Auspice et Duce: DEO!De_?

sALE.Dissertatio physica, n

Adfulgente summo Numine' I,■ st' . ”•

suffraga h mplisT. Facult. Philosi■» In litani ac Regia Aboa Academia

sub PRssisIDIOViri- Amplis

Dk PETRI HAHN.scient. Natur, Prof. PubK & Biblio-thecarii Regii, Praeceptoris & Promo-

V' 7 toris jugiter devenerandi. ''

: Publico desert examini,ad diem Aprilis, Anni MDCCII,•J j; Loco; horisque conivetis, .

. , Reg. ’ stipend. •

* ,**

CANUTUs hahn.smol. C(i

Impr. apud Jo.Wal;

Lectur is Benignis

s A L U s.

Jndidis censorum judiciis Vi-dear sortassis materiamdignam sislere, sed Viribusmeis longe soperiorern tn-

geniumque (ubaBins exi-' gentem. Fateor quidem

L. B- me hujus exposttoni imparem : Te tamen(cire perVeltm , non proprio auju

, sed serio eorumsvasit, quorum intere(l, hunc quakmctinque in-genii soetum luci tne permittere meditatum suijji,quorum dussiu argumenti hujus , de sale tra-stationem stu aggressus, quod nobilitate qua eslatque elegantia, facile in sui amorem, me adhucinexpertum , quantis dissicultatibus impeditumejjet, invitaret j ubi autem sures ejusdem, pri»ma fronte aperui oculosj vel tantillum circum-tuh, oppido mihi obvenit, Viris basce juvenilesnon adeo tn eruditorum choro excultas, Jed telisfortuna graviter sauciatas,Voto meo minus re-condere. Aequabilitas tamen, qua in quaVtsfortuna servanda e/?, cujus etiam ope omnis sor-

tum serendo superanda, animum addidit, illa%libertas Is [ciendi cupido

, quam nobis ipsa inge-neravit natum , bonorum sltmulatio atque TutusaVor spem Peni* polliceri, /atimque in re no-bili aliquid audere , quam nit quidquam piidissidentia attingere, svadere videntur. Proin-de ut vel meorum satissacerem desiderio velTuum ne prorsu neghgerem savorem. materiamin Vita utilitatisplenam ,

non ut ejus exigit no~bititas, sed ut potuit ingemi mei tenuitas di/qni.sitioni subjuere lentabam , eamque quatVorsenionibus leviter adumbrare adnitebar.

jiuflorum allegatorum prolixitatem caperenon valuerunt pagellarum angusha , sensmeorum Tibi, verborum brevitate, qua par esisexhibere sat putavi, satis autem sacere Vel o-mnibus Vel paucis in hoc negotio non snit ma-teria subtilitas , nec ingenii mei Vires, sin Verouni satissat ,

Voti damnatus simi. Tui insuperanimi candorem hosce exiles meos conatus boniconsulturum consido, quod si seceris, animum adaudenda meliora inflammabis . Faveat itaque

adspiret coeptis ide, sine cujus Numine irriti

qunt omnes mortalium conatus.

sECTIO PRIMA.§. L

Mser tot alia, quae nosubiq? circumstant sum-mi Opisicis opera stu-penda, haud in medio-crem admirationem^

homines ab antiquo deduxit admi-sanda illa salisNatura, in quaper-scrutandaAnstotelts, magni olirn.nominis. Philosophus, memoranteCaHtißhidltigi diem prae taedio obiis-ie dicitur In cujus cognitionem• ex-actiorem utfacilior nobisparea tpros-gressirs, consulrument in genuinam

■Eminis', notationem, 'statim ablpiocti-!mine, ut < monet Cicero inquirere ;•

quam mox varia ejusdem i excipietsignificationis acceptio, eique restis (üb-:jungeturi Argumenti .tractatio. Vo-

Lc st

ca

qo-\jCL j *

‘’

Hen-doorn,

physioLp. 196.Magir.cap. }.

de sac-citpre -

ttosishh, s.

$. II.

Cum (ole & (ale, ut -submonuitPlinius,] nihil si. utilius, cb co-

gnitam ejus virtutem, voci huic per’transiationem tot superinductae suntsignificationum acceptiones, ut;advoluptates quoque animi, & sace-;tias : hominum ingeniosas expri-mendas tranfieris. ; sicut enim salsvavitatera quandam cura morda-

Lih. 31.cap. p.

Mierat:lix: *,V |Philos.P-97*-

2 cabulum : salis a saliendo nonnulli de-scendere volunt, quod jintigne ex-siliae, seu crepitet; sal, Cujus rei ra-

. tio in ' realrsaliscohsideratidne sio.’bis patear. Alii,autem sal a (alo st

. (ole dictura, existiraant; quoniam ini aquis ;marinis; spuma ; in

,extremis■ litroribus relicta, & a solis aestu de-si a i • .■■ . WV** Pjy Mini■ cocta,' gignitur." • Nos autem nata-

les ejus Graecis tutius adscribii pol-le i putamus, ; atque ■ siciper meta-thesin literarum a! graeco vocabulo«As, 1 quod ipsis etiam sal - significar,nominis ■ sui originem 'sortiri, poti-or! jure _ nobis persvadernus./ '/■%

in Eu-nutb.AB.}.sc. i.

/JEisam:i. Os,

Lib. 6,

stB. i.de Et.terra.

3citate habet, & palatum grate assi-cit; ita nec urbanorum joca salis,i. e jucunditatis, judicii & acumi-nis expertia inveniri debent. sic vi-tae leporem, summam hijlaritarem,laborumq; requiem, non ilio magisvocabulo,quam salti nomine innue-re solent Auctores. Unde Terent: qmhabet salem,qui in teessii.e.morumdecentiam & sapientiam & Catullus ,

nulla est in corpore mica salis, hocest; nihil venustum, nihil argutum,nihil sacetum. Cic: idem lale & sa-cetiis Caesar vicit omnes, tantumu,quoque olim sal habuit usum in sacri-sidis Hebraeorum, uc nescio aitKirckerusi quis divinitatis charactersali sit impressusj quod maxime e-jus munere in sacrisiciis delectarivoluit DEUs. Unde & sVHIssal soederis dictum suit Levit. 2.1;.

rtori rto ~|nmD p^'pniD bvD nboi nbD yttsn bv (5 omnemapproginc/uattonem muneris tui in salesahes , sT non ttjjdre facies sal soederis

Jlchre»lu Con-tempi,Mund.Itb. i-cap. 3.Jaculi.Roh.Jra&Mys.PartJ.<ap, 4.

