8 Peil 2/07

Met de invoering van het huidige zorgstelsel is de gezondheidszorg een nieuwe

weg ingeslagen. Vraag en aanbod maken dat zorgaanbieders en -verzekeraars

contracten afsluiten onder harde voorwaarden: diensten leveren onder deze

condities, een behandeling duurt zolang, kost zoveel en voldoet aan die en

die kwaliteitsnormen. Maar hoe meet je angst of depressie om vervolgens een

concrete rekening te kunnen presenteren? Rivierduinen lijkt het antwoord te

hebben gevonden. De SAS-ROM formule.

Tekst en fotografi e Mariëlle van der Zwet | Cartoon Auke Herrema

-

‘JE ONDERSCHEIDEN VAN ANDEREN; DAT IS BELANGRIJK’

Sinds 2001 werken Rivierduinen en het LUMC samen

binnen het SAS zorgprogramma (stemmings-, angst

en somatoforme stoornissen) met Routine Outcome

Monitoring. Deze unieke en innovatieve formule,

waarbij een deel van de poliklinische zorg als een

gestandaardiseerd programma wordt gepresen-

teerd, is inmiddels ook aan andere GGZ-instellingen

aangeboden.

Op 6 maart organiseerde Rivierduinen in het

Poortgebouw van het LUMC te Leiden een Invitatio-

nal Conference waar geïnteresseerde organisaties

kennis konden maken met deze kwaliteitsformule

en hun prangende vragen konden stellen. Want wat

is SAS-ROM? Waarom zo’n formule? Waarom is het

zo belangrijk voor Rivierduinen dat ook andere GGZ-

organisaties zich aansluiten? En, what’s in it for me?

Meten is weten

Bij Rivierduinen is ROM een standaardonderdeel

van het SAS zorgprogramma. Doel is om zowel de

cliënt als de behandelaar te ondersteunen dan wel

te motiveren en de effi ciëntie van de behandeling te

verhogen. De meerwaarde zit vooral in het feit dat

het zorgprogramma is gekoppeld aan dit meetsy-

steem en dus ‘evidence based’ is. Daarnaast is het

gebaseerd op het zogenaamde ‘stepped care’ mo-

del, dat wil zeggen dat in eerste instantie de kort-

ste, goedkoopste, effi ciëntste en minst belastende

behandeling, aan de cliënt wordt aangeboden.

Voorzitter van de Raad van Bestuur, George Witte:

‘Met dit standaardprogramma meten wij de stan-

daardeffecten van de behande-

ling op standaardmomenten.

Dus een evidence-based

zorgprogramma, dat wel

individueel valt aan te passen.

We kunnen de uitkomsten van onze zorg meten

zowel wat betreft klachtenvermindering als tevre-

denheid over de hulp die is gegeven. De gegevens

van deze metingen sturen we – anoniem – door naar

het LUMC en leveren een waardevolle bijdrage aan

wetenschappelijk onderzoek.’

Diagnostiek

We weten nog steeds niet goed waarom bepaalde

mensen gevoeliger zijn om getroffen te worden

door een stemmings- of angststoornis. Wel weten

we dat ongeveer één op de drie mensen er ooit een

keer in zijn leven mee te maken krijgt. En misschien

wel meer; niet bij iedereen wordt de juiste diagnos-

tiek gesteld. Klachten zoals slecht slapen, moeite

om zich te concentreren, geheugenproblemen,

moe, lusteloos of geen eetlust, kunnen wijzen op

een depressie maar worden niet altijd als zodanig

herkend. Niet door degene die er aan lijdt en niet

door zijn omgeving.

Een internationale studie

(Depress 1999), uitgevoerd in

tien Europese landen onder

78.000 personen, toont aan

dat 40% van hen - bij wie de

onderzoekers de diagnose ‘depressieve stoornis’

hadden vastgesteld - nooit een psychiater voor een

depressieve klacht heeft geraadpleegd.

Rivierduinen is van mening dat dit probleem voor

een deel kan worden ondervangen. Op dit moment

zijn wij bezig om, samen met het LUMC, een 1e

lijn diagnose- en meetinstrument voor huisartsen

te ontwikkelen dat gebaseerd is op de ROM-SAS

methode.

