science & technology book series silver · science & technology book series sharing science...

SCIENCE & TECHNOLOGYBOOK SERIES

SILVER เศรษฐกจผสงวยECONOMY

สานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาตกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

0 2564 70000 2564 7002-5https://[email protected] อทยานวทยาศาสตรประเทศไทย ถนนพหลโยธน ตาบลคลองหนง อาเภอคลองหลวง จงหวดปทมธาน 12120

ECONOMYSILVER เศรษฐกจผสงวย

เศรษฐกจผสงวยISBN 978-616-12-0581-2

พมพครงท 1, พ.ศ. 2562

จานวน 3,300 เลม

สงวนลขสทธ ตาม พ.ร.บ. ลขสทธ (ฉบบเพมเตม) พ.ศ. 2558

จดทาโดย กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

สานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.)

ไมอนญาตใหคดลอก ทาซา และดดแปลง สวนใดสวนหนง

ของหนงสอเลมน นอกจากไดรบอนญาตเปนลายลกษณอกษร

จากเจาของลขสทธเทานน

บรรณาธการ กลประภา นาวานเคราะห

ผเรยบเรยง ดร.นาชย ชวววรรธน

กองบรรณาธการ วชราภรณ สนทนา, รกฉตร เวทวฒาจารย,

วณา ยศวงใจ, จฬารตน นมนวล

กราฟก ธนสร ปจด, ฉตรทพย สรยะ

รปเลม งานออกแบบ ฝายสอวทยาศาสตร สวทช.

สานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต.

เศรษฐกจผสงวย = silver economy.--ปทมธาน : สานกงานพฒนาวทยาศาสตร

และเทคโนโลยแหงชาต กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย, 2562.

36 หนา.

1. การพฒนาเศรษฐกจ. 2. ผสงอาย--ภาวะเศรษฐกจ. I. ชอเรอง.

338.9

ISBN: 978-616-12-0581-2

ECONOMYBIOเศรษฐกจชวภาพ


SHARING


เศรษฐกจรวมใชประโยชน

Airbnb

RENT


เศรษฐกจสเขยว


SILVER เศรษฐกจผสงวยECONOMY



0 1

MRI


by NSTDA

โลกในครสตศตวรรษท 21 เปลยนแปลงอยางรวดเรวมากในทกดาน เกดมแนวคด

และแบบจาลอง (model) ทางเศรษฐศาสตรใหมๆ จานวนมาก ระบบเศรษฐกจสองแบบ

ทใกลชดกบคนไทยมากคอ ระบบเศรษฐกจทเกยวของกบการทองเทยวและการแพทย เมอรวม

เขากบลกษณะสงคมทกาลงเปลยนแปลงไปเปนสงคมผสงวย กเกดเปนระบบเศรษฐกจใหมท

เรยกวา เศรษฐกจสเงน (silver economy) หรอแปลแบบยดความหมายไดวา เศรษฐกจผสงวย”

หนงสอเศรษฐกจผสงวย (silver economy) เลมนจดทาขน โดยมวตถประสงค

เพอสรางความร ความเขาใจ และเตรยมเยาวชนและประชาชนชาวไทยใหพรอมสาหรบ

การขบเคลอนประเทศในครสตศตวรรษท 21 ผานการเรยนรคาศพท แนวคดและมมมอง โดยเฉพาะ

ดานวทยาศาสตรทเกยวของกบเศรษฐกจแบบน ซงใกลตวคนไทยและจะเปนตวขบเคลอนสาคญ

สาหรบระบบเศรษฐกจประเทศในอนาคตอนใกล คาศพทตางๆ ทปรากฏอยในหนงสอเลมน

เชน เศรษฐกจสดอกเลา (greying economy) และเศรษฐกจวยชรา (ageing economy)

การทองเทยวเชงการแพทย (medical tourism) และการทองเทยวเชงสขภาพ (wellness

tourism) ฯลฯ เรมกลายเปนคาศพททคอยๆ พบเหนหรอไดยนบอยมากขน และจะกลายเปน

คาสามญในอนาคตอนใกล

หนงสอเลมนออกแบบใหอานไดทงเยาวชนและประชาชนทวไป เนนใหความร

เบองตน ภาพรวม และผลกระทบตางๆ ทเกดจากแนวคดเชงเศรษฐศาสตรสาคญน โดยเฉพาะ

ในแงมมทเกยวของกบวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรมตางๆ ทงนมรปแบบเปนหนงสอ

ใหความรเรองคาศพทประกอบรป (illustrated wordbook) แบบอนโฟกราฟก (infographic)

ซงหวงวาจะสามารถสรางแรงบนดาลใจ ทาใหเหนความสาคญ และทาใหเยาวชนไทยเกด

ความสนใจในดานสะเตมศกษา (STEM) ทจะเปนฐานสาหรบอาชพในอนาคตจานวนมาก

อนจะเกดขนจากเศรษฐกจผสงวย


คานาคานยม

รองศาสตราจารยสรนต ศลธรรม

ปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

มนาคม 2562

วทยาศาสตรและเทคโนโลย เปนปจจยสาคญในการขบเคลอนเศรษฐกจ สงคม

มาอยางตอเนอง ซงประเทศไทยไดใหความสาคญในการวจยพฒนา สรางความรใหม และ

การนาไปใชประโยชนในการพฒนาเศรษฐกจ สงคม และคณภาพชวต ขณะทการเปลยนแปลง

ทางเทคโนโลยเปนไปอยางกาวกระโดดในชวงสบปทผานมา การสงเสรมใหประชาชนไดรบร

และทาความเขาใจกบเรองราวใหมๆ ดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย จงเปนสวนสาคญทจะ

ทาใหสงคมพรอมตอการกาวไปขางหนาอยางเทาทนโลก

กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย ซงกอตงอยางเปนทางการเมอวนท 24 มนาคม

