samorządowa polityka senioralna województwa...

Samorządowa Polityka Senioralna Województwa

Mazowieckiego

Warszawa 2016

Mazowiecki Biuletyn Informacyjny

Samorządowa Polityka Senioralna...

2

Wydawca:Mazowieckie Centrum Polityki SpołecznejJednostka Organizacyjna Samorządu Województwa MazowieckiegoWydział ds. wdrażania programów społecznychul. Nowogrodzka 62a02-002 Warszawatel. 22 622 42 32faks 22 622 47 32e-mail: [email protected]

Redakcja merytoryczna:Barbara Kucharska

Opracowanie tekstów:Danuta KsiążekŁukasz WodowskiTomasz Błacha

Warszawa 2016

Nakład 1000 egzemplarzy

ISBN 978-83-63332-41-9

Opracowanie graficzne, skład komputerowy i druk: EXPOL, P. Rybiński, J. Dąbek, Spółka Jawna ul. Brzeska 4, 87-800 Włocławek

Publikacja została sfinansowana ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego

Publikacja do bezpłatnej dystrybucji

3

Spis treści

Słowo wstępu ............................................................................................................................ 4I. Działania Samorządu Województwa Mazowieckiego podejmowane na rzecz seniorów

w 2016 r. i plany na 2017 r. ................................................................................................................. 5Aktywność seniorów na Mazowszu ...................................................................................................... 5Obywatelski Parlament Seniorów ......................................................................................................... 6

II. Wybrane działania realizowane przez Mazowiecki Centrum Polityki Społecznej ......................... 7

III. Stan dostępności do usług społecznych dla osób starszych .......................................................... 8Podregion ciechanowski ....................................................................................................................... 8Podregion ostrołęcki ............................................................................................................................. 9Podregion płocki ................................................................................................................................... 9Podregion warszawski wschodni ........................................................................................................... 10Podregion warszawski zachodni ............................................................................................................ 10Miasto stołeczne Warszawa ................................................................................................................. 11Podregion siedlecki ............................................................................................................................... 11Podregion radomski .............................................................................................................................. 12

IV. Działalność gminnych rad seniorów na Mazowszu ........................................................................... 12Mazowieckie Porozumienie Rad Seniorów .............................................................................................. 13Głos z regionu ......................................................................................................................................... 13Grupa inicjatywna ds. powołania Mazowieckiego Porozumienia Rad Seniorów ...................................... 15Jak to się zaczęło w Legionowie. Przykład „dobrej praktyki” ................................................................. 16

V. Fundusze do rozwoju polityki senioralnej ........................................................................................... 17Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego ............................................................ 17Roczny program współpracy Samorządu Województwa Mazowieckiego z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie ..................................................................................................... 17Rządowy Program Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014-2020 (ASOS) ........................ 18Program Wieloletni „Senior-Wigor” na lata 2014-2020 .......................................................................... 18

VI. Przydatne strony internetowe dla osób starszych ........................................................................... 20


4

Słowo wstępu

Szanowni Państwo,Samorząd Województwa Mazowieckiego podejmuje wiele różnorodnych działań skierowanych do

wszystkich grup wiekowych. Jedna z nich skupia osoby starsze, które stanowią ponad 20% społe-czeństwa w regionie, a w najbliższych latach liczba ta będzie sukcesywnie wzrastała. Sytuacja ta jest dla nas wyzwaniem, któremu staramy się sprostać przy współpracy z samorządami lokalnymi i orga-nizacjami pozarządowymi. Ważnym zadaniem polityki senioralnej jest gromadzenie i wymiana infor-macji o działaniach podejmowanych na rzecz seniorów przez instytucje i organizacje mające w swo-ich kompetencjach zadania dla tej grupy wiekowej w gminach i powiatach Mazowsza.

To dzięki działaniom lokalnym mogą być rozwiązywane różne problemy wynikające z wieku i utraty samodzielności. Poprzez zaangażowanie i często również determinację w działaniach oddolnych samych seniorów na Mazowszu powstają kolejne gminne rady seniorów, rozwija się ruch uniwersytetów trzeciego wieku oraz kluby seniora.

Samorząd Województwa Mazowieckiego za pośrednictwem Pełnomocnika Zarządu Województwa Mazowieckiego ds. Polityki Senioralnej w swoich przedsięwzięciach buduje platformy współpracy sku-piające działania lokalne w strukturach regionalnych. Samorządowa polityka senioralna jest miejscem pokazującym co się dzieje i będzie działo na Mazowszu.

Dziękując Państwu za dotychczasową współpracę, zapraszam do wspólnego dialogu nad dalszym rozwojem polityki senioralnej na Mazowszu.

