saqines ori saxe - nplgdspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9060/1/liberali_2010_n51.pdf · saqines...
TRANSCRIPT
fasi 2 lari
# 51 / 8 - 14 noemberi / 2010
saqines ori saxegv. 14
politika: tele-jaSuSebi gv. 31
xodorkovski: ZalmomreobasTan brZolis simbolo gv. 20
rusuli kinos festivali _ daveswroT, Tu ara? gv. 08
amerikeli axalgazrdebis sayvareli politikosi~ gv. 37
TeTri Rameebi _ uZiloba, rogorc avadmyofoba gv. 33
reportaJi gardabnis skolidan gv. 10
ninia kakabaZe: maSasadame, me var saqarTvelo! gv. 40
niko nergaZe: Cemi pirveli (eleqtro) wigni gv. 44
rati amaRlobeli: JUST TIKUNEBI gv. 46
mTavari Tema:
momxmarebelTa
uflebebi
gv. 23
nomerSi:
02 redaqtoris sveti
04 liberalis
vebgverdidan
06 mokled
08 ori azri
rusuli kinos
festivali _ daveswroT
Tu ara?
nino anjafariZe VS Teo
xatiaSvili
10 reportaJi
moCvenebiTi integracia
msoflio
14 saqine mohamadis ori saxe
irani
17 saqine mohamad aSTiani:
1968 _ ?
irani da saqarTvelo
19 Teiranisken _ sruli
svliT
sayvareli `politikosi~
giorgi cxadaia
38 Tvalsazrisi
evropuli armia
mark maleni
mediakritika
40 maSasadame, me var
saqarTvelo!
kultura
42 asi dRe omisa da
bavSvobis Semdeg
44 Cemi pirveli
(eleqtronuli) wigni
niko nergaZe
46 Tvalsazrisi
Just Tikunebi rati amaRlobeli
qalaqSi moxetiale kacis
Canawerebi
48 legionia Cemi saxeli
vinaidan mravalni varT
Jurnali `liberali~ gamoicema fond `Ria sazogadoeba - saqarTvelos~
mxardaWeriT.
avtoris / avtorebis mier sainformacio masalaSi gamoTqmuli mosazreba
ar gamoxatavs fondis `Ria sazogadoeba-saqarTvelos~
pozicias. Sesabamisad, fondi ar aris pasuxismgebeli masalis Sinaarsze.
The views, opinions and statements expressed by the authors and those providing comments
are theirs only and do not necessarily reflect the position of Open Society Georgia Foundation.
Therefore, the Open Society Georgia Foundation is not responsible for the content of the
information material.
# 51 / 8 - 14 noemberi / 2010
mixeil xodorkovskis saqme
20 ZalmomreobasTan
brZolis simbolo
23 mTavari Tema
gayiduli saqoneli ukan
ar miiReba!
virtualuri maRaziebi
29 sayidlebi.com
politika
31 telejaSuSebi _ `enveris~
istoria
sazogadoeba
33 TeTri Rameebi
37 Tvalsazrisi
amerikeli axalgazrdebis
garekanze:
saqines ori saxefoto: mal langsdoni, Reuters
gardabnis me-6 sajaro skolis pirvelklaselebi, noemberi 2010
fo
to
lev
an x
erxe
ul
iZe
1liberali . noemberi 2010 . № 51
redaqtorebi: mTavari redaqtori Sorena SaverdaSvili /aRmasrulebeli redaqtori sofo Waava / kavkasia da konfliqtebi sofo bukia / Jurnalisturi gamoZieba beso kurtaniZe / sazogadoeba Tamar babuaZe / axali ambebi naTia axalaSvili, nana sajaia / vebgverdis redaqtori nino jafiaSviliJurnalistebi: maia wiklauri, nino gogua, marika qoCiaSvili, eka WiTanava, rusudan fanoziSvili, anita Tvauri, Tamar faradaSvili, nino CimakaZe, nino robaqiZe, naTia guliaSvilikontribucia: mark maleni, giorgi cxadaia, levan izoria, nana sajaia, ninia kakabaZe, daviT buxrikiZe, gio axvlediani, kaxa Tolordava, moli korso, leqso Cqareuli, emil suleimanovi, irakli kobaxiZe, diana CaCua, giorgi lomsaZe, qeTi qanTariaredaqcia: foto-redaqtori levan xerxeuliZe / grafikuli dizaini Tornike lorTqifaniZe / redaqtor-stilisti paata Samugia / koreqtori Tamar RonRaZe gamomcemloba: proeqtis menejeri qeTi babunaSvili / proeqtis menejeris asistenti lela SubiTiZe / klientTa momsaxurebis menejeri naTia rusaZe / distributori zviad Sengeliagamomcemeli: Sps `liberali~. misamarTi: Tbilisi 0162, faliaSvilis q. 108. tel.: (995 32) 232235, 233731, 912326. el-fosta: [email protected] sxva gamocemebi: `cxeli Sokoladi~, `cxeli Sokoladi _ literatura~, `biznesi: adamianebi, meTodebi, strategiebi~.`liberalis~ saavtoro uflebebi daculia. JurnalSi gamoqveynebuli masalebis nawilobrivi da/an mTliani gamoyeneba redaqciis Tanxmobis gareSe akrZalulia. beWdva: stamba `sezani~. misamarTi: Tbilisi, wereTlis gamz. 140. tel.: (995 32) 35 70 02.
gamodis kviraSi erTxel, yovel orSabaTs. pirveli nomeri gamocemulia 2009 wlis maisSi. rekomendebuli sacalo fasi 2 lari.
www.liberali.geISSN 1987-7528
redaqtoris sveti
Cemi Svili 6 wlisaa da sajaro skolis pirveli kla-sis moswavlea. mis mier moyolil ambebSi, yvelaze xSirad citirebadi sityva `mandaturia~. mandaturma, mandaturs, mandaturis... mandaturi lukas saskolo cxovrebis ga-nuyofeli nawilia. mandaturi xvdeba diliT, skolis zRurblze; mandaturi xvdeba derefanSi Sesvenebis dros; mandaturi acilebs tualetSi, Tu muceli stkiva; manda-turi `miuTiTebs~ Tu bevrs irbens an imaze met dros ga-atarebs skolis SenobaSi gakveTilebis Semdeg, vidre es `dasaSvebia~; klaselebTan urTierTobaSic mandaturia _ `sandros saTamaSo hqonda jibeSi da Cven vuTxariT, rom ar SeiZleboda, imitom rom mandaturi gaubrazdeboda~. Tu rames daaSavebs, maswavlebeli mandaturs moixmobs; saTvalTvalo kamerebi da mandaturi akvirdebian, vis ga-mohyavs luka skolidan; luka Tavis patara Zmasac manda-turiT emuqreba da Zalian ukvirs, roca lazares amaze reaqcia ara aqvs (is xom jer baRis bavSvia). mokled, man-daturi lukas cnobierebis ganuyofeli nawili gaxda. is erTdroulad mis SiSsa da pativiscemas iwvevs. misTvis Semecnebis samyaro mandaturiT daiwyo. es samyaro SiSna-revia da mkacrad struqturizebuli. mas akvirdebian, mas uTvalTvaleben da mas unda eSinodes cudad moqcevis. mas unda eSinodes!
amerikul skolebSic arian mandaturebio, gvamSvidebd-nen, vidre mandaturebis programa daiwyeboda. ki, arian,
oRond 4000 moswavlian skolebs or-ori mandaturi hya-vT, romelsac skolis SenobaSi praqtikulad ver naxavT. isini gareT arian da Tu rame xdeba, maleve Cndebian. maswavlebelsa da moswavlis urTierTobas mandaturi ar aregulirebs, amerikaSi da sxvagan direqtori marTavs skolas da ara mandaturi.
calkeuli direqtorebi acnobiereben, rom skolebi sasjelaRsrulebis ganyofilebebs emsgavsebian, magram mxolod Cumad gamoTqvamen aRSfoTebas. sajaro protes-ti an dialogis dawyeba saministrosTan _ warmoudgenlad miaCniaT. maTac eSiniaT ganaTlebis saministrosi da is formaluri avtonomiac ki, rac skolebs SemorCaT, kidev ufro formaluri xdeba.
am dReebSi aseve gairkva, rom yvela grifirebuli saskolo saxelmZRvanelos TanamesakuTre saxelmwifo, anu ganaTlebis saministro xdeba. saministrom Tavis Tavs am saxelmZRvaneloebis saavtoro uflebebis Sesyidvis ufleba mianiWa. `axali wesiT, Tavisufali bazris ganvi-Tarebas unda SevuwyoT xeli,~ ganacxada dimitri SaSkinma. saxelmwifo xdeba Suamavali saxelmZRvaneloebis avtore-bsa da gamomcemlobebs Soris da amiT Tavisufali konku-renciis pirobebi~ unda Seqmnas. WeSmaritad liberTaria-nuli Tezaa, verafers ityvi. `60 milion larian bazarzea saubario~ _ agvixsna SaSkinma Tavis motivacia erT-erT interviuSi. motivacia savsebiT gasagebia, magram:
batono ministro, radgan Tqveni Svilebi ar swavloben sajaro skola-
Si da kerZo skolis moswavleebi arian, albaT, ar iciT, rogor aisaxeba Tqveni gadawyvetilebebi sxvisi Svi-lebis cxovrebaze. vidre lukas, misi mSoblebis, misi maswavleblebis da direqtoris magivrad miiRebdeT yvela gadawyvetilebas, iqneb SegvxdeT da gvkiTxoT, ra gvinda da rogor warmogvidgenia is saswavlo garemo, sadac Tavisufali da gonieri adamianebi unda gaizar-don? Cven xom, Tqveni Tqmis ar iyos, Tavisufal qveyana-Si vcxovrobT?
Sorena SaverdaSvili
2 liberali . noemberi 2010 . № 51
ikiTxeT liberalis portalze
www.liberali.ge
www.liberali.ge
Tini noRaideli-miSelis blogi
qarTvelebi safrangeTSiJilbertis istoria: saqs-gambetaze
(lionSi sakmaod komerciuli ubania,
maRaziebiT, silamazis salonebiTa da
restornebiT) Camoiares qarTvelma
biWebma, Tu gindaT, aravin SegexoT da
SegawuxoT, mogebidan wili gadagvixa-
deT da Cven dagicavT, TiTsac ve-
ravin dagakarebTo. erT komersants
moerida da araferi uTxra, meoremac
uareaqciod datova. mesamem policiaSi
daasmina da axla gavige, ukve auyvaniaT
saTiTaod.
nino beqiSvilis blogi
ucnauri hibridimgoni, aravis epareba eWvi, rom sa-
parlemento fraqcia `Zlieri saqarT-
velos~ Tavmjdomaris gia TorTlaZis
mier momzadebul `Tavisuflebis qar-
tias~ saqarTvelos parlamenti aucile-
blad miiRebs _ Tanac, erTxmad.
giorgi kikoniSvilis blogi
uxmo MTV - altervizia 2010`MTV saukeTeso arxia mTels msofli-
oSi, oRond mTavaria televizors xma
gauTiSoT da ise uyuroT. aba sxvagan
sad naxavT aseT lamaz sanaxaobebs?" _
paradoqsia, magram es fraza 80-ianebSi
arc meti arc naklebi Jurnal Rolling Stone-sTan interviuSi warmoTqva erTma
kargma musikosma. ra SuaSia musika da
sanaxaoba? amaze cota mogvianebiT.
iqamde ki getyviT ra moxda.
nino natroSvili
yvelaze saxifaTo domenebikompania McAfee-m internetsafrTxee-
bis Sesaxeb 2010 wlis angariSi Map-ping the Mal Web gamoaqveyna. kompaniis
specialistebma jamSi 27 milionze
meti saiti gaaanalizes. kvlevis Sede-
gad dadginda, rom vebgverdebis 6,2%
momxmareblebisTvis gansakuTrebiT
saxifaToa. gasul wels es maCvenebeli
_ 5,8%, 2008 wels ki 4,1% iyo.
.GE domeni riskis Semcveli saitebis
siaSi me-19 poziciazea. es pozi-
cia mesame kategorias miakuTvneba.
McAfee-s specialistebi momxmare-
blebs urCeven frTxilad iyvnen am
kategoriis domenebis vebgverdebze
Sesvlisas. kompaniam sul 2311 qar-
Tuli saiti gaaanaliza, maTgan 162
safrTxis Semcveli aRmoCnda.
multimedia
Wabukianis 100 wlis iubile2010 wlis 27 Tebervals qarTuli pro-
fesiuli baletis fuZemdeblis, vaxtang
Wabukianis dabadebidan 100 weli Ses-
rulda. TariRi, romelic iuneskom wlis
63 mniSvnelovan movlenaTa siaSi Seita-
na, marTalia cota dagvianebiT, magram
gasul kviras TbilisSic aRiniSna.
operaSi mimdinare saremonto samuSaoebis
gamo speqtaklebi rusTavelis Teatrsa da
filarmoniis did sakoncerto darbazSi
gaimarTa. baletis istoriaSi erT-erTi
yvelaze gavleniani qoreografisa da mo-
cekvavis iubilis aRsaniSnavad TbilisSi
araerTi qarTveli da ucxoeli baletis
varskvlavi Camovida.
multimedia
TbilisSi avtobusis 35 xazi gauqmda1 noembridan TbilisSi avtobusis 35
samarSruto xazi gauqmda, xolo 33
xazs mimarTuleba Seecvala. meriam ase-
Ti gadawyvetilebis mizezad aRniSnul
xazebze mgzavrTa simcire daasaxela.
feisbukze gamoqveynebuli
informacia sajaroa Tu piradi?
rasac me davdeb Cems feisbukze
an Cems blogze, is sajaroa. xolo
Tu statiaSi an sadme gamoiyeneben,
sasurvelia avtoris miTiTeba an
originali bmulis. sasaciloa, dRes
momwons rom iyos sajaro da xval Tu
Tanamdebobaze damniSnes, es aravin ar
unda gaigos. memgoni, sajaroobas da
gamWvirvalobas alternativa ara aqvs,
miT umetes, Tu sajaro piri xar.
mixeil kalandaZe
`mokled, feisbuki, rogorc aseTi,
tipuri sajaro sivrcea, sadac privat-
ulobis kuTxe-kunWulebis mowyobacaa
SesaZlebeli.~ mTlad asec ar aris,
saerTod rom ar gindodes sajarooba
da sul ar daregistrirde feisbuqze,
SesaZloa viRacam dados Seni foto da
iZulebiT gagasajaroos.
stumari
feisbuki aris saukeTeso sakomuni-
kacio saSualeba da amave dros saku-
Tari pirovnebis gaSiSvlebis adgili.
iq ver damalav sakuTar pirovnebas.
dRes iqneba Tu xval niRabi Camogexs-
neba da gaiyidebi TxasaviT.
iq daregistrirebuli adamianebi
futkrebiviT eZeben internet sivrce-
Si maTTvis saintereso statiebs, vid-
eo klipebs da kidev mraval nugbar
sasusnavs. amis Semdeg deben sakuTar
gverdze, romelic damegobrebuli
adamianebis kedlebze Cndeba. Sen ki
isRa dagrCenia, rom daewafo SenTvis
sasurvel obieqts.
gela_jvania
sabWouri tradicia:
brZola simboloebTan
es problema Cemi azriT ar aris
wminda sabWouri, ubralod sab-
liberalis vebgverdidan www.liberali.ge
Wourma mentalitetma Zalian mkafiod
gamoxata is farisevluri Tvisebebi,
romelic Tundac saxarebiseul
iudas gaaCnda. qriste magaliTad
Tavisi cxovrebis wesiT absolu-
turad uaryofda formalobas, mis
moZRvrebaze agebuli eklesia ki
imdenad aRiWurva simbolizmiTa da
formis TayvaniscemiT, rom Zalian
gauWirdeba iq Sesul adamians amden
zizil-pipiloebSi qristes sada msub-
uqi samyaros danaxva. mokled albaT
adamianebi ZiriTadad zarmacebi
varT da arsebiTi gansja gvezareba,
gvirCevnia yoveldRiurobiT gaver-
ToT, radgan zustad viciT, rom miwas
mainc ver gavcdebiT, Cveni adgili
ki caSia:))) ise, marTla, cota Tu ar
gamovswordiT saerTod ar mesaxeba am
qveynis momavali. :(
beqa
mark cukerbergs moswons Seni
statusi
mark cukerbergs ar moswons es
filmi. amis Taobaze ramdenjerme
ganacxada. ufro metic Tqva: `kargi
iqneboda filmis avtorebs CemTvis
moemarTaTo, imas mainc avuxsnidi,
rom feisbuqi qalebTan problemebis
gamo ki ara, komunikaciis problemis
gamo Sevqmenio~.
qedana
albaT, yvela, visac filmi ase moe-
wona, facebook-is aqtiuri momxmare-
beli unda iyos. miuxedavad finCe-
ris didi pativiscemisa The Social network-i igive warmatebiT SeiZleba
ukve bolsac gadaeRo. albaT face-book-is momxmarebelTa eiforiis
bralia, rom Panic Room-is Semdgom
yvelaze uintereso filmi aseTi
popularobiT sargeblobs. ise ki 3D-
Si gadaReba rogor ver moifiqres,
10 jer mainc gazrdida Semosavals.
saSualo donis msaxiobebis, saSualo
donis Sesruleba. mTavari rolis
Semsrulebeli jesi aisenbergi ki
imdenad erTferovania, rom rTuli
gasarCevia zombilends, edvenCer-
lends Tu msoflioSi yvelaze axal-
gazrda miliarderis Sesaxeb films
uyureb.
ivane
mRelvare `diqsi~,
TiTqmis, rogorc `stiqsi~
festivalis aRdgenas Telavis musi-
kaluri sazogadoeba didi sixaruliT
Sexvda, magram msmenelTa didi nawili,
mcireodeni gamonaklisis garda, fes-
tivalze ver moxvda, radgan bileTebi
ZiriTadad TbilisSi, quTaissa da
baTumSi gaiyida. darbazSi xmauri
SemTxveviTma `msmenelma~ gamoiwvia,
rasac baton gia yanCelis samar-
Tliani guliswyroma mohyva. vwuxvar
da bodiSs vixdi Telavel musikis
moyvarulTa saxeliT, romelsac
bedma gauRima da am SesaniSnav festi-
valze moxvda.
manana
uxmo MTV - altervizia 2010
gaaCnia, Tavad organizatorebma
ris mixedviT gansazRvres jgufebis
niuqameroba: es unda yofiliyo
axladSeqmnili bendi, bendis wevrebi
gamoucdelebi unda yofiliyvnen.
Tu mxolod pirveli kriteriumis
mixedviT gansazRvres, maSin U.R. niu-
qameria. (Tu ar vcdebi 2010 Tu 2009
wels Seiqmna) Tu orive kriteriumis
mixedviT, maSin _ ara. mgoni, meore
ufro swori gansazRvrebaa.
DreaMar
4 liberali . noemberi 2010 . № 51
satana VS Winkagiorgi kikoniSvilis blogi
`nu iqnebiT ucxouri modis brma
Tayvanismcemlebi!~ _ es sityvebi, ra Tqma
unda, ilia meores ekuTvnis. amis Tqma
iyo da mTel ers jer fsiqikuri ereqcia
daemarTa, mere ki yvela erTad wamoiSa-
la erTi Cveulebrivi kostumirebuli
karnavalis _ helouinis winaaRmdeg.
SevadaroT: quCaSi iwveba saburavebi,
ficrebi, yvelanairi nagavi, agizgizde-
ba Tu ara myrali cecxli, alze rig-
rigobiT daxtunaven marTlmadidebeli
Tu aramarTlmadidebeli axalgazrdebi.
cecxlze moxtunave gogo-biWebi sa-
tanebs (Cveneburad, alqajebs) ganasaxie-
reben.
am dros eklesia dums. ra Tqma unda,
arc Wiakokonas monawiles mouva azrad,
rom is satanaa, satanistia da `qarTve-
lobis~ dangreva unda. Wiakokonoba xom
erTi quCis gasarTobi sanaxaobaa, ubra-
lod araciviluri formiT.
satanas, zombs da sxvadasxva `borot~
personaJs (Cveneburad, alqajebs, Winke-
bs) ganasaxiereben helouinzec, Tanac,
gacilebiT civilurad, sanaxaobrivad,
kostumirebulad da Teatralurad, mu-
sikis fonze.
ratomRac, cecxlze moxtunaveTa-
gan gansxvavebiT, sakarnavalo kostum-
Si gamowyobili axalgazrda satanisti,
RvTismgmobeli, araadamiani da marTl-
madideblobis mteria.
saqme isaa, rom qarTuli Sovinizmisa
da patara eris Svilobis kompleqsis
damsaxurebiT, bevr qarTvels Tavi jer
kidev yvelaze aRmatebuli eris Svili
hgonia. maT sZulT `amerikuli~, ucxou-
ri, `firma~ _ da zogadad, yvelaferi,
rac ki dasavluri civilizaciis mona-
povaria.
am dros, rogoria Tavad es qarTve-
li?
is dadis uaxlesi Taobis mobiluri
telefoniT, acvia jinsebi da kede-
bi. oTaxSi aucileblad udgas pianino,
unTia naTura, aqvs metaloplastmasis
kar-fanjara, rbili iataki. klubebSi
da barebSi erToba. aucileblad usmens
ledi gagas, an biTlzs, an 2 Pac da 50 Cent-s. Zalian uyvars aipodi.
arada, icis, rom es yvelaferi im
`ucxouri modis~, dasavluri civi-
lizaciis damsaxurebaa, romelzec pa-
triarqi mogviwodebs, ar unda ahyveTo.
Tavis droze, eklesiis mier lamis
eSmakis manqanad Seracxul kompiuters
dRes ukve TviTon saeklesio pirebic
mSvenivrad iyeneben da eSmakis meore
manqanad Seracxuli televizoriTac
siamovnebiT gadascemen TavianT qada-
gebebs. im eklesiaSi, romelic ucxouri
modis ayolas `gvikrZalavs~, umaRlesi
pirebi Zalian komfortuladac daqrian
`ucxour modaze~ awyobili 100 000-iani
jipebiT da mSvenivrad laparakoben
`ucxouri~ 2000 lariani aifonebiT.
ras akeTebs am dros mrevli? ras ake-
Teben Cveni moralisti gogo-biWebi? _
sxedan ucxour~, borblebian, komfor-
tul skamebze, `ucxour~ kompiutereb-
Tan da TvalebdaWyetilebi mastur-
bireben `ucxour~ pornoebze. mere
uceb gaigeben, rom patriarqma brZana
`ucxour modas~ nu ahyvebiTo. pornos
daapauzeben, Semocvivdebian `ameri-
kul~ feisbukze da `amerikuli~ Fuck You-Ti dagiwyeben lanZRvas mxolod
imitom, rom Sen `amerikul~ helouinze
waxvedi, romelime personaJis kostumi
gecva da megobrebTan erTad kargad
moilxine!
cxvrebis mTeli jogi giwodebs sata-
nists, suliT araqarTvels, amosaZirkvs
da gadasaSenebels. moixdis vals faris
winamZRolis winaSe, Cakecavs feisbuks,
dapauzebul pornos yurebas gaagrZe-
lebs, orgazms `amerikul~ jinsebSi ga-
nicdis.
mere kmayofili saxiT adgeba, ucxou-
ri~ mobiluriT megobrebs Seexmianeba,
saxlidan gava, gzaSi, avtobusSi uaxlo-
esi mgzavris ukanalze miWyletili pir-
jvars gadaisaxavs, megobrebi sadme er-
Tad mosxdebian, moilxenen, daTvrebian.
gaaxsendebaT arasrulfasovnebis kom-
pleqsi, daiwyeben Saris Ziebas, iCxube-
ben, daalewaven Tavze erTmaneTs yvela
`ucxour~ nivTs da Tavpirdalewili (an
sxvisTvis Tav-piris damlewavi) mainc
aucileblad ifiqrebs, rom helouinis
kostumirebuli karnavali satanizmia,
misi qeifi da garToba ki _ qarTulia,
marTlmadidebluri, RvTiT nakurTxi
da keTili.
liberalis vebgverdidanwww.liberali.ge
5liberali . noemberi 2010 . № 51
„Zalian cudi grZnoba iyo“, _ Tqva prezi-
dentma barak obamam arCevnebis Semdgom
preskonferenciaze, roca damarcxebul
TanagundelebTan Sexvedris Sesaxeb
hkiTxes. amerikis prezidentma aRiara,
rom gasakeTebeli kidev bevria da mas es
imedgacruebulma mosaxleobam Sualedur
arCevnebze uCvena.
ianvridan aSS-s sakanonmdeblo process
didwilad `respublikelebi~ warmarTaven.
1948 wlis Semdeg maT Sualeduri arCevne-
bis gziT umravlesobaSi mosvlis yvelaze
efeqturi maCvenebeli aqvT: kongresis
warmomadgenelTa palataSi demokratebs 60
adgili aarTves. `demokratiul partias~
senatis umravlesoba darCa.
poziciebis aseTi gadanawileba arCevnebze,
romelic qveynis prezidentis pirveli
ori wlis saqmianobis Sefasebis erTgvar
referendumad aRiqmeba, barak obamasTvis
seriozul marcxad Sefasda. `respublike-
lebis~ gamarjvebiT Semcirdeba `demokra-
ti~ prezidentis politikuri manevrirebis
SesaZleblobebi.
