rks-gov.net - pËr hidrocentralin nË lumin ... · web viewne sektorin fill mbas veprës se marrjes...

„HIDROCOM” SH.P.K., LLAPLLASELË, GRAÇANICË

RAPORTI VLERËSIMIT TË NDIKIMIT NË MJEDIS

PËR HIDROCENTRALIN NË LUMIN KAÇANDOLL,NË KOMUNËN E, VUSHTRRIS DHE PODUJEVËS

Janar, 2021

HIDROCOM SHPK HIDROCENTRALI I KACANDOLLIT

VLERËSIMI I NDIKIMIT NË MJEDIS „ GEOENVIRONMENT CONSULTING LLC“

Aplikanti: „HIDROCOM” SH.P.K (Ismet Gashi, pronar) Zona Industriale, magjistralja Prishtine-Shkup, Llapllasellë. 10500 Gracanice M: + 383 (0) 44 114 389

Aktiviteti: Hidrocentrali ne lumin Kacandoll,

GEOENVIRONMENT CONSULTING LLCRr. Dukagjin Vula pn.10000 Prishtine

Adnan Elshani, Bartës i projektit.

Ekipi ndihmes,

Riza Hajdari

Ramadan Basha

“HIDROCOM” shpk Hidrocentrali i Kacandollit 2


Permbajtja

PËR HIDROCENTRALIN NË LUMIN KAÇANDOLL,NË KOMUNËN E, VUSHTRRIS DHE PODUJEVËS........................................................................................................................1

1.0. HYRJE.......................................................................................................................10

2.0. BAZA LIGJORE PËR HARTIMIN E RAPORTIT................................................................14

3.0. PËRSHKRIMI I PROJEKTIT TË PROPOZUAR DHE PAJISJET E PËRDORURA.....................16

4.0. PËRSHKRIMI I LOKACIONIT DHE KUSHTET BAZIKE MJEDISORE..................................30

5.0. VLERËSIMI I NDIKIMEVE NË MJEDIS...........................................................................44

6.0. MARRJA E MASAVE PËR PARANDALIMIN DHE ZVOGËLIMIN E NDIKIMEVE...................52

7.0. PROGRAMI I MONITORIMIT TË NDIKIMEVE NË MJEDIS – PLANI MENAXHUES MJEDISOR.......................................................................................................................................... 55

8.0. MASAT REHABILITUESE PAS PËRFUNDIMIT TË AKTIVITETIT TË HC-t........................56

9.0. KONKLUZION.............................................................................................................57



PËRMBLEDHJE EKZEKUTIVENë përgjithësi në nivel global, regjional dhe lokal kemi rritje të vazhdueshme për konsum të energjisë dhe njekohësisht obligime dhe detyrime ligjore në nivel vendi dhe detyrime ndërkombëtare për një zhvillim të qëndrueshëm me fokus në shfrytëzimin racional të resurseve natyrore dhe mbrojtjën e mjedisit, përmes shfrytëzimit të resurseve regjenerative si burim më miqësor në raport me mjedisin dhe në harmoni me zhvillimin e qëndrueshëm.

Që nga paslufta e këtej Kosova ballafaqohet me mungesë të energjisë elektrike, edhe kjo që prodhohet në KEK është e pamjaftueshme dhe me pasoja shumë të rënda për mjedisin jetësor për shkak të emitimeve enorme në atmosferë dhe mbetje të konsiderueshme të hirit të cilat kanë zënë dhe do të zënë hapsira (toka) të konsiderueshme, kur kësaj ja shtojmë se projekti i Kosovës së re tanimë është i vdekur. Kjo e rritë edhe më shumë brengën për mungesë të energjisë elektrike, si një prej faktorëve bazë për investime dhe zhvillim ekonomik dhe social.Për një zhvillim normal ekonomik dhe investime kapitale nga jashtë, furnizimi i rregullt me energji elektrike është një prej faktorëve esencial për përcaktimin e investitorëve për të zgjedhur Kosovën si destinim investiv në regjion.Në bazë të hulumtimeve të bërë për burime energjetikë vërehet qartë se energjia e prodhuar nga resurset hidrike është me e favorshme në aspektin ekonomik si dhe me praktikat e reja pa system të baseneve dhe nuk kemi asnjë lloj të emisioneve, e që në krahasim me resurset fosile të cilat emitojnë gazra të dëmshme për mjedisin dhe vetë njeriun, si dhe zënë hapsira marramendëse përmes deponimit të hirit. Bazuar në strategjin kombëtare lidhur me detyrimet e vendit dhe kerkesat që duhet plotësuar në raport me tregun regjional të energjisë për Evropën juglindore.



Krejt kësaj kur i shtohet se kompanie investive në këtë rast do të investoj pikërisht në lëmin e energjetikës dhe atë në energji regjenerative, energji e cila lëndën e parë e ka ujin.Tanimë disa parakushte veqse jane realizuar si:

Kompania në fjalë në vitin 2017 është pajisur me Pëlqim Mjedisor nga Ministria e Mjedisit, bile në pëlqimin nga 2017 ka qenë e përfshirë edhe pjesa e Mitrovicës;

o Tanimë për herë të tretë është duke ri-aplikuar për të marrë Pëlqimin Mjedisor nga Ministria e Ekonomisë dhe Mjedisit, pëlqim që kjo Ministri ja kishte lëshuar në 2017;

Ministria e Ekonomisë dhe Mjedisit përmes Autoritetit rregullative të pellgjeve të lumenjëve ka marrë vendim për themelimin e servitutit të instalimit të veprës ujëmarrëse të HC-së, në pasuri publike ujore, për ndërtimin e hidrocentralit në lumin Kacandoll, lëshuar më 08.01.2021 (shih në dosje);

Lokacioni është përcaktuar dhe ri-definuar në pjesën e Podujevës dhe Vushtrrisë, si dhe është hequr dorë nga pjesa që ka shtrirje në komunën e Mitrovicës, dhe konteste pronësore nuk ka;

Kontrata me Agjensionin Pyjor të Kosovës është përditësuar dhe është dhënë Pëlqim për lejimin eapo ndrrimin e përkohshëm të destinim të tokës pyjore, datë e lëshuarjes 31.12.2020 (shih në dosje);

Studimet detale tanimë janë kryer nga ana e kompanisë së specializuar “ENGINEERINGSYSTEMS”shpk, si në vijim: hidrologjike, gjeologjike,topografia, elektrika, armimet si dhe llogaritjet tjera

Autoriteti rregullativ i energjetikës ka ofruar pajtueshmëri të plotë dhe cmime të lëverdisshme për investitorin për sasin e rrymës së prodhuar.

Pasiqë kemi të bëjmë me një kompani e cila është vendore dhe e dedikuar në zbatimin e të gjitha normave, standardeve vendore dhe ndërkombëtare si dhe detyrimeve ligjore në mbrojtjen e mjedisit dhe



zhvillimin e qëndrueshëm, kompania në fjalë para se të filloj në realizimin dhe ekzekutimin e projektit të paraparë.Qeveria e Kosovës ka shprehur gatishmërin në ofrimin e ndihmesës për të gjithë ndërmarrjet private në lëmin e energjisë regjenerative, për këtë edhe investitori planifikon të bëjë ndërtimin e Hidrocentralit në kapacitet prej 2.3MË në lumin e quajtur Kaçandoll me degët e tij, regjioni i , Vushtrrisë dhe Podujevës, me qëllim të gjenerimit të energjisë nga resurset hidrike. Ky studim do të fokusohet vetëm në degët e regjionit të Vushtrrisë dhe Podujevës, pasiqë investitori nuk dëshiron të shfrytëzojë ujrat e kësaj pjese, dhe për shkak të disa komplikimeve ka hequr dorë nga pjesa e Mitrovicës.Vlersimi i Ndikimeve nëMjedis dhe Plani Monitorues Mjedisor përfshin një vlerësim gjithpërfshirës dhe efektet e tyre në mjedis, duke filluar prej fazës inicuese të projektit si:Fillimisht punimet do të kenë karakter përgatitor si ngritja e vend punimit, sigurimi i rrugëve dhe meremetimi i tyre për në ven ndërtimet, punimet e ndërtimit, montimi i makinerive dhe pajimeve tjera të domosdoshme në mbarëvajtjen e punimeve, punimet elektrike, punët provuese dhe në fund lëshimi në punë i gjeneratorëve.VNM-ja e projektit në fjalë është përgatitur në harmoni me legjislacionin lokal, praktikat më të mira mjedisore dhe na siguron se të gjitha shqetsimet dhe kërkesat mjedisore janë marrë në konsiderat, janë adresuar në rrugë të duhur dhe do të arrihen gjatë fazës së ndërtimit të HEC-it, si dhe gjatë fazës së operimit.Efektet e projektit janë vlerësuar gjatë dy fazave ndryshme të implementimit. Vlersimi i ndikimeve në Mjedisë gjatë fazës së ndërtimit – përgatitja e terrenit për kryerjën e punimeve, për këtë në konsultim më pronarët kemi bërë hulumtimin e tërë hapsirës, mbledhjen e nevojshme të informatave me personat dhe autoritete përgjegjëse dhe vizitave në terren. Në bazë të hulumtimeve të bëra në dhe rreth lokacionit të propozuar për ndërtimin e Hidrocentralit të Kacandollit shohim se kemi të bëjmë me



kushte të favorshme gjeologjike dhe gjeoteknike për ndërtim të Hidrocentralit,Këto të dhëna janë përpunuar nga kompania profesionale Engineering Systems shpk.Poashtu edhe aspektet hidrologjike janë në favor të kësj sepse në bazë të matjeve dhe të dhënave tjera rezulton se lumi Kacandollit ka sasira të mjaftueshme të ujit, si në sezonën e lagët e poashtu edhe në sezonën e thatë.Në bazë të të dhënave të Institutit Hidrometeorologjik lidhur me kualitetin e ujit të lumit në fjalë shohim se kemi të bëjmë me ujë të cilësisë së lartë.Zonë arkeologjike apo zonë nën mbrojtje me ligji nuk ka në dhe rreth lokacionit në fjalë.Aspektet socio – ekonomike janë marrë në konsideratë dhe projekti në fjalë është parë si shumë produktive për komunitetin e zonës në fjalë, edhe pse zona në fjalë tanimë është pothuajse e braktisur – migrim drejt kryeqendrës.Projekti në të cilat shtrihet kjo rrrjedhë e lumit dhe projekti në fjalë afekton dy komuna (Podujevë, Vushtrri), ato përmes organeve të tyre kanë dhënë aprovimet e tyre për implementimin e këtij projekti (shih në dosje).Janë identifikuar të gjitha ndikimet, masat zbutëse dhe plani menaxhues.

Vlersimi i efekteve të pritura të cilat do të shkaktohen gjatë punës sëndërtimit, është mundësuar përmes:

o Vizitave në terreno Evaluime tekniko – shkencore për projektin në fjalë.o Hulumtime në literaturë dhe shembuj të ngjajshëm.o Përvoja nga projekte të ngjajshme.

Natyrisht nga ky studim janë gjetur dhe identifikuar një numër të ndikimeve mjedisore, potenciali, efektet dhe janë karakterizuar si në vijim:Ndikimeve në Mjedisë gjatë fazës së ndërtimit dhe gjatë fazës së operimit.



Përgatitja e terrenit dhe faza e ndërtimit :Këto janë fazat më me shumë ndikime në mjedis si pasojë e angazhimit të një numër të konsiderueshëm të pajisjeve mekanike të cilat janë të domosdoshme për kryerjen e punimeve në dhe përreth zonës së hidrocentralit si: përgatitja e terrenit, zhvendosjen e inerteve, hapje e kanaleve, kanale për derivacione, ndërtime muresh, betonim të hapsirave të betonuara, shtruarje dhe mbushje me zhavor, të gjitha këto aktivitete do të kenë ndikim signifikant në pejsazhin dhe vegjetacionin e zonës së afektuar.Me qëllim të rregullimit të hapsirave të nevojshme për ndërtim duhet të bëhët edhe betonimi i disa mureve mbrojtëse të nevojshme për tu mbrojtur nga erozioni. Gjatë kryerjes së punimeve janë të nevojshme të kryhet betonimi i disa hapsira si në vijim: - Punime betoni për hapsirat e marrjes.- Punime për shuarjen e energjisë në dalje- Tunelet për derivacionin- Dekantuesit- Sifonin metalik- Ankera dhe blloqe mbështetëse të tubacionëve të rënies së turbinave

sipërfaqëve tërënies së turbinave.- Për basenin e presionit dhe ankera blloqe mbështetëse dhe mure

anësore. Per ndertimin e HEC-it te Kaçandollit do te ndertohet vetëm një vepër maarëse dhe nje godine centrali qe do te bashkohen me nje tubacion te rënies së ujit. Studimi parashikon realizimin e këtij projekti me objektet dhe nenobjektet e tyre me nje afat kohor brenda 24muajve. Normalisht punimet do te fillojne me ato pergatitore si ngritja e kantiereve, sigurimi i rrugeve për në vend ndërtimin, punimet e ndërtimit, montimi i makinerive dhe pajisjeve, punimet elektrike, provat e kolaudimit dhe te leshimit ne pune te agregateve.Gjatë kësaj faze ndikimet në mjedisë kryesisht janë të koncentruara në hapsirën punuese, e cila mund të jetë si rezultat e përgatitjeve për punë



dhe ekzekutimin e tyre.Këto aktivitete mund të shkaktojnë ndotje të lokalizuar të ajrit, zhurmë në hapsirën e aktivitetit në fjalë dhe ndotje të vogël të dheut.Në këtë kontekst janë propozuar masa të nevojshme me qëllim të zvoglimit të ndotjëve, dhe me këtë do të merren ne konsiderat ligjet për ndërtim – demolim dhe ligji i mbeturinave dhe Udhëzimi administrativ Nr.07/2015.Për të gjitha këto c’ështje janë propozuar masat zbutëse me qëllim të minimizimit të këtyre efekteve.Mbeturinat të cilat do krijohen gjatë ndërtimit do të menaxhohen bazuar në legjislacionin në fuqi dhe përvojat më të mira për problemet e kësaj natyre.Mbeturinat e ngurta, në varshmëri nga lloji i tyre do të vendosen në kontajner dhe enë të ndryshme të cilët do të jenëme ngjyra të ndryshme.