Elżbieta LancCzłonek Zarządu Województwa Mazowieckiego

5

I

I. Działania Samorządu Województwa Mazowieckiego podejmowane na rzecz seniorów w 2016 r. i plany na 2017 r.

Przyjęty przez Zarząd Województwa Mazowieckiego Plan działania na rzecz seniorów w 2016 roku koncentrował sie wokół czterech obszarów tematycznych:

1. Diagnozowania potrzeb w zakresie polityki senioralnej;2. Współpracy z samorządami, instytucjami, organizacjami pozarządowymi i innymi podmiotami; 3. Promocji i edukacji społecznej;4. Doradztwa i wsparcia przy opracowywaniu dokumentów strategicznych.

Aktywność seniorów na Mazowszu

Środowisko senioralne w 2016 roku miało wiele okazji do podejmowania merytorycznych dyskusji na temat kierunków rozwoju polityki senioralnej na Mazowszu. Jednym z największych przedsięwzięć służącym temu celowi był Sejmik Senioralny Województwa Mazowieckiego. Spotkanie odbyło się 30 marca 2016 r. w Warszawie i wzięło w nim udział ponad 100 osób – przedstawicieli gminnych rad seniorów, uniwersytetów trzeciego wieku, Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów.

Jednym z celów Sejmiku było zapoznanie przedstawicieli środowiska senioralnego z działaniami podejmowanymi przez Samorząd Województwa Mazowieckiego na rzecz tej grupy wiekowej. Zostały przedstawione wzajemne oczekiwania, służące podniesieniu ja-kości i wzmocnieniu współpracy star-szych mieszkańców naszego regionu z Samorządem Mazowsza.

Podczas sesji plenarnej delegaci dyskutowali na temat dwóch projek-tów Senior w przedszkolu i Senior rodziną wspierającą. Głównym zało-żeniem tych projektów jest integracja międzypokoleniowa najmłodszego i najstarszego pokolenia. Jak obser-wujemy od kilkunastu lat sukcesyw-nie następuje zmiana modelu życia osób starszych. Z każdym rokiem z rynku pracy będzie odchodziła co-raz bardziej wykształcona grupa osób w wieku poprodukcyjnym. Korzysta-nie z ich wiedzy i doświadczenia w bezpośrednich relacjach społecz-nych z dziećmi będzie miało pozytyw-ny wpływ na kształtowanie przyszłe-go społeczeństwa polskiego i zmianę postrzegania wizerunku osób starszych.

Delegaci Sejmiku w wyniku głosowania zdecydowali o potrzebie prac nad tymi projektami przez Samorząd Województwa Mazowieckiego. Po raz pierwszy w historii Mazowsza było to spotkanie seniorów o tak dużym zasięgu terytorialnym, skupiające delegatów z wszystkich podregionów województwa.

Zdjęcie 1. Sesja plenarna Sejmiku Senioralnego Województwa Mazowieckiego (foto arch. UMWM).


6

Obywatelski Parlament Seniorów

Samorząd Województwa Mazowieckiego włączył się w prace związane ze współorganizacją Obywatelskiego Parlamentu Seniorów. Według przygotowanych przez Prezydium OPS ogólnopolskich zasad wyboru delegatów, województwo mazowieckie otrzymało 65 mandatów, do dyspozycji wśród niżej wymienionych organizacji senioral-nych:

• uniwersytety trzeciego wieku – 16 osób;• gminne rady seniorów – 16 osób;• organizacje pozarządowe – 16 osób;• Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów – 16 osób;• osobę zaufania publicznego wskazaną przez Marszałka Województwa Mazowieckiego.

Równomierny podział mandatów zapewni możliwość reprezentacji seniorów ze wszystkich podregionów Mazow-sza w tak ważnym przedsięwzięciu dla rozwoju polityki senioralnej na poziomie krajowym i regionalnym.

Prowadzone prace przy wyłonieniu reprezentantów ze środowisk senioralnych pokazały konieczność większe-go zaangażowania Samorządu Województwa Mazowieckiego w tworzeniu platformy współpracy na szczeblu re-gionalnym i w podregionach województwa mazowieckiego.

Podział podregionów wynika z klasyfikacji Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NUTS) oraz Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 2014 r. (Dz. U. z 2014 r. poz. 1992). W skład poszczególnych podregionów wchodzą następujące powiaty:

• podregion ciechanowski (obejmujący powiaty: ciechanowski, mławski, płoński, pułtuski, żuromiński);• podregion ostrołęcki (obejmujący powiaty: makowski, ostrołęcki, ostrowski, przasnyski, wyszkowski i m.

Ostrołęka);• podregion płocki (obejmujący powiaty: gostyniński, płocki, sierpecki i m. Płock);• podregion radomski (obejmujący powiaty: białobrzeski, kozienicki, lipski, przysuski, radomski, szydło-

wiecki, zwoleński i m. Radom);• podregion siedlecki (obejmujący powiaty: łosicki, siedlecki, sokołowski, węgrowski i m. Siedlce);• podregion Miasto st. Warszawa;• podregion warszawski wschodni (obejmujący powiaty: garwoliński, legionowski, miński, nowodworski,

otwocki i wołomiński);• podregion warszawski zachodni (obejmujący powiaty: grodziski, grójecki, piaseczyński, pruszkowski, so-

chaczewski, warszawski zachodni i żyrardowski).

