RUSYA FEDERASYONU DOĞAL TAŞ SEKTÖRÜ ÜLKE RAPORU

1

RUSYA FEDERASYONU İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER

ÜLKE PROFİLİ

YÜZÖLÇÜMÜ 17,1 Milyon Kilometrekare

NÜFUS 146,8 Milyon (2017 tahmini)

RESMİ DİL Rusça

YÖNETİM BİÇİMİ Rusya Federasyonu çift meclisli başkanlık sistemi ile

yönetilmektedir.

BAŞKENT Moskova (12,5 milyon)

PARA BİRİMİ Ruble (1 Ruble = 100 Kopeks = 0,09 TL = 0,02 USD)

BAŞLICA KENTLER St. Petersburg (6 milyon), Novosibirsk (1,6 milyon),

Yekaterinburg (1,5 milyon), Nizhny Novgorod (1,3 milyon)

DOĞAL

KAYNAKLAR

Petrol, doğal gaz, kömür ve çok sayıda madeni kapsayan doğal

kaynak zenginliğine sahiptir.

BAŞLICA TARIM

ÜRÜNLERİ

Tahıl, şeker pancarı, ayçiçeği, sebze ve meyveler, kırmızı et ve

süt.

BAŞLICA SANAYİ

MALLARI

Kömür, petrol, doğalgaz, kimyasallar ve metaller, hadde

ürünleri, her tür makine üretimi, iletişim ekipmanları, tarım

makineleri, enerji üretimi, dayanıklı tüketim malları, tekstil,

gıda ve sanayi malları.

Tablo 1: Ülke Profili

Coğrafi Konum

17 milyon kilometrekareyi aşan alanı ile dünyanın en büyük yüzölçümüne sahip ülkesi

olan Rusya, 11 farklı zaman dilimine bölünmüştür. Asya’nın kuzeyinde Kuzey Pasifik

Okyanusu ve Avrupa arasında Kuzey Buz Denizine uzanan ülke, 14 ülkeyle sınır komşusudur.

Bu ülkeler ve sınır uzunlukları şöyledir: Azerbaycan 284 km, Beyaz Rusya 959 km, Çin

(güneydoğu) 3 605 km, Çin (güney) 40 km, Estonya 290 km, Finlandiya 1 313 km, Gürcistan

723 km, Kazakistan 6 846 km, Kuzey Kore 17,5 km, Letonya 292 km, Litvanya (Kaliningrad

Oblast) 227 km, Moğolistan 3 441 km, Norveç 196 km, Polonya (Kaliningrad Oblast) 432 km,

Ukrayna 1 576 km. Ülkedeki Ural dağlarının batısında bulunan alan Avrupa kıtası içinde

sayılmaktadır.

2

Başkent Moskova’da en sıcak ay Temmuz olup, en düşük ve en yüksek sıcaklık

değerleri Temmuz ayında ortalama 13-23 °C. Kentteki en soğuk ay olan Ocak ayında ise

ortalama sıcaklıklar en düşük -16 °C ve en yüksek -9 °C. En yağışlı ay Temmuz ayı olup, en az

yağış görülen ay ise Mart ayıdır.

Siyasi ve İdari Yapı

Rusya Federasyonu iki parlamentolu bir başkanlık sistemi ile yönetilen çeşitli federal

yapılardan oluşmaktadır. Bu federal yapılar hukuki açıdan eşit birimler sayılmakta olup,

aşağıdaki gibi sıralanabilir: 21 Cumhuriyet (ya da Federe Cumhuriyet), 46 Oblast (Rusya’nın

bölgeleri; il), 9 Kray (büyük il), 2 Federal kent yönetimi (Moskova ve St. Petersburg), 1 Özerk

Oblast (özerk il/Yahudi Özerk Oblastı), 4 Özerk Okrug (küçük özerk İl). Bütün bu federal

birimler 9 büyük Federal Okrug (çevre) birimi içine alınıp, bu yerlere bağlanmışlardır. Rusya

Federasyonu'na bağlı 21 cumhuriyetin her birinin kendi ayrı anayasası ve devlet başkanı

(President) vardır. Bu anayasaların Rusya Federasyonu Anayasası'na uyumlu olması ve onunla

çelişmemesi gerekmektedir. (Türkiye Cumhuriyeti devleti Kırım ve Sivastopol’ün Rusya

Federasyonu tarafından ilhakını tanımamaktadır).1 Ülkeyi Devlet Başkanı yönetir. Başbakan

1 http://www.mfa.gov.tr/rusya-siyasi-gorunumu.tr.mfa

3

başkanlığındaki hükümet de yürütme yetkisine sahiptir. Yasama yetkisi ise, Duma (Federal

Meclis’in alt kanadı) ve Federasyon Kurulu’ndan (Federal Meclis’in üst kanadı) oluşan Federal

Meclis’e aittir.

Son devlet başkanlığı seçimi Mart 2018’de yapılmış olup Vladimir PUTIN kullanılan

oyların %73’ünü alarak yeniden Devlet Başkanı olmuştur.

Üyesi Olduğu Uluslararası Kuruluşlar

Birleşmiş Milletler, Avrupa Konseyi, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı, Dünya

Ticaret Örgütü, Avrasya Ekonomik Birliği, Bağımsız Devletler Topluluğu, Şanhay İşbirliği

Örgütü, Ortak Güvenlik Anlaşması Örgütü, Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü, Asya’da

İşbirliği ve Güven Arttırıcı Önlemler Konferansı, Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği,

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı.

Nüfus ve İstihdam

Rusya, nüfusundaki sürekli düşüş nedeni ile ciddi bir nüfus sorunu ile karşı karşıyadır.

Sovyetler Birliği’nin 1991 yılında dağılmasından bu yana nüfusun yaklaşık 4 milyonu ülke

dışında çıkmıştır. 2002-2006 yılları arasında nüfusta yıllık ortalama % 0,5 oranında daralma

gerçekleşmiştir. Dünya Bankası tarafından 2005 yılında yayınlanan bir çalışmaya göre

nüfustaki bu azalma bu oranda devam ettiği takdirde, 2050 yılı itibarı ile ülke nüfusunun % 30

üzerinde azalacağı tahmin edilmektedir. Birleşmiş Milletler’in ülke nüfusuna yönelik

öngörüleri çok daha karamsardır. 146,5 milyon olan ülke nüfusunun BM çalışmalarına göre

2050 yılına doğru 112 milyona gerilemesi beklenmektedir.

Erkek nüfusun ortalama yaşam süresindeki ciddi kısalmaya rağmen Rusya yaşlanan bir

nüfusa sahiptir. Emeklilik yaşı kadınlar için 55, erkekler için ise 60. Bununla beraber yüksek

işsizlik nedeni ile çalışan nüfus emeklilik yaşından çok daha önce emekliliğe

yönlendirilmektedir. Ortalama ücretler bölgelere göre değişiklik göstermektedir. Ülke

genelinde ortalama ücret düzeyi yaklaşık 30.225 Ruble. Asgari ücret de bölgelere göre

değişiklik göstermektedir. Ülke genelinde asgari ücret ortalaması 6.000 Rubledir. Ortalama

emekli aylığı ise yaklaşık 12.000 Rubledir. (2016, Rosstat)

Okuryazarlık oranı % 99,9 olan Rusya’da eğitim harcamalarının GSYİH’ya oranı

yaklaşık % 5.

4

Doğal Kaynaklar ve Çevre

Rusya, zengin doğal gaz ve petrol kaynaklarının yanı sıra, kömür, alüminyum, bakır,

demir, elmas, altın, gümüş maden kaynakları ve ormancılık ürünleri ile dünya ham madde

ihracatında önde gelen ülkelerden biridir. Ülkenin sahip olduğu doğal kaynakların üretimi

Sovyetler Birliği’nin dağılmasından bu yana artış göstermiştir. Ayrıca dışa bağımlılığın

azaltılmasına yönelik alanlarda verimlilik artmış olup, çevre kirliliği konusundaki önlemler de

artırılmıştır. Ancak Sovyet döneminin hızlı sanayileşme sürecinden miras kalan çevre

problemleri göründüğünden daha fazla sorun teşkil etmektedir. Başlıca sanayi bölgelerindeki

hava ve su kirliliği, tarımsal alanların azalması ve toprak verimliliğindeki düşüş, ormanların

özellikle Sovyet dönemi süresince yok edilmesi başlıca çevre sorunlarıdır. Ülkedeki enerji

santralleri yeterince denetlenmediği için yüksek miktarda toksik atık üretmekte ve hava

kirliliğine neden olmaktadır.

Ülkenin petrol ve doğal gaz sanayisi de çevre standartlarının yeterince uygulanmaması

nedeni ile önemli miktarda kirliliğe neden olmaktadır. Çeçenistan’da yasadışı petrol üretimi ve

rafine edilmesi sonucunda büyük miktarlarda petrol toprağa sızarak çevre örgütlerinin tepkisine

neden olmuştur. Çevre örgütlerinin zaten kirlenmiş durumda olan Hazar Denizi’ne petrol

dökülmesi endişeleri bulunmaktadır.

Ekonomik Yapı

Rusya Federasyonu, büyük bir ekonomik gücün temeli olan doğal kaynaklara ve insan

gücüne sahip dünyadaki belli başlı ülkelerden biri konumundadır. Rusya’nın sahip olduğu

zengin doğal kaynak rezervleri ülke için büyük bir şans olmakla beraber ülke ekonomisi

açısından bazı sakıncaları da beraberinde getirmektedir. Son 10 yıllık süreçte yüksek düzeyde

seyreden petrol fiyatları ve elverişli ticaret hadlerinin ülkenin son yıllarda sağladığı güçlü

büyümenin itici gücü olduğu düşünülmektedir. Merkezi planlama ve sahip olduğu zengin

kaynaklar nedeni ile Rusya’da sanayi sektörü ağır sanayi yönünde gelişmiştir. Yakıt, enerji ve

metalürji üretimi toplam sınai üretimin %35’ten fazlasını oluşturmaktadır. Elektrik ve gıda

üretiminin sınai üretimdeki payının yaklaşık %25 olduğu belirtilmektedir.