§. III.Calis communis naturam penitius*** inspicienti, saris gra-nulum eius quodlibet cumulum esso

4 DEI tui desuper muneri tno t saper otnttioblatione tua osseres sal. Et Matth 5.13,Christus Discipulos suos sai terranominat bpceis a\ue t>;? yrie. Pestsiis sal terra, atque sio pretiosissimaJrei, quam terra gestat asOmilatur.sunt praeterea vana salis proprie sicdicti genera urpote: sal rutrum (ae-cus quidam mire siamosus & in-genti Ipiriruum copia turgidus. A-lumen; succus acidus ex aqua, lapi-dum detrimentis & limo alumino-(o per variam coctionem concre-tus. Fttriolum ; succus itidem aeeratque (ubcilis

, particulis metallicis& sulphureo - mercuriahbu? prae-

imis terrae visceribuscom-mixtus &c. quibus omnibus hac vi-ce sepositis salis communis naturam& proprietates indagare praecipuusnoster erit scopus.

Phii.'RurgMpart. i,de sos-

fixuscap 2.

■ Irati .p¥:/.Part.J,

caby'4,• ■ \4 --

svictrlphyp

, AristoiCaridi

rr.p.JO.$• «20,

5particularum plurium oblongarum& rectarum ; ac- primum; quidem

,id salisr nomine vulgo intelligicur ,

cuml sir durum, in aqua tamen di(-

, solvitur, quo qvidem rstulo alumen,& vitriolutn inter , sales ; Dumeran-tur: quamquam torte succi dici.de-beant, quam sales, ur monui-mus;maniculae* aurem subtiliores,quas materiam salis constituere pu-tamus, suffragante Robauls. ad tamvariam inflexionem tantamqj parti-um disgregaripßem non suerunt co-;actae» dum ; poris insigerentur omni-sio-rectis, quam dum iis immer-guntur, 1 quorum > proplasmata ;un?dulata sunt, per unionem satis (fri-ctam naturam nactae sunt (olidio-rem, quam aqu<s & alia corpora li-quida, quae ,

:cum minus - materiaequiescenns (eu rerrestris continent,,nec| figura pollent compacta & du-ra, sed instar ramulorum, vel tenui-um silamentorum in quamvis figurram ? agi| & varie inflecti .poliunt?;*

Jlchr,con~templ:Mtmd:loco insupt-noriallega-io.

dt El:terrap.aps.

litpoteTine 'qua, nullum corpus con-flare aut fixarisane in r fructibus 1 saporem identi-dem murantibus experiri licet, quienim • acres & amari antea suerunt,

ytnton

leGradHt[l.

tandem dulcescunt: sio allium coepecoctione mitelcunt, & aqva insiisa

6 K ' §. iv. ; ■'CaleTeraqueum globum undiqva-

queTesse';conspersum 'experientiaartis (pagyricae,- si • rerum ‘• naturali*um indolem : diligentius* examine-'mus, satis superquesdocet, - nec jul-lum ; iruvenias ‘ locum, qvem * condi-■menti| hujus 'ballamum non occu-pavit, cum nihil in ■ triplici mine-ralium, vegetabilium, animaliumqjregno' se osserat, quod coctione.,,maceratione, dilutionetortum. sal nobis ’ non osserat, Vo-luit quippe divina providentia, tamnobilem dotem in ! conservationemtotius 1 Oeconomiae tubicp exundare.sic latet in terra spiritus salis invi*

i sibilis, qui rebus omnibus considen-tiam virtute sua fixativa consert,

7Nat. !

de ob-viisPiant.q\>alit',,art. 3.sU : .

$. V.~ r .

H. i. apprime •!se 1 prodit ■ primuminc apprime le prodit primum■ r principium chymicum salis nomineinfinitum, qvo ~

ipso intellectumvolunt ; Philosophi ' succum qven-dam* acrem ex teretibus atque 1ri-

macerantur, t & acrimoniam depo-piiAM# '•*** v*' ’ "t- -* ■ 1 e>.', *«>-!;-• festi «C.14nunt: nam cum ignis vel (olis calor_a mmmimt * ■- *t-• i- - . .> •./ *w • ■* &

partes eorum < pdvadar, poros .. quo-que laxat, viamque rigidis & (alsisparticulis, in quibus sapor eorumausterus consistit, ad' exhalandumaperiri hinc fructus maturescendo

,*■# «*»/«>♦.-r '•,istej/-' &ti # <“*■

a * i r.

svaviores ; efficiuntur; quia humorectlcusio,;& ( in auras abeunte, salisamoniaci vel aliorum portio; una

1■ 1» I ."r • • ■- »•1 ‘ ""• *.>» t/I.discedit, iis ; dunraxat;relictis 1 quae

fructibus i svavitatero conciliant-..Nec alia Iratione allium & caepe &I *■: ••. '*<"*■ . :•|w*B<p>iii<l «■> - • i * --s s * -rwgj|ihujusmodi plura aqua macerata le-niora evadunt, mitiusque gustus or-ganum pulsant, 5 quam , quod 1 salis

.H 1|) |pm|F|| .|h•-,•M ,>■ i ' "particulae, particulis ipsius, aquae

implicitae exsolvantur, cum ipsis ex-primantur & avolent.

Instit:¥hys\l.r.c.4.sxercitejusd.de efflu-viis /./

6xer 4.| Ro-hau!i:rrat2::Tbysie,part.s.eap, 4.§•4°-

8 gMis: 'salis’! particulis Chymistarumartificio conflatum, eorumqi tactisexperimentis ' primo derectum. Etdissert hoc a sale ;communi praslesi*;tim ratione puritatis atqve 'subtili*]tis, cum hoc praeter acrem saccum

; mum chymicctmr.iahs naturae pro;*]pinquissimunv,etiam sulphur seu o.leum, & mercurium :seu liqvoremqvendarn spirituolum in (e continet.Unde Basso citante sperl. inquit vixtilia res esi ,;e qua non eliduntur a chy•

, tnistis tres natum > 'oalit inter 7 se drsse*

rentes, quarum , ’ qua'Cubtilior • 'esi-&M*tlatihor; jpiritum vocant seu mercurium,

■ qui hera crasflor [spingvior, Oleum Del' sulphur'appetialit s qua hero ornniurru'

, maxime fixa i esi , sal istis nominatur.Et quidquid tandem ■ ab"'artificioGhymistarum in eorum ergasteriissio proditi naturali .quoque, modoin terrae. viscenbus oritur, : übi suc-

, ci interdum acidi & corsiosivi oc-currunt, sali chymico vel aquae sortihaud absimiles, quibus vis\inest{d-smoe genus corporum t etiam soli*

9Prin-

'i s,etsMMPhil.part 4§Ui.y ;

sECTIO sECUNDA§• i.

salis communis, prout - e diversisalis communis, prout e diversis'globi terraqvei locis' provenitvaria sunt species: est namque

diorum , infinitis ferrne modis dis-solvendi. hinc Cstneptis de sale chy-niico in meatibus terrae s ita;- dissenr:porticu quarum- materia paulo li-ctor l esi , quales" sunt (alis

, meati-bus-terrae interceptae atque contu’se, ex teretibus & ;rigidis, planae &'

slexiles redduntur, non aliter, qvam.serri candentis virga 'rotunda, cre-bris malleorum ictibus potest com-planari V cumque interim hae tpar-ticulae vi caloris actae, hinc inde permeatus istos serpant, duris eorumparietibus . ailslae atque> affrictae in(uccos quosdam - acidos'& actesvertuntur, qvi bae: ratione a prin-cipio chymico-dircernuntiir; quodnaturae ;non artisopera v prodeant& deinceps cum terra metallicaconcrescanr. ■ • •

'

OlatuAtagn.de hu.manoVistu

hb.XIII.eap.j.

rica circa lirtora s. Mussiaelis, ubisalina (axa scopulorum instar spe-ctari, ex itinerariis resert Ktrck vel

philos?Bttrg.phy/.pari. 2.de Tosistlibnscap. 4.

