salon a 19 kasim 2011 09.20 .09.50 sadık ardıç
TRANSCRIPT
Uyku Bozukluklarının Temelleri
SB.ADYB Eğitim ve Araştırma Hastanesi,
Göğüs Hastalıkları Kliniği,Dışkapı Uyku Araştırmaları Merkezi (DUYAM)
Dışkapı- Ankara
Dr. Sadık ARDIÇ
DCY 8. Ulusal Dahili ve Cerrahi Bilimler Yoğun Bakım Kongresi
16-20.Kasım.2011Swissotel,Ankara
Uyku Tıbbı Nedir ?
o Uyku tıbbı, uykuyu ve uykunun organizmadaki tüm
etkilerini ve bozukluklarını inceleyen tıp dalıdır.
Uyku Tıbbı
o Uyku bozuklukları tıbbı ise gece uykusunda bozulma,
aşırı gündüz uykululuğu veya diğer uyku ile ilişkili
sorunları olan hastaların tanı ve tedavisi ile ilgilenen
klinik tıp dalıdır.
Uyku
o Robert MacNish (The Philosophy of Sleep-1834)
o Uyku, uyanıklık ve ölüm arasındaki dönemdir.
o Uyanıklık, tüm hayvanlarda, aktif olma ve entelektüel işlevleri yapma dönemi,
o Ölüm ise bunların ortadan kalkmasıdır.
FREUD ve UYKU
o Sigmund Freud:o Düşler: Uykunun koruyucusudur.
o Uykuyu bozacak uyarılar düş oluşturur.
o Dış uyaran rüyaya yol açabilir.
Uyku Tıbbı Tarihçesi
o Hans Berger, 1928 de
EEG de uyku uyanıklık
farkını gösterdi.
System for recording EEG (1926)
REM Uykusu
o Kleitman,1939 da ‘‘Sleep and Wakefulness’’ ı yayınladı.
o Kleitman & Aserinskyo REM Uykusunu keşfetti
(1956).
Uyku Tıbbı Tarihçesi
o Dement ve Kleitman, 1957 de uykunun peryodik karakterini gösterdi.
Sağlıklı Erişkinde Uyku
o Non-REM,REM Uyku siklusu, gecede 5-6 kez olur
o İlk siklus 70-100 dakika arasında sonlanır.
o Sonraki sikluslar 90-120 dakika dolayında sürer.
o N-REM, REM siklusu ortalama 90-110dakikadır.
Uyku Tıbbı
o Rechtschaffen & Kales 1968 de skorlama kurallarını tanımladı
o Uyku tıbbı bilimsel olarak 1974 de Jerome Holland tarafından, PSG nin klinik uygulamaya sokulmasıyla, başladı. Eylül 1992 Baylor College of Medicine, Houston- Texas
Polisomnografi Kaydı
o Uyku evrelemesinde, PSG kaydı Epok denilen bölmelere ayırılarak incelenir.
o Her bir epok 20- 30 saniye uzunluktadır.
o Analog polisomnografide epok, 10-15 mm/san. hızda kaydedilmiş 300mm lik sayfalardır.
o Özel ya da araştırma amaçlı olarak epok uzunluk ve hızları değiştirilebilir.
EEG: göz kapalı; ritmik alfa (8-13 cps), göz açık; nispeten düşük voltaj karışık frekans
EOG: gözleri kırpıştırma, yavaş göz hareketleri (SEM)
EMG:tonik aktivite, nispeten yüksek. Istemli hareket.