Faza Operacionale

Faza operacionale është fazë në të cilën ndikimet në mjedis janë tejet minimale, pothuajse të papërfillshme.Poashtu pjesë e këtij studimi do të jetë edhe plani menaxhues mjedisor si pjesë integrale e raportit gjithë përfshirës të Vlersimeve të ndikimeve në mjedis.Përmes planit menxhues do të definohen dhe adresohen të gjitha masat zbutëse të cilat do të mundësojnë që projekti në fjalë të zhvilloj aktivitetin e vet brenda kornizave ligjore. Për më shumë ky studim i vlersimeve të ndikimeve në mjedis i definon në mënyrë specifike iniciativat e nevojshme, rolet dhe përgjegjësit si dhe definon format e monitorimit, dhe për këtë investitori ka treguar gatishmëri në implementimin e plotë të tyre.Studimi I Vlersimeve të ndikimeve në mjedis për projektin në fjalë do të shqyrtoj c’ështje të ndryshme të cilat do të prezantohen në kapitujt, si në vijim:KAPITULLII: HYRJE - Në këtë kapitull do të përshkruajmëshkurtimisht natyrën e projektit, qëllimet dhe objektivat, studimi se në cilat fusha do



jetë mëi fokusuar dhe rrugët të cilat do të ndiqen për të përmbyllur këtë studim.KAPITULLI II: Kjo kaptinë do të përshkruaj kornizën ligjore si bazë e nevojshme për një hartim sa më professional të këtij raporti në mënyrë që të ndikimet të jenë harmoni dhe Brenda legjislacionit në fuqi të lëmive respektive.KAPITULLI III: Në këtë kapitull do të fokusoheminë informatat bazë lidhur me lokacionin, në të cilin përfshihen lokacioni hapsinor, infrastructura e cila e mbështet këtë aktivitet, shfrytëzimi actual I tokave dhe gjendja e tyre, drenazhimi (kullimi) dhe resurset ujore, flora dhe fauna, distribucioni dhe aktivitetet ekonomike në këtë lokacion.KAPITULLI IV: Në këtë kapitull do të përshkruajmë dizajnin e projektit, aktivitetet implementuese, inputet e projektit, lëndët e para të cilat hyjnë në process, forca punëtore e angazhuar për mbarëvajtjën e punëve, pajisjet dhe maqinerin e përdorur. KAPITULLLI V: Në këtë kaptinë do të shqyrtojmë në mënyrë detale të gjitha ndikimet mjedisore gjatë operimit të impiantit, analizojmë ato dhe efektet e tyre në tokë, ujë, ajër, flora dhe fauna, biodiversitet, trafik, zhurmë dhe mbetje të ngurta dhe të lëngëta. KAPITULLI VI: Në këtë kapitull do të shyqrtojmë vlerësimin e alternativave..KAPITULLI VII: Në këtë kaptin do tëelaborojmë Planin Menaxhues Mjedisor dhe masat zbutëse..KAPITULLI VIII: Nëkëtë kapitull do të prezantojmë një përmbledhje detale dhe rekomandime për aspekte të ndryshme të shtjelluara në këtë raport.

1.0. HYRJEBazuar në Nenin 25 të Ligjit për Vlerësimin e Ndikimit në Mjedis Nr.03/L-214



1. Vlefshmëria e Vendimit për Pëlqim Mjedisor ndërpritet nëse, brenda dy (2) vitesh nga data e pranimit të Vendimit për Pëlqimin Mjedisor nëse :1.1. aplikuesi nuk siguron lejen për ndërtim ose aprovimin për realizimin e projektit; 1.2. lokacioni ku projekti duhet realizuar nuk është përgatitur e as nuk është nisur ndonjë aktivitetet operativ.2. Nëse vlefshmëria e Vendimit për Pëlqim Mjedisor është ndërprerë në pajtim me paragrafin 1., të këtij neni., aplikuesi ose trashëguesi i tij nuk mund të fillojnë punimet në lokacionin pa aplikuar në Ministri për një Pëlqim Mjedisor të ri. Pra, pasiqë në aspektin ligjor nuk është e mundur të zgjatët afati i Pëlqimit Mjedisor, dhe gjendja dhe parametrat mjedisor e lokacionit nuk kanë pësuar asnjë ndryshim, subjekti në fjalë do të ri-aplikoj/bashkangjesë raportin e njejtë të VNM-së të dorëzuar për të dytën herë në Janar 2019, si dhe në Koorik të 2020 dhe në mungesë të kompletimit dhe situatës nga pandemia, subjekti në fjalë do ri-aplikojë me këtë elaborat të ri-përpunuar Janar 2021, dhe të pajisur me Pëlqime nga ARPL-ja dhe Agjensioni Pyjor i Kosovës. Në raportin e ri-përpunuar të Vlerësimit të Ndikimeve në Mjedis nuk janë të përfshirë ndikimet nga dega në pjesën e Mitrovicës, pasiqë tanimë ajo nuk është pjesë e projektit. Hidrocentralet janë resurse esenciale-kyqe për gjenerimin e energjisë regjenerative dhe posedojn një potencial të rëndësishëm në kuadër të energjisë së gjelbërt. Ndërkohë që oferta dhe përparësit e energjisë regjenerative në kuptimin e perspektivës globale është jashtëzakonisht e madhe duke u bazuar në: zbutjën e efekteve klimatike por që duhet të kihet kujdes që gjatë fazës së konstruktimit dhe operimit, sepse Hidrocentralet mund të shkaktojnë ndikime në mjedis në nivel lokal dhe regjional.Kjo përfshin rrezikimin e populacioneve të peshqve, zhdukjen e habitateve ujore dhe devijime natyrore të rrjedhës së lumit dhe shkapërderdhje tëBazuar në Agjendën 21, të Rio de Zheneiro 1992, ku thuhet, Uji është i domosdoshëm në cdo aspekt të jetës... Natyra e tij multi – sektoriale



duhet të njihet në kuptimin e zhvillimit socio-ekonomik dhe, për këtë duhet të vlerësohet roli i tij esencial si në: furnizim me ujë të pijshëm, ujë për nevoja higjienike – sanitare, ujë për agrikultur dhe industri, ujë për hidrocentrale , rekreacion, turizëm dhe për numër të konsiderueshëm të aktiviteteve“pejsazhëve.Legjislacioni vendor në lëmin e mbrojtjës së mjedisit është i kompletuar, dhe përmes aplikimit të tij mundësohet që mjedisi të menaxhohet në formën më të mirë në mënyrë që të kontribuohet në një zhvillim të qëndrueshëm ekonomik (i cili përfshin tri komponenta: njeriun, ekonomin dhe mjedisin), për këtë kërkohët që të gjendën rrugë tjera të prodhimit të energjisë (jo nga fosilet) por nga burimet e ripërtritshme.Pra, gjithmon paraqiten dilemat në njerën anë prodhimi i energjisë së pastërt (që nënkupton zvoglimin e gazrave me efekt serë) dhe në anën tjetër crregullimet në habitatet ujore. Pra kemi të bëmë me dy pika kyqe të cilat kanë pasoja diametralisht të ndryshme, por që me zbatimin e kornizës ligjore për ujëra dhe legjislacionit për energji të ripërtritshme, zgjidhjet do të gjendën dhe kontrasti do të zvoglohët dhe më këtë do të arrihet të prodhohet energji elektrike pa emisione dhe me një mjedis me kualitet të lartë.Në këtë kontekst vendi duhet të orientohet në zhfrytëzimin e mundësive hidrike – rrjedhet ujore, si në rastin konkret që pritet të implementohet.Zhvillimet dhe avancimet në teknikë dhe teknologji për ndërtimin dhe operimin e Hidrocentraleve mundësojnë që ky dhe projektet e kësaj natyre të bëhën realitet.Nga hulumtimet e bëra lidhur me Hidrocentralet e vogla, me kapacitet deri në 10MË (Hydrocom në këtë rast është vetëm 2.6MË kapaciteti instalues) rezultojnë se kanë ndikime tejet minimale në regjimin hidrologjik të lumit Kacandoll dhe ndikime tejet minimale në mjedis..Qeveria e Kosovës ka marrë obligime nga bashkësia ndëkombëtare dhe është zotuar se do t’i përmbush përmes mbështetjes, dhe financimeve nga institucionet publike dhe ndërkombëtare në mënyrë që të rritën kapacitet energjetike në vend të cilat prodhohen nga burimet e ripërtritshme, me fokus në hidrocentrale të vogla. Poashtu edhe Strategjia



e Energjisë së Kosovës përcakton në mënyrë të detalizuar zhvillimet afatmesme dhe afatëgjata të sektorit energjetik, me theks në përdorimin racional të tyre dhe rritjen e prodhimit të energjisë regjenerative. Përvoja vendore është e mangët, prandaj qeveria inkurajon investitorët e jashtëm që të investojn dhe të fuqizojn këtë sector, i cili është me shumë rëndësi për zhvillimin ekonomik të vendit.



Foto 1.2. Rrjedha e lumit dhe vendmatje e nivelit të ujit në lumin KacandollStudimet e bëra për projektin në fjalë në aspektin: hidrografis, gjeologjisë të kryera për këtë qëllim si dhe vizita të shpeshta në lokacionin ku do të kryhen punimet, akset e marrjes së ujit, derivacioni e tij, vendosjen e objektit së centralit, si dhe duke vënë në pah matjet hidrometrike dhe



topografike në vend erdhem në përfundim se Hidrocentrali do të ketë këto të dhëna:- Projekti parashikon ndërtimin e një godine në shtratin e lumit të

Kacandolliit.- Hidrocentrali do të ketë një fuqi totale të instaluar prej 2300 KË apo 2.6

MË, me një prodhim mesatar vjetor të përgjithshëm 6,081,730 kËh.Me qëllim të grumbullimit të ujit rrjedha do të devijohet, në mënyrë që edhe shpejtësia e tij të rritet. Pas mbledhjës së ujit në basenin e presionit, rrjedha do të përshkojë tubacionin me presion dhe do të arrijë secilën turbin.Rrjedha e lumit është studiuar mjaftueshëm dhe është ardh në përfundim se kemi prurje të qëndrueshme vjetore.Tubi i derivacionit zhvillohet në krahun e majtë të lumit të Kacandollit ka gjatësi 730 m gjer në ndërtesën e centralit planifikohet të instalohen tre agregatë të tipit Pelton, dy me fuqi 910 KË secili dhe një me fuqi 780 KË.Në këtë kapitull do të përshkruajmë shkurtimisht natyrën e projektit, qëllimet dhe objektivat, studimi se në cilat fusha do jetë më i fokusuar dhe rrugët të cilat do të ndiqen për të përmbyllur këtë raport të VNM-së.Bëhët fjalë për ndërtimin, funksionalizimin dhe operimin e Hidrocentralit Hydrocom, në të cilin gjatë fazës së ndërtimit do të gjejn punë një numër i konsiderueshëm i njerzve lokal, kurse gjatë fazës së operimit do të prodhohet energji e pastërt.Pas vizitave të bëra nëlokacionin fjalë, pronari z.Ismet Gashi ka marrë përgjegjësit që i takojnë dhe ka shprehur gatishmerinë që t’ju përgjigjet dhe plotësojë kërkesat ligjore, sic është Ligji për VNM dhe legjislacionin tjetër në fuqi në mënyrë që aktivitetet e tij të jetë në harmoni me ligjet dhe rregullat në fuqi.

Ky dokument paraqet një raport të vlerësimit të ndikimit në mjedis, të Hidrocentralit të Hydrocom në Kacandollit,.konkretisht në zonën kadastrale të Podujevës dhe Vushtrris. Duke u bazuar në kërkesat ligjore siç janë përmendur më lartë në këtë dokument, raporti i vlerësimit të ndikimit në mjedis është fokusuar në disa drejtime kryesore:

Përshkrimi i projektit të propozuar dhe situatës ekzistuese.



Përshkrimi i lokacionit dhe kushteve bazike mjedisore Potenciali i ndikimeve në mjedis nga projekti në fjalë Analiza e alternativave Plani menaxhues mjedisor Konsultime dhe debati publik Përfundimet – të gjeturat

Për përgatitjen e këtij raporti, hartuesi ka marrë parasysh të gjitha të dhënat ekzistuese për lokacionin, veçoritë teknike të objektit dhe të pajisjeve, konsultat dhe intervistat me personat përgjegjës, dokumentet ekzistuese mbi pronësinë, intervistat e drejtpërdrejta,vizita të shpeshta në vendpunim në mënyrë që raporti të jetë sa më kualitativ.Raporti përshkruan gjendjen e përgjithshme në dhe rreth lokacionit të projektit, kushtet mjedisore ekzistuese, përshkrimin teknik te projektit dhe të punimeve të cilat do të kryhen, ndikimet e mundshme të projektit në mjedis, si dhe masat për parandalimin apo minimizimin e ndikimeve në mjedis. Identifikimi i ndikimeve potenciale në mjedis, identifikimi i masave për zbutjen e këtyre ndikimeve si dhe ndërmarrja e masave adekuate për të ndikuar në evitimin apo minimizimin e ndikimeve të këtij projekti në mjedis, janë komponentët kryesore të këtij raporti.Për hartimin e këtij raporti janë përdorur të dhëna nga përshkrimi teknik i projektit si dhe të dhëna dhe materiale relevante për projekte të ngjashme.Gjithashtu janë realizuar vizita në lokacionin e projektit, janë bërë matjet e nevojshme të lokacionit me GPS dhe janë marrë të dhëna hapsinore për lokacionin, është incizuar gjendja e terrenit dhe janë bërë fotografi për lehtësimin e përgatitjes së këtij raporti.

2.0. BAZA LIGJORE PËR HARTIMIN E RAPORTITHartimi i Vlerësimit të Ndikimit në Mjedis është realizuar duke përfillur dokumentetdhe kërkesat e infrastrukturës ligjore të Kosovës:

Ligji për Mbrojtjen e Mjedisit Nr. 03/L-025 Ligji për VNM Nr. 03/L-214 Ligji për tokën bujqësore Nr. 02/L- 26



Ligji Për parandalimin dhe kontrollin e integruar te ndotjes Nr .03 / L-043

Ligji për Energjinë Nr. 03/L-184 Ligji për Rregullatorin e Energjisë Nr. 03/L-185 Ligji për Energjinë Elektrike Nr. 03/L-201 Ligji për ndërtim Nr. 04/L-110 Ligji për planifikim hapësinor Nr. 04/L-174 Ligji për Mbeturina Nr. 04/L-060 Ligji për Kimikate Nr. 04/L-197 Ligji për ujërat e Kosovës Nr. 04/L-147 Ligji për mbrojtjen e ajrit nga ndotja Nr. 03/L-160 Ligji për mbrojtjen e natyrës Nr. 03/L-233 Ligji për mbrojtjen nga Zhurma Nr. 02/L-102 Ligji për mbrojtjen nga zjarri Nr. 04/L-012 Udhëzimi Administrativ Nr. 30/2014 për kushtet, mënyrat ,

parametrat dhe vlerat kufizuese të shkarkimit të ujërave të ndotura në rrjetin e kanalizimit publik dhe në trupin ujor.