พ.ศ. 2522 ไดทาหนาทเปนกลไกในการขบเคลอนประเทศผานหนวยงานวจยหลากหลายหนวยงาน

โดยมการปรบเปลยนไปตามสถานการณตลอดชวงเวลาหลายสบปทผานมา และจะยงคงพฒนา

ตอไปเพอเปนองคกรหลกในการนาประเทศสเศรษฐกจฐานความร และสงคมนวตกรรม

ในโอกาสครบรอบ 40 ปของกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย ในป พ.ศ. 2562

ทาน ดร.สวทย เมษนทรย อดตรฐมนตรวาการกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย มดารให

กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย จดทา หนงสอชดความรดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย”

เพอรวบรวมเรองราวดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยทนาสนใจรวม 19 เรองไวในชดหนงสอน

การจดทาหนงสอเศรษฐกจผสงวยน มงหวงใหเยาวชนคนรนใหมไดเขาถงองคความร

ดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย รวมทงยงเปนโอกาสในการสรางแรงบนดาลใจกบเยาวชน

คนรนใหมใหเขาใจถงบทบาทและความสมพนธของวทยาศาสตรในมตตางๆ ของการดารงชวต

ผมขอขอบคณผทเกยวของในการจดทาหนงสอชดนทกทาน และหวงเปนอยางยงวา

หนงสอเลมนและเลมอนๆ ในชด จะเปนแหลงขอมลทเปนประโยชนตอการเรยนรและม

สวนชวยกระตนใหเยาวชนและประชาชนไทยเกดความสนใจหาความรวทยาศาสตรในดานอนๆ

ตอไป

สารบญ

การทองเทยวเชงการแพทยกบเชงสขภาพ

ประเทศไทยกบการทองเทยวเชงสขภาพ

ประชากรโลกกาลงสงอายมากขนจรงหรอ?

ประชากรไทยกาวเขาสสงคมผสงวยมากแคไหน?

จานวนผสงวยเพมมากขนสงผลอยางไรบาง?

เศรษฐกจผสงวยคออะไร?0810

12

16

18

20

เสนทางสศนยกลางสขภาพของประเทศไทย

ประเทศไทยกบอนาคตของเศรษฐกจผสงวย

ประเทศไทยกบการทองเทยวเชงการแพทย

โครงสรางพนฐานเพอเปนศนยกลางการแพทย

2226

28นวตกรรมเพอเปนศนยกลางการแพทย32

34

เอกสารอางอง 36

ECONOMYSILVER เศรษฐกจผสงวย

ทกวนนประเทศสวนใหญทวโลกกาลงมสดสวนประชากรสงวยมากขนเรอยๆ

เนองจากความกาวหนาดานวทยาศาสตรการแพทยและปจจยดานสาธารณสขพนฐานตางๆ

ดขน ทาใหคนมอายขยเฉลยยนยาวมากกวาเดม จนทาใหเกดระบบเศรษฐกจแบบใหม

ทองกบสภาวะความเปนผสงอาย เรยกวา “เศรษฐกจผสงวย (silver economy)” เศรษฐกจผสงวย (silver economy) คอ ระบบเศรษฐกจสวนทเกยวของกบ

กจกรรมทตอบสนองความตองการและความจาเปนสาหรบผสงวย ทงผลตภณฑ บรการ

และกจกรรมทางเศรษฐกจอนๆ โดยผสงวยในทนมกนบรวมผทมอาย 50 ปขนไป

(อางองจาก The Silver Economy – Final Report (2018) ของ The European

Commission)

อตราการเพมขนอยางรวดเรวของประชากรผสงอายโลก

นอกจากคาวา silver economy แลว ยงมอกหลายคาทใชใน

ความหมายเดยวกน เชน greying economy (เศรษฐกจสดอกเลา)

และ ageing economy (เศรษฐกจความชรา)

เศรษฐกจผสงวยคออะไร1950 201020001990198019701960 204020302020 2050

0.0

2.5

2.0

1.5

1.0

0.5

จาน

วนป

ระชา

กร

(พน

ลาน

คน

)

60-79 80+

สงคมผสงวย (ageing society) หมายถง สงคมทมประชากรอาย 60 ปขนไป

มากกวารอยละ 10 ของประชากรทงหมด หรอประชากรอาย 65 ปขนไป

มากกวารอยละ 7

คาดการณวาในอกไมกทศวรรษขางหนา สดสวนของประชากรทอายมากกวา 60 ป

นาจะเพมขนสงสดอยางทไมเคยเปนมากอน เวบไซต silvereco.org ประมาณวาเมอถง

ป ค.ศ. 2050 จะมประชากรโลกทมอายมากกวา 60 ป มากถง 2,000 ลานคน คดเปน

22% ของประชากรโลกในขณะนน

SILVER ECONOMY

ทมา : รายงานสถานการณผสงอาย พ.ศ. 2556 โดย มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย (มส.ผส.)

สงคมผสงวยโดยสมบรณ (complete-aged society) หมายถง

สงคมทมประชากรอาย 60 ปขนไปมากกวารอยละ 20 ของประชากรทงหมด

หรอมประชากรอาย 65 ปขนไปมากกวารอยละ 14

98

ประชากรโลกกาลงสงอายมากขนจรงหรอ การเพมขนของผสงวยทงโลกเปนปรากฏการณทเหนไดชดเจน หากพจารณาจาก

สถตแลว ประชากรโลกในป ค.ศ. 1950 มผทอาย 60 ปขนไปอยราว 200 ลานคน

(คดเปน 8% ของประชากรในขณะนน) แตพอถงป ค.ศ. 2011 จานวนประชากรกลม

ดงกลาวเพมขนมาเปน 760 ลานคน (คดเปน 11% ของประชากรในขณะนน) และคาดวา

จะแตะระดบ 2,000 ลานคนในป ค.ศ. 2050 ซงจะคดเปน 22% ของประชากรทคาดหมาย

วาจะมในขณะนน

ทงนมการคาดการณวาระหวางป ค.ศ. 2010 ไปยงป ค.ศ. 2050 จะมประชากรโลก

เพมขนราว 2,000 ลานคน ในจานวนนเปนประชากรสงวยมากถง 1,300 ลานคน และ

มสดสวนประชากรสงวยในกลมประเทศพฒนาแลวมากกวาประเทศกาลงพฒนา

อยางเหนไดชดเจน หากกลาวโดยรวมจะมจานวนผสงวยทวโลกเพมขนอยางรวดเรวมาก

(หรอเปนแบบมความเรง)