Sanayi Moskova, St. Petersburg, Yekaterinburg ve Nizhny Novgorod kentlerinde

yoğunlaşmıştır. Bu büyük kentler geçiş sürecini diğer kentlere göre daha iyi yönetmiş, üretimde

çeşitlilik sağlamıştır.

5

Rusya’nın karmaşık ve külfetli vergi sistemi yatırımlar ve büyüme önünde önemli bir

engel teşkil etmiştir. Vergi reformu, uzun yıllar boyunca sürekli gündemde olmuş, ancak ciddi

anlamda ilerleme Vladimir Putin başkanlığında sağlanabilmiştir.

2001 yılından bu yana gerçekleştirilen başlıca reformlar şöyledir:

%13 oranında kişisel gelir vergisi uygulaması,

Çeşitli sosyal resim ve harçların yerine birleşik, yüksek ölçüde regresif sosyal vergi

uygulaması,

En yüksek kurumlar vergisi oranının %35’ten %24’e düşürülmesi ve aynı zamanda çok

sayıdaki yasal boşluğun ortadan kaldırılması,

Kurumlar vergisi oranının daha sonra, 2009 yılında % 24’ten % 20’ye düşürülmesi,

Muntazam ticari harcamalarda muafiyet koşullarının iyileştirilmesi,

Petrol sektörü ve küçük işletmelere kolaylıklar sağlanması,

Standart KDV oranının %20’den %18’e düşürülmesi.

Gerçekleştirilen Yapısal Reformlar

Vergi reformu, toprak reformu, icra-iflas reformu, kurumsal yönetim reformu, yargı

reformu, emeklilik reformu, bürokrasinin azaltılması, özelleştirme

Enflasyon: 2016 için ortalama enflasyon oranı % 7 olurken, 2017 yılında ise % 3.8’e

olarak öngörülmekle birlikte 2017 yılı sonu enflasyonu % 2,5 olarak açıklanmıştır. Resmi

istatistik servisi Rosstat bunun Sovyet sonrası dönemde kaydedilen en düşük enflasyon oranı

olduğunu duyurdu. 2018 yılı enflasyon oranı beklentisi ise % 4 olarak gerçekleşmiştir.2

Ekonomik Performans: Ekonomi 2015 yılında %3.7 oranında daralmıştır. 2017

yılında Rusya ekonomisindeki büyümenin % 1.8 düzeyinde olması öngörülmektedir; 2016’da

ekonomi % 0.2 oranında küçülmüştü.

2 http://www.turkrus.com/546863-2018e-moralli-adim-rusyada-enflasyon-tarihin-en-dusuk-seviyesine-indi-xh.aspx

6

Kaynak: IMF, e: Tahmini Veriler

Tablo 2: Temel Ekonomik Göstergeler

Rusya doğal kaynak açısından zengin bir ülkedir. Dünyanın en büyük doğal gaz üreticisi

ve en büyük petrol üreticisidir, aynı zamanda önde gelen elmas, nikel ve platin üreticisi ve

ihracatçısıdır.

Büyük yüzölçümüne rağmen Rusya, elverişsiz iklim koşulları sebebiyle görece az

miktarda ekilebilir araziye sahiptir. Buna rağmen ülke, dünya genelindeki tarım arazilerinin

%10'unu barındırmaktadır. Ülkenin kuzey bölgeleri esas olarak besi hayvancılığına

yoğunlaşmışken, güney bölgeleri ve batı Sibirya'da tahıl üretimi yapılmaktadır. Tarım

sektörünün GSYH içindeki payı %4,7 iken nüfusun yaklaşık %9'unu istihdam

etmektedir. Sanayi sektörü, Rusya GSYH'sinin %32'sini temsil etmekte olup nüfusun yaklaşık

%28'ini istihdam etmektedir. Ülke, Sovyetler Birliğinin endüstriyel üslerinin çoğunu

devralmıştır. Kimya sanayii, metalürji, mekanik, inşaat ve savunma sanayii ülkede en gelişmiş

sektörler arasında yer almaktadır. Hizmet sektörü, nüfusun yaklaşık üçte ikisini istihdam

etmektedir ve GSYH’nin %62'sinden fazlasını oluşturmaktadır. 1998 mali krizinden bu yana,

bankacılık sektörü henüz tam bir yeniden yapılanmadan geçmemiştir. Ülkenin büyüklüğü göz

önüne alındığında, ulaşım, iletişim ve aynı zamanda ticaret sektörleri özel önem taşımaktadır.

Turizm de kaydadeğer bir gelir kaynağı haline gelmektedir.

Ana Göstergeler 2014 2015 2016 2017 2018 (e)

GSYH (milyar USD) 2.063,66 1.365,87 1.280,73 1.560,71 1.611,45

GSYH (Sabit Fiyatlar, Yıllık Değişim

%) 0,7 -2,8 -0,2 1,4e 1,4

Kişi Başına GSYH (USD) 14.388 9.521 8.929 10.885e 11.248

Kamu Bütçe Dengesi (GSYH içindeki

pay %) 0,1 -2,4 -2,9 -2,5 -1,9

Kamu Borcu (GSYH içindeki pay %) 15,6 15,9 17,0e 17,1e 17,3

Enflasyon Oranı (%) 7,8 15,5 7,0 4,5 4,2

İşsizlik Oranı (İşgücünün % olarak) 5,2 5,6 5,5 5,5 5,5

Cari Hesap (milyar USD) 57,51 69,00 22,20 51,54e 55,76

Cari Hesap (GSYH içindeki pay %) 2,8 5,1 1,7 3,3e 3,5

7

Ekonomik Faaliyetlerin Sektörel Dağılımı Tarım Sanayi Hizmetler

Sektörlere Göre İstihdam (Toplam

İstihdamın % olarak) 6,7 27,2 66,1

Katma Değer (GSYH içindeki pay %) 4,7 32,4 62,8

Katma Değer (Yıllık Değişim %) 3,3 -0,1 -0,6

Kaynak: Dünya Bankası, 2016

Tablo 3: Sektörel Faaliyet Oranları

Yıllar 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 (İlk

Yarı)

İhracat 524,8 527,3 497,8 343,9 285,5 357,1 223,2

İthalat 316,2 314,9 286,6 182,7 182,6 226,9 115,2

Denge 208,6 212,4 211,2 161,2 103,2 130,1 49,5

Hacim 841,0 842,2 784,4 526,6 468,1 584,0 338,4

Kaynak: Trademap

Tablo 4: Rusya Federasyonu Dış Ticareti (Milyar $)

Düşen petrol fiyatları ve rublenin değer kaybı nedeni ile dış ticaret hacmi 2014 yılında

% 8 oranında azalmıştır. Ülkenin dünyadan ithalatı % 10,3, dünyaya ihracatı % 6,7 daralmıştır.

2015 yılında dış ticarette sert bir düşüş yaşanmış; ülkenin dış ticaret hacmi 526,6 milyar Dolar

olmuştur. 2017 ihracatı 357 milyar $ olarak gerçekleşmiştir. (2016’ya göre % 25 artış) 2017

yılı ithalatı 226.9 milyar $ olarak gerçekleşmiştir. (2016’ya göre % 25 artış). 2017 yılında

Türkiye, Rusya’nın ihracatında 5. (%3,6 pay), ithalatında ise (%1,5 pay) 15. sırada yer

almaktadır. 2017 yılı verilerine göre Rusya’nın ihracatında Serbest bölgelere yaptığı ihracat

hariç ilk 5 ülke, Çin, Hollanda, Belarus, Almanya ve Türkiye’dir. Rusya’nın ithalatında ise yine

Serbest Bölgelerden yaptığı ithalat hariç Çin, Almanya, Birleşik Devletler, Belarus ve İtalya ilk

5 ülke olarak karşımıza çıkmaktadır. 3

3 https://tinyurl.com/yby9zkgg

8

ÜLKELER Değer (Bin $) Pay (%)

Dünya $ 359.151.975 100,0

Serbest Bölgeler $ 53.485.152 14,9

Çin Halk Cumhuriyeti $ 37.524.519 10,4

Hollanda $ 34.629.772 9,6

Belarus $ 15.537.357 4,3

Almanya $ 15.490.523 4,3

Türkiye $ 12.929.906 3,6

Güney Kore $ 12.100.985 3,4

Kazakistan $ 11.924.244 3,3

Polonya $ 10.570.013 2,9

Japonya $ 10.500.218 2,9

Kaynak: Trademap

Tablo 5: Rusya Federasyonu İhracat Değerleri – Ülkeler Bazında (2017)

2017 yılı verilerine göre Rusya'nın ihracatında serbest bölgeye yapılan ihracattan sonra

ilk 5 ülke Çin, Hollanda, Almanya, Belarus ve Türkiye olmuştur. 2017 yılı verilerine göre

Rusya’nın ihracatında ilk sıralarda, ham petrol yağları ve bitümlü minerallerden elde edilen

ham yağlar, petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar, taşkömürü;

taşkömüründen elde edilen briketler; topak ve benzeri katı yakıtlar, demir/alaşımsız çelikten

yarı mamuller, buğday ve mahlût, işlenmemiş alüminyum yer almaktadır.

ÜLKELER Değer (Bin $) Pay (%)

Dünya $ 228.212.750 100,0

Çin Halk Cumhuriyeti $ 48.373.353 21,2

Almanya $ 22.740.419 10,0

Birleşik Devletler $ 12.589.834 5,5

Belarus $ 10.691.594 4,7

İtalya $ 9.850.228 4,3

Fransa $ 9.124.980 4,0

Japonya $ 7.763.938 3,4

Güney Kore $ 6.919.726 3,0

Diğer Serbest Bölgeler $ 5.688.750 2,5

Ukrayna $ 4.935.817 2,2

Kaynak: Trademap

Tablo 6: Rusya Federasyonu İthalat Değerleri – Ülkeler Bazında (2017)

9

2017 yılı için Rusya’nın ithalatında ilk 5 ülke ise, Çin, Almanya, ABD, Belarus ve İtalya

olarak yer almıştır. Rusya’nın ithalatında tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan

ilaçlar (dozlandırılmış), telli telefon-telgraf için elektrikli cihazlar, kara taşıtları için aksam,

parçaları, ısı değişikliği yöntemi ile maddeleri işlemek için cihazlar, otomobil, steyşın vagonlar,

yarış arabaları, otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri ilk sıralarda bulunmaktadır.