Sipas ligjit të VNM në Kosovë, por edhe sipas parimeve ndërkombëtare për VNM, VNM-ja është një proces i parashikimit, analizës dhe llogaritjes së ndikimeve në mjedis të projekteve të caktuara. Përveçprocedurës së VNM dhe dhënies së pëlqimit, Ligji për VNM përcakton edhe detyrimet për përgatitjen e raportit të VNM si dhe përmbajtjen e raporteve.

2.1 Dokumentacioni teknik Certifikata e regjistrimit te biznesit; Certifikatat mbi të drejtat e pronës; Pëlqimet nga komunat respective (Vushtrri dhe Podujevë); Kopjet e planit te ngastrave kadastrave; Plani i situacionit

Duke pasur parasysh faktin se një pjesë e madhe e specifikave mjedisore nuk janë përfshirë nëkuadër të rregullatives të lartcekur për nevojat e hartimit te këtij raporti është shfrytëzuar edherregullativa relevante ndërkombëtare si dhe direktivat përkatëse siç është direktiva e VNM-se(85/337/EEC).



3.0. PËRSHKRIMI I PROJEKTIT TË PROPOZUAR DHE PAJISJET E PËRDORURAHidrocentrali i planifikuar për ndërtim nga ana e subjektit afarist Hidrocom shpk në lokacionin e Kacandollit,i cili edhe do të emërtohet“ Hidrocentrali i Kacandollit“ shtrihet në një zonë e cila e tëra do të ketë shtrirje në pronën publike, për shfrytëzimin e saj kanë dhënë pëlqime dhe aprovime komunat në të cilat shtrihet dhe do të implementohet projektinë fjalë; KK.Vushtrri, dhe KK.Podujevë, si dhe nga drejtorit perkatëse jane kompletuar dikumentacionet lidhur me ngastrat – permes certifikatave te pronave lidhur me njësit kadastrale si dhe jane të shoqëruara me kopje plani të ngastrave respektive.



Fig 1. Aero imazh; Rrjedha e lumit KacandollQëllimi i projektit të propozuar është që të prodhohet energji e pastërt elektrike duke marrë në konsideratë dhe duke ofruar zgjidhje të duhur për të gjitha shqetsimet mjedisore që mund të paraqiten gjatë fazës sëpërgatitjes së terrenit, ndërtimit dhe operimit.Studimi i plotë i rezervave lokale hidroenergjitike natyrore të basenit shi-mbledhës të përroit të Kacandollit, si dhe ndërtimi i hidrocentralit në këtë zonë, do të krijojnë kushte shumë të favorshme për zhvillimin e qëndrueshëm ekonomik të zonës dhe fshatrave përreth dhe baza e këtij zhvillimi të qëndrueshëm rajonal do të jetë edhe prodhimi i energjisë elektrike nga ky hidrocentral.Skema e Shfrytëzimit Hidroenergjitik e HEC-it “KACANDOLL” është parashikuar me një degë me talveg, me tubacion celiku, i cila shfrytëzon ujrat e përroit të Kacandollit me Vepër marrje të tipit malore në kuotën 929.80m mnd. Uji nga vepra e marrjes dhe baseni i presionit e derivon ujin me anë të një tubacioni të rënies me presion me gjatësi komplesive



Ltot=1850ml deri tek godina e hidrocentralit të HEC-it “KACANDOLL” në kuotën 730.00m mnd. Elementët përbërës të hidrocentralit janë:VM 929.80 m (përroi Kacandollit) (X=7505339.701 Y=4754582.475) BSP 929.00 m (përroi Kacandollit) (X= 7505328.756 Y= 4754556.029) Tubacioni i rënies me presion me tub celiku me gjatësi komplesive Ltot=1850ml. dhe diameter ekonomik 1016mm. AksiTurbinave 730.00 m (X=7506196.291; Y=4753205.587)Implementimi i projektit në fjalë përpos që do të rezultoj me operimin e hidrocentralit i cili do të prodhoj energji të pastër elektrike, do të ndikojë edhe në përmirësimin socio-ekonomik të komunitetit të zonës. Për këtë janë angazhuar që studimet profesionale ne fushat respektive si: hidrologjisë, gjeologjisë, topografisë dhe hartimit të studimit për Vlersimin e Ndikimeve në Mjedis.Realizimi i këtij projekti miqësor për mjedisin do të ketë edhe ndikime tjera pozitive si:

Ndërtimi i objektit për prodhimin e energjisë elektrike te pastërt dhe me ndikime minimale në mjedis

Ndërtime të rrugëve në funksion të objektit, por që mund të përdorën edhe për nevoja të komunitetit të zonës.

Punësim i punëtorëve dhe specialistëve të lëmis përkatëse gjatë fazë së ndërtimit dhe operimit të Hidrocentralit.

Studimi i këtij u realizua me vrojtime vizuale si dhe u shfrytezuan studimet e kryera me pare ne zonen ku do te ndertohet HEC-i i Kaçandollit si dhe duke u bazuar në shembuj të ndryshëm nga vende tjera EvropianeLumi Kaçandollit buron nga malësia e Kopaonikut në lartësi që i kalojnë 1700 m mbi nivelin e detit. Pellgu ujëmbledhës i lumit Kaçandollit ka një forme të zgjatur me drejtim të përgjithshëm veri – jug. Ky lumë është degë e lumit Llap, i cili nga ana e tij është degë e lumit Sitnica. Për të vazhduar më tej lumi Sitnica merr drejtimin verior dhe bashkohet në Mitrovice me lumin Ibër. Më pas Ibri vazhdon më tej po në drejtim të veriut rrugën për të dalë nga territori i Kosovës, pranë fshatit Jarinjë.



Pra, ujërat e lumit Kaçandoll përfundojnë në Detin e Zi dhe janë pothuaj të gjithë ujërat e pjesës veriore të Kosovës që i bashkohen lumit Ibër për tu larguar nga Kosova. Ky studim trajton mundesinë e shfrytëzimit te lumit Kaçandoll për shfrytëzim hidroenergjitik. Lumi i Kaçandolliit është degë e lumit Llap që vjen nga Podujeva. Në realizimin e kësaj skeme janë marrë parasysh kryesisht kriteret e mëposhtëme

Të shfrytëzohet plotësisht dhe në mënyrën më optimale potenciali hidroenergjitik që lumi i Kacandollit disponon.

Të sigurohet sasia e nevojshme e ujit ekologjik në shtratin e lumit te Kaçandollit në çdo kohë.

Të shfrytëzohen në shtratin e lumit vendet më të përshtatëshme dhe praktikisht më të mundëshme për realizimin e marrjes së ujit nga rrjedha e tij.

Hidrocentrali i paraparë për ndërtim fillimisht ishte paraparë në dy vepra të marrjes, por tanimë është hequr dorë nga dega që ka shtrirje në pjesën e Mitrovicës , dhe do të ketë vetëm një vepër marrje,Vepra marrëse shtrihet në në dy komuna në atë të Vushtrissë dhe Mitrovicës. Vepra e marrjes që janë parashikuar të ndërtohet ndodhet në kuotat:

Vm1 – në kuotën 929.80 m mbi nivelin e detit, (lumi Kaçandollit)Ndërsa Godina e Centralit do të vendoset në kuotës 730 m lartësi mbidetare, në një disnivel prej 200m nga pika e marrjes.Gjatësia e tubacionit në pjesën e Vushtrrisë është 780m .Sa i përket veprës së marrjes në pjesën e Vushtrrisë ajo nxën sipërfaqe prej 1171 m2, ndërsa sasia e sipërfaqes që zënë gypi përgjatë gjithë shtrirjës prej 780m2 sillet rreth 2342m2.Kurse, segmenti i degës që shtrihët në komunën e Podujevës gjatësia e tubacionit në pjesën e Podujevës është 1014 m, të ankeruar në 14 pika, dhe nxë një sipërfaqe prej 3028 m2 ( shih në dosje, sipërfaqet kadastrale me koordinat të prekuar nga kalimi i gypit – për komunën e Podujevës). Në këtë pjesë do të ndërtohet edhe Godina, e cila nxë sipërfaqe prej 1450 m2 , e cila shtrihet në tri ngastra (shih në dosje – Harta Kadastrale



GODINA).Sipërfaqja ujëmbledhëse e veprave të marrjes është:- VM (vepra e marrjes) – 43 km2Sasia e përgjithshme e energjisë elektrike e planifikuar vjetore për t’u prodhuar është 6993809 kë/h .Pra, vepra e marrjes planifikohet të ndertohet në lartësin mbidetare prej 929.80m, prej nga fillon kanali i deriviacionit dhe gypat që përfundojn në ndërtesën e Hidrocentralit e cila planifikohet të ndërtohet ne lartësinë mbidetare prej 729 m disniveli është 200 m. Parametrat Gjeometrik dhe Hidroenergjetik për veprën e marrjes në lumin e e Kaqandollit janë:Ramja bruto 200 m L-gjatesia e tubacionit në pjesën e Vushtrrisë 780 m Tubacioni I rënies me presion I ndarë në dy segmente(Vushtrri) 1016mm dhe 914 mmL-gjatesia e tubacionit në pjesën e Podujevës 1017 m Tubacioni i rënies me presion,I ndarë në dy segmente (Podujevë)1016mm dhe 914 mm

Prurja mesatarja vjetore e ujit 0.869 m3/s Fuqia instaluese 2.3 MËh Prodhimi vjetor 6081730 këh/vit



Veprat hidroteknike të Hidrocentralit janë: Veprat e marrjes se ujit, Dekantuesi, Kanali i derivacionit - Tubacioni i turbinave, Ndërtesa e centralit , kanali i shkarkimit (largimit) të ujit dhe Nënstacioni.

Vepra e Marrjes se Ujit Vepra e marrjes së ujit për dallim nga projekti fillestar tani është vetëm një e tillë dhe planifikohet të ndërtohet në lumin e Kaqandollit, në lartëtësin mbidetare prej 929.30 m, në kordinantat që do të shënohen në vijim: Nr. Y XVepra e marrjes

7505339.701

4754582.475

Baseni i presion

it 7505328.7547545556.0

29Godina e HEC-it

7506196.291

4753205.587

Koordinatat dhe numri i tyre më i detalizuar është i paraqitur në planet e situacioneve të cilat paraqesin siperfaqet kadastrale dhe koordinatat për të dyja komunat respektive.

Vepra do të konstruktohet në mënyrë qe te lejoje marrjen e sasisë se llogaritur te ujit, dhe është e pajisur me porta, çka lejon ne rastet e


Adnan Elshani, 17.01.21,


duhura te ndërpritet futja e ujit ne tubacionet e derivacionit. Lejon një hyrje te qete te ujit ne tubacionin e derivacionit. Vepra është e pajisur te mos lejoje futjen e aluvioneve fundore ne tubacionin e derivacionit, Përveç këtyre funksioneve kryesore,vepra e marrjes plotëson te gjitha kushtet qe kërkohen për te gjitha veprat hidroteknike per soliditetin,qendrueshmerine, thjeshtësia e konstruksionit dhe lehtësia ne shfrytëzim. Vepra lejon marrjen e ujit deri ne sasinë 1.25 m3/sek. Lartësia e digës kushtëzohet nga përmasat e kanalit te marrjes se ujit ne dige dhe nga kushti i sigurimit te punës me presion te tubacionit. Diga do të ketë lartësinë 2 m mbi tabanin e lumit. Gjerësia ne kurore e digës është 3 m. Për mënjanimin e filtrimeve ne bjefin e sipërme ndërtohet nji shtresë dherash argjilore me trashësi 80 cm Mbi dige gjate kalimit te plotave me sigurinë p = 1 % kalojnë prurja specifike është 1.25m3/sek. Gjatësia ne kurore e digës është 4m. Niveli i ujit ne bjefin e sipërme gjate kalimit te plotës me sigurinë 1% është 3 m mbi kurorën e digës. Ky fakt kushtëzon ndërtimin dhe kuotën e shpatullave anësore. Për te mos lejuar futjen ne tubacionin e derivacionit te aluvioneve fundore qe shkaktojnë kavitacionin ne turbine, mbi dige , përpara kanalit te marrjes se ujit, ndërtohet nji kanal (kanali i kapjes se rërës dhe zhavorrit) me thellësi variabile 0.6 – 1.6 m dhe gjerësi 60 cm..Kanali ka pjerrësi te dyanshme drejt mesit te digës, ku një galeri me përmasa 80 x 80 cm i përcjell aluvionet ne bjefin e poshtëm. Kjo galeri është e pajisur me porte, qe hapet vetëm gjate kohës se kalimit te plotave, periudhave vetm kur lumi sjell aluvione fundore. Manovrimi i kësaj porte mund te jete manual ose i komanduar nga salla e komandës. Kanali i kapjes se rërës dhe zhavorrit ka efektivitet te larte dhe 90% te aluvioneve fundore qe përcjell lumi kapen prej tij, Është e nevojshme te theksojmë qe Lumi i Kaqandollit është një lumë qe transporton sasi shumë te vogla aluvionesh. Ne vendmatjet hidrometrike, rregullisht matet vetëm sasia e lëndës se ngurte pezull, dhe jo sasia e aluvioneve fundore.



Turbullira, sasia e aluvioneve pezull, ne lumin e Kaqandollit është një madhësi qe nuk i kalon 5 mg/l, kjo sasi sipas normave te projektimit lejohet te kaloje neper turbine, pa rreziqe serioze për to. Në figurat në vijim shihet forma e veprës së marrjes.