สดสวนประชากรผมอาย 80 ปขนไปเทยบกบประชากรโลกในขณะนน

1950 201020001990198019701960 204020302020 20500

25

20

15

10

5

35

30

ประ

ชากรอ

ายต

งแต

60

ปขน

ไป :

เป

อรเซ

นต

ประเทศกาลงพฒนาประเทศพฒนาแลว

ทมา : UN, World Population Prospects: The 2010 Revision

ผสงอายเพมขนอยางรวดเรวทวโลก

ค.ศ.2050

4.0%

ค.ศ.2011

1.6%

ค.ศ.1950

0.6%

หากพจารณาเฉพาะกลมทมอาย 80 ปขนไปในหวงเวลาเดยวกน กจะเหนตวเลขทเพมขน

ชดเจน ดงน ในป ค.ศ. 1950 ม 15 ลานคน (0.6%), ในป ค.ศ. 2011 ม 110 ลานคน

(1.6%) และคาดหมายวาในป ค.ศ. 2050 จะเพมขนเปน 400 ลานคน (4.0%)

(15 ลานคน)(110 ลานคน)

(400 ลานคน)

1110

ประชากรไทยกาวเขาสสงคมผสงวย

มากแคไหน?รายงานจาก worldometers.info ระบวา ในชวงทศวรรษ 1950–1970

ประเทศไทยมอตราการเพมขนของประชากรอยทราว 2.75-3.00% แตพอเขา

ทศวรรษ 1980 ความสาเรจจากการรณรงคคมกาเนด ทาใหตวเลขอตราการ

เพมขนของประชากรลดลงอยางตอเนอง

1980

หน

วย :

เป

อรเซ

นต

1990 2000 2010 2018

2.28%

1.69%

1.14%

0.54%0.21%

จานวนประชากรของประเทศไทยเมอเทยบกบประชากรโลก

ระหวางป ค.ศ.1980 ถงปจจบน

อยในอนดบท 19-20

เพมขนของประชากรไทย

อตราการ

(อนดบท 19 ของโลก)

ค.ศ. 2000

62.96ลานคน



ค.ศ. 1980 (อนดบท 19 ของโลก)

ค.ศ. 1990

56.58 ลานคน



ค.ศ. 2010(อนดบท 20 ของโลก)


ค.ศ. 2018

1312

จากสถตคาดวาจานวนประชากรไทย


ค.ศ. 2030

(อนดบท 22 ของโลก) (อนดบท 26 ของโลก) (อนดบท 31 ของโลก)

ค.ศ. 2040


ค.ศ. 2050


เมอเทยบกบประชากรโลกจะมอนดบลดลงอยางตอเนอง

ปจจบนน มคนไทยอาย 60 ปขนไป คดเปน17.64%

ของทงหมด (12.2 ลานคน) และหากนบตงแตอาย 50 ปขนไป

จะมจานวนมากเกอบ 1 ใน 3 (32.65% หรอประมาณ 22.6 ลานคน)

จดไดวาเปนประเทศทเขาส

ภาวะสงคมสงวยอยางรวดเรว จากกราฟการกระจายตวของประชากรจะเหนวา มสดสวนของคนสงวยเพมขน เชนเดยว

กบจานวนคนในวยทางานใกลเกษยณ ขณะทประชากรในวยทางานกลบมสดสวน

ลดนอยลง การมโครงสรางประชากรเชนนจะสงผลกระทบกบประเทศไทยอยางมาก

หากไมไดมการเตรยมมาตรการรองรบไวอยางเหมาะสม ตงแตระดบนโยบาย

เศรษฐศาสตรสงคมไปจนถงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ประชากรของประเทศไทยจาแนกตามอาย ป 2018

% ประชากร

ประชากรตามอาย หญงชาย

0% 1%1% 2%2% 3%3% 4%4% 5%5%

2.7%

2.9%3.0%

3.1%3.2%

3.3%3.5%

3.8%4.1%4.1%

3.8%3.4%

2.8%2.1%

1.4%0.9%

0.6%0.3%

0.1%

2.5%

2.8%2.9%3.0%

3.2%3.4%3.5%

3.8%4.1%4.2%

4.0%3.7%

3.1%2.3%

1.6%1.2%

0.8%0.4%

0.2%

0-45-9

10-1415-1920-2425-2930-3435-3940-4445-4950-5455-5960-6465-6970-7475-7980-8485-8990-94

18%

17%

65%

อาย 60 ปขนไป

อาย 15-59 ป

อาย 0-14 ป

ทมา : www.populationpyramid.net/thailand/2018/

ชวงอาย (ป)

1514

จานวนผสงวยเพมมากขนสงผลอยางไรบาง?กลมประเทศในสหภาพยโรปมสดสวนผสงวยจานวนมาก รวมกนเปนอนดบ 3 ของโลก