Zdjęcie 2. Sesja plenarna Sejmiku Senioralnego Województwa Mazowieckiego (foto arch. UMWM)

7

Wybrane działania realizowane przez... II

Mapa 1. Mapa województwa mazowieckiego w podziale na 8 podregionów

Źródło: Opracowanie własne MCPS

II. Wybrane działania realizowane przez Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej

Zakres podejmowanych działań dotyczył czterech obszarów tematycznych.

W ramach obszaru I – Diagnozowanie potrzeb w zakresie polityki senioralnej, przeprowadzono badania dotyczące:

• stanu dostępności do usług społecznych dla osób starszych na Mazowszu,• poczucia bezpieczeństwa osób starszych w środowisku lokalnym.Ponadto, w tym obszarze systematycznie uaktualniane są informacje znajdujące się na stronie internetowej

(www.seniorzy.mcps.com.pl) oraz umieszczane są na niej bazy teleadresowe instytucji działających na rzecz osób starszych, w tym:

• NGO;• Rady Seniorów;• Zdrowie Seniora;• Dzienne Domy/kluby;• DPS;• Usługi dla seniora;• Domy Senior-Wigor.W ramach obszaru II – Współpraca z samorządami, instytucjami, organizacjami pozarządowymi i innymi

podmiotami, zrealizowano nast. zadania:• organizacja Sejmiku Senioralnego Województwa Mazowieckiego w Warszawie;


8

• udział w pracach Sejmowej Komisji Polityki Senioralnej;• udział w spotkaniu Konwentu Marszałków Województw;• współpraca z Komendą Wojewódzką Policji w Radomiu przy realizacji cyklu szkoleń dla policjantów dziel-

nicowych i osób po 60 roku życia na temat bezpieczeństwa seniorów w miejscu zamieszkania;• organizacja spotkań w MCPS dla przedstawicieli samorządów, gminnych rad seniorów i organizacji poza-

rządowych.

W ramach obszaru III – Promocja i edukacja społeczna, prowadzono następujące prace:• udział w dyskusji w panelowych seminariach, konferencjach, spotkaniach organizowanych przez admini-

strację rządową i samorządową oraz organizacje pozarządowe;• promowanie przedsięwzięć wspierających ideę integracji międzypokoleniowej,• podjęcie działań na rzecz realizacji projektu pilotażowego w przedszkolach Zastępcza babcia i zastępczy dziadek;• opracowanie projektu pilotażowego do współpracy z Ośrodkami Pomocy Społecznej „Włączenie senio-

rów w działania na rzecz rodziny z dziećmi wymagającymi wsparcia – w formie rodzin wspierających”.

W ramach obszaru IV – Doradztwo i wsparcie przy opracowywaniu dokumentów strategicznych, kon-tynuowano prace nad:

• Programem Wojewódzkim ds. Polityki Senioralnej;• współpracą z Departamentami i Jednostkami organizacyjnymi samorządu Województwa Mazowieckiego;• opracowanie materiałów informacyjnych dla samorządów i organizacji pozarządowych.

Zmiany demograficzne związane z coraz większą liczbą osób w wieku starszym i wydłużeniem się życia Polaków sta-wiają przed samorządami lokalnymi wiele wyzwań, w tym zapewnienie opieki osobom tracącym samodzielność. Samo-rząd Województwa Mazowieckiego w kolejnych latach będzie kontynuował swoją rolę koordynacyjną i informacyjną w polityce senioralnej Mazowsza. Jednym z zadań będzie realizacja działań na rzecz deinstytucjonalizacji usług dla niesa-modzielnych seniorów i zadbanie o bezpieczeństwo oferowanych usług społecznch. Więcej na temat deinstytucjonalizacji usług dla seniorów w Biuletynie informacyjnym ,,Deinstytucjonalizacja i rozwój usług społecznych na Mazowszu”.

III. Stan dostępności do usług społecznych dla osób starszych

Oferta usług społecznych dla osób starszych zwiększa się z każdm rokiem, ale nadal jest niewystarczająca. Zwiększa się także aktywność społeczna seniorów.

Podregion ciechanowskiMapa 2. Mapa zasobów podregionu ciechanowskiego


Dzienne Domy Pomocy Senior-WIGOR

9

Podregion ostrołęckiMapa 3. Mapa zasobów podregionu ostrołęckiego


Podregion płockiMapa 4. Mapa zasobów podregionu płockiego


Stan dostępności do usług społecznych dla osób starszych III




10

Podregion warszawski wschodniMapa 5. Mapa zasobów podregionu warszawskiego wschodniego


Podregion warszawski zachodniMapa 6. Mapa zasobów podregionu warszawskiego zachodniego


II



11

Miasto stołeczne WarszawaMapa 7. Mapa zasobów podregionu miasta stołecznego Warszawa


Podregion siedleckiMapa 8. Mapa zasobów podregionu siedleckiego


Stan dostępności do usług społecznych dla osób starszych III


12

III

Podregion radomskiMapa 9. Mapa zasobów podregionu radomskiego


IV. Działalność gminnych rad seniorów na Mazowszu

Skuteczna polityka senioralna wymaga podjęcia działań przede wszystkim na poziomie samorządu lokalnego, który jest najbliżej seniorów. W gminach zgodnie z Ustawą z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminy (Dz.U. z 1990, Nr 16 poz. 95 z późn. zm). od grudnia 2013 roku gminy mogą powoływać rady seniorów.