ROM is een methode die klachten en symptomen

van een cliënt voor, tijdens en na een behandeling

periodiek in kaart brengt met gebruik van geva-

lideerde meetinstrumenten. De meting gebeurt

op drie niveaus: Hoe voelt de cliënt zich op dit

‘We zijn de laatste drie jaar 21% gestegen in onze aanmeldingen’

Peil 2/07 9

moment? Is er sprake van verbetering? En, in

welke mate zijn de symptomen afgenomen? Aan

de hand van vragenlijsten en beoordelingsschalen

die respectievelijk door de cliënt en een test-ver-

pleegkundige worden ingevuld, gaat men na of

de behandeling het gewenste resultaat oplevert.

‘Zo niet, dan kan men hierop snel inspringen en

de behandeling aangepassen’, legt Ron Laport uit.

Laport is als adjunct-directeur Zorginnovatie nauw

betrokken bij dit project. ‘ROM is ook uitermate

helder voor de cliënt en levert daarnaast een

enorme tijdswinst op. Nog een groot voordeel is,

omdat we deze formule ook als tool aan huisartsen

kunnen aan bieden, dat de kans op een verkeerde

diagnose, onnodige doorverwijzing of verkeerde

behandeling kleiner wordt.’

Formule

George Witte: ‘We zijn ons nu aan het voorberei-

den om te kijken of wij in staat zijn met een aantal

organisaties in Nederland afspraken te maken over

de minimale gestandaardiseerde zorg met een

gestandaardiseerde routine monitoring. Dat kun je

een kwaliteitsformule noemen. Een overeenkomst

waarbij wij zelf garanderen dat we aan een bepaal-

de norm voldoen. Je kunt het ook door een extern

bureau, bijvoorbeeld KEMA-keur, laten vastleggen.

Maar dat is niet wat wij op dit moment nastreven,

daar zijn wij nog niet klaar voor.

Onze interesse om meerdere partijen aan deze

SAS-ROM formule te verbinden is deels gebaseerd

op het feit dat we een steviger positie ten aanzien

van de zorgverzekeraars creëren. Door het samen te

doen en dan vooral regionaal bekeken, hebben we

in de ogen van de verzekeraars een streepje voor.

En aan de andere kant is het natuurlijk ook voor de

zorgverzekeraars interessant om dit, met verschil-

lende partijen, in

onderhandelingen

te gebruiken. Het

biedt duidelijkheid

over de manier

waarop we werken en het effect

ervan.’

Ron Laport: ‘De formule heeft nog

een andere toegevoegde waarde. Je

creëert namelijk een mogelijkheid

om onderling te vergelijken: welke

locatie doet het goed, welke minder.

Welk team bereikt het beste resultaat

bij die bepaalde groep cliënten. Want je

meet naast uitkomst, ook de kwaliteit en

de inzet van de zorg. Vooral die onder-

linge vergelijking, benchmarking, is

interessant.’

Bij benchmarking onderzoekt en

vergelijkt een organisatie zijn ap-

plicaties, procedures en strategieën

intern of met andere, vergelijkbare

organisaties. Doel is om op effi ciënte

wijze succesvolle werkmethodes te

ontwikkelen. Zo is het mogelijk om

in een relatief kort tijdsbestek in-

grijpende veranderingen in te voe-

ren die bepaalde bedrijfsprestaties

direct verbeteren. Intern kunnen

de onderlinge resultaten inspirerend en motiverend

werken voor de betrokken medewerkers. Daarnaast

levert het, bekeken vanuit het marketingoogpunt

voor alle belanghebbenden een concurrentievoor-

deel, en veel extra aandacht op. Naast het leveren

van kwaliteit en service, is het zaak om innovatief

bezig te zijn, maar met name om zichtbaar te zijn.

Onderscheid

‘ROM komt uit de universitaire wereld en was in

eerste instantie bedoeld als ondersteuning voor we-

tenschappelijk onderzoek en als kwaliteitssysteem,

vertelt George Witte, ‘want als we kunnen meten

wat de uitkomsten zijn, die

naast elkaar leggen en bekijken,

dan kunnen we ons natuurlijk

ook afvragen of die uitkomst te

verbeteren is en zo ja, hoe? Veel

GGZ-instellingen, verdeeld over heel Nederland, GGZ-instellingen, verdeeld over heel Nederland,

zijn in dat gegeven geïnteresseerd. Daarom hebben zijn in dat gegeven geïnteresseerd. Daarom hebben

wij op 6 maart een bijeenkomst georganiseerd om wij op 6 maart een bijeenkomst georganiseerd om

hen voor te lichten over de ontwikkeling van de hen voor te lichten over de ontwikkeling van de

SAS-ROM formule. En met name over de mogelijk-SAS-ROM formule. En met name over de mogelijk-

heid die wij daarmee voor onszelf creëren om ons te heid die wij daarmee voor onszelf creëren om ons te

onderscheiden van andere lokale GGZ organisaties, onderscheiden van andere lokale GGZ organisaties,

want dat is belangrijk.’