จะเปนรองกแตสหรฐอเมรกาและจนเทานน โดยในป ค.ศ. 2015 มคนทอาย 50 ป

หรอมากกวารวมกน 199 ลานคน หรอคดเปน 39% ของประชากรทงหมด ประชากรกลมน

บรโภคสนคาและบรการคดเปนมลคา 3.7 ลานลานยโร หรอประมาณ 140 ลานลานบาท

โดยสวนใหญเปนเงนทไดมาจากการทางาน การเกบออม หรอเงนทไดรบจากรฐบาล

และม 10% ทเปนคาใชจ ายดานการแพทยซงไดรบบรการฟรโดยรฐเปนผ ดแล

คาใชจายในเศรษฐกจผสงวยมสวนในผลตภณฑมวลรวมประชาชาต (GDP) ป ค.ศ. 2015

มากกวา 4.2 ลานลานยโร หรอ 160 ลานลานบาท และครอบคลมงานประมาณ

78 ลานตาแหนง และยงมสวนกอรายไดใหแกบรษทในประเทศอนทวโลกสงถง

7.8 แสนลานยโรหรอคดเปนมลคา 30 ลานลานบาท

แตปจจยสาคญยงทจะทาใหคนสงวยเปนแรงขบเคลอนทางเศรษฐกจไดกคอ การ

เกบออมตงแตอายยงนอยและการดแลสขภาพไดด เพราะจะทาใหยงคงกจกรรมทาง

สงคมและเศรษฐกจตางๆ ได อกทงตองมระบบบรการสขภาพทเหมาะสมทจดโดยรฐ

สาหรบประเทศไทย ภาพรวมปจจยกคลายกน แตดวยฝมอของบคลากรทางการแพทย

ของไทย และราคาคาบรการทสไดในระดบนานาชาต ยงเปดโอกาสใหประเทศไทย

สามารถสรางรายไดจากการทองเทยวทองกบการแพทยหรอรปแบบการสงเสรมสขภาพ

แบบอนๆ ทเหมาะสมกบผสงวย

การทองเทยวเชงการแพทย (medical tourism) คอ การทนกทองเทยว

เดนทางไปยงประเทศเปาหมายเพอการทองเทยวและเพอการรกษาทางการแพทย

สวนการทองเทยวเชงสขภาพ (wellness tourism) คอ การทองเทยวเพอ

ฟนฟสขภาพทางกายและทางใจ หรอเพอการพฒนาคณภาพชวต และมกเนนทการปองกน

ไมใหเจบปวยมากกวาการทองเทยวเชงการแพทยทเปนการพกหรอรบการรกษาตว

นอกจากการใชบรการทางการแพทยมากกวาคนรนเยาวแลว คนกลมนยงใชจาย

ไปกบการพกผอนหยอนใจและกจกรรมเชงวฒนธรรมตางๆ เนองจากมเวลาวาง

มากกวา อกทงยงใชเงนไปกบการตกแตงบานและซออปกรณตางๆ ดวย

รายงานของ Oxford Economics ททาใหสหภาพยโรป ประเมนวาการบรโภค

ของคนกลมนจะเตบโตโดยเฉลย 5% ตอป ไปจนถงป ค.ศ. 2025 จะมยอด

การใชจายสงถง 5.7 ลานลานยโร หรอ 214 ลานลานบาท

1716

การทองเทยวเชงการแพทยกบเชงสขภาพแมการทองเทยวเชงการแพทยกบการทองเทยวเชงสขภาพจะฟงดคลายคลงกนมาก แตก

มความแตกตางกนอยางชดเจนหลายประการ กลาวคอในขณะทการทองเทยว

เชงการแพทยเนนการรกษาความเจบปวยและการแกไขใหมสขภาพดขน แตการทองเทยว

เชงสขภาพเนนการสรางความแขงแรงและเพมสมรรถภาพ ซงเปนการปองกนไมให

เจบปวยในอกทางหนงดวย

ในดานแรงจงใจกมความแตกตางกนอยางเหนไดชด โดยการทองเทยวเชงการแพทย

มแรงจงใจจากการเขารบการรกษาในราคาถกแตมคณภาพด หรอหาไมไดในประเทศ

ของตน แตการทองเทยวเชงสขภาพเปนความตองการมสขภาพชวตทดและมความสข

ปองกนการปวยหรอเปนโรค ลดความเครยด เปนการจดการการใชชวตทดขน ในดาน

กจกรรมททากตางกนมาก ขณะทแบบแรกกจกรรมตางๆ เกยวของโดยตรงกบความ

เจบปวย การฟนฟ และความจาเปนทางการแพทย โดยมแพทยดแลอยางใกลชด

แตแบบหลงเปนกจกรรมแบบเชงรก สมครใจ และไมใชการรกษาโดยตรง

การวางตาแหนงประเภทในการทองเทยวทง 2 แบบ จงมความแตกตางกน

อยพอสมควร แตไมไดขดกนแตอยางใด

สขภาวะสขภาพแย สขภาพดแนวคดการทองเทยวเชงการแพทย

ดขนจากเจบปวย

รกษาเยยวยาความเจบปวย

แกไขความผดปกต

เกดขนเปนครงคราว

เปนหนาทของแพทย

ตองแยกรกษา

แนวคดการทองเทยวเชงสขภาพ

แขงแรง สมบรณ

ดแลและสงเสรมสขภาพ

ปองกนการเจบปวย

มองแบบองครวม

เปนหนาทตวเอง

ทาเปนสวนหนงใน

ชวตประจาวน

นอกจากน ความแตกตางสาคญอกดานหนงกคอ การทองเทยวเชงการแพทยมความ

จาเพาะ และขนกบความจาเปนทางการแพทยเปนหลก อกทงยงตองทาเพมเปนพเศษ

จากชวตประจาวน ขณะทการทองเทยวเชงสขภาพเปนการทองเทยวแบบองครวม

เปนความรบผดชอบเรองสขภาพรายบคคล และยงผนวกรวมอยางกลมกลนเขาเปนสวน

หนงของชวตได

ทมา : Estimates by the Global Wellness Institute, based on tourism industry data from Euromonitor International.