Zgodnie z zapisami cytowanej ustawy rada gminy powołuje radę seniorów z własnej inicjatywy lub na wniosek środowisk senioralnych.

Rada gminy powołując radę seniorów nadaje jej statut, w którym określa:• tryb wyboru jej członków;• zasady działania.

Artykuł 5 c ww. Ustawy określa:1. Gmina sprzyja solidarności międzypokoleniowej oraz tworzy warunki do pobudzania aktywności obywatel-

skiej osób starszych w społeczności lokalnej.2. Rada gminy, z własnej inicjatywy lub na wniosek zainteresowanych środowisk, może utworzyć gminną radę

seniorów.3. Gminna rada seniorów ma charakter konsultacyjny, doradczy i inicjatywny.4. Gminna rada seniorów składa się z przedstawicieli osób starszych oraz przedstawicieli podmiotów działa-

jących na rzecz osób starszych, w szczególności przedstawicieli organizacji pozarządowych oraz podmio-tów prowadzących uniwersytety trzeciego wieku.

5. Rada gminy, powołując gminną radę seniorów, nadaje jej statut określający tryb wyboru jej członków i zasady działania, dążąc do wykorzystania potencjału działających organizacji osób starszych oraz pod-miotów działających na rzecz osób starszych, a także zapewnienia sprawnego sposobu wyboru członków gminnej rady seniorów.

6. Rada gminy może w statucie jednostki pomocniczej upoważnić ją do utworzenia rady seniorów jednostki pomocniczej. Przepisy ust. 3–5 stosuje się odpowiednio.


13

Art. 5c ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym określa w ogólny sposób trzy funkcje gminnej rady seniorów:1. konsultacyjna, 2. doradcza,3. inicjatywna.

To, w jaki sposób będą one realizowane w głównej mierze uzależnione jest od zaangażowania i profesjonalizacji reprezentacji seniorów i ich dotychczasowych doświadczeń oraz zapisów ujętych w statucie rady.

Mazowieckie Porozumienie Rad Seniorów

Informacja z prac Zespołu inicjatywnego Mazowieckiego Porozumienia Rad Seniorów.Środowisko seniorów Mazowsza miało sposobność już kilkakrotnie spotkać się w duchu „NIC O NAS BEZ NAS

DLA DOBRA WSPÓLNEGO”, którym niewątpliwie jest dbałość o godne starzenie się seniorów Mazowsza oraz utrzymywanie samodzielności i aktywności na różnych etapach i polach życia. Pierwsze spotkanie odbyło się w sierpniu 2016 r. w Mazowieckim Centrum Polityki Społecznej, drugie w trakcie Letniej Szkoły Rad Seniorów w Jachrance organizowane przez Funadcję Zaczyn. W obu spotkaniach uczestniczyło ponad 30 spośród około 39 Rad Seniorów z Mazowsza. Porozumienie jest formą oddolnej, innowacyjnej umowy społecznej Rad Seniorów. Ma na celu wzmocnić pozycję seniorów, podnieść jakość szkoleń, współpracy i wymiany dobrych praktyk. Ułatwi również w racjonalny sposób zagospodarowywać środki finansowe na „projekty senioralne”.

Głos środowiska

Wspólne działanie członków Rad Seniorów w ramach Porozumienia przyniesie korzyści zarówno osobom star-szym jak i całemu społeczeństwu. Najważniejszym zagadnieniem jest aktywność i godność seniorów. Przekona-nie jak największej grupy osób do tego, że profilaktyka zdrowia i aktywność społeczna to czynniki mające wpływ na jak najdłuższą samodzielność seniorów. Ważne jest, aby senior dbał zarówno o własny stan zdrowia, spraw-ność psycho-ruchową, ale też o wszystko, co pomaga poprawić wizerunek seniora na zewnątrz. Seniorzy mają ogromny potencjał, który jest niewykorzystany, mają ogromne doświadczenie, którym mogliby się podzielić. Oso-bom w starszym wieku trzeba pomagać, uświadamiać, ale nie można ich wyręczać. Znaczącym sukcesem Poro-zumienia będzie zwiększenie liczby nowych Rad Seniorów i dbanie, żeby Rada była apolityczna, by nie zdomino-wały jej problemy dnia dzisiejszego, by budowała długofalową politykę senioralną dla wszystkich pokoleń. Zawsze warto zainwestować trochę czasu dla dobra własnego i własnych dzieci.

