DET KONGELIGE BIBLIOTEK DA 1.-2.S 3 4°

1 1 03 0 4 00356 6

t f .

?.

)

:vtlnt

V *

)

«

• Ii i' ̂ >»

i ••T1

r •

«

i

TOHANNIS BARTHOLINI Thom Fil.Th e s i u m t h e o l o g i c a r u m

DISPUTATIO SEPTIMADE

In G ratiam Juventutis A cade-micæad ventilandum publice propofita

In Regia Univerfitate Hafnienfi' ' ' ' Rejfondente

MATTHiA BLOCHIO Phih Bacc.

HAVNIÆ) Ex Reg* Majeft. & Univerfit,T ypographéor

Imprimatur,H. BORNEMANN D.

i «

-'i*

*fon> 'n tzzwteTH ESIS X

Lex Moralis ejl perfeBa, immuta- bilis £f perpetua, omnes h omine somni tempore ob ligans i r • i

am perfe&a vitæ morumq ve norma eftLex Moralis, ut melior perfediorqve dari neqveat: Nulla qvippe excogitari poteftvir- tus, qvam non jubeat, nec ullum vitium,

qvod non vetet : Præfcribit perfedam yivendi regur lam, qvo modo homo tam qvoad adus interiores, qvam exteriores fefe erga Creatorem, Greaturas <Sc feipfum gerere debet, ne vel ullo modo Deum Creato- rem fuum offendat, aut proximum vel feipfumullåinju- riaafficiat: Monftrat enim Pie refpedu Dei, (obrié re­fpedu fuipfius & juflé refpedu proximi vivendum effe in hoc feculo Tit. II, 12« Hine & jufta & bona Rom, VII* 12« atq; PerfeBa dicitur, ejusqve præcepta appel­lantur reBa Pfal« XIX« 8« 9* qvibus elogiis neqvaqvam gauderet, fi perfedior, 8c melior vivendi regula homi- nibus præferibi poflet* Reqvirit Deus ab hominibus

A per-

perfe&am (anåitatem Lev. XI. 44. XIX. 2.Matth. V. 48. per qvam vitam obtinerent Lev. XVIII. 5. Matth. XIX. 16.17. Et qvia Lex eft regula hujus perfeébe fan&itatis, feqvitur omnino eam qvoqve in fe.efle. per- feclam. Cæterum ad hane perfeetionem accedit qvo­qve immutabilitat, ita ut Lex mutationis & difpenfatio* nis fit expers: nec immerito : Sicuti enim ipfam jufti* tiam & fan&itatem divinam repræfentat, ita qvemad- riiodumjuftitia & fan&itas Deieftimmutabilis,fic&*illa*; &;fieri neqvit, ut, falvå juftitia, & fan&itate Divina, qvidqvam jubeatur contra præcepta Legis moralis. Cum enim Deus nec mentiri, nec abnegare feipfum qveat. Ebr.VI. 18. II. Tim. II. 13* fumma certé in eo eflet imperfe&io, iitio eflet non Deus, fi Idololatrir am, blafphemiam,peijurium aut alia ejusmodi jubere podet, qvoniam talia, utpote mala in fe & fuå natura, D eo, per fuam naturam & Eflentiam fummé bono, plane ad ver fantur. Cæterum eo iplb, qvod mutatio­nis omnis & difpenfationis fit expers Lex Moralis, con- ftat etiam perpetuum eam efle, perqve omnes mundi ætates & durafle & duraturam fore. Habuit loeum in Æatu integritatis $ infita fuit Adamo in prima creatio- n e , fluxitq; ex ipfa imagine D ei: Cum enim creatus eflet in juftitia & fanelitate Eph. IV. 24. Utiqve & pie Deum colere & jufté & rede fele erga proximum gere$ re feiebat, atqve infixa ipfi fuit fumma Legis, dilectio nimirum Dei & proximi, unde reliqva præcepta depen- dent Matth. XXII. 40. Manfit etiam Lex Moralis in ftatu corrupto ante tempora Mofis, id qvod per indu- dionem fingulorum præceptorum éex libro Genefeos