Për te ruajtur turbinat nga kavitaconi qe te shkaktojnë grimcat , qe eventualisht mund te futen ne tubacionin e derivacionit. përpara hyrjes ne turbine, mbi tub vendosen detektorë qe gjurmojnë sasinë e grimcave dhe dimensionet e tyre dhe kur ato arrijnë madhësi qe krijojnë rreziqe për turbinat japin alarmin ose automatikisht devijojnë rrjedhën ,duke mos



lejuar kalimin e saj neper turbine deri sa uji te kthjelltësohet ne madhësinë e duhur. Kanali i marrjes se ujit ne dige ka përmasa : thellësia 0.6 – 2.7 m dhe gjerësia 1.3 m, gjatësia e kanalit ne dige është 15 m. Ne fund te kanalit te marrjes se ujit mbi dige, vendoset nji porte e rrafshet, qe shërben për kalibrimin e sasisë se ujit qe futet te tubacionin e derivacionit, ndërprerjes e futjes se ujit ne rastet e nevojshme, dhe për pastrimin e skarave. Mjafton mbyllja për pak ore e kësaj porte qe te gjitha papastërtitë e grumbulluara mbi skarat te largohen.

Kanali i marrjes se ujit, mbas portës, mbaron me nji puset me përmasa 2 x 2 m ne plan, qe siguron futjen e qete te ujit ne tubacion. Lartësia e ujit ne ketë puse , edhe për marrjet me te vogla te ujit, është llogaritur te jete jo me pak se 1.5 m mbi shpinën e tubit, kjo për te siguruar punën me presion te tubacionit. Galeria ka pjerrësi te dyanshme drejt mesit te digës, ku një galeri me përmasa 80x80 i përcjell aluvionet ne bjefin e poshtëm. Kjo galeri është e pajisur me porte.

Ne fund te kanalit te marrjes se ujit vendoset një porte e rrafshet qe komandon sasinë e marrjes se ujit dhe shërben për pastrimin e skarave.

Mjafton mbyllja për pak kohe e portës qe te gjitha mbeturinat mbi skare te pastrohen.

Kanali i marrjes mbas portës ka një puset qe siguron një futje te qete te ujit ne tubacionin e derivacionit. Vepra e marrjes është e pajisur me një ure shërbimi (pasarele) për te lejuar manovrimin e portave dhe skarave. Pasarela është një konstruksion metalik i thjeshte. Kaperderdhesi i digës ndahet ne dy hapësira nga një pile, kjo për te zvogëluar hapësira drite te urës se shërbimit dhe për te vendosur kanalaturat e rrëshqitjes se portës qe mbyll galerinë e shpëlarjes

Pranë pjesës së digës me zgarë ndodhet edhe pjesa kapërderdhëse e digës së betonit për shkarkimin e prurjeve maksimale. Diga është e pajisur, gjithashtu, me shkarkuesin fundor të prurjes së ujit, qe shërben



për largimin e materialeve te ngurta qe grumbullohen ne afërsi te veprës se marrjes.Dekantuesi Dekantuesi ndërtohet pas kanalit lidhës të veprës së marrjes, në një zonë të favorshme si nga ana gjeodezike ashtu edhe nga ana e formacioneve gjeologjike. Qëllimi i ndërtimit të tij është që në të mbeten grimcat e ngurta me përmasa mbi 0.2mm, të cilat janë të dëmshme për turbinat në aspektin e korrozionit mekanik. Dimensionimi i tij bëhet duke u bazuar në këta parametra llogaritës:-shpejtësia e lëvizjes së ujit në dekantues 0.3m/s.-shpejtësia e rënies së lirë të grimcave solide 0.02m/s.Me këto të dhëna ,për prurjen llogaritëse Qllog = 1.125m3/s, dimensionet e dekantuesit rezultojnë:-gjatësia L = 28m.-gjerësia e dhomës së dekantimit B = 2.6m.-thellësia e dekantuesit H = 1.8m.Largimi i lëndës së ngurte që depozitohet në dekantues bëhet në mënyrë periodike dhe realizohet me anë të galerisë dhe të portës së shpëlarjes së aluvioneve.me përmasa 70 x 70cm. Dekantuasi bëhet i mbuluar në të gjithë gjatësinë e tij, me qellim pengimin e materialeve te tjera qe mund te hyjne ne rrjedhen e ujit.



Kanali i Derivacionit- TubacioniPër kushtet konkrete te terrenit midis një kanali me rrjedhje te lire dhe tubacionit me presion, preferuam zgjidhjen e fundit. Sepse ka këto avantazhe:

Duke kaluar ne skarpaten e lumit, mbi kuotën qe vendoset gjate kalimit te plotës maksimale, nuk zë toka (troje apo toka bujqësore) nuk ndërpret linjat e komunikacioneve (si rruge etj). Nuk kërkon shpenzime për shpronësime dhe nuk krijon asnjë problem social.

Ndërtohet ne një kohe me te shkurtër se kanali. Ndërtimi është shume me i sigurte, mënjanohen rreziqet e ndërprerjes se punës se centralit nga shkarjet eventuale te shpateve qe hasen ne rastin e kanalit te hapur. Shpenzimet e mirëmbajtjes janë pakrahasimisht me te vogla. Ne fakt kërkohet vetëm një inspektim periodik i gjendjes se trasesë dhe tubacioneve dhe lyerja me shtresa antikorrozive, periodikisht, për sektorët ku tubacioni eventualisht është i vendosur mbi sipërfaqen e tokës. Diametri i tubacionit është zgjedhur i tille ku çdo rritje e mëtejshme e tij rrit ne mënyre te papërfillshme energjinë e prodhuar. Ne rastin tone kemi pranuar: Do=800mm gjatësia e linjës është L= 2450m Për te ruajtur tubacionin nga deformimi ne rast te krijimit te vakumit ne çdo 10ml te tubacionit vendoset një unaze shtangësie (bandazhe, dopio-ti numër 10).



Ne rastin kur tubacioni vendoset mbi sipërfaqen e tokës mbështetet mbi bazamente betoni çdo 10ml duke qëndruar tubi 0.5m mbi sipërfaqen e tokës, kjo për te lejuar inspektimin dhe riparimet eventuale te tubacionit.

Ne pjesën kur tubacioni ka kurbezime ne planin vertikal dhe është i mundur krijimi i xhepave te ajrit janë parashikuar shfryrës.

Ne sektorin fill mbas veprës se marrjes tubacioni vendoset nen sipërfaqen e tokës dhe mbi te ka 1m dhe. Ne ketë rast është parashikuar një hidroizolim shume i mire për mbrojtjen e tij nga korrozioni. Ndërsa korrozioni nga uji qe rrjedh brenda tubave, meqenëse ata janë pothuajse gjithnjë te mbushur me ujë nuk paraqet rrezik.

Ne sektorët ku tubacioni vendoset mbi sipërfaqen e tokës, kudo ku do të jetë e mundur do të ndërtohet një trase ne skarpatet e lira te lumit.

Gjerësia e kësaj traseje është 4m dhe skarpata e sipërme e saj qe nuk është me e larte se 2-3m duhet bere me pjerresi 1 :2.

Traseja duhet bere e gjere për te lejuar kalimin e makinerive qe do të montojnë tubacionin.

Bazamentet e betonit mund te para fabrikohen çka lehtëson ndërtimin dhe shkurton kohen e vënies se veprës ne shfrytëzim.

Është parashikuar dhe mundësia e vendosjes se tubacionit, ne gjithë gjatësinë e tij ne transhe, duke përjashtuar rastin e kalimit mbi përrenj .

Kosto e veprës ne te dy rastet pothuaj mbetet e njëllojtë. Gjate hartimit te projektit te zbatimit do vendoset se ne cilët sektorë tubacioni do vendoset ne transhe dhe ne cilët sektorë do te qëndrojë mbi sipërfaqen e tokës.

Tubacioni i vendosur ne trashe ka një numër perparesish: është me i mbrojtur nga dëmtimet eventuale mekanike, nuk zë sipërfaqe toke ( qofshin toka bujqësore, troje apo te pa shfrytëzueshme), nuk dëmton peizazhin, se fundi izolimi duhet te jete shumë i mire mbasi nuk ka mundësi riparimi te mëvonshme.



Ne vijim do të shenhohen koordinatat e tubacionit ( gypave) nga Vepra e marrjes 1 për për pjesën e Vushtrris duke përfshirë edhe në fillim veprën e marrjes dhe basenin e presionit:

Nr Y X

1 7505339.7014754582.47

5

2 7505328.754754556.02

93 7505302 47546004 7505348 47545825 7505329 47545826 7505237 47545317 7505370 47541208 7505382 47540499 7505404 475391810 7505478 4753800

Ne vijim do të shenohen koordinatat e tubacionit ( gypave) nga pjesa e Podujevës si dhe koordinatat e Godinës së HEC-it nën nr.20.


Nr Y X11 7505478 475380012 7505486 475378713 7505546 475374414 7505713 475366615 7505818 475363216 7506025 475362017 7506059 475533518 7506162 475325119 7506217 475319020 7506196 4753205


Ndërtesa e HidrocentralitNdërtesa e Hidrocentralit do të ndërtohet në lokacionin me naltësi mbidetare prej 729m, në kordinantat. Nr. Y Z

1 7506139.58 4753239.572 7506139.09 4753292.063 7506169.48 4753291.944 7506172.43 4753239.57

Planifikohet të ndërtohet një ndërtesë me sipërfaqe 200m2, në sipërfaqen prej 1450 m2 e cila shtrihet në dy ngastra kadastrale, ne të cilën do të vendosen turbinat . Ndërtesa e centralit do të ketë formë drejtkëndëshe.

Në hapësirën më të madhe vendosën agregatet ndërsa në atë të voglën vendosen pajisjet elektrike dhe pajisjet e agregateve. Ndërtesa do të jetë e pajisur me vinç-ure me peshë ngritje 4-5 ton. Ne këte ndërtesë do të vendosen tri turbinatë tipit Pelton me kapacitet prodhues prej 2X910këh dhe 1X780këh (910+910+780=2600këh ose 2.6Mëh), gjithashtu ne këtë ndërtesë do të vendosen të gjitha pajimet përcjellëse për prodhimin e energjisë elektrike. Ne ndërtesën e centralit do të vendoset një agregat deri tek i cili uji mbërrin përmes tubacionit të presionit, e pastaj kthehet në rrjedhën lumore gjegjësisht në shtratin e lumit. Rregullimi i turbinës është i dyfishtë – me rrotullimin e lopatëzave rregulluese dhe rotorike. Ne ndërtesën e centralit para hyrjes ne turbinë, mbi tubacion, vendoset një detektor i turbullirës, qe kur sasia dhe dimensionet e aluvioneve kalojnë pragun e lejuar dhe fillojnë te bëhen te rrezikshme për turbinën, jep një sinjal alarmi dhe puna mund te ndërpritet për disa ore deri sa uji te kthjellohet.Në bazë të dhënave teknike dhe energjetike të lartpërmendura, e nga të dhënat teknike të prodhuesit jepen këto karakteristika:Numri i turbinave 3Tipi i turbinës Pelten



Fuqia instaluese për turbina 2X910këh dhe 1X780këh =2600këhFuqia instaluese e hidrocentralit 2.6Mëh

Turbina e tipit Pelton shihet ne foton ne vijim

Në vijim po ju paraqesim Skemën energjetike të HEC-i i Kacandollit

3.1. Punimet e ndertimit, dhe afatet e zbatimit te projektit.



Gjate aktivitetit te punimeve do te kete levizje te automjeteve dhe makinerive të ndryshme, si ato të përgatitjes së terrenit,punime germimi te konsiderueshme dhe si pasoje do të kemi zhvendosje te inerteve ose prishje te pjesshme te vegjetacionit pyjor, hapje kanalesh, kanalesh derivacioni,punime ndertimi muresh, beton arme, mbushje me zhavorr, etj. Do të lëvizet sasi e tokes shkembore te germuar per veprat e marrjes, dekantuesit, tunelet e derivacionit, derivacionet me tubacion, tubacionet e renies se turbinave, basenet e presionit si dhe per hapjen e rrugeve dhe objekteve te tjera, do te perdoren gjate punimeve te zbatimit te projektit si mure mbrojtese kunder erozionit. Gjate zbatimit te projektit do te kryhen punime betoni per veprat e marrjes, per tunelet e derivacionit, dekantuesit, sifonin metalik, për ankera dhe blloqe mbështetës te tubacioneve te renies se turbinave, per basenin e presionit, për ankera blloqe mbështetës + mure anësore Per ndertimin e HEC-it te Kaçandollit do te ndërtohet vetëm një vepër marrje dhe nje godine centrali qe do te bashkohen me nje tubacion te renies se ujit. Studimi parashikon realizimin e kesaj vepre me objektet dhe nenobjektet e tyre me nje afat kohor brenda 24muajve. Fillimisht punimet do të kenë karakter përgatitor si ngritja e vend punimit, sigurimi i rreugëve për në sheshet e ndërtimit, punimet e ndërtimit, montimi i makinerive dhe pajimeve, punimet elektrike, punët provuese dhe në fund lëshimi në punë i gjeneratorëve.

4.0. PËRSHKRIMI I LOKACIONIT DHE KUSHTET BAZIKE MJEDISORELokacioni i projektit të propozuar shtrihet në komunat: Vushtrri dhe Podujevë , konkretisht do të ketë shtrirje në një mori ngastrash kadastrale të sektorit publik.Vepra e marrjes do te ndërtohet në ngastrën kadastrale P-770202013-00052-0 numri lëndës të Çertifikatës 18-2023/20 , pasuri shoqërore Ekonomia e Pyjeve, komuna e Vushtrrisë dhe në ngastrat kadastrale P-70202013-00050-0, P-70202013-00052-0, P-70202013-00057-0, zona



kadastrale Vesekovc, komuna e Vushtrrisë, të gjitha pronë shoqërore Ekonomia e PyjeveTraseja- tubacioni nga Vepra e marrjes te objekti i hidrocentralit do te ndërtohet në ngastrat kadastrale P-70202013-00052-0, P-70202013-00057-0, P-70202013-00057-0, numri lëndës të Çertifikatës 18-2023/20,zona kadastrale Vesekovc, vendi i quajtur Kalaja, komuna e Vushtrrisë, si dhe në ngastrat kadastrale P-71712063-00041-0, numri lëndës të Çertifikatës 08/095/80059/15,P-71712063-00314-0, numri lëndës të Çertifikatës 08/095/71396/15,zona kadastrale Popovë, komuna e PodujevësNdërtesa e Hidrocentralit gjegjësisht objekti për vendosjen e turbinave me pajimet përcjellëse për prodhimin e energjisë elektrike do të ndërtohet në pjesën e ngastrës kadastrasleP-71712063-00314-0, numri lëndës të Çertifikatës 08/095/71396/15,zona kadastrale Popovë, komuna e Podujevës.