GTİP ÜRÜNLER 2015 2016 2017

2709 Ham petrol (petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde

edilen yağlar) 89.576 73.676 93.306

2710 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar 67.403 45.952 58.244

9999 Başka yerde belirtilmemiş ürünler 10.797 45.239 52.888

2701 Taşkömürü; taşkömüründen elde edilen briketler, topak vb.

Katı yakıtlar 9.480 8.907 13.530

7207 Demir/alaşımsız çelikten yarı mamuller 4.637 4.471 6.031

1001 Buğday ve mahlut 3.949 4.216 5.791

7601 İşlenmemiş alüminyum 6.076 4.988 5.464

2711 Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar 47.518 4.064 4.721

7102 Elmaslar 3.945 4.833 4.700

4407 Uzunlamasına kesilmiş, biçilmiş ağaç; kalın >=6 mm 3.074 3.194 3.990

7403 Arıtılmış bakır, işlenmemiş bakır alaşımları 3.085 2.404 3.646

7110 Platin, paladyum, rodyum, iridyum, osmiyum, rutenyum

(ham, pudra vb.) 980 2.398 3.279

7208 Demir/çelik sıcak hadde yassı mamulleri-genişlik 600mm.

Fazla 2.165 2.412 3.060

3105 Azot, fosfor ve potasyum gibi; iki/üçünün karışımları 3.221 2.608 2.748

7108 Altın (ham, yarı işlenmiş, pudra halinde) 1.506 908 2.359

3102 Azotlu mineral/kimyasal gübreler 2.672 2.171 2.337

3104 Potaslı mineral/kimyasal gübreler 2.958 1.856 2.129

0303 Dondurulmuş balık 1.858 1.966 2.057

8411 Turbojetler, turbo-propeller, diğer gaz türbinleri 1.761 1.523 1.968

1512 Ayçiçeği, aspir, pamuk tohumu yağları (kimyasal olarak

değiştirilmemiş) 1.191 1.440 1.779

Kaynak: Trademap

Tablo 7: Rusya’nın İhraç Ettiği Başlıca Ürünler (milyon $)

10

GTİP ÜRÜN 2015 2016 2017

3004 Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar

(dozlandırılmış) 6.796 6.948 8.395

8517 Telli telefon-telgraf için elektrikli cihazlar 6.335 6.714 8.393

9999 Başka yerde belirtilmemiş ürünler 839 6.581 8.015

8708 Kara taşıtları için aksam, parçaları 5.377 5.717 7.939

8419 Isı değişikliği yöntemi ile maddeleri işlemek için cihazlar 2.558 6.106 6.950

8703 Otomobil, steyşın vagonlar, yarış arabaları 6.490 6.027 6.697

8471 Otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri 4.034 3.824 5.097

8704 Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar 879 1.031 1.999

8481 Muslukçu, borucu eşyası-basınç düşürücü, termostatik valf

dâhil 1.527 1.586 1.825

3002 İnsan ve hayvan kanı, serum, aşı, toksin vb. Ürünler 1.431 1.424 1.781

8479 Kendine özgü fonksiyonlu makine ve cihazlar 1.541 1.322 1.739

9018 Tıp, cerrahi, dişçilik, veterinerlik alet ve cihazları 1.575 1.617 1.738

8701 Traktörler 506 694 1.716

4011 Kauçuktan yeni dış lastikler 1.297 1.301 1.704

8413 Sıvılar için pompalar, sıvı elevatörleri 1.304 1.274 1.690

8421 Santrifüjle çalışan kurutma, filtre, arıtma cihazları 1.321 1.334 1.561

6403 Ayakkabı; yüzü deri, tabanı kauçuk, plastik, tabii, suni vb

kösele 1.160 1.104 1.545

2818 Suni korendon alüminyum oksit ve hidroksit 1.488 1.326 1.536

8429 Dozerler, greyder, skreyper, ekskavatör, küreyici, yükleyici

vb. 603 729 1.510

8707 Kara taşıtları için karoserileri 1.078 1.125 1.507

Kaynak: Trademap

Tablo 8: Rusya’nın İthal Ettiği Başlıca Ürünler (milyon $)

2000 yılından itibaren Ruble’nin yeniden değerlenmeye başlaması ve petrol ihracat

gelirlerindeki artış sayesinde yeniden artmaya başlayan iç talebe bağlı olarak küresel kriz

öncesinde ithalatta artış eğilimi gözlenmiştir. İthalat hacmi 2008 yılında %31 artış göstermiştir.

Küresel mali kriz nedeni ile iç talepte düşüş olmuş; bu nedenle ülkenin ithalat hacminde 2009

yılında ciddi ölçüde daralmıştır. 2010 yılında krizden çıkış sürecinin başlaması ile birlikte

Rusya’nın ihracatında % 31, ithalatında ise % 37 artış olmuştur. 2013 yılında ülkenin dünyaya

ihracatı yalnızca % 0,3 artış kaydetmiştir. Aynı dönemde dünyadan ithalat ise % 0,5 oranında

artmıştır. Düşen petrol fiyatları ve Ruble’nin değer kaybı nedeni ile dış ticaret hacmi 2014

11

yılında % 8 oranında azalmıştır. Ülkenin dünyadan ithalatı % 10,3, dünyaya ihracatı % 6,7

daralmıştır.

Rusya Federasyonu’nun Dış Ticarette Başlıca Partnerleri

İhracat (milyon $)

ÜLKELER 2015 2016 2017

DÜNYA 343.907 285.491 359.151

Çin 28.335 28.021 38.922

Hollanda 40.198 29.255 35.611

Almanya 15.906 21.258 25.747

Belarus 12.428 14.051 18.425

Türkiye 11.703 13.698 18.221

İtalya 16.204 11.931 13.839

Kore Cumhuriyeti 13.196 10.027 12.345

Kazakistan 10.302 9.427 12.324

Polonya 9.513 9.099 11.578

ABD 8.393 9.426 10.735

Japonya 14.426 9.384 10.501

İngiltere 4.524 6.997 8.747

Finlandiya 6.487 6.535 8.642

Ukrayna 7.163 6.280 7.943

Belçika 6.348 5.741 6.800

Hindistan 4.550 5.313 6.456

Mısır 3.253 3.783 6.217

Fransa 3.067 4.851 5.909

Letonya 6.699 4.844 4.804

Cezayir 1.192 3.966 4.621

Kaynak: TradeMap

Tablo 9: Rusya Federasyonu’nun İhracat Yaptığı Başlıca Ülkeler

İthalat (milyon $)

ÜLKELER 2015 2016 2017

DÜNYA 182.781 182.261 228.212

Çin 35.199 38.087 48.042

Almanya 18.992 19.451 24.228

ABD 11.490 11.066 12.664

Belarus 7.989 9.406 11.768

İtalya 7.934 7.845 10.109

Fransa 5.563 8.492 9.633

Japonya 6.819 6.680 7.761

Kore Cumhuriyeti 4.532 5.113 6.933

12

Kazakistan 4.275 3.612 4.917

Ukrayna 5.643 3.951 4.912

Polonya 3.840 3.958 4.908

İngiltere 3.700 3.432 4.048

Hollanda 2.927 3.021 3.893

Finlandiya 2.411 2.478 3.696

Çek Cumhuriyeti 2.679 2.767 3.422

Türkiye 4.069 2.148 3.383

Vietnam 2.055 2.465 3.324

Brezilya 2.928 2.523 3.198

İspanya 2.738 2.474 3.126

Belçika 1.869 2.269 2.921

Kaynak: TradeMap

Tablo 10: Rusya Federasyonu’nun İthalat Yaptığı Başlıca Ülkeler

TÜRKİYE CUMHURİYETİ – RUSYA FEDERASYONU DIŞ TİCARETİ

Ülkemizin Rusya Federasyonu ile dış ticaret hacmi küresel mali kriz nedeni ile 2009

yılında % 39 oranında gerilemiştir. 2009 yılında hem ihracatta hem de ithalatta gerileme

gözlenmiştir. Ülkeye ihracatımız % 51, ülkeden ithalatımız ise % 37 oranında düşmüştür. 2010

yılında ülkenin küresel krizin olumsuz etkilerinden çıkmaya başlaması ile birlikte Rusya’ya

ihracatımız artmaya başlamıştır. 2010 yılında ülkeye ihracatımızda % 45 artış söz konusudur.

Aynı dönemde ithalatımızda ise % 11 oranında artış gözlenmiştir. 2011 yılında ise ülkeye

ihracatımız 2010 yılına göre % 29,5 oranında, ülkeden ithalatımız ise % 11 oranında artmıştır.

Ülkeye ihracatımız 2012 yılında 2011 yılına göre % 11,5 artarak 6,7 milyar Dolar olmuştur.

Aynı dönemde ülkeden ithalatımız ise bir önceki yıla göre % 10,8 artarak 26,6 milyar Dolar

seviyesine ulaşmıştır. 2013 yılında ihracatımız 2012 yılına kıyasla % 4,2 artarken, ithalatımız

ise % 5,9 oranında daralmıştır. 2013 yılında 18,1 milyar Dolar olarak gerçekleşen dış ticaret

açığı bir öceki yıla göre %9,2 azalmıştır. 2014 yılında Rusya’ya ihracatımız ülke

ekonomisindeki yavaşlama ve Rublenin değer kaybına bağlı olarak ithalatın daralması nedeni

ile % 14,6 oranında düşüş kaydetmiştir. Ülkeden 2014 yılı ithalatımız ise % 0,01 artmıştır.

2016 yılında ihracatımız 1.733.568.570 milyar Dolar (geçen yıla göre yaklaşık % 52

düşüş), ithalatımız 15.160.961 milyar dolar (geçen yılın aynı dönemine göre yaklaşık %25

düşüş). İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2016 yılında geçen yıla göre yaklaşık % 30 oranında

azalarak 16,9 milyar dolara düşmüştür.

13

2017 yılında Rusya’ya ihracatımız, geçen yılın aynı dönemine göre yaklaşık % 58

oranında artarak, 2.735.484 milyar dolara ulaşmıştır. Aynı dönemde ithalatımız ise yaklaşık %

29 oranında artarak 19.513.833 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu dönemde

ticaret hacmimiz geçen yılın aynı dönemine göre yaklaşık % 32 oranında artarak 22.249.317

milyar dolar olmuştur.