EEG: nispeten düşük voltaj, karışık frekans, teta (3-7 cps) aktivitesi olabilir. Verteks keskin dalga çocuklarda senkron yüksek voltaj teta börst. EOG: SEM
EMG: tonik aktivite uyanıklıktan az derecede
EEG: Zemin; nispeten düşük voltaj, karışık frekans, Uyku iğciği 12-14 cps (>0.5 sn) K Kompleks
EOG: Arasıra SEM, EMG: Tonik aktivite düşük düzeyde
EEG: Nispeten düşük voltaj, karışık frekans, Teta aktivitesi, yavaş Alfa, testere dişli dalga
EOG: Fazik REM, EMG: Tonik supresyon, fazik dönemler
Rechtschaffen ve Kales kuralları (1968)beta, alfa >%50/epokhızlı göz hareketlerikas tonusu en yüksek
teta, alfa,betahızlı fazik göz hareketlerikas tonusu en düşük
teta, alfa <%50/epokyavaş göz hareketlerikas tonusu azalmış
teta, uyku iğcikleri, Kkompleksigöz hareketi yokkas tonusu düşük
teta, delta >%20 ile <%50göz hareketi yokkas tonusu daha düşük
teta, delta >%50göz hareketi yokkas tonusu oldukça düşük
o Uyku apne ilgili ilk bulgular(Gastaut,Tassinari, Duron, 1965)
o Uyku apne tanımlandı (Tassinari ve Lugaresi, 1970),
o Uyku apne sendromu tanımlandı(Guilleminault, 1973)
o UARS tanımlandı (Guilleminault, 1990)
Uyku Tıbbı Tarihçesi
Avrupa’da Uyku Tıbbı
o Lugaresi 1972 de Uyku Apne Sempozyumunu Rimini’de yaptı.
o Avrupa’da ise uyku tıbbı ile ilgili ilk örgütlenme Fransa’da oldu.
o İngiltere’de ilk uyku bilimleri kongresi 1989’da Edinburg’da yapıldı.
Uyku Tıbbı Tarihçesi
o Uyku tıbbı bir tıp dalı olarak ilk olarak ABD’de Stanford Üniversitesinde 1970 yılında tanımlandı.
o Amerikan Uyku Bozuklukları Birliği (ASDA) 1987’de kuruldu.
Uyku Tıbbı Tarihçesi
o İlk Uyku tıbbı ders kitabı 1989’da yayımlandı.
o ABD’de 1990 da Ulusal Uyku Vakfı kuruldu.
o Bu vakıf toplumun uyku tıbbı konusunda bilgilenmesi
sağlanıp,
o Bu bilim dalına büyük bütçeler ayrılması için baskı
grupları oluşturulmuş.
Dr. Ismet Karacan (1927 - 2009) Another Pioneer Lost BCM (Baylor College Of Medicine)
Türkiye’de Uyku Tıbbı Tarihçesio TÜRKİYE’ de uyku çalışmaları Dr.İsmet Karacan’ ın
öğrencileri tarafından 1980 li yıllarda başlatılmıştır.
o Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nöröloji ABD.o GATA Psikiyatri ABD.o SSK Ankara Hastanesi Göğüs Hastalıkları Kliniğio Gazi Üniversitesi Göğüs Hastalıkları ABD o İstanbul Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları ABDo Dokuz Eylül Üniversitesi Nöröloji ve Göğüs Hast.ABDo Hacettepe Üniversitesi Göğüs Hastalıkları ABD
Türkiye’de Uyku Tıbbı
o Ülkemizde seksenlerin ikinci yarısından beri biliniyor.
o İlk ‘’Sleep Apne Sempozyumu’’ Ocak.1993 de Ankara’da yapıldı.(Prof. Dr.Y.İzzettin Barış - Doç. Dr. Sadık Ardıç)
o Türk Uyku Araştırmaları Derneği 1992 de kuruldu.
o Türk Uyku Tıbbı Derneği olarak adını 2007de değiştirdi.
Türkiye’de Uyku Tıbbı
o Türk Uyku Tıbbı Derneği uyku merkezi standartlarını yükseltmek, hekimlerin farkındalığını artırmak ve halkın bilinçlenmesini sağlamak için çalışmalar başlattı.
o Türkiye’de 33 adet uyku merkezini akredite etti,
o Toplamda 150 -200 kadar uyku laboratuvarı olduğu biliniyor.