Harta e tubacioneve dhe HEC-i i Kacandollit



4.1. Mjedisi Fizik4.1.1. TokatNë bazë të hulumtimeve gjeologike të terrenin e planifikuar për ndërtimin dhe operimin e Hidrocentralit, vërehet qart se kemi të bëjmë me formacione gjeologjike – tektono olistostromike, filitike, gëlqerore dhe me një prani të lehtë të atyre ranore dhe mermere, të cilat datojnë nga Jurasiku i Mesëm.Poashtu janë evidentuar depozitime të shkrifta aluviale, deluviale (Pleistocen - Holocen), zona të destinuara për industri, afarizëm dhe banim.

4.2.0. Kushtet hidrologjiko –gjeologjike të lokacionit të Hidrocentralit.Gjatë hulumtimeve janë vërejtur probleme të vogla gjeologo - inxhinierike, të natyrës së depozitimeve të shkrifta aluviale e deluviale që janë karakteristik për kuaternerin. Sedimentet aluviale janë prezentë përgjatë të dy anëve të rrjedhës lumore të Kacandovit, që përfaqësohen nga depozitimet zhavorreve dhe rërës. Shtrirja e këtyre sedimenteve si për kah trashësia ashtu edhe gjerësia është e ndryshme.Grumbullimi dhe vlerësimi i të dhënave mbi gjeologjine, gjeomorfologjine dhe, hidrogjeologjine në zonën e veprave dhe më gjërë bënë të mundur, që vlerësimet mbi kushtet gjeologo – inxhinierike të zones dhe veprave të jene të bazuara dhe të pranueshme për këtë fazë studimi.

4.2.1. Tektonika e regjionitNë aspektin tektonik territoret e komunave të Podujevës dhe Vushtris shtrihen në zonën tektonike të Vardarit. Kjo zonë është e ndarë në tri njësi tektonike. Kjo komunë shtrihet në zonën Qendrore të Vardarit e cila ka shtrirje VVP-JJL. Një pjesë e vogël e territorit që përfshinë ekstremin lindorë shtrihet në Zonën e Brendshme të Vardarit. Njësia Qendrore e Vardarit mund të ndahet në dy pjesë (verior dhe jugor), 29 kufiri i të cilave kalon në lindje të Prishtinës që njihet si dislokacioni i Grashticës. Lëvizjet tektonike më të shprehura në këtë hapësirë kanë ndodhë gjatë mezozoikut që e dëshmojnë edhe formacionet e kësaj periudhe. Në këtë



zonë kanë ndodhur edhe procese intrudivedhe efuzive vullkanike përgjatë plasave dislokative në triasik. Pas një qetësimi tektonik në mbarim të kretakut dhe fillim të paleogjenit territori i Kosovës me këtë edhe zona e Vardarit marrin veçori kontinentale. Nga lëvizjet radiale të miocenit dhe pliocenit janë përfshirë edhe malet e ulëta në lindje të territorit të komunës. Lëvizjet tektonike radiale janë aktivizua përgjatë plasave të vjetra edhe pas fazës liqenore.

4.3. Llogaritja e rrjedhës ujoreDeri tani nuk ka pasur matje të rregullta në lumin e Kaçandollit përpos atyre të mëhershmeve në vitet 1970 - 1985, praqë një kohë të gjatë nuk ka pasur ndonjë vendmatje hidrometrike permanente për matjen e sasisë të ujit. Për këtë projekt është dashur fillimisht të bëhët përllogaritje e parametrave hidrologjikë për akset e veprave të marrjes, dhe është përdorur një metodë e ngjajshme me rrjedhat e tjera ujore që gjendën pranë tij. Nga konsultimi me të dhënat hidrologjike në territorin e Kosovës ka rezultuar se në lumin Llap ku derdhet lumi i Kaçandovit kanë funksionuar dy vendmatje por me periudha të shkurtra të dhënash të prurjeve ditore. Njëra nga këto vendmatje është pak më sipër derdhjes së Kaçandovit në Llab, pranë fshatit Lluzhandhe tjetra më poshtë bashkimit pranë fshatit Milloshevë. Në të dy këto vendmatje janë rreth 8vjet me të dhëna të prurjeve ditore. Meqënëse këto seri janë të shkurtra u mendua të zgjateshin këto seri të prurjeve ditore duke përdorur një metodë të tërthortë.Përveç prurjeve ditore kishim në dispozicion edhe matje prurje të kryera ndër vite bashkë me nivelet ditore, madje nivelet ditore janë për një periudhë më të gjatë kohore (rreth 15 vjet). Në këtë mënyrë janë llogaritur prurjet mesatare mujore për akset e veprave të marrjes të HEC-it Kaçandollit.Shih të dhënat në tabelen dhe grafikonet në vijim paraqesin prurjet mesatare mujore në m3.


Q ( m3/s)Prurjet mesatare mujore shumevjecare per VM - PERROI KAÇANDOLLIT

2.500

2.000

1.500

VM 2

1.000

0.500

0.000

1 2 3 4 5 6 7 8 9 1011 12 Muajt


Emertimi

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Vjetore

VM 1.014

1.511

2.008

1.754

1.501

0.436

0.254

0.152

0.152

0.172

0.375

1.095

0.869

Shpërndarja brenda vjetore e prurjeve per VM2; HEC-i Kacandollit (Sip.43 km2 – sipërfaqja e ujrave të mbledhura) Komuna Vushtrri

4.4. Kushtet klimatike dhe karakteristikat e zonës në studimKosova ndikohet nga dy tipe klimash: Mesdhetare Kontinentale dhe Kontinentale Evropiane Kjo për faktin që Kosova është e vendosur në mes të grupit të zonës Subtropikale Evropiane. Zona në studim ndodhet në nënzonën e Klimës Kontinentale, e cila



karakterizohet nga dimra të ftohte dhe mungese reshje shiu dhe nga vere e ngrohte, karakteristika që vijnë si pasojë e tipit kontinental të klimës. Këto të dhëna janë marrë nga instituti hidrometeorologjik, me pastaj janë analizuar dhe prezantuar si në vijim.

4.4.1. Temperatura e ajrit

Pasiqë vendmatje më të afërt të temperaturës së ajrit për lokacionin në fjalë nuk ka, si njësi matëse është marrë temperatura mesatare e ajrit në Prishtinë e cila është 9.8 °C. Muaji më i ngrohte, është korriku me një temperature mesatare prej 19.7 °C, ndërsa muaji me i ftohte është Janari me një temperature mesatare prej -1.3 °C. Temperatura me e larte e vrojtuar në Prishtinë është 39.2°C, e cila është regjistruar në Korrik. Temperatura me e ulët e regjistruar në Prishtinë është -27.2 °C e vrojtuar në Janar. Në tabelën në vijim jepen temperaturat mesatare mujore shumëvjeçare të vendmatjes së Prishtinës, ndërsa në grafikun e mëposhtëm

Temp mesatare mujore ne baze te matjeve shumevjecare - vendmatja ne Prishtine

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Vjetore-1.3 1.1 5 9.9 14.7 17.8 19.7 19.5 15.9 10.6 5.1 0.4 9

lakorja e temperaturës brenda vitit.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Vjetore

-5

0

5

10

15

20

25



4.5. Cilësia e ajrit

Deri më tani nuk janë bërë asnjë lloj i matjëve të cilësisë së ajrit pasiqë edhe industri funksionale në këtë lokalitet nuk ka pasur, dhe rajoni në tërësi njihet si mjaft i pastër në kuptimin e kualitetit të ajrit.Bazuar në natyrën malore të projektit dhe pamundësin e afektimit të zonës nga komunikacioni konkludojmë se zona në tërësi është e njohur për ajër të shëndetshëm.Gjatë fazës së përgatitjes së terrenit dhe ndërtimit mund të vie deri tek ndikime të lehta në kualitetin e ajrit, e cila vjen si pasoj e përdorimit të makinerisë gërmuese dhe mjeteve transportuese.

4.6. Zhurma

Lokacioni në fjalëështë një zonë e qetë dhe tejet relaksuese.4.7. Meteorologjia

Pozita gjeografike e Kosovës bënë që ajo të ndikohet nga dy tipe klimash: Mesdhetare Kontinentale dhe Kontinentale Evropiane. Kjo për

faktin që Kosova është e vendosur në mes të grupit të fashos Subtropikale Evropiane. Zona në studim ndodhet në nënzonën e

Klimës Kontinentale, e cilakarakterizohet nga dimra të ftohte dhe mungesëtë reshjeve të shiut dhe nga verëra të ngrohta, karakteristika që vijnë si pasojë e tipit continental të klimës.Temperatura mesatare e ajrit në Prishtinë është 9.8 °C. Muaji më i ngrohte, është Korriku me një temperature mesatare prej 19.7 °C, ndërsa muaji me i ftohte është Janari me një temperature mesatare prej -1.3 °C. Temperatura me e larte e vrojtuar në Prishtinë është 39.2°C, e cila është regjistruar në Korrik. Temperatura me e ulët e regjistruar në Prishtinë është -27.2 °C e vrojtuar në Janar.Sasia mesatare vjetore e reshjeve atmosferike në Prishtinë është 596.9 mm. Muaji me reshje me të mëdha si mesatare është muaji Maj me 68.2 mm reshje. Muaji me reshje më të pakta është muaji shkurt me një mesatare prej 35.6 mm. Mesatarisht numri i ditëve me reshje në Prishtinë është 133 ditë, ku muaji që ka numrin e ditëve më të mëdha me



reshje është Dhjetori me 14.5 ditë, ndërsa muaji me numrin më ulet me reshje është Shtatori me 7.5 ditë. Reshjet mujore, vendmatja Prishtinë ne forme tabelare dhe grafike.1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Vjeto

re38.9

35.6

37 49 68 60 51.6

44 42.1

45.4

68 55.5

597mm

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Vjetore0

100

200

300

400

500

600

700

Më poshtë jepen edhe reshjet mujore të vendmatjes se Podujevës:Reshjet mesatare mujore, vendmatja Podujevë në formë tabelare dhe grafike1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Vjetor

e39 42 37 51 70 68 52 40 49 56 67 51 632



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Vjetore0

100

200

300

400

500

600

700

Krahasimi i të dhënave nga tabelat e paraqitura më lartëna bie në sy ngjajshmëria e reshjeve në mes Podujevës dhe Prishtinës. Numri I ditëve me sshi brend vitit është 107 ditë/vit, ndërsa muaji më mëse shumti ditë më shi është Prilli me 14, kurse janari me mëse paku 4 ditë reshje.

4.6. Popullsia

Sipas shënimeve të marra nga regjistrimi i fundit i popullsisë, në komunën e Podujevës jetojnë 87,289 banorë, në territorin prej 633 km2 . Pjesa dërmuese e popullsisë në komunën e Podujevës (64.5 % e popullsisë) jeton në fshat. Ndërsa 35.5 % e saj jeton në qytet, respektivisht në qendrën e vetme urbane të kësaj komune me qendër në Podujevë. Pjesa më e madhe e objekteve të banimit i takon karakterit individual, ndërsa në qendrën urbane janë një numër i vogël i objekteve banesore që i takon karakterit kolektiv. Numri i përgjithshëm i objekteve të banimit në kuadër të komunës së Podujevës është 12315, nga e cila shumë, 7891 objekte ose 64.1 % janë të ndërtuara në zonat rurale, ndërsa 4424 objekte të banimit, ose 35.9 % e tyre janë të ndërtuara në zonën urbane. Dendësia mesatare e banimit në nivel të komunës arrin në 137.9 banorë në një km2 , në territorin e komunës kadastrale të qytetit arrin në rreth 480 banorë në km2. ,



Hapësirat me dendësi më të madhe janë rreth qendrës komunale dhe në zonën e rrafshët, ku dendësia e banimit arrin mbi 500 banorë në km2 dhe kështu tejkalon mesataren e dendësisë së hapësirës së komunës. Numri i anëtarëve për ekonomi familjare varion nga 9.8 anëtarë në vendbanimet rurale, në 8.3 anëtar në qendrën urbane, kurse mesatarja e numrit të anëtarëve për ekonomi familjare në nivelin komunal sillet në 9.0 anëtarë. Kjo gjendje është karakteristike për vendet e pazhvilluara ekonomikisht, ndërsa në këtë rast kjo është si pasojë e jetës së përbashkët (tradicionale) të dy e më shumë gjeneratave në një ekonomi familjare. Sipërfaqja e banimit për banorë është me sa vijon, 15 m2 për anëtarë në qytetin e Podujevës, në 12.1 m 2 për anëtarë në vendbanimet rurale, që konsiderohet si shifër e pavolitshme.Në zonën ku do të ndërtohet HEC-i banor të përhershëm nuk ka, ata kanë migruar në Prishtinë, ndërsa jo larg veprës rreth 5km është fshati Popovë, në të cilin poashtu një pjesë e konsiderueshme kanë migruar.

4.7. Trashigimia kulturore dhe natyrore

Trashëgimia kulturore e kësaj ane përmban një pasuri të madhe vlerash shpirtërore e materiale, me ngjarje e shkatërrime tragjike edhe të këtyre vlerave që nga antika e deri sot. Sipas të dhënave dhe zbulimeve historike e arkeologjike edhe komuna e Podujevës, pjesë e Dardanisë antike, është tejet e pasur me vlera materiale autoktone. Zbulime arkeologjike janë gjetur në shumë vendbanime të kësaj treve që datojnë nga shekulli i II-të e.s. Duhet theksuar se shumë monumente antike mendohet se janë zhdukur plotësisht dhe në të shumtën e rasteve dalin vetëm në toponiminë e kësaj treve, ndërkohë që objektet e vjetra, për arsye të rrethanave historike, në pamundësi të kujdesit institucional, vazhdojnë të humbin gjurmët ose të dëmtohen shumë. Qendër e rëndësishme e Dardanisë në kohën romake ishte Vendenisi (Gllamniku i sotëm). Këto mbetje arkeologjike janë prezentë në shumë vendbanime të komunës por ato që kanë mbetje me të theksuar dhe që sot ende ekzistojnë janë në: Gllamnik, Surkish, Popovë, Ballofc etj .



