Proboj solunskog frontaIz projekta Википедија

Skoči na: navigacija, pretraga

General Franše d’ Epere, kralj Aleksandar i vojvoda Mišić

Od 1. januara do 13. septembra 1918. godine bio je zastoj na solunskom frontu. Ovo vreme upotrebljeno je na pojačanje fronta i na pripremu odlučne ofanzive. U ovom cilju, Komandant savezničkih snaga na Solunskom frontu general Franše d'Epere, sazvao je 3. jula konferenciju, kojoj je prisustvovao Načelnik Štaba srpske Vrhovne Komande vojvoda Mišić.

6. jula počinju pripreme za odlučnu ofanzivu na celom frontu, koje traju sve do 13. septembra. Osnovna ideja plana za ofanzivu bila je da se napadom srpskih armija u planinskom predelu između Sušice i Lešnice izvrši proboj neprijateljskog fronta na širini od 30. km. a zatim brzom ofanzivom, proširiti front proboja i energičnim napredovanjem doći do linije - Demir Kapija - Kavadarci.

Za više informacija pogledajte Solunski front.

Sadržaj

[sakrij] 1 Pripreme za proboj solunskog fronta 2 Raspored trupa na frontu srpske vojske 3 Hronologija proboja Solunskog fronta

4 Rekli su o proboju solunskog fronta

Pripreme za proboj solunskog fronta [uredi]

Mapa Proboja solunskog fronta

U jesen 1918. godine, uporedo sa ofanzivom savezničkih snaga na zapadu pripremana je i velika ofanziva na Solunskom frontu. Krajem decembra 1917.godine na mesto generala Saraja, postavljen je komandant savezničkih vojska na solunskom frontu, francuski general Gijoma. Po prijemu dužnosti komandanta Savezničkih vojska na Solunskom frontu, general Gijoma je tražio od srpske Vrhovne Komande da proširi front svoje vojske, ali Načelnik Štaba srpske Vrhovne Komande, general Petar Bojović, nije se složio sa tim i tražio je, naprotiv, da se srpski front još više skrati. Kao rezultat ovih nesuglasica došlo je do promena - na mesto generala Gojime, došao je general Franše D,Epere, a na mesto generala Bojovića došao je vojvoda Mišić, čiju je Prvu armiju primio general Bojović. Vrhovnu komandu nad celom savezničkom vojskom imao je francuski general Franše d’ Epere, a nad srpskom, pored prestolonaslednika Aleksandra i vojvoda Živojin Mišić. U zoru 15. septembra 1918. general Franše de Epere naređuje da se krene u proboj Solunskog fronta, u kome je srpska vojska odigrala glavnu ulogu i koji se ubraja među najuspešnije operacije Prvog svetskog rata. U 5.30 časova, posle snažne artiljerijske pripreme, divizije prvog ešalona Druge armije krenule su u napad.

Raspored trupa na frontu srpske vojske [uredi]

VojvodaStepa Stepanović

GeneralPetar Bojović

Druga armija - vojvoda Stepa Stepanović na frontu: Sušica - Soko (17 km.). U prvoj liniji: Šumadijska divizija (desno krilo), 17. francuska kolonijalana divizija (centar) i 122. francuska divizija (levo krilo). U drugoj liniji: Timočka divizija, pozadi 17. francuske divizije, i Jugoslovenska divizija, pozadi 122. francuske divizije. Na frontu ove armije bilo je ukupno 351 oružje. Prema frontu ove armije bila je cela 3 i deo 2 bugarske divizije.

Prva armija - general Petar Bojović na frontu Soko - Lešnica (16,5 km.) U prvoj liniji: Drinska divizija (desno krilo), Dunavska divizija (levo krilo). U drugoj liniji: Moravska divizija, pozadi sredine fronta. Na frontu ove divizije plasirano je svega 203. oruga. Prema frontu ove armije bio je deo 2 i cela 4 bugarska divizija. Na raspoloženju Srpske Vrhovne Komande bila je Konjička divizija koja je stajala pozadi Moravske divizije, i 12 teških oružja na Floci.

Plan napada - Izvršiti proboj na delu fronta 2 armije između Kamena i Sokola (9,5 km.), a zatim širiti front probojem u desno i energičnim napredovanjem u pravcu Demir Kapije i Kavadara. Prva armija potpomaže napad druge armije i energično goni u pravcu Crne reke. Trećeg dana po preduzetom napadu na frontu srpskih armija, izvršiti napad savezničkim trupama kod Dorjana, a devetog dana kod Bitolja, te da se front napada na srpskom frontu proširi na obe strane.

