Uz. Deniz Özcan

Program Geliştirmede Hedef

HEDEF / DAVRANIŞ / KAZANIM

*Hedefler, öğrenciye kazandırılmak üzere seçilen istendik özelliklerdir.

*Hedef, programın temel öğesi, temel belirleyicisidir.

*Hedef, diğer öğelere yön verir

1. Dikey Hedefler ;

* a. Uzak Hedefler: Ülkenin politik felsefesini yansıtır. Örnek: Türkiye’nin Avrupa birliğine girmesi çalışmaları, ülkenin çağdaş uygarlık düzeyine ulaşması uzak hedeflerdir.

* b. Genel Hedefler: Öğretim kademelerinin ve okulların hedefleridir. Okulun iş görüsünü yansıtır. Uzak hedeflerin yorumudur. Örnek: İlköğretimin hedefleri, ortaöğretimin hedefleri.

*c. Özel Hedefler: Öğrenciye kazandırılması uygun görülen özellikler ya da bir çalışma alanı için hazırlanmış olan hedeflerdir. Örnek: Matematik dersinin hedefleri, ünite hedefleri, konunun hedefleri.

2. YATAY HEDEFLER Hedeflerin aşamalı sınıflandırılmasıdır. Bloom taksonomisine göre yapılır.

BİLİŞSEL HEDEFLER

BİLGİ ( hatırlama )

KAVRAMA ( Anlama )

UYGULAMA

ANALİZ ( Çözümleme )

DEĞERLEN-DİRME

BASİT

ALT BASAMAK

KARMAŞIK

ÜST BASAMAK

SENTEZ ( Birleştirme – Yaratma

• Hatırlamak

• Uygulamak

• Anlamak

• Analiz etmek

• Değerlendirmek

• Yaratmak• Değerlendirme

• Analiz

• Sentez

• Uygulama

• Kavrama

• Bilgi

Bloom Düzenlenmiş Bloom

Bilgi Basamağı ( Hatırlama ):Bilgiyi olduğu gibi tekrar etmek. Öğrenme, hatırlama, tanıma; öğrenci kendinden bir şey katmaz.

Örnek;

*Eğt. Plan. Ve Değ. İle ilgili temel kavramların bilgisi*Bilgisayarda donanım parçalarını tanıyabilme* Bilgisayar donanımıyla ilgili terimler bilgisi*Sosyal bilgiler dersinde geçen başlıca tarihi

olguların bilgisi* Fen bilgisi dersinde başlıca kavramların bilgisi

2. Kavrama ( Anlama ) Basamağı: (kavrayabilme, açıklayabilme, yorumlayabilme vs.) Bilgiyi kendi cümleleri ile ifade etme kendisine ait örnekler vermek.

Örnekler*Eğitimde program modellerinin özelliklerini kavrayabilme*Coğrafya dersi ile ilgili haritaları okuyabilme*İstatistik dersinde bazı ölçme puanlarını grafikle gösterebilme

*3.Uygulama Basamağı: (Yapabilme, hazırlayabilme, uygulayabilme vs.) Bilgileri yeni bir sorunun çözümünde kullanma. Bilgileri yeni duruma uygulamaÖrnekler

Eğt. Planlama dersinde kendi alanı ile ilgili günlük plan hazırlayabilme

Eğt. Planlama dersinde kendi alanına uygun öğretim yöntemlerini kullanabilme

Matematik dersinde dört işlemden yararlanarak problem çözebilme

Bilgisayar dersinde donanım parçalarını kurallarına uygun şekilde çıkarabilme

4. Analiz ( Çözümleme ) Basamağı: (Ögelerine ayırabilme, analiz edebilme, çözümleyebilme vs.) Parçalara ayırma, parçalar arasındaki farklılıkları bulma, benzerlik ve farklılıkları bulma, ilişkileri saptama. Birey durumu kendisi çözümler. Başkasının bilgilerini tekrarlamaz. Akıl yürüterek sonuca ulaşır. Örnekler Eğt. Planlama dersinde program ögeleri

arasındaki ilişkileri ayırt edebilmeKimya dersinde bir doğal bileşiği

elementlerine ayırabilmeBilgisayarda verilerin nasıl işlendiğini

saptayabilme

5. Sentez ( Yaratma ) Basamağı: (geliştirebilme,, önerebilme, düzenleyebilme vs.) Çözümlemenin karşıtı. Küçük parçaları birleştirerek yeni bir şey ortaya çıkarmak. Orijinal bir fikir üretmek. Yeni fikirler ekleyerek yeni şeyler ortaya çıkarır. (Not: Bu basamak son düzenlemeye göre , en son basamak olarak nitelendirilmiştir)ÖrneklerEğt. Planlama dersinde alanıyla ilgili yeni

bir program tasarısı hazırlayabilmeBil. Programlama dersinde özgün bir

program yazabilme

6. Değerlendirme Basamağı: (Yargılayabilme, eleştirebilme, değerlendirebilme vs.) Bir ürünü belli ölçütlere göre eleştirme. Sonucu değerlendirme. İç ve dış ölçütlere göre değerlendirme.

