1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

JJ ¥æï3}æì JJ

¨æ}æ±ïÎ:Ðê±æü

12

çã„:-{™w»Þ Ë{ts{tk Út™th-«[r÷‚ fh™th ‚Útt {™w»Þ Ë{ts™u {txu fhðt{tk ytð‚tk Ë{M‚©uc f{tuo™wk Ëk…tŒ™ fh™tht }r»tytuyu ‚™u {t™u÷, r™Ätorh‚ fhu÷ y™u rn‚-yrn‚ …tu‚t™e ykŒh

ytÄth ƒ™tðu÷-MÚtt…™t fhu÷ Au. ‚uÚte ‚wk {tht yæÞtí{ Þ¿t™t ntu‚t-fh™tht ƒ™e™u {the ‚hV

ytð, ÓŒÞ{tk rðhts{t™ Útt.

¼tðtÚto : nu …h{tí{™T ! nwk þwk fnwk ? ‚wk {tºt {tht yæÞtí{ Þ¿t™tu s ntu‚t-Ëk…tŒ™ fh™th

s ™Úte, …hk‚w {t™ð Ë{ts{tk sux÷t …ý Þ¿tY… ¼tð™tÞwõ‚ (…htu…fth™tk) ©uc f{tuo Au, suðtk

fu ¼qÏÞt™u ¼tus™Œt™, …erz‚tu™e hûtt, htu„eytu™u ythtuøÞ «Œt™, „tÞtu ytrŒ™e hûtt, rðÄt™,

rþûtý «Œt™ y™u Þtu„™wk y™wct™ ð„uhu Au; ‚u Ëðo ‚™u ÷ûÞ fhe™u s Au - ‚the yt¿tt™wk …t÷™

Au; ‚tht ytþeðtoŒ™e «tr {txu Au, ‚tht yt©ÞÚte s [t÷u Au y™u V¤u-Vq÷u Au; ‚uÚte ‚wk {the

‚hV ytð, {tht ÓŒÞY…e „]n{tk rðhts{t™ Útt, suÚte nwk {tht yt yæÞtí{ Þ¿t™u ËV¤ ƒ™tðe™u

‚tht MðY…™u «t fhe þfwk, rŒÔÞSð™ ƒ™tðe þfwk, ‚tht Ëk„Úte y{]‚ «t fhe þfwk. (2)

3. •xÁÇŸ¥w ŒÍxâv flÎwáÊË◊„x „ÊvÃÊw⁄U¢ Áflx‡flvflwŒ‚◊˜– •xSÿw ÿxôÊvSÿw ‚Èx∑˝v§ÃÈw◊˜ H§3H…ŒtÚto : ¥S² ²¿æS²-yt yæÞtí{ Þ¿t™t ãæï„æÚ}æì-Ëk…tŒf Îê„}æì-…tu‚t™t rŒÔÞ „wýtu™t ËkŒuþðtnf

‚Útt «uhf ç±E±ïΨ}æì-Ë{M‚ yiïÞoðt™T ¨éÜíU„é}æì-©uc «¿tt™Þwõ‚ ‚Útt W¥t{ «¿tt-ƒwrØ™u {txu ©ucf{o fh‚t ¥çxÝ}æì-…h{tí{t™wk ±ë‡æè}æãï-ðhý fhwk Awk. (3)

¼tðtÚto : nu …h{tí{™T ! ‚wk {tºt {tht yæÞtí{ Þ¿t™tu ntu‚t-Ëk…tŒf s ™rn, …hk‚w …tu‚t™t

rŒÔÞ„wýtu-Ë]rüf‚to, f{oV¤Œt‚t, r™Þk‚t ytrŒ™tu ËkŒuþðtnf …ý Au.

nu r«Þ ! “…ºt-…ºt ‚™u Œþtoðe hÌttk Au, ðËk‚ ‚the ÞtŒ yt…e hne Au, Vq÷ y™u f¤eytu

‚tht „e‚ „tE hne Au. [kÿ y™u ‚thtytu™e „r‚ ‚™u sýtðe hne Au, rðrðÄ þhehtu ‚tht f{oV¤Œt‚t™t

Œþo™ fhtðe hÌttk Au.''

nu …h{uïh ! yu s he‚u ‚wk «uhf …ý Au, {tht Sð™™tu Wíf»tof-{w{wûtwytu yÚtto‚T {tuût™t RåAwftu™tu

{t„oŒþof Au, ©uc «¿tt™ðt™T, W¥t{ «¿tt«Œ y™u Ëðtuo¥t{ f{ofwþ¤ Au; ‚wk {tht yæÞtí{ Þ¿t™e

yíÞk‚ ð]rØ fh. nu Ë{M‚ Ëw¾-Ëk…r¥tðt™T ! y{™u Ë{M‚ Ëw¾-Ëk…r¥t™tu «ËtŒ «Œt™ fh. nwk

‚thwk ðhý-MÚtt…™ fhwk Awk. (3)

4. •xÁÇŸwflθxòÊÊvÁáÊw ¡YŸŒ˜ º˝ÁfláÊxSÿÈvÁfl¸w¬xãÿvÿÊw– ‚vÁ◊wh— ‡ÊÈx∑˝v§ •Ê„Èy× H§4H…ŒtÚto : ¥çxÝ:-¿tt™-«ftþMðY… …h{tí{t ! ‚wk ç±Ð‹²²æ-y{tht îtht fhðt{tk ytðu÷e rðþu»t

M‚wr‚-æÞt™, W…tË™tÚte ¨ç}æçh: àæéÜíU:-¥æãé„:- «Œe fhu÷, «ftþ MðY…{tk ytðu÷, ËBÞfT Y…uÓŒÞ{tk ƒuËtzu÷-y…™tðu÷ Îí籇æS²é:-y{tht {txu ¿tt™-Ëw¾ yiïÞo RåA™th ±ë~ææç‡æ …Y Ý„ì-¿tt™-Ëw¾ yiïÞo™tk ytðhýtu-«r‚ƒkÄftu y¿tt™, htu„, Œw:¾ y™u Œrhÿ‚t™tu Ëthe he‚u ™tþ fhu

Au. (4)

ytø™uÞ ftkz «Út{ yæÞtÞ

13

¼tðtÚto : ßÞthu {™w»Þ …h{tí{t Œuð™e rðþu»t M‚wr‚-æÞt™, W…tË™t ytrŒ fhu Au, íÞthu {™w»Þ™e

ykŒh …h{tí{t «ftrþ‚ ÚtE™u y¿tt™ ytrŒ ƒtÄftu™tu-rðΙtu™tu Ëk…qýo rð™tþ fhu Au y™u W…tËf™e

¿tt™, Ëw¾, yiïÞo™e RåAt™u …qhe fhu Au. su {tøÞt rð™t s Ëðo ft{™tytu …qhe fhu Au. ðtM‚ð{tk

{™w»Þ ÔÞÚto RåAtytu™e ð]rØ fhe™u …tu‚t™u yþtL‚ fhu Au.

òu {™w»Þ yuf …h{tí{t{tk «er‚ ht¾u ‚tu yLÞ [Ä™ ytrŒ™e]ft{™t Wí…L™ Útðt™tu «Ëk„s …uŒt Út‚tu ™Úte. ft{™tytu™u-…qýo fh™th Mðt{e™u «t fhðtÚte Ëk…r¥t{t™™u y…™tððt™tu ÷t¼

Ëk…r¥t¼t„e ƒ™ðt™tu s Au. [y™LÞ ¼Âõ‚, M‚wr‚™u y™wY… ÔÞðnthÚte ythtrÄ‚ «¼w {™w»Þ™eft{™t …qýo fhu Au.] (4)

5. ¬˝vc∆¢w flÊx •vÁÃwÁÕ¥ SÃÈx·w Á◊xòÊvÁ◊wfl Á¬˝xÿw◊˜– •wÇŸx ⁄UwÕ¢x Ÿv flly◊˜ H§5H…ŒtÚto : ¥xÝï-nu ¿tt™-«ftþMðY… …h{tí{™T ! ±:-‚wk ç}æ~æ}æì-§± çÐí²}æì-r{ºt Ë{t™ r«Þ,

±ïl¢ Úƒ¢ Ý:-ðurŒ = …]rÚtðe …h h{ý-Þtºtt fhðt ÞtuøÞ r«Þ hÚt™e Ë{t™ {tht yk‚:fhý{tk h{ýfh™th, ÐíïcÆ}æì-¥ç„çƒ}æì-r{ºt y™u hÚtÚte …ý r«Þ yr‚rÚt Œuð™e S„é̄ ï-nwk M‚wr‚ fhwk Awk. (5)

¼tðtÚto : nu …h{tí{™T ! ‚wk {thtu r«Þ‚{ yr‚rÚt Au, ‚wk {tht ÓŒÞY…e „]n{tk yÚtto‚T yk‚:fhý

Y… ½h{tk rƒhtsu Au. nu …h{tí{™T ! ‚™u hÚt r«Þ Au y™u {™u ‚uÚte …ý yrÄf r«Þ Au, r«Þ‚h

Au, {thwk þheh yu {thtu hÚt Au.

{thtu r{ºt yu {thtu «tý Au, …hL‚w nu …h{tí{™T ! ‚wk {™u {tht þheh y™u «tý fh‚tk …ý

yíÞk‚ r«Þ Au. nwk ‚the M™un…qðof ¼tðÚte M‚wr‚ fhwk Awk.

su{ ËtkËtrhf-Sð™Þtºtt{tk hÚt r«Þ y™u þheh™tu ËntÞf Au. su{ ËtkËtrhf r{ºt r«Þ y™u

{™™tu ËntÞf Au; ‚u{ nu …h{tí{™T ! ‚wk yíÞk‚ r«Þ y™u ytí{t™tu ËntÞf Au. ‚uÚte {thtu yr‚rÚt

ƒ™e ò, {tht þheh™e ™Ëu-™Ë{tk ðtË fh, {tht «tý{tk h{ý fh, {tht ytí{t{tk Ë{tE ò-

ÔÞt…f ƒ™e ò. ‚wk ÷u™th yr‚rÚt ™rn, …hL‚w ‚wk ‚tu yt…™th yr‚rÚt Atu, ‚uÚte ‚wk yíÞk‚ r«Þ

Atu, M‚wr‚ ÷E ò y™u þtkr‚«ËtŒ «Œt™ fhe ò. (5)

6. àfl¢v ŸÊw •ÇŸx ◊v„ÊwÁ÷— ¬ÊxÁ„v Áfl‡flySÿÊx •v⁄UÊw×– ©xUÃw Ámx·Êv ◊àÿ¸ySÿ H§6H…ŒtÚto : ¥xÝï-nu «ftþMðY… …h{tí{™T ! y±}æì-‚wk }æy²üS²-{hýÄ{eo-ËtkËtrhf {™w»Þ{tk Út™the

ç±ES²æ:-Ë{M‚ ¥Úæ„ï:- yŒt™ = ÷tu¼™e ¼tð™tÚte ‚u{s ƒeò™wk …ztðe ÷uðt™e «ð]r¥tÚte; ©„-y™u çm¯:-îu»t ¼tð™tÚte }æãæïç|æ:-‚tht {n¥ðtu-¿tt™ y™u ƒ¤ îtht Ý:-Ðæçã-y{the hûtt fh. (6)

¼tðtÚto : Ët{tLÞ ËkËthe {™w»Þ™e ykŒh y™uf «fth™e y-Œt™™e ¼tð™t yÚtto‚T …tu‚t™e

sYrhÞt‚ fh‚tk ‚u™e …tËu ðÄw ntuðt A‚tk …ý yLÞ sYrhÞt‚ðt¤t™u …tu‚t™tk Ä™, yL™ y™u rðãt

ytrŒ ™ yt…ðt™e ¼tð™t, yt W…htk‚ ƒeò™wk …ztðe ÷uðt™e «ð]r¥t fhðe. yu s he‚u rðrðÄ îu»t

ytø™uÞ ftkz «Út{ yæÞtÞ

14

¼tð™t yÚtto‚T ƒeòÚte Úttuztu …ý y…fth-ntr™ ÚttÞ yÚtðt …tu‚t™e RåAt …qŠ‚ ™ Út‚tk ‚u™t …h

¢tuÄ fhðt™e y™u …ezt yt…ðt™e ¼tð™t Wí…L™ ÚttÞ Au.

yt «fth™e ¼tð™tytuÚte ƒeòytu™e ‚tu ntr™ ÚttÞ fu ™rn, …hL‚w …tu‚t™e ‚tu sYh ntr™

ÚttÞ s Au. …tu‚t™wk yk‚:fhý {r÷™ y™u ytí{t yþtL‚ ƒ™u Au, ‚u{tk …h{tí{t™tu ËíËk„ ‚tu

{¤u s õÞtkÚte ?

nu «¼w ! {tht{tk-W…tËf{tk ytðe yŒt™ = Œt™ ™ yt…ðt™e ‚Útt îu»t fhðt™e ¼tð™t Wí…L™ÚttÞ ™rn, ‚uÚte {the hûtt fh-{™u ƒ[tð. (6)

7. ∞wsÔÂx ·Èv ’˝flÊyÁáÊx Ãv˘§ÇŸw ßxàÕvÃw⁄UÊx Áªv⁄Uw—– ∞xÁ÷vfl¸wœÊ¸‚x ßvãŒÈwÁ÷— H§7H…ŒtÚto : ¥xÝï-nu ¿tt™-«ftþMðY… …h{tí{™T ! „ï-‚tht {txu §„Úæ:-çxæÚ:-©-§y²æ ¨éÏæí±æç‡æ-

W…tË™t Ë{ÞÚte r¼L™ ÔÞðnthft¤{tk …ý ðtýeytu-ðtýe{tk yð~Þ EíÞt = ËíÞ s ƒtu÷wk, ƒtu÷wkAwk y™u ƒtu÷eþ. »ç|æ:-§‹Îéç|æ:-±{æü¨ï-yu RLÿ = Ëtu{tu ytÿo W…tË™t hËtuÚte ðÄtoËu = ‚wk-«¼wð]rØ™u «t fhu Au - {the ykŒh Ëtûtt‚T Út‚tu hnu Au, ‚uÚte »çã-{tht ÓŒÞY… Þ¿t „]n{tk ytð-rðhts{t™ Útt. (7)

¼tðtÚto : su{ W…tË™tft¤{tk …h{tí{t™e ËíÞ ¼tðÚte M‚wr‚ y™u W…tË™t fhðt{tk ytðu,

‚u{ ÔÞðnthft¤{tk …ý yt[hý fhðwk òuEyu. …hL‚w W…tË™tft¤{tk yLÞ M‚wr‚ fhðe y™u

ÔÞðnth{tk ‚uÚte rð…he‚ yt[hý fhðwk ÞtuøÞ ™Úte. W…tËfu ytæÞtÂí{f y™u ËtkËtrhf ƒL™u Ë{Þ{tk

yuf ËíÞ …h r™¼oh hnuðwk òuEyu. «ðk[™t-X„tEÚte Œqh hnuðwk òuEyu.

…h{tí{t ƒnth™e y™u ykŒh™e Ëðo ðt‚tu òýu Au, ‚u fŒe X„t‚tu ™Úte. ËíÞ M‚wr‚ ‚tu ƒnth

y™u ykŒh Sð™{tk Ë{t™ Y…{tk ntuðe òuEyu, íÞthu s ‚u™e ykŒh Ëtûttífth™e ð]rØ Út‚e hnu

Au; fthý fu …h{tí{t MðÞk - ¨y²çp~æ: d±S„}æ-ËíÞ MðY… Au y™u ‚u ¨y²ïÝ H|²:-ËíÞ Útes «t ÚttÞ Au. (7)

8. •Êv Ãw flxà‚Êv ◊ŸÊy ÿ◊Ø ¬⁄Ux◊Êv|ìÊwØ ‚xœvSÕÊwØ– •wÇŸx àflÊ¢v ∑§Êw◊ÿ Áªx⁄UÊwH§8H…ŒtÚto : ¥xÝï-nu ¿tt™-«ftþMðY… …h{tí{™T ! ±y¨:-‚tht „wýtu™tu ðõ‚t-M‚wr‚f‚to nwk ÐÚ}ææ„ì

¨{Sƒæ„ì-癄ì-…h{ ËnMÚtt™ - {tuût Ät{Úte …ý „ï }æÝ:-¥æ ²}æ„ì-‚tht {t™™eÞ MðY…™u Mðytí{t{tk ¾U[e™u ÷E ytðwk Awk y±æ¢ çxæÚæ ÜUæ}æ²ï-‚™u M‚wr‚ îtht [tnwk Awk - RåAw Awk fu «u{ fhwk Awk.

¼tðtÚto : nu {tht …h{ r«Þ …h{tí{™T ! òu fu ‚wk ËðoÔÞt…f Au, …hk‚w fiðÕÞ = {tuût™e árüyu‚thwk MÚtt™ …h{ ËÄMÚt - {tuûtÄt{ Au, ßÞtk ‚thtu y™u {thtu …h{ ËnðtË ÚttÞ Au, ËkËth{tk hnu‚t

‚thtu y™u {thtu ËnðtË {tht ÓŒÞ-„]n{tk ÚttÞ Au, …hk‚w ‚u MÚtt™ yÕ… Au, yð{ ËÄMÚt Au, suÚte

ßÞtk ËwÄe …h{ ËÄMÚt - {tuûtÄt{{tk ™ …ntU[wk, íÞtk ËwÄe ntk, yu {tht yÕ… ÓŒÞ „]n{tk ‚tht {™™eÞ

ytø™uÞ ftkz «Út{ yæÞtÞ

15

MðY…™u yð~Þ …h{ ËÄMÚt-{tuûtÄt{™e M‚wr‚ ƒ¤Úte ¾U[e™u ÷tðwk Awk. ‚Útt ‚™u yk„ Ëk„e ƒ™tðwk

Awk. fthý fu nwk ‚™u M‚wr‚ îtht [tnwk Awk, ‚™u ‚the M‚wr‚ òuEyu. {™u ‚thwk {™™eÞ MðY… òuEyu.