Hronologija proboja Solunskog fronta [uredi]

ProbojSolunskog Fronta

ProbojSolunskog Fronta

ProbojSolunskog Fronta

ProbojSolunskog Fronta

ProbojSolunskog Fronta

14. septembar - Od 08.00 časova, vršena je artiljeriska priprema na celom frontu. Na odseku Druge armije, rušiće artiljerisko dejstvo izvedeno vrlo dobro, na odseku prve armije, bilo je zadovoljavajuće.15. septembar - Druga armija je dejstvovala tako što Šumadijska divizija zauzima Slonovo uvo, Vetrenik i Golu Rudinu, a 17. francuska divizija je osvojila rovove oko Kravice. Neprijatelj, pojačan jednim pukom vrši tri protiv napada na ovu diviziju, ali su svi napadi odbijeni sadejstvom Šumadijske i Timočke divizije koje napadaju Borovu čuku, koju i zauzima Šumadijska divizija i napadom na Oblu čuku, koju zauzima Timočka divizija. Pri kraju dana francuska divizija potpuno zauzima Kravicu, a 122 francuska divizija zauzela je Dobro polje i došla u podnožje Sokola. Prva armija, sa desnom kolonom Drinske divizije uz sadejstvo 122. francuske divizije, napala je na Soko, ali u napadi u toku dana prolaze bez uspeha. Kada je leva kolona Drinske divizije zašla u neprijateljske rovove na frontu: Soko - Gradešnica, tada je u toku noći između 15 i16. septembra, Drinska divizija sa 122. francuskom divizijom zauzela Soko. Na taj način, za prvih 24 časa napada, zauzeta je cela prva linija neprijateljskih rovova na srpskom frontu, sem malog dela na krajnjem levom krilu Prve armije. Pred veče 15. septembra, obe divizije, Jugoslovenska i Timočka, druge linije Druge armije izašle su ispred divizija prve linije, a srpsko – saveznička avijacija je, i pored nepovoljnih vremenskih okolnosti, izvršila svoj zadatak u potpunosti.16. septembar - Druga armija, u toku prepodneva zauzima sa Jugoslovenskom divizijom Kozjak (K1810), najvažniju tačku druge neprijateljske linije. Neprijatelj preduzima protiv napad i uspeva da povrati Kozjak, ali je ubrzo sledio snažan juriš Jugoslovenske divizije, koja je definitivno zauzela ovu važnu tačku. Ostale divizije ove armije utvrđivale su zauzete položaje. Prva armija nastavlja da napreduje, i to po teškom i nepristupačnom terenu, i osvaja jednu za drugom neprijateljsku utvrđenu liniju rovova i prodire punih 15.km. Za to vreme,

Moravska divizija iz druge linije prve armije izbija na Kozjačku kosu i hvata vezu sa Jugoslovenskom divizijom druge armije. Konjička divizija koja je bila u pozadini Moravske divizije, izbija u noći između 16 i 17 septembra kod Labinice iza sredine Drinske i Dunavske divizije.17. septembar - Druga armija, uspeva da savlada veliki neprijateljski otpor i izbija sa Jugoslovenskom divizijom, uz sadejstvo Moravske divizije iz Prve armije, na Kučkov kamen odakle produžava nastupanje ka Đurkovom kamenu. Timočka divizija osvaja Topolac i prilazi ka Studenoj vodi. Sve vreme proboja 17. francuska divizija kretala se u pozadini Jugoslovenske, a Šumadijska u pozadini Timočke divizije. 122. francuska divizija je zadržana u reonu Dobrog polja da bi ostala na raspolaganju komandantau savezničke vojske. Prva armija, u jurišu terajući neprijatelja ispred sebe, izbija na liniju: Kučkov kamen - selo Melnici - selo Bešište. Konjička divizija je za to vreme stigla je do sela Polčište.18. septembar - Druga armija, osvaja sa Timočkom divizijom Blatac i nadire ka Golupcu, a jugoslovenska diviziija dopire do linije: Mrežinče - Konopište. 17 francuska divizija dolazi na Kozjak, a Šumadijska na Topolac. Prva armija izbija prednjim delom na Crnu reku od sela Pološko pa sve do mosta Razim beja, dok Drinska divizija, svojim većim delom odlazi u selo Viglište da bi bila deo armijske rezerve. 18. septembra cela konjička divizija je stavljena na raspolaganje Druge armije i ona dejstvuje, sa jednom svojom brigadom ispred leve kolone Jugoslovenske divizije, a sa drugom brigadom ispred Dunavske divizije u pravcu Bešište - Razim bej.19. septembar - Druga armija izbija na liniju: Radnja - Bohul - Moklište, dok Prva armija zauzima prelaze na Crnoj reci od Razim beja do sela Pološko. Bugari su, da bi se suprostavili nadiranju Prve armije dovukli znatna pojačanja, ali nisu uspeli da sačuvaju svoje položaje.20. i 21 septembar - Obe srpske armije preduzimaju snažno dejstvo tako što, Druga armija nadirući ka Varadu, uspeva da preseče dve važne komunikacije: Đevđelija - Skoplje i Prilep - Gradsko, a Prva armija, levom obalom Crne reke, nadire i dalje na zapad. Takvim dejstvom napravljen je u samom centru neprijateljskog fronta tako dubok proboj da su i krila počela da popuštaju. Neprijatelj, čiji se najveći deo snaga nalazio u rejonu severno od Bitolja, naglo je otstupao da bi došao do pravca Prilep - Veles. Istovremeno je počeo i da se urušava i front oko i u reonu Dojranskog jezera.22. septembar - Druga armija zauzima Krivolak, upućujući Konjičku diviziju u razbijanju neprijatelja koji se u panici povlačio ka Štipu. Prva armija snažno napada na neprijateljsku komunikaciju: Prilep - Drenovo - Gradsko. Prilikom povlačelja, neprijateljske trupe su palile sva svoja skladišta, ali su neka od njih, i to u dobrom stanju pala u ruke Prve armije.23. septembar - Druga armija osvaja Gradsko, glavno skladište neprijateljske vojske na pruzi Skoplje - Solun, a iz Krivolaka nadire ka Štipu, a Prva armija zauzima tesnac severno od sela Drenova, i preseca neprijateljsku komunikaciju: Prilep - Gradsko, a sa frontalnim delovima armije izbija na komunikaciju Prilep - Veles.24. septembar - Druga armija, prilazi Štipu, a Prva armija izbija na greben planine Babune i nadire ka Velesu.25. septembar - Konjička divizija zauzima Štip i nastupa ka Cerevom selu, dok Druga armija izbija na Ovče polje, a Prva armija nastupa ka Velesu.26. septembar - Konjička divizija iz Štipa napreduje ka Kočanima. Druga armija ostaje na Ovčem polju, a sa jednim odredom iz Timočke divizije zaposeda planinu Gradec u cilju osiguranja desnog bloka fronta, do dolaska savezničkih trupa. Prva armija zauzima Veles i kreće se ka Ovčem polju radi uspostavljanja veze sa Drugom armijom. U toku dana jedan bugarski major, kao pregovarač upućen od strane Tudorova je došao da moli komandanta savezničke vojske za obustavljanje operacija u narednih 48 časova. General Franše d,Epere je odgovorio da se operacije ne mogu prekidati, a Bugari, ako žele, mogu poslati svoje delegate sa svojim predlozima za uspostavljanjem mira.

