saxelmwifo auditis samsaxuri

efeqtianobisauditi

Tbilisi2014

saswrafo samedicino daxmarebis sistemis efeqtianobis auditi

6

sas wra fo sa me di ci no dax ma re bis sis te mis efeq tia no bis au di ti

Te mis aq tua lu ro ba

uka nas knel pe riod Si mniS vne lo va ni re for me bi gan xor ciel da sas wra fo sa me di ci no dax ma re bis sfe ro Si. sa qar Tve los Si na gan saq me Ta sa mi nis tros daq vem de ba re ba Si Seiq mna ssip „112“, ro me­lic mo sax leo bis za rebs pa su xobs da uz run vel yofs Se sa ba mi si sas wra fo dax ma re bis bri ga dis Tvis in for ma ciis ope ra tiul ga­da ce mas. Tbi lis Si gan xor ciel da spe cia lu rad aR Wur vi li axa li av to man qa ne bis Ses yid va, wi na wleb Tan Se da re biT mniS vne lov nad gaum jo bes da sa me di ci no per so na lis aR Wur va da ga weu li mom­sa xu re bis xa ris xi. sa qar Tve los re gio neb Si Seic va la prog ra mis gan xor cie le bi sa da da fi nan se bis sis te ma.

sas wra fo sa me di ci no dax ma re bis sam sa xu ri sa da sis te mis mTa­var mi zans, ga dau de be li mdgo ma reo be bis dros gar Tu le be bi sa da sik vdi lia no bis Sem ci re ba war moad gens. aR niS nu lis miR we vis wi­na pi ro ba ga mo Za xe ba ze drou li rea gi re ba da ga weu li pir ve la di sa me di ci no dax ma re bis ma Ra li xa ris xia. sa qar Tve lo Si 2000­dan 2013 wlam de sas wra fo sa me di ci no dax ma re biT mo sar geb le Ta ric­xvi, wle bis mi xed viT mkveT rad gai zar da (ix. gra fi ki 1).

gra fi ki 1. sas wra fo sa me di ci no dax ma re biT mo sar geb le Ta ric xvi

sas wra fo sa me di ci no dax ma re bis sis te mis efeq tia no bis au di ti

7

ga mo Za xe ba Ta rao de no bis am gva ri zrdis fon ze, ga weu li mom­sa xu re bis drou lo ba sa da xa ris xTan da kav Si re biT, sa zo ga doe ba Si mra va li kiT xva gaC nda. Se sa ba mi sad, sa xel mwi fo au di tis sam sa xur ma ga daw yvi ta prob le ma Rrmad Sees wav la da aq cen ti sas wra fo sa me­di ci no dax ma re bis drou lo ba sa da mom sa xu re bis xa ris xze gaa ke Ta.

au di tiT ga mov lin da, rom gan xor cie le bu li po zi tiu ri cvli­le be bis miu xe da vad, mniS vne lo va ni prob le me bi rCe ba sas wra fo sa me di ci no dax ma re bis sis te ma Si, rac sas wra fo sa me di ci no mom­sa xu re bis droul rea gi re ba sa da mom sa xu re bis xa ris xze ai sa xe ba.

efeq tia no bis au di tis mi za ni

au di tis mi zans sas wra fo sa me di ci no dax ma re bis sis te mis efeq­tia no bis Ses wav la, mas ze day rdno biT an ga ri Sis mom za de ba da re­ko men da cie bis ga ce ma war moad gen da.

efeq tia no bis au di ti gan xor ciel da IS SAI1­is saer Ta So ri so stan dar te bis gaT va lis wi ne biT.

sa xel mwi fo au di tis sam sa xu ri dain te res da sas wra fo sa me di­ci no dax ma re bis sfe ro Si gan xor cie le bu li cvli le be biT. mox da sas wra fo dax ma re bis sis te mis eko no miu ro bis, pro duq tiu lo bi sa da efeq tia no bis sa kiT xe bis Ses wav la, nak lo va ne be bis ga mov le na da gai ca Se sa ba mi si re ko men da cie bi. au di tis pe riod ma moic va 2010­2012 wle bi da 2013 wlis pir ve li na xe va ri.

ga mov le ni li nak lo va ne be bi da Se sa ba mi si re ko­men da cie bi

sas wra fo sa me di ci no dax ma re bis drou li rea gi re basa me di ci no prio ri te te bis gan saz Rvris sis te ma da ga mo Za xe ba Ta mzar di rao de no ba;

qvey nis mas Sta biT sa dis pe Ce ro pro to ko leb ze day rdno biT prio ri te te bis gan saz Rvris sis te mis ap ro bi re bu li prog ra ma ar aris da ner gi li.

1 http://www.issai.org/­ umaRlesi auditoruli organoebis saerTaSoriso standartebi

8

pa cien tis mdgo ma reo bis sir Tu lis gaT va lis wi ne biT, sas wra fo dax ma re bis bri ga dis Tvis ga mo Za xe ba ze rea gi re bis drois niS nu li ar aris gan saz Rvru li. pa cien tis mdgo ma reo bis miu xe da vad, rea­gi re bis drois sa Sua lo maC ve ne be li TiT qmis er Tnai ria (ix. gra­fi ki 2,3). Se sa ba mi sad, di di rao de no bis ga mo Za xe be bis Sem Txve va Si sas wra fo sa me di ci no dax ma re ba mZi me mdgo ma reo ba Si myof pa cien­tTan ig via nebs.

gra fi ki 2. sa qar Tve lo (in ci den tis ti pe bis mi xed viT rea gi re bis sa­Sua lo dro)

gra fi ki 3. di di bri ta ne Ti (in ci den tis ti pe bis mi xed viT rea gi re­bis sa Sua lo dro)

pir ve la di jan dac vis2 mdgo ma reo ba mniS vne lov nad ga na pi ro bebs sas wra fo sa me di ci no dax ma re ba ze mzard moT xov nas. swo red aseT moT xov nas ukav Sir de ba e.w. da bal prio ri te tu li za re bis ma Ra li ric xvi, ro me lic pir ve la di jan dac vis efeq tia ni mu Sao bis Sem­

2 pirveladi jandacva moicavs daavadebaTa profilaqtikas, janmrTelobis xelSewyobasa da gaumjobesebaze

mimarTul RonisZiebebs

sas wra fo sa me di ci no dax ma re bis sis te mis efeq tia no bis au di ti

9

Txve va Si mi ni ma lur do ne ze SeiZ le ba iq nes day va ni li. ara ga dau­de bel ga mo Za xe ba Ta rao de no bis Se sam ci reb lad, um niS vne lo va nes faq tors war moad gens sa zo ga doeb ri vi cno bie re bis amaR le ba.

sa xel mwi fos mier ga weu li xar je bis zrdas Tan er Tad ga mo Za­xe ba Ta di di rao de no ba gav le nas ax dens droul rea gi re ba sa da mom sa xu re bis xa ris xze. aR niS nu li prob le mis mog va re bis erT­erT me qa nizms sa kon sul ta cio ser vi si war moad gens.

re ko men da cie bi:• mniS vne lo va nia sa mi nis tros koor di na ciiT, ssip `112“­Tan er Tad Se mu Sav des sa dis pe Ce ro pro to ko le bi, ssip `112“­is sis te ma Si dai ner gos prio ri te te bis dis pe Ce ri­za ciis prog ra ma da da wes des in ci den tis ti peb ze Se sa ba­mi si rea gi re bis drois niS nu li. mniS vne lo va nia, Se mu Sav­des prio ri te te bis mi xed viT xa ris xis uz run vel yo fis me qa niz me bi da aR moif xvras ga mo Za xe ba ze ara go niv rul dro Si mis vlis Tu saer Tod ar gas vlis Sem Txve ve bi; • ga mo Za xe be bis da prio ri te te bis ana li zis Se de gad, Se­saZ le be lia ga mov lin des is ara ga dau de be li no zo lo­gie bi Se sa ba mis asa kob riv jgu feb Si, rom leb zec moT­xov na di dia, xo lo am Sem Txve va Si sa mi nis tros koor di­na ciiT amoq med des sxva das xva ber ke ti, ra Ta qve ya na Si mi ni mu ma de Sem cir des sas wra fo sa me di ci no dax ma re bis, ro gorc `mo sia ru le oja xis eqi mis“ ro li;• mniS vne lo va nia, rom sa mi nis trom ga moi ye nos mis xelT ar se bu li ber ke te bi pir ve la di jan dac vis ro lis gaz­rdis Tvis, rac Seam ci rebs ara ga dau de be li ga mo Za xe be­bis ricxvs da mas Tan da kav Si re bul da na xar jebs; mniS­vne lo va nia, ssip `112“­ma, sa mi nis tros Tan, q. Tbi li sis me rias Tan da sxva su bieq teb Tan er Tad iz ru nos sa zo ga­doeb ri vi cno bie re bis amaR le bis Tvis, ara re le van tur ga mo Za xe ba Ta rao de no bis Se sam ci reb lad sxva das xva sa­gan ma naT leb lo, sa rek la mo­in for ma ciu li in stru men te­

10

bis ga mo ye ne biT, ra Ta mox des ara miz nob ri vi ga mo Za xe be­bis iden ti fi ci re ba da Sem ci re ba.

bri ga de bis te ri to riu li ga na wi le ba da ma te ria lur-teq ni ku ri ba zis ga mo ye ne ba;

au di tis Se de gad ga mov lin da, rom re gio neb Si sas wra fo sa me di­ci no dax ma re bis av to par ki gau mar Ta via, ris ga moc xSi ria rea gi­re bis ga re Se da to ve bul ga mo Za xe ba Ta rao de no ba. amas Tan, re gio­neb Si bri ga de bis dat vir Tvis gan sxva ve bu li maC ve ne be li adas tu­rebs bri ga de bis araop ti ma lur ga da na wi le bas.