Tumca, `respublikelebis~ dabrunebiT
`demokratebi~ kmayofilebi unda iyvnen.
aqamde `demokratebis~ dominaciis gamo
warumateblobebze pasuxismgeblobas mxo-
lod prezidentis partia iRebda. `respu-
blikelebis~ SemomatebiT ki maT gadabra-
lebis obieqti uCndebaT.
qveynis prezidentisgan milocvis miRebis
Semdeg kongresis qveda palatis momavali
spikeri, `respublikeli~ jon boineri mxar-
damWerebs sabiujeto xarjebis Sekvecas,
xelisuflebis moculobis Semcirebas da
kongresis muSaobis reformirebas dahpir-
da.
kongresSi yvelaze did vnebaTaRelvas
jandacvis sistemis reformirebis sakiTx-
Tan dakavSirebiT elian. boinerma obamas
„monstri“ reformis SeCerebis piroba
dado, radgan winaaRmdeg SemTxvevaSi es
„samuSao adgilebis Semcirebas, msoflioSi
saukeTeso jandacvis sistemis ngrevas da
qveynis gakotrebas gamoiwvevs“.
obama `respublikelebis~ rCevebis
„mosmenis pirobas“ debs. Tumca iqamde
is 2012 wlis saprezidento rbolaSi Ca-
erTveba. rogorc amboben, saprezidento
arCevnebi Sualeduri arCevnebis meore
dRes iwyeba.
respublikuri partiis "saxlSi" dabruneba MTV da roki TbilisSi
saqarTveloSi ramde-
nime rok-koncertis
gamarTvisTvis mTavro-
ba MTV-sTan aqtiur
molaparakebebs awar-
moebs, wers vebgverdi
eurasianet.org koncer-
tebs axlad Seqmnili
MTV Impact ekonomikis
ganviTarebis wasaxali-
seblad awyobs. evra-
zianetis informaciiT,
msgavsi tipis TiTo
koncertSi daaxloe-
biT 2 milioni dolari
ixarjeba. msgavsi kon-
certi ukve gaimarTa
maltaze, sadac sxva
momRerlebTan erTad
ledi gagac Cavida.
buSis memuarebi gamoqveynda amerikis
yofili prezidentis
jorj buSi umcro-
sis memuarebi. wignSi
_ „gadawyvetilebis
miRebis dros“ _
yofili prezidenti
sakuTar miRwevebze da
Secdomebze yveba, maT
Soris erayis omze da
qariSxal `katrinaze~.
prezidenti memuare-
bSi 2008 wlis pekinis
olimpiadaze putinTan
dialogs ixsenebs:
`buSi: _ mixeil saakaS-
vili cxelsisxliania.
putini: _ mec cxel-
sisxliani var.
buSi: _ ara valodia,
Sen civsisxliani xar!~
mokled
6 liberali . noemberi 2010 . № 51
„me Tu vityodi, rom Tevzi
wyalSi cxovrobs, isini
ityodnen _ `ara!“.
barak obama
`respublikelebze~
„rogorc saxelmwifos
warmomadgenels, me
minda, rom bazarze
iyos keTilsindisieri
konkurencia.“
ganaTlebis ministri dimitri
SaSkini saxelmZRvaneloebis
grifirebaze
`evrokavSiri aris is,
riskenac sazRvris orive
mxares mcxovrebi adamianebi
SeiZleba, iltvodnen.~
evrokavSiris sagangebo
warmomadgeneli samxreT
kavkasiaSi piter semnebi
okupirebul teritoriebze
„mixeil saakaSvilis reJimi
itanjeba qronikuli
SpionomaniiT antirusul
niadagze“.
ruseTis sagareo saqmeTa
saministros Sefaseba
jaSuSebis dakavebaze.
saskolo saxelmZRvaneloebis biznesSi saxelmwifo ereva
qarTvelebi malaiziaSi
skolebSi saatestato gamocdebi brundeba
citatebi
ganaTlebis saministros gadawyveti-
lebiT, yvela grifirebuli saskolo
saxelmZRvanelos TanamesakuTre
saxelmwifo xdeba. saministrom
am saxelmZRvaneloebis saavto-
ro uflebebis Sesyidvis uflebac
daisakuTra. ganaTlebis ministris
gancxadebiT, am cvlilebis mTavari
mizani saxelmZRvaneloebis xarisxis
gaumjobeseba da fasebis Semcirebaa.
„axali wesiT Tavisufali bazris
ganviTarebas unda SevuwyoT xeli,“ _
ganacxada dimitri SaSkinma, romlis
ganmartebiTac, aqamde wignebis ba-
zarze gamomcemlobebi monopolias
da „Seusabamod maRal fasebs“ qm-
nidnen. wignebis fasebis dareguli-
rebis garda saxelmwifom avtorTa
Semosavlis gansazRvrac gadawyvita:
nebismieri saavtoro uflebis mqone
piri mogebis 25%-s miiRebs.
axali wesebiT saxelmZRvaneloebis
Sedgenaze konkursi ukve gamocxa-
dda.
malaiziaSi dakavebuli qarTvelebis saq-
mesTan dakavSirebiT policiam erT-erTi
dakavebulis _ babuca gordaZis meuRle
eldar daviTiani TbilisSi dakiTxa.
26 wlis gordaZes malaiziis sasamar-
Tlom brali narkotrefikis muxliT
wauyena, rac adgilobrivi sisxlis
samarTlis kodeqsiT sikvdiliT dasjas
iTvaliswinebs.
gordaZis ojaxis wevrebi momxdarSi
siZes _ daviTians adanaSauleben da
acxadeben, rom dakavebuli qalbatone-
bi malaiziaSi samuSaod man waiyvana.
darejan koxtaSvili da babuca gorda-
Ze 27 oqtombers `metafinis~ gadata-
nis faqtze daakaves. 37 wlis darejan
koxtaSvilis saqmis ganxilva 8 noem-
bers daiwyo.
sajaro skolebSi saatestato gamocdebi brunde-
ba, me-12 klasis moswavleebs skolis damTavrebis
damadasturebeli dokumentis misaRebad 8 saganSi
mouwevT gamocdis Cabareba.
gamocda nebayoflobiTia, Tumca im mozards, rome-
lic testirebas ar gaivlis, atestatis nacvlad mxo-
lod sertifikati mieniWeba da Sesabamisad, erovnul
gamocdebze ar daiSveba.
damamTavrebeli klasis moswavleebi gamocdebs
saswavlo wlis dasasruls Caabareben. saatestato
gamocdebi internetiT Catardeba. sistemis piloti-
reba martSi igegmeba.
ricxvebi
avtobusis xazi gaauqma Tbilisis meriam.
ar endoba erovnul valutas.
Semcirdeba saxelmwifo seqtorSi dasaqmebulTa raodenoba.
adgilzea saqarTvelo biznesis keTebis simartiviT.
35 80% 5%_iT me-12
mokled
fo
to
mar
ika
qoCi
aSvi
li
7liberali . noemberi 2010 . № 51
rusuli kinos festivali - daveswroT Tu ara?
ori azri
momxrenino anjafariZekinofestival „promeTes“ direqtori.
mimaCnia, rom yvela kinofestivals aqvs arsebo-bis ufleba. kino universaluri enaa, romliTac SeiZleba, damyardes kontaqti ara marto kinos sferoSi, aramed aseve, gaixsnas gzebi axali ur-TierTobebisTvis. miT umetes, rom modis axali Taoba, rusi reJisorebis axali talRa. saintere-soa, ras akeTeben isini. mgonia, rom kulturuli TanamSromloba pozitiur wvlils Seitans daZabul garemoSi. Tumca, es sulac ar niSnavs, rom ruseTi saukeTeso mezobelia da rom masTan aucileblad unda vimegobroT.
mesmis im adamianebisac, romlebic amboben, rom raki ruseTi Cveni dampyrobelia, am qveynis festi-vali aq ar unda tardebodes. mec maqvs protes-ti imis mimarT, rac moxda, magram minda, rom es protesti gamovxato kinos poziciidan da kinos saSualebiT. mterTan unda iTanamSromlo, oRond ar unda daiviwyo, rom is mteria. es niSnavs, rom masTan urTierTobaSi yovelTvis unda daafiqsiro Seni pozicia _ iqneba es filmebis Cvenebis, disku-siis Tu sxva formiT.
garda amisa, Cemi piradi gamocdilebiT SemiZlia vTqva, rom rus kinematografistebs Soris arian adamianebi, romelTa damokidebulebac sruliad gansaxvavebulia da ar asaxavs politikosTa ganwyo-bebs. es gansakuTrebiT reJisorebis axal Taobas exeba. amitom, kinos da zogadad, xelovnebis saSu-alebiT SesaZloa mciredi wvlili mainc SevitanoT imaSi, rom samomavlod axal Taobebs Soris mainc ar iyos mtruli damokidebuleba.
vfiqrob, rom is Zveli `Tbili~ urTierTobebi da-mTavrda. dRes urTierToba axali furclidan unda daviwyoT. amisTvis ki axalgazrda Taobebma erTma-neTi unda gaicnon. modi, kinodan daviwyoT! iqneb kulturidan _ kinodan, literaturidan, mxatvro-bidan daiwyos axali urTierToba da ara omidan?
me dadebiTad vafaseb yvela im movlenas, rome-lic xels Seuwyobs ori axali Taobis dakavSirebas. miT umetes, kino dRes, xSir SemTxvevaSi, sxvadasxva qveynebis ko-produqciebia da ara erTi romelime qveynis nacionaluri nawarmi. Tanac, ratom unda vTqvaT uari iseT did bazarze, rogoric ruseTia? xom SegviZlia, aseTi RonisZiebebi Cvens sasarge-blod gamoviyenoT?
vfiqrob, rom is Zveli `Tbili~
urTierTobebi damTavrda. dRes
urTierToba axali furclidan unda
daviwyoT. amisTvis ki axalgazrda
Taobebma erTmaneTi unda
gaicnon. modi, kinodan daviwyoT!
iqneb kulturidan _ kinodan,
literaturidan, mxatvrobidan
daiwyos axali urTierToba da ara
omidan?
8 liberali . noemberi 2010 . № 51
rusuli kinos festivali - daveswroT Tu ara?
ori azri
mowinaaRmdegeTeo xatiaSvilixelovnebaTmcodne
bolo erTi kviris ganmavlobaSi, intensiuri ganxilvis sagani
gaxda rusuli kinos festivali, romelsac xelovnebisa da kultu-
raTaSorisi dialogis saerTaSoriso fondi atarebs. `miuxedavad
sirTuleebisa Cvens qveynebs Soris urTierTobebSi, miuxedavad
2008 wlis tragikuli omisa, urTierTltolva qarTvel da rus
xalxebs Soris udavoa da, vfiqrob, uZlevelia. rusi kinematogra-
fistebi TbilisSi Camovidnen wminda guliT, siyvaruliTa da gasa-
ocari simpaTiis grZnobiT niWieri, Tavisuflebismoyvare qarTve-
li xalxis mimarT. da Tuki Cven am dReebSi ara mxolod gagacnobT
bolo wlebis sxvadasxva Taobisa da mxatvruli midrekilebebis
reJisorTa mniSvnelovan namuSevrebs, aramed SevxvdebiT kidec,
visaubrebT da TvalebSi SevxedavT erTmaneTs, TbilisSi rusuli
kinos I festivalis mTavari amocana Sesrulebuli iqneba.~ _ vki-
TxulobT festivalis prezidentis el. riazanovis mimarTvaSi.
ramdenad mizanSewonilia am festivalis Catareba dRevandel
saqarTveloSi? marTali giTxraT, am kiTxvaze zusti pasuxi ar
maqvs. verc zust analogias movnaxavdi germaniis mier okupire-
bul safrangeTsa da agvistos omis Semdgom saqarTvelo-ruse-
Tis urTierTdamokidebulebas Soris, romelic okupanti qveynis
kulturisadmi winaaRmdegobisa da boikotis magaliTad mohyavT
xolme.
arc is vici, realurad ramden adamians ainteresebs rusuli ki-
nos tendenciebi (romelic, sinamdvileSi, arafriT gamoirCeva), an
TbilisSi Camosul rus reJisorebs ramdenad gulwrfelad aRel-
vebT saqarTvelos teritoriuli mTlianobis problema. ar vici,
ra aqvT saTqmeli qarTvel da rus kinematografistebs erTmane-
TisTvis, romelTa Soris principulad araferi Secvlila agvis-
tos mere, an ramdenad aqtiurad CaerTvebian Jurnalistebi stu-
mrebTan diskusiaSi da ramdenad mwvave da kritikuli gamova is.
mxolod erTi ram vici zustad, rom es festivali verafers
Secvlis realur situaciaSi _ ramdeni rusuli filmi gvinaxavs
da ramdenjer `Cagvixedavs TvalebSi~ rusi kinematografistebis-
Tvis, ramdenjer mogvismenia diTirambebi niWieri, Tavisuflebis-
moyvare qarTvelebisadmi da ramdenjer dagvibrunebia sapasuxo
`sadRegrZelo~ erTmorwmune didi rusuli kulturis sadide-
blad?
Cemi azriT, es aris morigi Tavis motyueba romantikuli mi-
TiT, rom `xelovneba gadaarCens samyaros~ (miT umetes, Tu is
maincdamainc kargi xelovneba ar aris); morigi farisevloba, ur-
TierTkekluci, rac imperia/koloniis cota sado-mazoxisturi
vnebebisa da kompleqsebis saukunovan cikls agrZelebs.
P.S. ise, stumrebisTvis tradiciuli mcxeTa-sveticxovlis mar-
Srutis sanacvlod werovanis monaxuleba ar iqneboda urigo. iq
mcxovrebT ufro bevri saTqmeli eqnebodaT rusi Tu qarTveli
kinematografistebisTvis.
es festivali verafers Secvlis _
ramdeni rusuli filmi gvinaxavs da
ramdenjer `Cagvixedavs TvalebSi~
rusi kinematografistebisTvis,
ramdenjer mogvismenia diTirambebi
niWieri, Tavisuflebismoyvare
qarTvelebisadmi da ramdenjer
dagvibrunebia sapasuxo
`sadRegrZelo~ erTmorwmune didi
rusuli kulturis sadideblad?
9liberali . noemberi 2010 . № 51
reportaJi
eTnikuri umciresobebi
moCvenebiTi integracia saqarTveloSi mcxovrebi azerbaijaneli
moswavleebis ganaTlebaze dRemde azerbaijanis
mTavroba ufro zrunavs, vidre saqarTvelos
ganaTlebis saministro.
maia wiklauri
soflis orRobis xreSian gzaze 14 wlis azer-baijaneli gogona sarminaz valieva skolisken miabijebs. gzaSi qarTulis gakveTilisTvis axal sityvebs imeorebs. sarminazi yoveldRe, skoli-dan saxlamde da Semdeg _ ukan, TiTqmis naxevar kilometrs fexiT gadis.
am dros skolis Senobas direqtoris, mahmud mehdievis jipi uaxlovdeba. mehdievi ukve ori welia, sakrebulos wevri aRar aris, Tumca sko-lis direqtors yvela cnobs da gzaSi xelis awe-viT esalmebian.
Tbilwyaros dasaxlebis gzaze orsarTulian Senobas azerbaijanul enaze aweria: `gardabnis meeqvse sajaro skola~. mas iseTive problemebi aqvs, rac, albaT, saqarTvelos regionuli sko-lebis umravlesobas: SenobaSi sul 6 saklaso oTaxia. mcire farTis gamo, bavSvebs swavla or cvlaSi uwevT. skolaSi eleqtroenergia ar aris, amitom zamTarSi meore cvlis gakveTilebs na-adrevad, dabnelebamde amTavreben. skolas arc derefani aqvs, amitom moswavleebi gakveTilebis dawyebamde da Sesvenebebze gamoTavisuflebul dros ezoSi atareben _ SuagulSi aRmarTuli saqarTvelos droSis garSemo ikribebian da Ta-maSoben.
„opozicionerebi xom ar xarT?“ _ gvekiTxeba skolis direqtori, vidre saklaso oTaxebs da-gvaTvalierebinebs.
direqtori ambobs, rom saqarTvelos mTavro-bam misi skolisTvis rac SeeZlo, ukve gaakeTa: saxuravi SeakeTes, gaTbobis sistemac daamonta-Jes. Tumca, direqtoris CamonaTvali aq wydeba. klasebis Semovlis Semdeg ki varkvevT, rom Se-nobamde gazis 200-metriani mili jerac ar aris miyvanili. amitom radiatorebs ver rTaven da oTaxebs mainc SeSis RumelebiT aTboben.
skolas arc saketi aqvs da arc dacva hyavs. amitom skolis erTaderT kompiutersac infor-matikis maswavlebeli gakveTilebis Casatare-blad yoveldRe saxlidan atarebs.
skolis biujeti mxolod direqtoris, buRal-tris, darajis da 16 maswavleblis mizerul xel-fass faravs.
am skolaSi 102 azerbaijaneli bavSvi swavlobs. am bavSvebis qarTulenovan garemoSi integra-
cia ganaTlebis saministros erT-erTi deklari-rebuli prioritetia. saministrom es efeqturi saswavlo programebiT unda SeZlos.
es prioriteti daaxloebiT oTxi wlis win gamoikveTa. swored am dros qarTuli enis swa-vleba yvela aseT skolaSi savaldebulo gaxda,
am pirvelkaseli biWis momavali saqarTveloSi pirdapir damokidebulia imaze, Tu ramdenad kargad iswavlis qarTul enas.
gardabnis me-6 sajaro skola, noemberi 2010
11liberali . noemberi 2010 . № 51
reportaJi
saaTebis raodenoba ki gaizarda. axla gardabnis meeqvse sajaro sko-laSic kviraSi 2-3 saaTis nacvlad, qarTul enas xuTi saaTi eTmoba. bavSvebi saxelmwifo enis swavlas pirveli klasidan iwyeben. Tum-ca saswavlo procesis daxvewas ara mxolod bevri skolisTvis nacnobi sayofacxovrebo problemebi uSlis xels, aramed _ maswavleblebisa da saxelmZRvaneloebis dabali donec. pirvel rigSi, es qarTuli enis swa-vlebas exeba.
„rogor xar?~, „gamarjoba“, „ra gqvia?“ _ aseT martiv raRacebs Tu mkiTxavT, yvelafers gavigeb, kiTxvi-Tac vkiTxulob, magram qarTulad laparaki mainc Zalian miWirs. Tanac saxlSi qarTuli aravin icis da rasac skolaSi vswavlob, maviwydeba xolme“, _ azerbaijanulad gvixsnis mervekla-seli aida.
sofeli, sadac aida cxovrobs, mTlianad azerbaijanelebiTaa dasa-xlebuli. iq mcxovrebi 2 qarTuli ojaxic azerbaijanulad laparako-bs. amitom, ganaTlebis saministros fragmentuli da araTanmimdevruli proeqtebis fonze, verc moswavleebi da verc mSoblebi, bolomde ver xvde-
bian, risTvis sWirdebaT saxelmwifo enis codna. qarTulenovani samyaro am skolis moswavleebisTvis qarTulis gakveTilis Semdeg, zaris darekvisTa-nave sruldeba.
oTxi wlis win prezidentis inici-rebuli programa, romelic ganaTle-bis reformis yvelaze kardinaluri cvlilebebiT savse etaps daemTxva, eTnikuri umciresobebiT dasaxlebul regionebSi qarTulis maswavleblebs maRali anazRaurebis gamo izidavda. ganaTlebis saministros vebgverdze ganTavsebuli informaciis mixedviT, 2009-2010 wlebSi 1000-mde pedagogma gamoTqva survili, eTnikuri umcire-sobebiT dasaxlebul regionebSi qar-Tul enis maswavleblebad wasuliyv-nen, magram konkursis safuZvelze mxolod 64 kandidati SearCies. sul saqarTveloSi 124 azerbaijanuli skolaa.
arasakmarisi kadrebis gamo, gardab-nis skolis direqtorma qarTuli enis maswavlebeli ver ipova. amitom axla mis skolaSi qarTuls dawyebiTi kla-sebis pedagogi da musikis maswavlebe-li aswavlian.
„es dauSvebelia. yofila SemTxve-vebic, roca maswavlebeli bavSvebs
„TaTrebs“ eZaxda imitom, rom ar icoda, rogor moqceuliyo eTniku-ri umciresobebiT savse klasSi. ara-da, `TaTari~ _ es rom azerbaijane-lisTvis Seuracxmyofeli mimarTvaa, amas bavSvebic ki acnobiereben“, _ ambobs organizacia `toleransis~ warmomadgeneli ramilia alieva.
„Tavidan bavSvebTan urTierToba miWirda. Tumca ukve 4 welia, aq var da cota azerbaijanulic viswavle. ukeT vaxerxeb maTTan urTierTobas, gakveTilis axsnas, vidre _ adre“, _ ambobs afxazeTidan devnili, dawye-biTi klasebis pedagogi, nina fer-culiani, romelic azerbaijanul skolaSi SeTavsebiT qarTul enas aswavlis.
lurjad SeRebil saklaso oTaxSi sarminazs da mis Svid Tanaklasels is-toriis gakveTili daewyoT. merxebze gadaSlil wignebSi teqstis naxevari
qarTulad, naxevari ki azerbaijanu-lad weria.
istoriisa da geografiis maswav-lebelma aSkin aslanovma moswavleebs gakveTili auxsna da teqstis wakiTxva daavala. ramdenime wuTSi bavSvebma maswavleblis kiTxvebs unda upasu-xon. Tumca, bavSvebs dabneuli saxeebi
ganaTlebis saministros
vebgverdze ganTavsebuli
informaciis mixedviT,
1000-mde pedagogma gamoTqva
survili, eTnikuri
umciresobebiT dasaxlebul
regionebSi qarTul
enis maswavleblebad
wasuliyvnen, magram
konkursis safuZvelze
mxolod 64 kandidati
SearCies.qarTuli enis gakveTili, sofel kapanaxCis sajaro skola, noemberi 2010
fo
to
lev
an x
erxe
ul
iZe
12 liberali . noemberi 2010 . № 51
reportaJi
aqvT. borZikiT kiTxuloben qarTul teqsts da emCnevaT, rom azris gamo-tana Zalian uWirT. Tumca, gakveTilis Sinaarss bolomde verc azerbaijanu-li nawilis wakiTxvis Semdeg xvdebian.
istoriis maswavlebeli gveubneba, rom azerbaijanul teqstSi isto-riuli saxelwodebebi da terminebi
SecdomiT weria, rac bavSvebs Zalian abnevs. aseTi Secdomebi, aslanovis TqmiT, qimiis, biologiis da maTemati-kis saxelmZRvaneloebSic mravladaa.
aqamde azerbaijanulenovani sko-lebisTvis programas azerbaijanis mTavroba adgenda da saWiro wigne-bsac TviTon gzavnidnen. Tumca mas
Semdeg, rac saqarTveloSi swavlebis 12-wliani sistema SemoiRes, skole-bic qarTul programaze gadavidnen. azerbaijanis mTavroba axla mxolod azerbaijanuli literaturis wignebs gzavnis.
saqarTvelos ganaTlebis saminis-tro ki qarTuli programis wignebs eTnikuri umciresobebisTvis specia-lurad Targmnis, rogorc irkveva, xSirad _ SecdomebiT.
„wignis garekanzec ki „geografia“ azerbaijanulad SecdomiT weria“, _ ambobs aSkin aslanovi.
_ „male am patara Senobis nacvlad axali Senoba gveqneba, ai, iq avaSenebT“ _ skolis gverdiT cariel mdeloze migviTiTebs merve skolis direqtori mahmud mehdievi.
_ ganaTlebis saministroa inicia-tori?
_ diax, oRond azerbaijanis ga-naTlebis saministro. ori wlis win ministri misir mardanovi piradad dampirda, rom mSeneblobisTvis fi-nansebs azerbaijanis prezidentis fondidan gadmoricxaven“, _ amayobs mahmud mahdievi.
„xSirad aqauri azerbaijanelebis problemebis Sesaxeb saqarTvelos ganaTlebis saministro informacias azerbaijanis mTavrobisgan igebs. azerbaijanis mTavroba aqauri azer-baijanelebis qarTul sazogadoebaSi integraciisTvis yovelwliurad sxva-dasxva proeqts afinansebs “, _ ambobs ramilia alieva.
azerbaijanis diasporis komiteti _ es is adgilobrivi organizaciaa, romelmac saqarTvelos ganaTlebis saministros azerbaijanul skolebSi qarTuli enis damatebiTi gakveTile-bis dafinanseba SesTavaza.