Monumentet arkeologjike të rëndësisë lokale, nacionale dhe internacionale është -Sarkogfagu i gjetur në Gllamnik me rëndësi nacionale. Ky sarkofag është i vendosur në muzeun e Kosovës në Prishtinë. Monumentet arkitekturale të rëndësisë lokale, nacionale dhe internacionale janë: Dy kullat në Herticë, ajo e Sali Agës dhe e Ajet Muçollit , Kompleksi në Reçicë, Përmendorja te Tabet e Llapashticës, Shtëpia Muze e Hasan Ramadanit , Kulla dhe oda e Dem Ahmetit kanë rëndësi nacionale. Llojllojshmëria e monumenteve natyrore të karakterit botanik, hidrologjik, gjeomorfologjik të Komunës së Podujevës, si dhe peizazheve të ndryshme natyrore që kanë përhapje në territorin e komunës, konsiderohen vlera të një trashëgimie natyrore. Deri më tani nuk ka pas hulumtime të natyrës në këtë komunë. Vlerat e trashëgimisë natyrore, edhe pse pa mbrojtje institucionale të mjaftueshme, i kanë mbijetuar kohës. 38 Gjatë periudhës 2002-2006, Instituti për Mbrojtjen e Natyrës (Tani Agjencia e Kosovës për Mbrojtjen e Mjedisit) ka bërë hulumtimin dhe evidentimin vlerave të reja të natyrës në 16 komuna të Kosovës. Në lokacionin në fjalë në bazë të të dhënave të AKMM nuk kemi të evidentuar ndonjë zonë me vlera të veqanta natyrore e cila është e futur nën mbrojtje.

4.8. Flora dhe fauna

Kosova për nga sipërfaqja është një territor i vogël, por faktorët e ndryshëm si: gjeografik, gjeologjik, pedologjik, hidrologjik, relievi dhe klima janë disa prej faktor përcaktues që mundësojnë që Kosova të ketë biodiversitet tejet të pasur.Këto të dhena janë të evidentuara përmes hulumtimeve të ndryshme.Ndërsa zona në të cilën pritet të realizohet projekti në fjalë, ndër drunjët që mësë shumti rriten janë shelgu (Salix alba) në brigje të lumenjve, si dhe plepi që u përmend më lartë. Ndërsa numri i bimëve të ulëta është më me shumicë, si: lulëkuqja që rritet zakonisht në grunaja (Papaver rhoeas),hithi (Urtia dioica)



formacionet e livadheve si tërfili dhe shkurre të rralla.faktorëve që kanë mundësuar që Kosova të ketë një diversitet të pasur biologjik dhe nje peisazh me një llojshmëri të mirë floristike, vegjetative dhe faunistike, ku vlen te theksohet prania e llojeve relikte, endemike si dhe të llojeve me rëndësi të veçantë. Implementimi i projektit në fjalë do të ndikoj që një pjesë e vegjetacionit të dëmtohet dhe një pjesë e saj të fragmentohet.Fauna është me mjaft lloje që nuk janë karakteristike vetëm e këtyre hapësirave. Në pyje jetojnë: ujku (Canis lupus), derri i egër, dhelpra, lepuri (Lepus europaeus), iriqi (Ernaceus europeus)etj. Kohët e fundit, jo vetëm në këtë hapësirë, ka filluar të paraqitet kaprolli (Capreollus chrysaetos) i cili dikur ka qenë mjaft i përhapur. Prej shpezëve jetojnë mjaft lloje si trishtili kokëzi (Parus major), zogu i malit, pëllumbi i egër (Columbia livia), qukapikthi (Dryobates major), laraska (Pica pica), qyqja (Cuculus canorus) etj. Shpezë grabitqare që jetojnë janë shqiponja e zezë (Aquila chyretos), petriti (Malco tinnunculus). Shpezë shtegtarë që jetojnë janë dallëndyshja, lejleku etj. Në lumenj jeton gjarpri i ujit (Natrix natrix), gurit (Vipera ammodytes), bollujca (Tropidonatus natrix), kërmilli i vreshtës (Helix pomatia), breshka e rëndomtë (Testudo bermanni). Peshq ka disa lloje, në lumin Llap në pjesën e epërme dikur ka qenë mjaft i pasur me trofta të përroskave (Barbus barbus) që jeton në ujëra të shpejta dhe ftohta, mustaku i përrenjve, bërcoku, mlyshi, krapuliqi, krapi 32 (Cyprinus carpio), shtuka (Esox lucius) etj.Pjesë të kësaj komune shfrytëzohen për gjuajtje peshku sportive në liqenin e Batllavës dhe brigjeve të lumit Llap. Insekte ka shumë lloje si janë: fluturat, milingonat që bëjnë koloni dhe janë disa lloje merimanga, kaçadreri (Lucanus cervus), etj.

4.9. Infrastruktura ekzistuese

Pozita gjeografike e komunës së Podujevës në të cilën kalojnë rrugë të rëndësishme nacionale, i mundësojnë komunikim të mirë dhe mjaft efikas,



ku në nivel të komunës administrative janë të shtrira gjithsejtë 1225km rrugë të të gjitha kategorive. Sa i përket infrastrukturës ekzistuese në dhe rreth lokacionit në fjalë vërejmë se ajo është tejet e prapambetur dhe e lënë pas dore.Implementimi i projektit në fjalë do të mundësoj që të bëhët hapja e rrugëve të reja të cilat do të mund të shfrytëzoheshin edhe për komunitetin lokal dhe do të mund t’i jepte një përkrahje të fuqishme turizmit në këtë zonë..

4.10. Karakteristikat sizmike

Pozicioni gjeografik i Kosovës në tërësi bënë që të jetë një vend mjaft aktiv për seizmiteti.Sizmikja mikro-regjionale e këtij lokacioni dallohet me mundësi të dridhjeve të tokës të intensitetit prej 7- 8 shkallë të Merkalit . Sipas hartave sizmike të regjionit, hapësira e gjerë e hulumtuar nuk i përket një intensiteti të njejt të dridhjeve sepse varet nga karakteristikat gjeologjike të tokës, thellësisë së ujërave nëntokësore etj.

4.11. Efektet vizuale (peizazhi)

Karakteristikat e peizazhit të tërësisë së analizuar hapësinore paraqesin njërin nga elementet për të perceptuar marrëdhëniet e tërësishme në relacionin në mes të fabrikës për procesimin dhe fabrikimin e duhanit në raport me mjedisin përreth. Me këtë rast gjithsesi duhet marrë parasysh se bëhet fjalë për një kategori psikologjike afektive e cila manifestohet përmes veprimit të tërësishëm sinergjik të rrethinës në shikuesin, ku medoemos janë të pranishme implikimet kulturologjike ,sociologjike dhe subjektive .Efektet vizuale (peizazhet) janë kriteriume me rëndësi në ruajtjen e mjedisit dhe nëse nuk zgjidhen drejt konsiderohen si degradim i mjedisit.Lokacioni ku planifikohet të ndërtohet Hidrocentrali është një pejsazh tejet i bukur me një reliev të përthyer dhe i këndshëm për syrin e njeriut.Sipas projektit të planifikuar për Hidrocentralin në fjale paraqet ndikim negativ në prishjen e peizazhit në lokacionin e analizuar, sepse punimet



që do të kryhen do të ndikojnë në prishje të përkohshme dhe fragmentim të pejsazhit aktual.

Foto.3.4. Rrjedha e lumit të Kacandollit dhe pejsazhi i maleve që e rrethojnë

Foto 5.. Peisazhi perreth rrjedhes se lumit të Kacandollit4.12. Mjedisi socio - kulturor



Komuna e Podujevës shtrihet në pjesën veri-lindore të Kosovës dhe përbëhet nga fushëgropa e Llapit, pjesët kodrinore-malore të malit të Albanikut në perëndim dhe maleve lindore kosovare në lindje. Qyteti i Podujevës shtrihet në të dy anët e lumit Llap. Komuna e Podujevës përbëhet nga 78 fshatra, duke përfshirë edhe qytetin e Podujevës..Pozita gjeografike dhe infrastruktura rrugore jo e knaqshme e banorëve të kësaj ane ka bërë që ata të presin këtë projekt me shume entuziazëm sepse do të kenë përmirësime të dukshme në infrastruktur rrugore, e cila do të mund të shfrytëzohet për promovimin e turizmit të kësaj ane.

5.0. VLERËSIMI I NDIKIMEVE NË MJEDIS

Të gjitha aktivitetet janë analizuar dhe të gjitha ndikimet në mjedis janë studiuar me shumë kujdes, pavarsisht se ato kanë ndikime pozitive apo negative në mjedis.

5.0.1. Potenciali i ndikimeve gjatë fazës sëpërgatitjes së terrenit dhe ndërtimit të hidrocentralit të Kaçandollit.Natyra e projektit në fjalë krijon ndikime signifikante në këtë fazë dhe atë në:

ndryshim peizazhi: nga germimet e tokës për hapjen e rruges, nga ndertimi i veprave të marrjes, ndërtimi i traseve të derivacionit me tubacion dhe te tuneleve të derivacionit dhe vetë objektit tëHEC- it te Kaçandollit

ndryshime ne regjimin e ujrave. zhurma, pluhuri dhe gazrat djegëse makinerisë gërmuese dhe

mjetevetransportuese. zhvendosje e nje sasie te madhe zhavorri dhe dheu te cilet

parashikohen te shfrytezohen demtim i bimesise pyjore. Rrjedhje e pakontrolluar e karburantëve dhe lyersve tjerë të

përdorur për makinerin punuese.Kontaminimi i dheut si pasojë e rrjedhjeve aksidentale të karburantëve, vajrave dhe lubrifikantëve tjerë.



Ndikimet mjedisore gjatë fazës së ndërtimit mund të lidhen vetëm me ndërtimin e digave, hapjen e kanaleve, vendosjen e gypave , si dhe ndërtimin e ndërtesës për vendosjen e turbinave edhe pajisjeve tjera për prodhimin e energjisë si dhe kanalit të shkarkimit (largimit) të ujit gjer ne lum dhe kështu kto ndikime janë kalimtare. Ndikimet e tjera lidhen me ndotjen fare të vogël të ajrit për shkak të aktiviteteve të lart cekura krijimi i pluhurit kur do transportohen pajisjet dhe materialet e ndërtimit, krijimi i mbeturinave, i zhurmës, dhe ndotje e tokës dhe ajrit nga lëvizja e materialeve të dëmshme.Ndikimi ne mjedis gjate ndertimit te rruges qe do perdoret per ndërtimin e digave – veprave të marrjes, ndërtimin e dekantuesit, hapjen e kanalit, vendosjen e tubave - gypit dhe linjes elektrike te lidhjes se Hidrocentralit perkates me nenstacionin perkates.Ndikimi ne mjedis gjate pergatitjes se vendpunishtës te ndertesës te hidrocentralit.Ndikimi ne mjedis si rezultat i largimit te materialeve qe do te largohen nga vendpunishtet ku do te ndertohet Hidrocentrali.Pluhuri është një bashkëudhëtari transportit dhe grumbullimit të materialeve të ndërtimit. Për të minimizuar pluhurin duhet të adoptohen masat e më poshtëme: kufizimin në minimum i intervalit të grumbullimit të materialeve, të minimizohet ekspozimi kundrejt erozionit, ekspozimit nga era, të përdoren kamionë të mbuluar për transportin, të reduktohet shpejtësia e mjeteve të transportit në vendpunishten e ndërtimit. Vendi i ndërtimit do të pastrohet dhe të gjitha hedhjet dhe materialet mbetës si mbeturina do të trajtohen në përputhje me ligjin e mbeturinave.Mbeturinat komunale dhe mbeturinat e tjera duhet të grumbullohen në kontejnerë special për qëllimin në fjalë dhe të largohen në mënyrë të rregullt nga kompanit e licencuara për grumbullimin e mbeturinave.Zhurma është një ndikim i pa evitueshëm i mjedisit gjatë ndërtimit. Për fat të mirë, qendrat e banuara janë larg nga lokacioni ne fjalë. Zhurma mund të kufizohet duke zbatuar praktika të mira menaxhimi dhe kufizim të punimeve gjatë ndërrimit të turneve të natës . Koha e punës do të jetë nga ora 7.00 e mëngjesit deri 19.00 mbas dite.



Të respektohen gjitha masat e përgjithshme parandaluese për lehtësimin e zhurmave në sheshin e ndërtimit .Të gjitha pajisjet duhet të mirëmbahen në gatishmëri të mire pune.Gjatë fazës së ndërtimit të Hidrocentralit duhet të përgatitet plani i mbrojtjes së punëtorëve, duke përdorur praktika të mira dhe rregulla për realizimin e aktiviteteve në sheshin e punës.

5.0.2. Potenciali i ndikimeve gjatë fazës së operimit.

Pas përfundimit të punimeve dhe vënjen në funksion të operimit të Hidrocentralit do të merret masat adekuate zbutëse si: Mbjellja e fidaneve dhe drunjëve përskaj brigjeve të lumit dhe zonave të pjerrëta me qëllim të pengimit të erozionit dhe rehabilitimit të hapësirasve të degraduar gjatë fazës së ndërtimitGjatë fazës së operimit mund të pritën një numër i ndikimeve pozitive por edhe një numër i ndikimeve negative, e me aplikimin e masave e zbutëse do të sillen brenda vlerave maksimale të lejuara.Ndikimi mjedisor gjatë fazës së funksionimit të hidrocentralit pothuaj nuk ekzistonë përpos ndikimeve ne zvogëlimin e sasisë së ujit të lumit e cila ndikon negativisht në habitatin bimor dhe shtazor të cilat zhvillohen në lum. Gjatë mirëmbajtjes sasira të papërfillshme mbetjesh mund të krijohen si mbeturina metalike në se do kërkohen zëvendësime, si dhe mbeturina organike të cilat i krijojn puntorët. Funksionimi i pajisjeve prodhuese dhe monitoruese nuk krijon zhurmë, nuk përbën burim ndotjesh të tokës dhe ajrit.

5.1. Ndikimet në ajër

Ndotja e ajrit shkaktohet nga lirimi i pluhurit gjatë procesit të gërmimit, ngarkimit, transportit dhe shkarkimit të dheut, nga hapja e kanalit për vendosjen e gypave lirimi i pluhurit gjatë manipulimit me makina ngarkuese dhe automjete transportuese në sipërfaqet operacionale dhe në rrugët transportuese të pa asfaltuara.



Ndotja e ajrit shkaktohet gjithashtu nga lirimi i gazrave nga makinat gërryese, ngarkuese, kompaktuese, për ngjeshje dhe automjetet transportuese.Gjatë fazës së funksionimit të hidrocentralit pothuajse nuk kemi ndikime të theksuara negative ne ndotjen e ajrit.