Karşılıklı Yatırımlar

Rusya'daki Türk firmalarının 10 milyar Dolar civarında yatırımı bulunduğu tahmin

edilmektedir. Enka, Koç, Zorlu Grubu (Vestel, Taç, Zorlu Enerji), Efes, Şişecam, Kale Grubu,

Eczacıbaşı gibi büyük firmaların yanı sıra küçük ve orta ölçekli firmaların da Rusya'da

yatırımları bulunmaktadır. Türk firmalarının en fazla yatırım yaptığı bölgeler arasında

Moskova, Tataristan (Alabuga Serbest Ekonomik Bölgesi), Rostov, Krasnodar, Soçi,

Novorossisk, Lipetsk (Serbest Ekonomik Bölge), St. Petersburg bulunmaktadır. Türkiye'deki

Rus yatırımlarının toplam değeri de 10 milyar Doları aşmıştır. Ülkemizdeki Rus yatırımları

turizm, hizmetler, petrol/gaz işleme ve depolama alanında yoğunlaşmaktadır.

Yıllar İhracat İthalat Hacim Denge

1997 2.056.542 2.174.258 4.230.800 -117.716

1998 1.347.533 2.154.994 3.502.527 -807.461

1999 586.589 2.371.856 2.958.445 -1.785.267

2000 643.903 3.886.583 4.530.486 -3.242.680

2001 924.107 3.435.673 4.359.780 -2.511.566

2002 1.172.039 3.891.722 5.063.761 -2.719.683

2003 1.367.591 5.451.316 6.818.907 -4.083.725

2004 1.859.187 9.033.138 10.892.325 -7.173.951

2005 2.377.050 12.905.620 15.282.670 -10.528.570

2006 3.237.611 17.806.239 21.043.850 -14.568.628

2007 4.726.853 23.508.494 28.235.347 -18.781.641

2008 6.483.004 31.364.477 37.847.481 -24.881.473

2009 3.202.398 19.450.085 22.652.483 -16.247.687

14

2010 4.628.153 21.600.641 26.228.794 -16.972.488

2011 5.992.633 23.952.914 29.945.548 -17.960.281

2012 6.680.586 26.625.286 33.305.872 -19.944.700

2013 6.964.209 25.064.214 32.028.423 -18.100.004

2014 5.943.014 25.293.392 31.239.105 -19.347.679

2015 3.588.657 20.401.756 23.990.413 -16.813.099

2016 1.732.954 15.162.386 16.895.340 -13.429.432

2017 2.735.484 19.513.833 22.249.317 -16.778.349

2017/9 1.794.335 13.931.032 15.725.367 -12.136.698

2018/9 2.465.795 16.889.275 19.365.070 -14.433.481

Kaynak: TÜİK

Tablo 11: Türkiye – Rusya Dış Ticaret Değerleri (Milyon $)

RUSYA FEDERASYONU İNŞAAT SEKTÖRÜ

İnşaat sektörü doğal taşların başlıca kullanım alanı olduğu için inşaat sektöründeki

herhangi bir gelişme doğal taş sektörünü de doğrudan etkilemektedir. 2000'li yıllarda Rusya

ekonomisindeki canlanma; konut, ofis ve alışveriş merkezlerine olan talebi arttırmıştır. Küresel

krizden Rus inşaat sektörü de etkilenmiş, 2008 yılına kadar gerçekleşen büyüme 2009'da devam

edememiştir. Durgunluk dönemi 2010 yılına kadar sürmüş ve yılın ilk yarısından itibaren inşaat

sektörü tekrardan canlanmaya başlamıştır.

Son yıllara ait verilere bakıldığında Rusya’da inşaat sektörü iş hacmi 2018 yılının ocak-

haziran döneminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1 azalarak 2,9 trilyon rubleye

(yaklaşık 46 milyar dolar) geriledi. Rusya Devlet İstatistik Kurumu (Rosstat) tarafından

açıklanan verilere göre, ülkede inşaat sektörü iş hacmi haziran ayında 2017’nin aynı dönemine

kıyasla yüzde 1,3 düşerek 693,1 milyar rubleye düştü. Rusya’da bu yılın ocak-haziran

döneminde toplam 384 bin 700 yeni apartman inşa edilirken, söz konusu dönemde inşaat iş

hacmi geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1 azalarak 2,9 trilyon rubleye geriledi.

15

Rus inşaat sektöründe kendisine yer edinmek isteyen Türk firmalarının dikkat etmesi

gereken bazı noktalar vardır: 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren ülkedeki yerli ve yabancı tüm

inşaat firmalarının lisansları iptal edilmiştir. Yapılan değişiklik sonucunda firmaların en az yüz

üyeden oluşan Özerk Düzenleyici Kurumlar (Self Regulatory Organization, SRO) çatısı altında

birleşmeleri kararı alınmıştır. Bu yüzden firmanın mutlaka SRO üyesi olması ve SRO'dan

alınmış iş izni belgesine sahip olması gerekmektedir. Rusya, Türk müteahhitlik firmalarının

1990’lardan bu yana en fazla proje üstlendiği ülke olup, Türk müteahhitlik hizmetleri açısından

en önemli pazardır. Bugüne kadar müteahhitlik firmalarımız Rusya’da 65 milyar dolara ulaşan

1.910 proje üstlenmişlerdir. Türk yurtdışı müteahhitlik sektörünün toplam 326,8 milyar dolara

ulaşan proje portföyü içerisinde Rusya’nın payı yaklaşık %20 seviyesindedir. Son yıllarda

yaşanan küresel finansal krizi nedeniyle Türk müteahhitlerin pazardaki toplam iş hacminde

daralma olmasına rağmen Rusya pazarı Türk müteahhitleri için söz konusu dönem itibarı ile

yurtdışı faaliyetlerinin en fazla olduğu pazar konumundadır.

Rusya Federasyonu’nda özellikle SSCB’nin dağılmasının ardından, yeniden yapılanma

gereği duyulmuş ve bu kapsamda, müteahhitlik sektörünün önemi artmıştır. Bu süreçte,

ülkemiz müteahhitleri de Rusya Federasyonu’nda etkinliklerini artırmış ve bu ülkede birçok

projeye imza atmışlardır. Rusya Federasyonu’nda açılacak olan küçük ve orta ölçekli

müteahhitlik projelerine ilişkin bilgilere aşağıdaki web sitelerinden ulaşılabilmektedir.

www.torgi.gov.ru www.zakupki.gov.ru (Resmi ihaleleri ve alımları)

www.fas.gov.ru/stateorderindex.shtml (İhale ve alımları ile ilgili devlet kontrolü)

www.bob.ru (İhaleler’ resmi dergisi Web-sayfası)

www.e-torgi.ru (Moskova ihaleleri dergisi)

www.st-tender.ru (İnşaat ihleleri ile ilgili Web-sayfa)

www.tendery.ru (İhaleler ile ilgili Web-sayfa)

Rusya Federasyonu’nda müteahhitlik alanında iş yapmak isteyen yabancı firmalar, RF

kanunları ve mevzuatları gereği, en az %30 Rus işgücü ve Rus malı kullanmak zorundadır. Bu

kısıtlama ile ilgili olarak, esasen firmalarımızdan herhangi bir şikâyet alınmamaktadır.

16

DÜNYA DOĞAL TAŞ SEKTÖRÜ

2017 yılına göre dünya doğal taş ithalatı yaklaşık 18,1 milyar dolar olup başlıca ithalatçı

ülkeler % 18,7'lik payıyla Amerika, % 15,2'lik payıyla Çin Halk Cumhuriyeti, % 5,3'lük payıyla

Güney Kore, % 3,9'luk payıyla İngiltere'dir. Bu ülkeleri Almanya, Japonya, Nijerya ve Fransa

izlemektedir. 2013 yılından itibaren elde edilen verilerde Rusya Federasyonu doğal taş

ithalatında gözle görülür bir düşüş sergilemektedir. Bu durumda yaşanan küresel ekonomik

krizler ve iç politikada yaşanan gelişmeler etkin rol oynamıştır.

Geçen yıllarda yaşanan siyasi ve ekonomik gelişmeler tüm ülkelerde olduğu gibi

Rusya'nın doğal taş ithalat değerlerine de yansımıştır. 2013 yılı doğal taş ithalatı yaklaşık 323,6

milyon dolar olan Rusya’nın 2017 yılı doğal taş ithalatı yaklaşık 186 milyon dolara gerilemiştir.

RUSYA FEDERASYONU DOĞAL TAŞ SEKTÖRÜ

Rusya Federasyonu'nda bulunan değişik renk ve desenlerde kalker, mermer ve Sibirya-

Urallar'dan çıkarılan koyu renkli ve kırmızımsı granit doğal taş rezervleri bakımından

önemlidir. Urallar, Rusya Federasyonu'ndaki en önemli doğal taş üretim bölgesidir. Birçok taş

ocağı ve işleme tesisleri burada yer alır. Urallar bölgesindeki önemli mermer ocaklarının yer

aldığı şehirler Koyelga ve Mramorskoye'dir. Rusya Federasyonu'nun 3. en büyük mermer ocağı

ise Sibirya'nın merkezi güneyindedir. Çoğu granit ocağı ise kuzey-batı Rusya'daki Karelia

Cumhuriyeti ve Leningrad bölgesinde yer almaktadır. "Vozrozhdenie" ocağı ise en

büyüklerindendir. Rusya'da en çok talep gören doğal taş ebatları, 20 mm veya bazen 15 mm

kalınlığındaki 300x300 mm, 305x305 mm, 400x400 mm, 300x600 mm ve 400x600 mm

ölçüleridir. Dünya doğal taş ticaretini ve Rusya'nın ithalat-ihracat verilerini incelediğimizde;

Rusya Federasyonu'nun doğal taş alımının çok daha büyük olduğunu söyleyebiliriz.

Dünya mermer ve doğal taş pazarlarının yapısı sebebiyle işlenmiş ürün alıcıları ve blok

alıcıları farklıdır. Örneğin Amerika, Japonya, Almanya ve İngiltere blok alıcısı değillerdir. Bu

ve benzeri ülkeler doğal taş kültürü (üretim ve işlemecilik) gelişmediği için diğer ülkelerden

işlenmiş mermer traverten talep ederler. Rusya Federasyonu'nun da doğal taş ithalatını ürün

grupları bazında incelediğimizde çok büyük bir kısmının işlenmiş ürünler olduğunu görürüz.