Sedegad, dRes 124 azerbaijanule-novan skolaSi specialuri jgufebia gaxsnili, sadac ufrosi klasis moswa-vleebi qarTul enaSi, damatebiT kvi-raSi samjer, emzadebian.
klasSi daaxloebiT 20 moswavle zis. maswavleblebs xelfass azerbai-janis mTavroba uxdis.
am bavSvebisTvis Sexeba qarTul realobasTan zaris darekvisTanave sruldeba, sofel kapanaxCis sajaro skolis me-9 klaselebi, noemberi 2010
fo
to
lev
an x
erxe
ul
iZe
13liberali . noemberi 2010 . № 51
msoflio
irani
saqine mohamadis ori saxe msoflios aRSfoTebam iraneli qalis Caqolvis ganaCeni
Secvala. Tumca, saqines sikvdiliT mainc sjian.
leqso Cqareuli
43 wlis iraneli qalis saqine mo-hamadis istoriam msoflio SeZra. am qalbatonis Caqolvis winaaR-mdeg mimarTulma saqveyno gaRi-zianebam im zRvars miaRwia, rom protesti evropis TiTqmis yvela qveynis liderma da amerikis saga-reo uwyebis xelmZRvanelma hila-ri klintonma gamoTqves. saqines saqmiT erTdroulad ramdenime wa-myvani arasamTavrobo organizacia dakavda. msoflio gamoxmaureba iranis xelisuflebam `yurad iRo~ da qmris RalatSi braldebuli qa-lis Caqolvis ganaCeni CamoxrCo-biT Caanacvla.
saqine mohamadis mxardasaWerad gasul zafxuls msoflio masSta-biT araerTi saprotesto aqcia gaimarTa. Sekrebilebi saqines Sav-TeTri fotos TanxlebiT misTvis sasjelis Semsubuqebas iTxovdnen.
erTi aseTi aqcia saqarTvelo-Sic moewyo. iraneli qalis bedma zogs cnobili litaraturuli gmi-ric ki gaaxsena. qarTveli poetis nato ingoroyvas lirikuli leqsi, romelic man mohamadis istoriiT inspirirebulma dawera, ase mTavr-deba: `saqine mohamadi qarTulad maritas niSnavs!~
albaT, sasjelis ulmoblobam gamoiwvia is, rom aravin ikiTxa, ra daaSava mohamadim sinamdvile-Si; ufro sworad, dakmayofildnen informaciiT, rom man qmars uRa-lata da amis gamo islamuri iranis SariaTze dafuZnebuli samarTlis adeptebma gadawyvites, misTvis sasjelis umaRlesi zoma _ Caqol-viT sikvdili miesajaT.
magram yvelaferi ase martivad ar aris. `saqine mohamadi~ ar aris iraneli `marita~.
iranis parlamentis me-6 da me-7 mowvevebis deputatma, Jurnalist-ma, saerTaSoriso ekonomikis ma-gistrma da aseve, iuristma, pir-veli xarisxis advokatma aqbar alamim Tavis vebgverdze gamoa-qveyna saintereso Canaweri saTau-riT `saqine mohamadis msoflio popularoba da katalizatorebi, romelsac iranis islamuri respu-blika `awarmoebs~.
am Canaweridan irkveva, rom aq-bar alamim, rogorc parlamentis deputatma da sagangebo rwmune-bulma 2010 wlis 10 agvistos sa-gangebo oTxsaaTiani misiiT moi-naxula Tavrizis centraluri cixe da maT Soris, am cixis qalTa
14 liberali . noemberi 2010 . № 51
msoflio
saqine mohamadis sikvdiliT dasjis sawinaaRmdegod gamarTuli saprotesto aqcia, parizi, 28 agvisto 2010
fo
to
mal
lan
gsdoni
/ R
eute
rs
15liberali . noemberi 2010 . № 51
msoflio
kolonia, sadac sasjels, sxva si-kvdilmisjilebTan erTad, saqine mohamadic ixdida.
Sexvedris dros saqine mohamadim parlamentars gadasca werili, sa-dac, faqtobrivad, kidev erTxel aRiara, rom moqalaqe isa zaheris-Tan marTlac hqonda arakanonieri urTierToba. masTan erTad dageg-ma da sisruleSi moiyvana qmris _ ebrahim yaderzades mkvlelobis Canafiqri, roca am ukanasknels jer ZaliT gaukeTes raRac gama-bruebeli nemsi, mere ki ukana ta-nidan deni miuerTes.
iraneli deputatisa da advoka-tis gancxadebiT, saqine mohamadi Tavis werilSi nanobda Cadenils da sTxovda mas, eSuamdgomla sa-Tanado organoebTan, raTa dana-
Sauli epatiebinaT da Seemsubu-qebinaT mosalodneli sasjelis norma.
imave Canaweridan irkveva, rom aqbar alamim marTlac mimarTa iranis uzenaesi sasamarTlos imJa-mindel Tavmjdomares aiaTola Sahrudis, esaubra mas saqine moha-madis problemaze da sTxova, gae-TvaliswinebinaT misi ori Svilis umZimesi mdgomareoba da daendoT igi, muslimuri kanoniT daSvebul farglebSi.
amasobaSi ki sasamarTlos meeqv-se ganyofilebam iranuli kalen-dris 19, 06, 1485 wlis 85/6/19-38 ganaCeniT qalbaton saqine aSTiani mohamadis, siZvis braldebis gamo, Caqolva miusaja.
saqine mohamadis aRiarebiTi Cve-neba, sadac is qmris mkvlelobaze saubrobda, iranis televiziiTac
gadaica. bevrisTvis dasavleTSi es aRiareba arafers niSnavs _ sasti-ki wamebis Sedegad xom yvelaferi SeiZleba, adamians aTqmevino?!
iranSi iseve kargad esmiT yve-laferi, rogorc evropasa Tu amerikaSi. iraneli inteligenciis garkveuli nawilis pozicia saqine mohamadis saqmesTan dakavSirebiT TiTqmis srulad emTxveva dasa-vleTisas. iq kargad ician, rom irani, adamianis uflebebis dacvis mxriv, samoTxe ar aris. Tumca, imasac xvdebian, rom saqine mohama-dis bedi bevrisTvis dasavleTSic sul erTia, rogorc iranis mTa-vrobisTvis. mTavari am saqmeSi xom iranis, rogorc mtris xatis war-moCena iyo. msoflio liderebis reaqciaTagan zogierTis mizani
mxolod iranis xelisuflebis Ser-cxvena da wnexis qveS moqceva iyo.
parlamentari aqbar alami saku-Tar veb-gverdze wers: `Cveule-briv, adamianebma rom saxeli gai-Tqvan, uamravi siZnelis gadatana da araCveulebrivi saqmeebis aRs-ruleba uwevT. mxolod maSin aRwev popularobas, roca, vTqvaT, mec-nierebaSi raime mniSvnelovan aR-moCenas gaakeTeb, anda sportsa Tu xelovnebaSi Tavs gamoiCen. qal-batoni saqine mohamad aSTianma ki msoflio popularoba qmris mkv-lelobiT moixveWa da iseTi saxel-ganTqmuli qali gaxda, rom misi fotoebi, kinovarskvlavTa sura-Tebis msgavsad, msoflio presis furclebidan ar Camodis.~
Tumca, iraneli parlamentari iqve aRniSnavs, rom saqines popu-larulobaSi yvelaze didi wvlili
Tavad iranis mTavrobas miuZRvis: `uzenaes sasamarTloSi Cven mier gagzavnili werilisaTvis drou-lad rom mieqciaT sakmarisi yura-dReba (sanam islamuri respubli-kis, islamisa da muslimebis mimarT am TavdasxmaTa mTeli kaskadi wa-movidoda), uzenaesi sasamarTlos Tavmjdomares SeeZlo, es kultu-ruli da sazogadoebrivi xlarTi Zalmomreobis kbilebiT ki ara, ke-Tilgonierebis TiTebiT gamoexs-na. magram vai, rom iranel Cinov-nikebs gulSematkivruli kritikis mosmenas mexotbeTa mliqvneluri sityvebiT tkboba urCeviaT!~
marTalia, msoflio sazogadoebis aRSoTebam 43 wlis iraneli qalis CaqolviT dasja ramdenime TviT ga-daavada, magram ori Svilis dedas
saSineli sikvdili kvlav emuqreba, Tanac _ Zalian male. misi advoka-tis cnobiT, iranis xelisuflebam saerTaSoriso yuradRebis modune-ba igrZno da Tavrizis cixeSi saqi-nes sikvdiliT dasjis brZaneba ukve miiRes. TariRic dainiSna _ 2010 wlis 5 noemberi, paraskevi.
am informaciam msoflio pro-testis kidev erTi mZlavri tal-Ra gamoiwvia. Tumca savaraudod, protesti ukve verafers Secvlis. `saqine mohamadis saqme~ iranis mTavrobisTvisac `Rirsebis saki-Txad~ iqca _ uRirsebis Rirseba zogjer aseTi Zviri Rirs.
erTaderTi, vinc iraneli qalis gadarCenisTvis bolo wuTamde yvela Rones xmarobda, misi vaJi _ 22 wlis sajadi iyo, romelsac, rogorc eubnebian, saqine mohamad-ma mama moukla.
marTalia, msoflio sazogadoebis aRSfoTebam 43 wlis iraneli qalis CaqolviT dasja
ramdenime TviT gadaavada, magram ori Svilis dedas saSineli sikvdili kvlav emuqreba, Tanac
_ Zalian male.
16 liberali . noemberi 2010 . № 51
msoflio
1968 wels iranis erT-erT provin-ciaSi, asqar mohamad aSTianis oja-xSi dabadebul saqines dRes mTeli msoflio icnobs, rogorc qals, ro-melsac qmris Ralatis gamo sikvdi-liT dasjian.
4 welia, saqine aSTianis Svilebi sajadi da saide dedis Caqolvis Si-SiT cxovroben. am drois ganmavlo-baSi, dedas yovel orSabaTs cixeSi xvdebodnen da arc erTma icoda, dadgeboda Tu ara Semdegi orSabaTi saqinesTvis.
Tavdapirvelad gadawyda, rom sa-qine qvebiT unda CaeqolaT, Tumca ramdenime Tvis win mas sasjeli Ca-moxrCobiT Seucvales.
bolo ori Tvea, saqinesTan yvela-nairi komunikacia Sewyda. manamde man, Suamavlebis daxmarebiT, cixi-dan ramdenime werilis gamogzavna SeZlo.
saqines istoria yvela gavleniani saerTaSoriso gazeTisa Tu Jurna-lis furclebze moxvda. Tumca, am qalis Sesaxeb Zalian cotaa cnobi-li: gvari, Svilebis saxelebi, daba-debis TariRi da erTaderTi foto, romelic qviT Caqolvis winaaRmdeg msoflio kampaniis simbolod iqca.
SvilebisTvis miweril pirvel we-rilSi is Tavis gausaZlis mdgomare-obaze hyveba:
`veRar vuZleb cixeSi yofnas. yo-veli dRe imaze fiqrSi gadis, Tu rodis gamaTavisufleben. vocnebob, aqedan swrafad gamovide…~
irani
saqine mohamad aSTiani: 1968 - ?iraneli qalis dasja ramdenjerme gadaido. bolos CamoxrCobis TariRad 5 noemberi
dasaxelda. am dromde aravin icis, cocxalia Tu ara 43 wlis saqine.
diana CaCua
17liberali . noemberi 2010 . № 51
msoflio
sxva werilebSi patimari qali sa-erTaSoriso sazogadoebasac mimar-Tavs.
`me var saqine mohamed aSTiani, Tavrizis sapyrobiledan. madlobe-li var Cems mimarT gamoCenili yu-radRebisTvis. me-5 klasamde skola-Si davdiodi, Semdeg gamaTxoves da ori Svili SemeZina. mas Semdeg Cemi cxovrebis erTaderT mizans da ime-ds Cemi Svilebi warmoadgenen~.
`im dRidan, rodesac Cemi Svilis, sajadis TandaswrebiT maTraxi 99-jer damartyes, suliT daveci. Cemi siamaye da guli samudamod gatyda. rodesac qvebiT Caqolva momisajes, iseTi grZnoba mqonda, TiTqos did ormoSi Camagdes da goneba davkar-ge. ukve meramdene Ramea, Zilis win imaze vfiqrob, Tu rogor unda gai-meto adamiani Casaqolad? rogor unda isrolo qva? ratom? aq Ta-vrizis cixeSi damwyvdeuli Tqvenze vfiqrob. gTxov, uTxariT yvelas, rom sikvdilis meSinia. damexmareT, rom gadavrCe.~ _ werda saqine Ta-vrizis sapyrobiledan.
2008 wels holivudma gadaiRo filmi `soraias Caqolva~. am filmis mTavari gmiris istoria Zalian hga-vs saqine mohamad aSTianis ambavs.
realur istoriaze damyarebuli erT-erTi yvelaze Tamami kinopro-eqti, romelic Caqolvis praqtikas da qalTa uuflebobas gmobs, aseve Ralatis Temaze viTardeba.
14 wlis gogos colad moyvanis surviliT Sepyrobili qmari, pir-veli colis Tavidan moSorebis mi-zniT mas mruSobaSi adanaSaulebs da amisTvis ori mowmis `Sovnac~ ar uWirs.
filmis finalSi soraias qvebs esvrian qmari, mama, vaJi da mezo-blebi.
es istoria evropaSi soraias Tama-mi naTesavi qalis wyalobiT moxvda, romelmac is sofelSi SemTxveviT Camosul ucxoel Jurnalists mou-yva.
saqines istoriam films gansaku-
Trebuli aqtualoba SesZina. wels mas xelmeored uCveneben msoflio ekranebze.
amboben, rom am filmma saqines vaJs dedis uflebebisTvis brZola STaagona.
1979 wels, iranis islamuri re-voluciis Semdeg SariaTi am qveynis samoqalaqo kanonmdeblobis safu-Zveli oficialurad gaxda. Tu Sahis mmarTvelobis dros col-qmruli Ralatis gamo qalebi mxolod ja-rimiT da sazogadoebrivi samuSaos SesrulebiT isjebodnen, dRes mo-Ralate qalisTvis mxolod sasi-kvdilo ganaCeni gamoaqvT.
qviT Caqolvis da sikvdiliT dasjis nebismieri statistika iran-Si saidumlo informaciaa. Tumca,
moacxada, verc mivxvdi, rom Caqol-va momisajes. maT sasjelis werilis xelmowera mTxoves, rac gavakeTe kidec. sakanSi dabrunebis Semdeg Cemi ganaCeni mezobelma patimarma gadamiTargmna. guli wamivida. ra-tom memuqreba es me? pasuxi marti-via: qali var. am qveyanaSi fiqroben, rom qali yvelanairi sasjelis Rir-sia. am qveyanaSi qalebi uufleboni arian, maT ganqorwinebis uflebac ar aqvT,~ _ weria saqines erT-erT werilSi.
`gTxovT, nu dauSvebT, rom si-kvdiliT Cemi Svilis Tvalwin dam-sajon,~ _ es, SesaZloa, saqines uka-naskneli Txovna iyo.
sajadi da saide 2006 wels dao-bldnen, rodesac mama moukvdaT. imave wels maTi dedac daapatimres. RalatSi braldebuli saqine male qmris mkvlelobaSic daadanaSaules.
`Zvirfaso deda, Zalian daviRa-leT. ise gvenatreba Seni siTbo da Tanadgoma. daviRaleT amdeni bral-debebisgan. gviWirs da gveSinia am cxovrebaSi marto darCena. uZvirfa-seso deda, ukve wlebia Cvens cxovre-baSi aRar xar, arc Sen da arc mama. sul karebs vuyurebT imediT, rom Sen Semoxval. sakuTar Tavs vekiTxe-biT: vin varT? ratom varT aq? ra azri aqvs Cvens arsebobas? mxolod tanjva? kidev ramdeni xani? axla mxolod erTmaneTi dagvrCa. maSin, rodesac sxva patara gogonebi dedis kalTaSi Tbilad TamaSoben, Cemi pa-tara daiko Seni cixis maRal Robes-Tan yinvaSi dgas da SenTan Sexvedras elis. rodesac Cemi toli biWebi ma-mebTan erTad saSinao davalebas amo-wmeben, me sakuTari mamis mkvlelo-bis, dedis RalatSi dadanaSaulebisa da qviT Caqolvis mowme var,~ _ dRe-mde ar aris cnoba, waikiTxa Tu ara sajadis bolo werili misma dedam.
aravin icis, axla ra mdgomareoba-Sia saqine _ Tavrizis sapyrobilis 24 tusaRs Soris erT-erTi, rome-lic sikvdiliT dasjas yovel wams elis.
saerTaSoriso organizaciebi bolo 15 wlis ganmavlobaSi iranSi, nige-riaSi, somaliSi, sudanSi, eraySi, avRaneTsa da pakistanSi qviT Caqol-vis aTasze meti SemTxvevis Sesaxeb ityobinebian.
rogorc Amnesty International-i am-bobs, gasul wels iranSi qvebiT Ca-qolvas 11 adamiani eloda, aqedan 9 qali.
`me Turquli fesvebi maqvs da sparsulad wera-kiTxva ar SemiZlia. rodesac mosamarTlem ganaCeni ga-
18 liberali . noemberi 2010 . № 51
msoflio
es bunebrivic aris, radgan saubaria qveyanaze, romelic sxva yvelafris garda, eraySi da avRaneTSi aSS-s da na-tos samxedro operaciebSi monawileo-bs da samxedro danakargebs inawilebs.
Tumca iransa da saqarTvelos Soris uvizo reJimis SemoReba amerikul-qarTuli urTierTobebis gacivebad ar unda aRviqvaT. saqarTvelosTvis amas naTeli, ekonomikuri datvirTva aqvs. Tanamedrove irani 75-milionia-
ni qveyanaa, sadac soliduri saSualo fena arsebobs. qveyana turistuli Se-saZleblobebis mxrivac sainteresoa. reformistulad ganwyobilma qala-qelma iranelebma, romelTac gaci-lebiT Tavisufal saxelmwifoSi cxo-vreba surT, Turquli kurortebis, somxeTis da azerbaijanis vizitebs mouxSires.
samxreT kavkasiuri qveynebi irane-lebisTvis erTgvari samoTxea. ere-vani, magaliTisTvis, 10 milioniani Teiranidan naxevari saaTis frenaSia. es qalaqi ukve iqca bevri axalgazr-da iranelis sayvarel adgilad, sa-dac uqmeebis Tavsaburavebis gareSe gatarebis, restornebSi alkoholis miRebis, Ramis cxovrebiT datkbobis da sayvarel adamianTan erTad sastu-mros nomris aRebis saSualeba aqvT.
erevanSi da baqoSi xSirad imarTeba iranis revoluciis Semdeg qveynidan
iransa da saqarTvelos Soris uvizo reJimis SemoRebam, pirdapiri aviarei-sebis daniSvnam da am or qveyanas Soris diplomatiuri urTierTobebis gaRr-mavebam azrTa sxvadasxvaoba gamoiwvia: unda aRviqvaT Tu ara regionSi aSS-s mTavari mowinaaRmdegis _ iranis _ mi-marTulebiT gadadgmuli nabiji tra-diciuli proamerikuli kursidan ga-daxvevad? unda ganvixiloT Tu ara es movlenebi qarTul-amerikuli stra-tegiuli partniorobis Sesus-tebis konteqstSi, risi mowmec vaSingtonSi barak obamas mos-vlis Semdeg vxdebiT?
2008 wlis Semdeg amerikis politika, samxreT kavkasias-Tan mimarTebaSi, marTlac Seicvala. TeTri saxlis axali administraciis yuradReba Si-dapolitikur, kerZod _ eko-nomikur sakiTxebze gadavida.
bolo wlebSi amerikaSi movlene-bi globaluri ekonomikuri krizisis fonze mimdinareobda, romlis gavle-na gansakuTrebulad ipoTekuri da sabanko krizisis fonze igrZnoboda. Sidapolitikuri saxis zogi sakiTxi axal prioritetebs Seewira. kavkasiasa da kaspiis regionSi jorj buSis Se-darebiT sworxazovani Sida politi-kisgan gansxvavebiT, romlis mizansac rusuli gavlenis Semcireba warmoad-genda, moskovTan mimarTebaSi „gada-tvirTvis“ politika amoqmedda.
Tavis mxriv, daTmobaze wavida ru-seTic, Tanac, amerikisTvis iseT stra-tegiul sakiTxebSi, rogoric natos avRanur kampaniaSi monawileoba da iranis atomuri programaa. 2008 wlis agvistos omis Semdeg, romlis drosac vaSingtoni „verbaluri diplomatiiT“ Semoifargla, amerikuli mxardaWeris Sesustebas TbilisSi civad Sexvdnen.
emigrirebuli estradis momRerle-bis koncertebi, romelTac sakuTar qveyanaSi Sesvla ekrZalebaT. erevnis biujets iranuli turizmis wyalo-biT aTobiT milioni dolari Sesdis. Tbiliss savizo reJimis gauqmebis Se-mTxvevaSi igive molodinebi aqvs.
Teirani, Tavis mxriv, dainterese-bulia, sakuTari interesebis sferoSi arsebul nebismier mezobel saxel-mwifosTan moagvaros urTierTobe-
bi. miuxedavad imisa, rom sa-qarTvelos iranTan uSualo sazRvari ar gaaCnia da arc iranis strategiuli isla-muri interesebis sferoSi jdeba, TeiranSi am samxreT kavkasiul saxelmwifos mainc didi mniSvneloba eniWeba (ga-cilebiT didi datvirTva aqvs somxeTsa da azerbaijans). iranis Teokratiuli reJimi
saqmis kursSia, Tu riT arian maTi Ta-namemamule turistebi erevanSi daka-vebulni, Tumca Tvalebs xuWavs _ am yvelafris iranSi keTeba gacilebiT didi danaSauli iqneboda.
vaSingtonSi es movlenebi saqarTve-los amerikuli orbitidan gasvlad ar unda aRiqmebodes. pirvel rigSi imi-tom, rom aswlovani saerTo istoriis miuxedavad, iranisa da saqarTvelos kulturuli da politikuri miznebi Zalian gansxvavdeba. meorec, bolo wlebSi amerikas saqarTvelos misamar-TiT sakmaod umniSvnelo nabijebi aqvs gadadgmuli imisTvis, rom mas iranis absoluturi ignorireba mosTxovos. gacilebiT saxifaTo iqneboda Tbili-sis orientaciis moskovis mimarTule-biT gadatana, rac realuri situaciis gaTvaliswinebiT, principSi, SeuZle-belia. ase rom, rogorc ityodnen, baRdadSi simSvidea.
irani da saqarTvelo
Teiranisken - sruli svliT
moxdeba Tu ara iranTan urTierTobis daTmoba saqarTvelo-amerikis partniorobis xarjze?
emil suleimanovi
vaSingtonSi es movlenebi saqarTvelos
amerikuli orbitidan gasvlad ar unda
aRiqmebodes. imitom, rom aswlovani
saerTo istoriis miuxedavad, iranisa da
saqarTvelos kulturuli da politikuri
miznebi Zalian gansxvavdeba.
19liberali . noemberi 2010 . № 51
msoflio
ambobda, rom cixe arabunebrivi ga-remoa, romelic adamianis degradi-rebas iwvevs. Tumca, xodorkovskis gautexeloba, TavdaWeriloba, ucv-lelad koreqtuli toni, risi mow-mecaa rusuli sazogadoeba, swored pirvel Sexedulebas adasturebs.
mdeg, man cixeSi myof xodorkovskis simpaTiis da TanagrZnobis niSnad werili gaugzavna. cnobili tusaRi pasuxad werda, rom Turme Salamovi yofila marTali, da ara solJenici-ni, romelic Tvlida, rom patimro-ba adamians aZlierebs. Salamovi ki
mixeil xodorkovskis saqme
ZalmomreobasTan brZolis simbolo xodorkovskis sasamarTlos imedi ar aqvs. RmerTo, daifare moqalaqe andrei
xartli!
qeTi qanTaria
mweral liudmila ulickaias mdi-drebi ar uyvarda. Tumca, ruseTis regionebSi mogzaurobisas erTi ram moxvda TvalSi: Zalian bevr sko-laSi maSin zeobaSi myofi magnatis, mixeil xodorkovskis socialuri programebi moqmedebda. wlebis Se-
mixeil xodorkovskis sasamarTlo procesi, 6 aprili 2010
20 liberali . noemberi 2010 . № 51
msoflio
navTobkompania `iukosis~ damfu-Znebelsa da Tanamflobels, xo-dorkovskis da amave kompaniis mmar-Tvels, platon lebedevs 2005 wels, orwliani patimrobis Semdeg brali `iukosis~ Svilobili kompaniebis aqciebis miTvisebaSi, Semdeg maT ga-TeTrebaSi, 350 mln. tona navTobis safasuris datacebaSi (`amdeni na-vTobiT rom matareblis Semadgen-loba datvirTo, ekvators samjer Semoertymeba,~ _ ambobs xodorko-vski) daedoT brali. saxelmwifo aparatis mcdelobebis miuxedavad, bralis damtkiceba SeuZlebeli aR-moCnda. 2011 wels maT patimrobis vada gasdiodaT, magram SarSan, 2009 wlis dasawyisSi xodorkovskisa da lebedevis winaaRmdeg meore proce-si daiwyo.
is, rom `iukosis~ yofil Sefebs brali kvlav wina procesis epizo-
1981-86 _ swavlobs moskovis
qimiur-teqnologiur institutSi, aris
komkavSiris aqtivisti.