Naast een duidelijke visie, missie en strategie is het Naast een duidelijke visie, missie en strategie is het

binnen de zorgmarketing vandaag de dag minstens binnen de zorgmarketing vandaag de dag minstens

zo belangrijk dat je je weet te onderscheiden van zo belangrijk dat je je weet te onderscheiden van

je concurrent. Als organisatie kun je dit doen door je concurrent. Als organisatie kun je dit doen door

gebruik te maken van je sterke punten en door in te gebruik te maken van je sterke punten en door in te

spelen op vragen uit de markt.

Deze SAS-ROM formule van Rivierduinen voldoet wat Deze SAS-ROM formule van Rivierduinen voldoet wat

dat betreft aan alle eisen en komt op een gunstig dat betreft aan alle eisen en komt op een gunstig

moment. Mensen die aan depressie of angststoor-moment. Mensen die aan depressie of angststoor-

nissen lijden, behoren tot een zeer snelstijgende nissen lijden, behoren tot een zeer snelstijgende

groep. Volgens het rapport ‘Toenemende zorg’, groep. Volgens het rapport ‘Toenemende zorg’,

uitgegeven door GGZ Nederland is in twee jaar tijd uitgegeven door GGZ Nederland is in twee jaar tijd

het aantal cliënten met 19% gestegen; van 638.000 het aantal cliënten met 19% gestegen; van 638.000

in 2003 naar 757.000 personen in 2005.

George Witte: ‘De zorgverzekeraars zijn een beetje George Witte: ‘De zorgverzekeraars zijn een beetje

bang geworden voor de enorme groei die de GGZ bang geworden voor de enorme groei die de GGZ

in Nederland doormaakt; we zijn de laatste drie in Nederland doormaakt; we zijn de laatste drie

jaar 21% gestegen in onze aanmeldingen. Dat is jaar 21% gestegen in onze aanmeldingen. Dat is

een van de redenen dat ze zo geïnteresseerd zijn in een van de redenen dat ze zo geïnteresseerd zijn in

onze SAS-ROM formule. Ze weten dan waarvoor ze onze SAS-ROM formule. Ze weten dan waarvoor ze

betalen: Wat is ons aanbod en wat is het resultaat betalen: Wat is ons aanbod en wat is het resultaat

daarvan?’ De oplopende kosten maakt ons streven daarvan?’ De oplopende kosten maakt ons streven

naar transparantie noodzakelijk want we moeten naar transparantie noodzakelijk want we moeten

verantwoording afl eggen: aan de cliënt en, inder-verantwoording afl eggen: aan de cliënt en, inder-

daad, de ziektekostenverzekeraars.

Per 1 januari 2008 zal het grootste deel van de

ambulante zorg en de klinische zorg tot een

jaar overgebracht worden van de AWBZ naar

de Zorgverzekeringswet (ZvW). Daarmee wordt

de invoering van de Diagnosebehandelingcom-

binatie (DBC) een feit. DBC’s zullen vanaf dat

moment de basis vormen voor de onderhande-

lingsgesprekken tussen de GGZ-instellingen en

de verzekeraars. Inhakend op deze ontwikkelin-

gen heeft de Raad van Bestuur in overleg met de

directies in 2006 opdracht gegeven om de SAS

zorgprogramma’s als interne franchiseformule

verder uit te werken voor de centra. Op dit mo-

ment ligt er een goedgekeurd plan van aanpak

dat ervoor zorgt dat de SAS zorgprogramma’s

als franchiseformule invoeringsgereed zijn voor

de invoering binnen de ambulante basiszorg. Dit

project loopt naast het externe project dat ook

gebaseerd is op de SAS zorgprogramma’s: de

kwaliteitsformule SAS-ROM.

In- en externe formules

‘Met dit standaardprogramma meten wij de standaard-effecten van de behandeling op standaardmomenten’

10 Peil 2/07