2017 yılına göre Rusya Federasyonu, dünya doğal taş ithalatı sıralamasında ülkeler

arasında % 1'lik oranıyla 21. sırada yer alırken doğal taş ihracatı sıralamasında % 0,1 oranındaki

payıyla 51. sırada yer alır.

17

ÜLKELER

2013 2014 2015 2016 2017

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

Dünya 1.139.700 323.683 822.496 281.199 338.173 171.099 435.874 146.153 1.052.293 186.040

Çin 295.181 121.692 286.578 108.979 142.004 60.118 139.551 49.423 184.531 57.463

Ukrayna 95.187 35.182 90.098 27.135 78.562 21.360 114.023 16.850 124.805 20.650

Hindistan 41.893 22.105 34.692 17.076 22.267 10.678 30.807 15.482 31.046 14.866

İtalya 17.175 26.075 13.716 23.047 18.002 31.685 12.042 18.178 10.075 13.988

Norveç 6.273 393 4.525 326 101 82 46.533 989 401.594 13.615

Belarus 7.066 1.013 83.235 3.076 7.844 791 9.359 2.583 17.597 9.197

İspanya 9.489 12.934 10.686 17.965 4.418 6.514 5.518 5.055 12.951 8.702

İsveç 3 5 30 208 1 3 16.289 519 173.660 6.126

Hırvatistan 282 375 655 781 803 434 8.948 5.540 7.270 5.427

Türkiye 551.562 49.469 194.753 38.954 27.583 18.817 4.580 3.907 7.057 5.157

Almanya 4.795 5.373 5.290 4.364 2.063 1.563 8.915 5.675 5.929 3.849

Yunanistan 1.169 1.234 694 1.276 331 558 1.429 1.864 3.183 3.020

Kazakistan 16.413 1.800 23.478 2.126 12.762 4.814 12.762 1.554 18.043 2.777

İran 1.325 1.101 1.605 1.086 507 250 3.622 1.508 5.865 2.775

Portekiz 1.080 1.486 697 652 1.137 664 1.639 1.135 5.012 2.730

Karadağ 1.457 4.209 592 1.214 473 529 720 653 2.324 2.334

Polonya 1.749 2.471 1.119 1.892 810 969 688 791 21.621 1.933

Ermenistan 15.309 8.816 12.724 7.841 4.453 1.783 7.064 4.814 5.025 1.490

Brezilya 6.084 3.322 5.152 3.003 1.913 957 2.020 1.028 2.260 1.440

Endonezya 1.198 3.626 1.040 2.648 740 1.795 583 1.429 542 1.330

Japonya - 1 10 - 1 311 319 1.086 914

Tablo 12: Rusya Federasyonu'nun Doğal Taş İthalatı

Rusya'nın doğal taş ithalatında ilk sırada Çin Halk Cumhuriyeti yer alır. Yine Rusya

Federasyonu’na ait 2017 yılı doğal taş ithalat verilerine göre % 30,9 oranındaki payıyla ilk

sırada yer alan Çin'den sonra %11,1 oranı ile Ukrayna ve %7,5 oranı ile Hindistan yer

almaktadır. 2017 yılında Rusya'nın Türkiye'den gerçekleştirdiği doğal taş ithalatının payı %

2,8’dir. Rusya'nın doğal taş ithalatında öne çıkan diğer ülkeler ise sırasıyla İtalya, Norveç,

Belarus, İspanya, İsveç ve Hırvatistan'dır.

GTIP ÜRÜN GRUBU 2013 2014 2015 2016 2017

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

DOĞAL TAŞLAR TOPLAM

1.139.700 323.683 822.496 281.199 338.173 171.099 435.874 146.153 1.052.293 186.040

680293 İŞLENMİŞ GRANİT

148.981 83.623 125.023 69.730 73.595 41.324 59.691 28.958 59.699 30.348

18

680291 İŞLENMİŞ MERMER-

TRAVERTEN 56.404 69.568 40.132 57.502 28.122 40.563 18.929 25.353 24.140 29.721

680100

TABİ TAŞLARDAN KALDIRIM VE

DÖŞEME TAŞLARI

97.914 22.102 116.054 19.788 75.255 13.470 112.187 14.462 185.701 28.724

251611

GRANİT HAM, KABACA

YONTULMUŞ VEYA BLOK

24.351 3.944 89.426 3.794 13.780 1.349 98.456 2.981 625.775 22.011

680299

İNŞAATA ELVERİŞLİ

DİĞER İŞLENMİŞ

TAŞLAR-DİĞER

106.830 38.688 114.935 38.153 61.155 22.519 54.401 17.832 65.536 19.436

680221

İŞLENMİŞ MERMER-

TRAVERTEN YONTULMUŞ

VEYA KESİLMİŞ

17.711 20.490 15.459 16.374 13.791 14.590 19.825 18.076 18.110 16.151

680223 GRANİT-

YONTULMAYA ELVERİŞLİ

50.358 17.418 50.768 18.400 26.587 11.957 26.118 10.712 26.114 10.572

680229

İNŞAATA ELVERİŞLİ

DİĞER İŞLENMİŞ

TAŞLAR-DİĞER

33.896 15.138 31.840 16.292 14.909 7.281 21.343 10.879 17.999 9.680

961000 KAYAĞAN

TAŞI-İŞLENMİŞ 3.297 10.743 3.130 9.583 1.754 4.912 1.595 4.398 1.668 5.082

680210

TABİ TAŞLARDAN KALDIRIM VE

DÖŞEME TAŞLARI-

DİĞER

19.350 10.701 18.325 9.284 2.474 4.491 2.295 3.656 2.505 4.248

680292

İNŞAATA ELVERİŞLİ

DİĞER İŞLENMİŞ TAŞLAR-

CİLALANMIŞ

13.958 8.155 16.914 8.368 6.473 3.208 6.361 4.128 5.162 3.509

680300 İŞLENMİŞ KAYAĞAN

TAŞI-DİĞER 7.480 4.283 7.406 4.351 4.003 2.638 2.964 1.899 2.539 1.943

251400

KAYAĞAN TAŞI-HAM

VEYA KABACA YONTULMUŞ

3.292 1.352 7.685 2.127 4.153 942 4.048 1.046 5.531 1.602

251520

MERMER-TRAVERTEN

HAM, KABACA YONTULMUŞ-

EKOSİN

2.539 766 2.825 833 1.249 313 843 176 6.456 1.509

Tablo 13: Rusya Federasyonu'nun Doğal Taş İthalatı – Mal Grubu

19

ÜLKELER

2013 2014 2015 2016 2017

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

Dünya 116.943 59.058 94.235 11.793 88.586 9.243 55.138 7.882 69.023 11.574

Belarus 19.014 2.703 62.524 5.253 29.418 2.442 21.658 2.147 21.909 2.610

Kazakistan 9.562 2.613 10.472 1.747 10.503 1.198 11.032 1.449 9.142 2.119

Ermenistan 181 133 239 237 411 84 666 662 9.579 1.642

Ukrayna 9.820 1.566 9.383 1.391 31.009 1.005 9.628 1.060 14.332 1.598

Litvanya 6.019 943 7.615 967 6.500 648 7.401 688 8.114 901

Almanya 66.338 45.835 80 184 341 244 570 236 774 312

Serbest Bölge

- - - 1 - - - - 665 303

İtalya 522 282 42 117 167 107 122 92 454 197

Güney Kore - - 22 14 20 35 47 32 216 172

Birleşik Devletler

6 51 9 47 10 75 29 101 26 165

Birleşik Krallık

- - 1 5 - 9 - 4 89 145

Kanada 1 41 1 51 4 67 9 107 9 142

Azerbaycan 1.220 540 869 143 7.083 2.275 1.678 256 751 117

Estonya 383 142 582 157 400 105 869 167 588 115

Çekya 48 134 66 149 19 68 6 71 37 105

Özbekistan - - - - 61 21 2 1 135 104

İspanya 8 115 4 85 6 118 11 102 10 90

Nikaragua - - - - - - - - 149 89

Fransa 13 86 7 127 7 90 7 87 3 73

Avusturya - - 520 213 21 24 23 52 62 64

Kıbrıs - - - - - 4 - - 120 60

Tablo 14: Rusya Federasyonu'nun Doğal Taş İhracatı

Rusya'nın doğal taş ihracatında ilk sırada Belarus yer alır. Yine Rusya Federasyonu’na

ait 2017 yılı doğal taş ihracat verilerine göre % 22,6 oranındaki payıyla ilk sırada yer alan

Belarus'dan sonra %18,3 oranı ile Kazakistan ve %14,2 oranı ile Ermenistan yer almaktadır.

2017 yılında Rusya'nın Türkiye'ye doğal taş ihracatı kayda değer miktarda olmamıştır.

Rusya'nın doğal taş ihracatında öne çıkan diğer ülkeler ise sırasıyla Ukrayna, Litvanya ve

Almanya yer almaktadır.

Rusya Federasyonu’nun 2017 yılındaki doğal taş ithalatını ürün grupları bazında

incelendiğinde ilk sırada %18’lik oranı ile “işlenmiş granit”; %17’lik oranları ile “işlenmiş

traverten” ve “tabi taşlardan kaldırım ve döşeme taşları” ürünlerinin yer aldığı görülmektedir.

20

Sonra gelen ürün ise %13 pay ile “ham veya blok kabaca yontulmuş granit” ürünüdür. %11’lik

payı ile “inşaata elverişli diğer işlenmiş taşlar” ürünü en fazla ithal edilen beşinci doğal taş

ürünüdür.

Kaynak: Trademap

Grafik 1: Rusya Federasyonu’nun Doğal Taş İthalatı – Ürün Grupları Bazında

Rusya Federasyonu İşlenmiş Granit Ticareti

Rusya Federasyonu doğal taş ithalatı ürün grubu bazında incelendiğinde işlenmiş

granitin mal grubu içerisinde en fazla ithal edilen doğal taş ürünü olduğu görülmektedir.