1989 _ aarsebs pirvel komerciul
banks, romelic Semdgom ,,menatepis~ saxe-
liTaa cnobili.
1996 _ msxvili mewarmeebis, maT So-
ris, xodorkovskis mxardaWeriT, qveynis
prezidenti elcini xdeba.
2003 _ opoziciur ,,iablokos" par-
tiis finansuri mxardaWeris Sesaxeb Riad
acxadebs.
_ mosdis konfliqti v. putinTan
`CrdiloeTis navTobis~ gayidvisa
da CineTis dasavleT nawilSi na-
vTobsadenis gayvanaze uaris miRe-
bis gamo.
_ `iukosis~ da ,,sibneftis~ aqtivebi
erTiandeba, rac iukoss msoflioSi
sididiT meoTxe navTobmompovebel
kompaniad aqcevs, maragebis mxriv _ me-
ore kompaniad.
_ mixail xodorkovskis da platon
lebedevis dapatimreba gadasaxadebis
gadauxdelobisa da datacebis bral-
debiT.
2005 _ ,,meSCanski~ sasamarTlo maT-
Tvis Tavisuflebis cxra wliT aRkveTis
da Sroma-gasworebiT banakSi gamwesebis
gadawyvetilebas iRebs.
2005 _ xodorkovskis pirveli, mSra-
li SimSiloba karcerSi gamwesebuli le-
bedevis mxardasaWerad.
2008 _ mesame, orkviriani SimSiloba
daavadebuli patimris, aleqsanianis kli-
nikaSi gadayvanis moTxovniT. xodorko-
vskis moTxovna daakmayofiles.
2009 _ moskovis xamovnikis sasamar-
TloSi damatebiTi braldebebis safu-
Zvelze axali procesi iwyeba.
mixeil xodorkovski 1963 - ?
debSi edebaT, amerikis prezidentma barak obamamac ki aRniSna da medve-devs presis meSveobiT politikurad motivirebul braldebaze miuTiTa. `xodorkovskim gasaTavisufleblad sami ram unda gaakeTos~, presiTve upasuxa medvedevma _ `prezidents mimarTos, danaSauli aRiaros da Sewyaleba iTxovos~.
es swored isaa, rasac braldebu-lebi ar Tanxmdebian, bunebrivicaa, maT xom braleuloba ar udastur-debaT. procesi aSkarad kafkaseul asociaciebs iwvevs. absurduli marTlac bevria: putinisTvis xo-dorkovskis meore procesze xan araferia cnobili, xan, sadacaa, mis gaTavisuflebas moelis (rogorc manqaniT seirnobisas erT kores-pondents miugo, xodorkovskim ga-dasaxadebTan dakavSirebiT raRac `imamaZaRla~, vadas moixdis da ga-
Tavisufldeba), xanac acxadebs, rom yofil magnats xelebi `sisxlSi aqvs amoTxvrili~.
meore procesi daaxloebiT oci Tvea grZeldeba da dekemberSi unda dasruldes. amjerad braldeba xo-dorkovskisa da lebedevisTvis 14-wlian patimrobas iTxovs, am va-das ki winaswar patimrobaSi ukve ga-tarebuli 8 weli gamoakldeba.
xodorkovski mxneobas inarCunebs, magram darwmunebulia, rom sicocx-leSi gaTavisufleba ar eRirseba. 2 noembers xomovnikis sasamarTloSi man ganaCenis gamotanamde ukanaskne-li sityva warmoTqva. esec pirquSad JRers. Tumca, am adamianma patimro-bis wlebSi iseTi simboluri kapita-li moipova, romelic mas msoflios bevri gamoCenili disidentis gver-diT ayenebs. Tavis droze, maTi ga-Tavisuflebac uimedo saqmed Canda,
21liberali . noemberi 2010 . № 51
>>> „qveyana, romelic Zalovan biu-
rokratias swyalobs da Tavisi intere-
sebisTvis asobiT aTas niWier mewarmes,
menejersa da ubralo moqalaqes krimi-
nalebTan erTad cixeSi amwyvdevs |_ ava-
dmyofi qveyanaa“.
>>> `me vixseneb 2003 wlis oqtombers,
Cemi Tavisuflebis bolo dRes. dapati-
mrebidan ramdenime kviraSi Sematyo-
bines, rom prezidentma putinma gada-
wyvita: me rva weliwadi unda meTqvlifa
cixis ulufa. maSin amis dajereba Zalian
rTuli iyo~.
>>> `me sulac ar var idealuri, ma-
gram var adamiani, romelic ideiT cxo-
vrobs. rogorc nebismiers, mec miWirs
cixeSi cxovreba da ar minda, aq movkvde.
magram Tu saWiroa, amazec Tanaxma var.
is, risac me mjera, Rirs cxovrebis daT-
mobad. Tqven ris gjeraT oponentebo?
imis, rom bosi yovelTvis marTalia?~
>>> `vici, rom arian adamianebi, visac
Cveni samudamod cixeSi darCena unda.
isini arc malaven amas, sajarod axsene-
ben yvelas Cveni saqmis „usasrulo“ ma-
salebis Sesaxeb. maT undaT aCvenon, rom
kanonze maRla dganan, rom isini yovel-
Tvis aisruleben Canafiqrs. jerjero-
biT ki sapirispiros miaRwies _ ubralo
adamianebisgan maT ZalmomreobasTan
brZolis simbolo Seqmnes.~
>>> `yvelas esmis, rom Tqveni gana-
Ceni am saqmeze, rogoric unda iyos igi,
ruseTis istoriis nawilad iqceva. yve-
la saxeli darCeba istoriaSi – bralm-
deblebisac da mosamarTleebisac, ro-
gorc imaTi, romlebic cnobili sabWoTa
procesebis Semdeg darCnen istoriaSi.
Tqveno aRmatebulebav, me Zalian kargad
mesmis, rom es ar aris TqvenTvis advi-
lad misaRebi gadawyvetileba, SeiZleba,
saSiSic ki iyos. amitom, me gambedaobas
gisurvebT!“
citatebi mixeil xodorkovskis
bolo sityvidan
msoflio
magram Tavisufal samyaros aseTi adamianebi Tavisuflebi Wirdeba da droTa ganmavlobaSi, aRwevs amas.
aravisTvisaa saidumlo, rom xo-dorkovski putinis piradi patima-ria. ase ratom eSinia mas xodorko-vskis gaTavisuflebis? kiTxulobs rusi mimomxilveli. nuTu konku-rentad aRiqvams? vin airCevs aseTi warsulis adamians ruseTSi prezi-dentad? xodorkovskis, misive da-mcvelebis garda, umetesad patio-sani da uCinari inteligencia uWers mxars. aravis daviwyebia, rom ruse-Tis erT-erT umdidres adamians da mis ojaxs cxovrebis niri mis sauke-Teso wlebSic ar SeucvliaT da `axa-li rusis~ seni ar SeyriaT. es didi iSviaTobaa am qveyanaSi. xodorkovski am mxrivac inteligenti da evrope-lia. xodorkovski ebraelicaa. mis `warsuls~ es sami Strixic amZimebs.
`Tu SeiZleba, nu daiviwyebT Cems Svils,~ _ uTxra polonel Jurna-lists xodorkovskis dedam, _ `misi xvedri axalgazrda ruseTis beds asaxierebs.~
axalgazrda ruseTi metismetad Wrelia da aRsawerad Znelad mosa-xelTebeli ramea... wels, aprilSi, ociode wlis axalgazrda, andrei xartli samTavrobo Savi `Cleno-
vozebis~ (rogorc xalxSi eZaxian _ rusuli xom gvaxsovs) korteJs Ta-vis manqaniT gadaudga win da gza ar dauTmo. reJimis yovlismxedvel-ma Tvalma xartli SeniSna, magram droulad reagireba ver moaswro. axla xartlis Jurnalistebi inter-vius asaRebad esevian. ra Tqma unda, ruseTi gadaWarbebebis qveyanaa da axalgazrda kaci dauyovnebliv gmi-rad aqcies. axla ruseTis mcire, gonieri, magram uZalo nawili mosa-marTle danilkins axalgazrda xar-tlis axsenebs da misgan moulodne-li gmirobis Cvenebas elis.
mosamarTle danilkins xodorko-vskimac Seaxsena, rom misi gadawyve-tileba istoriaSi Seva, da gambe-daoba usurva. rogoric unda iyos mosamarTlis ganaCeni, gambedaoba mas namdvilad dasWirdeba. `albaT ro-mantikuli idioti var,~ _ ambobs xo-dorkovskis erTi cnobili momxre, _ `magram 15 dekembers did samoqalaqo saCuqars velodebi. nuTu axali wlis win SeiZleba, sxvagvarad moxdes?~
ulickaias pasuxad gamogzavnili werilebi SarSan `dialogebis~ sa-TauriT wignad gamoica da SarSan `znamias~ literaturuli premia ergo. xodorkovskis gonieri momxreebi hyavs, magram ususuri.
mixeil xodorkovskis mxardamWeri demonstracia, 30 oqtomberi 2008
22 liberali . noemberi 2010 . № 51
servisi qarTulad
gayiduli saqoneli ukan ar miiReba! samomxmareblo bazris gaumjobeseba rigiTi momxmareblebis xelSia.
maT sakuTari uflebebis dacva unda iswavlon.
sofo bukia, eka WiTanava
fo
to
Tem
o b
arZi
maSvi
li
mTavari Tema
sursaTis uvnebloba
karaqi, romelic Tqven
guSin supermarketSi iyideT,
aravis Seumowmebia.
saqarTveloSi dRes moqme-
di kanonmdebloba arc erT
uwyebas ar avaldebulebs, Se-
amowmos sursaTis vargisoba.
kontrolis meqanizmi
mxolod evrokavSirSi
eqsportiori sursaTis mwar-
moeblebisTvis moqmedebs.
danarCeni sawarmoebisTvis
ki, am meqanizmis amoqmedeba
sxvadasxva dros igegmeba: ma-
Rali riskis sursaTis mwar-
moeblebis kontroli 2013
wlis 1 ianvridan daiwyeba,
sxva sursaTis sawarmoebis-
Tvis ki _ 2015 wlis pirveli
ianvridan.
soflis meurneobis
saministros sursaTis
uvneblobaze pasuxismgebeli
samsaxuri sarealizacio
qselSi mavnebeli sursaTisa
da falsificirebis faqtebis
gamovlenis mizniT kvlevebs
2006 wlidan yovelwliurad
atarebs. Tumca, 2009 wlidan
am samsaxurs, romelic am
sferoSi erTaderTi makon-
trolebelia, axali kanoni
sursaTis xarisxis regula-
rul Semowmebas da sawarmoe-
bSi sakuTari iniciativiTa da
konkretuli saCivris gareSe
Sesvlas ukrZalavs. Semow-
meba mxolod monitoringis
saxelmwifo miznobrivi pro-
gramis farglebSi xdeba.
gasul wels am samsaxurma
39 dasaxelebis sursaTis
1945 nimuSi Seamowma, maT
Soris, sasmeli wyalic. (erT
supermarketSi 10 aTasze meti
dasaxelebis produqciaa
warmodgenili).
wlis bolos gamoqveynebu-
li laboratoriuli kvlevis
Sedegebidan irkveva, rom
gaxsovT istoria amerikel qalze, romelmac cxeli yava gadaisxa da mesame xarisxis damwvroba miiRo?
Tebervlis erT susxian dilas stela libekma manqanis fanjri-dan `makdonaldsSi~ 49 centad yava iyida. libekma Wiqa muxlebs Soris daido da saxuravi moqaCa _ Wiqa ga-davarda da mduRare siTxe fexe-bze daesxa. damwvroba imdenad mZime iyo, rom libeks kanis gadanergvac ki dasWirda. or weliwadSi 79 wlis qalbatoni naxevari milionis mflobeli gaxda _ amerikis sasa-marTlom `makdonaldss~ libekis-Tvis fizikuri da moraluri zianis anazRaureba daakisra. da es imi-tom, rom Wiqas ar hqonda gamafr-Txilebeli warwera _ `WiqaSi cxeli siTxea!~
18 wlis win momxdari am inciden-tis Semdeg, `makdonaldsma~ usa-frTxoebis zomebi gaamkacra. ase moiqcnen sxva restornebic. ste-la libekis saqme ki momxmarebelTa uflebebis dacvis qrestomaTiul magaliTad iqca.
sainteresoa, gadawyvetda Tu ara qalbatoni libeki sakuTari ufle-bebisTvis brZolas, saqarTvelos moqalaqe rom yofiliyo?
bevrma arc ki icis, rom roca ma-RaziaSi, magaliTad, rZes yidulo-bs, mas `momxmarebelTa uflebebis Sesaxeb kanoni~ icavs, romelic sa-qarTveloSi 1996 wels miiRes.
kanonSi weria, rom saqarTvelos yvela moqalaqes ufleba aqvs, Sei-Zinos usafrTxo da xarisxiani pro-duqti.
gamyidveli kompania valdebulia, klients droulad miawodos produ-qtis Sesaxeb informacia da Tuki saqo-neli uxarisxo aRmoCndeba, daibrunos da momxmarebels Tanxa aunazRauros.
Tu kanoni dairRva, kanonmde-bloba momxmarebels sasamarTloSi Civilis uflebas aZlevs, Tumca am uflebas saqarTveloSi Zalian iS-viaTad iyeneben.
27 wlis eka kobiaSvili ixsenebs, rom erT-erT savaWro centrSi 80 larad zamTris yavisferi fexsac-meli iyida.
`ramdenjerme mecva, magram Sem-deg wvimaSi movxvdi da Cemi yavisfe-ri fexsacmeli TiTqmis gaTeTrda. saRebavi gaecala. roca maRazias mivakiTxe, arc fuli damibrunes da arc sxva fexsacmelSi gamicvales. iuristebTan wasvlaze da sasamar-TloSi Civilze arc mifiqria. ga-myidvelebs veCxube da wamovedi. 80 lari wyalSi gadavyare,~ _ hyveba eka.
ufro martivad gvardeba proble-ma, roca saqme sursaTs exeba. Tu Tqven maRazias salaros qviTriT miakiTxavT, momxmarebelTa ufle-bebis dacvis asociaciis monaceme-biT, 100-dan 95 SemTxvevaSi, maRazia vadagasul an wunian saqonels ukan miiRebs da Tanxas dagibrunebT.
qviTari (Ceki), romelsac qar-Tvel momxmarebelTa didi nawili daxlzeve tovebs, is aucilebeli dokumentia, romliTac Tqven saku-Tari uflebis dacva bevrad ufro Tamamad SegiZliaT.
vadagasuli sakvebi; saxis kremi, romelic Turme alergiulia, ma-
fo
to
Tem
o b
arZi
maSvi
li
24 liberali . noemberi 2010 . № 51
mTavari Tema
darRvevebi da sxvadasxva ti-
pis Seusabamobebi 320 nimuSSi
aRmoCnda.
samsaxurma 154 dadgenileba
gamoitana sursaTis sakvebad
an sasmelad gamoyenebis uvar-
gisobisa da bazarze gatanis
akrZalvasTan dakavSirebiT.
Catarebulma kvleveb-
ma aCvena, rom masobrivi
xasiaTis darRvevebi rZis
produqtebSi SeiniSneba.
magaliTad, gamokvleuli
karaqis nimuSebis umravle-
sobaSi cximianoba normaze
dabali aRmoCnda, rac imis
maniSnebelia, rom karaqSi
Sereulia margarini an mcena-
reuli cximi.
masobrivi darRvevebia
aRmoCenili Zexveulis
laboratoriuli gamokv-
levisas. ZexveulSi xSiria
saxameblis iseTi Semcveloba,
rac miuTiTebs, rom falsifi-
cirebulia.
evropis samezoblo poli-
tikis programaSi, romelSic
saqarTveloc CarTulia,
calke qveTavi da gansakuTre-
buli yuradReba sursaTis
uvneblobas eTmoba.
TanamSromlobis mizania,
programis monawile yvela
qveynis nawarmi moxvdes evro-
pis bazarze.
evrokavSiris bazarze
SeRwevis msurvelma impor-
tiorma unda daamtkicos,
rom misi produqcia ar aris
mavnebeli da is evrokavSiris
yvela moTxovnas akmayo-
filebs. es moTxovnebi ki
sursaTis warmoebis yvela
etaps moicavs – nedleulis
xarisxiT dawyebuli etiketis
savaldebulo standartis
CaTvliT.
sursaTis uvneblobis
sakiTxis 2017 wlamde ga-
dadebas xelisufleba ori
mTavari argumentiT xsnis _
makontrolebeli organos
SesaZlo korumpirebulobi-
Ta da adgilobrivi biznesis
moumzadeblobiT.
evrokavSirisken gzebs
individualurad eZeben
adgilobrivi mewarmeebi da
bazarze gasasvlelad saWiro
standartebs Tavad nergaven.
miuxedavad imisa, rom
kanoni maT standartebis
danergvas ar avaldebulebda,
gasuli wlis monacemebiT,
24-ma adgilobrivma kompaniam
standartebi Tavisi inicia-
tiviT danerga.
sakonsultacio kompa-
nia GDCI-is direqtoris,
ekaterine qimeriZis TqmiT,
qarTuli kompaniebi Tavad
arian dainteresebulni
uvneblobis standartebis
danergviT, radgan es maT
sandoobas zrdis.
gram qarTul etiketze amis Sesaxeb araferi weria; ori kviris win ave-jis maRaziaSi nayidi da ramdenime dReSi moryeuli 6-ve skami; wylis gadasaxadis gadauxdelobis gamo gaTiSuli eleqtroenergia; saabo-nento gadasaxadis yovelTviurad gadaxdis miuxedavad Seferxebuli internet-momsaxureba; luqis ga-reSe darCenil sakanalizacio WaSi Cavardnili avtomanqana, romelsac saburavi dauzianda; erTi Tvis win gamocvlili milebi, saidanac mezo-bels wyali Casdis; avtobusis gaCe-rebaze Cveuli #5-is lodini, ro-melic Turme meriam ukve xazidan moxsna _ qarTveli momxmarebeli TiTqmis yoveldRiurad xdeba `ser-visis~ msxverpli.
miuxedavad amisa, iuristebi ver ixseneben SemTxvevas, roca momxma-rebelma sakuTari uflebebis dasa-cavad sasamarTloSi iCivla.
`amis erT-erTi mizezi isaa, rom iuridiuli procedurebi sakmaod rTuli, droSi gawelili da Zviria,~ _ ambobs saqarTvelos strategiu-
li kvlevebisa da ganviTarebis centris warmomadgeneli, iuristi lika Todua.
`saqarTvelos axalgazrda iu-ristTa asociaciis~ (saia) iurist-konsultanti qeTi krawaSvili am-bobs, rom saia-s xSirad akiTxaven dabneuli momxmareblebi, romlebic sasamarTloSi CivilisTvisac arian mzad, Tumca arc qviTari aqvT Sena-xuli da arc sxva dokumentebi.
qarTveli iuristebi Tanxmde-bian _ problema is aris, rom zog SemTxvevaSi, gamyidvelebisa da mwarmoeblebis arakeTilsindisie-rebasTan erTad, qarTveli momxma-reblebis samomxmareblo kultu-rac sakmaod dabalia.
`maT ar ician sakuTari ufle-bebi. xSirad elementarul rameze mirekaven da veubnebi: miitaneT qviTari da amirani axseneT, dafr-Txebian, rogorc ki gaigeben, rom saqmeSi momxmarebelTa asociaciaa CarTuli-meTqi. me bevri micnobs~ _ ambobs amiran Sengelia, saqar-Tvelos momxmarebelTa uflebebis
dacvis saerTaSoriso organizaciis xelmZRvaneli.
garda individualuri SemTxveve-bisa, zogjer motyuebuli SeiZle-ba, erTdroulad aTasamde momxma-rebeli aRmoCndes.
erTi wlis win nacionalur te-learxebze aqtiuri sareklamo kam-pania gaiSala, romelic Tbilise-lebs irlandiel mocekvaveTa dasis `river dansis varskvlavebis~ kon-certze dasaswrebad epatiJeboda. gaiyida yvela bileTi. 25 oqtom-bers did sakoncerto darbazSi, romelic 2 aTas mayurebels itevs, `cecxlovani Sous~ sanaxavad misu-lebs legendaruli `river dansis~ nacvlad scenaze sruliad sxva dasi daxvdaT. bileTSi gadaxdili Tanxa (fasi 200 lars aRwevda) motyuebul moqalaqeebs aRaravin daubruna.
`river dansis~ SemTxveva Tbili-sis forumis internetgverdze cxa-re ganxilvis Temad iqca, zogi sasa-marTloSi CiviliTac imuqreboda, Tumca muqara aravis Seusrulebia.
oqtombridan amoqmedda kanoni,
25liberali . noemberi 2010 . № 51
mTavari Tema
romlis mixedviTac, Tu Tbiliseli momxmareblebi ar dafaraven da-sufTavebisa da wylis komunalur gadasaxadebs, maT eleqtroenergia gaeTiSebaT im SemTxvevaSic ki, Tu denis gadasaxads srulad da drou-lad dafaraven.
`imis gamo, rom saxelmwifos ga-dasaxadebis kontrolis berketi ar aqvs, sxva kompaniasTan (am Se-mTxvevaSi `TelasTan~) dadebuli xelSekrulebiT zemoqmedebs, rac eleqtroenergiis momxmarebelTa uflebebis uxeSi darRvevaa~, _ am-bobs iuristi qeTi krawaSvili.
axali kanonis amoqmedebis Semdeg saia-s ufaso iuridiuli konsulta-ciisTvis araerTma moqalaqem miaki-Txa.
`erT-erTma momxmarebelma sa-samarTloSi Civilic daa-pira, magram roca gaigo, ra procedurebis gavla mouwevda, gadaifiqra,~ _ dasZens krawaSvili.
saqarTvelosgan gansxva-vebiT, magaliTad mezobel ruseTSi, sadac momxma-rebelTa uflebebisTvis brZolas aseve dRes swa-vloben, am sferoSi sasa-marTlo davebis raodenoba yovel wels 30 procentiT matulobs.
amerikaSi momxmarebelTa uflebe-bis dacva sarfiani biznesia. 2009 wels amerikis sasamarTloebma momxmarebelTa 7 566 saqme ganixi-les. gasul saukuneSi, roca momx-marebelTa uflebebisTvis aqtiuri brZola iwyeboda, es ricxvi gaci-lebiT didi iyo. amerikis iuristTa asociaciis monacemebiT, im advoka-tebTan konsultacia, romlebic msgavsi saqmeebiT interesdebian, saaTSi 500 dolari Rirs, sasamar-Tlo procesis mogebis SemTxvevaSi ki, isini `warmatebis honorarsac~ iReben.
termini `momxmarebelTa ufle-bebi~ 40 wlis win swored amerikaSi
gaCnda. 1962 wlis 15 marts aSS-s pre-
zidentma jon kenedim kongresSi gamosvlisas ganacxada: `momxmare-blebi _ es Cven varT yvelani. es umsxvilesi ekonomikuri klasia, romelic nebismier kerZo Tu sa-xelmwifo ekonomikur gadawyveti-lebaze zemoqmedebs da am klasis xma dRes arsad ismis~.
15 marti momxmarebelTa ufle-bebis dacvis saerTaSoriso dRed iqca. kenedis mier Camoyalibebuli momxmarebelTa ZiriTadi uflebe-bis safuZvelze ki 1985 wels ga-erTianebuli erebis organizaciam am sferoSi pirveli oficialuri
dokumenti miiRo. gaeros Tanaxmad, momxmareblebs 8
ZiriTadi ufleba aqvT: usafrTxo saqonlis moxmare-
bis ufleba informaciis miRebis ufleba arCevanis ufleba sakuTari interesebis gamoxa-
tvis ufleba ZiriTadi samomxmareblo mo-
Txovnebis dakmayofileba zaralis anazRaurebis ufleba samomxmareblo ganaTlebis
ufleba jansaRi garemos ufleba60-iani wlebis amerikaSive Sedga
pirveli sasamarTlo procesi, ro-melzec erTma konkretulma momx-marebelma iseTi korporatiuli giganti daamarcxa, rogoric `je-
neral motorsia~. es `momx-marebeli~ ralf neideri iyo _ qarizmatuli iuris-ti da aqtivisti, romelic dRemde amerikel momxmare-belTa uflebebis mTavar advokatad da am sferos legendad iTvleba.
dRes momxmarebelTa uflebebs amerikaSi kanonm-deblobasTan erTad, aso-biT saxelmwifo da ara-samTavrobo organizacia icavs. Tavad moqalaqeebi
ki TavianT uflebebs ukve skolis asakidan, sxvadasxva TamaSebis da saswavlo filmebis saSualebiT ec-nobian.
saqarTveloSi, momxmarebelTa uflebebis dacva dRes oriode ara-samTavrobo organizaciis sazruna-via, romlebic grantebis simwiris gamo momxmarebelTa informireba-sac ki ver axerxeben. saxelmwifo uwyeba ki, romelic momxmarebelTa uflebebis dacvasa da maT infor-mirebas sakuTar Tavze aiRebda, ar arsebobs.
saqarTveloSi, romelic saSua-loze dabali Semosavlebis qveyanaa (weliwadSi 2500 aSS dolari erT
`nebismierma biznesmenma icis, Tu
klienti ukmayofilo darCa, igi amis
Sesaxeb sul mcire eqvs megobars
mouyveba, xolo Tu es klienti im
wuTas internetSia, amis Sesaxeb
erTdroulad misi 6000 `frendi~
Seityobs.~
fo
to
Tem
o b
arZi
maSvi
li
26 liberali . noemberi 2010 . № 51
maRaziaSi nebismieri produqtis
SeZenisas, gamyidveli valdebulia, ga-
sayidi produqtis Sesaxeb amomwuravi
informacia mogawodoT. magaliTad, Tu
eleqtroteqnikas yidulobT, gamyid-
velma unda migiTiToT misi usafrTxo
gamoyenebis wesebi.