'Artisiciale seu factitium , sicque .exi>egetabilibu^] animabilibus/ urinis;a-Isisque Erebus naturalibus - sal olim,ad cibos, condiendos-extrahebant.'E salsa . maris. aqva sui oritur ma-rinum, id que duplici ratione.- Pri-mo spontanea essiorescentia, s qvan*do maris servens actus, in spumasactus, ad litora scopulosque succumsalinum 'devolvit , übi 3 calore solissiccatusctnstar albicantis sarinae sesetractatolera > reddit £ quale • sal apud

10 vel Nativum ut sbssile, quale in Ca.iabria & Polonia e montibus eruitur;aut e Campis essoditur , aut ex a-renis colhgttur , nec aliapraeparattone, nisi ut contutummensae apponatur, &si terrestribusglebis contaminatum fuerit in a-quam dulcem conjectum purgatur.Ejusmodi montes selini sunt , inEuropa Alpes; in Asia Caspii, &injn Africa plurimi , nec non in Ame.

„

„

„

Hb.Hsdrogr.s.cap.}t

Hist.Nat.

Act.3.p.213,

11nos 'ad Isttora }. Maris alicubi depre»sindere, licet. secundo artis indu-stria, idqve modo eo, quem in se-ctionis j. Paragr. n. exp6situra'da-bimus. :

$. 11. V'-' >; ' : -

Ex aqua pariter fluviali jssacststri& fontana coctionev & distiir,

latione - extrahi’ soler v quippe licetprae se. serat maximam puritatem"impura tamen est ratione variarumatomorum , ‘quae • junctae: sensurofugiunt; conjunctae non tantum vi-Iu sed & factu percipiuntur inqvisKink :[ Est tamen ea i inter}/alsossile,marinum & fontanum disserentia,qvod sofflU indictum sir,snuilaqveegeat exhalatione V marinum vero& fontanum aqvis ita immiscentur,'ut vi- externas indigeant, quo sepa-'rentur & corpus durum constituant.'Anton ' /e Grand. Inter nativum 1 verosal, quod 'naturae beneficio, & sa-cti tum qvod artis dispositione eia-;boratur, nulla essentialis ■ seu speci-fica ’ diss rentia ■ex spectanda est: ars

12Vhyl.p, Ip 6,

sECTIO 5 TERTIA,

s- I

Cum de natura (alis di ver(a diver*forum .jexistanVnsenrctitiarunv

£ divortia; rex liliis,, unam (alte*.;ramve j nobis examinandam,; assu-mere lubet. sunt ; qvibus in baeopinionum varietate placet, substan-tiam /a//xesse(udorem ipsius terrae,

quod ex analogia corporis huma*ni cura iiGeocbsmi convenientia-,probare satagunt, licur enim ;cor-poris humani sudor, urina & excre-menta job actionem caloris viralissalsa ‘i lunc, ita j»parili |ratione sudo-

enim sal nroducere non potest, «tloqvitur slendoorn nisi praesupponan.tur ea naturalia principia ex qvi.bus i sal \ proxe|p qsici sci u r, ; Aniraqve principium; (alis, tantum essremotum, Natura vero proximum;cum a sexte um|'ra um| adhibetministerium,ipsa vero vis salis pro-ducendi a natura v proximes. ema-nat-,.u-/J si itir

Metcor.Itbr, z.cap. 7.

Institxphys.lib. 4.cap. 5.

Vanni-usGempart.itb. 1.

prop . s.quod experientiae redamat.

13rem terrae ob solis calorem salsuraesse oportere, asfirmat Arijiottles.Verum magna licet analogia cor-pori humano & terra; systemati,respecto occultarum quarundamvenarum & sibrarum, intercedat;maximam tamen dissimiiitudinemin hac conformitate adnimadverte-re licet: alias sudor terree non ali-ter ac corporis humani, totus sal-sedinem prae se serrer, adeoque nu-spiam in terra, aqva dulcis dare-tur, cui sudor terrae salsus non im-misceretur. Fallit praeterea, quodcalorem vitalem ut cautam imme-diatam excrementorum & urina-rum salsedinis assignat Philosbphus.Unde recte sperhngius ; qualis cibustalis j'udor ,mn ob humorum adustto-nem

, (ed ob /alem cibo ac potui per-mixtum, sic perperam quoque a£Teritur Calorem salis , causam essi-centem proximam esTe lalsedmisterrae & aquae marinae; nam si haecsalis ustione salsa evaderet, idem inaqva dulci calor quoque efficerer,

Com-tuent:Pktlos.lihr. r.o3s* 3,

parricidae t aquae in vapores 'exagi-tantur, rerrectribus ’relictis. Cajus

„Verba- haec sunt: Causa efficiens talis5, est (olis alioFsitecj actrorum calor;„ qui l ex materia (alia partes rentiio-}, res & dulciores extraheris; terreas„ relinquit,eas(s percoquendo & adu-„ endo sa isas reddit; duo namque in-„ qvit ■ad salsum; saporem requirun-„ tur particulae - terresires, earum„

adactio, ex - uno sit * sepor^'ex alteroautem ; salsiis sapor V ad ; cujus assec-

vi tionis i infirmitatem | offendendam,nobis impraesentiarum sufficiat inmedium attulisie verba Jumbi Ro~hauk. qui eos tota via errare assir-mat, qui rnaris (alsedincm inde o-riri ajunt quod illius aquae a (oltocpmburanruri nullius enim astri ca-lorem , imo ne slammae quidem a-

“iraB:shyp.part.jr.eap. 4.§, 54.

14 § n .

Vsaegiri aurem de salis*■ Jne haec suit sententia, quod ex.commixtione aquilae sallae atqj par.ncusarum terrestrium sai oriatur •

quando scilicet Gombustione solis

:Lih'. 3. ‘

de Anumaltbs™pd:p.

siet. Arijhteks loco citato (5 sUcentsmhtl saptdum {entttur sine humeris.Frustra queqve assignas xjManiruiterrds .particulis sidi relictis sapo-rem: cum emm sa! sit rnarer omnis•saporisjsperlmgiuss seqvssur ne sa-parem quidem absque eo dari, ter-ramque hoc desicturam insipidamesse, quod Ktrckeru* expt-rurienro

Physi£'0tmati

§. 4/0.