1918

ประเทศไทยกบการทองเทยวเชงสขภาพ

จากการสารวจพบวา นกทองเทยวในกลมนใชจ ายมากกวานกทองเทยวทวไป

ไมวาจะเปนการทองเทยวในทองถนประเทศตนเองหรอการทองเทยวขามประเทศ

โดยเฉลยคาใชจายตอการเดนทางไปตางประเทศจะอยท 1,528 เหรยญสหรฐ

(48,700 บาท) ซงสงกวานกทองเทยวทวไปราว 53% ยงกรณของนกทองเทยวชนด

ทเทยวภายในประเทศ โดยเฉลยจะใชจายสงกวานกทองเทยวทวไปในกลมเดยวกนมาก

คอ จายราว 609 เหรยญสหรฐ (19,400 บาท) ตอครง สงกวาคาเฉลยนกทองเทยว

ทวไปถง 178%

โดยในจานวนนเปนคาใชจายในกลมประเทศเอเชย–แปซฟกรวมกนประมาณ 1.37

แสนลานเหรยญสหรฐ (4 ลานลานบาท) และทานายวาจะมแนวโนมการเตบโต

จาก ค.ศ. 2017 ไปยงป ค.ศ. 2022 เพมขน13% ซงสงสดเมอเทยบกบภมภาคอนๆ

ทวโลก และมคาเฉลยการเตบโตของอตสาหกรรมนโดยรวมถง 5.5%

ลานเทยว

อเมรกาเหนอคาใชจาย 242พนลานเหรยญสหรฐ

ยโรป

เอเชย-แปซฟก

แอฟรกาเหนอ-ตะวนออกกลาง

แอฟรกาใตสะฮารา

คาใชจาย 11พนลานเหรยญสหรฐ




ลาตนอเมรกา-แครบเบยนคาใชจาย 35พนลานเหรยญสหรฐ

เอกสาร Global Wellness Tourism Economy 2018 จดทาโดย Global

Wellness Institute ประเมนวา ในป ค.ศ. 2017 การทองเทยวเชงสขภาพมขนาด

ตลาดโลกอยท 6.39 แสนลานเหรยญสหรฐ (20 ลานลานบาท) โดยมสดสวน

การเตบโตมากกวาการทองเทยวทวๆ ไปถงเทาตว

การทองเทยวเชงสขภาพแยกตามภมภาค ป ค.ศ. 2017จานวนเทยวของการทองเทยวเชงสขภาพและคาใชจาย

7

11

292

258

204

ลานเทยว59





ทมา : Global Wellness Institute

2120

มงานวจยเกยวกบการทองเทยวเชงการแพทยของไทย (Bull. World Health Organ.,

2016) ททาการศกษาในป ค.ศ. 2010 ระบวานกทองเทยวเชงการแพทยสวนใหญ

มาจากประเทศในแถบเมดเตอรเรเนยนตะวนออกหรอเอเชย และ 34% ของทงหมด

เขารบการรกษาแบบงายๆ และไมซบซอน เชน การตรวจรางกายทวไป การพบแพทย

เพอปรกษาอาการ นอกเหนอจากคาใชจายทางการแพทยแลว ยงมคาใชจายอนๆ

โดยเฉลยอกรายละ 2,750 เหรยญสหรฐ หรอ 87,700 บาท

สานกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน หรอ BOI ออกรายงานสรปวารฐบาลไทย

ใหการสนบสนนอตสาหกรรมดานสขภาพอยางจรงจง ดงจะเหนไดจากการลงทน 14%

ของเงนงบประมาณประจาป พ.ศ. 2558 (ค.ศ. 2015) ไปกบอตสาหกรรมดงกลาว

คดเปน 4.6% ของ GDP ของประเทศเลยทเดยว ถอไดวาเปนเงนลงทนทเปนสดสวนสงสด

ในหมประเทศอาเซยนดวยกน แตยงถอวานอยหากเทยบกบประเทศชนนาในเอเชย

อยางประเทศจนและเกาหลใต และยงนอยลงไปอกหากเทยบกบประเทศพฒนาแลวชนนา

อยางองกฤษ สวเดน เยอรมน และสหรฐอเมรกา เปนตน (อางองจากตวเลขประมาณ

การโดยธนาคารโลก) งบประมาณดงกลาวครอบคลมทงดานบรการทางการแพทย

โดยรวมอปกรณดานการแพทยและเภสชวทยา รวมไปถงการจดตงหนวยงานวจย

และเงนทนวจยดานการแพทย

คาใชจายดานสขภาพของ

สหรฐ

อเมร

กา

เยอร

มน

สวเด

น

อนเด

ย

สงคโ

ปรไทยจน

เกาห

ลใต

สหรา

ชอาณ

าจกร

อนโด

นเซย

0

2

1816

14

12

10

8

6

4

ทมา : ธนาคารโลก

ประเทศไทย ป 2015

คาใช

จายด

านสข

ภาพคด

เปนเ

ปอรเ

ซนตข

อง G

DP :

เปอร

เซนต

ประเทศไทยกบการทองเทยว

เชงการแพทย

2322

ตวเลขสรปโดยกระทรวงพาณชยระบวา มผปวยทเดนทางมารกษาใน

ประเทศไทยเพมขนอยางตอเนอง นบตงแตป ค.ศ. 2008-2014 มสดสวนเพมขนคดเปน

10.96% และประเมนวาในป ค.ศ. 2014 นาจะสงถง 2.35 ลานคน

ตลาดกลมสนคาและธรกจบรการสขภาพในประเทศไทยมการขยายตวเพมขนอยาง

ตอเนอง บรษทศนยวจยกสกรไทย จากด เคยประเมนไว (พ.ศ. 2558) วา นาจะม

มลคาไมตากวา 107,000 ลานบาทในปจจบน และยงมแนวโนมเพมมากขน

อยางตอเนอง

ผลดงกลาวเกดจากบรการทไดคณภาพมาตรฐานสากล มราคาคาใชจายเหมาะสม

จนถงกบมการตงเปาหมายการเปนศนยกลางการแพทยเชงทองเทยวของเอเชย

ดงรายละเอยดปรากฏในเอกสารยทธศาสตรการพฒนาประเทศไทยใหเป น

ศนยกลางสขภาพนานาชาต หรอ Medical Hub (พ.ศ. 2560–2569) ซงจดทาโดย

กรมสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข (กนยายน 2559)

ผปวยชาวตางชาตในโรงพยาบาลไทย

ระหวางป 2008-2014

0

0.5

3

2.5

2

1.5

1

2009 2010 2011 2012 2013 2014

10.96%

ผปวย

: ลา

นคน

ทมา : กรมสงเสรมการคาระหวางประเทศ กระทรวงพาณชย

ประเทศไทย : Healthydietbase, 2015

อตราการเตบโตรายปรวมกน (ป 2009-2014)