er Tma ne Tis mo mij na ve TviT mmar Tvel er Teu leb Si mom sa xu re bis mim wo de be li sxva das xva ope ra to ri kli ni ka, mxo lod Ta vi si mu ni­ci pa li te tis mas Sta biT Se mo su li za re bis mom sa xu re ba zea pa su­xis mge be li. kon kre tu li raio nis bri ga das ar SeuZ lia me zo be li TviT mmar Tve li er Teu li dan Se mo sul zar ze rea gi re ba, miu xe da vad imi sa, rom ga mo Za xe ba aR niS nu li te ri to rii dan uf ro ax los SeiZ­le ba mde ba reob des. aqe dan ga mom di na re sa qar Tve los re gio neb Si ga mo Za xe ba ze rea gi re ba gar kveul Sem Txve veb Si ar xde ba op ti ma lu­ri man Zi lis Se sa ba mi sad, rac zrdis ga mo Za xe ba ze rea gi re bis dros.

re ko men da cia:• mniS vne lo va nia, rom sa mi nis trom uz run vel yos bri­ga de bis op ti ma lu ri ga da na wi le ba da mi si pro por ciu­li da fi nan se ba TviT mmar Tve li er Teu le bis mi xed viT, ro gorc mo sax leo bis rao de no bi sa da geog ra fiu li prin ci pe bis, ase ve sas wra fo sa me di ci no dax ma re ba ze moT xov ni sa da mi si gan ma pi ro be be li sxva mniS vne lo va­ni faq to re bis gaT va lis wi ne biT, gar da ga mo nak li si Sem­Txve ve bi sa; drou li rea gi re bis Tvis mniS vne lo va nia, rom sa mi nis trom uz run vel yos ga mo Za xe ba ze rea gi re ba op ti­ma lu ri man Zi lis Se sa ba mi sad, amav drou lad mniS vne lo­

sas wra fo sa me di ci no dax ma re bis sis te mis efeq tia no bis au di ti

11

va nia re gio neb Si sa mi nis trom uz run vel yos sas wra fo sa me di ci no dax ma re bis teq ni ku ri Se ma fer xe be li ga re­

moe be bis aR mof xvra;

sas wra fo sa me di ci no dax ma re bis mom sa xu re bis xa ris xi

sas wra fo sa me di ci no dax ma re bis bri ga de bis per so na lis kva li-fi ka cia da sa me di ci no pro to ko le bi

sas wra fo dax ma re bis eqi me bis Tvis Ca ta re bu li tre nin ge bi ar ata rebs re gu la rul xa siaTs da ar utar de ba yve la eqims. gan sxva­ve bu lia Tbi lis sa da re gio neb Si mom za de bis do ne, eqi me bi gan sxva­ve bu li sas wav lo prog ra miT ga dian mom za de bas. sis te ma ar aris stan dar ti ze bu li, qvey nis mas Sta biT ar aris da ner gi li mkur na­lo bis pro to ko le bi da stan dar te bi.

sa me di ci no da we se bu le ba Si pa cien tis hos pi ta li za cia

xSi rad ir Rve va pa cien tis uax loes kli ni ka Si ga day va nis prin­ci pe bi. amas Tan, ma Ra lia kli ni ke bis mier pa cien tis mi Re ba ze ua­ris Tqmis ric xov no ba pa cien tis so cia lu ri sta tu sis an sta cio­na ru li ad gi le bis Sez Rud vis ga mo, ra mac Se saZ loa uar yo fi Ti gav le na moax di nos cal keul Sem Txve veb Si mZi me mdgo ma reo ba Si myo fi pa cien tis jan mrTe lo bis mdgo ma reo ba ze da ga zar dos sik­vdi lia no bis maC ve ne be li.

re ko men da cie bi:• sa mi nis trom un da uz run vel yos ak re di te bu li prog­ra mis, pro to ko le bis/gaid lai ne bis stan dar ti ze ba mTe­li sa qar Tve los mas Sta biT, saer Ta So ri so stan dar te­bi sa da sau ke Te so praq ti kis gaT va lis wi ne biT. ase ve

12

mniS vne lo va nia, sa mi nis trom, q. Tbi li sis me riis ssip ­ `sas wra fo sa me di ci no dax ma re bis cen trTan“ Ta nam Srom­lo biT ga na xor cie los sas wra fo sa me di ci no dax ma re bis mo de le bis Se sa ba mi sad sak va li fi ka cio mo na ce me bis, sa­val de bu lo tre ning prog ra me bi sa da ma Ti pe rio du lo­bis stan dar ti ze ba. aR niS nu li xels Seuw yobs sas wra fo sa me di ci no dax ma re bis mo de lis Ca mo ya li be bas grZel va­dian per speq ti va Si da gaaum jo be sebs pa cien tis Tvis ga­weu li mom sa xu re bis xa risxs;• mniS vne lo va nia, rom sa mi nis trom uz run vel yos qvey­nis mas Sta biT hos pi ta li za ciis er Tia ni sqe mis ar se bo ba, ase ve prog ra mis sxva gan ma xor cie leb leb Tan er Tad ­ sas­wra fo sa me di ci no dax ma re bis bri ga de bis mier pas por­ti za ciis sis te mis ga mo ye ne ba. aR niS nu li gaa mar ti vebs hos pi ta li za ciis pro ce sis mar Tva sa da or ga ni ze bas. sa mi nis trom ase ve un da uz run vel yos kli ni ke bis mier hos pi ta li ze bu li pa cien tis mi Re ba ze ua ris Sem Txve ve­bis gan xil va, mi ze ze bis dad ge na da msgav si Sem Txve ve bis Ta vi dan aci le bis miz niT maT ze rea gi re ba, ra Ta da cul iq nes kri ti kul Sem Txve veb Si uax loes kli ni ka Si ga day­va nis prin ci pi da ar da za ral des mZi me mdgo ma reo ba Si myo fi pa cien ti.

sas wra fo sa me di ci no dax ma re bis prog ra me bis far gleb Si gan-xor cie le bu li aq ti vo be bis da geg mva da da fi nan se ba

2012 wels, q. Tbi li sis sas wra fo sa me di ci no dax ma re bis sa xel­mwi fo prog ra ma Si sa daz Rve vo kom pa nie bis prog ra ma Si Car Tvis Se­de gad 1,420,000 la ri dai zo ga. amas Tan, wle bis gan mav lo ba Si daz­Rveul Ta rao de no ba mzar dia. kor po ra ciu li Tu in di vi dua lu rad daz Rveu li pi re bis sa daz Rve vo pa ke te bi moi cavs sas wra fo sa me­di ci no dax ma re bas, xo lo mo qa la qe Ta ume te si na wi li sas wra fo dax ma re bis moT xov niT zars axor cie lebs ssip `112“­Si, ro me lic

sas wra fo sa me di ci no dax ma re bis sis te mis efeq tia no bis au di ti

13

mi sa mar Tze mxo lod sa xel mwi fos da fi nan se ba ze myof sas wra fo dax ma re bas ag zav nis da aR niS nu li zrdis sa xel mwi fo xar jebs.

xSir Sem Txve va Si, q. Tbi lis Si prog ra mis gan ma xor cie leb le­bis mier ar xde ba prog ra mis far gleb Si mim di na re saq mia no be bis da geg mva eko no miu ro bi sa da pro duq tiu lo bis prin ci pe bi dan ga­mom di na re. ma ga li Tis Tvis q. Tbi li sis me riam 2013 wels sas wra fo dax ma re bis av to par ki sru lad ga naax la axa li mik roav to bu sis ti­pis spe cia lu rad aR Wur vi li av to man qa ne biT, ma Sin ro de sac ase Ti ti pis av to mo bi le bi pa cien tis hos pi ta li za ciis Tvis ga moi ye ne ba, rac ar se bul rea lo ba Si ga mo Za xe ba Ta saer To rao de no bis 13%­ia. prio ri te te bis sis te mis pro por ciu lad, na wi lob riv msu bu qi av­to man qa ne bis Ses yid vis Sem Txve va Si, biu je ti mniS vne lov nad dai­zo ge bo da.

au di tis Se de gad ga mov lin da, rom 2012 wels q. Tbi li sis ssip `sas wra fo sa me di ci no dax ma re bis cen tris“ mier gan xor ciel da plan Se tu ri kom piu te re bis Ses yid va sas wra fo dax ma re bis eqi me­bis Tvis, Tum ca am drom de Ses yi du li in ven ta ri ga mou ye ne be lia.

re ko men da cie bi:• mniS vne lo va nia ga dai xe dos sas wra fo sa me di ci no dax­ma re bis prog ra mis da fi nan se bis we si, ra Ta ar mox des sas wra fo sa me di ci no dax ma re bis sa biu je to prog ra miT ga weu li da na xar je bi sa da mo qa la qe Ta mier ker Zo daz­Rve vis pa ke tis Ri re bu le ba Si ga dax di li Tan xe bis gao­re ba; • mniS vne lo va nia, q. Tbi li sis me riis, ssip `sas wra fo sa­me di ci no dax ma re bis cen tris“ mier ma te ria lur­teq ni­kur sa Sua le beb ze fi nan su ri re sur sis xar jva mox des stra te giu li geg mis, prio ri te te bis, gan sa xor cie le be­li Ro nis Zie bis swo ri da geg mvi sa da ana li zis Se de gad, eko no miu ro bis prin ci pe bis sru li dac viT, rac, Ta vis mxriv, xels Seuw yobs ga weu li mom sa xu re bis efeq tia no­bas.

