ruimte, de wording van nieuw nederland
DESCRIPTION
beeldverslag van Theo Baart in het kader van het Jaar van de Ruimte [Platform31]TRANSCRIPT
![Page 1: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/1.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland Een beeldoverzicht door Theo Baartmet een voorwoord van Hans Tijl
![Page 2: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/2.jpg)
![Page 3: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/3.jpg)
![Page 4: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/4.jpg)
![Page 5: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/5.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland Een beeldoverzicht door Theo Baartmet een voorwoord van Hans Tijl
![Page 6: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/6.jpg)
![Page 7: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/7.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 5
Tijdslijnen
Er wordt wel eens gesteld dat ruimtelijke ordening een beleidsterrein van de lange
tijdslijnen is; een vakgebied dat vooral naar de toekomst kijkt zonder dat er echt veel
verandert. En bovendien kan het nogal een tijdje duren voordat beleidsvoornemens
of ruimtelijke initiatieven daadwerkelijk gerealiseerd zijn, als ze al gerealiseerd
worden.Deels klopt dat natuurlijk. We weten allang dat de toekomst – ook de
ruimtelijke toekomst van Nederland – niet volledig maakbaar is en tussen idee en
uitvoering zijn er vaak vele hobbels te overwinnen. Maar als we nu eens terug kijken
in de tijd, dan kan alleen maar de conclusie getrokken worden dat Nederland echt
ingrijpend veranderd is. In nog geen 25 jaar tijd zijn op vele plekken in Nederland
grootschalige nieuwe woonwijken ontworpen en gebouwd, zijn de centra van vele
steden in Nederland vaak compleet vernieuwd, zijn grote nieuwe spoorverbindingen
tot stand gebracht, heeft de Rotterdamse haven weer een substantiële zeewaartse
uitbreiding ondergaan en is er op vele plekken natuur ontwikkeld. Veel van deze
grote ruimtelijke ingrepen zijn in de Vierde Nota Ruimtelijke Ordening (Extra)
beleidsmatig ‘op de kaart gezet’ en zijn nu, 25 jaar later, gerealiseerd! De al eerder
gememoreerde lange tijdslijnen van ons vakgebied zijn dus maar zeer relatief.
Nederland verandert, veel sneller dan we soms denken.
Voorwoord Hans Tijl
![Page 8: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/8.jpg)
![Page 9: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/9.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 7
En juist dit veranderde Nederland wordt werkelijk prachtig in beeld gebracht in
deze fotoreeks van Theo Baart. In het kader van het Jaar van de Ruimte heeft hij
de recente ruimtelijke ingrepen in onze steden en in ons landschap in 50 beelden
gevat. Van de Zandmotor bij Monster, via het Maastrichtse Céramiqueterrein en
Blauwestad in Groningen naar het Amsterdamse IJburg; stuk voor stuk beelden
die staan voor het veranderde ruimtelijk aanzien van Nederland.
Ook wordt wel eens gesteld dat Nederland af is; alle stukjes Nederland zijn
zo’n beetje bestemd en we hebben het ruimtelijke allemaal wel goed op orde,
zo constateren vaak ook de buitenlandse delegaties die bij ons langskomen. Deze
stelling kan echter nog krachtiger weersproken worden. De ruimtelijke inrichting
van Nederland is nooit af. Er is brede consensus over het gegeven dat de huidige
maatschappelijke opgaven op het terrein van bijvoorbeeld de verduurzaming van
onze energievoorziening, de bescherming van ons land tegen het water, de circulaire
economie en internationale concurrentiepositie van ons stedelijk landschap een
forse ruimtelijke inspanning vergt en een ruimtelijke impact zal hebben. Ook de
komende 25 jaar zal Nederland weer ingrijpend veranderen.