ในเอกสารยทธศาสตรฯ ดงกลาวระบวา กระทรวงสาธารณสขเปนหนวยงานหลกใน

การบรหารขบเคลอนทาใหประเทศไทยเปนศนยกลางสขภาพนานาชาต

(นโยบาย Medical Hub) มาตงแต ป พ.ศ. 2547 จนถงปจจบน

ศนยกลางบรการเพอสงเสรมสขภาพ(wellness hub)

ศนยกลางบรการการแพทย(medical service hub)

ศนยกลางบรการวชาการและงานวจย(academic hub)

ศนยกลางยา และ

(product hub)ผลตภณฑสขภาพ

ตามยทธศาสตรดงกลาว ประเทศไทยจะเกดศนยกลางสขภาพนานาชาต 4 ดาน ดงน

2524

โทรคมนาคม, ประกนภย,

บรษททองเทยว, ตอนรบ

การจะเปนศนยกลางบรการสขภาพ จาเปนตองสรางมาตรฐานใหเปนทยอมรบใน

ระดบสากล ป พ.ศ. 2559 (ค.ศ. 2016) ประเทศไทยมสถานพยาบาลไดรบการ

รบรองมาตรฐานนานาชาตแบบ JCI (Joint Commission International) ซงไดรบ

การยอมรบจากประเทศสหรฐอเมรกาแลวจานวน 53 แหง

ขณะทธรกจสปา/นวดไทย และผลตภณฑสปา ในป พ.ศ. 2558 (ค.ศ. 2015)

มมลคาสงถง 31,000 ลานบาท อนเปนผลจากความตองการใชบรการสปา ทงลกคา

ในประเทศและกลมนกทองเทยวชาวตางชาตทเขามาในประเทศเพมขน ความตองการ

ซอผลตภณฑทเกยวของกนกมจานวนเพมมากขน การสงออกผลตภณฑสปานาจะม

มลคาถง 2,240 ลานบาท (ขอมลจากสานกสงเสรมและจดการสนคาเกษตร, พ.ศ. 2558

และบรษทศนยวจยกสกรไทย จากด, วนท 17 กมภาพนธ 2558)

เสนทางสศนยกลางสขภาพของประเทศไทย

ประเทศไทยเปนประเทศในลาดบท 13 ทเปนเปาหมายสาคญของการ

ทองเทยวเชงสขภาพของโลก โดย Global Wellness Institute ประเมนวามผเดนทาง

มาประเทศไทยไมนอยกวา 12.5 ลานเทยว และมการใชจายเงนประมาณ 12,000

ลานเหรยญสหรฐ (382,700 บาท) ทาใหเกดการจางงานโดยตรงราว 5.3 แสนตาแหนง

โดยในแตละเทยวหากเปนนกทองเทยวตางชาตทมาเพอการทองเทยวเชงสขภาพ

จะใชเงน 1,885 เหรยญสหรฐ (59,200 บาท) มากกวานกทองเทยวตางชาตทวไป 50%

และมากกวานกทองเทยวในประเทศถง 10 เทา (191 เหรยญสหรฐ หรอ 6,100 บาท)

โรงแรม/โมเตล

รสอรท

ทตงแคมป

อตสาหกรรมการทองเทยวเชงสขภาพ

ทพก

รานสปา

รสอรตสขภาพ

ศาสนสถาน/บวช

รานอาหาร

บาร

รานสแนก

ของขวญ, ของทระลก

เสอผา, ศลปะ

พพธภณฑ

ทวร โรงภาพยนตร

อาหารและเครองดม

ชอปปง

กจกรรมและการเดนทาง

สปาอาหาร

อาหารเพอสขภาพ

อาหารออรแกนก

ชดฟตเนส

ผลตภณฑสปา

อาหารเพอสขภาพ

วตามน

สปา

โรงอาบนา

ฟตเนส

การทาสมาธ

ไลฟโคช

110

ขอมลรวมการเดนทางในและตางประเทศทใชจายเพอสขภาพ

ทมา : ประมาณการโดย Global Wellness Institute โดยอาศยขอมล

อตสาหกรรมการทองเทยวจาก Euromonitor International

ทวไป

ธรกจโรงพยาบาลเอกชนของไทยยงเปนแมเหลกดงดดชาวตางชาตใหเขามาลงทน

ในดานนมากขน โดยเฉพาะหลงการเปด AEC สดสวนผถอหนในธรกจบรการทม

สญชาตอาเซยนสงขนถง 70% ขณะทมลคาห นในธรกจโรงพยาบาลปจจบนท

จดทะเบยนแลวรวม 15 บรษทนน มรายไดเพมขนอยางตอเนอง และมแนวโนมการ

ควบรวมกจการมากขน

ป 2017

จาเพาะกบสขภาพ

เครองบน, รถเชา,

ขนสงสาธารณะ, รถไฟ

พนลาน

การเดนทางในประเทศ

บรการอนๆ

131 พนลานเหรยญสหรฐ




เหรยญสหรฐ

86พนลาน

เหรยญสหรฐ

2726

โครงสรางพนฐานเพอเปนศนยกลางการแพทย

ตลาดยาในประเทศกลมอาเซยนเตบโตอยางกาวกระโดด ตลาดยาของ

ประเทศไทยจดเปนตลาดใหญทสดในบรเวณน ประเทศไทยกลายเปนผสงออก

ผลตภณฑยารายใหญในอาเซยน และเตบโตอยางตอเนองในอตรา 6.12% ตอป

ขณะเดยวกนประเทศไทยยงมการนาเขายาบางประเภททจาเปน โดยในป ค.ศ. 2015

ยาทนาเขาสวนใหญมาจากสหรฐอเมรกา (15.4%) จน (10.7%) เยอรมน (9.3%) และ

สวตเซอรแลนด (6.7%) ตามลาดบ

การใหบรการทางการแพทย หรอ การจดทองเทยวเชงสขภาพ หรอ เชงการแพทย

จะทาไดไมเตมทหากไมมการพฒนาโครงสรางพนฐานตางๆ อยางเปนระบบ รวมทง

การพฒนากาลงคน และการสรางเทคโนโลยของประเทศไทยเองในเรองทเกยวของตางๆ

ในเอกสารของสานกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน (BOI) ใหข อมลวา