Aşağıdaki tabloda değer ve miktar bazında en fazla ithalatın Çin Halk Cumhuriyeti’nden

yapıldığı anlaşılmaktadır. Diğer ülkeler ise hem miktar hem de değer olarak Hindistan,

Ukrayna, İtalya ve İran olarak sıralanmıştır.

ÜLKELER

2013 2014 2015 2016 2017

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

DÜNYA 199.339 101.041 175.791 88.130 100.182 53.281 85.809 39.670 85.813 40.920

Çin 142.273 64.503 125.389 54.024 65.020 32.634 48.497 20.742 46.576 19.725

Hindistan 38.878 20.120 31.807 15.599 19.032 9.144 23.577 11.614 22.176 11.376

Ukrayna 7.789 5.862 4.795 3.245 6.527 3.123 4.700 2.395 4.444 2.435

İtalya 1.674 2.800 1.258 2.554 839 2.079 862 906 1.651 1.499

İran 200 81 272 118 76 29 684 361 2.543 1.315

Brezilya 5.059 2.738 3.444 1.899 894 440 1.424 752 1.676 1.114

18%

17%

17%13%

11%

9%

6% 6% 3%Rusya Federasyonu Doğal Taş İthalatı 2017

İŞLENMİŞ GRANİT İŞLENMİŞ MERMER-TRAVERTEN

TABİ TAŞLARDAN KALDIRIM VE DÖŞEME TAŞLARI GRANİT-HAM VEYA KABACA YONTULMUŞ VEYA BLOK

İNŞAATA ELVERİŞLİ DİĞER İŞLENMİŞ TAŞLAR YONTULMUŞ VEYA KESİLMİŞ MERMER-TRAVERTEN

YONTULMAYA ELVERİŞLİ GRANİT YONTULMAYA ELVERİŞLİ DİĞER TAŞLAR

İŞLENMİŞ KAYAĞAN TAŞI

21

İspanya 793 1.716 2.128 4.107 912 1.454 712 518 1.740 1.051

Kazakistan 118 13 248 88 263 69 1.368 149 1.133 304

Yunanistan 7 7 47 84 6 16 25 13 428 302

Vietnam - - 48 25 23 12 76 30 499 261

Suudi Arabistan 148 59 146 86 - 578 502 250 217

Belarus 66 105 39 62 126 66 177 166 244 201

Litvanya 251 536 275 579 76 127 114 170 106 183

Umman 71 37 - - - - 639 325 358 181

Japonya - - 1 10 - 1 6 11 72 144

Fransa 1 4 1 37 - 3 - - 821 116

Polonya 115 209 174 179 109 98 81 63 230 106

İsviçre 7 33 - - 2 6 - 6 551 102

Sırbistan 235 329 336 803 379 1.142 121 268 46 79

Almanya 61 504 160 243 19 53 44 96 20 47

Estonya 66 85 36 76 26 52 15 16 45 36

Portekiz 184 172 36 57 - - 27 14 8 19

Türkiye 810 507 4.404 3.508 5.516 2.557 60 29 27 19

Tablo 15. Rusya Federasyonu’nun İşlenmiş Granit İthalatı

Grafik 2: Rusya Federasyonu İşlenmiş Granit İthalatı – Ülke Bazında Alış Fiyatları

Rusya Federasyonu’nun İşlenmiş Mermer-Traverten İthalatı

-

200

400

600

800

1.000

1.200

1.400

1.600

1.800

2.000

477

424

513

548

908

517

665

604

268

706

523

868

824

1.726

506

2.000

141

2017 Birim Fiyat (Ton/$)

22

Rusya Federasyonu’nun işlenmiş mermer-traverten ithalatında alım yaptığı ülkelere

bakıldığında 2017 yılında İtalya’nın yaklaşık 10,5 milyon $ ile ilk sırada olduğu görülmektedir.

Ardından Belarus, Hırvatistan ve Çin Halk Cumhuriyeti gelmektedir. Türkiye’nin Rusya

Federasyonuna 2017 yılında yaptığı işlenmiş mermer-traverten ürün grubunda yaptığı ihracat

yaklaşım 4,5 milyon $ civarında gerçekleşmiş olup, 5,6 milyon ton civarında miktar olarak

gerçekleşmiştir.

ÜLKELER 2013 2014 2015 2016 2017

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

Dünya 74.115 90.058 55.591 73.876 41.913 55.153 38.754 43.429 42.250 45.872

İtalya 11.422 19.669 8.555 16.786 13.635 27.152 8.919 15.307 6.398 10.450

Belarus 55 209 107 396 71 216 1.925 1.708 4.447 8.044

Hırvatistan 4 6 3 4 669 335 8.507 5.117 6.466 4.850

Çin 12.014 13.807 9.253 10.501 5.598 5.909 5.034 5.392 5.437 4.822

İspanya 4.055 7.088 4.515 8.185 2.374 3.650 2.917 3.344 4.451 4.792

Türkiye 31.659 31.357 21.448 24.575 13.693 12.307 3.777 3.186 5.620 4.417

Yunanistan 596 839 460 1.038 292 517 1.371 1.811 1.931 2.379

Karadağ 935 2.434 554 1.166 227 283 364 313 1.563 1.733

Ermenistan 6.142 5.861 5.433 5.103 1.903 1.096 2.829 3.771 2.400 856

Hindistan 931 954 795 721 681 510 847 701 768 700

İran 955 903 632 694 243 179 324 272 809 654

Mısır 742 543 944 580 837 500 979 649 642 297

Umman 142 87 422 269 307 224 75 56 366 296

Endonezya 27 51 8 11 25 32 63 142 122 269

Portekiz 488 355 28 47 55 81 43 46 161 235

Sırbistan 585 1.179 117 355 12 26 23 89 27 188

Avusturya 544 669 6 9 15 28 - 91 95

Polonya 624 971 534 873 224 354 102 154 49 95

Pakistan 615 802 450 575 217 292 82 111 93 93

Slovenya 121 175 399 581 38 55 238 658 26 86

Kaynak: Trademap

Tablo 16: Rusya Federasyonu’nun İşlenmiş Mermer/Traverten İthalatı

23

Grafik 3: Rusya Federasyonu İşlenmiş Mermer-Traverten İthalatı – Ülke Bazında Alış

Fiyatları

Rusya Federasyonu’nun işlenmiş mermer-traverten ithalatında alım yaptığı ülkelerin

ortalama birim fiyatları kıyaslandığında; Türkiye’nin birim fiyatının diğer ülkelere özellikle

sektördeki rakiplerine oranla düşük olduğu görülmektedir. 2107 yılında Rusya Federasyonu

İtalya’dan ton başına 1.633$, Yunanistan’dan 1.232$, İspanya’dan 1.077$’dan alım yaparken

Türkiye’den Dünya ortalamasının da altında bir fiyattan 786$’dan alım yapmaktadır. Bu

durumun sebepleri arasında markalaşma bilincinin yetersiz olması, fiyat kırma politikalarının

hala terkedilmemiş olması ve ürünlerimizin tanıtımının Dünya piyasalarında yeterince

yapılamaması sayılabilir.

Rusya Federasyonu’nun Tabi Taşlardan Kaldırım ve Döşeme Taşı İthalatı

ÜLKELER

2013 2014 2015 2016 2017

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

Dünya 97.914 22.102 116.054 19.788 75.255 13.470 112.187 14.462 185.701 28.724

Çin 46.137 9.342 48.535 7.355 35.681 5.219 61.353 5.741 95.742 13.819

Ukrayna 45.907 10.332 45.080 8.993 29.221 4.477 40.754 6.280 79.743 12.353

Hindistan 725 143 1.086 329 1.807 690 2.499 1.578 3.503 1.148

İran - 128 33 - 1.943 564 2.238 580

Polonya 611 527 24 9 177 34 192 23 1.802 325

-

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

1.086

1.633

1.809

750

887

1.077

786 1.232

1.109

357 911

808

463

809

2.205

1.460

6.963

1.044

1.939

1.000

2017 Birim Fiyat (Ton/$)

24

Belarus 960 134 18.368 1.509 7.088 428 5.334 250 2.076 220

İtalya 583 476 62 38 36 32 - 226 137

Kazakistan - - 88 2.231 - 57

Brezilya - - - - 82 29

İspanya - 161 83 48 25 - 58 26

Ermenistan 296 123 49 19 38 8 4 1 28 12

Moldova - - - - 29 8

Belçika - - 46 35 - 10 6

Güney Kore

- 14 2 - 76 15 6 2

Hollanda - - - - 3 1

Bulgaristan 21 7 - - - -

Tablo 17: Rusya Federasyonu’nun Tabi Taşlardan Kaldırım ve Döşeme Taşı İthalatı

Rusya Federasyonu’nun tabi taşlardan kaldırım ve döşeme taşı ithalatında alım yaptığı

ülkelere bakıldığında 2017 yılında Çin Halk Cumhuriyeti’nin yaklaşık 13,8 milyon $ ile ilk

sırada olduğu görülmektedir. Ardından Ukrayna, Hindistan ve İran gelmektedir. Türkiye’nin

Rusya Federasyonuna 2017 yılında yaptığı tabi taşlardan kaldırım ve taşı ürün grubunda yaptığı

ihracat çok az olduğundan listeye dahil edilmemiştir.

-

100

200

300

400

500

600

700

155

173

129

328 259

180

106

606 373

354

448 429

276

600

BİRİM FİYAT (TON/$)

25

Grafik 3: Rusya Federasyonu Tabi Taşlardan Kaldırım ve Döşeme Taşı İthalatı – Ülke

Bazında Alış Fiyatları

Rusya Federasyonu’nun tabi taşlardan kaldırım ve döşeme taşı ithalatında alım yaptığı

ülkelerin ortalama birim fiyatı yaklaşık 155$ civarındadır. 2107 yılında Rusya Federasyonu

İtalya’dan ton başına 606$, Çin’den 173$, Ukrayna’dan 129$’dan alım yapmıştır.

TÜRKİYE – RUSYA FEDERASYONU DOĞAL TAŞ TİCARETİ

2017 yılı verilerine göre, Rusya Federasyonu’nun dünya doğal taş ithalatında Türkiye

% 2,8 oranındaki payı ile 10. sırada yer almaktadır. 2016 yılı verilerine kıyasla Rusya

Federasyonu’nun doğal taşlar ürün gruplarında yaptığı toplam ithalatı 2017 yılında yaklaşık

olarak %27 oranında artmıştır. Türkiye’nin Rusya’ya olan doğal taş ihracatı 2016 yılına kıyasla

2017 yılında % 32 artışla 5 milyon doların üzerinde gerçekleşmiştir.