De mi:' ■i. -

'

ra va*y• s W4Jnetauterra

cap. 3.

15quam dulcem in salsam permutasseconsiat. gratis quoque adsimitursaporem tn partibus siccis solum-modo consicte-rer hoc ip(o enim abodore potissimum dissert, qvcd o-dor in particulis siccis 6c tenuibus;sapor autem m crassioribus & hu-nudioribus 'consisiat, quodArishttlts hisce verbis innitere viaetur: «/ /apor esi b umidi

,ita udor esi

seci. Unde si corpus sapidum, qvodactu humidum nonest, linguae ad-moveatur, sapor ejus percipi ne~quit , -nisi saliva humectetur , hincetiam est, quod lingva arida ressiccas quidem tangat, non vero .gu-

$. 111.KJeqve sas est concludere cum * A*gj&ffl naxagora ■ salsedinem ex limoterrae provenire, qui putabat Hoc

qnod stamina in mare ingentilimi mole labunrur, illud Calsicere:qvidqvid enim salis 1 hoc ) pacto -a*mnium iafluxu in mate detruditur,minens vei montibus salinis,' in ter-ra reconditis adscribendum est/ Necminori vanitate turget eorum sen-tentia, qui ut gelu va frigore , itaquoqve sal concrescere statuunt,quorum‘ meminit[pii4gfru/;si asae-re! similem -ei generationem;- si

' enim sal a■’ frigore • cbncrelceret, a> calore dissolvererur: celebratissirouenim est in ore Physicorum a con-trariis dissolvi rera qvarriennque iisa quibus compacta est. Jam vero

Conwi-,Phy/:lih. 5.sap. 3.

16 vitri probat, quod licet vera terrasit igne lora, insipida tamen sterilis& insmcunda deprehenditur , cumvi caloris plurimum virium sua-rum perdiderit, ialeqve destituta remanleris.

sala nulla re minos (ol vitur quamacalore;siccamr enim magis & indu-ratur ab ignes diflolvirur vero ah a-qua, ut propterea a frigiditate nonconstnngatur.

17

In(iitphys: -vM. i.

s. iv.

Hisce pro instituco praemissis, as-ici sicere non veremur saiiedinemmaris aliorumque corporum na*

turalium neque sudori V neque si-mo ipsius terrae,; neque particulisterrestnbus exsiccatis ; & adustis ;

•ledo propriae ac unicae salis; sub-stantiae adscribendam esse, quae u-ua cum caerens ;mundi specibus aDEO Optimo Maximo in ipsojre-rum - primordio,.producta' fuit, curaad totius perfectionem, tum corpo-rum aliorum genesin atqueditatem. Jonston; citante speriingio,mejite , salis' stbstanti* vim deincepssese multiplicandi, juxta leges natu-rae modumque 'quem in thesi 5. se-ctionis 1 adrulimus, accepit.

fart.2.de me-

l"ieortstap. 4, |p* 4*6»

<lti.it>*tap. h

18 §■ V.Duplici aurem de ratione Condi*,

torem mari salledinem indidisse; haud male statuitur ( quae sive a la*iis particulis oritur, quas ipsi coae,vas effo satis probabiliter ex supe*rioribus liquet. Unde & frustradeearum ortu quaestio movetur: Tivein i mari ut in ferra qvaedam salis so-dinae ac dissolutae insint, quae sor-rassis renascuntur; ut colligi i.Philosiißurg: ) ut nimirum pisces qui ex■maris salsedine delicias capiunt, a-prum mdepiscerentur domicilium,

•atque; ibi speciem Tuam -.copipsius- propagarent & multiplicarent, quin& ut navigationi & ponderibus sii*

..st i nendis idoneum esset, .de priorinon ambigendum, cum in mari ge-merentur tam rarae moli s i pilees, utloquitur Curtius, magnarum naviumcorpora aequantes/ qui alibi nec ha-bitaculo locum inveniant, nec unde(ustentari pollint, accipiant, de po-sseriori tanto minus dubitandum-. *

.quanto certius docet experientia

Cartesicap.4.deme-teor,

p. W;Antm:

leGranei,Art. j.de ma-ri.

$• VI.Traditis iis quae ad (alis commii-* nis naturram spectare visa simrs

haud incomode ad incudem exami-nis revocamus (alsedinis copiam,ra-tione locorum, quae cum plane inae-qvalis sit, & de ea varii varias soventsententias paulo susius eandem per-

19mare soMls & trassis pai&bus con-flarequae in minus spatium ; con-trahi’postunt,' ’ac proinde imposita'onera facilius ’ (ustmtr, nec illa-si-nit demergi: ut resertur de Asphal-.tite lacu qui cum salfirmus e(i ,

hominem * manibus pedibusqveiligatum : dor(o suo sustinet. - Necaliami' rationem« substernere ' possu-mus , cur navis in portu: altius im-mergatur, quam übi in altum pro-vecta est, ; qvam qvod aqua," quae!,portum replet propter aquae dulcis 1nusturam, ' quae tum •ex fontibustum ex fluviis constuit levior estmulmmqve suae soliditatis ac gra-vtsatis; amittit. :

’

20

lih :'/:

Hyi\%eap. 4.

Physipart. 2.eapi 4'

tractandam aggredimur. Cum verosundus maris aliter & aliter fete indiversis Oceani Mariumcp districtibv!habeat: diversisqsie ;proprietatibus,■viribusque tum tundi,’rum littorumpro ratione loci■& dilpositipne ter-:restrium portionum, polleat; mare|in tundo quam in lupersicie, non]nunquam in• lictoribus quana in sun-do aut- medio Oceano majori • sal-sedine abundare/ multis probat Ktrch.dicens si mare tranfierit per mine-:ram sale resertam, aut hiatum spiri-tibus volasilibus (alis,ab ignibus sub-.terraneis (üblirnaris. pervium inve-nerit, tum cerrum est,mare insun-do quam supersicie talsius esserumeidem immediate a jectis salisve-nis perpetuo copiota salsugo com-municetur. Inter illos qui hanc len-tentia sovent,agmen claudit Golleg:Burg: asserens loco in superiore cita-to, multos effo in alveo qiaris, salinosmontes, Cu m tora pene in siala* quaeOrmuz dicitur, uihil sit praeter du-;rum & candidum sal. neque, ullus

5-VlscVTec minus; probabiliter conjicere‘^possumus,sundum maris salsiusevadere, si consideremust

particulassalis, pro ut jam sunt aquis r marinisithixtae, ipsi coaevas,esie. iChyrr.istaesal admodum fixum ede( probarunt ;atq; sio in vapores dissicilime solvi a-nimadvertbnt:;nam praeter gravita-tem, quae major est quam in-aqua,-certissimum 'admodum - dissicileesse ; ut -> Vorticis . modo v ascendat,'qvod accidit aquae partibus, quaein vapores . attolluntur.’ Qyia >■; ri-giditas silius . partium, quae invi-cem ; colluctantur obstaculo. esser e-

Ro-hault,cai>: 4'§. io.t' - *

21sere. io illa, insula puteus aquae dul-cis.occurrit.: ; jus • cognitionembolitae non facimus investigationis:quin bibentes aliis prosundiori re-rum cognitione & scientia subactisid negotium relinquimus piaque a-liorum,- informatione.contenti, iis-dem, quae in superioribus attulimus,insistunus vestigiis. / . -

- ■ :

Arn.Getii,

ra■ ,

Cari:de re-eip.