Zakłada się, że Władze Mazowsza we współpracy z przedstawicielami Mazowieckiego Porozumienia Rad Seniorów wypracują „strategię”, której efektem będzie poprawa warunków życia seniorów na Mazowszu.

Porozumienie będzie spełniało rolę swoistego rodzaju inkubatora współpracy i działalności dla Rad Seniorów i organizacji pozarządowych, które działają na danym obszarze na rzecz osób starszych.

Sposób powołania Porozumienia oraz jego planowane działanie wynika z wielości, różnorodności i złożoności spraw do załatwiania na poziomach gminy/dzielnicy/miasta, powiatu, podregionu, Mazowsza i kraju. Około 1,3 mln osób starszych mieszka w 316 gminach i miastach Mazowsza, w których w niedalekiej przyszłości będą po-wstawały kolejne Rady Seniorów.

Dla osób w wieku przedemerytalnym powinny powstawać programy przygotowujące do łagodnego przejścia z życia zawodowego do aktywności społecznej, np. w formie wolontariatu. Rady Seniorów nie zawsze są w stanie samodzielnie współtworzyć i realizować politykę senioralną, w tym docierać do mediów i świadomości decyden-tów różnych szczebli. Organizacja współpracy z tak dużą liczbą rozproszonych podmiotów i dbanie o wspólne wartości, jest mało skuteczna, droga i wręcz niemożliwa. W wielu krajach europejskich w latach 70 ubiegłego wieku zawiązały się organizacje seniorskie na różnych poziomach samorządów. Do takiej działalności zachęca nas seniorów Konwent Marszałków RP wyrażony w stanowisku nr 20 z maja 2016 r.

Zespół inicjatywny zaproponował kalendarz 7 etapów prowadzących do społecznie uzgodnionej wersji Poro-zumienia. Zapraszamy do tej inicjatywy wszystkie Rady Seniorów z Mazowsza.

IVDziałalność gminnych rad seniorów na Mazowszu


14

IV

Mapa 10. Gminne rady seniorów w województwie mazowieckim (stan na 30 września 2016 r.).


Do priorytetowych zadań Rad Seniorów należy:* zabieganie o środki w budżetach gmin/dzielnic na docieranie przez Rady do szerokich kręgów seniorów

między innymi poprzez: (1) działania informacyjno-promocyjno-edukacyjne o ich prawach, obowiązkach, niebez-

Zdjęcie 3. Wystąpienie Pani Elżbiety Lanc – członka Zarządu Województwa Mazowieckiego na spotkaniu z gmin-nymi radami seniorów (foto. K. Łebkowski)

15

pieczeństwach i możliwościach korzystania z nieodpłatnych świadczeń, (2) zwiększanie integracji wewnątrz i międzypokoleniowej, aktywności publicznej oraz kompetencji cyfrowych, (3) wizyty studyjne poświęcone ada-ptowaniu dobrych praktyk wdrożonych przez inne Rady Seniorów, (4) pracę delegatów w ramach Porozumień podregionalnych i wojewódzkiego.

* zabieganie o środki na projekty senioralne u władz Mazowsza zgodnie z stanowiskiem nr 20 Konwentu Mar-szałków Województw RP z 20 maja 2016 r. w zakresie wykorzystywania środków finansowych na politykę senio-ralną w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego, zadbanie o uproszczenia procedur, wnioskowania i rozliczania dotacji.

* aktywny udział w aktualnych projektach senioralnych realizowanych w ramach Rządowego Programu Aktyw-nego Wspierania Osób Starszych 2016 oraz wykorzystania wsparcia oferowanego przez Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej, w tym z oferty informacyjnej, szkoleniowej, doradczej i eksperckiej organizacji wspierających Rady Seniorów w zakresie profesjonalizacji ich powstawania, funkcjonowania i rozwoju. Jednym z rezultatów będzie bank wymiany doświadczeń i mapa dobrych praktyk Rad Seniorów z Mazowsza stosowanych w polityce senioralnej. Kolejnymi rezultatami będą Lokalne Strategie Polityki Senioralnej, bez których żaden samorząd nie będzie mógł zapewnić uzasadnionego wsparcia organizacyjno-finansowego dla działań Rad Seniorów poszczególnych szczebli.

Grupa inicjatywna ds. powołania Mazowieckiego Porozumienia Rad Seniorów

Pozyskanie dodatkowych środków finansowych na prowadzenie działań na rzecz seniorów w gminach wymaga przygotowania dokumentów strategicznych. Wszystkie gminy i powiaty mają obowiązek realizacji zadań o charak-terze społecznym zgodnie z przyjętymi Strategiami Rozwiązywania Problemów Społecznych. W przypadku braku w nich zapisów dotyczących wsparcia osób w wieku senioralnym niezbędne jest ich stworzenie do tych dokumentów tzw. Programów wykonawczych, aby móc być beneficjentem projektów zewnętrznych.