Tu aRmoaCenT, rom Tqven mier nayidi
saqoneli dazianebulia da masze saga-
rantio vadebi araa miTiTebuli, `momx-
marebelTa uflebebis dacvis Sesaxeb
saqarTvelos kanonis~ mixedviT, Segi-
ZliaT damamzadebels pretenziebiT 6
Tvis ganmavlobaSi mimarToT, uZravi
qonebis SemTxvevaSi ki vada erT wlamdea.
Tu sasursaTo maRaziaSi malfuWe-
badi produqti SeiZineT, magaliTad,
araJani da igi amJavebuli aRmoCnda,
SegiZliaT `gonivrul vadaSi~ daubru-
noT gamyidvels. mas aucileblad unda
warudginoT yvela is damamtkicebeli
sabuTi _ iarliyi, etiketi, an qviTari,
romelic adasturebs, rom saqoneli
swored im konkretul maRaziaSi Sei-
ZineT.
SegiZliaT, SeZenili nivTi 14 dRis
ganmavlobaSi gacvaloT.
Tuki, ZviradRirebul nivTTan daka-
vSirebiT gaqvT problema, sasurvelia,
mowmed waiyvanoT ori adamiani, rom-
lebic, mosalodneli sasamarTlo pro-
cesis SemTxvevaSi, daadastureben, rom
gamyidvelTan an mwarmoebelTan mola-
parakeba namdvilad scadeT.
iuridiuli konsultaciisTvis Se-
giZliaT, miakiTxoT momxmarebelTa
uflebebis damcvel organizaciebsac _
magaliTad, saqarTvelos momxmarebel-
Ta federacias an saqarTvelos momxma-
rebelTa uflebebis dacvis asociacias.
aseve, ufaso konsultacias gagiweven
axalgazrda iuristTa asociaciaSic.
Tuki molaparakebis yvela saSua-
lebas amowuravT, da sasurvel Sedegs
mainc ver miaRwevT, maSin SegiZliaT sa-
qalaqo sasamarTlos mimarToT.
amisaTvis sasamarTloSi samoqala-
qo saqmeTa kolegiis saxelze avsebT
specialur formas da kancelariaSi
abarebT. dokumentSi uTiTebT faqteb-
sa da mtkicebulebebs, aseve, im Tanxis
odenobas, romelsac zianis anazRaure-
bisTvis iTxovT. sasurvelia, sasamar-
TloSi wardgenili yvela dokumentis
Tu sabuTis asli gaakeToT. es Semdeg
gagiadvilebT advokatisTvis saqmis
gacnobas. sarCelis Setanisas unda ga-
daixadoT baJi _ moTxovili Tanxis 3
procenti.
sasamarTlo valdebulia, Tqveni sar-
Celi oridan xuT Tvemde vadaSi ganixi-
los.
rogor unda daicvas momxmarebelma sakuTari uflebebi
mTavari Tema
sul mosaxleze), arCevani regula-ciasa da Tavisufal bazars Soris niSnavs arCevans xarisxian produ-qtsa da xelmisawvdom fasebs So-ris. (magaliTad, xorcis xarisxis regulirebam, es produqti 30-40%-iT gaaZvira.)
saxelmwifo verc momsaxurebis sferoSi Caereva da verc servisis gaumjobesebas aiRebs sakuTar Ta-vze. rogorc msoflio praqtikam aCvena, xarisxiani servisi didwilad swored ekonomikis ganviTarebazea damokidebuli da biznesmflobele-bisa da gaTviTcnobierebuli momx-mareblebis sazrunavia. samomxmare-blo bazris regulaciis magaliTi Tanamedrove ruseTia _ aq yvela mewarmes uamravi biurokratiuli meqanizmis daZleva uwevs, martivi momsaxurebis SeTavazebisTvis, rac TavisTavad korufciis wyaroa.
Tanamedrove msoflioSi, sadac ekonomikis mTavari wili swored momsaxurebis seqtorze modis, momxmarebelTa uflebebis gaTva-liswineba da maTTvis komfortis Seqmna biznesis ganuyofel nawilad iqca:
`nebismierma biznesmenma icis, Tu klienti ukmayofilo darCa, igi amis Sesaxeb sul mcire eqvs mego-bars mouyveba, xolo Tu es klienti im wuTas internetSia, amis Sesaxeb erTdroulad misi 6000 `frendi~ Seityobs.~
ganviTarebul qveynebSi momxma-rebelTa uflebebisTvis brZola ukve guSindeli dRea. dRes aq cno-bili Tu axali brendebi erTmaneTs klientebisTvis saukeTeso servisis miwodebaSi ejibrebian.
brendis popularobisTvis ukve aRar aris sakmarisi 1985 wels ga-eros mier miRebuli 8 ZiriTadi uflebis gaTvaliswineba. saqonlis xarisxTan erTad biznesis warmate-bas ukve momsaxurebis done gansa-zRvravs.
magaliTad, parfiumerul maRa-ziaTa qselSi `sefora~ (Sephora), Se-
fo
to
Tem
o b
arZi
maSvi
li
27liberali . noemberi 2010 . № 51
mTavari Tema
giZlia SeZenidan 60 dRis ganmavlo-baSi gaxsnili sunamoc ki daabruno. am momsaxurebaze uars ar getyvian mxolod imitom, rom am maRaziis klienti gerqvaT. maRaziis meneje-ri darwmunebulia, rom Tu momsa-xurebiT kmayofili darCi, sunamos sayidlad isev `seforaSi~ mixval.
Tanamedrove biznesi TiToeuli klientisTvis daundobel brZolas gulisxmobs.
germaniaSi Sobisa da axali wlis Semdeg, maRaziebTan maTi rigi dge-ba, vinc saSobao saCuqrad ori erT-nairi yavis maduRara an sami zomiT didi svitri miiRo. arc erTi maRa-ziis menejeri, romelsac Taname-drove servisis mniSvneloba esmis, saCuqris ukan dabrunebaze uars ar ambobs.
qarTuli servisis sava-lalo mdgomareobas sauke-Tesod aRwers yvelaze popularuli warwera, ro-melic iseve xSirad Segxv-debaT miwisqveSa gadasasv-lelis iaffasian maRaziaSi, rogorc ZviradRirebul butikSi: `gayiduli saqone-li ukan ar miiReba!~
`gamarjoba, es fexsac-meli momwons, magram main-teresebs, rogor mouxdeba Cems axal kabas. SeiZleba ukan mogibrunoT Tu ver movixdi-ne?~ _ es kiTxva TbilisSi fexsac-melebis erT-erT yvelaze cnobili maRaziis konsultants davusviT.
`ara, Cven saqonels ar vibrunebT, Tu raimes morgeba an moxdena gin-daT, tansacmeli Tan wamoiReT,~ _ gvipasuxa man.
kidev erTi SemTxveva cnobil parfiumerul maRaziaSi, romelic aseve Cveni eqsperimentis nawili iyo: SeviZineT higienuri pomada, romelic testeris gareSe iyidebo-da da Semdeg maRaziidan gausvle-ladve gadavwyviteT sxva brendis ufro ZviradRirebul produqciaSi gagvecvala. `Ceki ukve amovartyiT
da amitom nivTs veRar gagicvliT,~ _ gvipasuxa molarem.
qarTuli servisis gansakuTrebiT Tavbrudamxvevi magaliTebi res-tornebsa da kafeebSia.
`megobris dabadebis dRe iyo da piceriaSi wasvla gadavwyviteT,~_ ixsenebs erT-erTi forumeli, _ `bevrni viyaviT, standartul ma-gidasTan ver daveteodiT. mimtans gverdze, mrgval magidasTan da-jdomis nebarTva vTxoveT. civi uari gvtkica, ufrosobis magidaa da rom movidnen, mere sad davsva es xalxio~.
`SeiZleba ar mqondes adgili, ma-gram Cemi klientisTvis mas gamov-
naxav; SeiZleba, ar vicode kiTxvaze pasuxi, magram Cemi momxmareblis-Tvis mas mainc movZebni; SeiZleba, ar mqondes dro, magram Cemi klien-tisTvis is aucileblad meqneba,~ _ es fraza erT-erTi im asobiT internetgverdidanaa amowerili, romlebzec warmatebuli menejere-bis gamonaTqvamebia Tavmoyrili.
`biznesi samomxmareblo servisis gareSe gaxvretil jibeSi fulis dagrovebas hgavs~, `kompaniis miza-nia, misi servisi iyos ara saukeTe-so, aramed legendaruli~, klients ise unda moemsaxuroT, rogorc adamians, romelic garCenT da xel-fass gixdiT.~
am sxarti gamonaTqvamebiT Ta-namedrove servisis guruebi Ta-vianT kompaniebSi dasaqmebuli Ta-
namSromlebis motivirebas cdiloben. am samyaroSi ician, rom nebismieri no-vacia potenciuri momxma-reblis molodins erTi na-bijiT win unda uswrebdes.
cxadia, amerikuli, evro-puli da qarTuli biznesis ekonomikuri SesaZleblo-bebis Sedareba gulubryvi-lobaa. Tumca, nebismier did qarTul kompanias, patara kafes Tu kuTxis maRazias aqvs imis resur-
si, rom Tavis momxmarebelze ufro metad izrunos. pirvel rigSi, usa-frTxo, xarisxiani produqciis miwodebiT da keTilsindisieri mom-saxurebiT. amisTvis xSirad odnav meti kreatiulobac sakmarisi iqne-boda _ sul mcire, Tavaziani Rimi-li, romelic ekonomikuri maCvene-blebiT ar izomeba.
wesebi, romlebic dRes Taname-drove msoflios samomxmareblo bazarze moqmedebs da momxmare-belTa uflebebs icavs, swored ri-giTi momxmareblebis mier sakuTa-ri uflebebis aqtiuri dacvis da patar-patara gamarjvebebis Sede-gia.
`bevrni viyaviT, standartul
magidasTan ver daveteodiT.
mimtans gverdze, mrgval
magidasTan dajdomis nebarTva
vTxoveT. uari gvtkica,
ufrosobis magidaa da rom
movidnen, sad davsva es xalxio~.
fo
to
Tem
o b
arZi
maSvi
li
28 liberali . noemberi 2010 . № 51
mTavari Tema
seqtemberSi qarTvelma momxma-rebelma ucxour virtualur ma-RaziebSi 67 aTasi tranzaqcia gana-xorciela. 2009 wlis oqtombridan mimdinare wlis seqtembris CaTvliT Sesrulebuli amgvari tranzaqciebis raodenobam ki 649 aTasi Seadgina.
qarTveli myidvelis axali mi-drekilebebi globalur tendenciebs exmianeba. amerikis vaWrobis depar-tamentis cnobiT, internet gayidve-bi, finansuri krizisis miuxedavad, 28 milioni dolariT gaizarda ga-suli oTxi wlis manZilze. 2000-dan 2008 wlis CaTvliT, gayidvebi, saSu-alod, wliurad 20%-iT matulobda.
amanaTebis gadamgzavni kompania USA2Georgia-sTvis, romelsac ofise-bi Tbilissa da minesotaSi aqvs, es tendecia damatebiT biznes-SesaZle-blobebs niSnavs. USA2Georgia-s ser-visi Tvidan Tvemde farTovdeba da aqtiur momxmarebelTa ricxvi ukve 30 aTass aWarbebs, _ ambobs klien-tebis momsaxurebis oficeri naTia axvlediani.
axvledianis TqmiT, momxmarebeli sul ufro iwafeba internetvaWro-baSi, icis, rogor miagnos sarfian SeTavazebebs cnobili brendebis ma-RaziebSi.
„arsebobs bevri vebgverdi, rome-lic Zalian dabal fasebs sTavazobs. xSirad aris fasdakleba da mTavaria, saWiro momenti gamoiWiro“, _ ambobs axvlediani. „ubralod, yidulob am saqonels da Camotanis xarjebiana-dac ki ufro naklebi gijdebaT, vi-dre am produqciis aq yidva“.
USA2Georgia produqciis Camotani-
raSic weliwadSi 900-dan 1800 lara-mde xarjavs.
„aq rac unda viyido, gansakuTre-biT _ bazrobaze, erTi-ori gare-cxvis mere gadasagdebi xdeba. sru-liad usargebloa, radgan xarisxi dabalia“, _ ambobs qeTi.
onlain vaWrobis Sesaxeb erovnuli bankis mier gamoqveynebuli monace-mebis Tanaxmad, qeTi sulac ar war-moadgens gamonakliss. qarTvelebis sul ufro meti nawili sayidlebze internetSi `dadis~. mxolod seqtem-bris TveSi, qarTvelma momxmarebel-ma plastikuri baraTebis meSveobiT ucxoeTSi 15 aTasi laris Rirebule-bis produqcia SeiZina.
virtualuri maRaziebi
sayidlebi.com Tbilisis maRaziebSi arsebuli maRali fasebi da mcire arCevani qarTvel myidvels
internetiT sazRvargareT vaWrobisken ubiZgebs.
moli korso
saqarTveloSi internetiT vaWro-bis masStabebis Sesaxeb zusti mona-cemebi mwiria, Tumca zogadi dakvir-vebis safuZvelze Tamamad SeiZleba iTqvas, rom sul ufro meti myidveli mimarTavs internets da Sesabamisad, gadamzidav kompaniebs. yiduloben yvelafers _ fexsacmliT dawyebuli, avtonawilebiT damTavrebuli.
gaberili fasebisa da dabali xa-risxis gamo qeTi sidamoniZem guli aicrua adgilobriv maRaziebze da internetis saSualebiT miakiTxa iseT amerikul brendebs, rogoricaa, magaliTad, „Victoria’s Secret“. dRes qeTi sakuTari samosis daaxloebiT 60 procents sazRvargareT iZens,
29liberali . noemberi 2010 . № 51
mTavari Tema
sas erT kilogram amanaTSi 8 dolars iTxovs. Tu tvirTis Rirebuleba 300 lars aWarbebs, saWiroa sabaJo mo-sakreblis gadaxda. adre kanoniT nebadarTuli iyo 1500 laramde Ri-rebulebis produqciis dabegvris gareSe Semotana. Tumca, kanonis ga-mkacreba ar asaxula onlain vaWro-baze, _ acxadeben gadamzidavebi.
kompania PX Post momxmareblebs niu-iorksa da londonSi safosto yuTebis daqiravebis SesaZleblobas sTavazobs. kompaniis warmomadgen-lebis TqmiT, 2008 wels saqmianobis wamowyebis Se-mdeg dRemde am servisiT mosargeble pirTa maxa-siaTeblebi mniSvnelovnad Seicvala. PX Post-is mene-jeri elene maimiZe ambo-bs, rom Tavidan kompaniis klientura, ZiriTadad, ucxoeTis moqalaqeebisgan Sedgeboda, romlebsac sa-mSoblodan safosto gza-vnilebisa da produqciis miReba surdaT. dRes ki kompaniis momsaxurebiT sul ufro meti qarTveli sargeblobs, visac produqciis sazR-vargareT SeZena surs.
PX Post TveSi saSualod 50 klients emsaxureba da zogi momxmarebeli Sesyidvebs yovelkvireulad axor-cielebs, _ ambobs maimiZe. „Cven be-vri adamiani mogvmarTavs imitom, rom adgilobriv maRaziebSi raimes yidva, pirvel rigSi, Zalian Zviria da, Tanac, arCevanic ar aris. ameri-kis maRaziebSi bevrad ukeTesi kole-qciebia”.
amerikuli maRaziebi amerikul fa-sebsa da produqciaze mzard moTxo-vnas adekvaturad exmianebian, _ wers gamocema Internet Retailer. Jurnalis in-formaciiT, sanadiro da sportuli tanisamosis mwarmoebeli amerikuli kompania Cabela-s gayidvebi 120%-iT gaizarda mas mere, rac kompaniam fa-siani saZiebo programa aamuSava ga-erTianebul samefoSi.
qarTveli sacalo movaWreebic adevneben Tvalyurs aseT cvlile-bebs. berZnuli tansacmlis maRaziis „dikas“ menejeris marija marseniCis dakvirvebiT, sul ufro meti qar-Tveli mimarTavs internet-vaWrobas, maSin, roca mis maRaziaSi gayidvebi Senelda. „dika“ am etapze ar apire-bs onlain servisis wamowyebas, Tu-mca marseniCi aRniSnavs, rom sazR-vargareT arsebuli konkurentuli fasebis gamo rusTavelis gamzirze arsebul maRaziebs momxmarebeli mo-
aklda.
2010 wels gayidvebi 20 %-iT Se-mcirda wina welTan SedarebiT. in-ternetiT vaWrobis popularobis zrdasTan erTad, es Sedegi sxva iseTma faqtorebmac ganapiroba, rogoricaa finansuri krizisi da laris kursis vardna evrosTan mi-marTebaSi, _ ambobs marseniCi. misi TqmiT, onlain fasebi grZelvadia-nad imoqmedebs ZviradRirebul qar-Tul maRaziebze.
„dika“, romelsac saqmiani tansa-cmlis sakuTari xazi gaaCnia, saqar-
TveloSi Semovida 2006 wels, rodesac kompaniam biznes-SesaZleblobebi dainaxa adgilobriv bu-tikebSi arsebuli maRali fasebis fonze. „rodesac Cven pirvelad Seviswav-leT qarTuli bazari, ga-gvakvirva im fasebma, rom-lebic Cven aq dagxvda,“ _ ambobs marseniCi. „maT SemoaqvT tansacmeli, fe-xsacmeli da aqsesuarebi evropidan da aranorma-lur fasebs adeben. me Ca-momaqvs 80-evroiani kos-
tumi da vyidi 100-110 evrod. maT ki produqcia erT dolarad SemoaqvT da 50 dolarad yidian. erTi-orjer adamiani mihqaravs da iyidis aseT produqcias, magram mesamejer aRar dauSvebs imave Secdomas.“
qeTi sidamoniZe ambobs, rom mas urCevnia sayidlebze Tbilisis maRa-ziebSi iaros, sadac onlainmaRazie-bisgan gansxvavebiT, tansacmlis Ca-zomebasac SeZlebs. „saqme is ki araa, rom me aq ar minda raimes yidva. didi siamovnebiT SeviZendi yvelafers aq,“ _ ambobs sidamoniZe, magram aqve dasZens, rom amisTvis adgilobrivma maRaziebma fasi xarisxs unda gauTa-nabron. „me ar vapireb uzarmazari Tanxebi vixado tansacmelSi, romlis bevrad ufro iafad yidva SemiZlia internetiT. me vici am produqciis realuri faseuloba da es amad ar Rirs.“
seqtemberSi qarTvelma
momxmarebelma ucxour virtualur
maRaziebSi 67 aTasi tranzaqcia
ganaxorciela. 2009 wlis oqtombridan
mimdinare wlis seqtembris CaTvliT
Sesrulebuli amgvari tranzaqciebis
raodenobam ki 649 aTasi Seadgina.
30 liberali . noemberi 2010 . № 51
politika
ruseTis savaraudo agentebis dakaveba
telejaSuSebi - "enveris" istoriaerTkviriani anonsis Semdeg Sepirebuli jaSuSebis prezentacia gasul paraskevs,
jer Sinagan saqmeTa saministroSi Sedga, imave saRamos ki am ambis srulmetraJiani
premiera rusTavi 2-s eTerSi gaimarTa.
giorgi lomsaZe
rusTavi2-sa da Sss-s Semoqmede-biTi TanamSromloba warmatebu-li gamodga. Janris moyvarulebs imedebi ar gaucruvdaT: filmSi „enveri“, romelsac mTeli kviris ganmavlobaSi aanonsebdnen, iyo yve-laferi: farnebSi CamontaJebuli sadazvervo mowyobilobebi, daSi-fruli gzavnilebi, ormagi agenti rTuli arCevanis winaSe, zRvispira sastumroSi saidumlo Sexvedrebi.
ruseTis jaSuSobaSi eWvmitani-li 13 pirovnebis dakavebis opera-cia Sss-m jer kidev 15 oqtombers daiwyo. informacia, romelic pir-velad 29 oqtombers saerTaSori-so saagento „roiterma“ gaavrce-la, Zalian mwiri iyo. garda imisa,
rom dakavebulebi ruseTis sasar-geblod informacias agrovebdnen, mTeli erTi kviris ganmavlobaSi araferi iyo cnobili.
„enveri“ _ ase erqva specopera-cias, romelzec saqarTvelos kon-trdazvervis samsaxuri 4 wlis gan-mavlobaSi muSaobda.
dokumentur filmSi, romelic saRamos 10 saaTze gadaica, speco-peraciis detalebi profesionali msaxiobebis daxmarebiT iyo gaco-cxlebuli. aseve naCvenebi iyo ja-SuSobaSi eWvmitanilTa dakavebis amsaxveli operatiuli masala.
filmis mTavari gmiri da infor-maciis mTavari wyaro yofili sa-bWoTa oficeri „enveria“, romelic
saqarTvelos kontrdazvervam e.w. gru-Si „Canerga“.
enveris naambobidan irkveva, rom saqarTveloSi patiosan moqalaqe-ebad SeniRbuli ruseTis agentebi aqtiurad muSaobdnen da qveynis-Tvis zianis momtan informacias rusul sadazvervo samsaxurs uzia-rebdnen.
40 wuTis ganmavlobaSi rusTavi-2-is mayurebeli swored informaciis gaziarebis teqnologiebis kargad ilustrirebul sqemas adevnebda Tvals: teqstis daSifrva, foto da video gamosaxulebebSi infor-maciis SeniRbva, Sifris amomcnobi daujerebeli programebi, usafr-Txoebis rTuli kombinaciebi.