Marisparii. §. 6.Cartes.cap. 5.meteor.dc sale,§' 5*

22 jmmocsi motui .■ : sic non alio modoquam punctim liceret illis progre-di; atque m eo sicu cujusvis partis,extremitas una terramflpectarT"cori- 1tingit gravitatem innatam plus pos-se in iis sortirerdeprimendis qvammacerram subtilem sive spiricuoiam,-quae earum apicibus se .applicat, irilis surtum pellendis. * No»-miramurergo aquam saltam dulci pondero-*siorera esse, cslrn partibus magisconsiat erasiis , ac solidis ex hoc e-vim gravitas pendet. Nequit ergoheic quidquam obstare, qvin -prae-innata gravitate ea ad invicem jun-ctae detineantur, ‘ac proinde cum- 5corpus durum componant, sandumpetant* ,

'

, §. VIIT,'

- ;Mrvero marsistssisim evadar quodVr maxime considere tione! dignum

t putamus, qvomodo particulae i salis,utut bisidum petant,universumma-ris corpus; usqve ad supersicim per-jvadere:'marique perfecta mixtione

23

idemlaudiorcap. d-tat e? B

Ari. €,

$! 5*

contemperare possunN Advertendoesti^qvod. aquae ea simr natura ju-gi motu cientor ,

& ab eo : non ces:lartt salis

. particulas interlabendi &

si; ■ ipsis ,annulorum inssar, circumvolvendi, atque ira ordinandi & -di*/(ponendi v: ut facilius .motum con-tinuare qveartt atque etiam celerio-rem habere quam si solae efflent. ru-pto idcirco.paalanm earum nexuillosa (e invicem dirimunt ■& conti-duitatem : abrumpunt atque facile,cum iis partibus intricentur ac im-misceantur, & -cum libero motu baeillacq ve seruntur sursomde partibus 'salis -sere tantum revehant quantum■ex eis illius gravitas prae-cipsies der'dit. Exprimenti loco assert le GrandUltrum assuo, reseriam mqviensi licetaqua intra Vitri Cavitatem eoo*'tenta qvideere videatur, & nullamagitationemsensus noffri deprehen-dant,-nihil Obest, qvo minus aliquaeab.imo vitri surtum serantur & aliaea . summo deorsumi & aliae sidextraead sinistram.&.c converto a smistrae

Geogr.Gen.part.absot.hbr. i,prop p,pari, i.deme-teoriscap. 4.p.42%'

$• IX.

Hoc aurem maxime dignum pralatu habeatur qvossiodo scilicet

partes salis, ab aquae panibus ses liberant, ac tandem in superficioqvarum collectae, grana constuuant,

24 ad dextram pergunt. Qvpssit utqua statim salem dissolvat & ejusparces ab invicem leparet seqj iliispro sna slexibilitate insinuat ut insua minima resoluta parum ipsiusaquae prsl(valet gravitate. Unde et-lam juxta Varenium & Colleg,Burgi spiritus nomine Veniant particuleaquis intricata , fixi autem sundv in-harentes: quas necesTe est velut co-lumellas existere , sic enim faciliussustinentur, Hinc aqua manna estaqua pluviali peilucidior; nam mate'ria subtilis partes aqvae circumagitnon inflectit, cum eas sine a se invi-cem sejunctae; non sibi mutuo im-

plexae, ut Crines inqvit idem 'auctorpectinis dentibus discriminati faci-bus Calamistro Crslpantur»

25

Cartesieap s.meteor,de salt.

(ciendum est quamquam in vaporesdissicillime solvacur sal, ideoque obpartium suarum rigiditatem, quae mo-tui ejusmodi obstaculo esset: utoffendit paragraphus septima hu-jus sectionis, negari tamen non_,porest; tempore calido dum aquamarina procellis agitatur, qbasdamsalts partes ab aqua dulcis partibusabripi , quia ut plurimum minen_.occurrit resistentia ex parte aeris(uperius constituti, quam expartecorporum a lateribus & infra exi-stentium;quae multisariam se(e con-cutiunt & undique (e invicem pro-pellunt, lalis tamen particulae ma-xime solidae & agitatae ab aquaepartibus, secretae atque desertae pro-pria gravitate praecipites deserun-tur in aquam ejusque supersiciei lu-pernatant eadem ratione, qua aci-culas Chalybeas aquaecompertsi habemus, donec eae, quaein posterum decidunt, sibi mutuoincumbentes, initium formationigrani praebent, cujus latitudo au-gelcit pro ut crajMciti quia % (eru-

JacobRoba,cap.iit.Phil.Rurg. |fart.2.de mi-.ner.

1 }>>.d:hacde re |

; §' 2.

seh. 4 ,

partnipPart :absi'Geogr.Gen:lib. 1.prop.X.

26 per plures salis particulas a lateri-bus collocantur, ad compositionemlaminae : superioris,; quam ab initio '

accesserint ad constitutionem inse*.rioris. Cum autem nullum ampliussalis fixi, vestigiu in vapore > attra-cto, relinquant, facile intellectu erit ‘vapores hosce \ condensatos & inimbres & pluvias re| solutos, qui sae-pe vectus po!os^readuut, ; maximedulcem spargere aquam. . ;

$. X.

Qvibus animadversis ( rationi con-senraneum ect, ut credamus, sub

Zona i torrida,seu;aequator id cae-teris partibus salsius esse; Qyia sol

, qui illuc maxime tervescir & radiisluis perpendicularibus }id perpetuoserit, e aris supersiciei tenuioresdulcioresqve] partes - attollit & invapores ' exagitat, rigidis r & crasflo-rihus reltslts , quo enim vcheraen-tior ect sohs actus, eo magis aqva-rum exteriora concutiuntur plu-resq;; ejusmodi vapores educuntur,unde mare calore aestuque. (olis in-cumbentis mirum in modum sal-

L‘j.£0m

$. XI.