W Strategii Polityki Społecznej Województwa Mazowieckiego na lata 2014–2020 uwzględniono trzy główne wyzwania, których celem jest zapewnienie samodzielności osób starszych oraz poprawa jakości ich życia. Są to:

• rozwój usług środowiskowych wspierających samodzielność osób starszych i wsparcie ich rodzin (dein-stytucjonalizacja usług);

• realizacja programów profilaktycznych ukierunkowanych na wzmocnienie zasobów i samodzielności osób starszych;• programowanie działań z uwzględnieniem stymulowania aktywności osób starszych, zapewnienia opieki

i wsparcia społecznego dla osób niesamodzielnych i ich rodzin.Tekst przygotowany przez grupę inicjatywną na rzecz powołania Mazowieckiego Porozumienia Rad Seniorów.

Grupa inicjatywna:Pan Roman Biskupski – Rada Seniorów w LegionowiePan Zdzisław Czerwiński – Warszawska Rada SeniorówPan Krzysztof Łebkowski – Rada Seniorów w Zielonce

Zdjęcie 4.Spotkanie przedstawicieli gminnych rad seniorów w Mazowieckim Centrum Polityki Społecznej (foto. K. Łebkowski)

Działalność gminnych rad seniorów na Mazowszu IV


16

V

Jak to się zaczęło w Legionowie. Przykład „dobrej praktyki”

Współczesna Polska musi być przygotowana na wszelkie także negatywne zmiany wynikające z procesu de-mograficznego wynikających z procesu demograficznego. Konieczny jest dalszy, dynamiczny rozwój polityki se-nioralnej państwa na poziomie centralnym, ale również w regionach i środowiskach lokalnych. Potrzebne będą wiarygodne informacje i profesjonalne badania naukowe na temat zmian demograficznych, jakich możemy się spodziewać w najbliższych latach nie tylko na poziomie europejskim, ale również krajowym i regionalnym.

Polityka senioralna powinna obejmować: politykę wobec starzenia się ludności, politykę wobec starości i poli-tykę wobec ludzi starszych. Te trzy kategorie nie stanowią oddzielnych zbiorów działań, a wyodrębniamy je tylko dla pokazania różnorodności i złożoności zagadnienia.

W związku z tym, politykę senioralną musimy rozumieć szeroko jako ogół działań w okresie życia człowieka, które prowadzą do zapewnienia warunków wydłużenia aktywności tak zawodowej jak i społecznej oraz samodziel-nego, bezpiecznego, zdrowego i niezależnego życia osób starszych najlepiej w swoim miejscu zamieszkania.

Bardzo ważne znaczenie będą miały powstające na szczeblu powiatu, miasta czy gminy, lokalne plany czy strategie działań samorządów na rzecz seniorów. Będą one uwzględniały specyfikę terytorialną tych jednostek. Przykładem jest powstała pierwsza na Mazowszu Strategia działań miasta Legionowo na rzecz seniorów 60+ przygotowana przez Stowarzyszenie Pomocy Potrzebującym NADZIEJA w partnerstwie ze wszystkimi organiza-cjami pozarządowymi działającymi w mieście. W jej przygotowaniu uczestniczyli sami seniorzy oraz wszystkie

jednostki samorządowe działające w mieście na rzecz se-niorów przy wsparciu władz samorządowych miasta.

Strategia ma na celu przeciwdziałanie wykluczeniu spo-łecznemu osób starszych oraz poprawę jakości ich życia po-przez zapewnienie im warunków do pełnego i czynnego uczestnictwa w życiu społecznym, a także kształtowanie pozytywnego wizerunku osób starszych wśród społeczeń-stwa miasta Legionowo.

Strategia została przyjęta do realizacji uchwałą Rady Miasta Legionowo zabezpieczając tym samym jej finanso-wanie do 2020 roku.

O tym w jaki sposób zbudować strategię polityki senio-ralnej, jak przeprowadzić diagnozę lokalnych potrzeb osób starszych? Jak skonstruować ankietę, spotkanie lokalne i interpretować pozyskaną wiedzę? Kogo konieczne zaprosić do współpracy przy strategii? Jakie czynniki uwzględnić? Jak przeprowadzić konsultacje społeczne opracowanej stra-

tegii. Na te i inne pytania mogą odpowiedzieć te organizacje, które ją przygotowały lub przygotowują.

Pomocy w przygotowaniu Strategii może udzielić również Mazowieckie Porozumienie Rad Seniorów, którego zadaniem będzie pełnienie funkcji doradczej, konsultacyjnej, integracyjnej. Ponadto, będzie reprezentować środowisko mazowieckich seniorów w spotkaniach regionalnych i krajowych. Porozumienie będzie również platformą wymiany dobrych praktyk pomiędzy Radami Seniorów, służą-cych do opracowywania strategii lokalnych, programów i dokumentów związanych z polityką senioralną.