Türkiye’nin 2017 yılı doğal taş ihracatında değer olarak en önemli kalemini yaklaşık

2,7 milyon dolarlık ihracatıyla işlenmiş mermer ürün grubu oluşturmaktadır. Türkiye’den

Rusya Federasyonu’na işlenmiş mermer ürün grubundan sonra en fazla yapılan ihracat işlenmiş

mermer-yontulmuş veya kesilmiş ürün grubunda gerçekleşmiştir. İnşaata elverişli diğer

işlenmiş taşlar ve inşaata elverişli cilalı işlenmiş taşlar ürün grupları ise Rusya Federasyonu

tarafından Türkiye’den en fazla satın alınan ürünler olmuştur.

ÜLKELER 2016 2017 Değişim %

2017/2016

PAY

DÜNYA 146.153 186.040 27% 100%

ÇİN HALK CUMHURİYETİ 49.423 57.463 16% 30,9%

UKRAYNA 16.850 20.650 23% 11,1%

HİNDİSTAN 15.482 14.866 -4% 8%

İTALYA 18.178 13.988 -23% 7,5%

NORVEÇ 989 13.615 1277% 7,3%

BELARUS 2.583 9.197 256% 4,9%

İSPANYA 5.055 8.702 72% 4,7%

İSVEÇ 519 6.126 1080% 3,3%

HIRVATİSTAN 5.540 5.427 -2% 2,9%

TÜRKİYE 3.907 5.157 32% 2,8%

ALMANYA 5.675 3.849 -32% 2,1%

YUNANİSTAN 1.864 3.020 62% 1,6%

KAZAKİSTAN 1.554 2.777 79% 1,5%

İRAN 1.508 2.775 84% 1,5%

26

PORTEKİZ 1.135 2.730 141% 1,5%

KARADAĞ 653 2.334 257% 1,3%

POLONYA 791 1.933 144% 1%

ERMENİSTAN 4.814 1.490 -69% 0,8%

BREZİLYA 1.028 1.440 40% 0,8%

DİĞER 8603 8495 -1% 4,5%

Tablo 18: Rusya Federasyonu Doğal Taş İthalatı – Ülke Payları

GTIP ÜRÜN GRUBU 2015 2016 2017

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

MİKTAR (TON)

DEĞER (1000USD)

DOĞAL TAŞLAR - TOPLAM

27.583 18.817 4.580 3.907 7.057 5.157

'680291 İŞLENMİŞ MERMER

8.672 7.219 2.914 2.504 3.290 2.685

'680221

İŞLENMİŞ MERMER-

YONTULMUŞ VEYA KESİLMİŞ

5.021 5.088 863 682 2.330 1.732

'680229 İNŞAATA

ELVERİŞLİ DİĞER İŞLENMİŞ TAŞLAR

7.142 2.998 442 353 836 242

'680292

İNŞAATA ELVERİŞLİ DİĞER

İŞLENMİŞ TAŞLAR-CİLALANMIŞ

334 278 184 280 243 177

'251512

MERMER-TRAVERTEN HAM,

KABACA YONTULMUŞ BLOK-DİĞER

32 9 75 15 126 38

'680299

İNŞAATA ELVERİŞLİ DİĞER

İŞLENMİŞ TAŞLAR-DİĞER

9 12 - - 115 79

'251511

MERMER-TRAVERTEN HAM,

KABACA YONTULMUŞ

BLOK

- - - - 50 14

'680210 TABİ TAŞLARDAN

KALDIRIM VE DÖŞEME TAŞLARI

379 534 26 37 39 169

27

'680293 İŞLENMİŞ GRANİT 3.546 1.753 48 24 21 14

'680223 GRANİT-

YONTULMAYA ELVERİŞLİ

1.970 804 12 5 6 5

'961000 KAYAĞAN TAŞI-

İŞLENMİŞ 1 4 - - 1 2

Tablo 19: Türkiye – Rusya Federasyonu Doğal Taş İhracatı – Mal Grubu Bazında

Türkiye’nin Rusya’ya 2017 yılı doğal taş ihracatının miktar olarak en önemli kalemini

yaklaşık 3,3 bin ton ve yaklaşık 2,7 milyon$’lık değeri ile işlenmiş mermer ürün grubu

oluşturmaktadır. Türkiye’den Rusya Federasyonu’na işlenmiş mermer ürün grubundan sonra

en fazla ihracat 2,3 bin ton ve 1,7 milyon dolarlık değeri ile işlenmiş mermer-yontulmuş veya

kesilmiş ürün grubunda gerçekleşmiştir. İnşaata elverişli diğer işlenmiş taşlar ise yaklaşık 850

ton ve 242 bin dolarlık değeri ile Rusya Federasyonu tarafından Türkiye’den en fazla satın

alınan ürünler olmuştur.

RUSYA DOĞAL TAŞ SEKTÖRÜNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR

Rusya’nın zengin kültürel kimliği, tarihinden gelen yansımalar ve geniş coğrafyasının

etkisiyle şekillenmiştir. Rusya ile başarılı bir şekilde iş yapmanın en önemli şartlarından birisi

de Rusya sosyal ve iş kültürünü anlamak ve buna uygun davranışlar sergilemektir. Rusya

pazarında başarılı olmak için dikkat edilmesi gereken unsurlar aşağıda özetlenmektedir.

Ruslar için bir iki dakikalık gecikme çok önemli değildir; ancak, randevularınıza

zamanında gelmenizi ve dakik olmanızı beklerler. İletişim kurmak için son dönemde

çoğunlukla e-posta kullanımını tercih edilir. Rusya’ya bir iş ziyaretine gitmeden önce, ticaret

yapmayı planladığınız firmayı ticari amaçlarınız ve iş teklifiniz hakkında bilgilendirmeniz

beklenmektedir. Yazılı dokümanlar ve imzalanmış belgeler, Rusya’da iş yapmak için

gereklidir. İmzalı olmayan belgelere genellikle güvenmezler. Kişisel ve samimi iletişim iş

hayatının bir parçasıdır.

Rusya Federasyonu'nda firmalar için oda kayıt zorunluluğu bulunmaması sebebiyle

ithalatçı firma bilgileri çok zor temin edilmektedir. Bu yüzden Rusya'ya ihracat gerçekleştirmek

isteyen Türk firmaları, Rus firmaları ile ilgili bilgi edinmek istediğinde zorluk yaşamaktadırlar.

Firma sahiplerinin sık sık değişmesi de firmanın güvenliğine dair yapılan araştırmaları

28

sonuçsuz bırakmaktadır. Bu sebeple Türk firmalarının; Rus-Türk İş adamları Birliği, T.C.

Moskova Büyükelçiliği, Ticaret Müşavirliği gibi kurum ve kuruluşların görüş ve önerilerini

alması çok önemlidir.

İhracat yapmak isteyen firmaların en çok dikkat etmesi gereken noktalardan bir tanesi

de Rusya'da yerleşik olmaktır. Özellikle doğal taş sektöründe Rusya'ya ihracat gerçekleştirmek

isteyen firmaların bir ofis/depo/mağazasının bulunması önemlidir. Böylece müşterilerin

istekleri daha iyi anlaşılır, ihracat sırasında yapılan hataların telafisi daha kısa sürede yapılabilir

ve daha sağlıklı iletişim kurmak açısından avantaj yaratılabilir.

Son yıllarda bu gerçeği dikkate alan Rusya'daki Türk firmalarının sayısı da gittikçe

artmaktadır. Rusya'da yerleşik olarak bir dağıtım ağı oluşturmak, yerel personel istihdam

ederek hem dil hem de ülke koşullarının yaratacağı olumsuzlukları engellemek ve pazar

araştırması yapıp uzun vadeli planlar oluşturarak Rus pazarında yer edinmeye çalışmak Türk

ihracatçı firmalarının izlemesi gereken yollardan en önemlileridir.

Rusya'da fuar mekanizmasının işleyişinin iyi olması sebebiyle tüm ciddi distribütörler

ve alıcılar fuarlarda müşteri bulmayı hedefler. Fuarlara ülkenin tüm bölgelerinden ithalatçı

firmalar gelmektedir. Fuarın sağladığı bütün ithalatçı firmaları bir arada bulabilme fırsatı başka

hiçbir organizasyonda elde edilememektedir. Düzenlenen uluslararası fuarlara en büyük

distribütörler ve alım yapan firmalar katıldığı için ihracat yapmak isteyen firmaların bu fuarlara

katılıp stant açmaları çok önemlidir. Bu şekilde ithalatçı firmalarla görüşüp ticareti geliştirme

fırsatı yakalamış olurlar.

Diğer yandan dikkat edilmesi gereken en önemli konulardan bir tanesi de reklam ve

promosyondur. Rus pazarındaki alıcılar, ürünlerin uygun fiyatlı, kaliteli ve tanınır olmasına

önem verdikleri için reklam ve promosyon Türk doğal taşlarının Rus pazarına ihracatını

arttırabilecek önemli araçlardır. Bu yüzden Türk firmaları, ürünlerinin tanınırlığını arttırıp

kalitesini ön plana çıkaracak reklam ve promosyona önem vermelidir.

Rusya Federasyonu’nun ithalatında tüketim mallarının ağırlığı devam ettiği sürece

ülkemiz menşeli tüketim mallarına bu pazarda ihtiyaç duyulması beklenilmektedir. Ülkemiz

menşeli ürünler Rusya pazarında fiyat ve kalite olarak rakiplerine göre avantajlı konumda

bulunmaktadır. Ülkemizin coğrafi konumu da diğer ülkelerle rekabet açısından, ülkemizi

avantajlı duruma getirmektedir.

29

Moskova, St. Petersburg gibi büyük kentlerde artan harcanabilir gelir ve bölgelerin

önemli kentlerindeki büyüme tüketim malları ihracatı bakımından önemli fırsatlar sunmaktadır.