Örnekler Bir ders planını, plan hazırlama ilkelerine

göre değerlendirebilme Program modellerini karşılaştırıp, ülkemize

uygunluğunu değerlendirebilme Materyal geliştirme dersinde hazırlanmış

olan powerpoint sunusunu, sunu hazırlama ilkelerine göre eleştirebilme

DUYUŞSAL HEDEFLER

ALMA

TEPKİDE BULUNMA

DEĞER VERME

ÖRGÜTLEME

KİŞİLİK HALİNE GETİRME

BASİT

KARMAŞIK

Duyuşsal alandaki hedef cümlelerin sonuna ‘isteklilik, farkındalık, açıklık, hoşgörürlük, adanmışlık’ gibi ifadelerden biri getirilmelidir.

1.ALMA BASAMAĞI:Sadece çevredeki uyarıcıların farkında olduğumuz basamaktır.Alma basamağında tepki yoktur. İşlemler zihinde

gelişir.

*Matematik dersinde kullanılan araç-gereçlerin farkında oluş.

* Konuşanı dikkatlice dinlemeye dönüklük.

*Hayat bilgisi dersinde dikkatini konuya yöneltme

2) TEPKİDE BULUNMA Kişi uyarıcılarla ilgilenir, onları arar,

isteklidir, hatta zevk duyar. Uyarıcılara bilinçli tepki verilir,

Bu basamakta hedef cümlesinin sonuna ‘razı oluş, gönüllü oluş, zevk alış’ gibi ifadelerden biri getirilmelidir.

ör: Doğuma yardım dersinde soru sormaya ve cevap vermeye istekli olma

3) DEĞER VERME Kişinin uyarıcıya nasıl bir tepki vereceği bu

basamakta anlaşılır. Bireysellikten toplumsallığa geçiş vardır. Bir davranış, olay yada olguya değer verme, bir

değeri diğerlerine tercih etme ve değere kendini adama şeklinde gerçekleşir.

Bu düzeyde hedef cümlesinin sonuna ‘düşkünlük, süreklilik, adanmışlık, takdir ediş, kendine iş ediniş,’ gibi ifadeler getirilmelidir.

ör: Demokrasinin önemini takdir etmeör: Ulusun bağımsızlığı ve vatanın bütünlüğü için

özveride bulunmaya adanmışlık

4) ÖRGÜTLEME Kişi kendine yeni değerler oluşturur. Eski değerler ile

kendince benimsenenleri karşılaştırır ve bir sonuca varır. Farklı değerleri, tutarlı bir değerler sistemi oluşturacak şekilde örgütler.

Bu basamaktaki hedef cümlesinin sonuna ‘kararlı oluş, kararlılık’ gibi ifadeler getirilmelidir. ör: Davranışlarının tutarlılığı konusunda kendini

yargılamada kararlı oluş.

*KİŞİLİK HALİNE GETİRME:

Kişinin bu basamaktaki davranışları onun karakterini yansıtır. Bir bakıma dünya görüşünü, yaşam anlayışını ortaya koyar. Kişinin tüm yaşamı boyunca oluşturduğu duyuşsal özelikleri, bu basamakta hem tutarlı olmuş hem de kapsam bakımından genişlemiş ve zenginleşmiştir. Artık kişinin davranışları büyük bir olasılıkla kestirilebilir.Yeni değerler sistemi ile tutarlı tepkide bulunmaktır.Örnek: Trafik kurallarına uymayı alışkanlık haline getirme.

PSİKO-MOTOR ( DEVİNİŞSEL) HEDEFLER

KURULMA

KLAVUZ DENETİMİNDE YAPMA

MEKANİKLEŞME

DURUMA UYDURMA

YARATMA

BASİT

KARMAŞIK

ALGILAMA ( UYARILMA )

BECERİ HALİNE GETİRME

1. ALGILAMA (UYARILMA ) Bu basamakta kişi, doğru becerinin nasıl yapıldığını önce dikkatlice izler. Belli bir durumu duyu organlarını kullanarak tanır.

*Beden Eğitimi dersinde vücut hareketlerini gözleyebilme*Fen Bilgisi dersinde temel doğal maddeleri

çeşitli duyu organlarıyla tanıyabilme*Bilgisayar birimlerini tanıyabilme

2. KURULMA ( HAZIRLIK )Kurulma bireyin bir yaşantıya ya da davranışa karşı hazır bulunulduğunu ifade eder. Bu basamakta kişi belirli bir beceriyi gerçekleştirmek için vücudunu ya da duyu organlarını uygun konuma getirir.

