review article: cardiopulmonary resuscitation in pregnancy...

Volume 43 Number 3 July – September 2017 Thai Journal of Anesthesiology 257

Review article: Cardiopulmonary resuscitation in pregnancy

cardiac arrest and perimortem cesarean delivery

Patchareya Nivatpumin*

*Department of Anesthesiology, Faculty of Medicine Siriraj Hospital, Bangkok 10700, Thailand

Abstract Background: Pregnancy cardiac arrest is a rare

condition leading to a high maternal and neonatal

mortality rate. Wide ranges of etiologies of cardiac

arrest in pregnancy have been reported in the historical

literature, including postpartum hemorrhage, amniotic

fluid embolism, cardiovascular diseases and anesthetic

causes. Certain resuscitation strategies are used for

pregnancy cardiac arrest which diverge from the

normal population; they are anticipation of difficult

airway management, intravenous line approach above

the diaphragm, manual left uterine displacement,

and consideration of perimortem cesarean delivery

(PMCD) within 4 minutes if the return of spontaneous

circulation is not achieved. It has been acknowledged

that PMCD increases the chance of survival of both

the patient and the neonate since PMCD alters the

pregnancy physiology. A reduction of the uterine

volume resulting from PMCD brings about an

improvement in the blood flow back to the central

circulation by relieving the aortocaval compression;

a lessening of oxygen consumption; and an increase

in the lung expansion, thereby improving lung

compliance. The author reviewed up-to-date

guidelines for resuscitation in the event of pregnancy

cardiac arrest and PMCD in order to provide

knowledge to all readers. The author hopes that

what readers learn can save two lives, that of the

mother and her baby, in the future.

Keywords: cardiac arrest, cardiopulmonary

resuscitation, pregnancy, perimortem cesarean

delivery.

Corresponding author: Patchareya NivatpuminE-mail: [email protected]

Thai J Anesthesiol. 2017;43(3):257-70.

_18-0000(257-270)9.indd 257 1/25/61 BE 9:06 AM

258 วสญญสาร ปท43ฉบบท3กรกฎาคม–กนยายน2560

บทความฟนวชา: การชวยฟนคนชพหญงตงครรภและการผาตด

คลอดบตรทางหนาทองขณะมภาวะหวใจหยดเตน

พชรยา นวฒนภมนทร*

*ภาควชาวสญญวทยา คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล กรงเทพฯ 10700 ประเทศไทย

บทคดยอ บทน�ำ: ภาวะหวใจหยดเตนในหญงตงครรภ เปน

ภาวะทพบไดนอยแตเปนภาวะทรนแรงมอตราตาย

ของมารดาและทารกสงไดมากถงรอยละ 40 ถง 80

สาเหตทพบบอยคอภาวะตกเลอดหลงคลอด ภาวะ

น�าคร�าอดตนในกระแสเลอด ภาวะโรคเดมของผปวย

เชน โรคหวใจ และสาเหตจากการระงบความรสก

เปนตน การดแลชวยฟนคนชพผปวยกลมนมความ

แตกตางจากการชวยฟ นคนชพผ ปวยทวไปหลาย

ประการ ไดแก ผปวยกลมนมภาวะใสทอหายใจยาก

มความเสยงในการส�าลกเศษอาหารเขาสปอด การเปด

หลอดเลอดด�าเพอใหยาและสารน�าในสวนทอยเหนอ

ตอกระบงลม ภาวะมดลกกดทบหลอดเลอดแดงและ

ด�าใหญภายในชองทอง ระหวางการชวยฟนคนชพให

ใชมอดนมดลกไปทางซาย และพจารณาการท�าการ

ผาตดคลอดบตรทางหนาทองขณะมภาวะหวใจ

หยดเตนเพอคลอดทารกภายใน 4 นาท ถาไมมการ

กลบมาของการเตนของหวใจ โดยการผาตดนพบวา

ท�าใหมอตราการรอดชวตของหญงตงครรภสงขน

ท�าใหลดการกดทบของหลอดเลอดใหญในชองทอง

เพมเลอดไหลเวยนกลบเขาสหวใจ ลดการใชออกซเจน

ของรางกายและเพมความยดหย นของปอดท�าให

ขยายตวไดดขน และยงเพมอตราการรอดชวตและ

ลดความทพพลภาพของทารกทเกดมา จดประสงค

ของบทความฟนวชานคอการรวบรวมแนวทางการ

ดแลชวยฟ นคนชพหญงตงครรภทมภาวะหวใจ

หยดเตน ผ เขยนหวงเปนอยางยงวาผ อ านจะได

ประโยชนในการดแลผปวยใหเปนไปตามมาตรฐาน

สากล เพอชวยเหลอชวตของมารดาและทารกเมอ

ผอานพบสถานการณในลกษณะนในอนาคต

ค�ำส�ำคญ: หวใจหยดเตน, การชวยฟนคนชพ, ตงครรภ,

การผาตดคลอดบตรทางหนาทองขณะมภาวะหวใจ

หยดเตน

_18-0000(257-270)9.indd 258 1/25/61 BE 9:06 AM


บทน�า ภาวะหวใจหยดเตนในหญงตงครรภ (maternal

cardiac arrest) เปนภาวะทพบไดนอย จากอบตการณ

ทเคยรายงาน พบไดตงแต 1:50,0001 ถง 1:12,0002

แตเปนภาวะทมความรนแรงคอมอตราตายและ

ทพพลภาพสง อตราตายของมารดาพบไดสงถงรอยละ

453 ถง 834 และอตราตายของทารกพบไดรอยละ 205

ถง 896 ซงอตราการรอดชวตของมารดาและทารกนน

ขนกบปจจยหลายประการไดแก สาเหตของภาวะ

หวใจหยดเตน สถานทเกดภาวะหวใจหยดเตน ความ

รวดเรวของการเรมชวยฟนคนชพ วธการแกไขสาเหต

และทรพยากรทสามารถชวยฟนคนชพหญงตงครรภ

ทมภาวะหวใจหยดเตนทมอยในขณะนนๆ7

สาเหตของการเกดภาวะหวใจหยดเตนในหญง

ตงครรภ


ตงครรภมหลายประการ ในอดตสาเหตสวนใหญ

มาจากการตกเลอดและการตดเชอ ได แก เ ชอ

อหวาตกโรค วณโรค บด และตดเชอในกระแสเลอด7

แตในปจจบนสาเหตของการเกดภาวะหวใจหยดเตน

ในหญงตงครรภ2,7-9 ไดแก ภาวะตกเลอดหลงคลอดจาก

สาเหตใดกตาม ภาวะโรคประจ�าตวของหญงตงครรภ

ไดแก โรคหวใจ หรอโรคระบบหายใจ ภาวะแทรกซอน

จากการตงครรภ เชน รกเกาะต�า (placenta previa)

