PROSTAT KANSERİ

Dr. Tahsin Turunç

Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji AD

Adana Uygulama ve Araştırma Merkezi

Prostat

• Erkek reprodüktif sisteminin bir

parçasıdır

• Mesane ile üretra arasında yerleşimli

• Malign ya da benign transformasyon

gösterebilir

• Rektum içinde değildir, fakat rektal tuşe

ile rahat palpe edilebilir

• ABD’de erkeklerde en sık görülen kanser (%32)

• 75 y ↑ akciğer kanserinden sonra 2. ölüm nedeni

• Tanı konulduğunda P Ca’nın %50’si klinik olarak prostatla sınırlı

• Çoğu prostat kanseri, hastaya zararsız ve önemsiz

İnsidans

Etyoloji

• Hormonal etkenler

• Yaş

• Ailesel risk

• Irk (Afrika kökenli Amerikalılar)

• Diyet (yağlı diyette risk x2)

• Diğer (kadmiyum, sigara)

Hormonal etkenler

• Kastre edilenlerde Prostat Ca oluşmaz

• Prostat kanserli hücrelerin çoğu

hormonlara duyarlıdır

• Testosteron sıçanlarda Prostat Ca

oluşumunu teşvik eder

Yaş

• %1’i 50 y’ın altında, %75-80’i 60-80 y’da

• 50-54: % 0.45

55-59: % 1.35

60-64: % 3.38

65-70: % 10

• Otopside 50y : %30 - 50

75y : %50

Ailesel risk

• Birinci dereceden yakını prostat Ca olan kişilerde prostat Ca gelişme riski 3-4 kat artmakta

• Prostat kanserinin %10-11 herediter

• Prostat ca tanılı yakınları olan ailelerde 40 yaşından, diğer erkeklerde 50 yaşından sonra erken tanı için yıllık rutin taramaların yapılmalı

Genetik

• 1. kromozomdaki bir gen vasıtası ile geçiş

• Klinik prostat Ca’nin %78’inde

kromozom 8p’de delesyonlar vardır.

• Hormon refrakter prostat Ca’nin

%50’sinde androjen reseptör

mutasyonları var

• Büyüme faktörleri;

epitelyal hücre proliferasyonu

diferansiasyon

invazivite modülatörü

Patoloji

• Fibromuskuler doku (%30)

• Glanduler doku (%70)

periferal zon (%70)

santral zon (%20)

transizyonel zon (%10)

Prostatik neoplasmların patolojik

klasifikasyonu

1. Epitelyal neoplasmlar:

• Adenokarsinoma (%98) (Saf, duktal, musinöz)

• Küçük hücreli karsinoma

• Transizyonel hücreli kanserler

• Malign mezenşimal tümörler

• Nadir epitelyal neoplasmlar:

(skuamöz hücreli karsinoma, adenoid kistik karsinoma, karsinoid tümörler)

Prostatik neoplasmların patolojik

klasifikasyonu

2. Karsinosarkoma

3. Epitel dışı neoplasmlar

• Mezenkimal (iyi ve kötü huylu)

• Lenfoma

4. Metastatik tümörler

( lenfoma, lösemi, GIS adenokanseri, AC kanserleri,

melanom, malign rabdoid tm, seminomlar)

PIN (Prostatik İntraepitelyal Neoplazi)

• Kanser prekürsörü

• Benign prostatik asini veya duktusların

atipik hücrelerle çevrelenmesi (Prostat

kanserinin sitolojik özelliklerine sahip

fakat bazal hücre tabakası mevcut)

PIN

1) Düşük gradeli PIN (LGPIN)-Raporda belirtilmeyebilir

2) Yüksek gradeli PIN (HGPIN)-Biyopside görülme sıklığı %10↓

• 1 yıl sonra yapılan 2. biopside %35-70 Ca

• AdenoCa’ın %85’inde PIN mevcut

ASAP (Atipik küçük asiner proliferasyon)

• Kendi başına bir biyolojik lezyon değil

• Ca odağı? PIN? Benign?

• Biyopsilerde %1.5 -10 arasında

• İkinci biyopside %30-50 Ca

Semptomlar

Spesifik bir semptomu yoktur

• prostatizm yakınmaları

• hematüri

• hemospermi

• kemik ağrıları

• rektum invazyonuna ait belirtiler

• regional lenf nodları metastazına ait belirtiler

• priapizm

Semptomlar

• nörolojik bulgular

• uzak organ metastazlarına ait belirtiler

(hemoptizi, sarılık)

Tanı

• DRM (Digital Rektal Muayene)

• PSA (Prostat Spesifik Antijen)

• Herhangi birinde anormallik varsa tanı

transrektal ultrasonografi eşliğinde

yapılan prostat biyopsisi ile konulur

(TRUSG + Biyopsi)

DRM (Digital Rektal Muayene)

• Prostatın büyüklüğü, kıvamı ve sınırları

• Sert bir nodülün varlığı veya prostatın bir

bölümünün yada tümünün sertliği veya

asimetrik büyüme = Prostat Ca?

• Nodüllerin yarısı kanser değildir, bunlar

granülomatöz prostatit, tbc ve fibröz prostat

nodülleri olabilir.