Maar niet alleen de ruimtelijke opgave is anders in vergelijking met 25 jaar
geleden, ook de manier waarop we ruimtelijk beleid maken en uitvoeren is wezenlijk
veranderd. In gang gezet met de naderende Omgevingswet zitten we midden in
de beweging van ruimtelijk beleid naar Omgevingsbeleid; echt samenhangende
beleidsontwikkeling voor de fysieke leefomgeving. Maar ook de bepalende spelers
zijn wezenlijk veranderd. In de tijd van de Vinex waren het vooral de overheden en
de marktpartijen die de smaak bepaalden. Tegenwoordig zijn het omgevingsbeleid
en inrichting van ons land en onze leefomgeving veel meer van de samenleving
als geheel. En te midden van dit veranderende speelveld vervult het Jaar van de
Ruimte een krachtige agenderende functie ten aanzien van zowel de inhoud van
de toekomstige omgevingsopgaven als de met deze opgaven samenhangende
sturingsprincipes. Een mooie opmaat voor de op co-creërende wijze tot stand
te brengen eerste Nationale Omgevingsvisie (zie www.werkplaatsnovi.nl).
Het zou mij grote deugd doen als we over pakweg 25 jaar weer mogen genieten
van een soortgelijke fotoreeks van het alsdan veranderde Nederland.
![Page 10: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/10.jpg)
8
WaterlandNederland
11
16
15
14
13
12
10
17
01
06
05
04
03
02
08
09
07
![Page 11: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/11.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 9
Waterland
W 01 | Nijmegen Ooijpolder
W 02 | Crailoo Ecoduct
W 03 | Noordwaard Ontpoldering
W 04 | Wageningen Blauwe Kamer
W 05 | Afsluitdijk Cultureel erfgoed
W 06 | Monster Zandmotor
W 07 | Amsterdam IJburg
W 08 | Smeerling Ruiten Aa
W 09 | Ramspol Balgstuw
W 10 | Diepeveen Keizersrande
W 11 | Tiengemeten Nieuwe natuur
W 12 | Eindhoven Bommel
W 13 | Nijmegen Waaleiland
W 14 | Culumborg Werk aan ’t Spoel
W 15 | Den Bosch Haverleij
W 16 | Katwijk Kustversterking
W 17 | Petten Hondsbossche Zeewering
Ruimte De wording van nieuw Nederland
![Page 12: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/12.jpg)
10 Ruimte voor de rivier en creatie van nieuwe natuur (Ooijpolder bij Nijmegen)
![Page 13: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/13.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 11Nederland Waterland | W 01
![Page 14: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/14.jpg)
12 Ontwikkeling van aaneengesloten natuurgebieden (Ecoduct Crailoo bij Hilversum)
![Page 15: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/15.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 13Nederland Waterland | W 02
![Page 16: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/16.jpg)
14 Een gebied dat binnen de rivierdijken ligt, nu buitendijks door ontpoldering waardoor het stroomgebied van de rivier vergroot wordt (Noordwaard)
![Page 17: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/17.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 15Nederland Waterland | W 03
![Page 18: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/18.jpg)
16 Nieuwe natuurontwikkeling en ruimte voor de rivier (Blauwe Kamer nabij Wageningen)
![Page 19: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/19.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 17Nederland Waterland | W 04
![Page 20: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/20.jpg)
18 Cultureel erfgoed, dam en ruimtelijke opgave voor de toekomst (Afsluitdijk)
![Page 21: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/21.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 19Nederland Waterland | W 05
![Page 22: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/22.jpg)
20 Beveiliging kust door kunstmatige zandeiland (Zandmotor, Monster)
![Page 23: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/23.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 21Nederland Waterland | W 06
![Page 24: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/24.jpg)
22 Vinexwijk in het IJmeer gebouwd op opgespoten land (IJburg, Amsterdam)
![Page 25: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/25.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 23Nederland Waterland | W 07
![Page 26: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/26.jpg)
24 Herstel van bekenstructuur na kanalisering in de jaren 50 en 60 (Ruiten Aa bij Smeerling)
![Page 27: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/27.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 25Nederland Waterland | W 08
![Page 28: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/28.jpg)
26 Beveiliging tegen hoge waterstanden in rivieren (Balgstuw bij Ramspol)
![Page 29: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/29.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 27Nederland Waterland | W 09
![Page 30: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/30.jpg)
28 Nieuwe vormen van agrarisch beheer in de uiterwaarden van rivieren (Natuurderij Keizersrande bij Diepeveen)
![Page 31: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/31.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 29Nederland Waterland | W 10
![Page 32: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/32.jpg)