รกงอกตด (placenta accreta) ครรภ เป นพษ

(preeclapmsia) ภาวะน�าคร�าอดตนในกระแสเลอด

(amniotic fluid embolism) ภาวะลมเลอดอดตนทปอด

(pulmonary emboli) และภาวะตดเชอในกระแสเลอด

(sepsis) เลอดออกในสมองจากภาวะครรภเปนพษ

เปนตน นอกจากนในปจจบนยงมสาเหตส�าคญทหญง

ตงครรภมาเขารบการผาตดคลอดบตรทางหนาทอง

ไดแก ภาวะหวใจหยดเตนทเกดจากการระงบความ

รสก9 ซงเกดจากการขาดออกซเจนจากสาเหตใดกตาม

เชน การใสทอหายใจเขาหลอดอาหาร (esophageal

intubation) การสดส�าลกน�ายอยและเศษอาหารเขาปอด

(pulmonary aspiration) ภาวะหวใจหยดเตนจากการ

ระงบความรสกเฉพาะสวนไดแก ยาชาเขาในกระแสเลอด

ท�าใหเกดพษของยาชา (local anesthetic systemic

toxicity: LAST) ยาชาทางชองเหนอเยอดราซงม

ปรมาณมากเขาไปในชองน�าไขสนหลงโดยไมตงใจ

ท�าใหเกดการชาในระดบสง (high spinal block)

ดงแสดงในตารางท 1 โดยสาเหตจากการระงบความ

รสกนนไมพบปรากฏมากอนในอดต โดยเรมมรายงาน

เมอประมาณ 30-40 ปทผานมาน9 นอกจากนยงมอก

หลายรายทไมทราบสาเหตทแทจรง5 หรออาจเกดจาก

หลายสาเหตรวมกน2 นอกจากนยงมปจจยอกหลาย

ประการทเพมความเสยงตอการเกดภาวะหวใจ

หยดเตนในหญงตงครรภ เชน ภาวะโรคเรอรงเดม

ไดแก โรคระบบหายใจ โรคไตวายเรอรง โรคระบบ

ประสาท และภาวะอวนรนแรง (morbid obesity)2

_18-0000(257-270)9.indd 259 1/25/61 BE 9:06 AM


Table 1. สาเหตของภาวะหวใจหยดเตนในหญงตงครรภ

ตวยอ สาเหต อธบายสาเหต

A Anesthetic (การระงบความรสก) การชาในระดบสงและ/หรอความดนเลอดต�า (high spinal block, hypotension)การใสทอหายใจไมไดและการส�าลกเศษอาหารเขาปอดการกดการหายใจยาชาเขากระแสเลอด (LAST)

Accident/trauma (อบตเหต) อบตเหตตางๆ หรอฆาตวตาย

B Bleeding (การตกเลอด) การแขงตวของเลอดผดปกต (coagulopathy)รกเกาะต�า รกลอกตวกอนก�าหนด รกงอกตดมดลกไมแขงตว รกคาง มดลกแตกปฏกรยาจากการใหเลอด

C Cardiovascular (หวใจและระบบไหลเวยนเลอด)

กลามเนอหวใจตาย หวใจเตนผดจงหวะ (arrhythmia)โรคหวใจพการแตก�าเนด โรคลนหวใจผดปกตAortic dissectionCardiomyopathy

D Drugs (ยาตางๆ) ปฏกรยาจากการแพยาแบบรนแรง (anaphylaxis)การใหยาผดหรอเกดขนาด เชน oxytocin, magnesium, insulin หรอยากลมโอปออยด

E Embolism (การอดตนเสนเลอด) น�าคร�าอดตนในกระแสเลอด (amniotic fluid embolism)ลมเลอดหรอฟองอากาศอดตนในกระแสเลอดโรคหลอดเลอดสมอง

F Fever (ไข) ตดเชอตางๆ

G General (สาเหตทวไป) H’s* และ T’s** เหมอนสาเหตในบคคลทวไป

H Hypertension (ความดนเลอดสง) ภาวะครรภเปนพษ (toxemia of pregnancy) และHELLP syndrome

LAST: local anesthetic systemic toxicity, HELLP: hemolysis, elevated liver enzymes and low platelet count*H’s ไดแก Hypoxia, Hypovolemia, Hyper/hypokalemia, Hypo/hyperthermia, Hydrogen ions (acidosis) และ Hypoglycemia**T’s ไดแก Tension pneumothorax, Tamponade, Toxins, Thromboembolism, Thrombosis (myocardial infarction) และ Traumaดดแปลงจาก Cardiac arrest in pregnancy: a scientific statement from the American Heart Association. Circulation. 2015;132(18):1747-73.


ตงครรภทเกยวของกบการระงบความรสก ไดแก

1. การชาในระดบสงและความดนเลอดต�าจาก

การใหยาระงบความรสกเฉพาะสวน (high spinal

block and hypotension)

ปจจบนพบสาเหตนไดมากขนเนองจากความนยม

ในการใหการระงบความรสกเฉพาะสวนในการผาตด

คลอดบตรเพมขน9 พยาธสรรวทยาทท�าใหเกดภาวะ

หวใจหยดเตนเกดจากการชาในระดบทสงเกนไป มผล

ระงบเสนประสาทไขสนหลงระดบคอท 3-5 (C3-C5)

ซงควบคมการเคลอนไหวของกระบงลมหยดท�างาน

ท�าใหผปวยไมสามารถหายใจได นอกจากนผปวยยงม

ภาวะความดนเลอดต�าจากการยบยงกลมประสาท

sympathetic ท�าใหแรงตานทานของหลอดเลอดใน

รางกาย (systemic vascular resistance) ลดลงพรอมกบ

มหวใจเตนชาจาก Bezold-Jarisch reflex และ/หรอการ

ยบยงเสนประสาทไขสนหลงระดบอกท 1-4 (T1-T4)