ßÞthu nwk M‚wr‚ fh‚tk-fh‚tk {tht ytí{t™u …qýo Y…Úte Íwftðe Œô Awk, íÞthu ‚wk …ý …tu‚t™t

{™™eÞ MðY…™u {the ‚hV ™{tðe Œu Au. M‚wr‚ ‚tht Œþo™™wk y{tu½ ËtÄ™ Au, ‚uÚte M‚wr‚ îtht

‚™u [tnwk Awk. ¾t÷e ntÚtu ™rn, …hk‚w M‚wr‚™e ¼ux îtht {¤wk Awk. (8)

9. àflÊv◊wÇŸx ¬Èvc∑w§⁄UÊxŒväÿÕyflʸx ÁŸv⁄Uw◊ãÕÖ ◊ÍxäŸÊ¸v Áfl‡flySÿ flÊxÉÊvÃw— H§9H…ŒtÚto : ¥xÝï-nu ¿tt™-«ftþMðY… …h{tí{™T ! y±æ}æì-‚™u ¥ƒ±æü-ÂMÚth r[¥tð]r¥tðt¤t æÞt™es™

ç±ES² }æêŠÝü:-±æÍæ„:-Ë{M‚ «týe {tºt™t {qÄtoY… ‚Útt ðn™ fh™th ðtnf-r™ðtonf ÐécÜUÚæ„ì-¥ç{-…w»fh-ð…w»fh - þheh r™{toý fh™th ÓŒÞ f{¤{tk çÝÚ}拃„-{kÚt™ fhu Au - Ëtûtt‚T fhu Au. (9)

¼tðtÚto : ntk, nu {tht …h{tí{™T ! nwk Ë{S „Þtu, ‚thwk yð{ ËÄMÚt {tht þheh{tk ÓŒÞ

„]n-„wnt Au, su Œun™wk r™{toý fh™th y™u hõ‚ ‚Útt «týtu™wk {wÏÞ ðtnf Au. yt MÚtt™ …h s

yÇÞtË y™u ðihtøÞ îtht yÚtðt Ë„wý y™u r™„woý M‚wr‚ytu™t Ëthe he‚u {kÚt™ îtht ÂMÚth æÞt™e-

Þtu„e ‚™u «ftrþ‚ fhu Au - ‚thtu Ëtûtt‚T fhu Au.

su{ yhýe™t ƒu ÷tfzt™t y™w÷tu{ y™u «r‚÷tu{ {kÚt™ fu h„zðtÚte yÚtðt ¾r™s …ŒtÚttuo™u

…hM…h h„zðtÚte yÂø™™u «ftrþ‚ fhðt{tk ytðu Au. ‚u{ ‚thtu-…h{tí{t™tu Ëtûtt‚T fhe™u nwk …ý

MðÞk™u f]‚f]íÞ fhwk. (9)

10. •wªAx ÁflvflwSflxŒÊv ÷w⁄UÊxS◊vèÿw◊ÍxÃvÿw ◊x„w– ŒxflÊv sÁ‚y ŸÊ ºÎx‡Êw H§10H…ŒtÚto : ¥xÝï-nu ¿tt™-«ftþMðY… …h{tí{™T ! ‚wk ¥S}æ}²}æì-y{tht {txu }æãï-ª„²ï-{nt™

hûtt-y¾kz Ëw¾ Ëk…r¥t-{wÂõ‚™u {txu ç±±S±„ì-¥æ|æÚ-yÇÞtË y™u ðihtøÞ îtht ËtæÞ ‚tht rðþu»t«ftþ{Þ ðtËðt¤t MðY… ËwÄe ÷E ò-«t fhtð. öàæï-Œþo™ fhðt-Ëtûtt‚T fhðt {txu Ý:-Îï±:-çã-¥ç¨-‚wk y{thtu Eü Œuð Au. (10)

¼tðtÚto : nu «¼tu ! y{tht {txu su {nt™ hûtt, y¾kz Ëw¾-Ëk…r¥tY… {tuût Au, ‚u™e «trÂ

{txu yÇÞtË y™u ðihtøÞ™t îtht yÚtðt Ë„wý y™u r™„woý M‚wr‚ îtht rËØ Út™th ‚thwk rðþu»t

«ftþ{Þ-Œe MðY… Au ‚u™u «ftrþ‚ fh-«t fhtð, ‚u y{tht Œþo™™u {txu-Ëtûtt‚T fhðt {txu

Au. y{u ‚u™t yÚteo = Þt[f Aeyu y™u ‚wk y{thtu Rü Œuð Au. ‚tu …Ae y{u ‚u Œþo™Úte fu{ðkr[‚ hne þfeyu ?

y{u ‚u™t ËtÄ™Y… yÇÞtË y™u ðihtøÞ ‚Útt Ë„wý y™u r™„woý M‚wr‚Y… ‚eðú Ëkðu„Úte fhe

hÌtt Aeyu, suÚte yð~Þ ‚tht Œþo™ fheþwk; fthýfu y{u {™w»Þ Aeyu, {™™þe÷ Aeyu, ‚tht

Œþo™ {txu WíËwf Aeyu. …þw {tºt ËkËth™u swyu Au, {™™ fh‚t ™Úte, ‚u™e árü MÚtq÷ Au, ‚u{tk

{™™ fhðt™e árü ™Úte. y{the árü{tk {™™ Au, òu {™™ ™ ntuÞ ‚tu y{u …ý ‚tht Œþo™

rð™t …þw Ë{t™ ƒ™e sEyu. ËkËth{tk {t™ð Y…{tk ytÔÞtu, …hk‚w ‚thtk Œþo™ rð™t ¾t÷e ntÚtu

…tAtu VÞtuo ‚tu {t™ð Sð™™tu þtu ÷t¼ ? (yu¤u „Þtu yð‚th !) (10)

ytø™uÞ ftkz «Út{ yæÞtÞ

16

¾kz-2

11. Ÿv◊wSà •ÇŸx •Êv¡w‚ ªxÎáÊv|ãÃw Œfl ∑Îx§c≈v®ÿw—– •v◊Òw⁄UxÁ◊vòÊw◊Œ¸ÿ H§1H…ŒtÚto : ¥xÝï Îï±-nu ¿tt™-«ftþMðY… …h{tí{ Œuð ! ÜëUcŲ:-‚™u …tu‚t™e ‚hV f»toýþe÷-

¾U[™th yÚtðt ‚tht «íÞu ytf]ü ÚtÞu÷ W…tËf {™w»Þ ¥æï… ï̈-ytus = ytí{ƒ¤, ¿tt™ƒ¤ «tÂfhðt {txu „ï Ý}æ:-xæë‡æç‹„-‚tht {txu ™{ú M‚ð™-M‚wr‚™wk Wå[thý fhu Au. ¥ç}æ~æ}æì-¥}æñ: ¥Îü²-yæÞtí{ Þ¿t™t ™tþf ft{, ¢tuÄ ytrŒ þºtw™u ƒ¤ îtht yŒoÞ = ™ü fh - Ë{t fh. (1)

¼tðtÚto : nu r«Þ …h{tí{™T ! ‚™u …tu‚t™e ‚hV ytfŠ»t‚ fh™th yÚtðt ‚tht «íÞu ytf]ü

ÚtÞu÷ W…tËfs™ ‚tht ‚hV ytððt {txu ytus = ytí{ƒ¤, ¿tt™ƒ¤™u «t fhðt {txu ‚the™{ú - hËÞwõ‚ M‚wr‚ytu fÞto fhu Au, ‚uÚte nwk ‚tht ‚hV ytððt {txu ‚the ™{ú-{Äwh M‚wr‚ytu

fhwk Awk.

‚tht ‚hV ytððt {txu ft{, ¢tuÄ ytrŒ þºtw ƒtÄf-rðΙY… Au, ‚u™u ‚tht ƒ¤Úte ™ü fh,

ßÞthu nwk ‚the ‚hV ytððt RåAw Awk, ‚tu yu rðΙY… ƒ™e™u yt„¤ Q¼t ÚtE òÞ Au. ‚wk ytus

MðY… Atu, {™u ytus yt… - ``¥æï…æïùS²æï…æï }æç² {ïçã''-Þsw 19.9 (1)

12. ŒÍxâv flÊw Áflx‡flvflwŒ‚¢ „√ÿxflÊw„x◊v◊wàÿ¸◊˜– ÿvÁ¡wD®◊ÎÜ¡‚ Áªx⁄UÊw H§2H…ŒtÚto : Îê„}æì-MðÞk rŒÔÞ„wýtu™t ËkŒuþ ðtnf, «uhf ç±E±ïΨ}æì-Ë{M‚ yiïÞoðt™, ãò±æã}æì-

{tht ntð¼tð …qýo ytí{ nrð™u {tuûtÄt{™e «tr {txu Mðefth fh™th, ¥}æy²ü}æì-{hýÄ{to-{™w»ÞË{t™ sL{-{hý, y¿tt™ ytrŒ „wýtuÚte hrn‚, ²ç…cÆ}æì-{tht yæÞtí{ Þ¿t™t {nt™ Ëk…tŒf±:- ‚™u-¿tt™-«ftþMðY… …h{tí{t™u çxæÚæ-M‚wr‚Y… ðtýeÚte «†…¨ï-«ËtrÄ‚ - ythtrÄ‚ fhwk Awk-y™wfq¤ ƒ™tðwk Awk. {the ykŒh Ëthe he‚u MÚttr…‚ fhwk Awk. (2)

¼tðtÚto : nu {tht yæÞtí{ Þ¿t™t {nt™ Ëk…tŒf …h{tí{™T ! ‚wk ‚tht „wýtu™tu ËkŒuþ yt…™th,

{the ykŒh rŒÔÞ „wýtu™u «urh‚ fh™th, y„úýe y™u y{íÞo - y{h Ä{oÞwõ‚ Atu; nwk ‚tu {íÞo

Awk- {hý Ä{to Awk fthýfu (²Îæ ¨±ïü Ðí}æéÓ²‹„ï ÜUæ}ææ ²ïùS² NçÎ çŸæ„æ: J ¥ƒ }æy²æïü ¥}æë„æï|æ±y²~æ Ïæíræ ¨}æàÝé„ï - fXtu. 2-6-15) ft{ ¼tu„tu™u ðþ {™w»Þ {hu÷ hnu Au, ft{™tytu™e…qŠ‚ ™ Út‚tk {™w»Þ ‘nwk {he „Þtu' fnu Au, yrÄf ¼tu„™w Ëuð™ fhðtÚte ‘nwk {he „Þtu', ftBÞ ðM‚wytu™tu

™tþ ÚttÞ ‚tu ‘nwk {he „Þtu' fnu Au y™u ‚u™tu ™tþ Út‚tk™e ËtÚtu ‘ntÞ ! nwk {he „Þtu'- …tu‚t™tu

™tþ ÚtÞu÷ {t™u Au. ‚uÚte nu …h{tí{™T ! nwk ‚™u M‚wr‚ îtht ykŒh «rËØ fhwk Awk - Ëtûtt‚T fhwk Awk.

(2)

13. ©Uv¬w àflÊ ¡Êx◊wÿÊx Áªw⁄UÊx ŒvÁŒw‡ÊÃË„¸®Áflxc∑vΧÃw—– flÊxÿÊv⁄UŸËy∑§ •|SÕ⁄UŸ˜ H§3H…ŒtÚto : ãç±cÜëU„:-su{ nrð = ytnwr‚ytu™u yt…™th™e ytnwr‚ytu ±æ²æï:-¥ÝèÜïU-ðtÞw™t Œ¤

ytø™uÞ ftkz «Út{ yæÞtÞ

17

= ðtŒ¤tytu{tk ©Ð-¥çSƒÚÝìì-W…ÂMÚt‚ ÚttÞ Au. yÚtto‚T Vhe ð»tto™wkk s¤ ÷tððt {txu …ntU[e òÞAu; ‚u{ …æ}æ²:-ÎïçÎàæ„è:-çxæÚ:- yuf …Ae ƒeS „r‚ fh‚e, r™hk‚h yt„¤ «„r‚ ¢{Úte yufƒeS™u «urh‚ fh‚e M‚wr‚ytu y±æ-‚tht-…h{tí{t{tk ÂMÚt‚ ÚttÞ Au - …ntU[e òÞ Au y™u W…tËfËwÄe ‚tht Œþo™t{]‚™u ÷tððt {txu …w™: ÷E ytðu Au. (3)

¼tðtÚto : …h{tí{™T ! su{ ytnwr‚ytu ðtÞwŒ¤-ðtŒ¤tytu{tk sE™u ð]rüs¤™u ðhËtðu Au, ‚u{

s W…tËf™e ntð-¼tð …qýo ytL‚rhf ËíÞ M‚wr‚ytu …hM…h r™hk‚h ¢{Úte yuf …Ae ƒeS ðÄe™u

y„ú „r‚ fh‚e, yuf ƒeS™u «urh‚ fhe™u, ‚tht ËwÄe …ntU[e™u, ‚tht Œþo™t{]‚™u {tht ËwÄe

ðhËtððt{tk ÷E ytððt{tk Ë{Úto ƒ™u Au. ‚uÚte nwk yæÞtí{ «Þtu„f‚to ‚tht Œþo™t{]‚™u «t fhðt-

…t™ fhðt{tk yð~Þ Ë{Úto ƒ™e þfwk Awk. (3)

14. ©vU¬w àflÊÇŸ ÁŒxflvÁŒwflx ŒÊv·ÊwflSÃÁœx¸ÿÊw flxÿw◊˜– Ÿw◊Êx ÷v⁄UwãÃx ∞v◊wÁ‚ H§4H…ŒtÚto : ¥xÝï-nu ¿tt™-«ftþMðY… …h{tí{™T ! ±²}æì-y{u çαï çαï-«r‚rŒ™ - r™hk‚h

Îæï¯æ±S„:-ËtÞk «t‚: ç{²æ-æÞt™ð]r¥t–Äthýt yÚtðt {™Úte Ý}æ:-|æÚ‹„:-M‚wr‚ Ë{…oý fh‚tk y±æ-‚the ©Ð-»}æç¨-Ë{e… «t ÚtEyu Aeyu. (4)

¼tðtÚto : r«Þ …h{tí{™T ! y{u ‚the Ë{e…‚t «t fhðt {txu Ëðthu y™u Ëtksu ƒL™u Ë{Þ

«r‚rŒ™ æÞt™ y™u Mðtí{t™t ™{ú-rð™Þ¼tð™wk y™wct™ fheyu Aeyu.

æÞt™-‚tht „wýtu™t ®[‚™ îtht ‚tht «íÞu yr¼hwr[Y… …hðihtøÞ Wí…L™ ÚttÞ Au; ‚Útt ™{Mfth-

Mð-ytí{ Ë{…oýÚte yÇÞtË rËØ ÚttÞ Au. æÞt™Úte-„wýt™wht„ y™u ðihtøÞÚte ÔÞË™-ðtË™tY…

ftr÷{t Aqxe òÞ Au; ‚u{s f]‚Ι‚t y™u ™tÂM‚f‚t Y… fXtuh‚t™tu íÞt„ ÚttÞ Au, Ëðo‚tu ¼tðÚte

Mðtí{ Ë{…oý™t yÇÞtË îtht, ‚u nwk W…tËf ‚u ƒL™u™wk «t‚: ËtÞk «r‚rŒ™ Ëuð™ fhe™u ‚™u «tÂ

fhwk. (4)

15. ¡v⁄UÊw’Êœx ÃvÁmwÁflÁb Áflx‡ÊvÁflw‡Ê ÿxÁôÊvÿÊwÿ– SÃÊv◊¢w L§xº˝Êvÿw ºÎ‡ÊËx∑§w◊˜ H§5H…ŒtÚto : …ÚæÏææï{:-M‚wr‚ îtht ƒtuÄ-¿tt™ fhtð™th ç±àæï ç±àæï-«íÞuf {™tur™ðuþY… æÞt™–Þ¿t™t

{txu ²ç¿æ²Gæ² LÎíæ²-‚wk æÞt™Þ¿t™t y¼eü Œuð ‚Útt M‚wr‚ îtht …qýo «ftþ{t™ ÚtÞu÷ yÚtðt sht-ð]ØtðMÚtt îtht hztð™th …h{tí{t™u {txu „„ì-öàæèÜ¢U S„æï}æ}æì-‚u Œþo™ ËtÄf-™uºtÚte òuÞu÷ M‚wr‚ð[™™u ç±ç±çb-ËBÞfT he‚u y…™tðe ÷u.

¼tðtÚto : nu r«Þ …h{tí{™T ! ßÞthu nwk ‚the M‚wr‚ fhwk Awk, íÞthu ‚wk {™u ƒtuÄ-¿tt™ yt…u Au.

‚Útt sht-ð]ØtðMÚtt{tk ËtðÄt™ fhu Au - ™tþðt™ ËkËthÚte Aqxe™u ‚tht þhý{tk ytððt {txu «urh‚

fhu Au.

yt he‚u ƒtuÄ fhtð™th …h{tí{™T ! ‚wk {tht «íÞuf {™tur™ðuþY… æÞt™Þ¿t{tk «ðuþ fh-«tÂ

Útt - …tu‚t™tu {t™e™u Mðefth fh. ‚wk «ftþMðY… æÞt™Þ¿t™t RüŒuð ‚Útt sL{-sL{tL‚h™t ¼tu„tu™e

ytø™uÞ ftkz «Út{ yæÞtÞ

18

Œtuz{tk …zu÷t™u …qýo …ùt‚t… fhtð™th™u {txu Œþo™ ËtÄ™ {the M‚wr‚ Ë{qn™tu Mðefth fh. (5)

16. ¬˝wÁÃx àÿ¢v øÊL§y◊äflx⁄U¢v ªÊw¬ËxÕÊwÿx ¬˝v „ÍUwÿ‚– ◊xL§vÁjw⁄UÇŸx •Êv ªwÁ„ H§6H…ŒtÚto : y²¢ ™æL}æì-¥Š±Ú¢ Ðíç„-‚u ËwkŒh ‚Útt ®nËt, [k[¤‚t ytrŒ Œtu»ttu hrn‚ yæÞtí{Þ¿t{tk–

‚u™t ËtÄ™ {txu xææïÐèƒæ²-M‚wr‚-«tÚto™t-W…tË™t hËY… Ëtu{…t™ fhðt-Mðefth fhðt {txu ¥xÝïÐíã겨ï-…h{tí{™T ! ‚™u yt{krºt‚ fhðt{tk ytðu Au }æLçj:-¥æxæçã-‚wk ‚tht ¿tt™-yt™kŒ «ftþ™ehÂ~{ytu-rfhýtu™e ËtÚtu ytð. (6)

¼tðtÚto : nu r«Þ …h{tí{™T ! yu ËíÞ Au fu ßÞthu nwk ntð-¼tð…qýo M‚wr‚-«tÚto™t-W…tË™t

Y… Ëtu{hË ‚™u y…oý fhwk Awk, íÞthu yt{krºt‚ fhu÷ ‚wk {tht [tÁ = ËwkŒh yæÞtí{Þ¿t{tk ytðuAu y™u ‚wk …tu‚t™t ¿tt™-yt™kŒ «ftþÞwõ‚ „wýtu™e ËtÚtu ytðu Au, {™u ¿tt™-yt™kŒ «ftþ™tu «ËtŒ

«Œt™ fh‚tu ytðu Au; nu ðhŒt‚t ! ‚thwk ðhŒ-f]…t¤w þhý «t fhðt {txu {thtu yæÞtí{Þ¿t [t÷w

hnu. (6)

17. •w‡flx¢ Ÿw àflÊx flÊv⁄Uwflãâ flxãŒväÿÊw •xÁÇŸ¥v Ÿ◊ÊyÁ÷—–

‚x◊˝Êv¡wãÃ◊äflx⁄UÊváÊÊw◊˜ H§7H…ŒtÚto : ¥E¢ Ý ±æÚ±‹„}æì-Œkþ{þf r™ðthf ƒt÷ðt¤t ½tuzt™e Ë{t™ yæÞtí{ÞtS™wk ðn™f‚to,

rðΙn‚to y™u Œtu»t-r™ðthý ƒ¤ðt¤t ‚Útt ðhý-Mðefth fhðt ÞtuøÞ ¿tt™-yt™kŒ „wýðt¤t ¥Š±Úæ‡ææ¢-¨}æíæ…¢ „¢ y±æ-¥çxÝ}æì-rðrðÄ M‚wr‚-«tÚto™t-W…tË™t Þ¿ttu™t yrÄ™tÞf, «ftþf ‚the-…h{tí{t™eÝ}ææïç|æ:-±¢ÎŠ²æ-™{Mfthtu îtht ytí{Ë{…oý ¼tðÚte M‚wr‚ fhwk Awk. (7)

¼tðtÚto : nu yæÞtí{Þ¿t™e ‚hV ÷E s™th, ‚u{tk ytð™tht rðΙ-ƒtÄtytu, Œtu»t «ftu…tu™wk

r™ðthý fh™tht, ½tuzt™e Ë{t™ ËkËth Þtºtt Ëw¾ …qðof fhtð™th …h{tí{™T ! rðrðÄ M‚wr‚-«tÚto™t-

W…tË™tytu îtht ‚the …qò fhwk Awk. {™u ‚tht þhý{tk Mðefth fh. (7)

18. •ÊxÒfl¸÷ΪÈflvë¿È®Áøy◊åŸflÊŸxflvŒÊ „Èyfl– •xÁÇŸ¥v ‚w◊Èxº˝vflÊw‚‚◊˜ H§8H…ŒtÚto : ¥æñ±ü |æëxæ鱄ì-Wðeo = …]rÚtðe{tk Wí…L™ ytiðo = „kÄf …tuxtË ytrŒ ¾r™s …ŒtÚttuo

îtht yÂø™™u «fx fh™tht htËtÞr™f rðît™tu™e Ë{t™-su{ ‚u ¼qr{™t …ŒtÚttuoÚte yÂø™™u «fx

fhu Au. ¥ŒÝ±æݱ„ì-{kÚt™™wk Ëuð™ fh™thtytu™e Ë{t™, yÚtðt ƒL™u ntÚttu, «þM‚ ¼wòytuðt¤trþÕ…es™ Ë{t™, yÂø™™u «fx fhu Au; ‚u{ nwk yæÞtí{Þ¿tf‚to W…tËf ytæÞÂí{f ¼]„w y™u

ytæÞtÂí{f yÙðt™T–ntÚttuðt¤tu ƒ™e™u ¨}æéÎí±æ¨¨¢ àæéç™}æì-¥çxÝ}æì-¥æãé±ï-yL‚rhût - ytftþ- {ntftþ nu ðtËËT - su™wk ðtË MÚtt™ ‚u ÔÞt …h{tí{t yÂø™™u «ŒeÂ-Ëtûtt‚T yt{krºt‚ fhwk

Awk - «t fhwk Awk - «fx fhwk Awk.