Qui vero artis industria ex salsamaris aqua (al praeparavi loca

depressa, ad maris litrora eligunt.,,lacunisque ibidem ?. ad sj magnam t al-titudinem|excavatis| inieas aquamsalitam, mari exundante, adducunt,eamque cavernis ;exceptam; ‘ agge-ribus oppositis, asservant cujus pars»solis ; ardore i accedente, \in vaporessolvitur unda quod superest, magissal sapit: aqua

’

aurem haec per par-vos canales elicitur, simiies ambu-lactis, quae .areas hortorum distin-gvunt &eorumqsie iundo lutum in-stratum 1est, quod vix| aqua perva-

27jescrs,in saxosis etiam littorum sossismaris mediterranei, in quas vento-rum impetu, mare dissunditurre lal, adustionc (olis,magno incola-rum emolumento concrdcere pro-batKtnkems. Luculentissimum ergosignum est aquam marinam, quantisvehementionbus radiis everbera-tur, tanto eopiosiorem lalem pro-ducere & salsius fieri.

Jra&.thys.part. 5.

sbito/Burg.part.2.tap. 4.p, 4;/.

28 dis; quae cum aestate peraguntur, a-qua dulcis soluta in vapores matu-re abit, atque sic grana (alis supraaquam in canalibus restitantem es-formantur: grana autem illa figu-ram serme cubicam aemulantur»nisi quod tabula superior qvadratainseriori major efficitur; quatvorvero latera aliquantulum lunt con-vexa ; praeterea supersicies supe-rior in medio plerumque cava: cumgrana prima ita formata suerint,& ad certam magnitudinis suae mo.lem sine redacta, sundum petunt,aliaque minora Cursum cogunt; qvaesele parili ratione in aquarum su-persicie uniunt, donec aqua tan-dem rota exsiccata sit, tunc sale_»collecto, aqva denuo inducitur ut a-liud eode modo consiciaturRohault,Hoc autem in mari Hyperboreo ideonon fieri certum es%, qvia intensis-simi frigoris vehementia, continuaepluviae, nives perennes atque gran-dines id prohibent, licet vero mareillis in locis sale copioso polleat, au-

'RohmT.R.

Ph.part.%.$•8 , l

■} -

. :v- ;

Kink.I, hydr,3. Co-ro/. 2,

Carteslcap.y.de salep. m-s.*

29getur tamen 'sit* mole & dulcedi-ne, siquidem aqua ; lalsa uti per salfixum gravior est, ita sundo quo-que .vicinius' haeret, aqua dulci ur- *

porei leviori illi | supernarantesatuae 4cum renuis & (übtilis sit, facile fri-gore circumflante, Q-aqiu partibus'*silis particulas comites non haberi-;-,1tibus, salfugihe deposita, in glaciem -concrescil'; quae4etiam-dulcis ’ ideo iest, quod aqua > salsior Iscondensara !frigore, gravitate ’ sua lubsidas, dul-cis vero exuta salsedinC, & nivibuspluviisque 'continuo?aucta, uti levi-tatessua,? graviori supernatate ira_,circumlito gelufaciletconstringirur:Nam ut experientia docetHaqua salsa|ob crasitiem & pingvedinem tantoin glaciem dissicilius, 1 quanto ; dulcisob levitatem facilius abit.

$. XII-A rnnes vero dulcibus, ut pluri--5" muro Vlicet Xcateant aqvis, salsostamen effo dum e mari proveniantnullus insicias 1 ibit-'constituitseriimdivina sapientiaictn' intimis terrae. • ‘ . ... . , ;■

‘

30

Roha.part. 5.Phtlos.p.s»s's•*

thalamis ad neCessarios\ naturalium-rerum vacta . antra, cryptas arqj ’meatus* quorum nonnulli tn txtm»'jir-;{re supersicie aditum pandunt, aliijhominibus inaccessi in intimis Geo-cosmi penetralibus conduntur, per-hos dum stumina asiena;aqtue sco-,pulis resertissimos, praecipui lapsucadunt, demissis intra s- terram an-gulosis stiis partibus, (ale luo exui-tur aqva mannaj pro ut genus ali-quod liqvidi, per cribrum percolan-do, 'sordes (uas, qvibus insectum e- jrat, in eo relinqvir, & iolus purusliqvor transmittitur: ita partes salis'cum non s sini> slexilesy; ut particu-lae aquae dulcis, per illos anfractus,qvae circa arenarum granarepectun-tur ;i labi> non ;postunt, (ed ab aqua ;per varias..arenas percolata • trans-sunduntur & in stupersiciem 5 terrae

;iessusa separantur; unde dulcis i aquahecessario (equitur. Non opinan-dumautc ad aquarum transcolatione ,requiri ut pori, per qvos transmit-tuntur angustifiimi s sine , quoniam

31eorum aditus conlectim a primissalis particulis praecluderetur ,

&

dulcibus aqvae partibus omnis tran-situs impediretur, sed requiritun..potius, ut aquae per corpora trans-sunduntur, quae parentes saris mea-tus habent, in quibus anguli & sle-xus reperiuntur salis partibus re-tinendis idonei. E re quoque erit uccorpus illud quod praeter grediun-tur, satis magnum & compactumsit, ut aqua quae psularimdefluir, dzomnes salsas partes simul deponerenon valet sufficiens spatium offen-dar,in quo hic unam ibi alteram ex-uat , prout angulis aut slexibus aquibus retardatur, occurrerit, acproinde aliquid temporis interval-lum requiritur ,ut omnes depo-nat priusquam totum percurrerit,animadvertit autem hominum in-dustria in qvibusdam puteis a ma-ri remotioribus aqvam sallam re-periri, cum vero terra multis planisrimis satiscat fieri facile potest ucnon satis percolata ascendac, exinde

terraneis , ve!aliis locis aqua dulciscatentibus proveniant & aquae suaeputeos commonefaciant. Mcruen-dum aimm non est universas illasaquas dulces quae quotidie in mareruunt neq$ ejus magnitudinem au-gere neque abeuntes salsedinem ad-modum minuere. sal enim ex aquaoceapsi non ablumitur tanta copiaut magna restaurarione egeat.

XIII.Uinc a curiosis animadverti pot-

est, quo pacto in regionibusquibusdam earumcj; montibusnon-nullis ut excellenttssme in transylvanw-cis qvampermultis,magnae salis mo-lesinstar lapidum autpetrarum con-creverint. In Africa dicit Kirck. in-

gentes salis acervos inveniri colliumspeciem exhibentes, ita solis ardori-bus condensaros ut ne imbribus li-

Cartes:loco insup:■alleg:Vare# 'Itb. i.

Geogr:gener: ■prop. g.p. i#.Arnold.Geu-lindijp.io.de re»cip.ma-ris s,p.