ซงเปนต�าแหนงของ cardiac accelerating fiber10

_18-0000(257-270)9.indd 260 1/25/61 BE 9:06 AM


ดงนน เมอเกดการชาในระดบทสงเกนไป ผปวย

ควรไดรบการดแลระบบหายใจและชวยหายใจในทนท

กรณทผปวยหยดหายใจ นอกจากนควรดแลระบบ

ไหลเวยนเลอด โดยการใหสารน�าใหพอเพยง จดผปวย

อยในทาเอยงมดลกไปทางซายและใหยาตบหลอดเลอด

ephedrine โดยอาจใช epinephrine และ/หรอ atropine

ถาจ�าเปน ถาผปวยไมมชพจรใหรบท�าการกดหนาอก

การใช transvenous หรอ external pacing ชวยปองกน

ภาวะความดนเลอดต�าจากภาวะการชาในระดบสงได2

2. ภาวะไมสามารถใสทอหายใจไดและภาวะส�าลก

เศษอาหารเขาปอด

การเปลยนแปลงทางสรรวทยาในระบบหายใจ

และระบบทางเดนอาหารขณะตงครรภท�าใหผปวย

มความเสยงตอภาวะน อยางไรกตามสาเหตนพบได

นอยลงในปจจบนเนองจากความนยมในการใหการ

ระงบความรสกแบบทงตวในการผาตดคลอดบตร

ลดลง9 แตกยงเปนสาเหตทท�าใหผปวยมภาวะขาด

ออกซเจนและเกดภาวะหวใจหยดเตนได กลาวคอ

หญงตงครรภมการบวมของทางเดนหายใจซงเปนผล

จากการเปลยนแปลงของฮอรโมนในขณะตงครรภ

ในบางรายมน�าหนกตวมาก5 มกอนหรอพยาธสภาพ

บรเวณคออยเดม11 รวมกบในหญงตงครรภจะม tone

ของกลามเนอหรดหลอดอาหารลดลง เมอผปวยไดรบ

การใสหรอถอดทอหายใจจงมความเสยงตอการสด

ส�าลกเศษอาหารหรอน�ายอยเขาปอดและท�าใหมการ

อกเสบของปอดตามมา โดยมรายงานพบวาสาเหต

การเกดภาวะหวใจหยดเตนในหญงตงครรภดวย

ภาวะส�าลกเศษอาหารเขาปอดพบไดรอยละ 7 ของ

สาเหตการเกดภาวะหวใจหยดเตนทงหมด12 ดงนน

การดแลทางเดนหายใจในหญงตงครรภตองใชความ

ระมดระวงโดยเฉพาะในรายทคาดวาจะใสทอหายใจ

ยาก (predicted difficult airway) กอนการระงบความ

รสกควรประเมนทางเดนหายใจผปวยอยางละเอยด

เตรยมอปกรณดแลทางเดนหายใจตางๆ ใหพรอมใช

ในกรณทคาดวาผปวยจะใสทอหายใจยาก ควรเตรยม

อปกรณครอบกลองเสยง (laryngeal mask) และ/หรอ

video laryngoscope ไวดวย ในกรณทสงสยวาผปวย

มภาวะสดส�าลกใหการดแลโดยใสทอหายใจและ

ชวยหายใจดวยแรงดนบวก ใช positive end-expiratory

pressure (PEEP) และใชสายดดเสมหะหรอน�ายอย

อาจตองใชการสองกลองหลอดลม (bronchoscopy)

ถาจ�าเปน การใช steroid และยาปฏชวนะในระยะแรก

ไมมผลท�าใหอาการของภาวะนดขน13

3. ภาวะกดการหายใจ

ภาวะนพบไดนอยมาก2 พบในผปวยทไดรบยากลม

โอปออยดจากหลายทาง เชน ทางปาก ทางหลอดเลอดด�า

รวมกบการใหยาโอปออยดทางชองน�าไขสนหลง ผท

มความเสยงคอหญงตงครรภทมภาวะอวน14

4. การเกดพษของยาชา (Local anesthetic

systemic toxicity: LAST)

คอ ภาวะทระดบยาชาในกระแสเลอดสงจนมผล

ตอระบบประสาท หวใจและหลอดเลอด โดยอาจ

เกดขนไดจากยาชาปรมาณมากเขาสกระแสเลอด

โดยไมตงใจ เชน การใหยาชาเพอระงบความรสก

เฉพาะสวนทางชองเหนอเยอดรา แลวขณะนนเกด

มการฉกขาดของหลอดเลอดด�าในชองเหนอเยอดรา

(epidural anesthesia) เปนตน เมอสงสยวาผปวยทม

ภาวะหวใจหยดเตนจากภาวะน การรกษาคอ การให

ไขมนทใชเป นอาหารทางหลอดเลอดด�า (lipid

emulsion) โดยใช 20% lipid emulsion ในขนาด

_18-0000(257-270)9.indd 261 1/25/61 BE 9:06 AM


1.5 มล./กก. ของน�าหนกในอดมคต (ideal body weight)

ทางหลอดเลอดด�าแลวใหตอเนองในขนาด 0.25 มล./

กก./นาท ทางหลอดเลอดด�า เปนระยะเวลา 10 นาท

จนผปวยมการกลบมาเตนของหวใจ ถายงไมมการ

ตอบสนองใหใช 20% lipid emulsion ในขนาด 1.5

มล./กก. ของน�าหนกในอดมคต ทางหลอดเลอดด�า

อกครง และเพมอตราการใหตอเนองเปน 0.5 มล./กก./

นาท ทางหลอดเลอดด�า ขนาดสงสดทใชคอ 10 มล./กก.

ใน 30 นาทแรก2,15 ปจจบนยงไมทราบผลของ lipid

emulsion ทางหลอดเลอดด�าตอทารกในครรภ แต

อยางไรกตามจากประโยชนของ lipid emulsion ยง

แนะน�าใหใชในหญงตงครรภทสงสยการเกดพษของ

ยาชา15

การชวยฟ นคนชพหญงตงครรภทมภาวะหวใจ

หยดเตน

ในป ค.ศ. 2015 American Heart Association

ไดออกแนวทางปฏบต (clinical practice guideline)

ส�าหรบการชวยฟนคนชพในหญงตงครรภซงตพมพ

ในวารสาร Circulation ซงเปนครงแรกทไดมการ

รวบรวมสรปการดแลชวยฟนคนชพผ ปวยกลมน

โดย American Heart Association การชวยฟนคนชพ

ในหญงตงครรภนนคลายคลงกบการชวยฟนคนชพ

ทวไป2 ไดแก การใหผ ปวยอย บนพนราบแขง ให

ออกซเจนรอยละ 100 แกผปวย กดหนาอกดวยอตรา

เรว 100-120 ครงตอนาท โดยกดหนาอก 30 ครงตอ

การชวยหายใจ 2 ครง2 อยางไรกตามการชวยฟนคนชพ

ในหญงตงครรภมขอพเศษแตกตางจากการชวย

ฟนคนชพในบคคลธรรมดาหลายประการ2 ไดแก

การปลดอปกรณทใชเฝาระวงการเตนของหวใจทารก

ในครรภทตดบรเวณหนาทองผ ปวยออกใหหมด

เนองจากเปนการรบกวนการชวยฟ นคนชพ การ

ท�าการชวยฟนคนชพในทาเอยงมดลกไปทางซาย หรอ

ใชมอดนมดลกเพอเพมเลอดไหลกลบเขาสหวใจ การ

พจารณาใสท อหายใจเรวขนเนองจากค�านงถง

ภาวะเสยงตอการส�าลกเศษอาหารเขาปอด การเปด

หลอดเลอดด�าเพอใหน�าเกลอบรเวณสวนทอยเหนอ

ตอกระบงลมเพอใหแนใจวาการใหยาและสารน�า

ไดไหลเขาสหวใจได และตองมการประสานงาน

ระหวางสตแพทยเพอเตรยมการท�าการผาตดคลอดบตร

ทางหนาทองในขณะทผปวยมภาวะหวใจหยดเตน

รวมถงกมารแพทยเพอรบเดก โดยสรปขนตอนการ

ชวยฟนคนชพในหญงตงครรภ แสดงใน Figure 1

_18-0000(257-270)9.indd 262 1/25/61 BE 9:06 AM


* ทมแพทย ประกอบดวยวสญญแพทย สตแพทย กมารแพทยและแพทยผชวยเหลอ VF: ventricular fibrillation; VT: ventricular tachycardiaBLS: basic life support; ACLS: advanced cardiac life support; ROSC: return of spontaneous circulationดดแปลงจาก Cardiac arrest in pregnancy: a scientific statement from the American Heart Association. Circulation. 2015;132(18):1747-73.