[yt {kºt{tk ytiðo ¼]„w y™u yÙTðt™™e Ë{t™ þwr[, yÂø™ y™u yL‚rhût ðtË-ÔÞt «¼w™u

ytø™uÞ ftkz «Út{ yæÞtÞ

19

«t fhðt™wk ðýo™ Au. y™w.]¼tðtÚto : su{ yÂø™rðãt™t r™»ýt‚ rðît™ „kÄf ytrŒ …ŒtÚttuo™t r{©ýÚte yÚtðt [f{f

…h ÷tuZt™t ½»toý-h„zðtÚte yÚtðt yhýe™t ÷tfzt™t {kÚt™Úte yÂø™™u «fx fhu Au; “‚u{

yæÞtí{Þtr¿tf æÞt™e W…tËf …ý yÇÞtË y™u ðihtøÞ™t MðtæÞtÞ, s… y™u Þtu„-yÚto ¼tð™™t

r{©ýÚte rðïtftþ-Ë{M‚ ËkËth{tk ÔÞt …h{tí{t™u {the ykŒh «ftrþ‚ fhe þfwk Awk.”

‚uÚte nwk ytí{ Ë{…oý fh™th æÞt™e W…tËf …ý nu …h{tí{™T ! ‚™u {the ykŒh Ëtûtt‚T

fhe þfeþ; ‚™u {the ykŒh yt{krºt‚ fhwk Awk. (8)

19. •xÁÇŸvÁ◊wãœÊxŸÊv ◊Ÿy‚Êx Áœvÿ¢w ‚øÃx ◊vàÿw̧—– •xÁÇŸvÁ◊w㜠ÁflxflvSflwÁ÷— H§9H…ŒtÚto : }æy²ü:-{™w»Þ ¥çxÝ}æì-§‹{æÝ:-…h{tí{tY… yÂø™™u yÚtðt ¿tt™-«ftþMðY… …h{tí{t™u

…tu‚t™e ykŒh «ftrþ‚-Ëtûtt‚T fhðt {txu }æݨæ ç{²¢ ¨™ï„-{™Úte …h{tí{t™wk Ëuð™ fhu fu -ç±±S±ç|æ:-¥çxÝ}æì-§‹{ï-nwk rððtËr‚ = …rh[Þto f{tuo ÞÚtt - r™rŒæÞtË™, yÇÞtË, r¢Þtytu îtht…h{tí{t™u «ftrþ‚ fhwk - Ëtûtt‚T fhwk. (9)

¼tðtÚto : …h{tí{t™u …tu‚t™e ykŒh «ftrþ‚ yÚtto‚T Ëtûtt‚T fhðt {txu {™w»Þu ©wr‚ytu îtht

…h{tí{t™t „wýtu™wk ©ðý fhe™u ‚u™u s„‚™e h[™t™wk {™Úte {™™ fhðwk òuEyu. ÞÚtt rðr¼L™

ntÚte y™u Ÿx suðt «týeytu™tk þheh™e h[™t{tk ÷tkƒe ËqkZ y™u Ÿ[e ztufÚte W…h y™u ™e[uÚte

¾tðt™wk «t fhu Au, ¼q‚÷ …h Ÿ[t MÚtt™tu …hÚte s÷™e Äthtytu ™e[u™t MÚtt™{tk ðntðe™u, yíÞk‚

™e[u™t MÚtt™ Ë{wÿ{tk …ntU[tze™u, ¼qr{ …h {™w»Þ ytrŒ™t r™ðtË {txu s{e™™e h[™t fhðe,

ytftþ{tk „ún, ‚tht ð„uhu™u ‚uytu™e „r‚{tk [÷tððt ð„uhu™tk …h{týwytu™wk {™™-®[‚™ æÞt™

y™u Ë{trÄY… yÇÞtË r¢ÞtytuÚte r™rŒæÞtË™ fhe™u …h{tí{t™u …tu‚t™e ykŒh «ftrþ‚-Ëtûtt‚T

fhu. nwk W…tËf yt he‚u …h{tí{t™tu Ëtûttífth fhwk. (9)

20. •ÊzÁŒà¬x̋àŸwSÿx ⁄UvÃw‚Êx ÖÿÊvÁÃw— ¬‡ÿ|ãà flÊ‚x⁄Uw◊˜– ¬x⁄UÊz ÿÁŒxäÿvÃw ÁŒxÁflwH§10H…ŒtÚto : ¥æ„ì-§„ì-íÞth …Ae - r™rŒæÞtË™Y… yÇÞtË …Ae ÐíyÝS² Ú:-yt s„‚{tk …qðo

rðã{t™ þtMð‚ y™u Ë{M‚ s„‚{tk «t Ú: = yÂø™-«ftþMðY… …h{tí{t ±æ¨Ú¢ Á²æïç„:-‘ðtË-2' {wõ‚ ytí{tytu™u ðËtð™the ßÞtur‚™u Ðà²ç‹„-æÞt™es™ r™nt¤u Au. ²„ì-çÎç± ÐÚ:-§Š²„ï-su ŒuŒeÃÞ{t™ y{]‚Y… {tuûtÄt{{tk yíÞk‚ Œe ÚtE hne Au. (10)

¼tðtÚto : s„‚{tk …qðo rðã{t™ y™u s„‚{tk ÔÞt …h{tí{t™e ßÞtur‚ su «ftþ{Þ {tuûtÄt{{tk

yíÞk‚ Œe ÚtE hne Au, ‚u™u æÞt™es™ Þtu„tÇÞtË …Ae Ëtûtt‚T «t fÞto fhu Au.

…h{tí{t™wk su ßÞtur‚MðY… y™L‚ {tuûtÄt{{tk Au, ‚u™e æÞt™es™™t ÓŒÞ{tk Ëtûtt‚T ÚttÞ

Au. su yÕ…ft÷e™ y™u yuf ŒuþeÞ Ë¼t™ «‚e‚ ÚttÞ Au, …h{tí{t ‚tu y™k‚ Au, …hL‚w {™w»Þ

ytø™uÞ ftkz «Út{ yæÞtÞ

20

y™k‚ ƒ™e þf‚tu ™Úte, suÚte {™w»Þ™tu yrÄfth ÓŒÞ{tk s Ëtûtt‚T fhðt™tu Au. ``NlÐïÿææ „é}ææÝéc²æç{ÜUæÚy±æ„ì'' (ðuŒtL‚. 1 : 3 : 25) (10)

¾kz-3

21. •xÁÇŸ¥v flÊw flÎxœvãÃw◊äflx⁄UÊváÊÊw¢ ¬ÈM§xÃv◊w◊˜– •wë¿Êx ŸwåòÊx ‚v„wSflà H§1H…ŒtÚto : ¥Š±Úæ‡ææ¢ ±ë{‹„¢ ÐéM„}æ}æì-®nËt hrn‚-y®nËt, ËíÞ ytrŒ ðú‚tu™e ð]rØ fh™th, yr‚

{nt™-ËðoÚte {nt™ ‚Útt f{™eÞ - ËwkŒh ±:-¥çxÝ}æì-‚wk ¿tt™–«ftþMðY… …h{tí{t™u ÝŒ~æï ¨ãS±„ï-‚thtu ™Ã‚t = …wºt-…tiºt-ËkƒkÄe Útðt {txu, ¨ãS±æÝì-ƒ¤ðt™ Útðt {txu-…h{tí{™T {™u …tu‚t™tu ™Ã‚tƒ™tðe Œu yÚtto‚T ‚thtÚte Œqh ™ Úttô, …r‚‚ ™ ƒ™wk y™u Ën:-ytí{ƒ¤ yt… - [«¼w «ðý ÔÞÂõ‚…r‚‚ Út‚tu ™Úte] ‚uÚte ¥ÓÀ-‚thtu yÇÞtË fhwk-‚™u ËBÞfT he‚u «t fhwk. (1)

¼tðtÚto : …h{tí{™T ! ‚wk yæÞtí{Þ¿t™t yk„tu y®nËt, ËíÞ ytrŒ ËŒTðú‚tu™e ð]rØ fh™th

Au, ‚tht þhý{tk ytððtÚte ‚u™e ð]rØ ÚttÞ Au. ËqÞo ytrŒ {nt™ ®…ztu …wÁ Au, {nt™ Au, ytftþ

ÔÞt…f ntuðtÚte …wÁ‚h, yíÞk‚ {nt™ Au, ‚wk ‚tu ytftþÚte …ý {nt™ ntuðtÚte …wÁ‚{ Au, y±}æS²ÐæÚï Ú…¨æï òæï}æÝ: (É. 1 : 52 : 12). (1)

…h{tí{™ ! ‚wk ytftþÚte …ý …th Au, ft{™t™e …qŠ‚ fh™th ntuðtÚte yíÞk‚ f{™eÞ …ý

Au. nwk ‚thtu ™Ã‚t-…tiºt ƒ™e òô - ‚thtu …tiºtð‚T yr‚ r«Þ ƒ™e òô - ytí{s = …wºt ƒ™e òôy™u ËnË = ƒ¤™tu ¼t„e ƒ™e òô - ‚™u {the …eX …h ht¾e™u - {t™e™u ƒ¤ðt™ hnwk. ËnMðt™T= ƒ¤ðt™ ƒ™e™u ËkËth™t yiïÞo™tu ¼tu„ fhwk y™u ™Ã‚t - „wýðt™ ƒ™e™u {tuût™t y{]‚ yt™kŒ™u«t fhwk. [Ëðto„eý WL™r‚, ©uc f{tuo™e …qŠ‚, y…‚™ y™u ƒ¤™e «tr {txu «¼w™u «t fhtuy™w.] (1)

22. •xÁÇŸw|SÃxÇ◊vŸw ‡ÊÊxÁøw·Êx ÿ¢w‚xÁmw‡flx¢ ãÿÊw3ÁòÊváÊw◊˜–

•xÁÇŸvŸÊw¸ fl¢‚à ⁄UxÁÿw◊˜ H§2H…ŒtÚto : ¥çxÝ:-ç±E}æì-¥ç~æ‡æ}æì-‚usMðY… …h{tí{t™t W…tËf™e ykŒh Wí…L™-WX™th Ë{M‚

…t…¼tð™u ç„x}æïÝ àææï癯æ çݲ¢¨„ì-r‚ø{u™ = ‚eûý þtur[‚t = ¿tt™{Þ ‚usÚte r™ÞkË‚ = r™Þkºtýfhu Au - Œƒtðe Œu Au - y®fr[ífh fhe ™t¾u Au, …w™: ¥çxÝ:-¿tt™MðY… …h{tí{t Ý:-y{tht{txu Úç²}æì ±¢¨„ï-yæÞtí{Ä™- y{]‚t™kŒ™u «Œt™ fhu Au. (2)

¼tðtÚto : …h{tí{t ßÞthu {the-W…tËf™e ykŒh Ëtûtt‚T «ftrþ‚ ÚttÞ Au, íÞthu …tu‚t™t ¿tt™{Þ

‚usÚte {tht ytL‚rhf Sð™t ¼ûtf ‚¥ðtu-…t…¼tðtu r™Þkrºt‚ fhu Au - ¼M{e¼q‚ fhe™u {™u ytæÞtÂí{f

y{]‚Ä™™tu ¼t„e ƒ™tðe Œu Au. fthý fu ‚u {tht ytí{t™tu …ý ytí{t Au. ``² ¥æy}æçÝ ç„cÆÝì-¥æy}ææ ²S² àæÚèÚ}æì'' (þ‚.) su{ {tht ytí{t™wk þheh {the Œu¾hu¾{tk hnu‚wk ntuðtÚte, ‚u™u r™Œtuo»tht¾ðt™wk {™u æÞt™ hnu Au, nwk ‚u™uu Þí™…qðof r™Œtuo»t ht¾wk Awk, ‚u{ nwk-ytí{t ‚u …h{tí{t™wk þheh

ytø™uÞ ftkz «Út{ yæÞtÞ

21

Awk, ‚tu {™u r™Œtuo»t ht¾ðtu, {tht{tk Mð„wý «ËtŒ™u «rðü fhðt ‚u Mðt¼trðf Au. (2)

23. •vÇŸw ◊Îx«w ◊x„Êw° •xSÿwÿx •Êv ŒwflxÿÈv¢ ¡Ÿy◊˜– ßxÿvÕw ’xÁ„¸w⁄UÊx‚vŒw◊˜ H§3H…ŒtÚto : ¥xÝï-nu ¿tt™-«ftþMðY… …h{tí{™T ! ‚wk }æãæÝ-¥²:-¥ç¨-{nt™ «„r‚þe÷ Au.

Îﱲ鱢 …Ý¢ }æëÇ-nwk ‚™u-RüŒuð™u [tn™th Awk, {™u {]z = Ëw¾e ƒ™tð. ¥æ¨Î¢ Ïæ

22

‚tht ËkËth ÔÞt…e f‚to…ýtk y™u r™Þk‚t…ýt ytrŒ ½tuzt su™wk {™™ {™{tk r™hk‚h fhðtÚte {™™t

hÚt™u {tuûtÄt{ ‚hV ÷E òÞ Au. f]…Þt ‚u™u {tht {™tuhÚt{tk òuz, íÞtk nwk y{]‚ yt™kŒ «t fhwk. (5)

26. ÁŸv àflÊw Ÿˇÿ Áfl‡¬Ã lÈx◊vãÃw¢ œË◊„ flxÿw◊˜– ‚ÈxflËv⁄Uw◊ÇŸ •Ê„Èà H§6H…ŒtÚto : Ýÿ²-nu ÔÞtrÂ{tk Ë{Úto ‚Útt «tÂÔÞ ç±àЄï-«òytu™tk …t÷f «¼tu ! ¥æãé„ ¥xÝï-

y{u - W…tËftu îtht yæÞtí{Þ¿t™t {txu Ë{„úY…Úte Mðef]‚ ¿tt™-«ftþMðY… …h{tí{™T ! y±æ-‚tht lé}æ‹„¢ ¨é±èÚ}æì-ßÞtur‚{t™ ‚Útt …tu‚t™t Ëthe he‚u rËØ r™Þk‚]íð ytrŒ ðeÞo-ƒ¤ Þwõ‚™u ±²¢çÝ{è}æãï-y{u W…tËftu y{the ykŒh Äthý fheyu. (6)

¼tðtÚto : …h{tí{™T ! ‚wk y{thtu-«òytu™tu …t÷f htò Ëðo{tk ÔÞt y™u «tÂÔÞ Au. ‚wk

„wýtuÚte «ftþ{t™ y™u …tu‚t™t ËBÞfT rËØ r™Þk‚t…ýt ytrŒ ƒ¤Úte Þwõ‚ rðï™tu htò Au, ‚tht

„wý y™u f{oƒ¤ y{tht {txu fÕÞtýfthe y™u „útÌt Au, ‚tht þtË™ y™u þhý{tk y{u ‚the

Ëw«ò ƒ™eyu; ‚uÚte ‚™u y{the ykŒh Äthý fheyu - æÞt™ fheyu. (6)

27. •xÁÇŸw◊x͸hʸw ÁŒxflw— ∑§x∑ȧvà¬ÁÃy— ¬ÎÁÕx√ÿÊw •xÿw◊˜–

•x¬Êv¢ ⁄UÃÊy¢Á‚ Á¡ãflÁà H§7H…ŒtÚto : ¥²}æì-¥çxÝ:-}æê{æü-yu …h{tí{t yÂø™ ÷tufºtÞ - …]rÚtðe, yL‚rhût y™u ãw÷tuf™e

yÂø™ytu{tk {qÄto = þe»toY… Au, ‚u™tu þtËf Au y™u ‚u™tu …ý «ftþf Au; çα: ÜUÜéU„ì-ãw÷tuf™t{q½o Ÿ[ ¼t„™tu «ftþf su ËqÞo Au, ‚u „tiý Au, ‚u™tu …h{tí{t s ôå[ «ftþf Au; ËqÞo{tk su

«ftþf …wÁ»t Au, ‚u `¥æï3}æì' ÔÞt…f ƒúñ Au.ÐëçƒÃ²æ: Ðç„:-…]rÚtðe …h su ¼tir‚f yÂø™ Au, ‚u „tiý Au, yu s …h{tí{t yÂø™-y„úýe

Au “„}æï± |ææ‹„}æÝé |ææç„ ¨±Z „S² |ææ¨æ ¨±üç}æ΢ ç±|ææç„” ({wkzf-2.10) - “‚u …h{tí{t™t«ftþÚte Ëðo «ftþ{t™ ƒ™u Au, ‚u™e s ßÞtur‚Úte Ëðo «ftrþ‚ ÚttÞ Au.