5.2. Ndikimet në tokë

Ndikimi ne tokë paraqitet gjate ndertimit te rrugëve qe do perdoren për ndërtimin e veprës të marrjes, ndërtimin e dekantuesit, hapjen e kanaleve, vendosjen e tubave – gypave dhe linjes elektrike te lidhjes se Hidrocentralit perkates me nenstacionin perkates. Ndikimi ne tokë do të ndodh gjate pergatitjes se sheshit platos te ndertesës te Hidrocentralit. Ndikimet ne tokë paraqiten nga deponimi i dheut të larguar nga kanalet për ndërtimin e veprës të marrjes, ndërtimin e dekantuesit, hapjen e kanaleve, vendosjen e tubave - gypave , linjes elektrike te lidhjes edhe objekteve të hidrocentraleve . Kjo sasi e dheut pastaj do të shfrytëzohet për mbushjen e hapësirës së sipërme të kanalit pasi të vendoset gypi dhe për mbushjen e hapësirave të degraduara , me qëllim të mbjelljes së barit në pjesën e degraduar , sasia e dheut të mbetur do të dërgohet ne deponin rajonale . Kështu që ndotja e tokës në këtë rast do të jetë minimale. Ndikimet negative janë edhe mbeturinat e ngurta që krijohen gjatë procesit të mirëmbajtjes dhe riparimeve të detyrueshme të makinave ngarkuese dhe transportuese si dhe mbeturinat e ndryshme organike dhe jo organike të cilat i krijojnë punëtorët. Ndikimet negative paraqiten me ngjeshjen e tokës të cilën e shkaktojnë makinat ngarkuese dhe transportuese, nga pluhurat që lirohen nga sipërfaqet operacionale. Ndikimet nga mbeturinat e lëngta që shkaktohen nga derdhja e vajrave dhe derivateve të ndryshme, nga makinat punuese gjatë riparimeve të



detyrueshme dhe furnizimit me derivate dhe gjatë ndërrimit të vajrave të makinave ngarkuese dhe automjeteve transportuese. Ndikimet negative paraqiten nga dëmtimi i përkohshëm i tokës bujqësore. Problemi i deponimit të tepricës së materialit të gërmuar dhe ruajtjes së materialeve ndërtimore në fazën e ndërtimit .Gjatë fazës së funksionimit të hidrocentralit ndikimet negative ne tokë mund të jenë mbeturinat e ngurta që krijohen gjatë procesit të mirëmbajtjes dhe riparimeve te pajimeve prodhuese të hidrocentralit, nga mbeturinat komunale dhe mbeturinat e tjera qe i krijojnë punëtorët, nga mbeturinat e lëngta që shkaktohen nga derdhja e vajrave gjatë procesit të mirëmbajtjes dhe riparimeve të pajimeve të hidrocentralit.

5.3. Ndikimet në ujë Ndikimet negative ne ujë shkaktohen nga derivatet dhe vajrat e ndryshme të cilat derdhen në tokë nga makinat e lartë cekura. Derdhja e tyre në tokë ndikon në ndotjen e ujërave sipërfaqësore dhe ujërave nëntokësore. Gjithashtu në ndotjen e ujërave ndikojnë grimcat e ngurta dhe pluhurat të cilat shkaktohen gjatë bartjes dhe vendosjes së gypave të derivacionit dhe bartjes së materialit për ndërtimin e Hidrocentralit.Punimet afër dhe brenda shtratit të lumit përkohësisht do të dëmtojnë baraspeshën ekologjike të rrjedhës dhe do të ndikojnë në turbullimin e ujit. Zgjidhjet e propozuara të objektit të Hidrocentralit për nga përmasa dhe kohëzgjatja e ndërtimit, konfirmojnë se efektet negative do të jenë të shprehura të përkohshme gjer sa do të zgjat faza e ndërtimit. Objektet që ndërtohen në shtrat të lumit janë veprat e marrjes, hapja e kanalit, vendosjen e tubave - gypave dhe eventualisht mund të vijë deri tek shpërndarja e materialit nga gërmimi i shtratit në bregun e majtë dhe të djathtë. Me organizim të mirëfilltë të punëve dhe shkurtim të kohëzgjatjes së ndërtimit mund të minimizohen ndikimet negative.Ndërrimi i gjendjes fillestare dhe dëmtimi minimal i faktorëve ekologjik për organizmat ujorë. Vlerësohet që hidrocentrali do të ketë ndikim të pranueshëm në baraspeshën natyrore të ekosistemit të lumit Kaqandoll.



Gjatë fazës së funksionimit të hidrocentraleve ndikimet më të rëndësishme negative ne mjedis nga realizimi i projektit janë ne zvogëlimin e sasisë së ujit të lumit nga ku dhe do të ketë ndikime negative në botën bimore dhe shtazore të lumit Kaqandoll. Ndikimet negative ne mjedis nga realizimi i projektit janë ne zvogëlimin e sasisë së ujit i cili nevojitet për ujitjen e tokave.

5.4. Ndikimet në trafik

Megjithëse kjo është një zone pak e populluar dhe nuk do ketë shumë shqetësim nga trafiku është e rëndësishme që menaxhimi i trafikut duhet përshkruar dhe kryer në përputhje me ligjet e vendit me masa të përshtatshme dhe me sistem sinjalizimi (me ndriçim të përshtatshëm, shenja mbrojtëse të trafikut, pengesa dhe persona me flamur) të cilët shihen dhe respektohen me lehtësi. Shpejtësia e lëvizjes duhet jetë lehtësisht e dukshme.

5.5. Ndikimet ne botën bimore dhe shtazore Sipas analizave të bëra deri tani në lidhje me ndotjen e ajrit, ujit dhe tokës mund të vie deri te ndikimet në florë dhe faunë . Mirëpo sipas gjendjes faktike në teren respektivisht në lokacionin e caktuar nuk kemi zhdukje të madhe të vegjetacionit (edhe pse këto sipërfaqe nuk janë të mbjellura me të lashta periodike bujqësore por të mbuluara me sasi të vogël bari të egër të mbirë vet dhe shkurreve e drunjve të ndryshëm).Vlen të theksohet se deri me tani nuk kemi të evidentuar ndonjë habitat specifik apo habitat i përcaktuar dhe kategorizuar në hapsirat e zonës së planifikuar për ndërtimin e HEC-it. Nga ajo që u cek më lartë ndërtimi i hidrocentralit me infrastrukturë përcjellëse në këtë lokacion nuk do të ketë ndikime të theksuara në botën bimore. Per shkak te realizimit të projektit, mund te kemi poashtu edhe zvogëlim të habitateve të specieve ujore sepsepërrenjtë përbëjne nje ekosistem me vlera jetike për shume specie ujore (si amfibe, krimba, bime ujore, etj) te cilet jane pjese e rendesishme e zinxhirit ushqimor ne ambientin



ujor. Deri sa punimet të zgjasin do të çrregullohen kushtet ekologjike dhe migracioni i lirë i organizmave ujorë, posaçërisht peshqve . Për arsye të punimeve të shumta vlerësohet se ata do të jetë e përhershme, e nëse dëmtohet fondi i peshkut, investitori do të bëj kompensimin në pajtim me rregulloret ligjore përkatëse.

5.6. Ndikimi në Peizazh

Ndërtimi i Hidrocentralit për arsye të pozitës së lokacionit ku do të ndërtohet dhe natyrës së projektit që do të realizohet, nuk do te ketë ndikime negative te mëdha ne peizazh, sepse përpos objektit të hidrocentralit që do të vendoset mbi tokë, gypat do te vendosen nën tokët ne luginën e lumit që pothuajse është e rrethuar me drunj-shelgje. Gjatë fazës së ndërtimit normalisht, peizazhi do të pësojnë një degradim i cili me masat të cilat do të merren në mbarim të ndërtimit do ti kthehet pamja në harmoni me gjendjen të përafërt me gjendjen e mëparshme.

5.7. Ndikimet nga Zhurma

Niveli i zhurmës mund të pritet të rritet gjatë fazës kur kemi të bëjmë me angazhimin e makinerIsë së rëndë në gërmime dhe në transportin e materjaleve.Zhurma do të krijohet edhe gjatë fazës së operimit të HEC-it, e cila vie nga puna e turbinave ,Zhurma e prodhuar nuk ofron shqetsim per komunitetin lokal por që mund të ofroj shqetsim gjatë fazes së ndërtimit për faunën e lokacionit, e për pasojë ajo do të largohet nga zona dhe përreth saj gjersa të përfundoj faza e ndërtimit.

Zhurma Distanca (m)10 50 100 500

90db-niveli për pajisje moderne

59 45 39 25

Në bazë të vlerave të paraqitura në tabelë dhe duke pasur parasysh distancën e ndërtesave të banimit si dhe natyren e projektit , mund të konkludojm ndërtimi dhe funksionimi i hidrocentralit ne aspektin e



zhurmës nuk do të ketë ndikime negative të mëdha në njerëzit që banojnë në rrethin të zonës.

5.8. Ndikimi nga Erozioni

Degradimi fizik dhe erozioni i tokes mund te jene problem per shkak te terrenit. Siç është shpjeguar edhe në studimin gjeologjik toka ku do te ndertohet HEC është e qendrueshme dhe jane bere llogaritjet e nevojshme. Terreni ku ato do te ndertohet objekti do të jetë po ashtu i qëndrueshëm. Ne këtë zone qe analizohet, projekti i propozuar do te kete impakt pozitiv. Nderhyrjet per ndertimin e veprave do sistemojne terrenin per shmangien e erozionit (sepse do te jete edhe ne favor te projektit) .Nuk do te kete errozion te tokes dhe do të bëhët menaxhimi i ujërave të lumit që në periudhe rreshjesh masive bëhën të rrëmbyeshëm. Materialet e germimeve do te dërgohen në brigjet e lumit të Kaçandollit duke shërbyer si barriera për eliminimin e erozionit në brigjet e tij. Me këtë mjedisi perreth nuk demtohet dhe materialet e germimit sistemohen, në menyrë që shtrati të ketë formë dhe pamje të mirë si më parë.Edhe nga shkarkimi i ujërave pas daljes nga turbinat nuk do të ketë probleme erozioni sepse ato do te derdhen ne shtratin e lumit, nepermjet nje kanali te shkurter. Si dhe do të merren masat shtesë me qëllim të zbutjës së ndikimeve negative nga erozioni, ato ti elaborojmë në kaptinën e masave zbutëse dhe planin menaxhues mjedisor për HEC –in e Kaçandollit.

5.9. Ndikimet në sistemin e ujitjes

Në lokacionin e projektit ka edhe përdorues të tjerë të ujit po nga ky lum, të cilët nët të shkuarën e përdornin për ujitjen e kulturave bujqësore.Projekti në fjalë nuk paraqet asnjë pengesë për shfrytëzuesit tjerë, madje edhe gjatë sezonave të thata.

5.9. Ndikimet në turizëm



Ndertimi i hidrocentralit do të ndikoj në përmirësimin e e infrastrukturës rrugore të lokacionit të propozuar.Pasi të jetë përmirësuar infrastruktura rrugore do të krijohen mundësi reale për zhvillimin e turizmit në këtë zonë, të njohur me bukuri të rralla natyrore, bukuri të cilat do të joshin turist vendor dhe të huaj, me këtë do të rritet gama e shërbimeve që mund të ofroj komuniteti i zonës.,

5.10.Ndikimi në mjedis në rastet aksidentalePër arsye të natyrës së aktiviteteve për ndërtimin dhe funksionimit të Hidrocentralit, aksidente mjedisore mund të ndodhin. Aksidentet të cilat mund të ndodhin, mund të jenë të natyrës së ndryshme dhe mund të ndodhin në çdo kohë.Aksidentet mund të ndodhin ne fazën e ndërtimit, lëndimet e punëtorëve gjatë kryerjes të aktiviteteve ndërtuese, nga rrjedhjet e ndryshme të lëndëve djegëse dhe lubrifikuese nga mekanizmi punues mundësia e pëlcitjes së gypave hidraulik, nga aksidentet e mundshme ne komunikacion gjatë transportit të materialit ndërtimor etj. Ne fazën e kryerjes të funksionimit të hidrocentralit aksidentet mund të ndodhin nga mundësia e përmbytjeve të hapësirave , nga mundsia e plasaritjes (dëmtimit) te pendave, lëndimet e punëtorëve gjatë kryerjes të aktiviteteve prodhuese. Aksidentet mund të ndodhin nga rrjedhjet e lëndëve lubrifikuese nga pajimet e hidrocentralit .

5.11.Analiza e Alternativave

Subjekti afarist ka marrë në konsiderat mundësin e alternativave, dhe në bazë të studimeve të bëra në shumë aspekte është përcaktuar për dizajnin ingjinerik aktual, i cili parasheh në mënyrë detale vendmarrjet e ujrave dhe zonën në të cilën do të ndërtohet objekti i hidrocentralit. Hulumtimet gjeoteknike, gjeologjike dhe hidrologjike janë të shoqëruara me vlersim mjedisor të zonës së përzgjedhur.



6.0. MARRJA E MASAVE PËR PARANDALIMIN DHE ZVOGËLIMIN E NDIKIMEVE

6.1 Masat e marura për mbrojtjen e ajrit

Për të parandaluar dhe zvogëluar sasinë e ndikimeve negative në ajër të cilat i kemi cek më lart duhet ndërmarr këto masa: Gjatë punës me makina ngarkuese dhe transportuese të gjitha sipërfaqet operacionale të stërpikën me ujë posaçërisht në kohëra me temperatura të larta.Duhet të behët kontrollimi i rregullt teknik i makinave ngarkuese dhe automjeteve transportuese që konsumojnë lëndë të lëngëta djegëse me qëllim që lirimi i gazrave nga automjetet e punës të jetë sa më kualitativ.Kamionët të cilët bëjnë transportin e dheut dhe materialeve tjera duhet të mbulohen me mbulesa adekuate, për arsye që pluhuri gjatë transportit të mos shpërndahet nga ta dhe ne kohra me temperatura të larta dhe me erëra të stërpiken me ujë. Duhet të jetë çdo herë në disponim auto cisterna me ujë për spërkatje.