14

au di tis Se de gi

au di tis Se de gad ga ce mu li re ko men da cie bis uz run vel sa yo­fad, sa mi nis trom Sei mu Sa va stra te gia, ro me lic uax loes mo ma­val Si gan xor ciel de ba. axa li stra te giiT, 2014 wlis 1 seq tem­bri dan daiw yo sas wra fo sa me di ci no dax ma re bis prio ri te te bis dis pe Ce ri za ciis sis te ma ze ga das vla, amav drou lad re gio neb Si sas wra fo dax ma re bis rea gi re ba ad mi nis tra ciu li saz Rvre bis ma­giv rad uax loe si te ri to riu li prin ci piT gan xor ciel de ba. mniS­vne lo va ni cvli le be bi xor ciel de ba ase ve sas wra fo dax ma re bis teq ni ku ri Se ma fer xe be li mi ze ze bis aR mo saf xvre lad, ma ga li Tad: re gio neb Si ar se bu li sas wra fo sa me di ci no dax ma re bis av to par ki sru lad ga nax lda.

efeqtianobis uzrunvelyofa saxelmwifo Sesyidvebis sistemaSi

16

efeq tia no bis uz run vel yo fa sa xel mwi fo Ses yid ve bis sis te ma Si

gam Wvir va lo ba, an ga riS val de bu le ba da gan vi Ta re bis Ta na-med ro ve mid go me bi

Te mis aq tua lu ro ba

bo lo 5 wlis gan mav lo ba Si um niS vne lo va ne si re for me bi ga tar­da sa xel mwi fo Ses yid ve bis sfe ro Si. gan xor cie le bu li cvli le be­biT sa qar Tve lo Si Ca mo ya lib da msof lio Si erT­er Ti yve la ze gam­Wvir va le Ses yid ve bis sis te ma, ro me lic da de bi Tad Sea fa sa mra val­ma saer Ta So ri so or ga ni za ciam. Ses yid ve bis axal ma, gam Wvir va le sis te mam Seam ci ra ko ruf ciu li ga ri ge be bis al ba To ba, gaa mar ti va Ses yid ve bis pro ce du re bi da sag rZnob lad ima ta kon ku ren ciam.

sa qar Tve los biu je tis 30%­ze me ti (mTlia ni Si da pro duq tis daax loe biT 15%) ixar je ba sa xel mwi fo Ses yid veb ze. sa xel mwi fo Ses yid ve bi war moad gens ma Ra li ris kis Sem cvel sfe ros ko ruf­cii sa da sa xel mwi fo sax sre bis efeq tia nad xar jvis kuT xiT. Se­sa ba mi sad, aR niS nu li sfe ros swo ri da efeq tia ni re gu li re ba um niS vne lo va ne sia sa xel mwi fo sax sre bis ra cio na lu rad xar jvis uz run vel sa yo fad.

2011­2012 wleb Si ga for mda daax loe biT 5,433,850,000 la ris Ri re bu le bis kon traq te bi sa xel mwi fo Ses yid veb ze, rac aR niS­nul wleb Si sa xel mwi fo biu je ti dan ga xar ju li mTlia ni Tan xis (15,266,100,000 la ri) 35%­s aRe ma te ba.

efeqtianobis uzrunvelyofa saxelmwifo Sesyidvebis sistemaSi

17

gra fi ki 1: sa xel mwi fo Ses yid veb ze ga for me bu li kon traq te bis mTlia ni Ri re bu le bis wi li 2011­2012 wle bis biu je te bi dan

sa xel mwi fo au di tis sam sa xu ri dain te res da aR niS nu li sa kiT­xiT da ga daw yvi ta Sees wav la sa xel mwi fo Ses yid ve bis gar daq mni li sis te ma, ga moev li na nak lo va ne be bi da dae sa xa gze bi, rom li Tac Se saZ le be li iq ne ba sis te mis ki dev uf ro gan vi Ta re ba da srul­yo fa. au di tiT ga mov lin da, rom po zi tiu ri cvli le be bis miu xe­da vad, gar kveu li xar ve ze bia ka non mdeb lo ba Si da mniS vne lo va ni nak lo va ne be bia Ses yid ve bis gan xor cie le bis yve la sta dia ze.

efeq tia no bis au di tis mi za ni

sa xel mwi fo au di tis sam sa xu ris mi zans war moad gen da, re for­mi re bu li da gar daq mni li sa xel mwi fo Ses yid ve bis sis te mis Ses­wav la, rac Ses yid ve bis sfe ro Si gan xor cie le bu li Ro nis Zie be bis eko no miu ro bis, pro duq tiu lo bi sa da efeq tia no bis kuT xiT Se fa­se bas gu lis xmobs.

ga mov le ni li nak lo va ne be bi da Se sa ba mi si re ko­men da cie bi

sa Wi roe be bis/moT xov ni le be bis aras wo rad gan saz Rvra

Sem syid ve li or ga ni za cie bis Ses yid ve bis geg ma, ro me lic wliur biu jets efuZ ne ba, rig Sem Txve veb Si zus tad da sa mar Tlia nad ar asa xavs or ga ni za ciis wi na Se mdgar sa Wi roe bebs da xe lov nu rad

18

aris gaz rdi li. au di tis Se de gad ga mov lin da, rom sa qar Tve los sa ja ro seq tor Si xSi ria sa Wi roe be bis ga da War be biT Se fa se bis Sem Txve ve bi, ris Se de ga dac sa biu je to or ga ni za cie bi yi du lo ben iseT Zvi rad Ri re bul pro duq cias, rom le bic fun qcio na lu rad ga ci le biT aRe ma te ba Sem syid ve lis moT xov ni le bebs/sa Wi roe bebs. xSir Sem Txve veb Si xde ba ise Ti av to sat ran spor to sa Sua le be bis Se Ze na, ro mel Ta teq ni ku ri ma xa sia Teb le bi Sem syid vel Ta moT xov­nebs sa Wi ro ze me tad aRe ma te ba da, Se sa ba mi sad, iz rde ba Sem syid­ve li or ga ni za cie bis xar je bi. msgavs prob le mebs vaw yde biT ave ji­sa da kom piu te ru li teq ni kis Ses yid vas Tan da kav Si re bi Tac.

Sem syid vel Ta sa ten de ro do ku men ta cii sa da Ses yid vis xel Sek­ru le be bis Ses wav li sas, ase ve, ga mov lin da sa ten de ro do ku men­ta ciis erT pir ze mor ge bis, sa Wi roe be bis zo ga di an zed me tad de ta lu ri gan saz Rvris ris ke bi. ker Zod, ga mov lin da Sem Txve ve bi, ro de sac av to man qa ne bis Ses yid va gan xor ciel da spe ci fi ka cie bis ara neit ra lu ri gan saz RvriT (erT pir ze mor ge biT), rac ga moi­xa ta teq ni kur da va le ba Si av to man qa nis pa ra met re bis (ma ga li Tad, sig rZe/si ga ne/si maR le: 4,660 X 1,890 X 1,760) mi ker Zoe bu li mi Ti­Te biT, ris ga moc ten der Si pre ten den tTa wre sa va rau dod iz­Ru de bo da da mxo lod er Ti kom pa nia iReb da mo na wi leo bas. sul, daax loe biT 10 msgav si Ses yid va ga mov lin da, ro mel Ta ja mur ma Ri re bu le bam 373,000 la ri Sead gi na.

prob le me bis erT­er Ti ga mom wve vi mi ze zi gax lavT is, rom Sem­syid ve li or ga ni za cie bi sa Ta na dod ar iye ne ben saer Ta So ri so/re­gio nu li or ga ni za cie bi sa an/da sa qar Tve los stan dar tebs, rom­le bic gan saz Rvravs pro duq tis ma xa sia Teb lebs.

ase ve ga mov lin da, rom Sem syid ve li or ga ni za cie bi ar axor cie­le ben sxva or ga ni za cia Ta mier gan xor cie le bu li Ses yid ve bis ana­lizs, rad ga nac er Ti da ima ve pe riod Si, faq tob ri vad iden tu ri sa xis Ses yid va xde ba mniS vne lov nad gan sxva ve bul fa sad sxva das xva or ga ni za ciis mier. baz ris Ses wav las Tan da kav Si re bu li Ro nis Zie­be bis ara sa Ta na do gan xor cie le bis ga mo Sem syid ve li or ga ni za­cie bi aras wo rad saz Rvra ven Ses yid vis obieq tis sa va rau do Ri re­bu le bas, rac, Ta vis mxriv, iw vevs Ses yid vis obieq tis sa xel Sek ru­le bo Ri re bu le bi sa da, Se sa ba mi sad, xar je bis zrdas.

efeqtianobis uzrunvelyofa saxelmwifo Sesyidvebis sistemaSi

19

re ko men da cie bissip kon ku ren cii sa da sa xel mwi fo Ses yid ve bis saa gen tos: • wa moa ye nos ini cia ti va gar kveu li ka te go riis Ses yid­vis obieq teb ze spe cia lu ri re gu la ciis Se mo Re bi sa da Ses yid vis fa se bis maq si ma lu ri ode no bis da we se bis Tao­ba ze (aR niS nu li Se saZ le be lia da re gu lir des mTav ro bis dad ge ni le biT);• ra cio na lu rad xar jvis prin ci pis gaT va lis wi ne biT sa qar Tve los stan dar te bi sa da met ro lo giis erov nul saa gen tos mis ces re ko men da cie bi, Tu ro me li pro duq­tis Tao ba zea mi zan Se wo ni li da prio ri te tu li stan dar­te bis Se mu Sa ve ba (adap ti re ba/re gis tra cia) Ses yid ve bis sis te ma Si ar se bu li si tua cii dan ga mom di na re; uz run­vel yos pro ces Si dain te re se bul su bieq tTa Car Tu lo ba da mxa re Ta So ris koor di na cia; • ga na xor cie los Se sa ba mi si Ro nis Zie be bi Sem syid ve li or ga ni za cie bis cno bie re bis asa maR leb lad, stan dar te­bis ar se bo bi sa da praq ti ka Si ma Ti ga mo ye ne bis mi zan Se­wo ni lo bis Tao ba ze; ag reT ve mis ces re ko men da cie bi, Tu ra ka te go riis Ses yid vis gan xor cie le bi sas aris mi zan Se­wo ni li ar se bu li stan dar te biT sar geb lo ba;• mis ces re ko men da cie bi Sem syid vel or ga ni za ciebs, ra­Ta maT gaam kac ron Ses yid ve bis pro ce sis war mar Tvas Tan da kav Si re bu li Si da re gu la cie bi, mas ze pa su xis mge be li pi re bis uf le ba­mo va leo be bis naT lad gan saz Rvri Ta da val de bu le bis ara sa Ta na dod Ses ru le bi saT vis Se sa ba mi­si rea gi re bis me qa niz me bis Se mu Sa ve biT.• Se mu Sav des sa re ko men da cio xa sia Tis sa xel mZRva ne lo, ro me lic sxva das xva ka te go riis Ses yid ve bi saT vis baz ris kvle vis Zi ri Tad prin ci peb sa da me To debs moi cavs.