30 Transformatie van een voormalig agrarisch gebied naar nieuwe natuur (Tiengemeten)
![Page 33: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/33.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 31Nederland Waterland | W 11
![Page 34: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/34.jpg)
32 Beekherstel van gekanaliseerde waterlopen (Bommel, Eindhoven)
![Page 35: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/35.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 33Nederland Waterland | W 12
![Page 36: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/36.jpg)
34 Ruimte voor de rivier, om kans op overstromingen te verkleinen wordt er een extra geul gemaakt (Waaleiland, Nijmegen)
![Page 37: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/37.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 35Nederland Waterland | W 13
![Page 38: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/38.jpg)
36 Militair erfgoed getransformeerd naar culturele en recreatieve bestemming (Werk aan ‘t Spoel, Culemborg)
![Page 39: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/39.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 37Nederland Waterland | W 14
![Page 40: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/40.jpg)
38 Vinexwijk omringt door golfbaan (Haverleij, Den Bosch)
![Page 41: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/41.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 39Nederland Waterland | W 15
![Page 42: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/42.jpg)
40 Versterking kust, gecombineerd met nieuwe faciliteiten zoals een parkeergarage (Katwijk)
![Page 43: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/43.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 41Nederland Waterland | W 16
![Page 44: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/44.jpg)
42 Bescherming van de kust tegen het stijgend zeewaterpeil door de klimaatverandering (Hondsbossche Zeewering, Petten)
![Page 45: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/45.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 43Nederland Waterland | W 17
![Page 46: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/46.jpg)
44
DistributielandNederland
01
02
03
04
0506
07
08
![Page 47: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/47.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 45
Distributieland
D 01 | Schiphol Gasrotonde
D 02 | Leidschendam Verdieping A4
D 03 | Eemshaven Energieknooppunt
D 04 | Medemblik Agropark
D 05 | Rotterdam Tweede Maasvlakte
D 06 | Bleiswijk HSL
D 07 | Tilburg Vossenberg
D 08 | Nijmegen Betuwelijn
Ruimte De wording van nieuw Nederland
![Page 48: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/48.jpg)
46 Aanleg ondergrondse infrastructuur onderdeel van de gasrotonde door de Gasunie (luchthaven Schiphol)
![Page 49: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/49.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 47Nederland Distributieland | D 01
![Page 50: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/50.jpg)
48 Capaciteitsvergroting van belangrijke infrastructuur en verbetering directe leefomgeving (verbreding en verdieping A4, Leidschendam)
![Page 51: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/51.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 49Nederland Distributieland | D 02
![Page 52: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/52.jpg)
50 Ontwikkeling van energieknooppunt, bouw datacentrum Google (Eemshaven)
![Page 53: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/53.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 51Nederland Distributieland | D 03
![Page 54: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/54.jpg)
52 Opkomst nieuw energielandschappen (Agropark langs A7)
![Page 55: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/55.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 53Nederland Distributieland | D 04
![Page 56: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/56.jpg)
54 Uitbreiding haven en distributiecapaciteit bij haven (Tweede Maasvlakte, Rotterdam)
![Page 57: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/57.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 55Nederland Distributieland | D 05
![Page 58: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/58.jpg)
56 Aanleg grote infrastructurele projecten van internationale betekenis (HSL, Bleiswijk)
![Page 59: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/59.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 57Nederland Distributieland | D 06
![Page 60: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/60.jpg)
58 Uitbreiding van regionale distributie- en productiecentra (Vossenberg, Tilburg)
![Page 61: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/61.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 59Nederland Distributieland | D 07
![Page 62: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/62.jpg)
60 Railinfra bestemd voor verbinding Mainport Rotterdam en het Duitse achterland (Betuwelijn)
![Page 63: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/63.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 61Nederland Distributieland | D 08