32 same non negamus vicinos mari po.teos re periri aqua dulci abundantes,ea tamen lege ut rivulos suos ■ nonex mari, ni si perlatis obliqvas rimasunde,percolatione; facta in puteumascendant, (ed ex stuminibusvel lub*

PetrusPetra-jus indeseri•ptioneKn{su t

33qvsescatit, serro vero dissiculter cae-dantur* Nonprocul Astracano, mon-tes duo memorantur tam ingentismolis, tantaq; salis copia, uc quam-vis singulis diebus viginti millia_,frusta ligonibus vel rutris exsein-dantur, tamen ne minima quidempars detracta essie videtur, eademqvanticate indies concrescente^.Haec satis existentiam praeter eaquae in sectionis secundae paragra-pho prima attulimus probae: ne-xum vero caularum majori cumindagine conjunctum Neothericihunc in modum expeditum dant:si consideremus aquam in conca-vitates illorum aliquando illuc a-scendisle, particulas slexiles aquaedulcis, illinc praeterea per terraemeatus huc & illuc defluxisse, in-slexrles vero ibi quasi seces,quae nihi!aliudsunt quam salpimssirn9,rernan-sisle & perlonga temporum inter-valla, instar lapidum durissimorumpropter qvietem continuam, radi-orum lolarium ardore, per rimulas

Jaeob. >

Roh: '

Tract.Phystrojurt-s.

Casti'sasprinci-piorumsini.part.4.

34 montium & riparum semer insimi--1 antium illic concrevisse ;

* 'stcut ■ /alitpartes agiles non surit?:v&sNexi-les 'uti- aquae partes, intelligere ta- 1cile est, si contusae utraeque occur-rant ad transitum per poros obli-quos, aquae tantum partes permea,turas, salis vero haesitaturas in an-fractibus illis ‘occurrentibus. Currifieri etiam polsic übi viae sunt la-tis aprae facile salis particulae a par-ticulis, aquae dulcis, nec non'aere,hisce meatibus, incluso perque os-senlas rimas, vi irrumpente, per cor.

sini duri, declivitatem (urium attol-luntur, . cumque •; vi ibi ' detinentur,vix inde 4 discutiuntsir, Ted ibi rema-nent . atque .lal fixum, cosistituuns.Quod experiri licet in vale .cujuslabra lunt nonnihil repanda dm

'aqua, wyal/a in eo evaporatur ,» omnes

'ejus .ora'salis ierutia veHiri. solentNec injuria aquarum ipsis nocerepossit ut t ; in altum adeo provectae.virtute siderum ■ aeque , exsiccataesini, dissiculter admodum liqvqscanti

quoniam omni humore careant, necliquoris • aliquid refler, quod earumniollinonem adjuvet, & eo modoeas inflectat quo ad siuiditatessi re-quiritur. 5 Loci tamen naturae ratiosumma habenda est übi namque eahuic negotio peragendo non sug-gerat occasionem facile montes sa-Imos a primordio rerum cum Plinio& aliis ■ concedimus extitisle.

’ sECTIO QUARTA,5. 1.

■ wLe

GratiiHisi:'naturiFoss: \

Art. 3.P-aip.5-2. mLib.32.tap. 7.Ktrckl,p. 2ss,Luculenta sace causa naturali sa- /lis communis '' terraquei' globi

considerata, recto tramite ac-cedamus ad ■ proprietates, cum e-enim sal : mirum in modum se; ha*bet ad‘pungenda• linguae silamenta,caulam ejus1rei exinde provenirenon ambigimus asserere;figura'lon-ga ss erecta particularum salis seasdisponit i: ad : motum multo facilio-rem , punctim procedendo quamtransversira atque ut praeterea in-flexiles; sunt, & ex partibus rigidismaxi me conflant, quae in cuipides

Ro-hault:part. 3.TR. Pb,c,4.§.5.

JrnoldCtul-linx.in di[j>.shys derecip. |Marisp. 221,$. 6. |P - l*t.$• 194*

erecta punctim 5n linguae meatusincidunt, & ejus sibras penetrantatque saporis sensum acunssiniuraexcitant. sunt erum salis particula te-lorum irstar quae vibratae porossubeunt, & magna vi ejus minuriasconcutiunt ac divellunt, quod idemprobat joh. svicerus salium minu-tie rigidi &. spiculorum instar ob*longae sunt. Unde dissirentes sapo-rem salsum in eo consistere, </Wpartes Jalts in poros Ungus punstm_sincidant s cum eas trasversum attin-gere possunt , notareacum non nisi cuspide pungere_,,nec gladium sine acie scindere, re-Jiquis aurem suis partibus nullumposse vulnus instigere; Unde quiain qualibet salis mica permultae hu-jusmodi cuspides inveniuntur, nonporest magis contingere, ut illa inore liquescendo, nullas cuspides inlingvae poros immittat, quam siquis nudis pedibus supra spinasambularet & nullam laesionem pa-teretur. Hoc ipso tamen non dero-

37

indisp.puti

pubi:

gamits sah thymica suam viriuiem inacredine exaranda juxra hngvag si-hmenta a salis communis saporeParum licet discrepante ratione ta-men aliarum qva litatum magnope-re discernitur: fixum quidem pro-pter graviratem suam in decoctionenon elevatur , sed in sando va-lis remanet. At volatile sal tst(pirituosum & nihil aliud nisilubtilissimns spiritus, qvi levssimoigne elevatur, atque ideo in dfflihlatione cum ip(a dulci aqua ascen-dit & arcte unitus est propter sun>mam subtilitatem. Nec tantum inaqva marina, sed omnibus sere cor-poribus hoc sal volatile cum fixo salereperire Chymia probat quod expe-riemissimus, Doct. N. Valleriusner-vose atqj abunde ostendebat,verii inquibusdam majori,in aliis minori co-pia, majori quidem in herbis acribus»minori in insipidis & oieaceis:magniqvidem operis estdiscrepantiainterfixi salis& Chymici saporem ostem-dere verssiragacissimusRohault hoc

Roh.7R.Ph,part. 5,cap. 4.

PbiLBurg.part 2,

demencap. 4.

•, tamquandam & levem evaporatio-*

nem, qua subtilior elevatur pars exOceano, quae etsi magnam’ partem

1 spirirus (assui Volatilis concludat, ta-men minoricopia eum habenae sisorjiori calore facta edet- evaporatio;Longa etiam viam, per quam vaportransir, inspidamus ariteqvs in eumlocum perveniat, übi in pluvias con-

38 onere nos levar asserens: sal fixumeo tantum nomine nervos commo-vear, quod punctim illis se admo-veac, cum (alis chymici partes et-iam a lateribus incidendo actionemexserere queant.

§• II-A t mire non assiciet nos, cur (a!

aqua distillatione dissiculterseparatur cum tamen in medio 0-ceano aqua pluvialis dulcis est nonminus ac in terra, licet ea genera-tasit perabstractionem halituumexoceano factam servore & Calore so-lis, aut etiam actione ignis (ubrer-ranei, quae evaporatio parum disserta distillatione ? si consideremus len-

Vdrt-ntusG.G.Part

absiub.1. prop,

11.