20

cen tra li za cias Tan da kav Si re bu li prob le ma ti ka

sa qar Tve lo Si kon so li di re bu li (mTav ro bis do ne ze) da cen tra­li ze bu li/er Tob li vi (ram de ni me Sem syid vel or ga ni za cia Ta Se Tan­xme biT Se saZ le be lia ten de ris sa Sua le biT sa xel mwi fo Ses yid vis er Tob li vad gan xor cie le ba) Ses yid ve bis praq ti ka nak le bad aris da ner gi li. de cen tra li ze bu li sis te mis pi ro beb Si sa xel mwi fo da we se bu le be bi da ma Ti mmar Tve lo bis sfe ro Si Se ma va li struq­tu ru li er Teu le bi or ga ni za ciis si di di dan da sa Wi roe bi dan ga­mom di na re, Ses yid vas axor cie le ben mci re rao de no bis pro duq tze, rac zrdis da na xar jebs. er Ti sa mi nis tros mmar Tve lo bis sfe ro Si Se ma va li da we se bu le be bi, er Ti da igi ve pro duq tis Se Ze nas ax de nen sxva das xva fa sad. Ses yid vis cen tra li za ciiT ki Se saZ le be li iq­ne bo da uf ro di di mo cu lo bis Ses yid vis gan xor cie le ba, rac ro­gorc we si, uz run vel yofs fa se bis Sem ci re bas.

re ko men da cie bissip kon ku ren cii sa da sa xel mwi fo Ses yid ve bis saa gen tos:• sa xel mwi fo Ses yid ve bi saT vis gan kuT vni li sa biu je to sax sre bis ra cio na lu ri xar jvis prin ci pis uz run vel­sa yo fad mi zan Se wo ni lia gar kveu li ka te go riis (ma ga­li Tad, daz Rve va, te le ko mu ni ka cie bi, av to man qa ne bi da a.S.) Ses yid ve bi gan xor ciel des kon so li di re bu lad an/da cen tra li ze bu lad (er Tob li vi Ses yid va), rac sa xel­mwi fos sa Sua le bas mis cems di di mo cu lo bis Ses yid va ga­na xor cie los nak le bi da na xar je biT.

Sem syid vel or ga ni za ciebs:• Sem syid vel ma or ga ni za cieb ma (ma ga li Tad, sa mi nis troeb­ma) uz run vel yon cen tra li ze bu li/er Tob li vi ten de­re bis gan xor cie le ba sa ku Ta ri da ma Ti mmar Tve lo bis sfe ro Si Se ma va li or ga ni za cie bis (ma ga li Tad, ssip­ebis,

efeqtianobis uzrunvelyofa saxelmwifo Sesyidvebis sistemaSi

21

saq veuw ye bo da we se bu le be bis) sa Wi roe be bis da sak ma yo fi­leb lad. Ses yid va sa mi nis tros mas Sta biT gan xor ciel de­ba koor di ni re bu lad er Ti su bieq tis mier, rac sa xel mwi­fo da we se bu le bebs Se saZ leb lo bas mis cems Seq mnan efeq­tia ni mo ni to rin gis sis te ma, ro me lic kon trols gau wevs mTlia nad sa mi nis tros mas Sta biT gan xor cie le bul Ses­yid vebs da sa xel mwi fo biu je ti dan sa mi nis tro saT vis ga­mo yo fi li sa biu je to sax sre bis xar jvas.

ga mar ti ve bul Ses yid veb Tan da kav Si re bu li prob le ma ti ka

2011­2012 wleb Si ga mar ti ve bu li we siT gan xor cie le bu li Ses­yid ve bis Ri re bu le bam jam Si 2 mi liar dze me ti la ri Sead gi na (rac aR niS nul pe riod Si gan xor cie le bu li Ses yid ve bis daax loe biT 40%­s Sead gens). ga mar ti ve bu li Ses yid ve bi gan xor ciel da sxva­das xva sa Sua le biT, ker Zod, mo ne ta ru li zRvris dac viT, mTav ro­bis/pre zi den tis Tan xmo biT, ga dau de be li au ci leb lo biT da sxv.

ga dau de be li au ci leb lo bis mo ti viT gan xor cie le bu li Ses­yid ve bis Ses wav li sas ga mov lin da, rom Sem syid ve li or ga ni za cie­bis mier xde bo da ga mar ti ve bu li Ses yid ve bis/ten de re bis gan xor­cie le ba, Tum ca, aR niS nu lis sa fuZ ve li (ga dau de be li au ci leb­lo ba) rig Sem Txve veb Si ar ar se bob da. ma ga li Tad, ga dau de be li au ci leb lo bis mo ti viT, Sem syid vel ma 981,500 la ris Ri re bu le bis av to sat ran spor to sa Sua le bis sa Ta da ri go na wi le bi Sei Zi na ga­mar ti ve bu li Ses yid ve bis sa Sua le biT. xel Sek ru le biT Ses yi dul iq na ise Ti sa Ta da ri go na wi le bi, ro mel Ta ume te si na wi li SeiZ le­ba saer Tod ar gam xda ri yo sa Wi ro da Sem syid ve li or ga ni za ciis Se sa ba mi si sam sa xu ris mier ver iq na war mod ge ni li Ses yid ve bis gan­xor cie le bis au ci leb lo bis da sa bu Te ba. au di tiT ga mov lin da, rom Ses yid vi dan 10 Tve ze me ti xnis gan mav lo ba Si, ga dau de be li au ci leb lo bis mo ti viT Ses yi du li sa Ta da ri go na wi le bis mxo lod

22

mci re na wi li iyo ga mo ye ne bu li da 911,500 la ris Ri re bu le bis ma ra ge bi ga mou ye neb lad ina xe bo da saw yo beb Si. ga dau de be li au­ci leb lo biT gan xor cie le bu li Ses yid ve bis dros xde ba ten de ris pro ce du re bis gver dis av la, rac ver uz run vel yofs kon ku ren­cia sa da Ses yid vis xel say rel fas Si gan xor cie le bas.

amas Ta na ve, sxva qvey ne bis gan gan sxva ve biT, sa xel mwi fo Ses yid­ve bis Se sa xeb sa qar Tve los ka no ni ar vrcel de ba miv li ne beb Tan da kav Si re bul Ses yid veb ze, Se de gad, Sem syid ve li or ga ni za cie bi miv li ne beb Tan da kav Si re bu li mom sa xu re be bis (sas tum ro, mgzav­ro ba da a.S.) Ses yid vebs axor cie le ben ga mar ti ve bu li we siT, erT pir Tan mo la pa ra ke bis sa fuZ vel ze. ma Ti ga mar ti ve bu li we siT gan­xor cie le bis Se saZ leb lo ba iw vevs xar je bis zrdas da rig Sem­Txve veb Si ver uz run vel yofs mom sa xu re bis ma Ral xa risxs.

re ko men da cie bissip kon ku ren cii sa da sa xel mwi fo Ses yid ve bis saa gen tos:• Sei mu Sa vos ga dau de be li au ci leb lo bis mdgo ma reo bis da sa bu Te bis gam Wvir va le da moq ni li pro ce du ra; Se mu­Sav des Car Co - do ku men ti, rom lis mi xed vi Tac Sem syid ve­li or ga ni za cie bi daa sa bu Te ben Ses yid vis ga dau deb lad gan xor cie le bis au ci leb lo bas; • miv li ne beb Tan da kav Si re bu li mom sa xu re be bis (gan sa­kuT re biT mgzav ro bis) Ses yid va gan xor ciel des eleq­tro nu li sis te mis meS veo biT (ro mel Sic mo na wi leo ba SeiZ le ba mii Ron tu ris tul ma saa gen toeb ma, avia kom pa­nieb ma, da a.S.); ami saT vis au ci le be lia sa ka non mdeb lo cvli le be bis gan xor cie le bis ini cia ti va, ra Ta mox des miv li ne beb Tan da kav Si re bu li mom sa xu re bis ga mar ti ve­bu li we siT Ses yid vis uf le bis ak rZal va;• un da gaa na liz des saer Ta So ri so praq ti ka Si ap ro bi­re bu li me To de bis (di na miu ri Ses yid vis me To di, Car­Co-xel Sek ru le be bi da a.S.) da ner gvi sa da ga mo ye ne bis mi­zan Se wo ni lo ba; aR niS nu li saT vis au ci le be lia Ses yid vis

efeqtianobis uzrunvelyofa saxelmwifo Sesyidvebis sistemaSi

23

spe cia lu ri we sis Se mu Sa ve ba da eleq tro nu li sis te mis mo di fi ci re ba (Se sa ba mi si mo du lis in teg ri re ba), ra Ta teq ni ku rad Se saZ le be li gax des msgav si sa xis Ses yid ve­bis gan xor cie le ba.