![Page 64: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/64.jpg)
62
StedenlandNederland
21
26
2524
23
22
20
11
16
1514
13
12
10
18
19
17
01
05
04
03
02
08
09
07
06
![Page 65: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/65.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 63
Ruimte De wording van nieuw Nederland
Stedenland
S 01 | Pijnacker Glasteelt
S 02 | Rotterdam Stationsgebied
S 03 | Amsterdam Recreatie
S 04 | Rotterdam Transformatie
S 05 | Utrecht Markering overgang
S 06 | Maastricht Céramique
S 07 | Leidsche Rijn Maxima Park
S 08| Utrecht Stationsgebied
S 09 | Heerhugowaard Stad van de Zon
S 10 | Leiden Nieuw Leyden
S 11 | Enschede Roombeek
S 12 | Rotterdam Stedelijke vernieuwing
S 13 | Amsterdam Westerdok
S 14 | Den Haag Randstadrail
S 15 | Den Haag Rijksvastgoed
S 16 | Almere Stadshart
S 17 | Eindhoven Flight Forum
S 18 | Eindhoven Strijp
S 19 | Maastricht Ondertunneling
S 20 | Leeuwarden Zuiderburen
S 21 | Winschoten Blauwestad
S 22 | Kerkrade Euregio
S 23 | Den Haag Stedelijke vernieuwing
S 24 | Delft Ondertunneling
S 25 | Rotterdam Dakpark
S 26 | Amsterdam Ondertunneling
![Page 66: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/66.jpg)
64 Verplaatsing van glasteelt uit stedelijke gebieden (energie-neutrale tomatenkwekerij o.a. Pijnacker)
![Page 67: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/67.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 65Nederland Stedenland | S 01
![Page 68: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/68.jpg)
66 Verbetering en uitbreiding van spoorwegstations en hun omgeving in het stedelijk gebied (Rotterdam CS)
![Page 69: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/69.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 67Nederland Stedenland | S 02
![Page 70: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/70.jpg)
68 Recreatie en sport in stedelijk gebieden (Zuidas, Amsterdam)
![Page 71: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/71.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 69Nederland Stedenland | S 03
![Page 72: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/72.jpg)
70 Binnenstedelijke vernieuwing en transformatie van een voormalig haven (Kop van Zuid, Rotterdam)
![Page 73: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/73.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 71Nederland Stedenland | S 04
![Page 74: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/74.jpg)
72 Markering en benutting van overgang van nieuw stedelijk gebied – Vinexwijk Leidsche Rijn en infrastructuur (A4 langs Utrecht en Leidsche Rijn)
![Page 75: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/75.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 73Nederland Stedenland | S 05
![Page 76: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/76.jpg)
74 Transformatie van voormalig industriegebied naar wonen en bedrijvigheid (Céramique, Maastricht)
![Page 77: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/77.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 75Nederland Stedenland | S 06
![Page 78: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/78.jpg)
76 Stadspark voor Vinexwijk (Maxima Park, Leidsche Rijn)
![Page 79: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/79.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 77Nederland Stedenland | S 07
![Page 80: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/80.jpg)
78 Vernieuwd station en transfergebied (Utrecht Centraal)
![Page 81: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/81.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 79Nederland Stedenland | S 08
![Page 82: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/82.jpg)
80 Vinex-wijk ontworpen om zo veel mogelijk te profiteren van zonne-energie (Stad van de Zon, Heerhugowaard)
![Page 83: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/83.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 81Nederland Stedenland | S 09
![Page 84: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/84.jpg)
82 Particulier opdrachtgeverschap in de stadsvernieuwing (Nieuw Leyden, Leiden)
![Page 85: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/85.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 83Nederland Stedenland | S 10
![Page 86: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/86.jpg)
84 Transformatie van voormalige textielnijverheid naar woongebied (Roombeek, Enschede)
![Page 87: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/87.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 85Nederland Stedenland | S 11
![Page 88: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/88.jpg)
86 Stedelijke vernieuwing met nieuwe stedelijke voorzieningen (Rotterdam Zuid)
![Page 89: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/89.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 87Nederland Stedenland | S 12
![Page 90: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/90.jpg)
88 Stedelijke vernieuwing en herontdekking oevers van de rivier (Westerdok, Amsterdam)
![Page 91: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/91.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 89Nederland Stedenland | S 13