27. septembar - Konjička divizija vodi borbu kod Cerevog sela, a sa jednom patrolom izbija na srpsko - bugarsku granicu, dok Druga armija i dalje drži Ovče polje, a Prva armija liniju Veles - Sv.Nikola.28. septembar – Obe srpske armije nastupaju ka srpsko - bugarskoj granici na komunikaciji: Kumanovo - Kriva Palanka - Đustendil.29. septembar – Bugarska je u 23.00 časa potpisala konvenciju primirja30. septembar - U podne prema konvenciji od prethodnog dana su obustavljena sva neprijateljstva.

Rekli su o proboju solunskog fronta [uredi]

Srpski Vojvoda Živojin Mišić - Zapovest srpskoj vojsci za proboj solunskog fronta od 13. septembra 1918. godineSvi komadanti, komandiri i vojnici treba da budu prožeti idejom, od brzine prodiranja zavisi ceo uspeh ofanzive. Ta brzina je u isto vreme i najbolja garancija protiv iznenađenja, jer se njome postiže rastrojstvo neprijatelja i potpuna sloboda u našim dejstvima. Treba drsko prodirati, bez počinka, do krajnjih granica ljudske i konjske snage. U smrt, samo ne stajte! S nepokolebljivom verom i nadom junaci napred u otadžbinu!

Francuski Maršal Franše d'Epere - Izveštaj francuskoj vladi pri proboju solunskog fronta krajem septembra 1918. godineOperacije se moraju usporavati jer nema komunikacije radi dobacivanja hrane francuskim trupama koje napreduju, samo srpskim trupama nisu potrebne komunikacije, oni idu kao oluja – napred.

Nemački car Viljem II – Telegram bugarskom kralju Ferdinandu oktobar 1918. godineŠezdeset dve hiljade srpskih vojnika odlučilo je rat. SRAMOTA!

Francuski Maršal Franše d'Epere - Izveštaj krajem oktobra 1918. godineTo su seljaci, skoro svi. To su Srbi tvrdi na muci, trezveni, skromni, nesalomivi. To su ljudi slobodni, gordi na svoju rasu i gospodari svojih njiva... Ali, došao je rat. I, eto, kako su se namah za slobodu zemlje ti seljaci, bez napora, pretvorili u vojnike najhrabrije, najistrajnije, najbolje od svih. To su te sjajne trupe, stvorene od izdržljivosti i poleta, zbog kojih sam gord što sam ih ja vodio, rame uz rame sa vojnicima Francuske, u pobedonosnu slobodu njihove otadžbine...

Bugarski kralj Ferdinad - Krajem septembra 1918. godineOvo je kraj svih nas...