¥Ðæ¢ Úï„æ¢ç¨ ç…‹±ç„-y™u su yk‚rhût™t “¥æÐ: ¥‹„çÚÿæ}æì” (çÝÍæ¢0 1.3) s¤™u “Úï„:-©ÎÜUÝæ}æ” (çÝÍæ¢0 1.12) «urh‚ fh™the rðãw‚TY… yÂø™ Au, ‚u …ý „tiý «uhf Au, ‚u™tu «uhf…ý …h{tí{t s Au. (7)

¼tðtÚto : ËkËth{tk «ftþ y™u ‚t… „wýtu™tu ytÄth yÂø™‚¥ð Au, ‚u …]rÚtðe …h yÂø™ ™t{Úte,

yL‚rhût{tk rðãw‚T ™t{Úte y™u ãw÷tuf{tk ËqÞo ™t{Úte «rËØ Au; …hL‚w ‚u ºtýuÞ yÂø™ytu™tu «ftþf

y™u ‚t…«Œ ºtýuÞ ÷tuftu{tk rðã{t™ …h{tí{t s Au, ‚u™u s Ëðo ßÞtur‚™e ßÞtur‚, yÂø™ytu™tu

yÂø™ {t™e™u ‚Útt òýe™u ‚u™e W…tË™t fhðe òuEyu …hk‚w sz yÂø™ytu™e ™ fhðe òuEyu. (7)

28. ßx◊w◊xÍ ·Èz àfl◊xS◊Êv∑§w¢ ‚xÁŸv¥ ªÊwÿxòÊv¢ Ÿ√ÿÊy¢‚◊˜– •vÇŸw Œxflw·xÈ ¬v˝ flÊwø— H§8H…ŒtÚto : ¥xÝï-nu ¿tt™-«ftþMðY… …h{tí{™T ! y±}æì-‚wk §}æ}æì-©-yu s xææ²~æ}æì-„tÞºte-ðtýeÚte

ytø™uÞ ftkz «Út{ yæÞtÞ

23

ËkƒØ-ðtýe rð»tÞf ¨é ¨ôÝ Ýò梨}æì-ËwkŒh Ëthe he‚u ¼s™eÞ, W¥t{ he‚u Ëuð™eÞ …w™:-…w™:™ðe™ yæÞtí{ «ð[™™u ¥S}ææÜ¢U Îï±ï¯é Ðí±æï™:-y{the RrLÿÞtu™u {txu «¼tr»t‚ fhtðe™u, y{™u-y{the ErLÿÞtu™u ‚the ‚hV «ð¥t fhðt™e «uhýt yt…. (8)

¼tðtÚto : nu …h{tí{™T ! y{the ErLÿÞtu rð»tÞtu{tk VËtE™u fw{t„o{tk sE™u yÄ:…‚™™wk fthý

ƒ™u Au, …hL‚w nu …h{tí{™T ! ßÞthu ‚thwk þhý ÷Eyu Aeyu, íÞthu ‚wk y{™u-RrLÿÞtu™u fw{t„o{tk

s‚e yxftðe™u ‚Útt Ëw{t„o{tk ÷E sðt™tu W…Œuþ yt…u Au, ‚u{s y{the …ý ytftkûtt RrLÿÞtu™u

‚the ‚hV «ð]¥t fhðt™e Au - ``|æÎí¢ ÜU‡æïüç|æ:-Ÿæë‡æé²æ}æ''-y{u ft™tuÚte ¼ÿ-y[o™eÞ-M‚tu‚ÔÞ …h{tí{t™uËtk¼¤eyu-‚u™wk ©ðý fheyu; ‚Útt ``|æÎí¢ Ðà²ï}ææÿæç|æ:'' ytk¾tuÚte y[o™eÞ, M‚tu‚ÔÞ …h{tí{t™ur™nt¤eyu - á~Þ r[ºt{tk r[ºtfth™u òuEyu. (8)

29. âv àflÊw ªÊx¬vflwŸÊ Áªx⁄UÊv ¡ÁŸyD®ŒÇŸ •ÁX⁄U—– ‚v ¬Êwfl∑§ üÊÈœËx „vflw◊˜ H§9H…ŒtÚto : ¥çXÚ: Ðæ±ÜU-¥xÝï-nu yk„tu™u ËL{t„o{tk «urh‚ fh™th …rðºtfthf ¿tt™-«ftþMðY…

…h{tí{™T ! „¢ y±æ-‚u ‚™u xææïбÝ:-…tu‚t™e RrLÿÞtu™u …rðºt fh™th s™ çxæÚæ …çÝcÆ„ì-M‚wr‚Úte…tu‚t™e ykŒh «rËØ fhu Au - Ëtûtt‚T fhu Au ¨: ã±¢ Ÿæéç{-‚wk y{tht ytbt™-…wfth™u Ëtk¼¤. (9)

¼tðtÚto : …h{tí{™T ! …rðºt fh™th ‚Útt …tu‚t™t W…tËf™e ykŒh™e yÇÞÚto™t™u Ëtk¼¤™th

Au. ßÞthu W…tËf™u …tu‚t™e ykŒh ‚u™tu Ëtûtt‚T ÚttÞ Auu, íÞthu ‚u RrLÿÞtu™tu ËkÞ{ «t fhe™u ‚u™e

yþtÂL‚Úte Aqxe òÞ Au. …h{tí{t™e f]…t™tu …tºt ƒ™e òÞ Au. (9)

30. ¬wÁ⁄Ux flÊv¡w¬Á× ∑§xÁflw⁄UxÁÇŸw„¸x√ÿÊvãÿw∑˝§◊ËØ– Œwœxº˝vàŸÊwÁŸ ŒÊx‡ÊvÈ·w H§10H…ŒtÚto : ±æ…Ðç„: ÜUç±:-¥çxÝ:-y{]‚yL™¼tu„ = {tuûtt™kŒ™tu Mðt{e. frð = ¢tL‚Œþeo yÂø™

= Ëðo¿t ¿tt™-«ftþMðY… …h{tí{t Îæàæé¯ï ÚyÝæçÝ Î{„ì- M‚wr‚ ntð¼tð …qýo ytí{ Ë{…oý fh™thW…tËf™u {txu hí™tu - h{ýeÞ yk„tu Y… W…fhýtu™u Äthý fhtððt {txu ãòæçÝ Ð²ü ÜíU}æè„ì-ntð¼tð…qýo M‚wr‚ytu™u ËðoºtÚte «t fhu Au - Mðefth fhu Au. (10)

¼tðtÚto : W…tËf™e ntð¼tð …qýo M‚wr‚ytu™u y{]‚tL™ ¼tu„™tu Mðt{e Ëðoºt yL‚Þto{e …h{tí{t

Mðefth fhu Au y™u ytí{ Ë{…oý fh™th W…tËf™u {txu h{ýeÞ yk„tu ‚Útt MðtMÚÞ, {Äwhðtýe,

ËwƒwrØ, ÄiÞo, þtÂL‚ y™u y{]‚¼tu„™u Ëtu „ýt fu nòh „ýt V¤Úte ðhY…{tk «Œt™ fhu Au - ``Îïçã}æï ÎÎæç}æ „ï'' ‚wk yt… ‚tu nwk ‚™u yt…wk Aw ™u [rh‚tÚto fhu Au. (10)

31. ©wU®ŒxÈ àÿw¢ ¡ÊxÃvflwŒ‚¢ Œxfl¢v flw„®|ãà ∑x§Ãvflw—– ºx·Êv Áfl‡flÊyÿx ‚Ívÿ¸w◊˜ H§11H…ŒtÚto : y²¢ …愱ïΨ¢ ¨ê²Z Îï±}æì-‚u ò‚ = Wí…L™ {tºt{tk rðã{t™ ‚Útt ò‚{tºt = Wí…L™

{tºt su{tk rðã{t™ Au; yuðt ËðtoÄth y™u «ftþ™t «uhf …h{tí{ Œuð™u ç±Eæ² öàæï-rðï™u áüfhtððt-ƒtuÄ fhtððt {txu ÜïU„±:- ¿tt™ fhtð™th «¿tt™ Y… ™Œe, Ët„h, r„rh, …ðo‚, [kÿ, ‚thtytu©-©mãç‹„-WŒT½tur»t‚ fhu Au. (11)

ytø™uÞ ftkz «Út{ yæÞtÞ

24

¼tðtÚto : Ë{M‚ „ún, ‚tht, …]rÚtðe ytrŒ ®…ztu ‚u™t Wí…tŒf ËðoÔÞt…f, ËðtoÄth, «ftþf

…h{tí{t™u WŒT½tur»t‚ fhu Au. ‚u Ë{M‚ {t™ðtu™u ƒtuÄ fhtððt, Ë{òððt {txu Au, ‚u™t îtht

…h{tí{t™wk {™™-®[‚™ ÚttÞ Au. (11)

32. ∑§xÁflw◊xÁÇŸv◊Ȭy SÃÈÁ„ ‚xàÿvœw◊ʸáÊ◊äflx⁄Uw– Œxflv◊w◊ËflxøÊvÃwŸ◊˜ H§12H…ŒtÚto : ¥Š±Úï-yæÞtí{Þ¿t{tk ÜUô± ¨y²{}ææü‡æ}æì-¢tL‚Œþeo, Ëðo¿t, yrð™tþe r™Þ{Þwõ‚-

r™íÞ þw؃wØ{wõ‚ Mð¼tðÞwõ‚ ¥}æè±™æ-„Ý}æì-¥çxÝÎï±}æì-{t™ðhtu„ rð™tþf …h{tí{t Œuð™e©ÐS„éçã-W…tË™t fh. (12)

¼tðtÚto : …h{tí{t™wk f‚to…ýwk, r™Þk‚t…ýwk y™u f{oV¤Œt‚t…ýwk ð„uhu™t r™Þ{tu yx÷ Au, ‚u

r™íÞ þwØ ƒwØ {wõ‚-Mð¼tð ‚Útt y™k‚ «ftþ¿tt™ yt™kŒMðY… Au, ‚u™e W…tË™t fhðe, ‚u™u

yæÞtí{Þ¿t™tu Œu𠃙tððtu, ‚u W…tËf™t Ë{M‚ ytL‚rhf htu„tu™t rð™tþ™wk fthý Au-yÚtto‚T ‚u™tu

rð™tþ fh™th Au. (12)

33. ‡Ê¢v ŸÊw ŒxflËw⁄UxÁ÷vCw®ÿx ‡Êv¢ ŸÊw ÷flãÃÈ ¬ËxÃvÿw– ‡Ê¢z ÿÊ⁄UxÁ÷v dwflãÃÈ Ÿ—H13H…ŒtÚto : Îï±è: -…h{tí{t™e ¿tt™ ßÞtur‚ytu Ý:-¥|æècŲï-y{the ytftkûttytu-yÇÞwŒÞ™e Ëw¾

Ëk…r¥t™u {txu àæ¢ |汋„é-fÕÞtýfthe ƒ™u; ‚Útt Ý: Ð脲ï àæ}æì-y{the ‚]rÂ, r™:©uÞË™e «trÂ-{wÂõ‚™u {txu fÕÞtýfthe ƒ™u. à梲æï:-Ý:-¥ç|æd±‹„é-‚u Ëw¾-þtÂL‚™u y{tht ƒL™u ûtuºttu [yÇÞwŒÞy™u {tuût] {txu ðntðu yÚtto‚T ËðoºtÚte ð»tto fhu. (13)

¼tðtÚto : …h{tí{t™e ¿tt™ ßÞtur‚ytu Ëðoºt ÔÞt Au, ‚u Ë]rüf‚to, r™Þk‚t, f{oV¤Œt‚tY…{tk

hnu÷e Au, y{the ytftkûttytu{tk „kÄËw¾, hËËw¾ ð„uhu™u {txu, «íÞuf „kÄ ytrŒ ¼tuøÞ ðM‚wytu{tk

…h{tí{t™tu {rn{t, f¤t, rð¼qr‚, Ítk¾e «ftrþ‚ Út‚e hnu, íÞthu „kÄ ð„uhu Ëw¾ Ët[wk Ëw¾ ƒ™e

þfþu yLÞ™t …rhýt{‚: Œw:¾ Y… s rËØ Útþu.

‚u ßÞtur‚ytu ytí{t™e ykŒh Ëtûtt‚T Út‚tk yt™kŒ™e Äthtytu ƒ™e™u ‚]rÂ-{wÂõ‚™u {txu rËØ

Útþu. (13)

34. ∑§vSÿw ŸÍxŸ¢v ¬⁄UËyáÊÁ‚x ÁœvÿÊw Á¡ãflÁ‚ ‚à¬Ã–

ªÊv·ÊwÃÊx ÿvSÿw Ãx Áªv⁄Uw— H 14H…ŒtÚto : ¨yЄï-nu Ëí…wÁ»ttu™t-{w{wûtwytu™t …t÷f …h{tí{™T ! ÜUS² ÝêÝ}æì-ftu™tÚte Vhe ç{²:-

{™, ƒwrØ, r[¥t y™u ynkfth ÐçÚ‡æç¨-¼q{t{tk - {tuût{tk ç…‹±ç¨-‚] fhu Au. „ï çxæÚ:-²S² xææï¯æ„æ-‚tht {txu su™e M‚wr‚ytu RrLÿÞtu{tk ËkËurð‚ - Ëk„‚ ƒ™e „E. (14)

¼tðtÚto : nu …h{tí{™T ! ßÞthu ‚tht {txu fhðt{tk ytðu÷e M‚wr‚ytu su™e ErLÿÞtu{tk ƒuËe

ytø™uÞ ftkz «Út{ yæÞtÞ

25

òÞ Au, [rh‚tÚto ƒ™e òÞ Au, íÞthu RrLÿÞtu …tu‚-…tu‚t™t rð»tÞtuÚte rðhõ‚ ƒ™e™u ‚the M‚wr‚ytu{tk

Ëk÷ø™ ƒ™u Au, ‚u s W…tËf {nt™ yt™kŒ yÚtðt {nt™ Ät{-{tuût™u «t fhu Au. ‚u Sð™{wõ‚™wk

yL‚:fhý [‚wüÞ ‚] ƒ™e òÞ Au, ‚u™t …h ‚the …h{ f]…t ÚttÞ Au. (14)

¾kz-4

35. ÿxôÊÊvÿwôÊÊ flÊ •xÇŸvÿw Áªx⁄UÊvÁªw⁄UÊ øx ŒvˇÊw‚ –

¬v˝¬w˝ flxÿw◊x◊vÎâw ¡ÊxÃvflwŒ‚¢ Á¬˝xÿ¢w Á◊xòÊv¢ Ÿ ‡Êy¢Á‚·◊˜ H§1H…ŒtÚto : ²¿ææ ²¿ææ çxæÚæ çxæÚæ ™-{tht Ëf÷ Þ¿t y™u Ë{M‚ M‚wr‚ytu ±:-Îÿæ ï̈-¥xݲï-

‚tht «ð]Ø Ëðoºt ÔÞt…f y™u ¿tt™-«ftþMðY… …h{tí{t™u {txu Au; ‚uÚte ¥}æë„¢ …愱ïΨ}æì-‚wky{]‚Y… y™u Wí…L™ {tºt™t ytÄth ‚Útt ¿tt‚t çÐí²¢ ç}æ~æ¢ Ý-r«Þ r{ºt™e Ë{t™ …h{tí{t™e±²¢ Ðí Ðíàæ¢ç¨¯}æì-nwk «þkËt-M‚wr‚ fhwk Awk. (1)

¼tðtÚto : nu Ëðtuoí…tŒf, ËðtoÄth, Ëðo¿t y™u y{]‚MðY… …h{tí{™T ! «r‚rŒ™ fhðt{tk ytð‚tu

Þ¿t ©ucf{o ËŒt[hý y™u «r‚rŒ™ fhðt{tk ytð‚e M‚wr‚ ‚tht Ëðoºt ÔÞtÂ-{nt™ ¿tt™-«ftþMðY…™u

{txu ‚the «tr™u {txu Au. ‚tht suðt r«Þ r{ºt™u yrÄf y™u r™hk‚h «þkrË‚ fhwk Awk. [tnwk Awk,

‚wk r{ºt Ë{t™ Ëk„e ƒ™e ò yu s «tÚto™t Au. (1)

36. ¬ÊxÁ„v ŸÊw •ÇŸx ∞v∑§wÿÊ ¬ÊxsÔÂv3Ãw ÁmxÃËvÿwÿÊ –

¬ÊxÁ„w ªËxÁ÷¸w|SÃx‚ÎvÁ÷wM§¡ÊZ ¬Ã ¬ÊxÁ„v øwÃx‚ÎvÁ÷wfl¸‚Ê H§2H…ŒtÚto ª…æZ Ð„ï ±¨æï-¥xÝï-nu ƒ¤™t Mðt{e, ðËtð™tht, ¿tt™-«ftþMðY… …h{tí{™T ! ‚wk

Ý:-y{the »ÜU²æ Ðæçã-y™u ‚the yuf þÂõ‚-ƒ¤Y… }øðtýeÚte-}øðuŒt™wËth M‚wr‚Úte hûtt fh;©„ çm„è²²æ Ðæçã-y™u ‚the ƒeS þÂõ‚Y… Þswðtoýe - ÞswðuoŒt™wËth «tÚto™tÚte y{the hûtt fh;焨ëç|æ:-xæèç|æ: Ðæçã-‚the ºteS þÂõ‚Y… ºteS Ët{ðt¤e-Ët{ðuŒt™wËth W…tË™tÚte y{the hûttfh; ™„¨ëç|æ: Ðæçã-‚the [tuÚte þÂõ‚Y… yÚtðoðtýe-yÚtðoðuŒt™wËth s…Úte y{the hûtt fh. (2)

¼tðtÚto : ¿tt™-«ftþY… …h{tí{t [thuÞ ðuŒ™e ðtýeÚte Ëðo {™w»Þtu™e hûtt fhu s Au y™u

y{the W…tËftu™e ðuŒt™wËth M‚wr‚-«tÚto™t-W…tË™t y™u Ëtûtt‚T yÚto ¼tð™ s… îtht y{the ykŒh

Wòoƒ¤™u RrLÿÞtu ‚Útt {™™u r™Þkrºt‚ fhðt y™u ytí{ƒ¤ {tuût «tr™u {txu «Œt™ fhe™u …tu‚t™t

Ëk…qýo hûtý{tk ht¾u Au. (2)

37. ’x΄v|jw⁄UÇŸ •xÁøv¸Á÷w— ‡ÊxÈ∑˝v§áwÊ Œfl ‡ÊÊxÁøv·Êw –

ytø™uÞ ftkz «Út{ yæÞtÞ

26

÷x⁄UvmÊw¡ ‚Á◊œÊxŸÊv ÿwÁflDK ⁄UxflvØ ¬Êwfl∑§ ŒËÁŒÁ„ H§3H…ŒtÚto : Ðæ±ÜU-¥xÝï Îï±-…rðºt fh™tht …h{tí{ Œuð ! Ïæëãç|Î:-¥

27

¼tðtÚto : …h{tí{™T ! ‚wk Œtu»ttu, Œwü rð[thtuÚte y{the hûtt fhu Au; «ò…t÷f htò™e Ë{t™

hûtt fhu Au; {tht ӌ޽h{tk ytðe™u r™ðtË fh™th Ët[tu ËtÚte Au, yufðth ytÔÞt …Ae Atuze

s‚tu ™Úte. …tu‚t™e M‚wr‚™e «uhýt yt…u Au, {tht fÕÞtý™u {txu ‚Útt {tht {txu {tuûtÄt{™tu hûtf