มโรงพยาบาลรฐมากกวา 1,000 แหง และโรงพยาบาลเอกชนมากกวา 300 แหง

กระจายอยทวประเทศไทย มแพทยมากกวา 50,000 คน ทครอบคลมความสามารถ

ในการรกษาอยางหลากหลาย ตงแตการตรวจรกษาโรคทวไป การผาตดเปลยนอวยวะ

การทาศลยกรรม เชน การทาบอลลนเสนเลอดหวใจ ไปจนถงการผาตดแปลงเพศ

2928

ประเทศไทยยงมศกยภาพในการผลตวคซน (vaccine) ตางๆ เชน วคซนแบบ

“คอกเทล” ทปองกนโรคตดตอสาคญอยางคอตบ ไอกรน บาดทะยก ตบอกเสบ

ชนดบ และเยอหมสมองอกเสบไดพรอมๆ กนในคราวเดยว อกทงยงสามารถ

ผลตวคซนปองกนโรคไดถง 4 โรค ไดแก วคซนปองกนไขหวดใหญ วคซน

ปองกนโรคพษสนขบา วคซนปองกนโรคไวรสตบอกเสบ และวคซนปองกน

ไขสมองอกเสบเจอ โดยผานการรบรองคณภาพมาตรฐานการผลตยาทดจาก

สานกงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) และมาตรฐานระดบโลกอยาง

องคการอนามยโลก (WHO) นอกจากน เรายงผลตวคซนปองกนโรคไขหวดใหญ

ชนด H1N1 และ H5N2 ไดดวย ขณะทวคซนไขหวดใหญตามฤดกาลอยระหวาง

การทดสอบทางคลนก


ประสบความสาเรจในการใชยสตผลตฮอรโมนควบคมการเตบโต

(growth hormone) ปจจบนอยระหวางการทดสอบผลตระดบกอน

อตสาหกรรม

สาหรบยาแบบ ไบโอฟารมาซตคอล

(biopharmaceuticals) หรอยา

ทไดจากกระบวนการสงเคราะหทาง

ชวภาพนน ตลาดมการขยายตวอยาง

ตอเนอง และประมาณการวานาจะคดเปน 20%

ของยาทกชนดในปจจบน ความตองการ

ยาชนดนในตลาดอาเซยนกเพมมากขน

อยางมนยสาคญ และประเทศไทยกม

ศกยภาพพอทจะเปนผนาในการผลตยา

แบบนในแถบนได

3130

นอกจากความสามารถในการผลตยาและวคซนแลว ชดตรวจทางการแพทยของ

ประเทศไทยกมความกาวหนาเชนกน เชน ชดตรวจโรคแอลฟา-ธาลสซเมยของ

มหาวทยาลยเชยงใหม ซงรผลในเวลาเพยง 3 นาท ชดตรวจเลอดในคลงเลอดแบบ

เจลทมแอนตบอดกชวยทาใหการตรวจรวดเรว สะดวก และปลอดภยมากยงขน

ชนสวนอวยวะเทยม ซงครอบคลมสวนสะโพก กระดกตนขา และแขน ทสนบสนน

โดยจฬาลงกรณมหาวทยาลยและทเซลส (TCELS) กผานการทดสอบมาตรฐานนานาชาต

ISO/IEC 17025 แลว ขณะทโปรแกรมบรหารและพฒนาเทคโนโลยเครองมอแพทย

และหนยนตทางการแพทยขนสง (Advanced Medical Devices Technology

& Medical Robotics) หรอ แอดเทค (ADTEC) ทกอตงในป ค.ศ. 2012 กออก

แบบและพฒนาอปกรณการแพทยหลายชนดตามมาตรฐาน ISO 13485 โดยเฉพาะ

การปลกรากฟนเทยมททาจากไททาเนยม

นวตกรรมเพอเปนศนยกลางการแพทย

แตทงนการลงทนงบประมาณ และการเสรมสรางกาลงคน รวมทงสนบสนนโครงสราง

พนฐานอยางตอเนอง คงเปนเรองจาเปนอยางขาดเสยมได สาหรบการผลกดนใหกาว

ไปถงเปาหมาย “ประเทศไทย 4.0” ดวยระบบเศรษฐกจใหมน

ทงหมดทกลาวมาแลว แสดงใหเหนถงความพรอมของประเทศไทย โดยเฉพาะในดาน

วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม ทใชรบมอกบการเปลยนแปลงไปสสงคม

ผสงวยและอาจกระตนใหเกดมลคาเพมขนใน “เศรษฐกจผสงวย” อนจะผลกดนให

ประเทศกาวพนกบดกรายไดปานกลาง

นอกจากนยงมหนยนตสาหรบผสงอาย “ดนสอ” ทผลตโดย

CT Asia Robotics, Co., Ltd. หนยนต Sensible TAB ของ TMGI Co., Ltd.