Özellikle otomotiv ve otomotiv yan sanayi, bilgisayar donanım ve yazılımları, kozmetik ve

kişisel bakım ürünleri, inşaat malzemeleri, ev tekstili, iş ve maden makineleri, tıbbi malzeme

ve ekipmanlar, ilaç, tekstil ve hazır giyim, deri ve kürklü giyim, ayakkabı, yaş meyve-sebze,

gıda sanayi ürünleri gibi sektörlerde potansiyel bulunmaktadır.

Firmalarımız için Moskova ve St. Petersburg haricindeki bölgelerde de önemli pazar

fırsatları bulunmakta olup, bu fırsatların firmalar tarafından araştırılmasında yarar

bulunmaktadır.

Artan tüketim ve değişen tüketim alışkanlıklarına bağlı olarak “franchising” de ülkede

giderek yaygınlaşmaktadır.

Rusya pazarında başarı sağlayan firmalarımızın ortak özellikleri pazara uzun vadeli bir

bakış açısı ile yaklaşmak, ülkede ofis, depo, mağaza kurmak sureti ile bir dağıtım ağı

oluşturmak, ülke koşullarına hakim, vasıflı yerel personel istihdam etmek olmuştur.

Firmalarımızın ülkeye yönelik ihracat planlarını hazırlarken bu faktörleri göz önünde

bulundurmaları, sabırlı olmaları ve ürünlerine en uygun yaklaşımı belirlemek üzere pazarda

araştırma gerçekleştirmeleri gerekmektedir.

DAĞITIM KANALLARI

Rusya Federasyonu’nda ulaşım ve dağıtım kanallarının yeterince gelişmemiş olduğu

görülmektedir. Ancak son zamanlarda ciddi gelişme göstermektedir. Ülkenin coğrafi

büyüklüğü ve nüfusun belirli merkezlerde yoğunlaşması malların dağıtımı bakımından

Moskova ve St. Petersburg’un başlıca dağıtım merkezleri olması sonucunu doğurmuştur.

Özellikle büyük şehirlerde son birkaç yıldır iyi organize olmuş dağıtım kanalları oluşmaya

başlamıştır. Bu kanallar Güney Rusya, Volga Bölgesi, Sibirya ve Rusya’nın Doğu bölgelerine

doğru gelişerek yayılmaktadır. Büyük perakende zincirleri de halen ülkenin batısındaki büyük

şehirlerde konumlanmıştır. Serbest piyasa ekonomisine geçiş ve Batı tarzı tüketim kültürünün

30

yayılması sonucu son yıllarda ülkede serbest piyasa koşullarına uygun bir dağıtım sistemi

gelişmektedir.4

Rusya doğal taş sektöründeki alıcıları; kendi ihtiyaçları için doğrudan alım yapan

müşteriler ve alım-satım yoluyla ticari faaliyet gerçekleştiren müşteriler olarak ikiye

ayırabiliriz. Ticari faaliyet zinciri içerisinde yer alan müşteriler yerel/bölgesel yöneticiler,

monopolistler, büyük ve orta çaplı ticari şirketler, bankalar, restoranlar, mağazalar, inşaat

şirketlerini temsilen toptancılar, ocaklardan doğrudan alım yapan şirketler olarak ayırabiliriz.

Çok büyük alım yapan sektördeki müşteriler genelde büyük şehirlerde bulunurlar ve iyi bilinen

tedarikçilerle çalışırlar.

Doğal taş pazarında doğrudan alım yapan müşteriler ise kendi apartman inşaatları veya

restorasyonları sebebiyle alım yapan kişiler, yapı ve tamir işi yürüten küçük çaplı inşaat

firmaları ve projelerinde kullanmak üzere doğrudan alım yapan mimar ve tasarımcılar olarak

ayrılabilir.

Rusya çok geniş topraklara sahip olduğu için bazı bölgelerde dağıtım kanalları

bakımından hala sıkıntıların olduğu ve taşımacılık altyapısının yeterince gelişmemiş olduğu

söylenebilir. Bunun yanında Moskova ve St. Petersburg gibi büyük kentlerde ise dağıtım

kanalları düzenli bir yapıya sahiptir.

Son yıllarda perakende mağazaların, alışveriş merkezlerinin ve büyük mağazaların

büyük kentler dışında çevredeki bölgelerde de yer almaya başladığını söyleyebiliriz. Dağıtım

ve perakendeciliğin büyük bir kısmı ise hala açık pazarlar aracılığıyla yapılmaktadır.

Özellikle doğal taş sektörü için Rusya'da bir temsilcilik ofisi açarak satışın denetimine

hâkim bir şekilde alıcı firmalara ürünü doğrudan görme ve inceleme imkânı sunmak ve Rus

firmalarla doğrudan iletişim kurma avantajını yakalayabilmek Türk firmaları için önemli bir

avantaj teşkil edecektir.

TARİFELER VE DİĞER VERGİLER

4 https://www.ihkib.org.tr/fp-icerik/ia/d/2015/08/25/rusya-hgiyim-raporu-agustos-2015-201508251110290913-5B86E.pdf

31

Rusya Federasyonu’nda çeşitli konu ve başlıklarda birçok vergi bulunmaktadır.

Firmaların (Sermayenin tamamı yabancı veya Rus sermayeli olsun) ödeyecekleri temel vergiler

ve oranları aşağıdaki gibidir. (Şirketler taraf oldukları bazı işlemler dolayısıyla bazı harçları da

ödemektedir).

- Kurumlar vergisi : %20 (%15,5 ila %20 arasında kurumlar vergisi ödenmektedir. Bunun %3’ü

hükümete ödenirken, %17’si bölgesel idarelere ödenmektedir).

- Katma Değer Vergisi : %18

- Aktif Vergisi : %2,2

- Gerçek Kişilerin Gelir Vergisi : %13

- Rus personel için sosyal prim ödemeleri : %30

- Yabancı personeler için sosyal prim ödemeleri : %22

- Lüks Tüketim Vergisi (Eğer firmanız bu vergiye tabi malları satar ise. Sözkonusu verginin

oranları satılan mal cinsine ve özelliğine bağlı olduğu için burada onlara yer verilmeyecektir.)

İthal mallarda gümrük vergileri, katma değer vergileri ve özel tüketim vergileri olmak

üzere üç tür vergilendirme uygulanmaktadır.

İthalatta Uygulanan Vergiler

İthal mallar genel olarak üç çeşit vergiye tabidir:

- Gümrük vergileri

- KDV

- Bazı ürünlere uygulanmakta olan özel tüketim vergileri.

Rusya “Uluslararası Armonize Eşya Tanımı ve Kodlama Sistemi”ni kullanmaktadır.

Buna göre ülkeye giriş yapacak mallar, 97 ürün kategorisinden biri içinde değerlendirilmekte

olup, gümrük vergileri gümrüklerde bu sınıflandırmaya göre uygulanmaktadır. Gümrük

vergileri yüzde olarak ya da birim başına Avro cinsinden veya bu iki yöntemin birleşimi

üzerinden uygulanmaktadır.

Rusya’da birçok mal grubunda gümrük kıymetlerinin tesbiti açısından referans fiyat

uygulaması yapılmaktadır. Rus Gümrük İdaresince fiyat açısından riskli olduğu değerlendirilen

bazı mallarda belirlenen asgari kıymetlerin altında kalan beyanlar kabul edilememekte, malın

32

girişine ancak asgari kıymet üzerinden vergi alınması kaydıyla izin verilmektedir. Bu uygulama

Gümrük Teşkilatı içinde sirkülerler yoluyla yürütülmekte ve kamuya ilan edilmemektedir.

Buna karşın, referans fiyat uygulaması bulunmayan mallar açısından ise, beyan edilen

fiyatların gerçeğe uygunluğunu tespitte her bir gümrük kapısı bağımsız hareket edebilmektedir.

Bağımsız Devletler Topluluğu’ndan ithalatta gümrük vergisi muafiyeti bulunmaktadır.

En Çok Kayrılan Ülke (MFN) statüsündeki ülkelerden ithalatta en düşük gümrük vergisi

oranları uygulanmaktadır. Rusya ile ticarette yaklaşık 130 ülke MFN statüsünden

yararlanmaktadır. Bu ülkeler arasında Rusya ile bir “Ortaklık ve İşbirliği Anlaşması” bulunan

AB ülkeleri de yer almaktadır. Birliğe Mayıs 2004’te katılan yeni üyeler de Anlaşma kapsamına

bu tarihten itibaren alınmıştır.

Gümrük Vergisi Dışındaki Vergiler

İthalatta gümrük vergisi dışında uygulanan vergiler Katma Değer Vergisi ve Özel

Tüketim Vergisidir. Uygulanan Katma Değer Vergisi oranı %18’dir. Ancak, sınırlı temel gıda

malları ile çocuklara yönelik gıda ve giysilerde uygulanan oran ise %10’dur. Özel tüketim

vergisi ise lüks tüketim mallarına uygulanmaktadır. Bu vergiye tabi mallar ise alkol, bira,

sigara, puro, tütün, petrol, düşük oktanlı otomobil benzini, yüksek oktanlı gaz, dizel yakıt,

makina yağları, 90 beygir üzerindeki otomobillerdir. Rusya Federasyonu tarafından ithalatta

uygulanmakta olan gümrük vergisi dışındaki vergilere ilişkin bilgiye aşağıdaki linkten

ulaşılması mümkündür.

Rusya Federasyonu, Genelleştirilmiş Preferanslar Sistemi çerçevesinde Türkiye’nin de

dâhil olduğu bazı ülkelerden yapılan ithalatta bazı ürünlerin gümrük vergilerinde %25 oranında

indirim uygulanmaktadır. Bu indirimden yararlanmak için FORM A menşe belgelerinin ibraz

edilmesi gerekmektedir.

GTİP NO GÜMRÜK VERGİSİ GSP Kapsamında İse KDV

68022110 10% 7,5% 18%

68022150 10% 7,5% 18%

68029105 10% 7,5% 18%

68029115 10% 7,5% 18%

68029120 10% 7,5% 18%

68029125 10% 7,5% 18%

68029130 10% 7,5% 18%

680293 10% 7,5% 18%

680210 14% 14% 18%

68022300 12% 9% 18%

2514 5% 3,75% 18%

2515 5% 3,75% 18%

2516 3% 2,25% 18%

Tablo 20: Doğal Taş Ürün Grupları Gümrük Vergi Oranları