Atu. (5)

40. •wÇŸx ÁflvflwSflŒxÈ·v‚w|‡øxòÊ¢v ⁄UÊœÊy •◊àÿ¸ –

•Êw ŒÊx‡ÊvÈ·w ¡ÊÃflŒÊ fl„Êx àflw◊xlÊw ŒxflÊv° ©Uw·x’ȸvœw— H§6H…ŒtÚto : …愱ïÎ:-¥}æy²ü-¥xÝï-nu Wí…L™ {tºt{tk rðã{t™ ‚Útt Wí…L™ {tºt™t ¿tt‚t y{h

…h{tí{™T ! ‚wk Îæàæé¯ï-…tu‚t™wk ytí{ Ë{…oý fh™th W…tËf™u {txu ©¯¨:-Mð«ftþY… {tuûtÄt{ç±±S±„ì-ç™~æ¢ Úæ{:-su{tk rðþu»t Ëw¾ Au, yuðt y÷tirff yiïÞo™u ¥æ±ã-«t fhtð. ¥l-yts-yt Sð™{tk y±}æì- ‚wk ©¯Ïæéü{:-Îï±æÝì-¥æ±ã-Mð«ftþY… {tuûtÄt{™tu y™w¼ð fh™tht {wõ‚ytí{tytu™e ‚hV {™u ÷E ò. (6)

¼tðtÚto : …h{tí{t™e W…tË™t îtht ytí{ Ë{…oý fh™th™u ‚u {tuût™wk yiïÞo «Œt™ fhu Au

y™u ‚u™u {tuût ytí{t{tk …ntU[tze Œu Au. ßÞtk y{h …h{tí{t™tu Ëk„ r™hk‚h Út‚tu hnu Au. ™tþðt™

ËkËth{tk ‚tu yu {íÞo-{hý Ä{eo ƒ™e hnu Au. (6)

41. àfl¢v Ÿw|‡xøòÊw ™§xàÿÊz fl‚Êx ⁄UÊvœÊw¢Á‚ øÊŒÿ –

•xSÿw ⁄UÊxÿvSàfl◊yÇŸ ⁄UxÕËv⁄UwÁ‚ ÁflxŒÊw ªÊxœ¢w ÃÈxøv ÃÈ Ÿy— H§7H…ŒtÚto : ç™~æ ±¨æï-¥xÝï-nu yŒT¼w‚ „wý þÂõ‚ Ëk…L™ ‚Útt Ëðo™e ykŒh ðtË fh™th …h{tí{™T !

y±}æì-‚wk Ý:-ªy²æ-y{the hûtt {txu Úæ{æ¢ç¨ ™æïβ-Ëðo ËtÄf Ä™tu™u «urh‚ fh; ¥S² Úæ²:-Úƒè:-¥ç¨-yu y¼eü Ä™ yiïÞo™tu ‚wk h{ýf‚to-Ä™™tu Mðt{e yÚtto‚T Ä™Y… hÚt™tu EhrÞ‚t = «uhf«Œt‚t Au. „é™ï „é Ý:-xææ{¢ ç±Îæ-Ëk‚t™tu Wí…r¥t™u {txu ‚tu su «r‚ctY… ðeÞo™u «t fhtðe™u ËkÞ‚fh. (7)

¼tðtÚto : …h{tí{t yŒT¼w‚ Œuð Au, ‚u y{™u r™ðtË {txu™t ËtÄ™ yt…u Au y™u ËkrËØ

¼tu„ Ä™tu™u ‚Útt ¼tu„ ËtÄ™tu™u …ý «urh‚ fhu Au, ‚u h{ýeÞ Ä™™tu Mðt{e Au. y{tht þheh™e

ykŒh {q÷ Ät‚w ðeÞo™u ËkÞ‚ fhðt™wk ƒ¤ «Œt™ fhu Au, ‚u Sð™™tu M™un Au, M™unÚte s ßÞtur‚

«t ÚttÞ Au y™u {]íÞwY… ‚{-ykÄfth™u Œqh fhu Au. (7)

42. àflzÁ◊Ø ‚x¬v˝ÕÊw •xSÿvÇŸw òÊÊô¸x§Ãw— ∑§xÁflw— –

àflÊv¢ Áfl¬˝Êy‚— ‚Á◊œÊŸ ŒËÁŒflx •Êv ÁflwflÊ‚|ãà flxœv‚w— H§8H

ytø™uÞ ftkz «Út{ yæÞtÞ

28

…ŒtÚto : ~ææ„: ¨ç}æ{æÝ Îèçα:-¥xÝï-nu ºttý-hûtýf‚to, …tu‚t™t „wýtu™wk «Œt™ fhe™u [{f™th,MðÞk ŒuŒeÃÞ{t™ …h{tí{™T ! y±}æì §„ì-‚wk s ¨Ðíƒæ:-«„: ÜUç±:-¥ç¨ …]Útw = Ëðoºt ÔÞt y™u«rËØ, ËíÞðú‚e y™u Ëðo¿t Au. y±¢ ±ï{¨:-ç±Ðíæ¨: ¥æç±±æ¨ç‹„-‚thw ðuÄ™ fh™th-÷ûÞ ƒ™tð™th(Ðí‡æ±æï {Ýé-{wkzh) {uÄtðe rðît™ …tu‚t™e ykŒh Ëthe he‚u M‚wr‚ îtht Ëuð™ fhu Au. (8)

¼tðtÚto : …h{tí{t ‚wk s ºttýf‚to, Ëðoºt «rËØ «ftþf, «ftþ{t™ y™u Ëðo¿t Œuð Au ‚Útt

ËíÞðt™ = Ë]rü™e Wí…r¥t, ÂMÚtr‚ y™u Äthý{tk ÂMÚth Ä{eo Sðtu™u f{oV¤™u yt…ðt{tk ËíÞðú‚eAu, ‚uÚte ‚the «tÚto™t™e …hk…ht Au - (¥¨„æï }ææ.....) ‘‘yË‚T-…t…Úte Ë‚T-…wÛÞ™e ‚hV ÷E ò,ykÄfthÚte ßÞtur‚™e ‚hV ÷E ò, {]íÞwÚte y{]‚™e ‚hV ÷E ò.'' {uÄtðe rðît™ ÷ûÞðuÄe ‚thwk

ðuÄ™ fhu Au fu, ¥æï3}æì-™t{™t Ä™w»Þ …h, …tu‚t™t ytí{t™wk ƒtý [ztðe™u, ‚™u-ƒúñ™u ÷ûÞ fhe™uðuÄ™ fhu Au - ‚thtu yt™kŒ hË x…ftððt {txu nwk W…tËf …ý ‚u{tk™tu yuf Awk. (8)

43. •Êv ŸÊw •ÇŸ flÿÊxflvÎœ¢w ⁄UxÁÿv¥ ¬Êwfl∑§x ‡Êv¢Sÿw◊˜ –

⁄UÊvSflÊw ø Ÿ ©U¬◊Êà ¬ÈL§xS¬w΄x¢ ‚ÈvŸËwÃËx ‚Èvÿw‡ÊSÃ⁄U◊˜ H§9H…ŒtÚto : Ðæ±ÜU-©Ð}ææ„ï-¥xÝï-nu …rðºtfthf, Sð™™u ©uc ƒ™tð™th, y„úýtÞf …h{tí{™T !

Ý:-y{tht {txu ±²æï±ë{¢ àæ¢S²}æì-ytÞwðÄof, «þkË™eÞ Úô² ̈ éÝè„è-¥æÚæS±-ytus Y…e Ä™™u Ëw™u‚]íðÚte…w»f¤ «Œt™ fh ‚Útt ÐéLSÐë㢠¨é²àæS„Ú}æì-yíÞk‚ RåA™eÞ, yíÞk‚ ©uc Þþ fh™th ™-y™u Ý:-y{tht {txu Úç²}æì-¥æÚæS±-¿tt™Y…e Ä™™u W¥t{ ™u‚]íðÚte …w»f¤ «Œt™ fh. (9)

¼tðtÚto : …h{tí{t W…tËf™t ytÇÞL‚h Sð™™wk r™{toý fhu Au, …hk‚w ‚u™e ykŒh «þkË™eÞ

Sð™„r‚ ðÄof ytus™u Ëw™u‚]íðÚte ¼he Œu Au; ‚Útt ‚u™u …rðºt fhe™u ƒnw s RåA™eÞ yíÞk‚ ©uc

ÞþŒtÞe yæÞtí{¿tt™™u Ëw™u‚]íðÚte ¼he Œu Au. - «t fhtðu Au. (9)

44. ÿÊz Áfl‡flÊx ŒvÿwÃx flw‚Èx „ÊvÃÊw ◊xãº˝Êv ¡ŸÊyŸÊ◊˜ –

◊wœÊxŸ¸v ¬ÊòÊÊy ¬˝Õx◊ÊvãÿwS◊Òx ¬˝v SÃÊ◊Êy ÿãàflxÇŸvÿw H§10H

…ŒtÚto : ²:-}æ‹Îí:-ãæï„æ …ÝæÝæ}æì-su [Lÿ = ytnT÷tŒ - nŠ»t‚ fh™th ntu‚t = Œt‚t …h{tí{t{™w»Þtu™u {txu ç±Eæ ±¨é β„ï-Ë{M‚ «fth™t Ä™tu™u «Œt™ fhu Au. ¥S}æñ-¥xݲï-‚u …h{tí{t™u

{txu }æ{æï:-Ý Ðíƒ}ææçÝ Ðæ~ææ-{ÄwhhË™t ©uc …tºttu™e Ë{t™ S„æï}ææ: Ðí²‹„é-y{tht M‚wr‚ ð[™tu

ӌޙt ¼tðhËÚte …qýo «t ÚttÞ. (10)

¼tðtÚto : …h{tí{t nŠ»t‚-yt™kŒŒtÞf Œt‚t Au, ‚u™t Ëðo «fth™t …ŒtÚttuo ‚u™t yt…u÷t Au.

ÞÚtt : WŒh …qŠ‚ {txu yL™, MðtŒ {txu V¤, ythtuøÞ {txu yti»trÄ, Ëw¾ «tr {txu f…tË, ftc,

ytø™uÞ ftkz «Út{ yæÞtÞ

29

÷tun, yt¼q»týtu {txu Ëwðýo ð„uhu ‚Útt hí™tu, …t™, M™t™ y™u Ätuðt {txu s¤, ‚t… y™u «ftþ

{txu yÂø™, ïtË ÷uðt {txu ðtÞw ytrŒ yt…u÷t Au. ‚u™t ƒŒ÷t{tk y{u {tºt ÓŒÞÚte ¼tð…qýo

M‚wr‚ ð[™ {ÄwhhË…qýo …tºt™e Ë{t™ ‚u™u {txu yt…e þfeyu Aeyu. f]‚¿t‚t «fx fhðt y™u

Ëk„ «tr™u {txu yt…eyu Aeyu. (10)

¾kz-5

45. ∞xŸÊv flÊw •xÁÇŸ¥ Ÿ◊y‚Êx¡Ê¸v Ÿ¬ÊyÃx◊Êv „Èw®fl –

Á¬˝xÿ¢v øÁÃyD®◊⁄UxÁÃ¥v Sflwäflx⁄U¢v Áfl‡flySÿ ŒÍxÃw◊x◊ÎvÃw◊˜ H§1H…ŒtÚto : ±:-‚wk ©…ü:-ÝÐæ„}æì-…tu‚t™t y™u {tht-W…tËf™t ytí{ƒ¤™u ™…t‚ = …tz™th,

çÐí²}æì-M™un fh™th y™u M™un fhðt ÞtuøÞ, S±Š±Ú}æì -©uc yæÞtí{ Þ¿t™t ytÄth Œuð, ™ïç„cÆ}æì-yíÞk‚ [u‚™tðt¤t, ¥Úç„}æì-ft{ðtË™t hrn‚ yÚtðt «tÂÔÞ, ç±Ô±S²-Îê„}æì ¥}æë„¢-¥çxÝ}æì-Ëðo™u…tu‚t™tu ËkŒuþ yt…™th y{h MðY… …h{tí{t™u »Ý:-Ý}æ¨æ-¥æãé±ï-yt ™{ú M‚wr‚ Y… ¼ux îtht{the ykŒh yt{krºt‚ fhwk Awk. (1)

¼tðtÚto : {tht «¼w ! ‚wk …tu‚t™t y™u W…tËf™t ytí{ƒ¤tu™u ™ …zðt Œu™th Au, …hk‚w W…tËf™u

W…h WXtð‚tk-WXtð‚tk …tu‚t™t y{]‚ þhý{tk ÷E ÷u Au, ‚wk y{]‚ MðY… Au. W…tËf™u ËŒt ËtðÄt™

ht¾u Au, [uüt fwþ¤ ƒ™tðu Au, W…tËf™tu r«Þ y™u W…tËfÚte «er‚ fh™th Au, ËíÞ ËkŒuþÚte

rn‚ ËtÄf …h{tí{t ‚wk s Au, ‚™u nwk {tht ÓŒÞ{tk ™{ú M‚wr‚ îtht yt{krºt‚ fh‚tu hnwk. (1)

46. ‡Êw·x flvŸww·È ◊ÊxÃÎw·Èx ‚¢w àflÊx ◊vûÊʸw‚ ßãœÃ –

•vÃwãº˝Ê „x√ÿ¢v flw„Á‚ „Áflxc∑Îw§Ãx •ÊzÁŒgxflv·Èw ⁄UÊ¡Á‚ H§2H…ŒtÚto : ±Ýï¯é }ææ„ë¯é àæï¯ï-nu «ftþMðY… …h{tí{™T ! ‚wk ð™{T = hÂ~{ytu {t™ð {ÂM‚»f{tk

¿tt™‚k‚w hËtu{tk y™u þheh™e ™tzeytu{tk r™rn‚ hnu Au y±æ }æœææü¨: ¨ç}æ‹{„ï-‚™u {™w»Þ «ŒeÂfhu Au - Ëtûtt‚T fhu Au. ¥„‹Îí:- ‚wk ‚kÿthrn‚ - ËtðÄt™ - y™k‚ ¿tt™ðt™ ãç±cÜëU„:-ãò¢ ±ãç¨-ytí{ Ë{…oýe™t ӌޙt ¼tðÚte …qýo M‚wr‚ Y… ¼ux™u ðn™ fhu Au - Mðefth fhu Au ¥æ„ì-§„ì-‚Œ™L‚h Îï±ï¯é Úæ…ç¨-‚wk ‚u ytí{ Ë{…oýe {íÞo - {hýÄ{eos™™u {wõ‚ ytí{tytu{tk rðhts{t™fhe Œu Au. (2)

¼tðtÚto : …h{tí{™T ! ‚wk {™w»Þ™tk {ÂM‚»f™tk ¿tt™ ‚k‚wytu y™u þheh™e «tý ™tzeytu{tk yá~Þ

Y…{tk rðã{t™ Au. ‚™u W…tËf …tu‚t™e M‚wr‚ytuÚte ðihtøÞ…qðof {™{tk ƒuËtzu Au. y™u {ÂM‚»f

‚k‚wytu{tk «tý™tzeytu{tk yÇÞtË îtht rËØ fhe™u ÓŒÞ{tk Ëtûtt‚T fhu Au. yuðt W…tËf™u …h{tí{t

‚wk {wõ‚ ytí{tytu{tk …ntU[tze Œu Au. ‚thtu y{]‚t™kŒ …whMfth «Œt™ fhu Au. (2)

ytø™uÞ ftkz «Út{ yæÞtÞ

30

47. •vŒwÁ‡¸Ê ªÊÃÈxÁflvûÊw◊Êx ÿv|S◊wŸ˜ fl˝xÃÊvãÿÊwŒxœÈw— –

©Uw¬Êx ·Èw ¡ÊxÃv◊Êÿ¸ySÿx flvœ¸wwŸ◊xÁÇŸ¥v ŸwˇÊãÃÈ ŸÊx Áªv⁄Uw— H§3H…ŒtÚto : ²çS}æÝì ±í„æçÝ-¥æÎ{é:-su™e «tr™u {txu ðú‚tu = ƒúñ[Þo, y®nËt, ËíÞ ytrŒ™u

Ëk…qýo Y…{tk Äthý fhu Au, xææ„é 籜æ}æ:-¥Î

31

¨éÎ貄ï-¥çxÝ:-ÝÚ:-À

32

Au, ‚u™u ÓŒÞ{tk Äthý fhðtu òuEyu. (7)

52. •wœx Ö◊Êv •œy flÊ ÁŒxflÊv ’Îw„xÃÊv ⁄UÊwøxŸÊvŒÁœy –

•xÿÊv flwœ¸Sfl Ã{ãflÊy Áªx⁄UÊz ◊◊Ê ¡ÊxÃÊv ‚Èw∑˝§ÃÊ ¬ÎáÊ H§8H…ŒtÚto : …æ„æ ¨éÜíU„æï-nu «rËØ ‚Útt ©uc f{oðt¤t ‚wk ¥{ Á}æ:-±æ Ïæëã„: Úæï™Ýæ„ì-çα:-

¥ç{ yÚtðt …tŠÚtð …ŒtÚttuo{tk rðã{t™ yÚtðt {nt™ «ftþ{t™ ãw÷tuf{tk ãw÷tuf™t ‚tht {kz¤{tkhnu÷t ‚tht „wýtuÚte }æ}æ çxæÚæ-{the M‚wr‚Úte ¥²æ „‹±æ ±{üS±-yu ‚the ãtðt…]rÚtðe = {Þe yuf…tŒ ftÞtÚte {the ykŒh ðÄe™u Ëtûtt‚T Útt Ðë‡æ-yu he‚u {™u ‚] fh. (8)

¼tðtÚto : …h{tí{™T ! …]rÚtðe™e ð™M…r‚ytu, Ëtu™t-[tkŒe hí™tu, {™w»Þ, …þw, …ûte, ËrhË]…tu,

™Œeytu, Ë{wÿ, …ðo‚tu{tk y™u ãw÷tuf{tk rðrðÄ „ún-‚thtytu{tk ‚tht f]r‚ „wýtu™tk Œþo™ ãtðt …]rÚtðe{Þe

Ë]rüY… ‚the yuf …tŒ ftÞt îtht ‚tht y™k‚ MðY…¿tt™Úte y™u {tht îtht fhðt{tk ytðu÷e M‚wr‚Úte

{the ykŒh ðÄe-ðÄe™u Ëtûtt‚T Út‚tu hnu - {™u «t fh. (8)

53. ∑§Êvÿw◊ÊŸÊ flxŸÊz àfl¢ ÿã◊ÊxÃÎv⁄U¡yªãŸx¬w— –

Ÿv ÃûÊy •ÇŸ ¬˝x◊Îv·w ÁŸxflvûʸwŸ¢x ÿwŒ˜ ŒxÍ®®⁄Uz ‚ÁãŸx„Êv÷Èwfl— H§9H…ŒtÚto : ¥xÝï-nu …h{tí{™T ! ‚wk ±Ýæ ÜUæ²}ææÝ:-¿tt™‚k‚wytu - ðihtøÞ ¼tð™tytu™u [tn‚t

{tht «{tŒÚte ²„ì-}ææ„ë:-¥Ð:-¥…xæÝì-su ðihtøÞ þqLÞ yÇÞtË {tºt™t îtht ™tzeytu, «týtu{tk[tÕÞtu „Þtu, Aq…tE „Þtu, Ëtûtt‚T ™ ÚtE þõÞtu, „„ì-‚u çݱ„üÝ¢ Ý Ðí}æë¯ï-‚thwk yu {the ¿tt™árüðihtøÞ árüÚte nhe sðwk Ën™ Út‚wk ™Úte. ²„ì-ÎêÚï ¨Ýì-§ã-¥|æê±:-fu ‚wk {tht æÞt™Úte Œqh Út‚tk ynª{the ykŒh Ëtûtt‚T ÚtE þfu. (9)

¼tðtÚto : …h{tí{t™tk Ëtûttífth yÇÞtË y™u ðihtøÞ îtht ÚttÞ Au, ðihtøÞ™wk MÚtt™ …h =ô[ Au. yËk«¿tt‚ Ë{trÄ™tu W…tÞ ‘…h ðihtøÞ' Au, ‚u™tk «{tŒÚte íÞt„ fhe™u {tºt yÇÞtË

îtht …h{tí{t™t Ëtûttífth™e ytþt ht¾ðe yu ‚tu …h{tí{t™u …tu‚t™tÚte Œqh ht¾ðt Ë{t™ Au.