![Page 92: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/92.jpg)
90 Nieuw regionaal openbaar vervoer (Randstadrail, Den Haag)
![Page 93: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/93.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 91Nederland Stedenland | S 14
![Page 94: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/94.jpg)
92 Concentratie en transformatie van Rijksvastgoed in stadscentrum (Den Haag)
![Page 95: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/95.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 93Nederland Stedenland | S 15
![Page 96: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/96.jpg)
94 Creatie van een stadshart in een New Town (Almere)
![Page 97: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/97.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 95Nederland Stedenland | S 16
![Page 98: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/98.jpg)
96 Aanleg hoogwaardige, met OV bereikbare kantoorlocaties (Flight Forum, Eindhoven)
![Page 99: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/99.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 97Nederland Stedenland | S 17
![Page 100: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/100.jpg)
98 Hergebruik van industrieel erfgoed door een samenhangend programma (De Strijp, Eindhoven)
![Page 101: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/101.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 99Nederland Stedenland | S 18
![Page 102: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/102.jpg)
100 Ondertunneling en capaciteitsvergroting van snelweg door de stedelijk centrum (A2, Maastricht)
![Page 103: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/103.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 101Nederland Stedenland | S 19
![Page 104: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/104.jpg)
102 Vinexlocatie (Zuiderburen, Leeuwarden)
![Page 105: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/105.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 103Nederland Stedenland | S 20
![Page 106: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/106.jpg)
104 Transformatie van voormalige agrarische gronden naar een suburbaan gebied met boven regionale aantrekkingskracht (Blauwestad, Winschoten)
![Page 107: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/107.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 105Nederland Stedenland | S 21
![Page 108: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/108.jpg)
106 In de krimpregio Parkstad worden leegstaande galerijflats bewoond door studenten uit de naburige universiteitsstad Aachen (Euregio, Kerkrade)
![Page 109: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/109.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 107Nederland Stedenland | S 22
![Page 110: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/110.jpg)
108 Binnenstedelijke stadsvernieuwing (Den Haag)
![Page 111: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/111.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 109Nederland Stedenland | S 23
![Page 112: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/112.jpg)
110 Ondergronds brengen van de spoorlijn die dwars door de stad loopt en de stad daardoor verdeelde (Delft)
![Page 113: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/113.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 111Nederland Stedenland | S 24
![Page 114: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/114.jpg)
112 Menging van functies door aanleg van stadspark op dak van winkelcentrum (Dakpark, Rotterdam)
![Page 115: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/115.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 113Nederland Stedenland | S 25
![Page 116: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/116.jpg)
114 Aanleg van lokale OV-verbinding met nationale betekenis (Noord/Zuidlijn, Amsterdam)
![Page 117: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/117.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 115Nederland Stedenland | S 26
![Page 118: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/118.jpg)
116
![Page 119: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/119.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 117
Plan
Ik heb altijd in een plan gewoond. Geboren in het Plan West van de Dienst
Stadsontwikkeling in Amsterdam en al snel verhuisd naar het plan van
stedenbouwkundige Wieger Bruin in Hoofddorp. Voor de studie ben ik weer
teruggekeerd naar Plan West in Amsterdam maar wel vlakbij het Hoofddorpplein,
dat maakte de stap niet te groot. Later naar het ultieme voorbeeld van
doorgeschoten planologie, de Bijlmermeer om weer te herstellen in een van
Nederlands grootste erupties van plannen en bouwen: de Vinexwijk. Dit is geen
bijzondere woongeschiedenis. Ik vermoed dat ik dat deel met veel landgenoten:
wij groeien op en leven in een bedachte en ontworpen omgeving.
Het ongeordende en ongerijmde in de stad, dorp en platteland ontstaat door
de botsing der plannen. Hoe vaak zou een gebruiker of bewoner zich realiseren dat
hij zich bevindt in een omgeving waarvan de oorsprong ‘een plan’ was?