Dr. Ismet Karacan (1927 - 2009) Another Pioneer LostProfessor Dr. Ismet Karacan, M.D., D.Sc (1927-2009)Professor Emeritis and former Professor and Director of the
Sleep Disorders center in the Department of Psychiatry at Baylor College of Medicine, Houston, TX; Associate Chief of Staff for Research and Development and Director of the Sleep Disorders Center at The VA Medical Center, Houston, TX; Professor of Psychiatry and Director of Sleep Laboratories at The University of Florida, Gainesville…began his career in sleep medicine as a researcher and clinician within the department of psychiatry at the University of Florida in Gainesville. He was involved in much of the early research and development of tools for quantitative sleep analysis while there. He later moved the sleep disorders program from Gainesville to Houston, TX, taking several model 78 Grass polygraphs with him to the VA Medical Center and Baylor College of Medicine. He continued his many contributions in sleep medicine, patenting devices such as rigidity meters and strain gauges for nocturnal penile tumescence recording. His work with impotence was known world-wide and was in such demand that he was often running up to 20 beds per night 7 nights per week just to get all the patients studied.Dr. Karacan was the first recipient of the Nathaniel Kleitman award for distinguished service in Sleep Disorders Medicine in 1981. He also received many awards within Psychiatry, Mental Health Research, and Scientist of the Year (Turkish American Association). He was a founding member of the Sleep Research Society and the Southern Sleep Society. He chaired numerous committees over the years within The Association of Sleep Disorders Centers (ASDC). Dr. Karacan published numerous books, hundreds of papers and book chapters and collaborated with some of the greatest researchers in the world, including the Late Dr. Robert L. Williams and the late Dr. Jack Smith. After retiring from Baylor, Dr. Karacan moved back to Istanbul, Turkey and continued to work tirelessly developing sleep medicine in Turkey, mentoring and educating young scientists and continuing to write and publish there.
Dr. Karacan was the first recipient of the Nathaniel Kleitman award for distinguished service in Sleep Disorders Medicine in 1981.
After retiring from Baylor, Dr. Karacan moved back to Istanbul, Turkey and continued to work tirelessly developing sleep medicine in Turkey, mentoring and educating young scientists and continuing to write and publish there.
The International Classification of Sleep Disorders
o 1.Dyssomniler
o 2.Parasomniler
o 3Medikal/Psikiyatrik Uyku Bozuklukları
o 4.Önerilen Uyku Bozuklukları
Dyssomniler
o A.Intrinsik Uyku Bozuklukları
o B.Entrinsik Uyku Bozuklukları
o C.Sirkadyen Ritm Uyku Bozuklukları
Dyssomniler A.Intrinsik Uyku Bozuklukları
o PSYCHOPHYSIOLOGICAL INSOMNIAo SLEEP STATE MISPERCEPTIONo IDIOPATIC INSOMNIAo NARCOLEPSYo RECURRENT HYPERSOMNIAo IDIOPATHIC HYPERSOMNIAo POSTTRAUMATIC HYPERSOMNIAo OBSTRUCTIVE SLEEP APNEA SYNDROMEo CENTRAL SLEEP APNE A SYNDROMEo CENTRAL ALVEOLAR HYPOVENTILATION SYNDROMEo PERIODIC LIMB MOVEMENTDISORDERo RESTLESS LEGS SYNDROME
International Classification of Sleep Disorders-2 (ICSD- 2).
1. İnsomnialar,2. Uykuya Bağlı Solunum Hastalıkları,3. Solunumsal hastalıklara bağlı olmayan hipersomniler,4. Uykunun Sirkadian Ritm bozuklukları,5. Parasomniler,6. Uykuya bağlı hareket bozuklukları,7. İzole semptomlar,Görünüş olarak normal varyantlar ve
çözümlenemeyen konular,8. Diğer uyku hastalıklarıdır.