31liberali . noemberi 2010 . № 51
politika
„ori TuTiyuSi gamofrinda ga-liidan,“ aseTi SifriT Seatyobina saqarTvelos SeiraRebuli Zale-bis mfrinavma ustaliSvilma gru-s agentebs ori samxedro Sveulmfre-nis afrenis Sesaxeb. dakavebuli gabriel ustaliSvili hyveba, rom agvistos omis dros ruseTis da-zvervas borjomis xeobaSi qarTuli vertmfrenebis SesaZlo disloci-rebis Sesaxeb informacias awvdida. es cnobebi SemdgomSi xeobaSi tyee-bis gadawvis mizezi gaxda.
vertmfrenebis adgilmdebareobis garda, Tu ra informacia gadioda daSifruli formiT saqarTvelo-dan, filmSi amaze cota ram iTqva. cnobili gaxda, rom gru-s saidu-mlo teqnologiiT yofili samxe-dro eqsperti, jaSuSobisTvis 2009
wels dakavebuli vaxtang maisaiac sargeblobda. Sss-s informaciiT, man agvistos omis dros ruseTs 3000 gverdamde saidumlo masala gadasca.
filmis mixedviT, ruseTis da-zvervis interesis mTavari sfe-roebi saqarTveloSi iyo samxedro reformebi da Sesyidvebi, portebis usafrTxoeba, politikuri da eko-nomikuri procesebi, dasavlel par-tniorebTan urTierToba.
jaSuSebis ambavs ramdenime sa-Sinao da sagareo amocana aqvs. informaciis sazogadoebisTvis miwodebis formidan gamomdinare, agenturuli qselis gamoaSkarave-ba sxvadasxva samizne auditoriaze iyo gaTvili.
pirveli, ruseTis dazvervis sxva agentebi, enveris kolegebi arian. Sinagan saqmeTa saministros maT-Tvis mkafio gzavnili aqvs: Tu sa-
qarTvelos kontrdazvervas mimar-Taven da aRiareben ucxo qveynis sasargeblod muSaobas, maT sisxlis samarTlis pasuxismgebloba moexs-nebaT. Sss-s kontrdazvervis sam-saxuris ufrosis moadgilem oTar orjonikiZem mouwoda SemorCenil jaSuSebs, Cabardnen, daukavSirdnen Sss-s „vebgverdze miTiTebul te-lefonze an eleqtronuli fostis misamarTze“. damatebiTi bonusis saxiT, rusTavi-2-s eTerSi gavar-skvlavebis perspeqtivac arsebobs.
meore auditoria saqmeSi nakle-bad Caxeduli telemayurebelia.
jaSuSebis dakaveba mayurebels sainformacio gamoSvebis nacvlad dokumenturi filmis saxiT, dadg-muli scenebiT da vrceli ganmar-tebebiT miawodes. ase telemayu-
rebels qarTuli kontrdazvervis warmatebuli operaciis Caxlar-Tul detalebSi garkvevis saSuale-ba mieca.
mesame adresati ruseTia. „gafer-mkrTalebuli dResaswauli“ _ ase uwoda rusTavi-2-is Jurnalistma 5 noembers, ruseTis samxedro da-zvervis dRes. gafermkrTlebuli imitom, rom ruseTis xelisufle-bas es dResaswauli qarTulma sa-marTaldamcavebma maTi agenturu-li qselis gaSifrviT „CaaSxames“. agentebis istoriis gaSuqebisas nacionalurma televiziebma erTi ZiriTadi xazi ganaviTares _ saqar-Tvelom sabolood daangria miTi rusuli dazvervis yovlisSemZleo-bis Sesaxeb.
bolo oTxi Tvis ganmavlobaSi es meore SemTxvevaa, roca ruse-Tis dazverva did skandalSi exveva. rusuli agentebis qseli gasul za-
fxuls amerikis SeerTebul State-bSic gamoaaSkaraves. Tumca, ameri-kaSi Canergil agentebs samxedroze metad samoqalaqo amocanebi hqon-daT dasaxuli _ rigiTi amerikele-bis saxelebs amofarebul agentebs vaSingtonis politikur elitaSi unda SeeRwiaT.
es SemTxveva arc ruseT-saqarTve-los Soris iqneba pirveli agentu-ruli skandali. 2006 wels, rodesac saqarTvelom ruseTis jaSuSebis pirveli Taoba gamoaaSkarava, kre-mlma sapasuxod saqarTvelosTan sakomunikacio kavSirebi gawyvita, xolo ruseTSi mcxovreb qarTvele-bs erTgvari barTlomes Rame mou-wyo. rusma samarTaldamcavebma maSin qarTvelebi satvirTo TviTmfrina-viT gamoyares kavkasionis aqeT.
ruseTis mTavrobis oficialu-ri reaqcia cnobilia _ sagareo saqmeTa saministros gancxadebaSi moskovma yvelafers saqarTvelos xelisuflebis avadmyofuri war-mosaxvis nayofi uwoda. ruseTis gancxadebiT, saqarTvelos mTavro-ba antirusul niadagze SeiSala da seni jaSuSomaniis saSiS formas Re-bulobs.
ruseTidan muqaramac gaiJRera. saTaTbiros sagareo saqmeTa komi-tetis xelmZRvanelma konstantin kosaCovma ganacxada, rom ruseTis federacia itovebs uflebas samxe-dro Zala gamoiyenos sakuTari mo-qalaqeebis „tyveobidan“ dasaxsne-lad. „es unda axsovdeT maT, vinc es provokacia Caifiqra,“ _ ganacxa-da kosaCovma.
enveris istoria am filmiT ar dasrulebula. win dakavebuli ja-SuSebis sasamarTlo procesebia.
Sss-s kontrdazvervis samsaxurma mouwoda SemorCenil jaSuSebs, Cabardnen, daukavSirdnen
Sss-s „vebgverdze miTiTebul telefonze an eleqtronuli fostis misamarTze“. damatebiTi
bonusis saxiT, rusTavi-2-s eTerSi gavarskvlavebis perspeqtivac arsebobs.
32 liberali . noemberi 2010 . № 51
sazogadoeba
uZiloba
TeTri RameebiuZilobiT Sewuxebuli msoflio iZulebuli gaxda, Zili medicinis calke dargad
eqcia. qarTveli uZiloebi ki am sens avtoTerapiiT ebrZvian.
diana CaCua
`dila mSvidobisa. ukve meoTxe Ra-mea, vmonawileob proeqtSi `Zili, rogorc gamowveva~. cot-cota mi-Rwevebic maqvs. TiTqmis davemsgavse im adamianebs, Tvalis gaxelisTanave cxovreba rom uxariaT da mTqnarebis gareSe akeTeben saqmes (arada, ase-Tebis daxrCoba mindoda, uZilobis dros).
ra damexmara? patara niuansebic ki Svelis: magaliTad, Cavicvi is var-disferi abreSumis piJamo, romelic komodis siRrmeSi mqonda Segdebuli; Cavicvi da mivxvdi, rom ZilisTvis ganmawyo. mobiluri telefoni dasa-tenad saZineblidan Sors SevaerTe, niusebis kiTxva SuaRamisas rom ar damewyo. da yava! _ saRamos aRar vs-vam yavas. Tu SemniSnavT yavis fin-jniT xelSi, ise momeqeciT, rogorc policieli _ qurds. Tundac TiTebis momtvreva dagWirdeT, wamarTviT ya-viT savse Wiqa~.
es aris nawyveti erTi qalbatonis blogidan, romelic sxva amerikel qalebTan erTad 2010 wlis dasawyisi-dan erT originalur wamowyebaSi mo-nawileobs, saxelad _ Sleep Challenge 2010 (Zili, rogorc gamowveva _ 2010).
proeqtis monawileebi cdiloben, kargad gamoiZinon da Semdeg daweron blogebi imis Sesaxeb, Tu ris fasad SeZles es.
uZiloba _ es senia, romelic post-industriul epoqaSi planetis mo-saxleobis udides nawils awuxebs. mecnierebi insomnias Tanamedrove cxovrebis `gverdiT efeqtsac~ ki uwodeben.
sxvadasxva kvlevis mixedviT, da-
33liberali . noemberi 2010 . № 51
sazogadoeba
arsebobs Teoria, rom adamia-nis organizmma SeiZleba, uZi-lod 11-dan 18 dRemde gaZlos. Tumca, Zalian mcire samecnie-ro kvleva arsebobs imis Sesaxeb, Tu ra emarTeba adamianis orga-nizms xangrZlivi uZilobis Sem-deg. msoflioSi arc erTi labo-ratoria ar daTanmxdeba msgavsi eqsperimentis Catarebas, Tum-ca, ukve dagrovebuli codni-dan gamomdinare SesaZlebelia, davaskvnaT, rom adamianis or-ganizmi ubralod gamoirTve-ba. uZilobiT sikvdilze ufro saSiSi ki qronikuli insomniaa, anu mokle, fxizeli, wyvetili Zili, romelic wlobiT SeiZle-ba gagrZeldes.
SeiZleba Tu ara adamiani uZilobiT mokvdes?
axloebiT 40 milioni amerikeli Ra-meebs stabilurad TeTrad aTenebs. damatebiT 30 milioni ki _ uZilobis SetevebiT periodulad mainc itan-jeba.
kvlevebiT dasturdeba, rom ada-mianebs, romelTac arasakmarisad ZinavT, ufro xSirad emarTebaT gul-sisxlZarRvTa daavadebebi, dia-beti da nervuli aSliloba, koncen-traciisa da racionaluri gansjis unari uqveiTdebaT da Warbi wonis problemac ufro xSirad awuxebT. Tavis mxriv, uZilobis gamomwvev meo-rad mizezebad _ arTrits, simsivnes, parkinsons, fibromialgias da sxva mwvave daavadebebs asaxeleben.
Tumca, eqimebi amboben imasac, rom TiToeul am SemTxvevaSi uZilobis Zireuli mizezi umetesad fsiqolo-giuri faqtoria, radgan
kavSiri depresias, aRgznebasa da insomnias Soris Zalian didia.
erTi-erTi kvlevis mixedviT, mud-mivad gamouZinebeli adamianebi ufro axalgazrdebi kvdebian, vidre isini, visac dRe-RameSi 6.5-7.5 saaTi Zinavs.
uZilo adamianebi ufro xSirad xv-debian avtoavariebSic. aSS-s trans-portis departamentis monacemebiT, gamouZinebeli mZRolebis mizeziT yovelwliurad 200 aTasamde avto-avaria xdeba, ra drosac gacilebiT meti mgzavri iRupeba, vidre _ mTvra-li mZRolebis gamo momxdar sagzao SemTxvevebSi.
Zilis kompleqsuri kvleva mecnie-rebma TiTqmis saukunis win daiwyes. Sedegad, dRes msoflios udides laboratoriebSi tvinSi qvecnobieri talRebis moZraobis aTasobiT saa-Tis Canaweri inaxeba, praqtikosi da Teoretikosi eqimebi akontroleben mZinare adamianis sunTqvas, iniSnaven da alageben uZilobis gamomwvev mi-zezebs, magram jer kidev ar arsebobs pasuxi yvelaze martiv kiTxvebzec ki, maT Soris: mainc ratom gvZinavs? ra-tom ver vZlebT Zilis gareSe?
asea dasabamidan. adamianis orga-nizmis biologiuri saaTi RamiT Zils
moiTxovs. iyo dro, rodesac adamia-nebi bunebasTan erTad, TiTqmis Se-bindebisTanave iZinebdnen, Suqi qre-boda da mzis amosvlamde qveyniereba dumdeboda.
Tumca, ukve aTwleulebia, ganvi-Tarebuli samyaros qveynebi lamis dRe-Ramis 24-ve saaTs sifxizleSi atareben. afTiaqebi, maRaziebi, res-tornebi, kafeebi, klubebi _ uwyvet reJimSi muSaobs, internetteqnolo-giebis ganviTarebam ki cifruli ada-mianebis mTeli Taoba warmoSva. mso-flios nebismier wertilSi momxdari cxeli niusis wakiTxva, socialur qselebSi axal-axali statusebisa da postebis Semowmeba, auqcioneb-Si monawileoba, onlainvaWroba Tu virtualuri nardis TamaSi _ uZilo adamianebis tvini axal saukuneSi Ra-miTac iseTive intensivobiT muSaobs, rogorc _ dRisiT.
qarTveli uZiloebis `aRricxva~ yvelaze ukeT socialur qselebSi SeiZleba. rodesac mamlis yivilamde erTi saaTiT adre Facebook-ze aso-biT adamiani „anaTebs“, es SeiZleba,
niSnavdes imas, rom insomnia CvenTa-nac problemaa da mosaxleobis did nawils ukiduresad araswori reJi-miT Zinavs.
aseTive daskvna gamoaqvs saqarTve-los Zilis kvlevisa da Zilis medi-cinis kavSiris specialistebsac. ka-vSiri, romelic 2007 wels gaixsna, saqarTveloSi swored uZilobis pro-blemas ikvlevs. vrceli da amomwura-vi statistika ar aqvT, Tumca, maTi uxeSi daTvliT, insomnia saqarTve-los mosaxleobis 21 procents tanja-vs. `zusti statistika rom gvqondes, ar aris gamoricxuli, ufro didi maCvenebelic ki miviRoT~, _ ambobs Zilis kvlevisa da Zilis medicinis kavSiris direqtori, sofio kasraZe.
dasaqmebuli adamianebi iseve cxo-vroben Ramis virtualuri cxovre-biT, rogorc _ umuSevrebi. ZilisTvis gankuTvnili saaTebis internetTan gatarebas adamianebis orive katego-ria erTi da imave mizeziT, stresiT, xsnis. dasaqmebul adamianebs daZabu-li samuSao grafikis Semdeg aRgz-nebuli tvinebis `gamorTva~ uWirT, umuSevrebi ki Ramis aqtiur cxovre-bas imiT amarTleben, rom dilas wa-sasvleli arsad aqvT.
arseboben, bunebrivi `buebic~ _ es adamianebi amtkiceben, rom RamiT ufro `nayofierad RviZavT~, vidre dRisiT gaakeTebdnen saqmes _ `to-rolebisgan~ gansxvavebiT. am ada-mianebis umravlesobas gaazrebuli ar aqvs, rom uZiloba ara mxolod cxovrebis wesi an axirebuli Cvevaa, aramed _ daavadebac.
amas Tbilisis forumis Temebis saxelwodebebic adasturebs. Tema _ `uZiloba~ _ erTaderTi adamianis posts utrialebs, romelic uZilo-biT itanjeba. imave forumze 2008 wels gaxsnil TemaSi _ `torola xar Tu bu~ _ ki asobiT adamiani uziarebs erTmaneTs uZilobis sakuTar gamo-cdilebas, Tumca, mxolod TavSesa-qcevi, gasarTobi toniT.
virtualuri uZiloebi weren:`gvian viZineb da adre vdgebi! Zili
34 liberali . noemberi 2010 . № 51
sazogadoeba
`sasikvdilo ojaxuri insomnia~ (fatal familial insomnia (FFI) _ ase hqvia uiSviaTes genetikur daava-debas, romelic SeiZleba, Taobi-dan Taobas gadaeces. am daavadebis matarebeli adamiani ramdenime Tvis ganmavlobaSi zombiviT cxo-vrobs, bolos ki, daaxloebiT 15
Tvis Tavze, misi tanjva sikvdiliT mTavrdeba. 2006 wels gamoica niu iorkeli Jurnalistisa da eseis-tis deniel maqsis wigni `ojaxi, romelsac Zili ar SeeZlo~. avto-ri Tavis vrcel naSromSi aRwers me-18 saukuneSi mcxovrebi italiu-ri ojaxis sagas, romlis wevrebic swored sasikvdilo insomniiT itanjebodnen.
am daavadebis simptomebi ga-morCeulad sastikia, wers maqsi: `erT dRes daavadebuls ewyeba ga-Zlierebuli oflianoba... Tvalis gugebi nemsis wveriviT upatara-vdeba, Tavi ki ucnaurad daWimu-lad uWiravs. xSiria gauvalobis problemac, qalebs ewyebaT meno-pauza, mamakacebs _ impotencia... ramdenime Tvis Tavze maTi orga-nizmi warmoudgenlad ifiteba da iRleba. qronikuli uZilobis fonze janmrTelobis saerTo mdgomareoba swrafad uaresdeba, bolos ki yvelaferi sikvdiliT mTavrdeba.~
dRemde msoflioSi am daavadebis geni gavrcelebulia mxolod 50-mde ojaxSi.
SeiZleba Tu ara Zili iyos genetikuri faqtori?
ar miyvars, drois kargvis fobia ma-qvs da...~
`roca viRlebi, erTi suli maqvs, loginamde rodis mival, mere ki aRar meZineba... RamiT TavTan marto vrCebi da es mexmareba ukeTesad SevigrZno realoba...~
`dilis 11 saaTamde avtopilotiT davdivar. 12-isken viwyeb gaRviZebas. magram mainc iseTi usicocxlo var, saRamos 8 saaTamde lamis vxoxav... ma-gram, ase 9-sken nel-nela momdis ua-zro energia da fxizeli vyuryuteb Ramis 2-3 saaTamde... adre ar vuCio-di, magram axla ukve nervebic veRar miZlebs~.
`mZinavs 2-3 saaTs _ dilis 6-idan 9-mde. mere vmuSaob mTeli dRis man-Zilze, Tan sakmaod didi gonebrivi datvirTva maqvs. asea, ukve wlebia, anu wlebia, sul minda Zili. magram ra vqna _ saRamos 6-dan Zili aRar mekareba da Sansi araa, dameZinos di-lamde~.
`daaxloebiT saRamos 10 saaTis-Tvis vfxizldebi. mewyeba muzebis mozRvaveba. arasrulfasovnebis kom-pleqsi ukvalod qreba da mzad var, mTebi gadavdga...~
`arc erTi wamali ar maZinebs, arc aranairi aqtivoba. eqsperimentic ki Cavatare, diazepami vxie didi doza, magram imanac ar miSvela... rac unda daRlili viyo, dilis 5-mde ver viZi-neb mainc~.
nevropaTologebis TqmiT, uZilo-bis problemas saqarTveloSi swored saZile abebis TviTneburi gamoyeneba arTulebs. saafTiaqo qselebSi yve-laze didi popularobiT somnoli, somnorici, azopikloni da somnogami sargeblobs. saafTiaqo qseli GPC-i TveSi 2300-mde saZile abs hyidis. xSi-rad, klientebi am wamlebs ara eqimis receptis, aramed TviTneburad das-muli diagnozis gamo yiduloben.
CvenTan ar arsebobs arc Zilis kultura da arc fsiqologTan sau-bris Cveva. adamianebi arc cxovrebis stilis marTvas cdiloben da saku-Tari dRis ganrigs isev moZvelebuli
_ busa da torolas _ tipologiiT xsnian. es tipebi samedicino sferoSi marTlac aRiarebulia, magram uZilo-bis problemis asaxsnelad axla ukve aRar gamogvadgeba. axal realobaSi, ukve torolebic ki aRar ugdeben yurs sakuTar bioritms da buebTan erTad Ramis cxovrebaze arian gada-suli, _ amboben nevropaTologebi.
eqimebis TqmiT, fuWia uZilobis TviTneburi `marTva~ yavis ormagi doziT anda diliT loginSi gvia-nobamde darCeniT. `am araswori me-Todebis gamo, insomnia kidev ufro mZafrdeba, imedgacrueba matulobs da adamiani Caketil wreSi eqceva~, _ weren harvardis samedicino skolis saxelmZRvanelos avtorebi.
Tumca, uZilobis mkurnalobis
dros Secdomebs uSveben eqimebic. zusti diagnozis dasma ganviTare-bul qveynebSic ki problemaa. Tumca, es sakiTxi kidev ufro mwvaved dgas saqarTveloSi, sadac Zilis medici-nas, rogorc damoukidebel dargs, axla eyreba safuZveli.
`CvenTan jer kidev ar arsebobs uZilobis mkurnalobis standartebi da modelebi, ar gvaqvs arc saTana-do kvlevebi da iSviaTad moiZebnebian eqimebi, romelTac Zilis medicinis safuZvlebi esmiT~, _ acxadebs sofio kasraZe.
amitom pacientebs Zilis problemis mosaxsnelad CvenTan xSirad saZile abebs uniSnaven ise, rom Rrmad arc ikvleven uZilobis gamomwvev mizeze-bs da mis kavSirs sxva daavadebebTan.
35liberali . noemberi 2010 . № 51
amerikis Zilis medicinis akade-miis monacemebiT, qalebs mamaka-cebTan SedarebiT ufro fxizlad sZinavT da ufro iolad eRviZebaT. isini ufro xSirad iRviZeben ga-mouZineblobis SegrZnebiT, vidre mamakacebi. ase xdeba maSinac ki, rodesac mTeli Ramis ganmavloba-Si uwyveti Zilis saSualeba aqvT. qalebis fxizeli Zilis mizezi xSi-rad bavSvebia. atirebuli pataras dawynareba ki niSnavs Zilis Sewyve-tas da axali dRis dawyebas daRli-lobis SegrZnebiT.
vis ufro metad awuxebs uZiloba?
sazogadoeba
es ki, ukeTes SemTxvevaSi, uZilobas cota xniT Svelis, uares SemTxvevaSi ki, saZile abebze SeCvevas iwvevs.
21 wlis zazas nevropaTologma antidepresanti melipramini dau-niSna. Tvenaxevris Semdeg uZiloba dasCemda. eqimTan ganmeorebiTi vi-zitis Semdeg damatebiT, Zilis win, klonazepami unda mieRo. Tumca, am saZile medikamentma Tavbrusxveva da daqanculoba gamoiwvia. zazas ise stanjavda uZiloba, rom mzad iyo, TavbrusxvevisTvis gaeZlo, magram Tan SiSobda wamlis aseTi uaryofiTi gavlenis gamo.
`damRupa eqimma?!~ _ ainteresebda students.
mecnierebi amboben, rom saZile saSualebebi yvelaze efeqturi si-tuaciuri uZilobis samkurnalodaa, vTqvaT, TviTmfrinaviT xangrZlivi mgzavrobis Semdeg. qronikuli insom-niis dros ki maT daniSvnas eridebian.
saqarTvelos Zilis kvlevisa da Zilis medicinis kavSiris specia-listebi, pirvel etapze, pacientebs `Zilis higienis~ dacvas urCeven. am dros xSirad iyeneben gvirilisa da muxis qerqis Tbil abazanebs, pacien-tebs uniSnaven Zilis win Taflian wyalsac. saWiroa saZinebeli oTa-xis maqsimalurad gantvirTvac e.w. gamRizianeblebisgan. saRamos Svidi saaTis Semdeg fizikuri datvirTvac arasasurvelia. `bevrs hgonia, rom saRamos saaTebSi sirbili janmrTe-lobisTvis sasargebloa, sinamdvile-Si ki, es mSvid Zils uSlis xels~, _ ambobs sofio kasraZe.
miuxedavad amisa, dasavleTis qvey-nebSic ki, bunebriv saSualebebze metad popularuli saZile abebia. mxolod 2008 wels amerikelebma 600 milioni dolari daxarjes urecep-tod gayidvad saZile abebSi, imave wels ki qronikuli uZilobiT Sewu-xebul adamianebisTvis eqimebma 50 mi-lioni recepti gamoweres.
rogorc cnobili gaxda, uZilo Ra-meebi wlebis ganmavlobaSi stanjavda maikl jeqsonsac. misi gardacvalebis
mizezi ki anesTeziuri saSualebis _ propofolis Warbi doziT miReba ga-xda.
ikurneba Tu ara uZiloba?mecnierebi dazustebiT mxo-
lod imas acxadeben, rom uZilo-bas adamianis organizmi mxolod medikamentebiT ver daamarcxebs. sedatiur-hipnoturi wamlebiT Sei-Zleba, problema mxolod droebiT movagvaroT, magram ar ganikurneba insomniis gamomwvevi mizezi da mkur-nalobis kursis dasrulebis Semdeg kidev ufro aforiaqebuli, fxizeli Rameebi isev ukan dabrundeba. swo-red amitom dRes dasavleTSi insom-niis samkurnalod erT-erT yvelaze warmatebul meTodad kognituri,
anu gacnobierebuli qcevis Terapia iTvleba.
fxizeli Zili, CaZinebis problema, Zilis Sewyveta _ Zilis aSlilobis mravalgvari forma arsebobs. mecnie-rebi amboben, rom rogorc ki msgavsi simptomebi sam kviraze met xans gas-tans, aucilebelia eqimTan misvla, raTa Tavidan aviciloT qronikuli uZilobis safrTxe, romelic Tavis mxriv, SeiZleba, mraval sxva daavade-basTan iyos kavSirSi.
sofio kasraZis TqmiT, mSvidi Zi-lisTvis standartuli recepti ar arsebobs. mniSvnelovania ara Zil-Si gatarebuli saaTebis raodenoba, aramed Zilis yvela etapis bolomde gavla, radgan yvela adamians Zilis individualuri cikli aqvs.
`SeiZleba adamians ise eZinos ram-denime saaTis ganmavlobaSi, rom Zi-lis erTi ciklidan meoreSi verc ga-davides. amitomacaa, rom zogs oTxi saaTis Zilic hyofnis, zogs ki saval-debulo Svidi saaTis Semdeg mainc gamouZineblobis SegrZneba rCeba~, _ ganmartavs sofio kasraZe.
yofili uZilo, romelmac sakuTar mavne Cvevebs didi nebisyofiT ajo-ba, dRes ambobs: `Tavidan verafriT davijere, rom uZiloba janmrTelo-bis TiTqmis yvela problemasTanaa kavSirSi. vicodi, rom garkveuli daavadebebis Tavidan acileba swori kvebiTa da fizikuri varjiSiT SeiZ-leboda, magram dilaobiT ZunZuli da dietis dacva bevrs ar SeuZlia, Zili ki _ es xom iolia~.
gamodis, erTaderTi gamosava-li swori reJimiT cxovrebaa. es ki stresul yoveldRiurobaSi mar-Tlac rTuli misaRwevia, Tanac ise, rom ZilisTvis mzadeba mtanjvel TviTdisciplinad ki ara, sasiamovno procesad iqces. Tu moindomebT da dawolis win swor ganwyobas SeiqmniT, 8-saaTiani jansaRi Zili SeiZleba ko-modis siRrmeSi SeCurTulma vardis-ferma abreSumis piJamom an Wiqa Ta-flianma wyalmac moggvaroT.
tkbil Zils gisurvebT!
36 liberali . noemberi 2010 . № 51
Tvalsazrisi
giorgi cxadaia
amerikeli axalgazrdebis sayvareli "politikosi"
is, rom 30 oqtombers didi mitingi igegmeboda, jon stiuartis mayurebel-ma TiTqmis ori TviT adre gaigo _ mas Semdeg, rac mxardamWerebis grandio-zuli Sekreba linkolnis memorialTan cnobilma konservatorma telewamyvanma _ glen bekma gamarTa.
sabolood, mitings `saRi azris aRd-genisaTvis~ aTobiT aTasi amerikeli daeswro da is meinstrim mediasaSua-lebebma aqtiurad gaaSuqes. cnobili liberaluri vebportalis „hafington postis“ mflobelma ariana hafington-ma mitingze daswrebis msurvelebisTvis specialuri avtobusebic ki gamoyo, romlebsac niu-iorkidan vaSingtonSi aqtivistebi gadahyavda.