In 1988 vierde ruimtelijke nota (Vino) en drie jaar later met de vierde ruimtelijke
nota extra (Vinex) werden door het Rijk de contouren bepaald voor het aanzien
van dit land in 2015. Eind jaren negentig was het enthousiasme voor het maken
van blauwdrukken op rijksniveau voor de inrichting van ons land wat verflauwd.
‘Polderen’, ‘vrije markt’ en ‘de-centraal’ werden de bouwstenen voor een nieuwe
visie die deskundigheid en regie van het Rijk zouden vervangen. Het ministerie
Nawoord Theo Baart
![Page 120: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/120.jpg)
118
![Page 121: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/121.jpg)
Ruimte De wording van nieuw Nederland 119
dat zich daarmee bezig hield, werd zelfs opgeheven maar de ruimtelijke thema’s
die een nationale of zelfs supra-nationale aanpak behoeven verdwenen daarmee
niet. De financiële crisis deed een aantal grote partijen – lang vaste spelers in dit
theater – vastlopen en zelfs verdwijnen. Nieuwe kleine partijen zagen nog wel
mogelijkheden voor het maken en uitvoeren van andersoortige ideeën. Een periode
van heroriëntatie brak aan gecombineerd met een nieuwe ruimtelijke agenda.
Dat wordt dan een paradigmawisseling genoemd.
Het Jaar van de Ruimte biedt een platform tot heroriëntatie en plannenmakerij.
En er is geen ballotage: iedereen is uitgenodigd om bij te dragen. Nieuwe coalities
lijken mogelijk en we kijken weer vooruit.
En bij een vooruitblik hoort een terugblik. Nederland is niet bepaald leeg, het
nieuwe zal zich moeten voegen tussen of in de plaats komen van het bestaande.
In vijftig foto’s heb ik een bondige inventarisatie gemaakt van hoe het Nederlandse
maaiveld de afgelopen twintig jaar is veranderd. Wat hebben die beleidsstukken
van rond 1990 in gang gezet en in 2015 zichtbaar opgeleverd?
De foto’s in deze presentatie zijn gerubriceerd volgens de thema’s in de vierde
nota: Stedenland, Distributieland, Waterland.
Ruimte, De wording van nieuw Nederland is een tocht langs projecten van
verschillende schaal. Projecten met een internationale betekenis (de HSL), lokaal
(beekherstel Dommel), wonen (Vinexwijken), werken, waterhuishouding en recreatie.
En dat dan ook nog geografisch gespreid. De keuze is natuurlijk arbitrair en beperkt
maar doet hopelijk recht aan de verscheidenheid en de kwaliteit van de projecten
die de afgelopen jaren gerealiseerd zijn gebaseerd op de twee rijksnota’s.
![Page 122: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/122.jpg)
120
Colofon
Ruimte De wording van nieuw Nederland
is een initiatief en opdracht in het kader van het
Jaar van de Ruimte.
Fotografie Theo Baart
Projectcoördinator Jeroen Niemans Platform31
Ontwerp Hans van der Kooi 8-13 Grafisch ontwerpers
Het Jaar van de Ruimte is een initiatief van een bont
gezelschap aan personen en organisaties die zich betrokken
voelen bij de ruimtelijke toekomst van Nederland. Wij delen
de behoefte aan een nieuw handelingsperspectief in de
ruimtelijke ontwikkeling. Om zover te komen, willen we het
maatschappelijke, politieke en professionele debat over de
ruimtelijke toekomst van Nederland stimuleren.
Deze publicatie is mede mogelijk gemaakt dankzij een
bijdrage van het Fonds2015/Jaar van de Ruimte.
De volgende partijen hebben als sponsor een bijdrage
geleverd aan het Fonds2015
Bouwend Nederland
Gemeente Almere
Gemeente Haarlemmermeer
IPO
Ministerie BZK
Ministerie EZ
Ministerie IenM
Planbureau voor de Leefomgeving
Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (Ministerie OCW)
Rijkswaterstaat
RIVM
Schiphol
Unie van Waterschappen
www.wijmakennederland.nl
![Page 123: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/123.jpg)
![Page 124: Ruimte, de wording van nieuw Nederland](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022020312/579071bc1a28ab6874a382bc/html5/thumbnails/124.jpg)