(9)

54. ÁŸv àflÊ◊yÇŸx ◊vŸÈwŒ¸œx ÖÿÊwÁÃx¡¸vŸÊwÿx ‡Êv‡flwà –

ŒËxŒwÕx ∑v§áflw ´x§Ãv¡Êwà ©UÁˇÊxÃÊv ÿ¢ Ÿy◊xSÿv|ãÃw ∑Îx§Cv®ÿw— H§10H…ŒtÚto : ¥xÝï-nu …h{tí{™T ! y±æ¢ Á²æïç„:-‚the ßÞtur‚™u àæE„ï …Ýæ²-þtï‚ yÚtto‚T y{h

s™ {wõ‚ ytí{t ƒ™e sðt {txu }æÝé:-çÝÎ{ï-{™™þe÷ W…tËf ykŒh Äthý fhu Au, «„…æ„:-©çÿæ„:-}‚ = ðuŒ¿tt™™tk ©ðýÚte «rËØ ‚Útt æÞt™ ®Ër[‚ - r™rŒæÞtË™Úte «t ÚtÞu÷ ÜU‡±ïÎèÎïƒ-{uÄtðe æÞt™e™e ykŒh «ftrþ‚ ƒ™e òÞ Au. ²¢ ÜëUcŲ:-Ý}æS²ç‹„-su …h{tí{t™u f{oþe÷

ytø™uÞ ftkz «Út{ yæÞtÞ

33

ËtÄthý {™w»Þ ™{Mfth fhu Au, ƒtÌt her‚Úte Mðefth fhu Au. (10)

¼tðtÚto : Ët{tLÞ {™w»Þ …h{tí{t™wk ©ðý fhe™u «íÞuf f{o™tk y™wct™{tk ‚u™tu {tºt ™{Mfth

fhe™u Mðefth fhu Au. ‚uÚte Wíf]ü {™w»Þ ©ðý …Ae …h{tí{t™wk {™™ …ý fhu Au. W¥t{ yrÄfthe

W…tËf ©ðý, {™™ …Ae …h{tí{t™wk r™rŒæÞtË™ …ý fhe™u …h{tí{t™tu Ëtûttífth fhu Au. (10)

‘‘yt„{-©ðýÚte, y™w{t™-{™™Úte, æÞt™ yÇÞtËhË-r™rŒæÞt™Úte yu ºtý MÚtt™tu{tk «¿tt™u

÷„tðe™u …h{tí{t™tu Ëtûttífth fhu Au.'' (Þtu„. 1 : 48 ÔÞtË.)

JJ §ç„ Ðíƒ}æ ÐíÐæÆS² Ðíƒ}ææïù{ü: JJ

ytø™uÞ ftkz «Út{ yæÞtÞ

34

JJ ¥ƒ Ðíƒ}æÐíÐæÆÜUS² çm„è²æïù{ü: JJ¾kz-6

55. ŒxflÊv flÊw º˝ÁfláÊÊxŒÊw— ¬ÍxáÊvÊZ ÁflwflC®BÊxÁ‚vøw◊˜ –

©UvmÊw Á‚xÜøwäflx◊Èv¬w flÊ ¬ÎáÊäflx◊ÊvÁŒŒ˜ flÊy Œxflv •Êw„à H§1H…ŒtÚto : Îí籇ææïÎæ:-Îï±:-ÿrðý = Ä™ - {tuût yiïÞo™t yt…™th …h{tí{t ±: Ðê‡ææü}æì-¥æ稙}æì-

W…tË™t s™tu™e-‚{the-…tu‚t™e ӌޙt ¼tðÚte …qýo ÂM™øÄ W…tË™tMÚtt™ ӌ޼qr{™u ç±±cÅé-rðþu»t Y…Úte [tnu Au. ‚uÚte ©çy¨@Š±¢ ±æ ©ÐÐë‡æŠ±¢ ±æ-‚{u ‚{the ÂM™øÄ W…tË™t ÄthtÚte…h{tí{t™u ®Ë[tu y™u Ëk…qýo ¼he Œtu. ¥æ„ì-§„ì-íÞth…Ae - ‚wh‚ s Îï±:-±:-¥æïã„ï-…h{tí{Œuð ‚{™u …tu‚t™e ‚hV ËðoºtÚte ðn™ fhe ÷u Au - …tu‚t™t{tk MÚtt™ yt…e Œu Au. (1)

¼tðtÚto : ‚u {tuûtŒt‚t …h{tí{t W…tËf™e M™un¼he W…tË™t MÚt÷e ӌ޼qr{™u [tnu Au.

ßÞthu W…tËf …tu‚t™e M™un…qýo W…tË™t™e ÄthtÚte ‚u™u ®Ë[u y™u ®Ë[‚tk-®Ë[‚tk ‚u™u Ëk…qýo ¼he

Œu yÚtto‚T ®Ë[t‚tk-®Ë[‚tk ®Ë[ðt™e ytí{þÂõ‚ Ë{t fhe ™t¾u, íÞthu …h{tí{t ‚u™u …tu‚t™e

…h{ ŒÞtÚte W…h WXtðe™u, ‚u™u ŒunƒkÄ™Úte Atuztðe™u, …tu‚t™t yt©Þ{tk ÷E™u y{]‚Y… {tuût

«Œt™ fhu Au. (1)

56. ¬˝ÒwÃÈx ’˝vrÊwáÊxS¬wÁÃx— ¬˝w Œ{√ÿyÃÈ ‚ÍxŸÎvÃÊw –

•vë¿®Êw flËx⁄Uv¢ ŸÿZy ¬¢xÁÄÃÔUv⁄UÊwœ‚¢ ŒxxflÊw ÿxôÊv¢ ŸwÿãÃÈ Ÿ— H§2H…ŒtÚto : Ïæíræ‡æSÐç„: Ðíñ„é:-ðuŒ¿tt™ y™u ƒúñtkz™t Mðt{e …h{tí{t {™u yæÞtí{Þ¿t{tk «urh‚

fhu - yt„¤ Ä…tðu ¨êÝë„æ Îï±è Ðí-»„é ``Ðíñ„é''-rŒÔÞ {kºt M‚wr‚ …ý {™u yæÞtí{Þ¿t{tk «urh‚fhu Îï±æ:- {tht «tý Ý:-y{tht ±èÚ¢ ݲü}æì-«„r‚fthf {t™ð rn‚fh Тçv„Úæ{¨}æì-ðtýe, ©tuºt,™uºt, {™ y™u ytí{t yu …tk[uÞÚte Ë{…oý rËØ ÚtÞu÷ ²¿æ}æì- yæÞtí{Þ¿t™u ¥ÓÀ ݲ‹„é-ÔÞtÂY…{tk yðhtuÄ rð™t Sð™{tk yt„¤™u yt„¤ [÷tðu-ðÄthu. (2)

¼tðtÚto : yæÞtí{Þ¿t {t™ð Sð™™tu fÕÞtýËtÄf Au. su™u [÷tð™th «tý Au. ‚u ƒ¤ðt™

ntuðtu òuEyu. òu r™ƒo¤ «týðt¤tu {™w»Þ MðtMÚÞY… ¼tir‚f y{]‚™u «t fhe þf‚tu ™Úte, ‚tu

ytæÞtÂí{f y{]‚™t MðtŒÚte ‚tu Œqh hnuþu.

yæÞtí{Þ¿t{tk {™w»Þ™wk ËðtO„ Ë{…oý sYhe Au, ðtýe, ft™, ™uºt, {™ y™u ytí{t yu …tk[uÞ™w

ytnw‚ ÚtE sðwk-÷t„e sðwk òuEyu. ðtýeÚte M‚ð™ fe‚o™ fhðwk, ft™Úte „wý ©ðý fhðt, ™uºtÚte

ËkËth{tk ‚u™e f÷t òuðe, {™Úte {™™ fhðwk y™u ytí{tÚte ‚u™wk ¼tð™-y™w¼ð fhðtu. ËtÚtu rðïtí{t

ytø™uÞ ftkz «Út{ yæÞtÞ

35

¿tt™Œt‚t™e ŒÞt ‚u{tk …qýo ©Øt ‚u{s ‚u™e {kºt„‚ M‚wr‚ …ý {wÏÞ ËtÄ™ Au. (2)

57. ™§xäflw¸ ™§x ·Èv áÊw ™§xÃwÿx ÁÃvD®Êw ŒxflÊv Ÿ ‚yÁflxÃÊw –

™§xäflÊv¸ flÊ¡ySÿx ‚vÁŸwÃÊx ÿwŒx|Ü¡vÁ÷wflÊx¸ÉÊvÁjwÁflx¸uvÿÊw◊„ H§3H…ŒtÚto : Ý: ªŠ±ü:-©-ª„²ï ¨éç„cÆ-nu y„úýtÞf …h{tí{™T ! ‚wk y{tht W…h hûtt {txu r™hk‚h

ÂMÚth hnu ¨ç±„æ Îï±:-Ý-ªŠ±ü:-su{ ËqÞo W…h hne™u «ftþ yt…u Au; ±æÝS² ¨çÝ„æ-‚u{yL™{tuûtt™kŒ™wk Ëuð™ fh™th ªŠ±ü:-y{the W…h ƒ™e hnu. ²„ì-¥çTç|æ:-±æÍæç|Î:-su ‚™u ðn™fh™the-ƒtu÷tð™the ÂM™øÄ {kºt M‚wr‚ytu îtht ç±u²æ}æãï-rðþu»t Y…Úte ƒtu÷tðu Au - {tht ӌބ]n{tkyt{krºt‚ fhu Au.

¼tðtÚto : su{ ËqÞo ykÄfthÚte ƒ[tððt {txu «ftþ yt…e™u W…h hnu Au, ‚u{ ‚wk …ý y¿tt™Úte

hûtt fhðt {txu ¿tt™«ftþ yt…‚t y{the W…h rðhts{t™ hnu. yt yuf «tÚto™t Au.

ƒeS «tÚto™t Au fu, ‚wk {tuûtt™kŒ y{]‚¼tu„™tu yt…™th Au. ‚™u {kºt ÂM™øÄ M‚wr‚ytuÚte y{tht

ÓŒÞ{tk yt{krºt‚ fheyu Aeyu, ‚u ƒL™u™tu ‚wk Mðefth fh. (3)

58. ¬˝z ÿÊ ⁄UÊxÿv ÁŸŸËy·ÁÃx ◊wÃÊx¸ ÿvSÃw fl‚Êx ŒÊv‡ÊwØ –

‚w flËx⁄U¢v œwûÊ •ÇŸ ©UÄÕ‡ÊöxÁ‚wŸ¢x à◊vŸÊw ‚„d¬ÊxÁ·váÊw◊˜ H§4H…ŒtÚto : ²: }æœæüü:-su {™w»Þ Úæ²ï Ðí-çÝÝè¯ç„ `Ðíç‡æÝè¯ç„' h{ýeÞ {tuût yiïÞo™u {txu …tu‚t™wk

«ýÞ™ fhðwk EåAu Au-Zt¤ðt {t„u Au.

±¨æï-nu {™u Ëw¾-þtÂL‚{tk ðËtð™th …h{tí{™T ! ²:-„ï Îæàæ„ì-su ‚tht {txu …tu‚t™u Ë{Š…‚fhe Œu Au ¥xÝï-…h{tí{™T ! ¨: ±èÚ}æì-©vƒ àæ¢ç¨Ý¢ ¨ãdÐæï篇æ}æì-‚u ‚™u - ƒ¤ðt™, «þkË™eÞ,fÕÞtý «ð[™f‚to, yËkÏÞ he‚u …tu»tý fh™th™u y}æÝæ {œæï-ytí{tÚte {tht ytí{t{tk Äthýfhwk Awk. (4)

¼tðtÚto : su W…tËf h{ýeÞ {tuûtÄt{{tk …ntU[ðt RåAu Au y™u …h{tí{t™t yt©Þ{tk hnuðt

RåAu Au, ‚u™u …tu‚t™t ytí{t{tk «þkË™eÞ fÕÞtý ðõ‚t, y™uf «fthÚte …t÷™f‚to …h{tí{t™u

M‚wr‚ îtht Äthý fhðtu òuEyu. Ëðo yðMÚtt{tk ƒuË‚tk-[t÷‚tk …ý ‚u™wk æÞt™ hnu, «r‚fq¤ rð[th

y™u yt[th ™ hnu. (4)

59. ¬˝v flÊw ÿxu¢v ¬ÈwM§xáÊÊw¢ Áflx‡ÊÊv¢ ŒwflÿxÃËvŸÊw◊˜ –

•xÁÇŸwö ‚xÍÄÃwÁ÷xfl¸vøÊwÁ÷flθáÊË◊„x ÿ¢z ‚Á◊Œxãÿw ßxãœvÃw H§5H…ŒtÚto : ÐéL‡ææ¢ Îï±²„èÝæ¢ ç±àææ}æì-…tu‚t™t RüŒuð …h{tí{t™u ƒnws [tn™tht W…tËf s™tu

ytø™uÞ ftkz «Út{ yæÞtÞ

36

±:-¥çxÝ}æì- y„úýtÞf-yt„¤ ÷E s™th ‚™u ¨êv„ïç|æ:-±™æïç|æ:-W¥t{ fÚt™ fhu÷ {kºtð[™tu-M‚ð™tu îtht ²}æì-¥‹²ï-§„ì ¨ç}æ‹{„ï-su{ yLÞ f{oftkzes™ r™hk‚h Ëthe he‚u Œe…™ fhu Au; ±ë‡æè}æãï-‚u{ y{u Ëthe he‚u ðheyu-¼s™ fheyu. (5)

¼tðtÚto : su{ f{oftkzes™tu ¼tir‚f yÂø™™u Þ¿tþt¤t{tk Ëthe he‚u «Œe fhu Au, ‚u{ …h{tí{Œuð™u

[tn™tht {™w»Þtu{tk ftuE rðh÷-Œw÷o¼ …h{tí{t™u …tu‚t™t ӌބ]n{tk rðrðÄ {kºt M‚ð™tu îtht

r™hk‚h y…™tððt RåAt fhu. (5)

60. •xÿw◊xÁÇŸw— ‚ÈxflËwÿ¸xSÿw‡Êx Á„v ‚ÊÒ÷yªSÿ –

⁄UÊxÿv ßw¸‡Ê Sfl¬xàÿwSÿx ªÊv◊wÃx ߸v‡Êw flÎòÊx„vÕÊwŸÊ◊˜ H§6H…ŒtÚto : ¥²}æì-¥çxÝ:-yu ËðoÔÞt…f …h{tí{Œuð ¨é±è²üS² ¨æñ|æxæS²-çã §üàæï-©uc ytÞw{wÂõ‚™e

ytÞw y™u Ëti¼tøÞ™wk Mðt{eíð fhu Au ‚uÚte ‚u™wk «Œt™ fhu Au S±Ðy²S² xææï}æ„:-Úæ²:-§üàæï-W¥t{y…íÞ - Ëk‚t™ suÚte ÚttÞ Au yuðt, «þM‚ RrLÿÞtu hnu Au su{t yuðt ËŒt[th ËkÞ{Y… yiïÞo™wk

Mðt{eíð fhu Au ±ë~æãƒæÝæ}æì §üàæï-…t…tu™t n™™ fhðt™t ËtÄ™tu™wk …ý Mðt{eíð fhu Au. (6)

¼tðtÚto : …h{tí{t {™w»Þ™t {tuûtyiïÞo™tu Mðt{e Au, Sð™ {wõ‚™u Ëti¼tøÞ «Œt™ fhu Au

y™u {]íÞw …Ae {tuût™e «þM‚ Œe½o ytÞw …ý «Œt™ fhu Au ‚Útt yt ËkËth{tk {™w»Þ™e «þM‚

ƒes þÂõ‚™u ÂMÚth ¼tð-ËŒt[th «þM‚ ErLÿÞtuðt¤t ËkÞ{Y… yiïÞo™tu …ý Mðt{e Au, ‚u™u «Œt™

fhu Au. yt ƒL™u yiïÞtuo™t ½t‚f …t… ¼tðtu™t ™tþf rð[thtu™t …ý Mðt{e Au, ‚u ËŒTrð[thtuÚte

…t…¼tð ™tþ …t{u Au. (6)

61. àflv◊wÇŸ ªÎx„v¬wÁÃxSàflv¢ „ÊÃÊy ŸÊ •äflx⁄Uw –

àflv¢ ¬ÊÃÊy Áfl‡flflÊ⁄xU ¬˝vøwÃÊx ÿwÁˇÊx ÿÊvÁ‚w øx flÊvÿ¸w◊˜ H§7H…ŒtÚto : ç±E±æÚ ¥xÝï-nu Ëðo™u ðhý Mðefth fhðt ÞtuøÞ …h{tí{™T ! y±¢ xæëãÐç„:-‚wk {tht

ӌބ]n™tu Mðt{e Au. Ý: ¥Š±Úï-y{tht yæÞtí{Þ¿t{tk y±¢ ãæï„æ-‚wk ntu‚t ™t{™tu }øðuŒe-}øðuŒ…tXe,y±¢ Ðæï„æ- ‚wk þtuÄ™ fh™th - WŒT„t‚t - Ët{ðuŒ …tXe, Ðí™ï„æ- «f]ü [u‚™tðt¤tu ƒúñt, ±æ²Z ²çÿæ²æç¨ ™-y™u ‚wk ӌޙt ¼tð Y… ©uc nrð™tu Þ¿t fh‚tu yæðÞwo-ÞswðuoŒ …tXe ƒ™e™u y{]‚V¤«t fhtð. (7)

¼tðtÚto : nu …h{tí{™T ! òu fu nwk {tht ÓŒÞ Y…e ½h™tu Mðt{e Awk, …hk‚w …h{tí{™T ! íÞtk

‚wk hûtf ƒ™e™u ytððt™u fthýu ¾hu¾h ‚wk s Mðt{e, fthý fu {U {the ò‚™u ‚™u Ë{Š…‚ fhe