Sem syid vel or ga ni za ciebs:• miv li ne beb Tan da kav Si re bu li Ses yid ve bi ga na xor cie­lon saa gen tos mier Se mu Sa ve bu li we sis Se sa ba mi sad. amas Ta na ve sa sur ve lia, sa biu je to or ga ni za cie bis koor­di ni re bu li mu Sao ba da cal keul Sem Txve veb Si cen tra­li ze bu li/er Tob li vi Ses yid vis gan xor cie le ba ram de­ni me Sem syid ve li or ga ni za ciis far gleb Si (ma ga li Tad, sa mi nis trom ­ Ta vis mmar Tve lo bis sfe ro Si Se ma va li da­we se bu le be bi saT vis).

ten de ris gan xor cie le bis eta pi

sa xel mwi fo Ses yid ve bis pro ce du re bis Ses wav li sas ga mov lin­da, rom rig Sem Txve veb Si Sem syid ve li or ga ni za cie bi sa Ta na do da sa bu Te bis ga re Se wyvet dnen ten de ris pro ce du rebs. ten de ris dau sa bu Teb lad Sew yve tis mi za ni SeiZ le ba iyos ga dau de be li au­ci leb lo bis mdgo ma reo bis xe lov nu rad Seq mna, Sem syid ve li saT vis ara sa sur vel pre ten den tTan xel Sek ru le bis ga for me bis Ta vi dan aci le ba da a.S.

gan xi lu li Ses yid ve bis ana li zi cxad yofs, rom pre ten den tTa dis kva li fi ka cia da ten de re bis Sew yve ta xde ba dau sa bu Te bu li mi ze ze biT. Se sa ba mi sad, ar se bobs ma Ra li ris ki imi sa, rom Sem syid­ve le bi xel Sek ru le bebs afor me ben maT Tvis sa sur vel pre ten den­teb Tan, zRu da ven kon ku ren cias da aWia nu re ben Ses yid ve bis gan­xor cie le bas.

24

re ko men da cie bissip kon ku ren cii sa da sa xel mwi fo Ses yid ve bis saa gen tos:• Sei mu Sa vos sa ka non mdeb lo ini cia ti va Sem syid ve lis mxri dan ten de ris Sew yve tis Se sa xeb mi Re bu li ga daw yve­ti le bis da sa bu Te bi sa da pre ten den te bis Tvis Set yo bi­ne bis sa val de bu lo xa siaT Tan da kav Si re biT.• gaaZ lie ros mo ni to rin gi sa da kon tro lis me qa niz me­bi Sew yve til, ar Sem dgar ten de reb Tan da pre ten den tTa dis kva li fi ka ciis sa kiT xeb Tan mi mar Te ba Si.

sa xel Sek ru le bo pi ro be bis dau sa bu Te be li cvli le ba

mxa re Ta Se Tan xme biT, sa xel mwi fo Ses yid ve bis Se sa xeb xel Sek­ru le bis ga for me bis Sem deg, xel Sek ru le ba Si cvli le bis gan xor­cie le ba ga mo nak lis Sem Txve veb Sia Se saZ le be li. au di tiT ga mov­lin da xel Sek ru le bis va dis usa fuZ vlo cvli le bis ram de ni me Sem Txve va da dad gin da, rom ro de sac xel Sek ru le bis ga for me bis Sem deg mim wo deb le bis mier ver xor ciel de ba na kis ri val de bu­le bis Ses ru le ba xel Sek ru le biT daT qmul va da Si, isi ni iT xo ven sa xel Sek ru le bo va dis gag rZe le bas ise Ti sa fuZ vel smok le bu li mi ze ze bis ga mo, ro go re bi caa, ma ga li Tad, zaf xu lis pe riod Tan da kav Si re bu li ma Ra li tem pe ra tu ra, kli ma tis gaua re se ba zam­Tar Si, ma Sin ro de sac, maT Tvis wi nas war aris cno bi li, rom Tu sam Se neb lo sa mu Saoe bi gan xor ciel de ba zam Tris pe riod Si, Se saZ­loa iq nes Zlie ri si ci vee bi da sxv. gar da sa xel Sek ru le bo va dis cvli le bi sa xSi rad xde ba sa xel Sek ru le bo Ri re bu le bis zrda.

re ko men da cie bissip kon ku ren cii sa da sa xel mwi fo Ses yid ve bis saa gen tos:• mi zan Se wo ni lia gaZ lier des sa xel mwi fo Ses yid ve bis xel Sek ru le be bis pi ro be bis Ses ru le bis efeq tia ni mo­

efeqtianobis uzrunvelyofa saxelmwifo Sesyidvebis sistemaSi

25

ni to rin gis pro ce si, da ner gil da ga mo ye ne bul iq nas saer Ta So ri so praq ti ka Si ap ro bi re bu li kon traq te bis me nej men tis sxva da ma te bi Ti me qa niz me bi (mo ni to rin gis pro ce du re bis we ri lo biT ga we ra, kon traq tis me nej men­tis geg mis Se mu Sa ve ba, sa xel Sek ru le bo val de bu le be bis Ses ru le bis Sua le du ri an ga ri Se bis war mod ge na mim wo­deb le bis mxri dan, da a.S.) Sem syid vel or ga ni za ciebs:• ga moi ye non mo ni to rin gi sa da kon traq te bis me nej men­tis da ma te bi Ti me qa niz me bi; xel Sek ru le ba Si cvli le bis Se ta nam de Sem syid vel ma or ga ni za cieb ma zed mi wev niT un­da Seis wav lon mim wo deb lis moT xov na Se sa ta ni cvli le bis Se sa xeb. xel Sek ru le bis cvli le ba un da dae fuZ nos da sa­bu Te bul moT xov na sa da Ses yid ve bi sa da sa mo qa la qo ka­non mdeb lo biT gaT va lis wi ne bul obieq tur ga re moe bebs, rac mtki ce bu le biT un da das tur de bo des. eleq tro nu li sis te mis meS veo biT xel mi saw vdo mi un da iyos ara mxo lod Se ta ni li cvli le ba, ara med yve la da kav Si re bu li do ku­men ta cia, ra sac aR niS nu li cvli le ba efuZ ne ba.

das kvna

prob le ma tur sfe roeb Si re for me bi sa da gaum jo be se bis gze­bis Se mu Sa ve bas Tan er Tad, pir vel rig Si, au ci le be lia ar se bu li gam Wvir va le sis te mis Se nar Cu ne ba, aR niS nu li kuT xiT mi si uf ro me tad gan vi Ta re ba da ssip sa xel mwi fo Ses yid ve bi sa da kon ku ren­ciis saa gen tos da mou ki deb lo bis uz run vel yo fa. amas Ta na ve, au­ci le be lia, mo ce mul re ko men da cieb ze dau yov neb li vi rea gi re ba da re ko men da cie bis ad re sa te bis koor di ni re bu li mu Sao ba.

profesiuli ganaTleba saqarTveloSi

27

pro fe siu li ga naT le ba sa qar Tve lo Si

Te mis aq tua lu ro ba

qve ya na Si umu Sev ro bis ma Ra li do nis ga mom wve vi mniS vne lo va ni mi ze zi da saq me bis ma Zie bel Ta pro fe siu li unar­Cve ve bis sa mu Sao baz ris moT xov neb Tan Seu sa ba mo baa. aR niS nu li prob le mis ga daW­ris erT­er Ti gza pro fe siu li ga naT le bis gan vi Ta re ba da Sro­mis baz ris moT xov neb Tan Se sa ba mi si kva li fi ciu ri pro fe siu li kad re bis mom za de baa. am miz nis mi saR we vad mTav ro bis mier 2007 wli dan daiw yo mniS vne lo va ni da po zi tiu ri re for me bis ga ta re­ba, mi Re bul iq na axa li ka no ni `pro fe siu li ga naT le bis Se sa xeb“. daax loe biT we li wad­na xe var Si, Se mu Sav da `pro fe siu li ga naT le­bis gan vi Ta re bis stra te gia“ da pro fe siu li ga naT le bis xa ris xis uz run vel yo fis me qa niz me bi, gan vi Tar da pro fe siul sas wav le­bel Ta in fras truq tu ra da aSen da axa li sas wav leb le bi.

aR niS nu li cvli le be bis fon ze mo sa lod ne li iyo pro fe siu li ga naT le bis sis te mis Zi reu li gar daq mna, ra sac da de bi Ti gav le­na un da moex di na umu Sev ro bis Sem ci re ba sa da qvey nis eko no mi kur zrda ze. sa xel mwi fo au di tis sam sa xu ri dain te res da pro fe siu li ga naT le bis sfe ro Si gan xor cie le bu li mniS vne lo va ni re for me­biT da ga daw yvi ta Sees wav la aR niS nu li sa kiT xi.

au di tis Se de gad ga mov lin da, rom gan xor cie le bu li po zi tiu­ri cvli le be bis miu xe da vad, pro fe siu li ga naT le bis sfe ro Si mainc rCe ba ga da saW re li prob le me bi, ro go ri caa prio ri te tu li sas wav lo prog ra me bis Seu sa ba mo ba Sro mis ba zar ze ar se bul moT­xov neb Tan, fi nan se bis ga na wi le ba da sas wav lo pro ce sis mar Tva Si ar se bu li xar ve ze bi.