เรมการชวยฟนคนชพตาม BLS และ ACLS - กดหนาอกถกตอง แรงและเรว 100-120 ครงตอนาท - ท าการ defibrillation ใน VF/ pulseless VT - ตรวจสอบคณภาพของการกดหนาอกเปนระยะๆ

ตามทมแพทย*และผชวยเหลอเพอชวยฟนคนชพ

ดแลผปวยดงน - ทางเดนหายใจ: ระวงภาวะใสทอหายใจยากและ ใหผมประสบการณมากทสดเปนผใสทอหายใจ - เปดหลอดเลอดด าใหน าเกลอในสวนทอยเหนอตอกระบงลม - ใหชนดและขนาดยาแกผปวยตาม ACLS guideline เหมอนผปวยทวไป - ใหสารน าหรอเลอด ถาผปวยมภาวะเสยเลอด - ถาผปวยไดรบ magnesium กอนมภาวะหวใจหยดเตน ใหหยด magnesium และให 10% calcium gluconate 30 มล. หรอ 10% calcium chloride 10 มล. ทางหลอดเลอดด า

เตรยมผปวยทางสตกรรมดงน - เอยงมดลกไปทางซายโดยใหผชวยใชมอดน - เอาสายเครองตรวจวดการหดตวของมดลกและวดการเตนของหวใจทารกออกจากหนาทองใหหมด - สตแพทยเตรยมท าการผาตดคลอดบตรทางหนาทอง

ถาผปวยไมมสญญาณชพกลบมา (no ROSC) ใน 4 นาท ใหสตแพทยท าการผาตดคลอดบตรทางหนาทอง

กมารแพทย เตรยมรบเดก

หาสาเหตของการเกดภาวะหวใจหยดเตนในหญง

ตงครรภ

Figure 1. ขนตอนการชวยฟนคนชพหญงตงครรภทมภาวะหวใจหยดเตน

_18-0000(257-270)9.indd 263 1/25/61 BE 9:06 AM


หลกการชวยฟนคนชพหญงตงครรภ มดงตอไปน

1. การชวยฟนคนชพแบบ basic life support (BLS)

และตามทมชวยเหลอ ไดแก การเรมกดหนาอกทนท

เมอพบภาวะหวใจหยดเตนในหญงตงครรภและตาม

เครอง defibrillation หรอ เครอง automated external

defibrillator (AED) มายงจดเกดเหตทนท ตามทม

ชวยเหลอ ไดแก สตแพทย วสญญแพทย กมารแพทย

พยาบาลและบคลากรผชวยเหลออนๆ2,15

2. การกดหนาอก ใหท�าการกดหนาอกอยางม

ประสทธภาพ ไดแก การกดหนาอกทอตราเรว 100-120

ครงตอนาท ทความลกประมาณ 5-6 ซม. โดยการ

กดหนาอก 30 ครงตอการชวยหายใจ 2 ครง2 หากยง

ไมมการใสทอหายใจ ระหวางการใสทอหายใจ การ

จดทา การเคลอนยายผปวย พยายามใหมการขดขวาง

การกดหนาอกนอยทสดโดยพยายามใชเวลานอยทสด

ไมมความจ�าเปนตองขยบต�าแหนงของการวางมอ

กดหนาอกเลอนขนตามการยกตวของกระบงลม

จากมดลกทโตและเบยดดน เนองจากการศกษาของ

Holmes และคณะ16 พบวาไมมความแตกตางอยาง

มนยส�าคญของการเลอนขนของต�าแหนงของหวใจ

ในหญงตงครรภไตรมาสสามเมอเทยบกบกอนการ

ตงครรภ16 ดงนน American Heart Association จง

แนะน�าใหวางมอของผกดหนาอกตรงครงลางของ

กระดกสนอกเชนเดยวกบการกดหนาอกผปวยทวไป2

ถามการท�า defibrillation ใหท�าการกดหนาอกตอ

ทนท โดยยงไมตองตรวจสอบชพจรหลงการท�า

defibrillation ระหวางทท�าการกดหนาอกใหตดตง

เครอง capnography เพอดประสทธภาพของการกด

หนาอก ถาคาคารบอนไดออกไซดในลมหายใจออก

มคามากกวา 10 มม.ปรอท ถอวาการกดหนาอกม

ประสทธภาพด2,15 และการเพมขนอยางทนททนใด

ของคาคารบอนไดออกไซดในลมหายใจออกอาจ

หมายถงผ ป วยมสญญาณชพกลบมา (return of

spontaneous circulation: ROSC)2

3. การเอยงมดลกไปทางซายเพอเพมเลอด

ไหลกลบเขาสหวใจ การตงครรภทอายครรภตงแต

ไตรมาสทสองขนไป ขนาดของมดลกทโตกวาระดบ

สะดอท�าใหมการกดทบหลอดเลอดด�า inferior vena

cava ในชองทองเมอหญงตงครรภนอนหงาย ซงท�าให

ปรมาณเลอดไหลกลบเขาสหวใจนอยลงจงท�าให

stroke volume และ cardiac output ลดลงตามมา17

การเอยงมดลกไปทางซายจะชวยเพมเลอดไหลกลบส

หวใจซงท�าได 3 วธ ไดแก การเอยงมดลกไปทางซาย

โดยการหนนสะโพกขวา 15-30 องศา8,17,18 แตพบวา

ท�าใหผ ท�าการกดหนาอกมอาการเหนอยลาไดงาย

เมอเทยบกบทานอนหงาย8 และแรงทใชในการกด

หนาอกไมไดตงฉากกบชองทรวงอก15 และการกด

หนาอกในขณะทท�าการเอยง 30 องศา จะท�าใหผปวย

มการลนไถลไปดานขางได19 การใชสองมอยกและ

ดนมดลกไปทางซายโดยผท�าอยบรเวณทองทางซาย

ของผปวย ใชสองมอยกมดลกขนมาทางซายของผปวย

เขาหาตวผ ท�า ดงแสดงใน Figure 2 ซงเปนวธท

American heart association แนะน�าเนองจากไม

รบกวนการกดหนาอก2 และวธสดทายคอการคลอดทารก

ทางชองคลอดหรอผาตดคลอดทางหนาทอง2,6-9,15

_18-0000(257-270)9.indd 264 1/25/61 BE 9:06 AM


Figure 2. การใชมอยกมดลกดนไปทางซายเขาหาตวของผท�า (manual left uterine displacement)