ŒeÄe Au; ‚uÚte ‚wk s Mðt{e y™u nwk yæÞtí{Þ¿t{tk ÷t„u÷tu Awk, ‚wk s yu™u Ëk…L™ fh, ‚wk s ‚u™tu

ntu‚tu, ‚wk s …tu‚t-WŒT„t‚t, ‚wk s yæðÞwo y™u ‚wk s ƒúñt ‚wk s yæðÞwo. ƒtÌt ntu‚t ð„uhu {thu ™

ytø™uÞ ftkz «Út{ yæÞtÞ

37

òuEyu, ‚wk Ëðo™t ðhðt ÞtuøÞ - Ëífth fhðt ÞtuøÞ y{]‚ «ËtŒ™u «Œt™ fh. (7)

62. ‚vπÊwÿSàflÊ flflÎ◊„ Œxflv¢ ◊ûÊÊy¸‚ ™§xÃvÿw –

•x¬Êv¢ Ÿ¬ÊyÃö ‚Èx÷vªwö ‚ÈxŒöv‚w‚ö ‚Èx¬v˝ÃwÍÁø◊Ÿx„v‚w◊˜ H§8H…ŒtÚto : ¨¶æ²:-}æ„æü¨:-nu …h{tí{™T ! ‚tht r{ºt - ‚the r{ºt‚t [tn™th ‚Útt su™u ‚wk r{ºt

ƒ™tðe ÷u Au yuðt y{u W…tËfs™tu ª„²ï-hûtt {txu ¥Ðæ¢ ÝÐæ„}æì- «tý™wk …‚™-…tz™th ™rn…hk‚w ðÄth™th ¨é|æxæ}æì-©uc yiïÞo {tuût™e r™r{¥t¼q‚ ¨é΢¨¨}æì-ÞÚttÚto Ë]rü h[™t Y… y™u Sðtu™uf{oV¤ «Œt™ Y… f{tuoðt¤t ¨éÐí„ê

38

…ŒtÚto : çàæàææï:-„L‡æS²-yu rþþw-ƒt¤f Y… «þkË™eÞ r«Þ ‚Útt Þwðt™™e Ë{t™ {nt ƒ¤ðt™…h{tí{t™wk ç™~æ:-±ÿæƒ:-§„ì-yŒT¼w‚ ËkËth ðn™ ftÞo Au fu ²:-}ææ„Úæ {愱ï Ý ¥‹±ïç„-s„‚¼h™e{t‚tytu-ãti y™u …]rÚtðe ‚hV M‚™…t™ fhtððt s‚tk ™Úte ¥Ýê{æ-fthý fu yu ƒL™u ŒwøÄtÄt™Útehrn‚ Au ‚u ¼÷u Sðtí{tytu {txu ht¾‚e ntuÞ …h{tí{t rþþw {txu ™rn, fthý fu ¥…è…Ý„ì-suðtu yu …h{tí{t rþþw «fx ÚtÞtu ¥{ 癄ì-íÞth …Ae ¨l:-‚wh‚ s }æçã Îêy²¢ ™ÚÝì-Ëðo{tk {nt™«uhýt ftÞo™u fh‚t ¥æ±±ÿæ„ì-Ë{„ú Y…Úte «týe{tºt-{™w»Þ {tºt™wk Wí…tŒ™ f{oV¤ «Œt™™u …qýofhu Au. (2)

¼tðtÚto : W…tËf™e árü{tk …h{tí{t yuf ËwkŒh «þkË™eÞ r«Þ rþþwY…{tk ytðu Au, Ë{M‚

ËkËth™t …ŒtÚttuo™e ƒu {t‚tytu Au, yuf ãti:-su …tu‚t™t rŒÔÞ s¤Y… ŒqÄ™wk …t™ fhtðu Au, ƒeS

…]rÚtðe su …tu‚t™wk yti»trÄY… ŒqÄ™wk …t™ fhtðu Au, …hL‚w …h{tí{tY… rþþw yu ƒL™u™wk ŒqÄ ÷uðt ytð‚tu

™Úte. suÚte ‚u ƒL™u ‚u™t {txu ŒwøÄtÄt™ ht¾‚e ™Úte; íÞthu Ë{M‚ ËkËth™u [÷tððt™wk ftÞo …tu‚t™t

Ët{ÚÞoÚte {nt ƒ¤ðt™ Þwðt™ ƒ™e™u fhu Au, ‚u™t ytùÞofthf ftÞo™wk fthý yu Au, fu ‚u y{the

Ë{t™ ŒunÄthe ‚tu Au s ™rn. (2)

65. ßxŒw¢ Ãx ∞v∑§w¢ ¬x⁄Uv ™§w Ãx ∞v∑§w¢ ÃÎxÃËvÿwŸx ÖÿÊvÁÃw·Êx ‚v¢ Áflw‡ÊSfl–

‚¢xflv‡ÊwŸSÃxãflw3 øÊvL§w⁄UÁœ Á¬x˝ÿÊw ŒxflÊvŸÊw¢ ¬⁄Ux◊w ¡xÁŸvòÊwH§3H…ŒtÚto : „ï-§Î}æì-»ÜU}æì-nu …h{tí{tø™u ! yt …]rÚtðe …h™tu yÂø™ ‚the yuf ßÞtur‚ Au ÐÚ:-

© „ï-»ÜU}æ- …h-ãw÷tuf™t ËqÞo™tu yÂø™ ‚the ƒeS ßÞtur‚ Au „ë„è²ïÝ Á²æïç„¯æ ¨¢ç±àæS±-‚theºteS ßÞtur‚-y{]‚ ßÞtur‚ MðY… Au ‚u™tÚte y{tht{tk «ðuþ fh.

¨±ïàæÝ:-ykŒh Ëkðuþ-„n™ «ðuþ Ë{t„{ fh™th ‚wk „‹±ï-…tu‚t™t þheh Y…-{tht ytí{t{tk™æL:-»ç{-Ëthe he‚u Atu - hntu. Îï±æÝæ¢ çÐí²:-‚wk {w{wûtwytu™u r«Þ Atu - M™une Atu ÐÚ}æï …çÝ~æï-y™u nwk ‚tht …h{ Wí…tŒ™ ytÄth{tk Ë{Š…‚ Awk. (3)

¼tðtÚto : ãti{tk W…h ËqÞo y™u …]rÚtðe{tk ™e[u yÂø™ yu …h{tí{t™e ƒu ßÞtur‚ytu Au. yu

ßÞtur‚ytu ‚tu rŒðË-ht‚ «t ÚttÞ Au-ft{{tk ytðu Au, …hL‚w ºteS ßÞtur‚ …h{tí{t™e y{]‚

MðY… ßÞtur‚ Au; ‚u …tu‚t™e y{h ßÞtur‚™u …h{tí{t y{tht ytí{t™e ykŒh Œt¾÷ fhu Au, íÞthu

s ytí{fÕÞtý ÚttÞ Au. ‚u {w{wûtwytu™u r«Þ Au, …hL‚w ßÞthu ‚uytu …h{ Wí…r¥t MÚtt™ …h{tí{t{tk

…tu‚t™wk Ë{…oý fhe Œu Au, íÞthu s …h{tí{t …tu‚t™e y{]‚ßÞtur‚ «Œt™ fhu Au. (3)

66. ßx®◊öz SÃÊ◊x◊v„w¸Ã ¡ÊxÃvflwŒ‚x ⁄UvÕwÁ◊flx ‚¢v ◊w„◊Ê ◊ŸËx·vÿÊw–

÷xº˝Êz Á„ Ÿx— ¬v˝◊wÁÃ⁄USÿ ‚xö‚vlÇŸy ‚xÅÿv ◊Ê Á⁄Uy·Ê◊Ê flxÿ¢v ÃflyH§4H…ŒtÚto : ¥ãü„ï …æ„±ïΨï-Ëðo¿tt™«ftþf ‚Útt Ëðo¿t …h{tí{t™u {txu §}æ¢ S„æï}æ}æì-yt M‚wr‚Ë{qn

ytø™uÞ ftkz «Út{ yæÞtÞ

39

M‚wr‚ «ðtn™u Úƒ}æì-§±-hÚt™e Ë{t™ - su{ hÚt RÂåA‚ MÚtt™ …h …ntU[tzu Au, ‚u{ RÂåA‚ {tuûtÄt{…ntU[tz™th™u }æÝè¯²æ ¨}}æãï}æ-ӌޙe ¼tð™t - ©Øt…qðof Ë{Š…‚ fheyu Aeyu. ¥S² ¨¢¨çÎ-yu …h{tí{t™e Ëk„r‚-W…tË™t{tk Ý:-Ðí}æç„:-|æÎíæçã-y{the «f]ü Äthýt-{t™rËf ÂMÚtr‚-yL‚-MÚt÷e …wÛÞ y™u fÕÞtýY…e ƒ™e òÞ, ‚uÚte ¥xÝï „± ¨w²ï-nu …h{tí{™T ! ‚tht r{ºt…ýt{tk±²¢ }ææ çÚ¯æ}æ-y{u …erz‚ ™ ƒ™eyu. (4)

¼tðtÚto : {™w»Þ™u «t fhðt ÞtuøÞ …h{tí{t ‚Útt sðt™wk MÚtt™ {tuûtÄt{ Au, …h{tí{t …qßÞ

Au su y{™u-Ëðo™u òý™th Au, ‚u™u «t fhðt y™u ‚u™e …tËu …ntU[ðt {txu M‚wr‚«ðtn hÚt Ë{t™

Au, …ntU[tz™th ËtÄ™ Au. ‚u™e ËntÞÚte y{u íÞtk ËwÄe …ntU[e þfþwk. …hk‚w [t÷eyu ©ØtÚte,

…h{tí{t™e W…tË™t{tk Ëk„r‚-y{the ytí{ÂMÚtr‚ …tu‚t™t Y…{tk …rh{tŠs‚ ƒ™e òÞ su {tuût{tk

ntuÞ Au, ‚u …h{tí{t™t r{ºt¼tð{tk y{u ƒtrÄ‚ ™ ƒ™eyu y™u {tuût{tk r™ƒtoÄ hneþwk. (4)

67. ◊ÍxœÊv¸Ÿw¢ ÁŒxflÊv •w⁄UxÁÃv¥ ¬ÎwÁÕx√ÿÊv flÒw‡flÊŸx⁄Uw◊Îx®Ã®z •Ê ¡ÊxÃw◊xÁÇŸw◊˜–

∑§xÁflwö ‚x◊˝Êw¡x◊vÁÃwÁÕx¥ ¡vŸÊwŸÊ◊Êx‚wÛÊx— ¬ÊvòÊw¢ ¡Ÿÿãà ŒxflÊw—H§5H…ŒtÚto : çα:-}æê{æüÝ}æì-ãw÷tuf™t {qÄtoY…™u ãw÷tufÚte …ý W…h rðã{t™™u ÐëçƒÃ²æ:-¥Úç„}æì-

…]rÚtðe÷tuf™t M‚h-r™B™Y… - …]rÚtðeÚte …ý ™e[u rðã{t™™u ÜUô± ¨}æíæ…}æì-¢tL‚Œþeo ËBÞfT Ëðoºthts{t™ - …ÝæÝæ}æì-¥ç„çƒ}æì-sLÞ{t™ «týe{tºt™t ËífhýeÞ - Ý:-¥æ¨Ýì-Ðæ~æ}æì-y{tht {wÏÞ…qò…tºt «„-¥æ…æ„}æì-yæÞtí{Þ¿t{tk «rËØ Út™th ±ñEæÝÚ}æì-¥çxÝ}æì-rðï™tÞf …h{tí{t™u Îï±æ:-…ݲ‹„-æÞt™e {w{wûtws™ …tu‚t™e ykŒh «rËØ fhu Au - Ëtûtt‚T fhu Au.

¼tðtÚto : …h{tí{t ãw÷tufÚte W…h y™u ‚u™u Ëk¼t¤™th Au ‚Útt …]rÚtðe÷tufÚte r™B™ M‚h y™u

‚u™u …ý Ëk¼t¤™th rðï™tÞf Au. ‚u Ëðo¿t, rðï™tu Ë{útx, {™w»Þtu™tu ËífhýeÞ yr‚rÚt y™u

…qò™u …tºt {wÏÞ Au, ‚u™tu æÞt™Þ¿t{tk {w{wûtws™ Ëtûtt‚T fhu Au. (5)

68. Áflz àflŒÊ¬Êx Ÿv ¬fl¸yÃSÿ ¬ÎxD®ÊwŒÈxÄÕvÁ÷w⁄UÇŸ ¡Ÿÿãà ŒxflÊw—–

Ãw¢ àflxÊ Áªv⁄Uw— ‚ÈCÈx®ÃvÿÊw flÊ¡ÿãàÿÊxÁ¡v¥ Ÿ Áªyfl¸xflÊv„Êw Á¡ÇÿÈx⁄Uv‡flÊw—H§6H…ŒtÚto : ¥xÝï-nu y„úýtÞf …h{tí{™T ! ©vƒïç|æ:-M‚wr‚ytu îtht ™{ú ƒ™u÷ Îï±æ:-{w{wûtws™

y±„ì-‚tht îtht 籅ݲ‹„-…tu‚t™e «t fhðt ÞtuøÞ ft{™tytu™u rðþu»tY…Úte Wí…L™ fhu Au-«tÂfhu Au бü„S² ÐëcÆæ„ì-¥æÐ:-Ý-su{ …ðo‚™t W…h™t MÚtt™Úte s¤™tu «ðtn ™e[u™t MÚtt™ …h «tÂÚttÞ Au; ‚u{ ¨écÅ鄲:-çxæÚ:-Ëthe he‚u fhu÷e M‚wr‚-ðtýeytu „¢ y±æ ±æ…²ç‹„-‚u ‚™u y{the ‚hV«urh‚ fhu Au. yÚtðt «urh‚ Útðt ƒ¤ yt…u Au. çxæ±ü±æã:-¥Eæ:-¥æô… ç…x²é:-su{ ÞtuØt™t ðtýeË{qn™u ðn™ fhu÷t-«uhýt «t fhu÷t-½tuztytu Ëk„út{™u S‚u Au. (6)

¼tðtÚto : …h{tí{t™e yt™kŒ Äthtytu™u «t fhðt {txu W…tËfs™ M‚wr‚ytu fh‚tk-fh‚tk yux÷t

ytø™uÞ ftkz «Út{ yæÞtÞ

40

™{ú ƒ™e òÞ Au fu, ‚u™tÚte yt™kŒÄtht ðnu‚e ytÔÞt fhu Au ‚Útt W…tËf™e M‚wr‚ytu …h{tí{t™u

…tu‚t™e ‚hV «urh‚ fhu Au. su{ Ëk„út{{tk ½tuztytu™u ÞtuØt™e «tuíËtrn‚ ðtýeytu rðsÞ {u¤ððt

{txu «urh‚ fhu Au. (6)

69. •Êw flÊx ⁄UÊv¡ÊwŸ◊äflx⁄UvSÿw L§xº˝vö „ÊÃÊy⁄Uö ‚àÿxÿw¡xö ⁄UÊvŒwSÿÊ—–

•xÁÇŸ¢w ¬Èx⁄UÊv ÃwŸÁÿxàŸÊw⁄UxÁøwûÊÊxÁhv®⁄UwáÿM§¬x◊vflw‚ ∑ΧáÊÈäfl◊˜H§7H…ŒtÚto : ¥Š±ÚS² Úæ…æÝ}æì-yæÞtí{Þ¿t™t «ftþf RüŒuð LÎí¢ ãæï„æÚ}æì-ËL{t„o ðõ‚t y™u

ytí{Ë{…oý Mðefth fh™th™u ÚæïÎS²æï:-ãw÷tuf y™u …]rÚtðe{Þe Ë]rü™tu ¨y²²…}æì-ËíÞ Þs™-Þ¿t fh™th-ÞÚttÚto r™Þkºtý fh™th çãÚ‡²MÐ}æì-ËwðýoY…-‚us MðY… ¥çxÝ}æì-…h{tí{t™u ¥ç™œææ„ì„Ýç²yÝæï: ÐéÚæ- …tu‚t™e hûtt {txu - su{tk ytí{hûtt Au, yuðt {tuûtÄt{Y… y{]‚þhý «tr {txu,Sð™{wõ‚ ƒ™ðt {txu ±:-‚{u W…tËftu ¥æÜëU‡æ銱}æì-…h{tí{t™u y…™tðtu-„úný fhtu. (7)

¼tðtÚto : ãw÷tuf W…hÚte ÷E™u …]rÚtðe-™e[u ËwÄe Ë{rü Ë]rü™wk ÞÚttð‚T r™Þ{™ fh™th ‚us

MðY… …h{tí{t {™w»Þ™u Ët[tu rn‚fh y™u ËíÞ{t„o™tu W…Œuþ yt…‚tu hnu Au, ‚u yæÞtí{Þ¿t™tu

…h{ RüŒuð Au, ‚u™u …„÷u-…„÷u „hs‚t(¼{‚t) {]íÞwÚte ƒ[ðt {txu rþh …h y…™tððt™wk -

Äthý fhðt™wk æÞuÞ ntuðwk òuEyu. (7)

70. ßxãœz ⁄UÊ¡Êx ‚w◊xÿÊv¸ Ÿ◊ÊyÁ÷xÿ¸wSÿx ¬˝vÃËw∑§x◊Êv„Èwâ ÉÊxÎÃvŸw–

Ÿv⁄UÊw „x√ÿvÁ÷w⁄UË«Ã ‚x’Êwœx •ÊvÁÇŸ⁄Uªy˝◊xÈ·v‚Êw◊‡ÊÊÁøH§8H…ŒtÚto : Úæ…æ-¥²ü:-rðï{tk hts{t™ Mðt{e …h{tí{t Ý}ææïçÝ-™{ú M‚wr‚ ð[™tuÚte ¨ç}æ‹{ï-

ytí{t{tk «ftrþ‚ ÚttÞ Au ²S² Ðí„èÜU}æì-su™wk «íÞõ‚ - «r‚Œþo™ - ËtûttíMðY… Íæë„ïÝ¥æãé„¢-Mð‚us-«ftþÚte «t Au- Þwõ‚ Au; ‚uÚte ßÞthu ÝÚ: ¨Ïææ{:-ãòïç|æ: §üÇ„ï-Œuðs™ {w{wûtws™ yæÞtí{Þ¿t™t}Âíðs ƒ™e™u …tu‚t™t ӌޙt ¼tðÚte ÂM™øÄ M‚ð™tuÚte ‚u™e M‚wr‚ fhu Au, íÞthu ©¯¨æ}æì-¥xæí}æì-W»ttft¤{tk - Sð™ «¼t‚tu{tk «Út{ ¥çxÝ:-¥æàææïç™: …h{tí{t «ftrþ‚ ÚttÞ Au. (8)

¼tðtÚto : rðï{tk ÔÞt…f, rðï™tu htò …tu‚t™t ‚us MðY…Úte MðÞk «ftþ{t™ Au, ßÞthu {w{wûtws™

yæÞtí{Þ¿t™t Þtsf = Þ¿tf‚to ƒ™e™u ‚u™u {txu …tu‚t™e ӌޙe ¼tð …qýo ÂM™øÄ M‚wr‚ytu y…oýfhu Au, íÞthu ‚u Sð™™e «¼t‚ðu¤t{tk …tu‚t™tu «ftþ «Œt™ fhu Au, ‚uytu Sð™¼h y¿tt™-ykÄfthÚte