6.2. Masat e marura për mbrojtjen e tokës

Me qëllim të ruajtjes së tokës nga ndikimet negative të cekura ne pasuset e më sipërme duhet ndërmarr këto masa: Në mënyrë të rregullt të mirëmbahen makinat ngarkuese dhe automjetet transportuese duhet të merën masat e nevojshme për mos lëshuarjen e pa kontrolluar të derivateve dhe vajrave nga makinat ngarkuese dhe automjetet transportuese. Vaji i makinave ngarkuese dhe automjeteve transportuese nuk duhet të ndërrohet në vende jo të caktuara dhe jo të izoluara mirëpo nëse detyrimisht duhet të bëhet ndërrimi i vajit për shkak te avarive ne makinat ngarkuese dhe transportuese atëherë duhet siguruar enët adekuate për mbajtjen e vajit dhe duhet siguruar një pjesë nga materiali jo lëshues i vajrave dhe të vendoset nën makinën që riparohet. Ndërrimi i vajrave duhet të bëhet ne vende të caktuara dhe të izoluara për mos depërtimin e tyre në tokë.



Platoja dhe sipërfaqet operacionale ku bëhet mirëmbajta (servisimi) i makinave transportuese dhe pajimeve prodhuese të betonohet dhe izolohet.Në kohëra kur ka të reshura atmosferike të mos punohet me makina, me qëllim të mos ngjeshjes në masë të madhe të tokës.Mbeturinat e ngurta komunale të grumbullohen dhe vendosen në kontejner të posaçëm të pajisur me kapak për mbulim, me transport vetanak apo nëpërmjet ndërmarrjeve për menaxhimin e mbeturinave, këto mbeturina të dërgohen në deponin rajonale.Vajrat e ndërruara nga makinat ngarkuese dhe transportuese, duhet të deponohen në enë të posaçme , dhe do të u dorëzohen ndërmarrjeve të licencuara për grumbullimin e vajrave të përdorura. Për zvogëlimin e sasisë së pluhurit ne kohra me temperatura të larta dhe me erëra sipërfaqet operacionale të stërpiken me ujëSipërfaqet e degraduara duhet të nivelizohen dhe mbillen me barë dhe drunj, duke ju për shtatur mjedisit rrethues, dherat e mbetura dhe mbeturinat tjera të ngurta do të dërgohen ne deponin rajonale.Sipërfaqet e kanalit ku do të vendosen gypat duhet të mbulohen me sasi të dheut të nivelizohen dhe mbillen me barë dhe drunj, duke ju për shtatur mjedisit rrethues

6.3. Masat e marura për mbrojtjen e ujit

Për mbrojtjen e ujërave nga ndikimet e mundshme negative që ndodhin nga aktivitetet gjatë ndërtimit të digave – veprave të marrjes , hapjes së kanalit, vendosjes së gypave etj, rekomandohet të merren këto masa:Gjatë ndërtimit të digave – veprave të marrjes , hapjes së kanalit, vendosjes së gypave duhet të bëhet mbrojtja e kontaktit me lumin me një brez të përkohshëm nga dheu të përzier me rërë, pas kryerjes së punimeve ky brez të largohet dhe të bëhet rregullimi i shtratit të lumit. Vaji i makinave ngarkuese dhe automjeteve transportuese nuk duhet të ndërrohet në lokacionin ku nuk është i dedikuar për ndërrimin e vajrave, mirëpo nëse detyrimisht duhet të bëhet ndërrimi i vajit për shkak te avarive ne ngarkuese, atëherë duhet siguruar enët adekuate për mbajtjen



e vajit dhe duhet siguruar një pjesë nga materiali jo lëshues i vajrave dhe të vendoset nën makinën që riparohet. Duhet siguruar dhe pasur ne rezerva material për absorbim (neutralizim ), të derivateve dhe vajrave ne rast të derdhjes së tyre. Duhet të sigurohen ËC fushore dhe zbrazja e ËC fushore pas mbushjes me fekale dhe ujëra të zeza të barten nga kompanitë e licencuara. Sasia e mesatare e ujit që do të merret nga vepra e marrjes do të jetë vetëm 65-70% të prurjeve normale ne çdo stinë, ndërsa mbetja ekologjike do të jetë 30 deri 35%, do të llogaritet (shiqohet ) minimumi biologjik dhe varësisht prej sasisë së prurjeve do të shfrytëzohet sasia e ujit, në raste se sasia e prurjeve është e vogël dhe nese rrezikohet minimumi biologjik puna e hidrocentralit duhet të ndërpritet.

6. 4. Masat e marura për mbrojtjen e botës bimore dhe shtazore

Sipërfaqet e degraduara gjatë ndërtimit të digave – veprave të marrjes , hapjes së kanalit, vendosjes së gypave dhe te lira për rreth ndërtesës të hidrocentralit me infrastrukturë përcjellëse pas ndërtimit të hidrocentralit do të mbillen me bimë dhe drunj dekorativ.Duhet të ndërtohet përskaj digave – veprave të marrjes shtegu për peshq e cila do të mundësonte qarkullimin pa pengesë të faunës së këtyre lumenjve . Sistemi dhe siguria e menaxhimit të regjimit ujorë. Respektimi i rrjedhshmërisë ekologjike të pranueshme që më parë të caktuar është një nga faktorët kryesorë të mbrojtjes komplet të ekosistemit. Duke marrë parasysh se është fjala për impiant të rrjedhshëm me derivacion, ky problem nuk është i shprehur. Sipas qëllimeve strategjike të mbrojtjes dhe avancimit të këtij ekosistemi, dhe obligimeve morale, pronari i Hidrocentralit do të marrë pjesë në aksionet e shtimit të fondit të peshkut dhe aktiviteteve tjera në pajtim me rregulloret mbi mbrojtjen e ujërave, mjedisit dhe natyrës.6.5. Masat e marura për mbrojtjen nga rreziqet aksidentale Për të parandaluar dhe zvogëluar rreziqet e mundshme duhet ndërmarrë këto masa:



Të mirrën të gjitha masat për evitimin e derdhjes së derivateve të naftës dhe vajit nga makinat ngarkuese dhe transportuese .Lartësia e digës – veprës te marrjes duke pasur parasysh konfiguracionin e terrenit, nuk do të ndikojnë në përmbytjet e sipërfaqeve (tokave) të cilat ndodhën në afërsi të lumit. Rreziku nga plasaritja (dëmtimi) e pendave nuk do të jetë e mundur, sepse pendat do të ndertohen prej betonit special për ndërtimin e pendave dhe do të përforcohet (armirohet) prej armaturës (qelikut) me profil të caktuar sipas dimenzioneve në bazë rezultateve statistike të llogaritura. Rreziku për sigurinë e mjedisit jetësor në raste aksidentale. Si preventivë do të aplikohet zgjidhja moderne teknologjike në pajtim me mjedisin çka edhe është rasti tek turbinat të zgjedhur. Kjo do të thotë se mund të aprovohet turbina zgjidhja konstruktive e së cilës është pa kushineta me vaj dhe transformator që janë pa vaj si izolues. Në këtë mënyrë do të eliminohej mundësia e aksidenteve dhe ndikimit negativ në mjedis.

7.0. PROGRAMI I MONITORIMIT TË NDIKIMEVE NË MJEDIS – PLANI MENAXHUES MJEDISOR..

Plani menaxhues mjedisor është zhvilluar bazuar në kërkesat ligjore të legjislacionit Kosovar. Ky plan identifikon dhe vlerëson potencialin e të gjitha efekteve në mjedis, rreziqet nga ndonjë aksident, shëndetin e të punësuarve dhe shëndetin publik, dhe jep sugjerime për nevojën e zbatimit të masave zbutëse dhe planin moniturues për reduktimin e (nëse jo plotësisht eliminimin e tyre) efekteve në mjedis.

Implementimi i këtij plani nuk e përmirëson vetëm përformansën mjedisore të projektit në fjalë por ndihmon edhe ne përmirësimin e menaxhimit mjedisor. Plani menaxhues përfshin planin monitorues dhe rehabilitues.Plani përfshin masat për rehabilitimin e efekteve në mjedis gjatë fazës sëpërgatitjes së zonës, ndërtimit dhe operimit të HEC-it.Objektivat e këtij plani janë të parandaloj dhe reduktoj efektet



potencialisht të mundshme në mjedis. Ndotja që i shkaktohet mjedisit gjatë realizimit të projektit është minimale jo vetëm që kemi të bëjmë me shfrytëzimin e një burimi të ripërtritshëm të energjisë (hidroenergjisë ) por nuk kemi hidrocentral me rezervar akumulues që sjell një mori ndotjesh të mjedisit . Programi i monitorimit do te përdoret për te verifikuar qe te gjitha ndotjet e mundshme qe do ti vijnë mjedisit nga ndërtimi dhe operimi i Hidrocentralit janë marre parasysh. Kjo do te lejoj ndjekjen e programit dhe marrjen e masave korigjuse përpara se ndonjë dem potencial te behet realitet. Programi i monitorimit për secilën ndotje potenciale qe mund ti shkaktohet mjedisit duhet te mbikëqyret nga inspektoret e kuvendit komunal dhe të Ministrisë së Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor.

7.1. Raportimi

Do të kryhet nga udhëheqja e kompanisë HYDROCOM shpk gjegjësisht nga ekspertët e kompanisë së paku në fund të çdo viti kalendarik, ku do ti paraqiten të dhënat relevante nga të gjitha monitorimet e bëra brenda vitit, të cilat do të raportohen autoriteteve përkatëse në Ministri të Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor sipas kërkesës së tyre dhe komunitetit lokal brenda komunës.8.0. MASAT REHABILITUESE PAS PËRFUNDIMIT TË AKTIVITETIT TË HC-tPas përfundimit të jetë gjatësisë së Hidrocentralit apo për shkak të ndryshimeve klimatike, ndryshimeve në tregun energjetik, apo vet intersit të pronarit se a do të vazhdoj me këtë projekt.

Objektet ekzistuese të largohen nga lokacioni, bazamentet si dhe platot nga betoni duhet të shkatërrohen, imtësohen dhe të dërgohen në deponin regjionale. Të gjitha gypat të nxirren nga toka dhe të shiten si skrap apo të dërgohen në deponin e kategorisë së saj.Rikultivimi i këtyre sipërfaqeve të dëmtuara përfshin rivitalizimin në tërësi të hapësirave të dëmtuara nga realizimi i projektit. Zgjedhja e modelit të



rikultivimit varet nga: Qëllimi i rekultivimit i cili nënkupton sipërfaqeve të degraduara, prapë tu kthehet funksioni i saj primar.

9.0. KONKLUZION

Realizimi të projektit për ndërtimin e Hidrocentralit, do të ketë ndikime të moderuara në lokacionin dhë përreth saj. Analizat e kryera nga pikëpamja e kushteve dhe mundësive të shfrytëzimit hidroenergjetik të ujërave të lumit Kaçqandoll, ne lokalitetetet e komunës së Vushtrrisë dhe Podujevës, sjellin në përfundime se kjo është teknikisht e mundshme dhe ekonomikisht e arsyetueshme me ndërtimin e Hidrocentralit në lokacionet e lartëshënuara.

Fondi i të dhënave të disponueshme mbi matjet e rrjedhshmërisë dhe nivelit të ujit është e kënaqshme, kurse analizat e kryera hidrologjike janë të mjaftueshme që në mënyrë të besueshme të përcaktohen vlerat projektuese dhe efektet energjetike. Hidrocentrali, ne lokalitetetet e komunës së Vushtrrisë dhe Podujevës nuk kan ndikim në ndryshimin e regjimit të rrjedhjes së lumit, nuk e kanosin në asnjë mënyrë ambientin natyrorë dhe është projekt ekologjikisht i pranueshëm. Sasia e mesatare e ujit që do të merret nga veprat e marrjes do të jetë vetëm 65% deri 70% të prurjeve normale ne çdo stinë .Kjo sasi e ujit përsëri do te kthehet ne lum pasi të dalin nga vepra e shkarkimit.Gjatë fazës së shfrytëzimit nuk ka elemente të shqetësimit për faunën. Do të shfrytëzohet prej 65 deri 70% e prurjes së ujit, ndërsa mbetja ekologjike do të jetë 30 deri 35%, do të llogaritet (shiqohet ) minimumi biologjik dhe varësisht prej sasisë së prurjeve do të shfrytëzohet sasia e ujit, në raste se sasia e prurjeve është e vogël, gjegjsishtë zvoglohet nën minimumin biologjik puna e hidrocentralit do të ndërpritet. Territori në fjalë nuk ka statusin e parkut kombëtar. Zbatimi i këtij projekti nuk do të ketë ndonjë pasojë negative të mëtejshëm në mjedisin e zonës.Ndikime minimale do të ketë vetëm në ndryshimin e pejsazhit të sipërfaqes së shfrytëzuar me masat që janë parashikuar të merren në



këte raport ky fenomon do të zbutet. Duke i analizuar të gjitha parametrat e procesit të punës në ndërtimin dhe funksionimin e Hidrocentralit të cilat kanë mundësi të ndikojnë në mjedisin jetësor dhe duke pasur parasysh identifikimin e ndikimeve të mundshme në mjedis gjatë ndërtimit dhe funksionimit të Hidrocentralit , nuk do të shkaktoj ndikime negative në mjedis dhe nuk rrezikon shëndetin e njeriut nëse zbatohen të gjitha masat e rekomanduara për fazën e ndërtimit dhe shfrytëzimit dhe në pikëpamje të mbrojtjes së mjedisit, Mendojmë se këto të dhëna janë të mjaftueshme dhe i mundësojnë Ministrisë së Mjedisit dhënien e mendimit për Pëlqim Mjedisor për ndërtimin e Hidrocentralit , ne lokalitetetet e komunës së Vushtrrisë dhe Podujevës sipas kërkesës të Ismet Gashi, Drejtor i kompanisë ,,Hidrocom” Sh.p.k. Llapllasellë, Graçanicë.

Shtojca:

1. Certifkata e biznesit;2. Kontratë e përditësuar me Agjensionin Pyjor të Kosovës për marrjen në

shfrytëzim të tokës pyjore me qira;3. Vendim i ARPL (MEA) për themelimin e servitutit të instalimit të veprës

ujëmarrëse dhe të akumulimit;4. Kopje e pelqimit mjedisor, lëshuar nga MMPH-ja në vitin 2016;5. Certifikata e pronës dhe kopja e planit për komunën e Vushtrrisë dhe

Podujevës;6. Mendime profesionale për komunën e Vushtrrisë;7. Mendime profesionale për komunën e Podujevës;8. Plani i situacionit detal për projektin e propozuar;9. Aero imazhe dhe plane situacioni për tërë trasen;10.Dokumente te ndryshme dhe foto nga terreni (ne CD)


rks-gov.net - pËr hidrocentralin nË lumin ... · web viewne sektorin fill mbas veprës se marrjes...

Documents