28

efeq tia no bis au di tis mi za ni

sa xel mwi fo au di tis sam sa xur ma ga daw yvi ta Sees wav la pro fe­siu li ga naT le bis sis te mis mar Tvis sa kiT xe bi, ra Ta ga moev li na mi si Zi ri Ta di nak lo va ne be bi da gae ca Se sa ba mi si re ko men da cie bi. au di tis sam sa xur ma Seis wav la sa qar Tve los pro fe siu li ga naT le­bis sis te ma efeq tia no bis kuT xiT, rac gu lis xmobs sis te mis mar­Tvas Tan da kav Si re bu li Ro nis Zie be bis eko no miu ro bis, pro duq-tiu lo bi sa da efeq tia no bis prin ci peb Tan Se sa ba mi so bis dad ge nas.

au di tis sam sa xur ma Se fa se bis erT­erT Zi ri Tad kri te riu mad ga moi ye na ko pen ha ge nis dek la ra cia, ro me lic Se mu Sav da ev ro pis 33 qvey nis mo na wi leo biT pro fe siu li ga naT le bis Ca mo ya li be bis, gan vi Ta re bi sa da po pu la ri za cii saT vis. aR niS nul dek la ra cia Si mo ce mu lia sa xel mZRva ne lo mi Ti Te be bi pro fe siu li stan dar te­bis, ku ri ku lu me bi sa da kre di te bis sis te mis, mas wav le bel Ta pro­fe siu li ga dam za de bis, xa ris xis mar Tvis sis te mi sa da pro fe siu li ga naT le bis mar Tvas Tan da kav Si re bul sxva Zi ri Tad sa kiT xeb ze.

ga mov le ni li nak lo va ne be bi da Se sa ba mi si re ko­men da cie bi prio ri te tu li sas wav lo prog ra me bis gan saz vra

ga naT le bi sa da mec nie re bis sa mi nis tros mier ar aris uz run­vel yo fi li Se Ta va ze bu li sas wav lo prog ra me bis Se sa ba mi so ba Sro­mis ba zar ze ar se bul moT xov neb Tan. gar da ami sa, sa mi nis tro mok­le bu lia Se saZ leb lo bas gan saz Rvros, Tu ra ode no bis stu den tis da fi nan se ba da ga dam za de ba aris go niv ru li Ti Toeul pro fe sia ze. Se de gad, ker Zo seq to ris su bieq te bi ga nic dian pro fe siu li kad re­bis nak le bo bas. kur sdam Tav re bul Ta saer To rao de no bis mxo lod 1/4 saq mde ba Ta vi si pro fe siiT, rac, Ta vis mxriv prio ri te te bis gan saz Rvris sis te mis da bal efeq tia no ba ze met yve lebs.

profesiuli ganaTleba saqarTeloSi

29

re ko men da cie bi: sa qar Tve los mTav ro bas, sa qar Tve los ga naT le bi sa da mec nie re bis sa mi nis tros:• uz run vel yo fil iq nas ga naT le bi sa da mec nie re bis sa mi­nis tros 2013­2020 wle bis stra te giiT gaT va lis wi ne bu li val de bu le be bis Ses ru le ba, rac iT va lis wi nebs Sro mis baz ris kvle vis sis te me bis da ner gvas, mis Sem dgom gan vi­Ta re ba sa da sa gan ma naT leb lo da we se bu le be bi saT vis Sro­mis baz ris Se sa xeb in for ma ciis xel mi saw vdo mo bas;• baz ris kvle vis Se de ge bis sa fuZ vel ze gaum jo bes des pro fe siu li ga naT le bis sas wav lo prog ra me bis prio ri­te te bis gan saz Rvris pro ce si, Se mu Sav des da dai ner gos Se sa ba mi si pro ce du re bi, ra Ta uz run vel yo fil iq nes prio ri te te bis mi sa da ge ba re gio neb Si ar se bul spe ci fi­kur moT xov neb Tan.

sas wav lo pro ce se bis mar Tva

ga ta re bu li Ro nis Zie be bis miu xe da vad, sa mi nis tros mi za ni, ro­me lic ko pen ha ge nis dek la ra cias Tan da ev ro pis siv rces Tan daax­loe baa, ar aris miR weu li. pro fe siu li ga naT le bis sfe ro Si da­ner gi li an ga riS ge bis, mo ni to rin gi sa da xa ris xis kon tro lis sis­te ma ar aris srul yo fi li, sas wav lo prog ra me bis ku ri ku lu me bi da kre di te bis sis te ma Seu sa ba mo ba Sia saer Ta So ri so stan dar teb­Tan da praq ti kas Tan, mas wav le bel Ta pro fe siu li ga dam za de ba ar aris orien ti re bu li pro fe siu li unar­Cve ve bis gan vi Ta re ba ze da ga dam za de ba Zi ri Ta dad xde ba zo gad unar­Cve veb Si, in for ma ciis xel mi saw vdo mo ba da ker Zo seq to ris Car Tu lo ba Sez Ru du lia.

yo ve li ve ze moaR niS nu li xels uS lis sis te mis ga mar Tu lad fun qcio ni re bas, rac ver uz run vel yofs stu den tTaT vis sa Ta na­do xa ris xis swav le bis mi wo de bas. es ki sa bo loo jam Si ga na pi ro­bebs pro fe siu li kad re bis ara sak ma ris kva li fi ka cias da baz ris moT xov neb Tan Seu sa ba mo bas.

30

re ko men da cie bi:• sa qar Tve los ga naT le bi sa da mec nie re bis sa mi nis­

tro sa da ssip ga naT le bis xa ris xis gan vi Ta re bis erov­nul centrs

• mi zan Se wo ni lia, rom sa mi nis tro sa da saa gen tos mier Se mu Sav des sas wav le bel Ta Se fa se bis srul yo fi li me To do lo gia da in di ka to re bi, rom lis mi xed vi Tac re­gu la ru lad mox de ba nak lo va ne be bis ga mov le na da dai­sa xe ba stra te gia Si ma Ti ga mos wo re bis gze bi; Se fa se bis pro ces Si uz run vel yo fil iq nas ker Zo seq to ris Car Tu­lo ba;

• sa sur ve lia, saer Ta So ri so praq ti kis ma ga liT ze, sa mi nis tros xel Sew yo biT ga naT le bis xa ris xis gan vi Ta­re bis erov nu li cen tris mier Seiq mnas ku ri ku lu me bi sa da kre di te bis uni fi ci re bu li sis te ma, ro me lic Se sa ba­mi so ba Si iq ne ba saer Ta So ri so stan dar teb Tan da sau ke­Te so praq ti kas Tan;

• mas wav le bel Ta pro fe siu li gan vi Ta re bis tre nin ge­bi orien ti re bu li iyos pro fe siu li unar­Cve ve bis gan­vi Ta re ba ze da ma Ti sa war moeb Si (dam saq meb leb Tan) Ca ta­re bis Se saZ leb lo bas Tan;

• mi zan Se wo ni lia, Ses rul des ax lad Seq mni li ko mu­ni ka ciis stra te giiT (`dain te re se bu li mxa ree bis cno­bie re bis amaR le bis stra te gia pro fe siu li ga naT le bis seq tor Si“) gaT va lis wi ne bu li yve la pun qti ra Ta mox des biz ne sis war mo mad gen le bis dain te re se ba, Caer Ton pro­fe siu li ga naT le bis pro ces Si.

• Seiq mnas mo na cem Ta er Tia ni ba za (ro me lic un da Sei­cav des de ta lur in for ma cias stu den te bis, ko le je bis, pe da go ge bis, prog ra me bis da a.S. Se sa xeb) da amoq med des srul fa sov nad mi si yve la pun qti, rac mo ma val Si mo ni­to rin gis gan xor cie le bis sa Sua le bas iZ le va.

profesiuli ganaTleba saqarTeloSi

31

pro fe siu li ga naT le bis da fi nan se ba

pro fe siu li ga naT le bis da fi nan se bis sis te mis sxva das xva as­peq tis ana liz ma aC ve na, rom ar se bu li sis te ma ver uz run vel yof­da fi nan su ri sax sre bis op ti ma lur da ra cio na lur ga mo ye ne bas: sa xel mwi fo Tan xe bi sas wav leb lebs So ris ar na wil de bo da op ti­ma lu rad da sa mar Tlia nad; sas wav leb le bi saT vis ga mo yo fi li da­fi nan se ba ar See sa ba me bo da maT sa Wi roe bebs; sas wav le bel Ta in­fras truq tu ru li gan vi Ta re ba mim di na reob da eko no miu ro bi sa da pro duq tiu lo bis as peq te bis gauT va lis wi neb lad. vau Ce ris ga­ce mis sis te mis nak lo va ne beb ma ga moiw via mniS vne lo va ni ode no bis Tan xe bis arae feq tia nad ga xar jva. mas Sem deg, rac vau Ce ru li da­fi nan se bis sis te ma iq na Se mo Re bu li, im stu den teb ze ga xar jul ma Tan xeb ma, rom leb mac mii Res vau Ce ru li da fi nan se ba, mag ram ga ric­xvi sa Tu sxva mi ze ziT swav lis Sew yve tis ga mo prog ra mis das ru­le ba da, Se sa ba mi sad, pro fe siis dauf le ba ver SeZ les, Sead gi na TiT qmis 2 mi lio ni la ri. xo lo im Tan xam, rac sas wav leb leb Si Cai ric xa stu den te bis ga ric xvis Sem dgom, Sead gi na 866,516 la ri, rac ara miz nob riv xarjs war moad gens.

re ko men da cie bi:sa qar Tve los ga naT le bi sa da mec nie re bis sa mi nis tros: • sa mi nis trom Sei mu Sa vos me To do lo gia da kri te riu­me bi (ma ga li Tad, stu den tTa kon tin gen ti, sas wav leb lis pro fi li, mas wav le bel Ta rao de no ba da a.S.) ro mel Ta sa­fuZ vel zec mox de ba ad mi nis tra ciu li xar ji saT vis gaT­va lis wi ne bu li da fi nan se bis ode no bis gan saz Rvra; • sa sur ve lia, sa mi nis trom gaaum jo be sos vau Ce ru li da­fi nan se bis sis te ma. un da Se mu Sav des da dai ner gos pro ce­du re bi, rom lis sa Sua le biT sa Ta na dod iq ne ba Ses wav li li da daan ga ri Se bu li vau Ce ris ode no ba yve la re le van tu ri as peq tis gaT va lis wi ne biT ­ prog ra mis xan grZli vo ba, ti­pi, Si naar si, stu den tTa rao de no ba, xar je bi da a.S.