Œqh hne™u …tu‚t™e Sð™ rËrØ™u «t fhu Au. (8)

71. ¬˝w ∑x§ÃvÈŸÊw ’΄xÃÊv ÿÊwàÿxÁÇŸv⁄UÊ ⁄UÊŒy‚Ë flηx÷Êv ⁄UÊw⁄UflËÁÖ

ÁŒxflw|‡øxŒvãÃÊwŒÈ¬x◊Êv◊ÈŒÊyŸ«x¬Êw◊Èx¬vSÕw ◊Á„x·Êv flwflœ¸H§9H

ytø™uÞ ftkz «Út{ yæÞtÞ

41

…ŒtÚto : ¥çxÝ:-Ïæëã„æ ÜïU„éÝæ-«ftþMðY… …h{tí{t …tu‚t™t {nt™ «¿tt™-«f]ü„wý-¿tt™«ftþÚteÚæïΨè Ðí²æç„-¥æ-ãw÷tuf y™u …]rÚtðe ÷tuf™u ãtðt …]rÚtðe{Þe Ë]rüÚte …]Útf „Þu÷tu Au y™u yu{tkyt„‚-«t …ý Au. ±ë¯|æ:-ÚæïÚ±èç„-¿tt™™tu «ftþ fh™th ðuŒ™tu Vhe-Vhe W…Œuþ fhu Au çα:-癄ì-¥‹„æ„ì-{tuûtÄt{Úte ÷E™u ©Ð}ææ}æì-{the Ë{e…-ÓŒÞ yÚtðt ytí{t ËwÄe ©ÎæÝÅì-«t Au}æçã¯:-¥æÐ}æì-©ÐSƒï ±±hü-‚u {nt™ Œuð {tht «týtu™t W…-yt©Þ¼q‚ ÓŒÞ{tk æÞt™ îtht «ð]ØÚttÞ Au. (9)

¼tðtÚto : …h{tí{t …tu‚t™t {nt™ ¿tt™{Þ «ftþÚte Ë{M‚ ãti y™u …]rÚtðe{Þ Ë{rü Ë]rü™e

ƒnth y™u ykŒh …ý «t Au. ‚u Ëw¾™e ð»tto fh™th, ËíÞ¿tt™ ðuŒ™tu W…Œuþ ‚Útt ËíÞ r™Þ{™tu

½tu»t fh™th Au, …tu‚t™t {tuûtÄt{Úte ÷E™u ™Sf{tk ™Sf y{tht ÓŒÞ y™u yL‚htí{t ËwÄe «tÂ

ÚttÞ Au, ‚u «týtu™t fuLÿ-ÓŒÞ{tk W…tË™t îtht Ëtûtt‚T ÚttÞ Au. (9)

72. •xÁÇŸ¢z Ÿ⁄UÊx ŒËvÁœwÁÃÁ÷⁄Ux⁄UwáÿÊx„¸vUSÃwëÿÈâ ¡Ÿÿà ¬˝‡ÊxSÃw◊˜–

ŒÍx®⁄UvºÎ‡Êw¢ ªxή„v¬wÁÃ◊Õx√ÿwÈ◊˜H§10H…ŒtÚto : ÝÚ:-nu {w{wûtws™tu ! ‚{u ÎêÚï öàæ}æì-y‚erLÿÞ rð»tÞ{tk …ý ¿tt™Œþof xæëãÐç„}æì-ӌބ]n™t

Mðt{e ¥ƒÃ²é}æì-y[÷ Þtu„e™u [tn™th ÐíàæS„}æì- yíÞk‚ «þkË™eÞ M‚wr‚ fhðt ÞtuøÞ ¥çxÝ}æì-…h{tí{t™u Îèç{ç„ç|æ:-«týtÞt{ ð„uhu r¢ÞtytuÚte ¥Ú‡²æï:-ãS„Ӳ鄢-yhýe™t ÷tfzt™t h„zðtÚte«Œe ÚtÞu÷-nM‚„‚ ÚtÞu÷ yÂø™™e Ë{t™ {™ y™u ÓŒÞ{tkÚte nM‚„‚-Ëtûtt‚T …ݲ„-«fx fhtu. (10)

¼tðtÚto : y‚erLÿÞ - RrLÿÞtuÚte ™ òýe þftÞ yu rð»tÞ™t ¿tt™™u Œþtoð™th yíÞk‚ M‚wr‚

ÞtuøÞ …h{tí{t su y[÷ {™ðt¤t W…tËf™u [tnu Au, ‚u s ‚u™t ÓŒÞ „]n™tu Mðt{e - r«Þ Ëk„e

hûtf Au, ‚u™u {w{wûtw-{tuût™t RåAwfs™ «týtÞt{ Þtu„™t yk„Y… yæÞtí{¿tt™ Œe…™ r¢Þtytu îtht

{™ y™u ÓŒÞ{tk æÞt™Y… {kÚt™Úte Ëtûtt‚T fhu Au. (10)

¾kz-8

73. •v’ÊwäÿxÁÇŸw— ‚xÁ◊wœÊx ¡vŸÊwŸÊx¢ ¬v˝ÁÃw œxŸvÈÁ◊wflÊÿxÃËw◊Èx·Êv‚w◊˜–

ÿxuÊvßwflx ¬˝w flxÿÊw◊Èx|îÊv„ÊwŸÊx— ¬w˝ ÷ÊxŸvflw— ‚dÃx ŸÊw∑x§◊vë¿wH§1H…ŒtÚto : …ÝæÝæ¢ ¨ç}æ{æ-W…tËfs™tu™e Ër{Ä = ytí{Ër{Ä ytí{Y… Ræ{ - ytí{Ë{…oýÚte

¥çxÝ:-¥Ïææïç{- …h{tí{tÂø™ W…tËftu™tk ÓŒÞ{tk ò„]‚ ÚttÞ Au Ðíç„ {ïÝé}æì-§±-¥æ²„è}æì-©¯æ¨}æì-su{ …]rÚtðe™tk «íÞu-…]rÚtðe …h ËqÞoY… yÂø™ ytð‚tk W»tt-«¼t‚ðu¤t{tk «fx ÚttÞ Au ²uæ:-§±±²æ¢ ÐíæïçÁ…ãæÝæ:-su{ {nt™-y™uf …ûteytu zt¤eytu …h «f]üY…Úte W‚hu Au - yt©Þ ÷u Au, ‚u{

ytø™uÞ ftkz «Út{ yæÞtÞ

42

|ææݱ:-ÝæÜU}æì-¥ÓÀ Ðí¨d„ï-W…tËf™t «¿tt™-ytí{¼tð™tytu «ftrþ‚ ÚtE™u ‚u r™‚tL‚ Ëw¾Y……h{tí{t™u «f]üY…Úte «t ÚttÞ Au. (1)

¼tðtÚto : ytí{ Ër{ÄtÚte - ytí{Ë{…oýÚte su{ W»ttft¤{tk ËqÞo …]rÚtðe …h «ftþ{t™ ÚttÞ

Au, ‚u{ W…tËftu™t ÓŒÞ{tk …h{tí{t «ftþ{t™ ÚttÞ Au. W…tËf™e Ëk…qýo ytí{¼tð™tytu - {™,

ƒwrØ, r[¥t, ynkfth Ëðuo «ftrþ‚ ÚtE™u, su{ þt¾t-zt¤e …h …ûte yt©Þ ÷u Au, ‚u{ ‚u Ëw¾MðY…

…h{tí{t™u «t fhu Au. (1)

74. ¬w˝ ÷Íx¡¸vÿwãâ ◊x„Êv¢ Áflw¬ÊxœÊ¢w ◊Íx⁄UvÒ⁄U◊Íy⁄U¢ ¬Èx⁄UÊw¢ Œx◊Êv¸áÊw◊˜–

Ÿvÿwãâ ªËxÁ÷w¸flx¸ŸÊv Áœÿ¢y œÊx „vÁ⁄wU‡◊üÊxÈ¢ Ÿv fl◊¸yáÊÊ œŸxÁøw¸◊˜H§2H…ŒtÚto : Ðí|æê:-ËkËth h[™t{tk Ëk¼ð Ë{M‚ þÂõ‚ytu{tk …²‹„}æì-…ntU[u÷ }æãæ¢ ç±Ðæï{æ}æì {nt™

y™u rð… = {uÄtðe - }r»t - {w{wûtw W…tËftu™u Äthý fh™th }æêÚñ: ÐéÚæ¢ Î}ææü‡æ}æì-¥}æêÚ}æì-{qZ y¿tt™ƒØ Sðtí{tytu îtht «t …whtu = þhehtu™wk «Œt™ fhe™u rðŒthý fh™th y{qZ - ¿tt™…qýo Ëðo¿t-y¿tt™ ƒkÄ™Úte hrn‚ xæè

43

ytÄth Au yÚtðt nu‚w Au, ‚u{ ‚wk {tuût y™u ËkËth™tu ytÄth yÚtðt nu‚w Au. ç±Eæ: }ææ²æ:-çã-¥±ç¨-y™u ‚wk ËkËth Y… …tu‚t™e Ë{M‚ {tÞtytu «f]r‚sLÞ f]r‚ytu™e y{tht {txu hûtt fhu Au-ÞÚttð‚T h[™t y™u Äthý fhu Au ‚Útt „ï |æÎíæ Úæç„: §ã-¥S„é-¼s™eÞ ¼t™ð‚e Œr¥t-Œuðt-{tuûtËk…r¥t yt {™w»Þ Sð™{tk «t ÚttÞ. (3)

¼tðtÚto : …h{tí{t W…tËfs™tu™tk …tu»tf y™u yt™kŒhË«Œ Au. y{™u ËkËth{tk …wü fhu Au,

ÞtuøÞ ƒ™tðu Au y™u {tuût{tk yt™kŒhË «Œt™ fhu Au. ËkËth y™uu {tuût ‚u™t rŒðË y™u ht‚ Ë{t™

Au, ‚u yu™tu ytÄth yÚtðt nu‚w Au; su{ ËqÞo rŒðË y™u ht‚™tu ytÄth yÚtðt nu‚w Au. W…tËftu™u

{txu …h{tí{t ËkËth ¼t„{tk «f]r‚™e rðf]r‚Úte rðr¼L™ h[™tytu™e hûtt fhu Au y™u {tuût{tk fÕÞtý

yt™kŒ Ëk…r¥t yt…u Au. (3)

76. ßv«®Êw◊ÇŸ ¬ÈL§xŒvö‚wö ‚xÁŸ¥v ªÊ— ‡Êy‡flûÊx◊¢v „fly◊ÊŸÊÿ ‚Êœ–

SÿÊvÛÊw— ‚ÍxŸÈvSßyÿÊ Áflx¡ÊzflÊÇŸx ‚Êv Ãw ‚È◊xÁÃv÷Íw¸àflxS◊w H§4H

…ŒtÚto : ¥xÝï-y„úýu‚t = WL™r‚™t {t„o …h ÷E s™th …h{tí{™T ! §Çæ}æì-M‚wr‚MÚtt™ {theӌ޼qr{™u xææï: ¨çÝ}æì-M‚wr‚Úte rËõ‚ ƒ™tðe Œu ÐéL΢¨}æì-ƒnw s f{oþÂõ‚ðt¤t àæEœæ}æ}æì-þtï‚

{tuûtËw¾™wk ã±}ææÝæ² ¨æ{-þw¼ ytbt™ fh™th W…tËf™u {txu rËØ fh; ‚Útt „ݲ: ¨êÝé:-þheh™u

«t Ëw™Þ™f‚to «tý ç±…æ±æ-rðþu»t «rËØ - «ƒ¤ ƒ™u, yuðe „ï-‚the ¨æ ¨é}æç„:-fÕÞtý{r‚

f]…t¼tð™t ¥S}æï-¥S„é-y{tht {txu ÚttÞ. (4)

¼tðtÚto : ßÞthu W…tËf™e ÓŒÞMÚt÷e M‚wr‚Úte rËõ‚-ytÿo ƒ™e òÞ Au, íÞthu y„úýu‚t-

y„ú{t„o …h ÷E s™th …h{tí{t y™uf f{tuoÚte «t Út™th {tuûtËw¾ W…tËf {txu rËØ fhu Au;

‚Útt W…tËf ËkËth{tk …ý «tý rðþu»t «rËØ ƒ¤ðt™, Œe½o y™u MðMÚt Sð™ðt¤tu ƒ™e òÞ Au

y™u …h{tí{t™e fÕÞtý{r‚ - f]…tárü …ý «t fhu Au. (4)

77. ¬v˝ „ÊÃÊy ¡ÊxÃÊw ◊x„ÊvãŸw÷ÊxÁflwãŸÎx·vkÊw ‚ËŒŒx¬Êv¢ ÁflwflxÃw¸ –

ŒwœxlÊw œÊxÿËw ‚ÈxÃv flÿÊyöÁ‚ ÿxãÃÊv fl‚yÍÁŸ ÁflœxÃv ÃwŸÍx¬Êw— H§5H

…ŒtÚto : }æãæÝì ãæï„æ …æ„:-{nt™ Mðefth f‚to-y…™tð™th «rËØ Ýë¯kæ-{™w»Þtu{tk rðhts{t™

Ý|ææï籄ì-‚u™t ÓŒÞtftþ{tk «t ¥Ðæ¢ ç±±„ïüÝ-«týtu™t rðð‚o™Úte „{™t„{™ ËkMÚtt™™u [«týðnËútu‚Ë™u] Ðí¨è΄ì-Sð™ «ËtŒ yt…u Au. ²:-Î{„ì-su yu «týtu™u Äthý fh‚tk {æ²è-‚thtu æÞt‚t- æÞt™ fh™th „ï ç±{„ï-‚™u ytí{Ë{…oý fhðt {txu ±²æ¢ç¨-yL™ ¿tt™ Sð™tu™tu ±¨êçÝ-ðtË

ytø™uÞ ftkz «Út{ yæÞtÞ

44

¼tu„tu™tu ¨é-²‹„æ-¨éÎæ„æ-„ÝêÐæ:-‚tht þheh™tu hûtf …h{tí{t Au. (5)

¼tðtÚto : …h{tí{t ‚u™u yíÞk‚ y…™tð™th™t ÓŒÞtftþ™u «t ÚtE™u, {™w»Þ{tk hne™u,

«týðn ËkMÚtt™{tk Sð™ «ËtŒ yt…u Au y™u «týtu™tu Äthf Au; ‚u Ëðo «fth™tk yL™ ¿tt™

S𙃤tu™tu ‚Útt ðtË, ¼tu„ Ä™tu™tu ©uc Œt‚t Au. (5)

78. ¬w˝ ‚x◊˝Êw¡x◊v‚wÈ⁄USÿ ¬˝‡ÊxSÃw¢ ¬xÈö‚v— ∑wΧc≈ËxŸÊv◊wŸÈx◊ÊvlwSÿ –

ßvãºw˝Sÿflx ¬w˝ Ãxflv‚wS∑xΧÃÊvÁŸw flxãŒvmÊw⁄UÊx flvãŒw◊ÊŸÊ Áflflc≈ÈH§6H…ŒtÚto : ÜëUcÅèÝæ}æì-{™w»Þtu™t ¥Ýé}æælS²-¥ é̈ÚS²-ÞÚttÚto ðkŒ™eÞ, «tý«Œ ‚Útt «¿tt…Œ Ð風:-

…tiÁ»tÞwõ‚ - Ë]rü h[™t{tk Ë{Úto ‚Útt f{oV¤ «Œt™{tk Ë{Úto …h{tí{t™t ÐíàæS„¢ ¨}æíæ…}æì-«rËØËBÞfT - hts{t™ Mðtr{íð™u Ðí-‘«M‚w‚' «f]ü Y…{tk ð¾týe™u - æÞt™{tk ÷tð. „±¨:-§‹ÎíS²-§± ÜëU„æçÝ- ƒ¤ðt™ ËqÞo™e Ë{t™ f{o - rðïËk[t÷™ y™u ¿tt™ «Œt™ Au ‚u™e …ý Ðí-«þkËtfh ±‹Î mæÚæ-‚u f{o ðkŒ™t™wk îth Au ±‹Î}ææÝæ-ç±±cÅé-ðkŒ™ ð[™tu - M‚wr‚ð[™tu™u ‚u [tnu - Mðefthfhu - fhu Au. (6)

¼tðtÚto : {™w»Þtu™t M‚wr‚…tºt …h{tí{t Au, ‚u «tý y™u «¿tt™t Œt‚t Au, Ë]rü™e h[™t y™u

f{oV¤ yt…ðt{tk …qýo Ë{Úto Au, ËqÞo™e Ë{t™ ‚u™t «‚t… y™u «ftþ™wk ftÞo rðï{tk [t÷e hÌtwk

Au, su ðkŒ™t™wk Ëq[f Au. ‚u y{tht îtht fhðt{tk ytðu÷e M‚wr‚ytu™tu Mðefth fhe™u y{tht …h

f]…t fhu Au. (6)

79. •x⁄UwáÿÊxÁŸv¸®Á„wÃÊ ¡ÊxÃvflwŒÊx ªv÷¸wßxflvØ ‚È÷ÎyÃÊ ªxÁ÷v¸áÊwËÁ÷—–

ÁŒxflvÁŒwflx ßv¸«KÊw ¡ÊªÎxflv|jw„¸x®Áflvc◊w|j◊¸®ŸÈ®{cÿyÁ÷⁄xUÁÇŸw— H§7H…ŒtÚto : …愱ïÎæ:-¥çxÝ:-Ëðo™u òý™th, ò‚{tºt, Wí…L™ {tºt{tk rðã{t™ «ftþMðY…

…h{tí{t ¥Ú‡²æï: çÝçã„:-yhýe™t ƒu ftc™e Ë{t™ {™ y™u ÓŒÞ{tk hnu÷ Au, {™{tk {™™y™u ÓŒÞ{tk r™rŒæÞtË™™t îtht «fx ÚtðtÚte xæ

45

«íÞu ӌޙt ¼tðÚte …qýo M‚wr‚ ¼ux yt…™th W…tËf ËtðÄt™ ƒ™e™u ©ØtÚte …tu‚t™e ykŒh Ëtûtt‚T

fhu Au. (7)

80. ‚xŸÊvŒwÇŸ ◊ÎáÊÁ‚ ÿÊÃÈxœÊwŸÊxÛÊw àflÊx ⁄UvˇÊÊwúÁ‚x ¬ÎvÃwŸÊ‚È Á¡ÇÿÈ—–

•vŸÈw Œ„ ‚x„v◊Íw⁄UÊŸ˜ ∑§xÿÊwŒxÊ ◊Êv Ãw „xàÿÊv ◊ÈwˇÊÃx ŒÒv√ÿÊÿÊw—H§8H

…ŒtÚto : ¥xÝï-nu þtuÄf y¿tt™-ykÄfth ™tþf …h{tí{™T ! ‚wk ²æ„é{æÝæÝì-…tu‚t™t «íÞu Þt‚™tÄthý fh™th …t…rð[thtu ‚Útt yL