•* pa-

3 •«§§«*ft

f, _ $ s

pafiim probarunt Syftematici: & curø fofa Lex Natti*ræ, utpote poft lapfum imperfe<fta, ad vera (an<ftitatis opera non fufficeret, nec fufficienter homines ad ve* ram cognitionem peccatorum deducere poflet, dubi* um non eft, qvin Deus ipHs præcepta Legis crehris re- velanonibus patefecerit atqve tradiderit, donec tempo­re Mofis (tune enim eam viguifle in propatulo eft) fo* lennis adeo ipfius fueric promulgatio, ut nulla unqvam do&rina Veteris Teftamenti tam magnis & illuftribus teftimoniis fuerit frétefa&a. Leges Pofitivas Deus (al­tem Moft annunciavit, mandavitqve ut Mofes eas feri- beret Exod. XXIV. 4. Hane vero Legem Deus ipfe ore fuo promulgavit, proprioq; digito tabulis la? pideis infcripfic. Exod. X X . 1. XXX I. 18, XXXII. 116. X X X IV . i . Deut. V. 28. X . 2. Nec advenien- te Chrifto abrogata eft Lex Moralis, fed etiamnum vi* get temporibus Novi Teftamenti: Sine piaeulo enim abrogari non potuit; nam hoc paéto aliainftituendaes- fet regula, & qvidem perfeelior, qvod fieri non potuit, qvia ea in fe eft perfe&iflima, unde &Chriftus eamdo- cuit, fua au<ftoritate ftabilivit, fuoqve (uffragio confir- mavitMattb. XXII. 37. Luc. X . 28. & Apoftolieandem Auditoribus inculcarunt Rom. III. 31. XIII. 8. 9. Eph. VI. 2. Jacob. IV. i i . I. Pet. II. 17. I. Joh.1V.21. Fate- mur qvidem Legem Moralem perChriftumefle abroga- tam qvoad rigorem exa&ionis & vim damnatoriam, qvo fpeclare poftunc dicFa Rom. VI. 14. Gal. IV. 5. I. Tim. I. 9. non vero qvoad vim dire&ivam 8c regula- tivam : Tenentur enim omnes homines per dmnes mundi ætates feeundum præferiptum illius vivere:

Å 2 Fun«

Fundatur qvippe in ipfa Lege Naturæ, qvam omnes <pv<ra in cordibus fuis infcriptam habent, & in fe conti- net Legis Naturæ do&rinam 5c fubftantiam, adeoqve uti omnes ad Legem Naturæ funt obligati, ita qvoqve ad Legem Moralem* Qvin im o, (i fuper gentiles ira Dei reveletur 5c fi fiftendi fint coram tribunal! Dei pro- pter talia peccata, qvæ in Lege Morali prohibentur, ut patet ex Rom. I* utiqve etiam omnino feqvitur eos efTe obligatos ad fervanda iftius Legis præcepta, cum ubi non fit obligatio, ibi nec reatus. Sit vel ita, qvod notitia Legis Moralis apud Gentes perierit, non tamen eapropter periit ejus obligatio, qvia nori pendet obliga­tio å notitia hominis, fed å poteftate 5c voluntate Legis- latoris : Et uti omnes in Adamo obligabat, ita 5c nunc omnes obligat, licet apud eos deperdita fuerit illius no­titia , qvia hane ignorantiam propriå culpa contraxe- runt*

THES. II.Reqvirit ver o Lex Moralis tam per- . f e Barn obedientiam, ut nemo mor-

talium eam præ fa r e qveat ac ea- . propter non jujlificationem & fa-

lut em ̂ fe d condemnationem con- fe r t.