*Örnek: Bedenini bisiklet kullanmaya hazır duruma getirme,

*Keman çalmak için vücudu uygun konuma getirme

3. KLAVUZ DENETİMİNDE YAPMA (Davranışlar öğretmen yardımıyla, öğretmenin gözetimi ya da denetiminde yapılır.)Örnek; *Fen Bilgisi dersinde basit deneyleri

laboratuarda öğretmen yardımıyla yapabilme*Öğretmen yardımıyla istenilen bir

enstrümanı çalabilme*Bilgisayarın donanım parçalarını

öğretmen gözetiminde sökebilme

4. MEKANİKLEŞMEBu basamakta kişi söz konusu beceride otomatikleşmiştir. Ancak beceriyi sergilerken hala öğretmen gözetimindedir.

*Örnek: Resim dersinde fırçayı hareket ettirebilme, basit bir dans adımını gösterme

5. BECERİ HALİNE GETİRME (Öğrenci, davranışları kendi başına, hiç kimseden yardım almadan; istenilen nitelikte, istenilen sürede ya da istenilen yeterlikte yapabilir.)Örnek:*Müzik dersinde melodiyi ezgisine uygun icra

edebilme*İlk yardım hizmetlerini kurallara uygun

yapabilme*Bilgisayarda on parmakla yazı yazabilme*Bilgisayar donanım parçalarını kurallarına

uygun bir şekilde sökebilme

6. DURUMA UYDURMA (Kazanılan becerilerin yeni bir problem durumuna kolayca uygulanmasıdır. Bilgi transferi söz konudur.)

Elde ettiği becerilerle ilk kez karşılaştığı başka bir müzik aletini çalabilme

Elde ettiği becerilerle, ilk kez karşılaştığı bir elektronik aleti kolayca sökebilme

Elde ettiği becerilerle, programların yeni versiyonlarını kolayca çalıştırabilme

7. YARATMA (Senteze eşdeğerdir. Yeni, orijinal bir şey ortaya koyma esastır.)

*Yeni ve orijinal bir hareket yapabilme*Duygu ve düşünlerini anlatan özgün bir

resim yapabilme

HEDEFLERİN NİTELİKLERİ1. Hedefler öğrenci davranışlarına yönelik olmalıdır. 2. Hedefler öğrenenin kazanması gereken özelliği açık seçik belirtmelidir.3. Hedefler öğretmenin değil, öğrencinin yapacaklarını ifade etmelidir.4. Hedefler öğrenme sürecine değil, öğrenme ürününe dönük olmalıdır.

5. Hedefler, öğrenme ürününü gösterecek nitelikte olmalıdır. 6. Davranışa dönüştürülebilecek nitelikte olmalıdır.7. Kendi içinde tutarlı olmalıdır.8. Hedefler, tek tip öğrenme ürününü ifade etmelidir.9. Hedef, öğrencilerin kazanacağı davranışları gösteren bir eylemi ifade etmelidir.

Bir Hedefte Bulunması Gereken Özellikler1) Hedef cümlelerinin sonunda ne kazanılacağını ifade eden kelime kullanılmalıdır: Bilgisi, becerisi, gücü, yeteneği, alışkanlığı vs. veya “bilme” ekiyle biten bir bileşik sözcük.

*Örnek: - Matematik dersinde dört işlemden yararlanarak problem çözebilme (çözme yeteneği)

*- Bilgisayar Programlama dersinde, verilen bir problem durumunun çözümüne en uygun programı hazırlayabilme

2) Hedefler, bir konu alanı ile ilişkili (kenetli) olmalıdır. (Kenetlilik)

Örnek:

Fen Bilgisi dersinde verilen doğal problemlerin çözümünde bilimsel yöntemi kullanabilme.

3) Açık-Seçiklik: Hedeflerin hangi konu ile ilgili olduğu belirtilmelidir. Yani hedeflerde ders veya konular açıkça belirtilmelidir. Örnek:

*Mat. Der.de tam sayılarla ilgili problemlerin çözümünde süreçler bilgisi

*Doğrusu: Bilgisayarda işletim sistemlerine ilişkin komut işlemlerini yapabilme

4) Öğrenci Davranışına Dönüklük:Örnek:

*Türkçe Dersinde noktalama işaretlerini kullanabilme

*Bilgisayar Dersinde CD ile ilgili işlemleri yapabilme

5.Genellik ve SınırlılıkBirden fazla davranışı kapsayacak kadar geniş aynı zamanda tek bir özellik içermelidir.

Örn: Matematik dersinde tek basamaklı sayıları birbiri ile çarpar.

TEŞEKKÜRLER