Roman Biskupski Przewodniczący Legionowskiej Rady Seniorów

Zdjęcie 5. Prace związane z przygotowaniem Strategii działań miasta Legionowo na rzecz seniorów 60+ (foto R. Biskupski)

17

V. Fundusze dla rozwoju polityki senioralnej

Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego

W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego (RPO WM) na lata 2014–2020 istnieje możliwość realizacji wielu pomysłów, projektów mających na celu wsparcie różnych grup mieszkań-ców Mazowsza. Swoje pomysły mogą realizować zarówno samorządy lokalne, organizacje pozarządowe, przed-siębiorcy, uczelnie i wiele innych podmiotów.

Ważnym elementem tego wsparcia są działania, których odbiorcami zarówno bezpośrednimi jak i pośrednimi mogą być osoby niesamodzielne, w tym osoby starsze wymagające wsparcia w codziennym funkcjonowaniu.

Jednym z istotnych działań jest wsparcie infrastruktury ochrony zdrowia. W działaniu 6.1 RPO WM przewi-dziano możliwość dofinansowania działań mających na celu poprawę dostępności do usług medycznych oraz lepsze wyposażenie infrastruktury instytucji ochrony zdrowia.

W działaniu 6.2 przewiduje się rewitalizację obszarów zmarginalizowanych w tym zwrócenie uwagi na dostępność wspólnych przestrzeni dla osób z niepełnosprawnościami czy zaplanowanie miejsc przeznaczonych na cele społeczne.

Jednym z ważniejszych instrumentów wsparcia dla osób niesamodzielnych i osób starszych są działania prze-widziane w Osi Priorytetowej IX Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem. Tu w działaniu 9.1, mogą być realizowane projekty dotyczące m.in. wsparcie rodzin wielodzietnych, ubogich rodzin z dziećmi, rodzin z osobami starszymi, rodzin z osobami z niepełnosprawnościami oraz rodzin z innymi osobami niesamodzielnymi i rodziców samotnie wychowujących dzieci.

W działaniu 9.2 wsparcie będzie nakierowane na usługi społeczne i usługi opieki zdrowotnej. W ramach poddziała-nia 9.2.1 wspierany będzie rozwój środowiskowych form pomocy dzieciom i młodzieży, osobom z niepełnosprawnościa-mi i osobom starszym oraz podnoszenie jakości usług środowiskowych, a tym samym deinstytucjonalizacja tych usług. W poddziałaniu 9.2.2 natomiast zaplanowano m.in. wsparcie deinstytucjonalizacji opieki nad osobami niesamodzielny-mi poprzez rozwój alternatywnych form opieki nad osobami niesamodzielnymi, w tym osobami starszymi.

Instytucją odpowiedzialną za ogłaszanie konkursów oraz szkolenie i udzielanie informacji w zakresie zasad aplikacji o dofinansowanie jest Mazowiecka Jednostka Wdrażania Programów Unijnych.

Więcej informacji na stronie internetowej www.funduszedlamazowsza.eu.

Roczny program współpracy Samorządu Województwa Mazowieckiego z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

Program określa zasady i formy współpracy Samorządu Województwa Mazowieckiego z organizacjami poza-rządowymi. Jest on corocznie ustalany przez Sejmik Województwa Mazowieckiego. Celem głównym Programu jest lepsza realizacja zadań publicznych. W 2016 roku celami szczegółowymi Programu są:

• kształtowanie społeczeństwa obywatelskiego i wspomaganie rozwoju społeczności lokalnych i regional-nych;

• zwiększenie udziału mieszkańców w rozwiązywaniu problemów lokalnych i regionalnych;• wspieranie inicjatyw obywatelskich;• wymiana informacji między organizacjami a Wojewodą i administracją zespoloną.Priorytetowymi obszarami zadań publicznych realizowanych na rzecz seniorów są:• działalność wspomagająca rozwój wspólnot lokalnych (1. wspieranie grup mieszkańców, instytucji i orga-

nizacji w rozwiązywaniu lokalnych problemów, 2. promocja i wspieranie wolontariatu, 3. wspieranie współ-pracy organizacji i jednostek samorządu terytorialnego oraz administracji publicznej w zakresie pozyski-wania środków zewnętrznych)

• z zakresu pomocy społecznej (1. pomoc osobom i rodzinom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywa-nie szans tych osoób i rodzin – aktywizacje seniorów, przeciwdziałanie bezdomności, wyrównywanie szans i integracje osób niepełnosprawnych, pomoc żywnościowa)

Fundusze dla rozwoju polityki senioralnej... V


18

V

• z zakresu porządku i bezpieczeństwa publicznego (1. Ograniczenie przestępczości i aspołecznych zacho-wań, 2. wzrost poczucia bezpieczeństwa wśród mieszkańców)

• z zakresu ochrony i promocji zdrowia – (1. wspieranie inicjatyw na rzecz poprawy stanu zdrowia mieszkań-ców, 2. zintegrowanie działań dotyczących profilktyki na poziomie lokalmym, 3. wspieranie lokalnych progra-mów z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki zdrowotnej realizowanych przez organizację, 4. wzmacnianie poczucia odpowiedzialności za zdrowie własne, członków rodziny i wspólnoty lokalnej, 5. kształtowanie za-chowań umacniających i podnoszących świadomość zdrowotną i zdrowego stylu życia).