ภาพโดย พญ.พชรยา นวฒนภมนทร

4. การท�า defibrillation จะท�าเมอผ ปวยทม

ลกษณะของคลนหวใจทตอบสนองตอการใหกระแส

ไฟฟา (shockable rhythm) ไดแก ventricular fibrillation

และ pulseless ventricular tachycardia15 โดยใชปรมาณ

กระแสไฟฟาเทากบผปวยทวไปทไมไดตงครรภ2,15

ซงเปนระดบกระแสไฟทไมมผลอนตรายตอทารก

ในครรภ15 ในผปวยทไดรบการใสเครองมอเฝาระวง

ทารกในครรภทหนงศรษะทารก (fetal scalp monitoring)

หรอบรเวณหนาทองของผปวยใหเอาออกกอนการท�า

defibrillation15 ควรตดแผนส�าหรบปลอยกระแสไฟฟา

(adhesive pad) ทหนาอกและหลงของผปวย เพอท�าให

สามารถใชในกรณตองการกระตนหวใจดวยไฟฟา

(pacing) ไดและการใช adhesive pad จะสามารถท�าให

การฟนคนชพสะดวกกวาการใช paddle15

5. การดแลทางเดนหายใจ พงระลกไวเสมอวาสงท

ส�าคญทสดคอ การใหออกซเจนแกหญงตงครรภทม

ภาวะหวใจหยดเตนไมวาจะเปนการใชอปกรณใด

กตาม หญงตงครรภมภาวะขาดออกซเจนไดอยาง

รวดเรวจากมดลกทโตเบยดดบกระบงลมและปอด

สวนลางท�าใหปอดขยายไดไมด รวมทงมอตราการใช

ออกซเจนในรางกายสง จงใหพจารณาใสทอหายใจ

เรวขนโดยเฉพาะในหญงตงครรภทคาดวาภาวะขาด

ออกซเจนเปนสาเหตของหวใจหยดเตน2 เชน ภาวะ

น�าคร�าอดตนในกระแสเลอด การชาในระดบสงจาก

การระงบความรสกเฉพาะสวน การส�าลกน�ายอยและ

เศษอาหารเขาปอด การไดยากลมโอปออยดทมาก

เกนขนาด เปนตน ไมจ�าเปนตองท�าการกด cricoid

ทกครงเนองจากการกดอาจไมไดปองกนการส�าลก

น�ายอยและเศษอาหารเขาปอดไดทงหมด และยงอาจ

ขดขวางการชวยหายใจดวยหนากากและการใส

ทอหายใจ2 บคลากรทใสทอหายใจตองเปนคนทม

ประสบการณสงเนองจากมความเสยงตอภาวะใสทอ

หายใจยาก การใสทอหายใจซ�าๆ หลายครงจะท�าใหเกด

การบาดเจบตอทางเดนหายใจ และท�าใหมการบวม

_18-0000(257-270)9.indd 265 1/25/61 BE 9:06 AM


ของเยอบทางเดนหายใจและท�าใหความส�าเรจของการ

ใสทอหายใจลดลง2,20 หลกเลยงการใช nasopharyngeal

airway หรอการใสทอหายใจทางจมก เนองจากท�าให

มเลอดออกในชองจมกได15 หลกการดแลทางเดน

หายใจในหญงตงครรภทมภาวะหวใจหยดเตน แสดง

ดงตารางท 2

6. การเปดหลอดเลอดด�าเพอใหน�าเกลอ American

Heart Association แนะน�าใหเปดหลอดเลอดด�าเพอให

น�าเกลอในสวนทอยเหนอตอกระบงลม เนองจาก

หญง ตงครรภ มมดลกขนาดใหญและกดเบยด

หลอดเลอดด�า inferior vena cava ท�าใหการใหยา

และสารน�าจากสวนทอย ใตตอกระบงลมอาจไมม

ประสทธภาพ2 และแนะน�าใหเปดหลอดเลอดด�าให

น�าเกลอดวยเขมขนาดใหญ จ�านวนหลายเสนและ

ใหเลอดในรายทการตกเลอดเปนสาเหตของภาวะ

หวใจหยดเตน ถาไมสามารถหาหลอดเลอดด�าให

น�าเกลอบรเวณมอและขอพบแขนได แนะน�าใหท�า

intraosseous ทกระดกตนแขนดานบน (proximal

humerus) หรอใช ultrasound ชวยในการหาหลอด

เลอดด�า15

7. การใชยาในการชวยฟนคนชพ ยาตางๆ เชน

epinephrine, atropine หรอ amiodarone เปนตน

ไมถอเปนขอหามในหญงตงครรภทมภาวะหวใจ

หยดเตน ดงนนในการชวยฟนคนชพใหใชชนดของยา

และขนาดยาเหมอนผ ปวยปกตทไมไดตงครรภ2

แนะน�าใหใชยา epinephrine มากกวาการใช vasopressin

เนองจากมผลตอการหดรดตวของมดลกได2 ระวง

การใชยาเพมการหดรดตวของมดลก oxytocin ซง

เมอใหในขนาด 5-10 ยนต อยางรวดเรวจะท�าให

หลอดเลอดขยายตวและกดการท�างานของกลามเนอ

หวใจ ท�าใหผปวยเกดระบบไหลเวยนเลอดลมเหลว

ได21

Table 2. หลกการดแลทางเดนหายใจในหญงตงครรภทมภาวะหวใจหยดเตน

- ใหออกซเจนรอยละ 100 โดยเปดอตราการไหลมากกวาหรอเทากบ 15 ลตรตอนาท ดแลทางเดนหายใจตามหลกของ BLS ไดแก head tilt, chin lift, jaw thrust

- เลอกทอหายใจขนาดเลก ประมาณเบอร 6.5 ถงเบอร 7.0

- ระวงการบาดเจบตอทางเดนหายใจ

- ใสทอหายใจโดยผมประสบการณสง

ใสทอหายใจครงแรก ถาไมส�าเรจ

ใสทอหายใจครงทสอง ถาไมส�าเรจ

ใสอปกรณ airway ไดแก laryngeal mask airway ครงแรก ถาไมส�าเรจ

ใสอปกรณ airway ไดแก laryngeal mask airway ครงทสอง ถาไมส�าเรจ ใหชวยหายใจโดยหนากาก

ถาชวยหายใจโดยหนากากไมส�าเรจใหท�า cricothyrotomy

- ระวงอยาใหการใสทอหายใจรบกวนการกดหนาอก

- ชวยหายใจ 8-10 ครงตอนาท และตดอปกรณเฝาระวง capnography

ดดแปลงจาก Cardiac arrest in pregnancy: a scientific statement from the American Heart Association. Circulation. 2015;132(18):1747-73.