International Classification of Sleep Disorders-2 (ICSD- 2). İnsomni
o Akut insomni o Psikofizyolojik insomni o Paradoksal insomni o İdyopatik insomnio Mental bozukluklara bağlı insomnio Uyku hijyen yetersizliğio Çocukluk çağı davranışsal insomnio Medikal bozukluğa bağlı insomni o İlaç veya maddeye bağlı insomnio Bilinen fizyolojik hastalığa bağlı olmayan insomnio Fizyolojik insomni(organik insomni)
International Classification of Sleep Disorders-2 (ICSD-2) Uykuya Bağlı Solunum Hastalıkları
o I. Uykuya bağlı solunum hastalıkları ;o A. Santral uyku apne sendromu:
o 1. Primer sentral uyku apne sendromu,o 2. Tıbbı sorunlara bağlı diğer sentral uyku apneler;o a. Cheyne Stokes Solunumu,o b. Yüksekliğe bağlı peryodik solunum,o c. Bir medikal soruna bağlı Sentral uyku apne (a ve b dışı),o 3. İlaç ve Madde Bağımlılığına bağlı Sentral Uyku Apne sendromuo 4. İlaç ve Madde Bağımlılığına bağlı diğer uykuya bağlı solunum
hastalıkları,o 5. İnfant primer uyku apnesi
International Classification of Sleep Disorders-2 (ICSD-2) Uykuya Bağlı Solunum Hastalıkları
o I. Uykuya bağlı solunum hastalıkları ;
o A. Santral uyku apne sendromu:
o B. Obstruktif Uyku Apne Sendromu:o 1. Erişkin obstruktif uyku apne sendromuo 2. Çoçukluk obstruktif uyku apne sendromu
International Classification of Sleep Disorders-2 (ICSD-2)
Uykuya Bağlı Solunum Hastalıkları o II. Uykuya Bağlı Hipoventilasyon ve Hipoksemik Sendromlar; o 1. Uykuya Bağlı İdiopatik Non-Obstruktif Hipoventilasyon,
o 2. Konjenital Sentral Alveolar Hipoventilasyon Sendromu,
o 3. Tıbbı durumların neden olduğu UB Hipovent. / Hipok.
o 4.Akciğer parankim ve Vaskuler patolojilerin neden olduğu UB Hipovent./ Hipok.
o 5. Alt Solunum Yolları Obstruksiyonunun neden olduğu UB Hipovent./ Hipok.
o 6. Nörömuskuler ve Göğüs Duvarı rahatsızlığının neden olduğu UB Hipovent./ Hipok.
International Classification of Sleep Disorders-2 (ICSD-2)
Uykuya Bağlı Solunum Hastalıkları
o III. Uykuya Bağlı Diğer Solunumsal Hastalıklar;
o Uyku apne / Uykuya bağlı solunumsal Hastalıklar(Sınıflandırılamayanlar)(SRBD, NOS)
International Classification of Sleep Disorders-2 (ICSD- 2).
Hipersomniler(Solunum Bozukluğuna Bağlı Olmayan)
o NARKOLEPSİ:
1-Katapleksili narkolepsi:
2-Katapleksisiz narkolepsi
3-Medikal duruma bağlı narkolepsi
4-Spesifik olmayan narkolepsi
International Classification of Sleep Disorders-2 (ICSD- 2).
Hipersomniler(Solunum Bozukluğuna Bağlı Olmayan)
DİĞER HİPERSOMNİLER
a. Tekrarlayan Hipersomniler Kleine-Levin sendromu: Menstruasyonla ilişkili hipersomni
b. Uzun uyku süreli idiopatik hipersomni
c. Kısa uyku süreli idiopatik hipersomni
International Classification of Sleep Disorders-2 (ICSD- 2).Solunum Bozukluğuna Bağlı Olmayan
Hipersomniler
DİĞER HİPERSOMNİLER: d.Yetersiz uyku sendromunu e.Medikal duruma bağlı hipersomni f.İlaç ve maddelere bağlı hipersomni g.Bir maddeye yada bilinen fizyolojik bir
bozukluğa bağlı olmayan hipersomni, (Nonorganik hipersomni)
h. Fizyolojik hipersomni(Organik hipersomni)
International Classification of Sleep Disorders-2 (ICSD- 2).
