Principi osnovnih metoda u kliničkoj patologiji Osnovne akademske studije, 2012/13

dr Milica Kovačević Filipović

Klinička patologija

Klinička patologija je medicinska specijalizacija koja ima za cilj da dijagnostikuje bolest ili uzrok bolesti uz pomoć laboratorijskih analiza – najčešće telesnih tečnosti

Literatura

Laboratorija Analiza različitih uzoraka

Eksperimentalna laboratorija Rutinska klinička laboratorija

In house (manje ulaganje, mali broj radnika, mali broj uzoraka)

Specijalizovana veterinarska laboratorija (veća ulaganja, zaposleni orjentisani na rad u laboratoriji, obrada većeg broja uzoraka, razvoj specijalizovane delatnosti)

Deo opreme u In house laboratoriji

Hematološki analizator Mikroskop Glukometar

Deo opreme u specijalizovanoj veterinarskoj laboratoriji

Hematološki analizator

Biohemijski analizator

Rutinska klinička laboratorija za kliničku patologiju Hematologija

Analiza krvnih ćelija Analiza procesa hemostaze

Biohemija (plazme, seruma i drugih telesnih tečnosti) Citologija Endokrinologija Imunologija/alergologija Brzi testovi

Šta se uzorkuje? Krv i telesne tečnosti

CSF, sinovijalna tečnost, urin, feces, tečnost iz telesnih duplji

Površina sluznica i kože Nos, oči, uši, vagina, traheja, jednjak, želudac, rektum

Tkiva (slezina, jetra, prostata), limfni čvorovi, kostna srž, izmenjena tkiva

Smisao analiza Postavljanje dijagnoze

Procena težine bolesti

Praćenje uspeha ili neuspeha terapije

Rezultati analiza mogu biti Kvalitativni (ima/nema promene)

Semikvantitativna procena - izražavanje intenziteta

promene u širem opsegu vrednosti, često se koristi procena: nijedna ćelija nema promene (-), 1-33% ćelija ima promene (+), 33-66% ćelija ima promene (++), od 66 do 100% ćelija ima promene (+++).

Kvantitativna procena (egzaktno izražavanje vrednosti u jedinicama mere – 6mmol/L glukoze)

Koje analize se najčešće rade iz krvi?

Analiza krvnih ćelija – klinička hematologija

Biohemijska analiza krvnog seruma i plazme – klinička biohemija

Analiza gasova u krvi – klinička biohemija (urgentna medicina, intenzivna nega)

Analiza hemostaze

Principi metoda u hematologiji kompletna krvna slika

Kvantifikacija ćelija Morfologija ćelija

Eritrociti Eritrocita

Leukociti Leukocita

Trombociti trombocita

Metode Metode

Ručno brojanje Vizuelno

Automatsko brojanje Automatsko

Referentne vrednosti Kvantitativne vrednosti za zdravu populaciju životinja i

ljudi

Napr: Broj eritrocita kod zdravih pasa – 5-8 x 1012/L

Problem: ako se utvrdi manje ili veće!!!!

Krvni razmaz kod goveda

Morfologija eritrocita odraslog goveda Morfologija eritrocita teleta

Morfologija ćelija na krvnom razmazu

Dijagnostika oboljenja sa krvnog razmaza

Babesia sp. na krvnom razmazu psa Erlichia sp. na krvnom razmazu psa

Zašto nam krv ne iscuri iz krvnih sudova prilikom povrede....hemostaza

Adhezija trombocita koagulacija

Principi metoda u hematologiji hemostaza

Kvantifikacija vremena neophodnog da se zaustavi krvarenje – in vivo

Kvantifikacija vremena neophodnog da krv ili plazma koagulišu u epruveti – in vitro

Kvantifikacija vremena neophodnog da se retrahuje koagulum u epruveti- in vitro

Određivanje vremena krvarenja

Određivanje grupnih vremena koagulacije

Procena poremećaja hemostaze

Biohemijski parametri seruma kvantifikacija!!! Proteini Glukoza Trigliceridi Holesterol Urea Kreatinin Bilirubin Na+, K+, Cl-, HCO3-, Ca++, fosfati Aktivnost enzima Mikroelementi

Biohemijske analize Vlažna hemija – principi metoda

Najčešće kolorimetrija Suva hemija

principi isti, ali rezultat manje pouzdan prave se sve precizniji aparati

Principi biohemijskih metoda Elektroforeza

Analiza urina

2. Semikvantitativna biohemijska analiza urina

4. Mikroskopska analiza sedimenta

1. Makroskopska analiza: boja, miris, zamućenost, ukus?

3. Refraktometar

Endokrinološke analize Merenje hormona Metode

Imunološke Radioimunoassay ELISA Enzyme-linked immunosorbent assay

Brzi testovi

Brzi testovi Psi Mačke Goveda

Dirofilaria immitis Dirofilaria BVD

Erlichia canis FIV

Borrelia FeLV

A. phagocytophilum Lipaza spec. za pankreas

Lipaza spec. za pankreas

Parvovirus Konji

Totalni T4 Imunoglobulini

Kortizol

Žučne kiseline

Giardia

Problem u veterinarskoj medicini

In house ili eksterna laboratorija

Pitanje kvaliteta dobijenih rezultata i mogućnosti kontrole kvaliteta

Zašto – merenje, praćenje i minimalizovanje GREŠKE!!! pri radu

Akreditacija laboratorije prema ISO standardima

Redovno testiranje opreme Postojanje standardne operativne procedure Kvalifikovani radnici Kontinuirana edukacija Kontrola kvaliteta Vođenje dokumentacije

ISO – Internacionalna organizacija za standarde

Studije pa poslediplomske studije

European College of Veterinary Clinical Pathology (ECVCP) Osnovan 2002. god. ali tek 4. juli 2007. god - dozvola od

Evropske komisije za veterinarske specijalizacije 65 nastavnika koji su specijalisti za kliničku patologiju, 18

programa 3 godine, svake godine jedan ispit, 70% prolaznost svakih 5 godina evaluacija specijalista pridruženi časopis -Veterinary Clinical Pathology organizacija kongresa

Program kongresa ECVCP juli 2012

Laboratory management Veterinary haematology Veterinary clinical biochemistry Clinical pathology and toxicology Clinical pathology and

endocrinology Clinical pathology and oncology New diagnostic techniques in

veterinary clinical pathology Cytology Immunology and infectious

diseases

Urine analyses Acute phase proteins Ruminant metabolism Education How to publish Equine clinical pathology Wildlife clinical pathology CNS disease biomarkers Free topics

15th Biennial Congress of the International Society for Animal Clinical Pathology & 14th Conference of the European Society of Veterinary Clinical Pathology