_18-0000(257-270)9.indd 266 1/25/61 BE 9:06 AM


การผาตดคลอดบตรทางหนาทองในขณะมภาวะหวใจ

หยดเตน (Perimortem cesarean delivery: PMCD)

การผาตดคลอดบตรทางหนาทองในขณะมภาวะ

หวใจหยดเตนนนพบไดนอยมาก เนองจากเปนภาวะ

วกฤตเรงดวนอยางมาก การศกษาทผานมาในอดต

จนถงปจจบนจงเปนเพยงรายงานผปวย (case report)

เทานน3,4-8,11,22 ทมาของการท�า PMCD เกดจากรายงาน

ผปวยตงแต 30 ปกอนคอ ตงแต ค.ศ. 19867 ตาม clinical

practice guideline ของ American Heart Association

ป ค.ศ. 20152 และ The American Society of

Anesthesiologists Task Force on Obstetric Anesthesia

and the Society for Obstetric Anesthesia and

Perinatology ป ค.ศ. 201623 แนะน�าใหท�า PMCD ในหญง

ทตงครรภมากกวา 20-24 สปดาห ภายในระยะเวลา

5 นาท นบจากมภาวะหวใจหยดเตน2,8,18,23 โดยผปวย

ไมมสญญาณชพกลบมา (return of spontaneous

circulation: ROSC) ภายใน 4 นาท ใหเรมท�าการผาตด

คลอดบตรทางหนาทอง2 จากการศกษาทผานมาพบวา

การท�า PMCD ภายในระยะเวลา 5 นาท นนเปนสงทยาก

เนองจากหลายปจจย ไดแก สถานททเกดภาวะหวใจ

หยดเตน บคลากรและทรพยากรในแตละโรงพยาบาล

พบวามเพยงรอยละ 5 เทานนทสามารถท�า PMCD ได

ภายใน 5 นาท3 กรณทหญงตงครรภมภาวะหวใจ

หยดเตนนอกโรงพยาบาล เชน ในกรณอบตเหตเปน

สาเหตของหวใจหยดเตน เปนการยากหรอเปนไป

ไมไดเลยทจะท�า PMCD ไดเนองจากขาดแพทยและ

เครองมอ ท�าใหไมสามารถท�า PMCD ไดภายใน 5 นาท

ในกรณทหญงตงครรภมภาวะหวใจหยดเตนใน

โรงพยาบาล เชน ในหองคลอดแนะน�าใหท�า PMCD

ทหองคลอดเลย เนองจากการยายผปวยไปหองผาตด

แมวาจะใกลทสดเปนการเสยเวลา American Heart

Association ไมไดใหความส�าคญกบการท�า PMCD

ดวยเทคนคปลอดเชอ เนองจากเวลาทสตแพทยใสชด

ปลอดเชอ ทาน�ายาฆาเชอทหนาทอง รอใหน�ายาแหง

และปผาปลอดเชออาจท�าใหเสยเวลา จงแนะน�าวา

ถาในขณะผ ปวยเรมมภาวะหวใจหยดเตนและม

สตแพทยอยและมเวลา 2-3 นาท ในการเตรยมเทคนค

ปลอดเชอกใหท�าเพอเตรยมพรอมท�า PMCD ในกรณท

ไมทนเวลา 4 นาท หลงจากเรมมภาวะหวใจหยดเตน

ใหท�า PMCD โดยไมตองพจารณาเทคนคปลอดเชอ2

หลงจากคลอดทารกแลวใหท�าการคลอดรก เชดใน

โพรงมดลกแลวใหเยบปดมดลกดวยไหมละลายอยาง

รวดเรว หลงจากนนปดหนาทอง ถาผปวยมสญญาณชพ

กลบมา (ROSC) ใหยาปฏชวนะและระมดระวงการ

ใหยาเพมการหดรดตวของมดลก oxytocin ซงตองให

อยางระมดระวงเนองจากอาจท�าใหผ ปวยมหวใจ

หยดเตนอกครงได2 ถาหญงตงครรภมปากมดลกท

เปดหมดและศรษะของทารกอยในระดบทต�ามากพอ

จะท�าการชวยคลอดทางชองคลอดโดยใชอปกรณชวย

กสามารถท�าไดโดยขนกบดลยพนจของสตแพทย

ณ ขณะนน2

ผลตอหญงตงครรภจากการผาตดคลอดบตรทาง

หนาทองในขณะมภาวะหวใจหยดเตน

การเปลยนแปลงทางสรรวทยาในหญงตงครรภ

คอเหตผลทท�าให PMCD นนมประโยชนตอทงมารดา

และทารก กลาวคอในหญงตงครรภมการขยายของ

ชองทรวงอกทลดลงและมความดนในชองทองท

เพมขนท�าใหเสยงตอการส�าลกเศษอาหารและน�ายอย

เขาปอด ปอดม functional residual capacity ลดลง

และมอตราการใชออกซเจนในรางกายทเพมขน17,18

นอกจากนหลงจากการตงครรภไตรมาสทสองมดลก

ทมขนาดโตจะกดเบยดท�าให cardiac output ลดลงได

มากถงรอยละ 30 ในทานอนหงายซงมผลตอปรมาณ

เลอดทไปเลยงรก (placental blood flow) และทารก

ในครรภ17

_18-0000(257-270)9.indd 267 1/25/61 BE 9:06 AM


โดยปกตการกดหนาอกในขณะชวยฟนคนชพนน

ท�าใหม cardiac output เพยง 1 ใน 3 ของการเตนของ

หวใจปกต18 การทมมดลกกดหลอดเลอดในชองทอง

ยงท�าใหมการลดลงของ cardiac output มากขน โดย

ลดลงมากถงรอยละ 608 ดงนนในการชวยฟนคนชพ

หญงตงครรภจ�าเปนตองลดการกดทบหลอดเลอดใหญ

ในชองทอง ดงนนการท�า PMCD จงเปนปจจยส�าคญ

ทมผลท�าใหหญงตงครรภและทารก มอตราการ

รอดชวตสงขน2,7,8 โดยหลกการคอการเพมเลอดท

ไหลกลบเขาสหวใจโดยลดการกดทบหลอดเลอดด�า

inferior vena cava จากมดลกดวยการผาคลอดทารก

ทางหนาทอง ลดการใชออกซเจนในหญงตงครรภทม

ภาวะหวใจหยดเตนและเพมสมรรถภาพของปอดใน

การขยายตว ท�าใหมการเพมขนของ compliance ของ

ปอด8 และในกรณทหญงตงครรภมภาวะหวใจหยดเตน

ทเกดจากการเสยเลอดนน ภายหลงจากการท�าการ

ผาตดคลอดบตรทางหนาทองแลวยงสามารถท�าการ

กดหลอดเลอดแดงเอออรตา (aortic compression