32

• sa mi nis trom un da Ca moa ya li bos vau Ce ris mar Tvis sis­te ma, ro me lic gaiT va lis wi nebs mis ra cio na lur da na wi­le bas sas wav lo pro ce sis eta pe bis mi xed viT, me ti kon­tro lis uz run vel sa yo fad. aR niS nu li saT vis au ci le­be lia stu den tTa Se sa xeb srul yo fi li da ga mar Tu li mo na cem Ta ba zis ar se bo ba da mi si mud mi vi mo ni to rin gi. • ker Zo sas wav le bel Ta da fi nan se bis Tao ba ze Se mu Sav des po li ti ka, ro me lic maq si ma lu rad uz run vel yofs pro­fe siul sas wav leb leb ze ga ce mu li da fi nan se bis pro duq­tiu lo bas, kon ku ren ciis amaR le ba sa da xel mi saw vdo mo­bis zrdas.

au di tis Se de gi

au di tis Se de gad ga mov le nil ga re moe beb ze da Se sa ba mis re­ko men da cieb ze sa mi nis trom rea gi re ba sa moq me do geg mis sa xiT moax di na. mim di na reobs cvli le be bis gan xor cie le ba pro fe siu­li ga naT le bis da fi nan se bis sis te ma Si (vau Ce ris di fe ren cia cia prog ra me bis sxva das xva as peq te bis mi xed viT, ga ric xu li stu den­te bis Tvis da fi nan se bis Sew yve ta, mo na cem Ta ba zis Seq mna); daw­ye bu lia sas wav lo pro ce se bis mar Tvis re for me bi (ku ri ku lu me­bis Se mu Sa ve ba ko pen ha ge nis dek la ra ciis Se sa ba mi sad, kre di te bis sis te mis uni fi ci re ba) da mim di na reobs Sro mis baz ris kvle vis teq no lo gie bis pi lo ti re ba. 2015 wli dan igeg me ba Sro mis baz ris kvle vis daw ye ba, rac sa Sua le bas mis cems sa mi nis tros, swo rad gan saz Rvros pro fe siu li ga naT le bis prio ri te tu li prog ra me bi re gio ne bis mi xed viT. pro fe siu li ga naT le bis gan vi Ta re ba Si mo na­wi leo bas iRe ben ev ro kav Si ris war mo mad gen lo ba sa qar Tve lo Si da sxva do no re bi. mim di na reobs so cia lu ri par tnio re bis sis te ma Si Car Tu lo ba ze mu Sao ba.

mecnierebis marTvis RonisZiebebi

34

mec nie re bis mar Tvis Ro nis Zie be bi

Te mis aq tua lu ro ba

Ta na med ro ve msof lio Si qvey nis eko no mi ka da mi si kon ku ren­tu na ria no ba sul uf ro me tad aris da mo ki de bu li sa mec nie ro kvle vi sa da ino va ciis siZ lie re ze. mTa va ri aq ti vi xde ba cod na da msof lios TiT qmis yve la qve ya na cdi lobs Ca moa ya li bos `cod na­ze dam ya re bu li sa zo ga doe ba“, ro mel sac eq ne ba kar gi ino va ciu ri po ten cia li da eyo le ba Ta na med ro ve moT xov ne bis Se sa ba mi si, ma­Ra li xa ris xis ga naT le biT aR Wur vi li sa mu Sao Za la.

2004 wli dan sa xel mwi fom ga dad ga na bi je bi sa mec nie ro sfe ros mar Tvis mi Re bu li prin ci pe bis sa qar Tve lo Si da sa ner gad. uka nas­kne li wle bis gan mav lo ba Si sa qar Tve lo Si sa mec nie ro aq ti vo ba zo mie rad iz rde ba. miu xe da vad ami sa, sa mec nie ro aq ti vo bis da ba­li tem pis ga mo sa qar Tve los po zi cie bi saer Ta So ri so sa mec nie­ro rei tin gSi gaua res da. praq ti ku li Tval saz ri siT, mec nie re ba srul fa sov nad ver mo na wi leobs qvey nis eko no mi ku ri da sa zo ga­doeb ri vi gan vi Ta re bis pro ces Si, rad ga nac sa xel mwi fos mier da­fi nan se bu li ga mo ye ne bi Ti kvle ve bis kon kre tul ino va ciur pro­duq tad gar daq mnis Sem Txve ve bi TiT qmis ar gvxvde ba.

sa mec nie ro saq mia no bas SeuZ lia ori Zi ri Ta di gziT Sei ta nos wvli li qvey nis gan vi Ta re ba Si:

• ga mo ye ne bi Ti kvle ve bis gan xor cie le biT da ino va ciu ri teq­no lo gie bis praq ti ka Si da ner gvis sa Sua le biT eko no mi kis gan­vi Ta re ba Si mo na wi leo ba; • sa ba zi so sa mec nie ro kvle ve bi Ta da aka de miu ri saq mia no biT cod nis dag ro ve ba da mi si mo ma va li Tao be bis Tvis ga da ce ma, rac ga naT le bu li sa mo qa la qo sa zo ga doe bis Ca mo ya li be bis wi­na pi ro baa.sa mec nie ro sis te mis gan vi Ta re bas qvey nis Tvis mniS vne lo va ni

ma te ria lu ri da ara ma te ria lu ri sar geb lis mo ta na SeuZ lia. ase­ve, mec nie re ba did rols as ru lebs sa mo qa la qo sa zo ga doe bis Ca­

mecnierebis marTvis RonisZiebebi

35

mo ya li be ba Si. sa kiT xis aq tua lu ro bi dan ga mom di na re, sa xel mwi fo au di tis sam sa xur ma ga daw yvi ta Sees wav la, Tu ram de nad pro duq­tiu li da efeq tia nia sa xel mwi fo, mec nie re bis gan vi Ta re bis Tvis xel say re li wi na pi ro be bis mom za de bis pro ces Si.

efeq tia no bis au di tis mi za ni

au di tis mi zans war moad gen da sa mec nie ro sfe ros sa xel mwi­fo mar Tvis efeq tia no bis Se fa se ba da im prob le me bis ga mov le na, rom le bic xels uS lian sa mec nie ro kvle vi sa da ino va ciis gan vi­Ta re bas sa qar Tve lo Si, am miz niT sa xel mwi fo au di tis sam sa xur­ma Seis wav la sa qar Tve los mTav ro bis, ga naT le bi sa da mec nie re bis sa mi nis tros, ssip `So Ta rus Ta ve lis sa xe lo bis erov nu li sa mec­nie ro fon dis“, ssip `sa qar Tve los mec nie re ba Ta erov nu li aka de­miis“, sa xel mwi fo uni ver si te te bi sa da sa mec nie ro_kvle vi Ti in­sti tu te bis mier gan xor cie le bu li saq mia no ba.

ga mov le ni li nak lo va ne be bi da Se sa ba mi si re ko­men da cie bi

mTav ro bis mier sa mec nie ro sfe ros stra te giu li mar Tva

sa xel mwi fos mier sa mec nie ro saq mia no bis prio ri te tu li mi­mar Tu le be bi gan saz Rvru li ar aris, ris Se de ga dac sa mec nie ro saq mia no bis efeq tia no ba mcir de ba: sa mec nie ro kvle veb ze ga mo yo­fi li Tan xa mra val mi mar Tu le ba zea ga da na wi le bu li, rac zrdis nak le bad aq tua lur sfe roeb Si kvle ve bis da fi nan se bis risks. nak­le bad aq tua lur sfe ro Si Ca ta re bul kvle vebs ki ro gorc we si, ar aqvT imis po ten cia li, rom xe li Seuw yon qvey nis wi na Se ar se­bu li prob le me bis ga daw yve tas. am ri gad, sa mec nie ro prio ri te te­bis ar qo na ab rko lebs sa mec nie ro sfe ros mier re le van tu ri da ino va ciu ri mid go me biT sa zo ga doe bis eko no mi ku ri da so cia lu ri gan vi Ta re bis xel Sew yo bas.

36

sa mec nie ro sfe ros mar Tvis sa qar Tve lo Si ar se bu li struq­tu ra ar See sa ba me ba ev ro pa Si ap ro bi re bul mo dels. arae feq tia­ni or ga ni za ciu li struq tu ra da aR mas ru le bel xe li suf le ba Si mec nie re bis xel Sew yo bis Tvis au ci le be li zo gier Ti or ga ni za­ciu li er Teu lis arar se bo ba afer xebs mec nie re bis gan vi Ta re bas da zRu davs ino va ciu ri proeq te bis praq ti kul gan xor cie le bas.

aras rul fa so va ni Se fa se bi sa da mo ni to rin gis sis te mis pi ro­beb Si aR mas ru le bel xe li suf le bas ar gaaC nia Se sa ba mi si in for­ma cia ar se bu li mdgo ma reo bis rea lu ri Se fa se bi sa da sa mec nie ro saq mia no bis gan vi Ta re bis ra cio na lu ri da geg mvis Tvis.

re ko men da cie bi:mTav ro bas da sa qar Tve los ga naT le bi sa da mec nie re bis sa­mi nis tros:• sa mec nie ro mar Tvis or ga ni za ciu li struq tu ra dauax­lov des saer Ta So ri sod mi Re bul mec nie re bis mar Tvis or ga ni za ciul struq tu ras, ra Ta Ca mo ya lib des sa mec­nie ro sfe ros mar Tvis Tvis au ci le be li qme di Ti struq­tu ru li er Teu le bi; • sa mi nis trom uz run vel yos sa mec nie ro prio ri te te bis Se mu Sa ve ba qvey nis so cia lur_eko no mi ku ri gan vi Ta re bis mi mar Tu le be bi dan ga mom di na re;• sa mi nis trom uz run vel yos sa mec nie ro sfe ros Se fa se bi sa da mo ni to rin gis sis te mis Seq mna da fun qcio ni re ba, sa dac Tavs moiy ris sa mec nie ro sfe ro Si po li ti kis gan saz Rvri sa da efeq tia ni mmar Tve lo bi saT vis sa Wi ro in for ma cia.