$. XH-A gris sterilitatem expugnat sai sc**terrae insignern sertilitate addit,hincejus aspersu agri quocp feracesefficiuntur, fructumque producunt;sal enimagrorum meatus penetrando, noxium humorem excutit ubiplus satis palustres sunt & nimia

1$GrandyJrt3.de sate.

39densatur: aliarum quoque parricu-larum in aere existentium admi-stionern. Halituum insuper ex 0-ceano sublatorum in nubes conden-sationem, unde aut conjunctae haeparticulae praecipites seruntur aut e.tiam in minores subdivisae, ignicu-lis in altiorem locum avolant, quaeomnia facile rem dant expeditamcur dulcis potius in hujusmodi eva-poratione aqua sequitur quam indistillarione ubi propter parvam vi-am adhuc nimis arcte conjungiturspiritus salinus particulis aqueis,Co-arcetur quoque vapor vase, nequeliberum evolanti' spiritui exitumconcedit.

genitaU semen facilius utero,’ minuslubrico, adhaerescar. Non mulieribus'modo sed ipsis viristumbos' incitat ,

acrimonia per eos tsiasi^sisa,-tenti:'girisiisi movet. Et omnibus s deniqueanimalibus homini autem ut ani»mantium siobilissimo nec non '.reis*qvis, ob iuam cum corpore huma-bo 1 analogiam insignem 3 prae stat usum; vasa enim vitiosii 1 humoribusoppleta rotumqne corpus cruditatisi lue insectum pervadit i(al 1 & t cru-ditares* popu* arido-proritat 1 atque■pervadendo abstergit prout vir Ce-

Doft. 'N.Fal- <

XUritis -iin /e- IUidni- 1bns ‘ J

, ■publ:(s]*>rtV, sileberrirnus nuper docuit*

40 uligine reserri; [exsificarjdi enim vimHabet ia! 'dc humorem e corporibussimove hd i.scecun d i atern quoque ef.sicte- moderat sis illius in • condimen-•cis’ usus in mulieribus obesis & 'quaemagna ex parte ; esseta; tunt ut sisi*eundae siant{&' - conceptui i sieae.Hoc ex eo poti (simum oritur, quodsal omnem uliginem * abstergat, vul-vam que; plus ’ saris udam & - madi-dam cxsiccct, ac demum efficiat, ut

5- iv. 41

LeGraniHtst:Natur.Fos.p. 210,

§• 4*

Ex hiscect iis quaein superioribusinnuim? facile conflat, qua ratio-

ne (alis particulae carnesa putredinearcent, eadem enim figura rigidi-tati juncta, efficit ut pervadere va-leant poros carnium easque a pu-tredine vindicent; Quia salis partespunctim carnium meatus ingredi-endo , non tantum humorem tol-lunt, Irquidasque partes depopulan-tur. sici ad modum paxillorum se ha-lent-, ibi enim occupant, locum tan-tundem materiae crassioris.quamexpellunt; Et cujus agitatio caete-rarum partium dissipationem pa-rere posset amplius iubsistentes in-ter particulas .carnium qvasi toti-dem exigui clavi, firmi & inflexi»les, qui eas invicem- unitas conti-nentctmpedirnenro sunt, ne aliae ma-gis lubricae (eu plicatiles mixtae, il-las conciitientes, loco moveant, atepita corrumpant, corpus, . quod com-ponunt, hinc sit carnes aliosque ci*

non valde firmiter annexae, igni ad-mota illas exhalant, hocque ipsosiccantur. Nihil aliud enim est sic-cum tsse,quam carere stuidis tllis par-

quae cum simul sunt congre-gatae,aquam aliumveliquorecom-ponunt. Atque hae stuidae particulaecorporum meatibus incolae, illosdilatant, aliasque ipsorum particu-las motu suo concutiunt; quod eo-rum duritiem tollit, vel saltem im-

Cartes,de salecap 4.§• *»- - ■ ■■Y*

P• 124-$.2.

minuit ; sed iis exhalaris, aliae quaeremanent arctius jungi, & firmiusnecti solent, sicque corpora dure-scunt quod in sale deprehendere li-cet, ubi perpendenda particulas aliqvasaquae dulcis cum salis partibus quaeejusmodi grana constiruunc cohae-

LeGrand.Art. 3‘H'sl-NA,p- 2\%.

42 bos absque putredine servari, imotractu temporis durescere.

$• v.XJon miramur sane salem in igne

crepitare, si consideremus cor-pora, quibus insunr multae particu-lae tenues,slexiles, lubricae, alus cras-sioribus aut ramosis intertextae, led

Gwn?,2H.

sap:io.7.

Lucu/*.

43rere posse; quae medio iri grano-rum includuntur & quamdiunon a-girantur conglobolarae ibi rema-nent *•; sed accedente mtenso calore,qui sac virium, quo se dilatantur, im-pertiat, tunc id contigit dsfruptocum fragore carcere: Eaq? de cau(asalisgrana igni injecta crepitant: stenim nullam aquae particulam in seconcludant imo si conterantur &irjminutum pollinem reducantur, noncum strepito resiliunt, quoniam il-lorum claustra jam effracta esse_»supponuntur & nihil amplius li-quoris inter caeteras partes conti-neri, quae ignis‘apposiru dilatentur,unde proprietate crepitandi tunctemporis spoliantur.

$. VI.P\ictis addere licet imsepyw uxo-U ris Loth transmutationem in{satuam salis, sacri Codicis ductu,quod nonnullos mire torquet, curnon in quodvis aliud saxum auttruncum fuerit conversa, sed in sa-Imum simulacrum, hujus rei cau-

44

Kirek:lib, 6,s’.B. 4.de Et.terrae.

Cadaver nec habet suum sepulchrum ,

sepuUhrur» nec habet suum CadaVer,sepulcbum tamen &Cadaver intus.

sIT DEO GLORIA IN sEMPI-TERNA' sECULA.

sam non male asserimus , alteramPhyficam alteram Moralem , Locienim naturam ex omnium histori-eorum monumentis, (ale resertissi-mam deprehenssimus, unde potiusin istiusmodi mistam, quo Campussodommis redundabat, quam in a-hud quoddam, quo carebar, trans-formatam , haud vero absimile sta-tuimus. Accedit moralis, quod sictuadmonitione divina praevia , stultamulier sapere noluit, ira damno suoin salis staruamconversa, formidabilisuo exemplo, inspicientes poste-ros & inluKos mortalium animosmonerer, non contemnendum esse,quod divini Numinis exacerbata.,mens tanto rigore & severitate, in-

sio suo judicio vindicarer. Deqva hujusmodi Aenigma,

proserturL»