Sirkadiyen Ritm Uyku Bozuklukları
Primer Sirkadyen Ritm Uyku Bozuklukları
1. Delayed sleep faz
2. Advanced sleep faz
3. İrreguler sleep wake faz
4. Free running
5. Medikal duruma bağlı sirkadiyen ritimli uyku
bozuklukları
International Classification of Sleep Disorders-2 (ICSD-2)
Sirkadyen Ritm Uyku Bozuklukları
B. Davranış ile İndüklenmiş Sirkadyen Ritm Uyku Bozuklukları:
1. Jet lag2. Shift work 3. Delayed sleep faz 4. Unspesifik5. İlaca yada maddeye bağlı sirkadien ritm uyku
bozuklukları 6. Diğer
International Classification of Sleep Disorders-2 (ICSD-2)
Parasomniler
AROUSAL BOZUKLUKLARI1. Konfuzyonel2. Uykuda yürüme3. Uyku terörü
REM UYKUSU İLE İLİŞKİLİ PARASOMNİ1. REM uyku davranış bozuklukları
-Parasomnia overlap disorder -Status dissociatus
2. Tekrarlayan izole uyku paralizi3. Kabus bozuklukları
International Classification of Sleep Disorders-2 (ICSD-2)
Parasomniler
DİĞER PARASOMNİLER1. Uyku ilişkili disosiyatif bozukluk2. Uyku ilişkili enürezis3. Uyku ilişkili inleme4. Exploding head sendrom5. Uyku ilişkili halusinasyonlar6. Uyku ilişkili yeme bozuklukları7. Unspesifik parasomni8. İlaca yada maddeye bağlı parasomni9. Medikal duruma bağlı parasomni
International Classification of Sleep Disorders-2 (ICSD- 2)Uyku İle İlişkili Hareket Bozuklukları
o Huzursuz bacaklar sendromu(RLS),o Periodik kol hareketleri uyku bozuklukları,o Uyku ilişkili bacak krampları,o Uyku ilişkili bruksizm (diş gıcırdatma),o Uyku ilişkili ritmik hareket bozukluklarıo Unspesifik uyku ilişkili hareket bozukluklarıo İlaca yada maddeye bağlı uyku ilişkili hareket
bozukluklarıo Medikal duruma bağlı uyku ilişkili hareket bozuklukları
International Classification of Sleep Disorders-2 (ICSD-2). İzole semptomlar,
Görünüş Olarak Normal Varyantlar ve Çözümlenemeyen Konular,
o Uzun uyuyanlaro Kısa uyuyanlaro Horlamao Uykuda konuşmao Hipnik jerklero Bebeklikte selim uyku miyoklonusuo Uyku esnasında hipnagojik ayak tremoru ve bacak kas
aktivasyonuo Uyku başlangıcı myoklonusuo Excessive fragmentar
International Classifica tion of Sleep Disorders-2 (ICSD-2).
Diğer Uyku Bozuklukları
o Diğer psikolojik uyku bozukluklarıo Psikolojik uyku bozuklukları, unspesifiko Psikolojik hastalıklara bağlı olmayan diğer uyku
bozukluklarıo Çevresel uyku bozukluklarıo Psikolojik hastalıklara bağlı olmayan özelliksiz uyku
bozuklukları
TUTD• Dernek yönetimi seçimi, perspektif• Ulusal Kongre,• Bölge toplantıları• Temel uyku Kursu,• İleri uyku Kursu,• Ulusal epidemiyolojik araştırma, • Uyku merkezleri akreditasyonu,• Temel Uyku Hastalıkları Kitabı yazılması• Bülten ve Rehberler Çıkarılması• Halk eğitimi için hastalık broşürleri,• Türk Uyku Tıbbı Yeterlilik Kurulu oluşturulması,• Uyku Anabilimdalı Kurulması ile çalışmalar,• Sosyal Güvenlik Kurumu ile ilişkiler,• SB.Tıp Eğitimi Genel Müdürlüğü ile Uyku BD.ile ilgili görüşme
Devlet dairesinde işler, elektrik kesintisiyle güçleşmekte.