sa mec nie ro_kvle vi Ti da umaR le si sa gan ma naT leb lo in sti tu-te bis in teg ra cia

sa mec nie ro_kvle vi Ti in sti tu te bi sa da uni ver si te te bis in­teg ra ciis miz ne bi da am miz ne bis miR we vis praq ti ku li me qa niz me bi gan saz Rvru li ar aris. in teg ra ciis miz ne bis da ma Ti gan xor cie­

mecnierebis marTvis RonisZiebebi

37

le bis praq ti ku li me qa niz me bis gan saz Rvris ga re Se, in teg ra ciis pro ce si ver uz run vel yofs sa sur vel efeqts sa mec nie ro kvle vi­sa da swav le bis daax loe bis Se de gad.

sa Wi roa ga ni saz Rvros me qa niz me bi, rom le bic xels Seuw yobs in teg ra ciis po ten cia lis maq si ma lur rea li ze bas ro gorc stu­den te bi sa da aq tiu ri mkvle va re bis Car Tu lo bis, ase ve di na miu ri sa mec nie ro ga re mos Seq mniT da sa mec nie ro_kvle vi Ti saq mia no bis ino va cias Tan da kav Si re bis mxriv.

sa mec nie ro in fras truq tu ris op ti mi za cii sa da pri va ti za ciis xed va gan saz Rvru li ar aris, rom lis ga re Se ver mox de ba kri ti­ku lad mniS vne lo va ni sa mec nie ro in fras truq tu ris iden ti fi ci­re ba da mi si maq si ma lu rad pro duq tiu li rea bi li ta cia. aR niS nu­li mdgo ma reo ba, Se no ba­na ge bo be bi sa da teq ni ku ri aR Wur vi lo­bis mo ra lu ri da fi zi ku ri moZ ve le bis pi ro beb Si, Se sa ba mi si Si da kon tro lis si sus tis gaT va lis wi ne biT, zrdis mis ara da niS nu le­bi sa mebr da arae feq tia nad ga mo ye ne bis risks.

Se sa ba mi si sa xel mwi fo po li ti ki sa da per speq tiu li mkvle va­re bis Tvis ma te ria lu ri sti mu lis uz run vel yo fis ga re Se, rTu li iq ne ba sa mec nie ro kvle vis gan praq ti ku li eko mo ni ku ri `da ma te bi­Ti Ri re bu le bis“ Seq mna da per speq tiu li mec nie re bis mo zid va_Se­nar Cu ne ba.

re ko men da cie bi:mTav ro bas, uni ver si te tebs da ga naT le bi sa da mec nie re bis sa mi nis tros: • mTav ro bam da sa mi nis trom sa mec nie ro kvle vi sa da swav le bis pro ce sis srul fa so va ni in teg ra ciis Tvis gan­saz Rvros in teg ra ciis miz ne bi da mi si Se fa se bis in di ka­to re bi, rom lis mi xed vi Tac mox de ba mim di na re pro ce sis da mi si praq ti ku li Se de ge bis Se fa se ba;• mTav ro bam da sa mi nis trom Sei mu Sa von sa mec nie ro in­fras truq tu ris rea bi li ta ciis geg ma, ro me lic ar se bu­li sa Wi roe be bi sa da sa mec nie ro po ten cia lis gaT va lis­

38

wi ne biT xels Seuw yobs au ci le be li sa mec nie ro in fras­truq tu ris Tan mim dev rul rea bi li ta cias;• sa mi nis trom da uni ver si te teb ma Sei mu Sa von sa mec nie­ro kvle vi sa da ino va ciis Se de ge bis praq ti ku li ga mo ye­ne bi sa da sa mec nie ro kvle vi sa da swav le bis daax loe bis praq ti ku li me qa niz me bi, rom le bic gaaR rma vebs uni ver­si te tebs, mkvle var Ta da stu den tebs So ris Ta nam Srom­lo bas da daain te re sebs ker Zo seq tors sa mec nie ro saq­mia no bis Se de ge biT.

sa mec nie ro sfe ros da fi nan se ba

mec nie re bis da fi nan se bis ode no bis qvey nis mTlian Si da pro­duq tTan Se far de bis pro cen tu li maC ve ne be li ga moi ye ne ba qve ya­na Si mec nie re bis prio ri te tu lo bi sa da mi si gan vi Ta re bis erT_erT mTa var in di ka to rad. ev ro kav Si ris qvey ne bi saT vis da fi nan­se bis sa sur vel do ned sa mec nie ro saq mia no bis mTlia ni Si da pro­duq tis 3%_iT da fi nan se ba ga ni saz Rvra, rom lis 2/3 na wi li ker Zo seq to ri dan un da iq nes mo zi du li. miu xe da vad imi sa, rom am Ja mad sa Sua lo ev ro pu li maC ve ne be li mTlia ni Si da pro duq tis daax­loe biT 2%_ia, ev ro kav Si ris qvey neb Si Sei niS ne ba mniS vne lo va ni zrda mec nie re bi sa da ino va ciis da fi nan se bis kuT xiT (2000­2008 wleb Si zrdis rea lu ri maC ve ne be li 25%­ia).

sa qar Tve los biu je ti dan sa mec nie ro prog ra meb ze ga mo yo fi li asig ne be bis di na mi ka mo ce mu lia qve moT. sa mec nie ro saq mia no bis­Tvis ga mo yo fi li asig ne be bis Se far de ba mSp_sTan 2012 wlis Tvis, daax loe biT 0.15%_s Sead gens.1

1 aRniSnuli ar iTvaliswinebs Tavdacvis saministros SemadgenlobaSi Semaval samecniero­kvleviT institutebs

mecnierebis marTvis RonisZiebebi

39

ro gorc gra fi ki dan Cans, sa qar Tve lo Si mec nie re bis da fi nan­se ba ara Tan mim dev ru lia da ar axa sia Tebs zrdis di na mi ka.

miu xe da vad imi sa, rom sa qar Tve lo Si mec nie re bis da fi nan se ba pro por ciu lad daax loe biT 10_jer Ca mor Ce ba ev ro kav Si ris sa­Sua lo ana lo giur maC ve ne bels, 2011 da 2012 wleb Si sa mec nie ro saq mia no bis da sa fi nan seb lad rus Ta ve lis erov nu li sa mec nie ro fon dis Tvis `sa mec nie ro prog ra me bi sa da gran te bis Tvis“ ga mo yo­fi li da fi nan se bi dan sa mec nie ro saq mia no ba ze dai xar ja na xe var ze od nav me ti, xo lo dar Ce ni li re sur si wlis bo los biu je tis ko­req ti re bis Sem dgom mii mar Ta ara sa mec nie ro miz ne bis Tvis.

uf ro kon kre tu lad, 2011 da 2012 wleb Si fonds dam tki ce bu li biu je tis mi xed viT `sa mec nie ro prog ra me bi sa da gran te bi saT vis“ ga mo yo fi li hqon da Se sa ba mi sad 23,700 aTa si da 23,901 aTa si la ri.

ana lo giur pe riod Si fon dis xar jma `sa mec nie ro prog ra me bi sa da gran te bis“ mux liT Sead gi na 14,010 da 12,177 aTa si la ri (aR niS­nul Tan xa Si Se dis ara mar to sa mec nie ro kvle ve bi, ara med sa mec­nie ro saq mia no bas Tan da kav Si re bu li sxva sa xis gran te bic). am ri­gad, mo ce mu li ori wlis sa mec nie ro prog ra meb sa da gran teb ze ga­mo yo fi li asig ne be bi dan mec nie re bis gan vi Ta re ba ze dai xar ja 55%.

sa mec nie ro saq mia no bis da ba li prio ri te tu lo ba ga moi xa te ba sa mec nie ro kvle ve bis Tvis gan kuT vni li asig ne be bis na wi lob riv ga mo ye ne ba Si. nak le bi prio ri te tu lo ba ki, Ta vis mxriv iw vevs ma­Ra li xa ris xis sa mec nie ro kvle ve bis dau fi nan seb lo bas, aq tiur mkvle var Ta de mo ti va cias da po ten ciur axal gaz rda mec nier Ta ka rie rul ga daw yve ti le beb ze ne ga tiur ze moq me de bas, rac sa­bo lood uar yo fi Tad ai sa xe ba qvey nis sa mec nie ro po ten cial ze.

40

das kvna

au di tis pe riod Si sa xel mwi fos Tvis sa mec nie ro sfe ro nak­le bad prio ri te tu li iyo, rac uar yo fi Tad ai sa xa mec nie re bis mar Tvis sxva das xva as peq tze. am ri gad, sa xel mwi fo au di tis sam­sa xu ris mier iden ti fi ci re bu li iq na Seu sa ba mo be bi sa mec nie ro saq mia no bis mar Tvis uke Tes saer Ta So ri so praq ti kas Tan Sem deg sfe roeb Si:

• sa mec nie ro prio ri te te bis gan saz Rvra• mec nie re bis mar Tvis qme di Ti or ga ni za ciu li struq tu ris

Seq mna • aka de miu ri da kvle vi Ti saq mia no bis in teg ra cia• sa mec nie ro in fras tuq tu ris op ti mi za cia_ga nax le ba• sa mec nie ro sfe ros da fi nan se ba da sxvasa xel mwi fo au di tis sam sa xurs miaC nia, rom wi nam de ba re an ga­

ri Sis far gleb Si ga ce mu li re ko men da cie bis dain te re se bu li mxa­ree bis mier gaT va lis wi ne bis Sem Txve va Si gaum jo bes de ba sa mec­nie ro sfe ros sa xel mwi fo mar Tva. mec nie re bis gan vi Ta re bis Tvis xel say re li wi na pi ro be bis uz run vel yo fa ki Ta vis mxriv daex ma­re ba sa qar Tve los mo sax leo bas cxov re bis stan dar tis gaum jo be­se ba sa da Ta na med ro ve sa zo ga doe bad for mi re bis pro ces Si.