Więcej informacji na temat programu na stronie internetowej www.dialog.mazovia.pl

Rządowy Program Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014–2020 (ASOS)

Jest to program realizowany przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Organizacje pozarządowe mogą otrzymać dofinansowanie na różnorodne inicjatywy skierowane do osób starszych, jednak ich realizacja uza-leżniona jest od współpracy z jednostkami samorządu terytorialnego np. poprzez skorzystanie z lokalnych zasobów infrastruktury (biblioteki, szkoły, kluby, świetlice itp.). Konkurs ogłaszany jest corocznie na początku roku.

Więcej informacji o programie odstępne na stronie internetowej www.mpips.gov.pl

Program Wieloletni „Senior-Wigor” na lata 2014–2020

Program stanowi uzupełnienie działań realizowanych w ramach Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014–2020 w ramach polityki społecznej państwa w zakresie:

• wsparcia finansowego jednostek samorządu terytorialnego w zakresie realizacji zadań własnych;• poprawy jakości życia seniorów;• zapewnienia seniorom pomocy adekwatnej do potrzeb i możliwości wynikających ze stanu zdowia;• integracji społecznej środowiska seniorów (działania samopomocowe i angażowanie seniorów w życie

społeczności lokalnej).Celem Programu jest wsparcie seniorów poprzez dofinansowanie działań jednostek samorządu w rozwoju na

ich terenie sieci Dziennych Domów „Senior-WIGOR”.Placówki mogą zapewniać aktywizację społeczną seniorom (osobom nieaktywnym zawodowo w wieku 60+)

poprzez:• umożliwienie korzystania z oferty prozdrowotnej, obejmującej także usługi w zakresie:

– aktywności ruchowej lub kinezyterapii, – edukacyjnej, – kulturalnej, – rekreacyjnej – opiekuńczej,

• aktywne spędzanie czasu wolnego, a także zaktywizowanie i zaangażowanie seniorów w działania samo-pomocowe i na rzecz środowiska lokalnego.

W województwie mazowieckim informacje na temat otrzymania dofinansowania na utworzenie Dziennego Domu „Senior-Wigor” są udzielane w Mazowieckim Urzędzie Wojewódzkim w Warszawie przy ul. Czerniakowskiej 44.

Więcej informacji o programie dostępne na stronach internetowych www.mpips.gov.pl, www.mazowieckie.pl.

19

W ramach edycji 2016 dofinansowanie na utworzenie Dziennych Domów Pomocy „Senior-Wigor” otrzymały następujące gminy1:

• Leoncin,• Odrzywół,• Różan,• Sarnaki,• Wołomin.

Nowo powstałe miejsca będą sprzyjały zagospodarowaniu w twórczy sposób czasu wolnego osób starszych oraz integracji wewnątrzpokoleniowej.

1 Informacja ze strony internetowej Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (dostęp: 6 października 2016 r)

Fundusze dla rozwoju polityki senioralnej... V

Mapa 11. Domy Pomocy „Senior-Wigor” w województwie mazowieckim (stan na 31 grudnia 2015 r)


Mapa wskazuje lokalizacje Dziennych Domów Pomocy „Senior-Wigor”, które otrzymały dotacje w pierwszej edycji konkursu (2015 rok).


20

VI

VI. Przydatne strony internetowe dla osób starszychW ostatniej dekadzie najczęstszym źródłem pozyskiwania informacji są portale internetowe. Seniorzy należą

do grona osób, które również chętnie korzystają z nowych technologii informatycznych. Na stronie internetowej www.seniorzy.mcps.com.pl – zamieszczamy dla Państwa – wszystkich mieszkańców

Mazowsza przydatne informacje z zakresu polityki senioralnej. W naszych bazach teleadresowych znajdują się kontakty do ponad 500 różnych instytucji świadczących usługi (społeczne, edukacyjne, kulturalne) na rzecz osób starszych. Przypominamy, że zamieszczone na stronie internetowej informacje są zbierane i przekazywane przez samorządy i weryfikowane na podstawie rejestrów podmiotów prowadzonych przez Wojewodę.

Zachęcamy do korzystania z usług świadczonych przez te instytucje i podmioty, bowiem są one bezpieczne dla seniorów i weryfikowane.

Ważne strony internetowe pomocne dla seniorów i ich rodzin.

www. mpips.gov.plwww.seniorzy.mcps.com.pl

www.funduszedlamazowsza.euwww.rpo.gov.pl

www.mazowieckie.pl/rejestrywww.policja.gov.pl

www.niebieskalinia.pl

Zdjęcie 6. Biblioterapia w Dziennym Domu Senior-Wigor (foto arch. DDP „Senior Wigor” w Błoniu)

samorządowa polityka senioralna województwa...

Documents