30 oqtombris aqciaSi iumoristebTan erTad popularulma momRerlebmac (maT Soris, magaliTad ozi ozbornma) miiRes monawileoba da TavianTi cno-bili simRerebi Seasrules.
„mitingi saRi azris aRdgenisTvis“ erTgvari iumoristuli pasuxi iyo glen bekis mitingze, romelsac „Rirse-bis aRdgena“ erqva.
ram gamoiwvia ori telewamyvanis da-pirispireba?
SeiZleba iTqvas, rom glen beki da jon stiuarti erTi medlis ori mxa-rea _ ori radikaluri politikuri platformis figura. jon stiuarti Tvlis, rom imas, rasac glen beki Tavis politikur SouSi ambobs, mxolod iu-moristuli ritorikiT SeiZleba vu-pasuxoT.
radikaluri dapirispireba libera-lebsa da konservatorebs Soris ekono-mikuri krizisis, buSis administraciis uxeSi Secdomebis, obamas arCevis, msxvi-li industriebis gadarCenis aqtisa da
30 oqtombers vaSingtonSi ucnauri mitingi gaimarTa. „aqcias saRi
azris aRdgenisaTvis“ ori cnobili liberali _ iumoristi jon
stiuarti da stiven kolberi _ uZRvebodnen.
radikaluri memarjvene moZraobis _ `Cais msmelebis~ gamoCenis fonze kidev ufro gamwvavda. yvela es movlena gan-sakuTrebul gavlenas axdens amerikis mediazec da mas ufro da ufro pola-rizebuls xdis.
amomrCevlebis garkveuli nawili po-litikosTa kinklaobiT da radikaliz-miT daiRala da surs, rom iraciona-lur dapirispirebas wertili dausvas.
kinklaobis magaliTi iumoristebma _ stiuartma da kolberma _ `saRi azris aRdgenis~ mitingze gamarTul per-formansSi gaaTamaSes. stiven kolberi konservator aqtivists TamaSobs, ro-melic amerikis nacionaluri ideebisa da memarjvene Rirebulebebis gadar-CenisTvis ibrZvis. Tavdapirveli Ca-nafiqriT, mas stiuartis sapirispiro mitingi unda gaemarTa saxelwodebiT „gavavrceloT SiSi“, Tumca bolos ga-dawyda, rom erTi mitingi gaimarTe-
boda da `dapirispirebuli~ mxareebi iq aCvenebdnen sazogadoebas, Tu rogor absurdulad iqcevian xolme poli-tikuri oponentebi. `liberali~ jon stiuartis mier mowveul momRerlebs `konservatori~ kolberi simReras awyvetinebda da piriqiT. am yvelafer-ma imdenad spontanuri da moulodne-li ieri SeiZina, rom rigiT mayurebels namdvili areulobis da qaosis STa-beWdileba Seuqmna.
qaosuri da agresiuli muxtis matare-beli iyo stiuartis Sous koresponden-tebis CarTvac. vaiat senakma da jeison jonsma, romlebic mitingze Sekrebili xalxis rigebidan CaerTvnen, Sekrebis ori radikaluri suraTi daxates. pir-velma ganacxada, rom mitingi civilu-robis, samoqalaqo aqtivizmis, maRali idealebis warmatebuli demonstracia iyo, xolo meorem ki `foqs niusis~ is korespondentebi gaaSarJa, romelic,
fo
to
jei
son
rid
i /
Reut
ers
iumoristebi jon stiuarti da stiven kolberi, 30 oqtomberi 2010
37liberali . noemberi 2010 . № 51
mark maleni
evropuli armia
Tavdapirvelad vTqvaT, Tu ra unda saqarTvelos evropisgan. saqarTve-los, upirveles yovlisa, unda usa-frTxoeba. amis miRwevas saqarTvelo ramdenime gziT Seecada. Sevardna-Zis dros, oficialuri politika gulisxmobda yvelafris gakeTebas imisTvis, rom ruseTis gaRizianeba Tavidan aecilebina. saqarTvelos usafrTxoebis mdgomareoba im pe-riodSi ar gauaresebula, magram es mxolod imitom, rom araferi xdebo-da; yvelaferi, ubralod, lpeboda.
11 seqtembris Tavdasxmis Semdeg, amerikam usafrTxoebis sakiTxebSi saqarTvelosTan ufro seriozuli TanamSromloba daiwyo, ramac, Se-vardnaZis gadadgomis Semdeg, dRis wesrigSi ukve nato-s sakiTxic da-
bolo dros sami iseTi movlena moxda, romlebic evropaSi did cvlilebebs gamoiwvevs. es cvlilebebi saqarTvelosTvisac Zalze mniSvnelovani iqneba.
liberalebis azriT, SiSis da siZulvi-lis gavrcelebiT arian dakavebuli.
stiuarti cdilobda, kolberi `Se-moerigebina~, magram TiTqmis yvela Se-mTxvevaSi, es kraxiT mTavrdeboda.
stiuartis TqmiT, mitingis Ziri-Tadi samizne media iyo, romelic misi azriT, „adidebs“ problemebs da amaxin-jebs realobas. panika da politikuri dayofebi sazogadoebaSi problemebis gadaWris gza ki ara, maTi gamZafrebis saSualebebia. sinamdvileSi ki, amerikis moqalaqeebi yoveldRe muSaoben er-Tad imisTvis, rom warmatebas miaRwion. stiuartis azriT, erTaderTi adgili, sadac es erTianoba ar igrZnoba _ te-leviziaa.
miuxedavad imisa, rom mitings apo-litikuri xasiaTi hqonda, ukve daiwyo saubari, iqceva Tu ara cnobili iu-moristi seriozul sajaro figurad. erT-erTma misma gulSematkivarma, mo-gvianebiT, isic ki Tqva, siamovnebiT vixilavdi jon stiuarts politikosis ampluaSio.
mitingi, romelic zomierebis mxar-daWeras eZRvneboda, ZiriTadad erTi mxaris: axalgazrda demokratebis da liberalebis Sekrebis adgili iyo. yve-laferi ise Canda, rom glen bekis te-leauditorias stiuartis teleaudi-toriam Rirseuli revanSi auRo.
Tumca es moCvenebiTi revanSi iyo. problema isaa, rom stiuartisa da bekis auditoriebs erTmaneTisgan asakobrivi gansxvavebac yofs. axalgazrda amerike-lebis didi nawili, isini, vinc 2008 wlis saprezidento arCevnebze obamas uWerdnen mxars, jon stiuartis Sous aqtiur mayureblad iTvleba. (27 oqtom-bers, mitingamde 3 dRiT adre, stiuar-tis „deili SouSi“ Tavad barak obamam miiRo monawileoba). Sualedur arCevne-bSi ki gadamwyveti ara axalgazrdebis, aramed xanSi Sesuli amomrCevlis xma aRmoCnda. mTliani amomrCevlebis daa-xloebiT 23% swored 65 wels gadaci-lebuli adamianebi iyvnen. axalgazrda Taoba ki, rogorc Cans, iumorist ker-pebs ufro endoba, vidre profesional politikosebs.
ayena. natos proeqti Caflavda, rad-gan saqarTvelom da buSis adminis-traciam ruseTis dasabalanseblad evropelebis mxardaWeris mopoveba ver moaxerxes. agvistos omis win, sa-qarTveloSi fiqrobdnen, rom euTo da gaeros monitoringis misia bevrs arafers akeTebdnen. maT ver SeZles omis SeCereba, veraferi gaakeTes omis dros da qveyanac male datoves. saqarTvelos mTavrobam ki evrokav-Sirs mimarTa, nawilobriv, imis ga-moc, rom sxva partniorebi ubralod ar hyavda.
pirveli mniSvnelovani movlena, rac moxda, evros zonas Seexeba. sa-erTaSoriso finansurma krizisma da misma Sedegebma saberZneTSi, irlan-diaSi, espaneTSi, latviasa Tu sxva-
Tvalsazrisi
devid kameroni da nikola sarkozi, safrangeTi, 2 noemberi 2010
38 liberali . noemberi 2010 . № 51
evropuli armia gan evrozonis wevrebi uprecedento makroekonomikur TanamSromlobamde miiyvana. warmoiSva problema da mis gasaWrelad isini erTad Seikribnen. marTalia, imas ver vityviT, rom evropelebma swrafi reagireba mo-axdines an idealuri gadawyvetile-ba miiRes, magram rac gaakeTes, ori wlis win esec ki warmoudgeneli iyo. evrokavSirs axla erovnul biujete-bze garkveuli kontroli gaaCnia, es ki iseTi cvlilebaa, rogoric evro-paSi karga xania, rac ar momxdara.
zogadad, evropa yovelTvis war-matebiT axerxebda saerTo wesebsa da standartebze SeTanxmebas, aseve adamianebis, kapitalisa da saqonlis Tavisufali mimosvlis uzrunvelyo-fas, magram suverenuli saxelmwifoe-bisTvis gansakuTrebiT mniSvnelovani erovnuli sakiTxebis daTmoba aqamde ar momxdara. saxelmwifoebi ki yvela-ze metad biujetebze zrunaven. mso-
flioSi araferia ufro metad poli-tikuri da mgrZnobiare Tema, vidre biujeti. evrokavSiris sabiujeto kontroli didi cvlilebaa.
Tu saqarTvelos evrokavSirTan daaxloeba namdvilad unda, isini momavalSi amisTvis moiTxoven sa-qarTvelos biujetis wardgenas da mogviwevs dalodeba, Tu ras ityvian masze.
meore siaxle EUMM-ia. evropuli monitoringis misia saqarTvelos-Tvis Zalze mniSvnelovania. imisa-Tvis, rom misi mniSvneloba adekvatu-rad gaviazroT, Tavi unda davaneboT imaze fiqrs, Tu ras niSnavs aRniSnu-li misia saqarTvelosTvis da imaze vifiqroT, Tu instituciurad ras niSnavs is evrokavSirisTvis. gaero-
sa da euTosgan gansxvavebiT, ruseTs EUMM-is pirdapiri gakontroleba ar SeuZlia. euTosa da gaeros Se-mTxvevebSi mTavari problema misie-bis mouqneloba iyo. yvelaze mniSvne-lovani saqme, rasac isini akeTebdnen, wevri saxelmwifoebisTvis afxazeTsa da samxreT oseTSi arsebuli situa-ciis Sesaxeb informireba iyo. isini mogvianebiT sxva saqmianobebSi Caer-Tvnen da mTavari movlenebidan yu-radReba gadaitanes. faqtobrivad, isini yvelaze mniSvnelovan misiaSi Caflavdnen.
rodesac ruseTi SemoiWra, in-formaciis gavrceleba ferxdeboda. evrokavSiris monitoringis misia ki specialurad imisTvis aris Seqmnili, rom evrokavSiris wevrebs situaciis Sesaxeb swrafad da gasagebad moax-senos. es ki saqarTvelosTvis Zalian mniSvnelovania. gasuli wlidan misia grZelvadiani gaxda. „mudmivi“ SeiZ-
leba, cota gadaWarbebuli naTqva-mia, magram am etapze, misia sakmaod grZelvadian perspeqtivaSi ganixile-ba da evrokavSiri amisTvis marTlac zedgamoWrili gundia.
da bolo movlena: wina kviras sa-frangeTsa da gaerTianebul same-fos Soris uprecedento Tavdacvis SeTanxmeba gaformda. am or qveya-nas evropaSi saukeTeso Tavdacvis struqtura aqvs, Tumca maT gada-wyvites, rom sasurvel Sedegs cal-calke ver miaRweven. gaiTvaliswi-neT, rom frangebs da ingliselebs erTmaneTi ar uyvarT, gansakuTre-biT im xalxs, vinc jarSi msaxurobs. maT erTmaneTisgan 30 kilometriani srute hyofT, magram saukuneebis ganmavlobaSi erTmaneTs ipyrobd-
nen da erTmaneTi kulturuladac aRizianebT. axla ki, msoflios orma udidesma samxedro sistemam armiebis gaerTianebisTvis mniSvnelovani na-biji gadadga.
es yvelaferi aT weliwadSi, an oc weliwadSi saerTo evropul armiamde migviyvans. bolo 65 wlis manZilze amerika evropis usafrTxoebaze pa-suxismgebeli gaxldaT. atlantikis orive mxare amgvari mowyobiT, sxva-dasxva mizezidan gamomdinare, ukve daiRala. swrafi TanamSromlobis praqtika, rac evropam evros kri-zisis dros SeiZina, saqarTvelo-Si evropuli monitoringis misiis warmateba da ori didi evropuli armiis SeerTeba, sabolood evro-puli armiis Seqmnisken migviyvans. isini albaT TavianT jars pirdapir „evropul armias“ ar daarqmeven, radgan evropelebs, amerikelebis-gan gansxvavebiT, uwyinari saxelebi uyvarT. erTiani valutiTa da Sro-miT bazriT, lisabonis xelSekru-lebis farglebSi meti politikuri TanamSromlobiTa da saerTo jariT, ise Cans, rom daCqarebul tempSi, evropis gaerTianebuli Statebis konturebi ikveTeba. unda gaviTva-liswinoT, rom rodesac daCqarebul tempebze vsaubrobT, aTwleulebs vgulisxmobT da ara saukuneebs.
evropaSi cotas Tu unda balkaneTis qveynebis TavianT klubSi miReba, ufro cotas _ TurqeTis. saqarTve-los TurqeTamde evrokavSirSi gawe-vrianebis aranairi Sansi ar aqvs. briu-selSi bevri fiqrobs, rom rumineTisa da bulgareTis miRebac Secdoma iyo. Tu Cemi msjeloba marTebulia da evropis gaerTianebul Statebs ua-xloes aT an oc weliwadSi saerTo ar-mia eyoleba, saqarTvelos winaSe mniS-vnelovani sakiTxi dadgeba. SeeZleba Tu ara am droisaTvis saqarTvelos evrokavSirTan mimarTebaSi Tanaswor an TiTqmis Tanaswor partniorad Ta-vis warmoCena?
inglisuridan Targmna giorgi cxadaiam.
Tvalsazrisi
bolo 65 wlis manZilze amerika evropis
usafrTxoebaze pasuxismgebeli gaxldaT. atlantikis
orive mxare amgvari mowyobiT, sxvadasxva mizezidan
gamomdinare, ukve daiRala.
39liberali . noemberi 2010 . № 51
maSasadame, me var saqarTvelo!
ninia kakabaZe
edvard miuros saerTaSoriso pro-grama JurnalistebisaTvis _ ase hqvia Cems vizits amerikis SeerTebul Sta-tebSi. aq myofi xuTi an eqvsi jgufi regionebis mixedviTaa dayofili _ azia, afrika, evropa da a.S.
jgufebs sxvadasxva programa aqvs, amitom sxvebis asaval-dasavali ar vici. mxolod erTxel SevxvdiT da Tvali movkari postsabWoTa sivr-cidan wamosul Cems kolegebs. ma-galiTad, ruseTidan ori Jurnalis-tia, erTi ORT-s warmoadgens, meore gazeT `izvestias~. arian Jurnalis-tebi moldovadan, ukrainidan, yaza-xeTidan da a.S. am programaSi maTi monawileobis Sesaxeb manamde ar vi-codi, magram rogorc ki aRmovaCine, erTi-orad amayi gavxdi. me evropis jgufSi var, maSasadame, CavTvale _ mec evropeli var!
programis farglebSi uamrav Se-xvedraze movxvdi, sxvadasxva Stat-Si, televiziebis, presisa Tu radios warmomadgenlebTan. ZiriTadi pro-blema, razec amerikuli mediis war-momadgenlebi saubroben, ekonomiku-ri krizisia da am krizisis Sedegad samsaxuridan daTxovnili adamianebi.
blogerebTan Sexvedraze ki gavi-geT, rom amerikaSic aris movlenebi, romelsac media ar uTmobs saTanado yuradRebas. aseT ambebs isini, Ziri-Tadad, blogebidan uziareben erTma-neTs _ magaliTad, xanZari kolora-doSi. `am dRes Cven 15 aTasi mnaxveli gvyavda~ _ ambobs erT-erTi blogeri _ `radgan Cven yvelaze detalurad gavaSuqeT xanZari da informacias wu-Tobrivad vaaxlebdiT~.
konteqstidan amovardnilis werili amerikidan.
erTi sityviT, amerikuli mediis sawuxari odnav sasacilod gamoiyu-reba. (Tumca, problemebi mainc aris _ es xom is qveyanaa, sadac FOX NEWS mauwyeblobs _ erT-erTi yvela-ze reitinguli telearxi, romelic `respublikuli partiis~ gacxadebu-li mxardamWeria da myvirala, iste-riuli wamyvanebiTaa cnobili).
presis warmomadgenlebi, visac Cven vxvdebiT, ganuwyvetliv saubroben beWduri mediis momavalze. maTi Tq-miT, `printi~ mTlianad gadainacvle-bs internetis virtualur sivrceSi. pirvel rigSi ki _ is gazeTebi, rome-lic e.w. niusze muSaoben.
erT-erTi Sexvedra karolinas uni-versitetis studentebTan moewyo. aq rolebi droebiT Seicvala _ infor-macias Cvengan elodnen. studentebi evropuli mediis problemebiT dain-teresdnen.
Cvens jgufs, romelic evropis 21 qveynis warmomadgenlisgan Sedgeba, 4 mTavari momxsenebeli hyavda. gairkva, rom evropeli Jurnalistebis mTava-ri sawuxaric ekonomikuri krizisia.
`maSin, rodesac strasburgSi an briuselSi sxdoma imarTeba, Cvens ga-zeTs ar aqvs SesaZlebloba, yvela maTganze gagviSvas dasaswrebad da xSirad, Cven vbeWdavT Tavad briuse-lidan Tu strasburgidan mowodebul presrelizs, rac damRupvelia Tana-medrove JurnalistikisaTvis~. ki, paTosi aseTi iyo. maxsendeba Cveni erTsaaTiani pirdapiri CarTvebi, ma-galiTad, prezidentis sasaxlidan da kidev erTxel vrwmundebi, rom namd-vili evropeli var.
Sexvedris bolosken saqarTveloze saubris droc dadga. movyevi, rom CvenTan sabWoTa kavSiris pirobebSi, ar arsebobda Jurnalistikis skola,
mediakritika
respublikeli dino rosi, 2 noemberi 2010 respublikeli Seron angli, 2 noemberi 2010
40 liberali . noemberi 2010 . № 51
vifargle _ cenzura, TviTcenzura, gaunaTlebloba, araprofesionaliz-mi da a.S. vambob _ Cven axla vaSenebT Cvens medias, saxelmwifos, sazogado-ebas (ganzrax vimeoreb am winadadebas, ar gegonoT, damaviwyda, zemoT ukve rom davwere.)
Tumca, Cemi jgufis wevrebTan gu-laxdilad vsaubrob qarTuli mediis problemebze da samwuxaroa, rom
Tundac poloneTSi da CexeTSi, ana-logiebis povna uWirT. amboben, Sesa-Zlebelia, 90-iani wlebis dasawyisSi msgavsi suraTi iyoo, magram vatyob, Cemi aRmosavleTevropeli kolege-bisTvisac ki dRevandeli qarTuli mediarealoba erTgvari egzotikaa. maTi problemebi ki CemTvis aris ara-relevanturi.
ramdenime dRis win, denverSi erT-erT arasamTavrobo organizaciaSi viyaviT, romelic koloradoSi emi-grantebis uflebebze zrunavs. iq emigrantebs amerikul sazogadoebas-Tan integraciis wesebs aswavlian da wuxan, rom mets verafers akeTeben maTTvis.
`Cven maT vaswavliT, rogor unda icxovron, rom amerikis nawili gaxd-nen da ar gauWirdeT aq. Tumca aravin icis, ratom ar vswavlobT Cven maT kulturas~.
SesaniSnavi organizaciaa, Sesa-niSnavi TanamSromlebiT. cekvidan dawyebuli, inglisuri eniT das-rulebuli, yvelafers aswavlian emigrantebs. am organizaciis war-momadgenlebs ainteresebT, rogor epyrobian Cvens qveynebSi emigran-tebs. bunebrivia, siZulvilis enis problema yvelgan dgas da swored amaze midis sja-baasi. saqarTvelo-
Si Cineli emigrantebis arsebobis wyalobiT, met-naklebad Cavjeqi sa-erTo evropul konteqstSi. Tumca, am saubris dros ufro is maxsen-deboda, ramdeni qarTvelia wasuli saberZneTSi, amerikaSi, italiaSi Tu sxvagan da ramdenad rTul pirobe-bSi uwevT cxovreba imisTvis, rom saqarTveloSi datovebuli ojaxi gamokvebon.
erTi sityviT, bunebrivia, gange-bis da amerikis saelCos madlobeli var, rom evropis jgufSi movxvdi, magram, iqneb jobda, postsabWoTa qveynebTan erTad vyofiliyavi, sa-dac Tavs marTla yvelaze demokra-tiuli, yvelaze liberaluri qvey-nis moqalaqed vigrZnobdi. aq ki mudmivad konteqstidan amovardni-li var mec da Cemi samSobloc, ro-melic, xom ar iciT, maSasadame, ra-tom aris evropa?
mediakritika
rom axla vswavlobT eTikis normebs, rom qarTuli media qarTul sazoga-doebasTan da saxelmwifosTan erTad yalibdeba da a.S.
studentebi yvela Cvengans eki-Txebian, ramdenad cdilobs Cve-ni qveynebis xelisufleba mediaze gavlenis moxdenas, anu cenzuras. germanuli telearxis (RTL/N-TV) warmomadgeneli ambobs, rasakvir-
velia cdiloben Cvens motyuebas, magram meore sakiTxia ramdenad axerxeben amaso. isev Cemi jeri dadga. ras miSvelian studentebi, Torem daviCivlebdi: `arc erTi nacionaluri mauwyeblis realu-ri mflobelis vinaoba ar aris gamWvirvale. mTavrobis warmomad-genlebi dRis ganmavlobaSi ojaxis wevrebze xSirad, sainformacio ga-moSvebis prodiuserebs urekaven. ramdenime maRalCinosani piradad zrunavs politikuri tok-Souebis Sinaarsze da amerikaSi wamosvlis win wamyvanma telearxebma daaxlo-ebiT 28 wuTiani siuJeti maCvenes imis Sesaxeb, Tu rogor ibanava da Semdeg iTamaSa Cemi qveynis prezi-dentma zRvis sanapiroze.~
vicodi, am ambebis Txrobas bevri damatebiTi kiTxva mohyveboda. ami-tom aqac zogadi SefasebebiT Semo-
erTi sityviT, amerikuli mediis
sawuxari odnav sasacilod gamoiyureba.
(Tumca, problemebi mainc aris _ es xom
is qveyanaa, sadac FOX NEWS mauwyeblobs
_ erT-erTi yvelaze reitinguli
telearxi, romelic `respublikuli
partiis~ gacxadebuli mxardamWeria
da myvirala, isteriuli wamyvanebiTaa
cnobili).
respublikeli Seron angli, 2 noemberi 2010
41liberali . noemberi 2010 . № 51
kultura
rusuli kinos festivali TbilisSi
asi dRe omisa da bavSvobis Semdeg
daviT buxrikiZe
didebs, ra Tqma unda, gvaxsovs... pirvel rigSi, eldar riazanovi! mudmivi satelevizio axali wliT, abanoTi, aryiT, pugaCovas pirveli simRerebiT da barbara brilskas fi-lologiuri imijiT. gvaxsovs sabWoTa vagzalic (ara marto orisaTvis)! mex-sierebaSi TiTqmis gafermkrTalebuli tatiana drubiCi _ reJisor sergei so-loviovis muza, romelic filmSi `asi dRe bavSvobis Semdeg~ pionerisaTvis Seuferebeli melanqoliiT kiTxu-lobda ninas monologs lermontovis `maskaradidan~. gvaxsovs gleb panfi-lovis `dasawyisic~, misi `kerZo~ muza da SesaniSnavi msaxiobic _ ina Curiko-va, romelic Tanabari gulwrfelobiT TamaSobda `baba iagas~ da Jana darks...
yvelaferi kargad gvaxsovs _ isi-ni, romlebic ori wlis winandel oms Tavis saxeli uwoda da isinic, visac rusuli okupacia da rusuli fil-mebis pirveli festivali TbilisSi mxolod paraleluri sivrceebis mov-lena hgoniaT. gasul kviras, Tbilis-Si dawyebuli Tanamedrove rusuli filmebis festivali ucnauria ara marto imitom, rom Cveni uaxloesi warsulis proecirebas axdens, aramed imitomac, rom nebiT Tu uneblieT, Cveni TviTrefleqsiis mizezic xdeba.