and aortic cross-clamping) เพอเพมเลอดทไหลเขาส

อวยวะส�าคญของรางกาย เชน ปอด หวใจ และสมอง15

ไมมหลกฐานหรอรายงานผปวยใดๆ ทพบวาการท�า

PMCD ท�าใหอตราการรอดชวตของหญงตงครรภ

ต�าลง8,15

ผลตอทารกจากการผาตดคลอดบตรทางหนาทอง

ในขณะมภาวะหวใจหยดเตน

อตราการรอดชวตของทารกทคลอดออกมาขน

กบปจจยหลายประการ ไดแก สภาวะของมารดากอนเกด

ภาวะหวใจหยดเตนโดยเฉพาะการมความดนเลอดต�า

หรอขาดออกซเจน การมทมกมารแพทยชวยเหลอ

ทารกทคลอดออกมา และระยะเวลาตงแตหญง

ตงครรภมภาวะหวใจหยดเตนจนคลอดทารก การ

มภาวะหวใจหยดเตนในโรงพยาบาลเปนปจจยส�าคญ

ทสมพนธกบอตราการรอดชวตของทารก เมอเทยบกบ

หญงตงครรภมภาวะหวใจหยดเตนนอกโรงพยาบาล

(odd ratio 13, p<0.001)3 การศกษาของ Katz และคณะ6

พบวาอตราการรอดชวตของทารกทคลอดหลงจาก

มารดามภาวะหวใจหยดเตนภายใน 15 นาท สงถง

รอยละ 75

อกประการทควรค�านงถงคอ ภาวะทพพลภาพ

ของทารกทเกดมาในกรณทหญงตงครรภมภาวะหวใจ

หยดเตนเปนเวลานาน จากรายงานผปวยของ Katz

และคณะ7 กลาวถงทารก 61 ราย ทรอดชวตจากการท�า

PMCD มเพยง 4 ราย เทานนทมความผดปกตทางระบบ

ประสาท และจากรายงานของ Capobianco และคณะ24

ซงรายงานถงเดกทเกดจากหญงมครรภทไดรบการท�า

PMCD หลงจากมภาวะหวใจหยดเตน 30 นาท พบวา

เดกไมมความผดปกตทางพฒนาการหรอระบบ

ประสาทเมอตดตามไปจนถงอาย 4 ป ดงนนไมมขอหาม

ในการท�า PMCD ไมวาเวลาใดกตามของการท�าการ

ชวยฟนคนชพหญงตงครรภ8

การดแลผปวยหลงเกดภาวะหวใจหยดเตน (post

cardiac arrest care)

จดประสงคของการดแลผปวยหลงเกดภาวะหวใจ

หยดเตนคอ การรกษาอวยวะตางๆ ของรางกายให

ใกลเคยงกบภาวะปกต ในกรณทไมมการกลบมาของ

การไหลเวยนเลอดได เองนน มรายงานการใช

extracorporeal membrane oxygenation (ECMO)25,26

หรอการใชเครองปอดและหวใจเทยม (cardiopulmonary

bypass) หลงภาวะหวใจหยดเตน ในรายทหวใจกลบมา

เตนเองและยงไมมการผาตดคลอดบตรทางหนาทอง

จ�าเปนตองใหผปวยอยในทานอนตะแคง หรอเอยง

มดลกไปทางซายเพอลดการกดทบของหลอดเลอดใหญ

ในชองทอง เพมเลอดไหลเวยนกลบสรางกายสวนบน2,15

ในรายทมการกลบมาของการไหลเวยนเลอดไดเอง

_18-0000(257-270)9.indd 268 1/25/61 BE 9:06 AM


และไดรบการผาตดคลอดบตรทางหนาทองไปแลวให

เฝาระวงภาวะเลอดออกจากมดลก15 และใหยาเพมการ

หดรดตวของมดลกอยางระมดระวง

การควบคมอณหภมกายใหลดลงตามเปาหมาย

(targeted temperature management) เปนมาตรฐาน

ในการรกษาผ ป วยทวไปทมสญญาณชพกลบมา

ภายหลงภาวะหวใจหยดเตนโดยการท�านเพอลดการ

บาดเจบของเซลลสมอง มรายงานผปวยเกยวกบการ

ลดอณหภมกายในหญงตงครรภ ทมภาวะหวใจ

หยดเตนในไตรมาสท 1 และไดตงครรภตอจนครบ

ก�าหนด ไมพบวามความผดปกตของทารกทคลอด

ออกมา27 อยางไรกตามในปจจบนไมมรายงานการ

ควบคมอณหภมกายใหลดลงตามเปาหมายในหญง

ตงครรภทอยในระยะใกลคลอดบตร ซงในมารดาทม

อณหภมกายต�านนจะสงผลใหทารกในครรภมหวใจ

เตนชาได ดวยเหตนควรเฝาระวงตดตามการเตนของ

หวใจทารกในครรภเพอพจารณาการดแลตอเนองทาง

สตกรรมของทารกในครรภ โดยสรปแนะน�าใหท�าการ

ควบคมอณหภมกายใหลดลงตามเปาหมายในหญง

ตงครรภทมภาวะหวใจหยดเตนและมสญญาณชพ

กลบมา โดยผ ป วยต องไม มข อห ามในการลด

อณหภมกาย2,15 โดยผปวยกลมนตองไดรบการเฝาระวง

ภาวะตกเลอดหลงคลอดและการแขงตวของเลอด

ผดปกต15

สรป การชวยฟนคนชพหญงตงครรภทมภาวะหวใจ

หยดเตน ตองอาศยความรวมมอจากแพทยสหสาขา

ไดแก สตแพทย วสญญแพทย กมารแพทยและทม

บคลากรทางการแพทยเพอชวยเหลอผปวยและทารก

ในครรภอยางเรงดวน สงส�าคญคอ การปองกน หาสาเหต

และพยายามแกไขสาเหต รวมกบการชวยฟนคนชพ

อยางมประสทธภาพตามแนวทางปฏบตของ American

Heart Association ป ค.ศ. 2015 นอกจากนการผาตด

คลอดบตรทางหนาทองในขณะทผปวยมภาวะหวใจ

หยดเตนภายใน 4 นาท โดยใหทารกคลอดภายใน

5 นาทหลงจากหวใจหยดเตนสามารถเพมอตราการ

รอดชวตของทงมารดาและทารกได

เอกสารอางอง1. Centre for Maternal and Child Enquiries (CMACE). Saving

Mothers’ Lives: reviewing maternal deaths to make

motherhood safer: 2006-08. The Eighth Report on

Confidential Enquiries into Maternal Deaths in the

United Kingdom. BJOG. 2011;118(Suppl. 1):1-203.