PSA (Prostat Spesifik Antijen)

• Glikoprotein yapısında, 34 kilodalton ağırlığında,

kallikrein ailesinden bir serin proteazdır

• Fonksiyonu seminal plazmanın likefaksiyonudur

• Prostat dışında periüretral ve perianal

glandlardan da az oranda salınır

• Yarılanma ömrü 2.2-3.5 gün

• Normal değer: 0-4 ng/ml

PSA

• Kanser gelişme oranları;

0-4 ng/ml : 1/50

4-10 ng/ml: 1/4

>10ng/ml : 1/2-3

Tümör belirteçleri

• Serbest/Total PSA

• PSA dansitesi (PSA/prostat volümü)

• PSA velositesi (PSA değişim hızı)

• Yaşa bağlı PSA

Serbest/total PSA

• PSA’nın çoğu kandaki proteinlere

bağlı bulunurken az bir kısmı

serbest PSA şeklinde bulunur (%5)

• Serum PSA 4-10 ng/ml:

- Serbest/total PSA: %15↓: Ca

-Serbest/total PSA: %25 ↑ : N

PSA dansitesi

• PSAD, PSA'nın serum değerinin TRUSG

ile saptanmış prostat bezinin hacmine

bölünmesiyle hesaplanır

• PSA dansitesinin (PSA/Prostat hacmi)

0.15‘ten büyük olması prostat kanseri

olasılığının artmasıyla ilişkilidir

PSA velositesi

• Yıllık PSA artış hızı

• 0.75ng/ml ↑ ise Prostat Ca riski artar

Yaşa bağlı PSA

• Yaşa bağlı PSA;

40-49 yaş: 0-2.5 ng/ml

50-59 yaş: 0-3.5 ng/ml

60-69 yaş: 0-4.5 ng/ml

70-80 yaş: 0-6.5 ng/ml

Görüntüleme yöntemleri

• Transrektal Ultrasonografi (TRUS)

• BT (Lenf nodu yayılımı)

• MRI (Periprostatik invazyon)

• Kemik sintigrafisi

Gleason skoru

• Glandüler yapıların farklılaşmasına göre

1 ila 5 arasında derecelendirme yapılır.

• En sık görülen tümöral glandlar primer

patern, ikinci sıklıkta görülen glandlar

sekonder patern olarak belirlenir.

• Skor bu iki paterndeki derecelerin

toplamı ile elde edilir.

- Grade 1 (2-4): iyi diferansiye

- Grade 2 (5-7): orta derecede diferansiye

- Grade 3 (8-10): kötü diferansiye

Prostat Kanserinde kullanılan Gleason

Patolojik skorlama sistemi

Evreleme: TNM Sistemi

• Tx : primer tümör tespit edilememiş

• T0 : primer tümöre ait belirti yok

• T1 : klinik olarak belirlenmemiş (rastlantısal)

T1a: rezeke edilen dokunun %5 veya azında

T1b: rezeke edilen dokunun %5’inden fazlasında

T1c: PSA yüksekliği nedeni ile yapılan biyopside

• T2: Tümör prostatta lokalize

T2a: Bir lobun yarısı veya azında

T2b: Bir lobun yarısından fazlasında

T2c: Her iki lobu tutmuş

• T3: Tümör prostat kapsülüne yayılmış

T3a: unilateral ekstrakapsüler yayılım

T3b: bilateral ekstrakapsüler yayılım

T3c: vezikülo seminalis invazyonu

• T4: komşu dokulara invazyon

T4a: mesane boynu, eksternal sfinkter,

rektum

T4b: levatör adelelerine yayılmış (pelvik

duvara fikse)

• N0: Regional lenf metastazı yok

N1: Regional lenf nodlarında 2cm’den küçük

tek metastaz var

N2: 2-5 cm çapında tek ve çok sayıda

metastaz

N3: 5 cm’den büyük lenf nodu

• M0: Uzak metastaz yok

M1: Uzak metastaz

Metastazlar

• Lenf nodu (Obturator, ana iliak, presakral,

periaortik)

• Kemik

• Akciğer

• Mesane

• Karaciğer

• Sürrenal

Kemik metastazı

• İlk tanıda %40’ında bulunur

• %90 osteoblastik

• En sık lomber vertebra tutulumu (pelvik

kemik, torasik vertebra, kostalar,

sternum, kafatası)

Tedavi

• Yaşam beklentisi

• Kür olasılığı

• Komorbidite

Tedavi

Erken evre prostat kanserleri

• İzlem

• Radikal prostatektomi (Retropubik,

Perineal, Laparaskopik/Robotik)

• Radyoterapi (Konvansiyonel, Konformal)

• Brakiterapi (I-125)

PROSTAT KANSERİ

Dr. Sezgin GÜVEL

Başkent Üniversitesi Üroloji AD

Adana Uygulama ve Araştırma Merkezi

Tedavi

Metastatik prostat kanseri

Amaç: Androjen kaynaklarının ortadan kaldırılması

• Cerrahi (Bilateral orşiektomi)

• Medikal

- LHRH agonistleri (goserilin, buserilin, leuprolide)

- Antiandrojenler

Steroidal (siproteron asetat)

Nonsteroidal (flutamide, nilutamide, bicalutamide)

- Maksimal androjen blokajı

Tedavi

Hormona refrakter prostat kanseri

• Ketakonazol, Aminoglutetemid

• Kortikosteroidler

• Radyoizotoplar (Palyatif)

• Bifosfonatlar (Palyatif)

• Kemoterapi (Dosetaksel, Mitoksantron)

Tedavi