geophysics (Zeitschrift fur
Geophysics), 41: 541-543.
Stocklin J. 1974. Passive ancient continental
margins in Iran. In: Burk C. A. Drake C. L.
(Eds.), The Geology of Continental Margins.
Springer- Verilog, New York, p. 873-887
Tucker M.E. 2001. Sedimentary petrology: An
introduction to the origin of sedimentary
rocks. Blackwell Science, p. 272
Tucker M.E. Wright V.P. 1990. Carbonate
sedimentology. Blackwell, Oxford, p. 482.
817 نگاريسکانسي،دياژنزوژئوشيميسازندکربناتۀروتهدربرششمالمهابادمحيطرسوبي،چينه
Vachard D.P. Lavein S. Zhang G. and Lemoigene
Y. 1991. Calcareous microfossils from the
upper Visean of Jinhu near Guangzhou,
republic of China. Geobis, p. 675-681.
Vachard D. and Flores A. 2002. Discovery of Late
Devonian/Earliest Mississippian microfossil
in Salvador patlanoay (Pueblo, Mexico):
Biogeographic and Geodynamic
Consequences. Geosciences, 15:1094-1101.
Veizer J. 1983. Trace element and isotopes in
sedimentary carbonate. Review in
Mineralogy, 11: 265-300
Weedman Suzanne D. Brantley Susan L. Shiraki R.
and Simon R. 1996. Diagenesis, compaction
and fluid chemistry modeling of sandstone
near a pressure seal, Lower Tuscaloosa
Formation, Gulf coast. American
Association of Petroleum Geologists,
80:1045-1063.
Wendt J. Kaufmann B. Belka Z. Farsan N. and
Karimi Bavandpur K. 2002. Devonian/lower
Carboniferous stratigraphy, facies patterns
and paleogeography of Iran, part I,
Southeastern Iran. Acta Geological Polonica,
52: 129-168.
Wensink H. Zuderveld J.D.A. and Varekamp J.C.
1978. Paleomagnetism and ore mineralogy
of some basalts of the Geiroud Formation of
late Devonian-early Carboniferous age from
the southern Alborz, Iran. Earth and
Planetary Science Letters, 41 (4): 441-450.
Wilson J.L. 1975. Carbonate facies in Geological
history, Springer, 471 p.
8931 تابستان، دوم، شماره 75وپنجم ، شماره پياپي شناسي، سال سي نگاري و رسوب هاي چينه پژوهش811