2. Jeejeebhoy FM, Zelop CM, Lipman S, Carvalho B,

Joglar J, Mhyre JM, et.al. American Heart Association

Emergency Cardiovascular Care Committee, Council on

Cardiopulmonary, Critical Care, Perioperative and

Resuscitation, Council on Cardiovascular Diseases

in the Young, and Council on Clinical Cardiology.

Cardiac arrest in pregnancy: a scientific statement

from the American Heart Association. Circulation.

2015;132(18):1747-73.

3. Einav S, Kaufman N, Sela HY. Maternal cardiac arrest

and perimortem caesarean delivery: evidence or

expert-based? Resuscitation. 2012;83:1191-200.

4. Dijkman A, Huisman CM, Smit M, Schutte JM, Zwart

JJ, van Roosmalen JJ, et al. Cardiac arrest in pregnancy:

increasing use of perimortem caesarean section due

to emergency skills training? BJOG. 2010;117:282-7.

5. Baghirzada L, Balki M. Maternal cardiac arrest in a

tertiary care centre during 1989-2011: a case series.

Can J Anesth. 2013;60:1077–84.

6. Katz V, Balderston K, De Freest M. Perimortem cesarean

delivery: were our assumptions correct? Am J Obstet

Gynecol. 2005;192:1916-21.

7. Katz VL, Dotters DJ, Droegemueller W. Perimortem

caesarean delivery. Obstet Gynecol. 1986;68:571-6.

8. Eldridge AJ, Ford R. Perimortem caesarean deliveries.

Int J Obstet Anesth. 2016;27:46-54.

_18-0000(257-270)9.indd 269 1/25/61 BE 9:06 AM


9. Hawkins JL, Chang J, Palmer SK, Gibbs CP, Callaghan

WM. Anesthesia-related maternal mortality in the

United States: 1979-2002. Obstet Gynecol. 2011;117(1):

69-74.

10. Geffin B, Shapiro L. Sinus bradycardia and asystole

during spinal and epidural anesthesia: a report of

13 cases. J Clin Anesth. 1998;10:278-85.

11. Aronsohn J, Danzer B, Overdyk F, Roseman A.

Perimortem cesarean delivery in a pregnant patient with

goiter, preeclampsia, and morbid obesity. A A Case Rep.

2015:15;4(4):41-3.

12. Mhyre JM, Tsen LC, Einav S, Kuklina EV, Leffert

LR, Bateman BT. Cardiac arrest during hospitalization

for delivery in the United States, 1998-2011. Anesthe-

siology. 2014;120:810-18.

13. Janda M, Scheeren TW, Noldge-Schomburg GF.

Management of pulmonary aspiration. Best Pract Res

Clin Anaesthesiol. 2006;20:409-27.

14. Abouleish E, Rawal N, Rashad MN. The addition of

0.2 mg subarachnoid morphine to hyperbaric

bupivacaine for cesarean delivery: a prospective study

of 856 cases. Reg Anesth. 1991;16:137-40.

15. Lipman S, Cohen S, Einav S, Jeejeebhoy F, Mhyre JM,

Morrison LJ, et.al. The Society for Obstetric

Anesthesia and Perinatology consensus statement on

the management of cardiac arrest in pregnancy. Anesth

Analg. 2014;118(5):1003-16.

16. Holmes S, Kirkpatrick ID, Zelop CM, Jassal DS. MRI

evaluation of maternal cardiac displacement in pregnancy:

implications for cardiopulmonary resuscitation.

Am J Obstet Gynecol. 2015;213(3):401.e1-5.

17. Toledano RD. Physiological changes associated with

pregnancy. In: Clark V, Van de Velde M, Fernando R,

editors. Oxford textbook of obstetric anesthesia. Oxford:

Oxford University Press; 2016. p. 31-48.

18. Pacheco L, Howell P, Sherwood ER. Trauma and critical

care. In: Chestnut DH, Wong CA, Tsen LC, Ngan Kee WD,

Beilin Y, Mhyre JM, editors. Chestnut’s obstetric

anesthesia: principles and practice. 5th ed. Philadelphia:

Elsevier; 2014. p. 1219-42.

19. Ree GA, Willis BA. Resuscitation in late pregnancy.

Anaesthesia. 1988;43:347-9.

20. Mushambi MC, Pandey R. Management of the difficult

airway. In: Clark V, Van de Velde M, Fernando R,

editors. Oxford textbook of obstetric anesthesia. Oxford:

Oxford University Press; 2016. p. 393-418.

21. Butwick AJ, Coleman L, Cohen SE, Riley ET, Carvalho B.

Minimum effective bolus dose of oxytocin during

elective caesarean delivery. Br J Anaesth. 2010;104:

338–43.

22. Pecher S, Williams E. Out-of-hospital cardiac arrest in

pregnancy with good neurological outcome for

mother and infant. Int J Obstet Anesth. 2017;29:81-4.

23. The American Society of Anesthesiologists Task Force

on Obstetric Anesthesia and the Society for Obstetric

Anesthesia and Perinatology. Practice guidelines for

obstetric anesthesia: an updated report by the American

Society of Anesthesiologists Task Force on Obstetric

Anesthesia and the Society for Obstetric Anesthesia and

Perinatology. Anesthesiology. 2016;124(2):270-300.

24. Capobianco G, Balata A, Mannazzu MC, Oggiano R, Pinna

Nossai L, Cherchi PL, et al. Perimortem cesarean delivery

30 minutes after a laboring patient jumped from a

fourth-floor window: baby survives and is normal at

age 4 years. Am J Obstet Gynecol. 2008;198(1):e15-6.

25. Shen HP, Chang WC, Yeh LS, Ho M. Amniotic fluid

embolism treated with emergency extracorporeal

membrane oxygenation: a case report. J Reprod Med.

2009;54:706–8.

26. Ecker JL, Solt K, Fitzsimons MG, MacGillivray TE.

Case records of the Massachusetts General Hospital. Case

40-2012. A 43-year-old woman with cardiorespiratory

arrest after a cesarean section. N Engl J Med. 2012;

367:2528–36.

27. Rittenberger JC, Kelly E, Jang D, Greer K, Heffner A.

Successful outcome utilizing hypothermia after cardiac

arrest in pregnancy: a case report. Crit Care Med.

2008;36:1354–6.

_18-0000(257-270)9.indd 270 1/25/61 BE 9:06 AM

review article: cardiopulmonary resuscitation in pregnancy...

Documents