ทออกแบบใหชวยฟนฟสมรรถภาพในการเคลอนไหวแขนของผปวยทเปนอมพฤกษ เปนตน

นอกจากทกลาวมาแลว สวทช. ยงมนวตกรรมอกมากทออกแบบมาเพอชวย

ผสงวย เชน ขอเขาเทยม, ขอเขาเทยมแบบสจดหมน, เครองชวยฟงดจทลแบบกลอง

เครองชวยฟง Klear, แผนรองฝาเทาเฉพาะบคคล, สตรอาหารสาหรบผสงอาย,

เตยงตนตว Joey, เกมฝกสมอง Monica, ผากระตนสมอง Akiko, อปกรณชวยขนลง

เตยง Ben, ระบบเซนเซอรอจฉรยะสาหรบสนบสนนการดแลผสงอายและผปวย รวมถง

เครองเอกซเรยคอมพวเตอร 3 มตทางทนตกรรม (DentiiScan) จะเหนไดวาอปกรณ

หลายแบบนาไปใชกบผพการหรอมปญหาทางรางกายบางอยางไดอกดวย

3332

ประเทศไทยกาลงกาวเขาสสงคมผสงวยอยางเตมตว เพราะมกลมคนสงอายทเพมมากขน

สวนทางกบกลมคนในชวงอายทางานทลดลงอยางมนยสาคญ ซงถอเปนแนวโนมทเกดขนกบ

ประเทศสวนใหญ เรองนสงผลทงทางบวกและทางลบไดอยางมากกบสงคมไทย จงตองการ

การเตรยมพรอมรบมอ ผสงวยใชเงนไปกบบรการทางการแพทย การหยอนใจและกจกรรม

เชงวฒนธรรมมากกวาคนในกลมอน แตหากผสงวยเหลานไมไดทางานเกบออมเงนเพอใช

ในอนาคต กยอมสรางภาระกบระบบสขภาพของรฐได

จดแขงของประเทศไทยคอ เราสามารถขยายตวและเปนศนยกลางการทองเทยวเชงการแพทย

และการทองเทยวเชงสขภาพในระดบนานาชาตได ดวยความพรอมในหลายๆ เรอง มผปวย และ

ผสงวยชาวตางชาตเดนทางมาเพอการทองเทยวลกษณะดงกลาวขางตนหลายลานคนในแตละป

จงเปนโอกาสทประเทศไทยจะกาวขนเปนศนยกลางการทองเทยวได

ปจจบนมงานวจยและผลตภณฑมากมาย จากหนวยงานตางๆ ในประเทศ ครอบคลมตงแต

วคซน ชดตรวจโรค และยารกษาโรค ไปจนถงวสดฝงใน อปกรณจาเพาะกบผสงวย รวมทงม

การเรงผลตบคลากรในสาขาทจาเปนและเกยวของ การสนบสนนในเรองนอยางจรงจง

ทงโดยภาครฐและเอกชน จะสรางรายได และเปลยนวกฤตทอาจเกดขน ใหกลายเปนโอกาส

ในการสรางความเขมแขงของประเทศได

3534

Global Wellness Institute (2018) Global Wellness Tourism Economy,

November 2018.

Thailand Board of Investment (2016) Thailand’s Medical Hub.

The European Commission (2018) The Silver Economy – Final Report.

doi:10.2759/685036

Thinakorn Noree et. al. (2016) Medical Tourism in Thailand: A Cross-sectional Study.

Bull World Health Organ 2016; 94:30-36 doi: htto://dx.doi.org/10.2471/BLT.14.152165

https://www.populationof.net/thailand/ (เขาถงวนท 20 พ.ย. 2018)

http://www.silvereco.org/en/statistics/ (เขาถงวนท 20 พ.ย. 2018)

http://www.silvereco.org/en/what-is-silver-economy/ (เขาถงวนท 20 พ.ย. 2018)

http://www.worldometers.info/world-population/thailand-population/

(เขาถงวนท 20 พ.ย. 2018)

กรมสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข (2559) ยทธศาสตรการพฒนาประเทศไทย

ใหเปนศนยกลางสขภาพนานาชาต (Medical Hub) (พ.ศ. 2560–2569).

รายงานสถานการณผสงอาย พ.ศ. 2556 โดย มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย

(มส.ผส.)

เอกสารอางอง กองบรรณาธการบรหารชดหนงสอวทยาศาสตรเพอประชาชนScience & Technology Book Series

คณะทางานนายปฐม สวรรคปญญาเลศ รองปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

นางสาวภทรยา ไชยมณ สานกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

นางจนตนา บญเสนอ สานกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

นางสาวอจฉราพร บญญพนช สานกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

นางวลยพร รมรน กรมวทยาศาสตรบรการ

นางสาวนชจรย สจจา สานกงานปรมาณเพอสนต

นางสาวยพน พมไม สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย

นางสาววรรณรตน วฒสาร สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย

นางทศนา นาคสมบรณ องคการพพธภณฑวทยาศาสตรแหงชาต

นางชลภสส มสมวฒน องคการพพธภณฑวทยาศาสตรแหงชาต

นางกลประภา นาวานเคราะห สานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต

นางจฬารตน นมนวล สานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต

นายประสทธ บบผาวรรณา สถาบนมาตรวทยาแหงชาต

นางสาววรรณพร เจรญรตน สานกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต

นายสรทศน หลวงจอก สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน)

นายจกร พรหมบรสทธ สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน)

นางสาวปณธา รนบนเทง สถาบนเทคโนโลยนวเคลยรแหงชาต (องคการมหาชน)

นางสาวศศพนธ ไตรทาน สถาบนวจยแสงซนโครตรอน (องคการมหาชน)

นายนเรศ เขงเงน สถาบนสารสนเทศทรพยากรนาและการเกษตร (องคการมหาชน)

นายศภฤกษ คฤหานนท สถาบนวจยดาราศาสตรแหงชาต (องคการมหาชน)

นายกฤษกร รอดชางเผอน สานกงานนวตกรรมแหงชาต (องคการมหาชน)

นางสาวศรนภสร ลลาเสาวภาคย ศนยความเปนเลศดานชววทยาศาสตร (องคการมหาชน)

บรรณาธการอานวยการนายปฐม สวรรคปญญาเลศ รองปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

นางกรรณการ เฉน องคการพพธภณฑวทยาศาสตรแหงชาต

นางกลประภา นาวานเคราะห สานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต

ดร.นาชย ชวววรรธน สานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต

นายจมพล เหมะครนทร สานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต

นายประสทธ บบผาวรรณา สถาบนมาตรวทยาแหงชาต

นางสาวยพน พมไม สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย

ดร.สภรา กมลพฒนะ องคการพพธภณฑวทยาศาสตรแหงชาต

ดร.วจตรา สรยกล ณ อยธยา องคการพพธภณฑวทยาศาสตรแหงชาต

36

science & technology book series silver · science & technology book series sharing science...

Documents