TbilisSi Camosuli stumrebi aR-frTovanebiT saubroben saukunovan megobrobaze `wrfeli zraxvebiTa da sufTa guliT~ (eldar riazanovis ga-mosvlidan festivalis gaxsnaze) da meore mxriv, ver warmoudgeniaT, rom rusuli tankebi da blindaJebi aqve, ormoc kilometrSi, axalgorTan, raime diskomforts uqmnis aTasobiT qarTvel ltolvils.
eldar riazanovi rusuli kinos festivalis gaxsnaze, Tbilisi, noemberi 2010
fo
to
gia
goga
tiS
vil
i
42 liberali . noemberi 2010 . № 51
kultura
TiTqos uxmod SevTanxmdiT, rom festivalis dros yvelaferze ar vilaparakebT, radgan CamoxrCobi-li jer kidev aqve hkidia da Tokze saubari cota uxerxulia. amitom or-mxrivi, Tan frTxili, zrdilobiani da Tanac gulwrfeli teqstebi fsi-qoTerapiis seanss da diplomatiur leqsikons emsgavseba. isini: `Zvele-burad gviyvarxarT, magram axali re-alobis gaTvaliswinebiT!~ Cven: `Zve-leburad gviTxariT, rom giyvarvarT da ar gvatyuebT!~
es ucnauri, drois mier dadgenili wesebiT TamaSia _ arc omi, arc mSvi-doba. TiTqos eldar riazanovi, ser-gei soloviovi, valeri todorovski, aleqsei fedorCenko da ruseTis sxva cnobili reJisorebi, msaxiobebi Tu Jurnalistebi TbilisSi SemovliTi, anu partizanuli~ gzebiT ki ar Camo-vidnen, aramed pirdapir moskovidan, rogorc adre, TviTmfrinavis bileTi 37 maneTi rom Rirda!
xelovnebisa da kulturaTSorisi dialogis saerTaSoriso fondis mier organizebuli rusuli kinos pirveli festivali (4-8 noemberi) TbilisSi yvelaze didi aqciaa ori qveynis ur-TierTobaSi 2008 wlis omis Semdeg. cnobili rusi reJisorebis filmebis Cveneba kinoTeatr `rusTavelis~ ram-denime darbazSi, TavisTavad sainte-reso precedentia. zedmetad opti-mistebs miaCniaT, rom sadRac zemoT yinuli gadna da urTierToba Cvens qveynebs Soris amgvari kulturuli aqciis Semdeg cotaTi gaumjobesdeba. pesimistebi ki riazanovis, solovio-vis, zviagincevisa da todorovskis filmebis Cvenebas ruseTis kultu-ruli elitis mier sakuTari qveynis imijis aRdgenas ukavSireben. imis gaTvaliswinebiT, rom ruseTma yve-laferi miiRo, rac surda da uamra-vi saSinelebisa Tu Secdomis Semdeg `axla sulierebis da kulturis dro dadga~. diax, es sityva-sityviT gai-meora sergei soloviovma film `nazi asakis~ Cvenebis win.
es filmi reJisorma ori saukunis
gasayarze gadaiRo. premiera 2001 wels gaimarTa da scenari SvilTan, dimitri soloviovTan erTad dawe-ra. sabediswero Secdomebi, TaobaTa Soris urTierTobis krizisi da CeCne-Tis sisxliani omis gamoZaxili `nazi asakis~ mTavari Temebia. soloviovi amjeradac, silamazis daRupvis Tu sulierebis dacemis Temebs utria-lebs. is TiTqos rusi dekadenti po-etiviT ireklavs realobas _ Sorsaa prozauli simdablisgan, magram mis gareSe ar SeuZlia. `Tqven Tavad da-RupeT sakuTari momavali da axla valebis gastumrebas mamebs TxovT~ _ eubneba maswavlebeli bavSvebs, ro-melTa cxovrebis gza CeCneTze pros-tituciaze da narkomaniaze gadis.
mayureblis garkveuli kategoria, albaT, soloviovis momdevno filme-biTac, `asa-2~, `ana karenina~ da `Ta-naklaselebi~ dainteresdeba. pirveli
80-ian wlebSi gadaRebuli misi sabWo-Ta sakulto filmis, `asas~ gagrZele-baa, romelSic cnobili msaxiobebis tatiana drubiCisa da sergei makove-ckis dueti iqcevs yuradRebas. meore ki tolstois romanis zedmetad esTe-tizirebuli ekranizaciaa, sadac anas saxes drubiCi xelovnurad `nakeTi~ melanqoliiT qmnis, xolo vronskis rolisaTvis oleg iankovskis sikvdi-lis Semdeg, 2009 wels premia `nika~ gadaeca mamakacis rolis saukeTeso SesrulebisaTvis.
riazanovis poetur-eqscentruli komediis (`beberi jaglagebi~) dagvia-nebuli Tbilisuri premiera, albaT, sabWoTa `adamianuri~ kinos reinkar-naciis mcdelobas hgavda. Tumca lu-dmila gurCenkos, lia axejakovas, irina kupCenkosa Tu valentin gaftis
mondomebuli triukebi da TamaSi isev iq, im droSi darCa. aRvniSnavT, rom filmi cnobilma qarTvelma opera-torma lomer axvledianma gadaiRo. samwuxarod. kinematografi droisa da esTetikis mimarT ulmobelia da `CamorCenas~ Rvawlmosil klasikose-bs ufro metad ar hpatiobs.
festivalis gaxsnis dRes naCvenebi valeri todorovskis filmi `sti-liagebi~ axali, `gaxsnili rusuli kinos~ nimuSia. yovel SemTxvevaSi, ase amixsna erTma qarTvelma reJi-sorma 50-iani wlebiT STagonebuli, arcTu uniWo, magram citatebiT Tu dasavluri kalkebiT savse miuzi-klis mniSvneloba. jazi, romelsac mRerian moskoveli `stiliagebi~, iseve rogorc sagangebod daswavli-li da amerikuli miuziklebidan ga-dmoRebuli scenebi, feradovania da satelevizio esTetikiT zedmetad
gajerebuli. imdenad, rom `opti-misturad modelirebuli~ rusuli televiziis erT did da STambeWdav klips mogagonebT.
rac Seexeba ocdameerTe saukunis rusuli kinos cnobil reJisorebs _ gleb panfilovs, andrei zviagincevsa Tu kira muratovas, maTi filmebis aRwera calke msjelobis sagania. mi-Rebuli prizebisa da premiebis miRma, survilis SemTxvevaSi mravali sain-tereso dokumenturi, moklemetra-Jiani Tu animaciuri filmis `aRmoCe-na~ SeiZleba. bolos da bolos, ganvlili omisa da daviwyebuli sa-bWoTa bavSvobis Semdeg, asi dRe ukve gavida. tragikuli droiTi distancia `naz asakze~ ufro faqizia da `ana ka-reninas~ klasikur teqstze ufro mniSvnelovani.
festivali ucnauria ara marto imitom, rom
Cveni uaxloesi warsulis proecirebas axdens,
aramed imitomac, rom nebiT Tu uneblieT, Cveni
TviTrefleqsiis mizezic xdeba.
43liberali . noemberi 2010 . № 51
riderebi _ varga? gvinda? (mgoni ki!)
arc erT teqnologiaze ar mqonia iseTi gaoreba, rogorc eleqtro-nuli wignebis mkiTxvel mowyobi-lobebze (simartivisTvis, modi, e-riderebad an, ubralod, ridere-bad movixsenioT).
erTi mxriv, Zalian mosaxerxe-beli ram Cans _ waxval zRvaze da Tan, Tu ginda, 5 wigns waiReb da Tu ginda _ ormocdaaTs. erT pata-ra xelsawyoSi eteva.
meore mxriv _ aba, sad namdvil, qaRaldis wigns rom furclav da sad plastmasebs rom aWer xels da ekrans Sehyureb.
gaoreba metwilad giqreba, ro-gorc ki riders xelSi iWer. Cems SemTxvevaSi es `amazonis~ Kindle gaxlavT. sruliad gadasarevi da lamazi nivTi. sifrifanaa, msubuqi da qurTukis jibeSi eteva. marTa-lia, Cems qurTuks didi jibe aqvs, magram, mainc... mTavari ki mainc ekrania, romelzec cota xans ki unda SevCerdeT.
riderebs (Kindle-is garda kidev ramdenime kargi arsebobs) sxva eleqtronuli xelsawyoebisgan swored ekrani ganasxvavebs. wigns monitorzec waikiTxav, aipedSic da mobilur telefonSic, magram saeWvoa, rom didi siamovneba mii-Ro. bevrs Tvalebs tkens, me _ ara, magram momkali da `is~ veraa. bolo “hari poteri~ Nokia N81-iT waviki-Txe. Tvalebi ar damRlia, magram
kultura
Cemi pirveli (eleqtronuli) wigni
niko nergaZe
44 liberali . noemberi 2010 . № 51
romanSi `CarTva~ Zalian miWirda. erTia, rom ekrania patara, magram, rac ufro mniSvnelovania, wigni ar unda anaTebdes. wigni wigns unda hgavdes.
rideri wigns hgavs. ekrani moni-torebisgan gansxvavebuli teqno-logiiTa damzadebuli, romelsac eleqtronuli melani hqvia. Sexe-dav da ggonia, rom furcels uyu-reb. arc anaTebs da arc araferi. anu, namdvili wigniviT sWirdeba gare ganaTeba _ sibneleSi asoebs
ver gaarCev. iseTi kargi ramaa, rom kiTxvas gandomebs.
aseTi ekranis mqone xelsawyos batareac met xans hyofnis. Cveu-lebrivi USB SnuriT imuxteba sam saaTSi. TiTo datenva karga erT Tvemde hyofnis.
ki, magram, ra SeiZleba waikiTxo rideriT? qarTulad mgoni, bevri veraferi, magram, Tu inglisurad kiTxulob, Tavi qudSi gaqvs.
jer, erTi, klasikuri litera-turis didi nawilis saavtoro uflebebs vada aqvs gasuli da maTi CamotvirTva ufasod SeiZleba. rac Seexeba bolo xanebSi gamosul mxatvrul literaturas _ TiTqmis yvelaferi iyideba eleqtronul formatSic.
`amazonze~ 600 aTasze meti `vir-tualuri~ wignia da maTi umeteso-ba 10 dolarze naklebi Rirs. Tu sindisi ar gawuxebs, bestsele-rebis didi nawilis mekobrulad, ufasod Camowerac SeiZleba.
rusulad eleqtronuli wigne-bi kidev ufro iafia. rodesac ar vici, ra wavikiTxo, akunins mivask-
debi xolme. gadavxede da rusul internetmaRaziebSi `erast fan-dorinis~ seriis bolo romanis (nikolai fandorinebi ar miyvars) eleqtronuli versia daaxloebiT dolarnaxevari Rirs. rusebisTvis fulis micemas ra vuTxari, Torem wignSi 3 laris gadaxda, wesiT, ar unda dagenanos.
hoda, fasebs rac Seexeba. ride-rebis gavrcelebis mTavari Sema-ferxebeli faqtori swored maTi siZvire iyo _ karga xnis ganmavlo-
baSi, 200 dolaris `midamoebSi~ Rirda. saqarTvelosTvis es orma-gi problema iyo. erTi, rom ubra-lod, Zviria (200 dolarad karga blomad wigni mogiva). meorea, rom 300 larze Zviriani saqonlis Semo-tanisas baJi unda gadaixado, rac nivTs kidev ufro aZvirebs da Tan xaTabalas gmatebs.
magram es vidre axali Kindle 3 gamovidoda. am rideris mesame Taoba winamorbedebze bevrad la-mazia (wina mutant `bleqberis~ hgavda), msubuqia da, rac mTava-ria, naklebi Rirs _ 140 dolaris farglebSi, anu baJs ar ixdi. Tu CemsaviT Suamaval firmas Camoata-ninebT, transportirebis 7 lari daemateba. iafi mainc ar gamodis, magram winandel viTarebas bevrad sjobs.
yvelaze kargi SegrZneba ki ai, ra iyo _ vuyureb am Kindle-s da vfi-qrob _ iqneb axla mainc davjde da rame wavikiTxo. Torem Tveebi iqne-ba, wigni ar gadamiSlia. `gadaSla~ arc axla gamomiva, magram, xom ga-migeT, ara?
kultura
gv. 10
fasi 2 lari
arsebobs Tu ara samoqalaqo sazogadoeba? gv. 08
axali konstitucia gv. 14 / 23 / 26
ledi peilinis xmauri da mZvinvareba gv. 15
ori germania gv. 17
hamarbergis ganaCeni gv. 21
qarTuli wylis~ ofSoruli saidumlo gv. 28
yalbi yalibi _ qarxnuli ganaTleba gv. 33
`istoriuli simarTlis komisia~ gv. 36
teleiavnana _ reketi uflis saxeliT gv. 39
sad aris opozicia?
# 46 / 4 - 10 oqtomberi / 2010
fasi 2 lari
`kavkasiuri saxli~ usaxlod gv. 08
bagratis taZari mainc aRdgeba gv. 09
gvinda saakaSvili premier-ministrad? gv. 10
axali konstitucia gv. 20
ratom unda vixadoT gadasaxadebi gv. 23
prezidentis simboluri~ saCuqrebi gv. 25
samxedro kapitani saqarTvelos winaaRmdeg gv. 29
TviTmmarTvelobasTan xelSekruli televiziebi gv. 34
qarTveli xalxi siyalbis winaaRmdeg! gv. 48
# 42 / agvisto / 2010
meqanikuri forToxali
gv. 12
saqvelmoqmedo eqsperimenti
mozardebis tvinebze
Jurnalis gamosawerad dagvikavSirdiT telefonze:
(899) 48 62 41an mogvawodeT Tqveni
sakontaqto informacia
el-fostiT: [email protected]
wliuri xelmowera
mxolod 55 lari!
mxolod 2010 wlis 31 dekembramde
SegiZliaT gamoiweroT
Jurnali `liberali~
TiTqmis naxevar fasad!
isargebleT specialuri SeTavazebiT,
gamoiwereT Jurnali `liberali~
da miiReT Tqveni Jurnali
yovel orSabaTs
TqvenTvis sasurvel adgilas!
specialuri SeTavazeba
`amazonze~ 600 aTasze meti `virtualuri~ wignia da
maTi umetesoba 10 dolarze naklebi Rirs. Tu sindisi
ar gawuxebs, bestselerebis didi nawilis mekobrulad,
ufasod Camowerac SeiZleba.
45liberali . noemberi 2010 . № 51
Tvalsazrisi
JUST TIKUNEBI
rati amaRlobeli
Txovili qarTveli qali, kultu-rul da egzistenciur SokSi myof sakuTar Svils zevsiseul risxvas atexda Tavs imis gamo, rom saku-Tar dedas qarTulad mimarTavda. evrokavSirSi axalgaTxovili deda, rogorc danaSauls da samarcxvi-no faqts, ise malavda sakuTari Svilis mSobliur enas. bavSvi qar-Tulad ekiTxeboda, deda ki ho-
landiurad pasuxobda da meuRles uRimoda SeSine-buli TvalebiT.
`mogikvdes deda!~ _ Seme-coda baRana.
ra vqna, iqneb marTlac Zalian Zvelmoduri var. magram msgavsi arabune-brivi da xelovnuri inte-gracia evropasTan iseve maSfoTebs, rogorc Se-reuli qorwinebebis dros, kaTolike, an protestanti nefis an patarZlis gadmo-naTvlis, misi cecxliTa da maxviliT gamarTlmadide-blobis jiuti survili.
mravalgzis momxdara ise, rom Cveni evropeli `rZlebi~ da `siZee-bi~ momavali meuRlis siyvarulisa da erTgvari delikaturobis mize-ziT da ara aRmsareblobiTi iden-tobisa da arCevanis gamo, marTl-madideblad monaTlulan da jvari dauweriaT. am ori ukiduresobis mizezi keklucoba mgonia. ufro zustad ki, Sinagani refleqsiisa da kulturis arqona.
msgavsi keklucobani ukidu-res komizmamdec misula. rode-
me-20 saukunis miwuruls, ker-Zod ki, Savbneli 90-iani wlebis bolos da 21-e saukunis gariJra-Jze (es sityva swored me-20 sauku-nis rudimentia) saqarTveloSi mravali arasamTavrobo organiza-cia gaCnda, agreTve, saerTaSori-so fondebi, firmebi, filialebi, warmomadgenlobebi, saelCoebi, Sesabamisad _ maTi ofisebi. da ai, am axal sivrceebSi saqar-TveloSi Camosul ucxoe-lebTan erTad qarTveli xalxi, misi gamorCeuli da evropulad orientirebuli nawilic dasaqmda.
am procesma uamrav axle-bur socialur da yofiT qcevebTan erTad, axali e.w. NGO da saofise slengi da-amkvidra. magaliTisTvis: `dedlaini~ da aqedan `da-vadedlainoT~, `breiki~ da `wavikofibreikoT~, an `vi-lanCaoT~, `vibreinStormin-goT~.
`treningebi~, `sqilebi~, `daskrepeba~, `dalinkva~ da `ga-fokusjgufeba~ ukve klasikaa.
amis sawinaaRmdego araferi maqvs, amgvari slengi bunebrivi procesia samomxmareblo da saofise enaSi da amave dros, Tqven warmoidgineT, bevrad ufro egzotikuri movle-naa, vidre arqauli _ `saukunis ga-riJraJi~, an `ruduneba~.
xsenebuli slengisTvis, cnobie-rad Tu aracnobierad, mec ara-erTxel mimimarTavs, magram aris cxovrebiseuli situaciebi, sadac
msgavsi frazebi sruliad araa-dekvaturia. magaliTad, ori qar-Tveli pirad saubarSi rom wamoi-Zaxebs _ `xu nouz~, `veri nais~, an `bai ze vei~. gaiTvaliswineT isic, rom aseT dros saubris Tema sru-liad `erovnuli~, `qarTuli~ da `mamapapuria.~
daaxloebiT amgvari: _ guSin ma-gari xinkali iyo!
- ki, `veri nais~, `diliSez~. msgavsi enobrivi keklucobani me-
20 saukuneSi rusulad warimarTe-boda, ratomRac iTvleboda, rom kargi morusule ganviTarebuli da socialurad dawinaurebuli arse-ba iyo. aseTi frazebic momismenia bavSvobaSi: `Я xom тебе гаварила~.
mokled, didi araferi. ubra-lod, amaze vfiqrobdi da gagi-ziareT, weris dros ki ramdeni-me SemTxveva gamaxsenda, rodesac ucxoeTSi, evropaSi sarfianad ga-
msgavsi enobrivi keklucobani
me-20 saukuneSi rusulad
warimarTeboda, ratomRac
iTvleboda, rom kargi morusule
ganviTarebuli da socialurad
dawinaurebuli arseba iyo. aseTi
frazebic momismenia bavSvobaSi:
`Я xom тебе гаварила~.
46 liberali . noemberi 2010 . № 51
Tvalsazrisi
sac romelime umniSvnelo ofisis ucxoeli menejeri, vinme naijeli, an Tundac jonaTani, am ofisebSi momuSave qarTveli qalbatonebis-gan iseTi xSiri citirebis obieqti xdeba, rom SeiZleba eWvic gagiCn-deT, es naijel-jonaTani sinamdvi-leSi, romelime didi britaneli an amerikeli mwerali xom araa, gvaris gareSe rom unda axseno... rogorc ilia, vaJa, galaktioni.
ai, ase _ `jonaTani ambobs _ Sei-cadeT da yvelaferi gamoswordeba; naijeli ki ver itans moRrublul
aminds, misi azriT, yvela gadade-buli saqme eSmakisaa~.
rodesac aRmoaCenT, rom jonaTa-ni ar aris svifti da arc naije-lia ser loringi, artur konanis amave saxelwodebis romanis gmiri _ sruli gakvirveba da gaugebro-ba daisadgurebs. Tqvenze metad ki, mcitireblebi SeiZleba gaocdnen, rom ar gagigiaT am xalxis Sesaxeb da jerovan pativs ar miagebT ofi-sebis RvTaebebs.
saqarTveloSi evropuli qvey-nebis sakonsuloebSi da ucxour
firmebSi momuSave zogierTi qar-Tvelisagan momdinare zizRze da agresiaze SemdegSi visaubroT, da meore mxriv, imazec, rom vizebis Semvsebi biuroebi jer kidev arse-bobs saqarTveloSi, anu rogorc Cans, jer kidev gviWirs am, erTi SexedviT, martivi proceduris Sesruleba, rasac vizis misaRebad saWiro furclebis Sevseba hqvia.
am Cems abdaubdas ki vuZRvni erT Cems `facebook~-ismier megobars, ro-melsac ai, ase _ Just-tikunebi Just-tiku-nebi hqvia. swored ase: orjer.
47liberali . noemberi 2010 . № 51
...dResac gavimarjveT. Cemi angariSi SvidiT samia. im sam-sac ar gavmazavdi, magram Zalian axalgazrdebi iyvnen da gadamaswres, swrafad darbian eg SobelZaRlebi! Rame jer gogias gadavureke, mere ki fridonas, spartakas, ramaziCs, kolias, maradonas, karoCe _ yvelas. imeebsac ukve gada-rekili qondaT sxvebTan da im sxvebsac _ danarCenebTan. CvenTan tyuili gamoricxulia, moige _ moige, waage _ waage! arafers malav, yvelafers ambob. amitomac mjera, rom Cve-ni biWebidan aravin tyuis da dRes Cveni dRea. im banZi pe-Sexodebis ganadgurebis da gacamtverebis dRe! vis unda gadaaswron im qajebma? Cven? an ki gadaswrebis ra gaegebaT ro? uswavliaT? ufiqriaT amaze imdeni, ramdenic Cven? ra Tqma unda, ara da amitomacaa, pastaiana rom asxamen. exla, zemoT im samze rom vTqvi, magaT rame ki ar icodnen, ubra-lod pavezlo ra, maladoebi arian-Tqo, xom vTqvi, Tanac SuqniSanze rom vmdgariyavi, ponti araa, verafers izamd-nen. TiTqmis cariel trasaze viyavi, Soridanve SemamCnies, motvines Sors rom viyavi da davai, dagazes. dagazviT ki dagazes, magram trakebiT mainc igrZnes Cemi manqanis mosCi. xo gamigeT? ha, ha da Cem fexebs gadamaswrebdnen. iseTi gazi miveci, asfalts cecxli moekida! su egre vakeTeb xolme, egeT utrako metrakeebs rom davinaxav. Tan ga-daswreba undaT, Tan eSiniaT, magram mainc derzkoben. hoda, garbian rac Zala da Rone aqvT, magram im SiSs ras uzamen ro? manqanaSi rom ar vijde, albaT magaT sunsac vigrZnobdi, magram eg mTavari araa. mTavari isaa, rom er-Txel ro gadagaswreben, glotkaze arian da, adre Tu gvian, kidev gabedaven. ai, mand erxevaT xolme! Cven ra, imis Cite-bi varT, orjer erTi da igive pontSi wavagoT? egeTi fra-erebis mosarjuleblad imdeni fokusebi gvaqvs, rom sir-bilSive vaSeSebT xolme, Tanac sikvdilianobis an egeTi rameebis TiTqmis arc erTi SemTxveva ar gvqonia. erTi-or-jer viRac-viRaceebma Cvenebidan patara haerSi ki aagdes eg slabebi, magram yvela gadarCa da morCa, verc verasdros gagvibedaven rames. ise ki, axalgazrdebi jandabas, magram is beberi kuanebi sad moZvrebian xolme?! Cadi ra, bebo, padzemkaSi, ras miyureb Seyvarebulis TvalebiT ro? ras
legionia Cemi saxeli vinaidan mravalni varT(eZRvneba Tbilisel mZRolebs)
kaxa Tolordava
mTxov ro? ginda gagataro? rato, Zmao? me vin gamatarebs ro?! hoda, dayendiT ra, bebrebo, ras mifarTxunobT ro?! amaswinebze erTi Slapiani franti Camijda. gamovelaparake da iciT, ra miTxra mag Cemisam? Tbilisi erTaderTi qala-qia msoflioSi, sadac peSexodebis danaxvaze mZRolebi tormuzis magivrad gazs aWeren fexso! toJe mne spinoza! nafiqrali qonda viTom rameebze! magas marto is undoda eTqva, v zagranice namyofi varo! midian to sadRac, mere brundebian da gvaswavlian Wkuas aq! imas ki ver tvinaven, aqaurobas Tavisi wesi, rigi da rac mTavaria, tradiciebi ro aqvs. is ki vkiTxe, miagkaT, aseTma kolumbebma is ratom ar iciT, ro peSexodebisaTvis padzemkebi arsebobs-Tqo? raRacas mied-moedo, zogjer asea, zogjer iseo, karoCe roSavda, ra! ise ki SuqniSnebze magari cudi Sedegebi aqvT! Tanac Tu pirvel rigSi dgexar, ponti araa, gadagaswron, yviTeli ainTeba Tu ara, davai da nu miyureb vliublioni-viT-Tqo, ra! ar gagatarebT! arasdros gagatarebT! ratom? xels gviSliT, Zmao da imitom! qalaqi Cvenia, gzebi ginda, trotuarebi ginda, trasebi ginda. karoCe, amas winaT demo-nam rogorc gviTxra, erTad vsvamdiT ra, sadRac waukiTxa-vs, legionia Cveni saxeli, brat, imitom, ro bevrni varT, gaigeT?
qalaqSi moxetiale kacis Canawerebi
fo
to
mar
ika
qoCi
aSvi
li
48 liberali . noemberi 2010 . № 51