bedientia illa, qvam Lex exigit, å prima fua infti-tu

• «8§§fr $ *&§§&

tutione æftimanda eft: Data fuit primo homini in ftatu integro, qvi omnium virium, facultatum 5c potentia- rum harmoniam habuit, viresqve fufficientes ad præ- ftanda opera Legis, ad Deum ex toto cordediligendum 5c proximum ficut feipruin, idqve qvanta par erat ala- critate, puritate 5c recfitwdine, absqve uiia pugna vel renitentia affe<ftuum internorum, 5c absqve ullis nævis peccatis 5c defecdbus. Etiftam, qvam homo in ftatu innocentiæ exhibere 5c debuit 5c potuit obedientiani, etiamnum Deus jure æqviflimo å nobis poftulat. Cæ- terum cum homines propter lapfum amiferint dona 5c auxilia illa, per qvæ exadum Legi Divinæ præftarepo­teran t obfeqvium, 5c fervi peccati finteffe&i Joh. VIII. 34. peccato Originali infecti Pf. LI. 7. in peccads mor- tui Eph. II. 1. Impoflibile illis efl: fecundum præfcri- ptum Legis debitum Deo pra:flare obfeqvium. Ve­rum non tantum irregeniti legem implere neqveunt, fed 5c poflqvam funt renati nec qvoad gradus necqvoad partes citra omnem pravæ c'oncupifcentiæ labem per- fetflam obedientiam Legi præftare poflunt: Obftat enim imperfe£ho Renovationis ; Elabent faitem Rena­ti in hac vita primitias Spiritus. Rom. VIII. 2 3 non ve­ro plenam meflem, 5c qvia indiget incremento eorurn Renovatio, qvoniam renovari debent de die in diem II. Cor. IV. 16. Ideo cum femper adhuc detur ulterior perfe<ftio, ad qvamcontendere debent, peri'eåé Legem implere neqveunt. Obftat etiam prava concupifcen- tia, å qva tamen Lex eos immunes efte jubet, atqve a&uofiflimum illud peceatum Originale, qvod eft ina- Ium illud TragcMH/juvov femper illis adhærens Rom. VII.' ' 2 1.

*S f8«- <5-«8| § 8*

qvodqve in hac vita deponi neqvit: In qvovisenint Renato funt caro 6c Spiritus Gal. V. 17. duo homines vetus 6c novus Collof III.9.10. Exterior 6c interior Rom. VII. 2i. 22.25. *4* II. Cor. IV. 16 .qvorum lu­da inter Icfe efficit, ut homo Renatus deftituatur per- fedione Legi ineffe debita, atqve non poflit tantå amo- ris intentione Deum 6c proximum diligere, qvantam Lexreqvirit. Deur. VI. j. Lev.XiX, ig. Matth.XXlI* 37. Luc. X 27. Monftrat id proprio fuo exemplo Apoftolus Paulus : Dicit enim Legem e(Te Spiritua- lem, fe vero> licet fit renatus, effe carnalem Rom. VII* 14. qvo pado,cum fummam Legis perfedionem natu­ra? fuæ corruptioni opponat, omnino indigitat perfe- dam non pofle in fe efle Legis i m pi etionem : Lex qvippe, utpote Spiritualis, conformitatem pofcit cum Spiritu confummatiffimo, Deo, Joh. IV. 24. poftulat- qve petadiffimam obedientiam, qvæeftSpirituum con- fummatorum, qvam ille præftare neqvit: Eft enim earnatis, multis infirmitatibus 6c fuggeftionibus carnis obnoxius, qvæ eum aliorfum trahunt, inclinant impel- luntqve, 6c fpiritualitati Legis 6c perfedæ diledionis motibus tantum obfunt, ut nec præceptum negativum, nec affirmativum ex omnibus facultatibusexadé imple- re valeat: Conqveritur enim, qvod perficere neqveat bonum, qvod velit, 6c malum, qvod non vult, id agat. Rom. VII. 18. 19. Cum itaqve Renati non minus, qvåm cæteri homines, per naturam fint peccatores, 6c ‘ qvandoqve poft acceptam gratiam Legem Deitransgre- diantur. I. Reg. V1U. 46. Prov. X X . 9, Rom. III, 2 5/ Jacob. III. 2. I. Joh. I. 8. Unde etiam imperfedionem

& impotentiam fiiam agnofcentes, peccatorum remis- fionem petere necefle habent, Matth. VI, 12. L uc,X I.4, Pf, XIX, 1;, C X X X , 3. CXLIII. 2. om ni excepti- one majus eft eos non pofle exadlam, atqve omnibus numeris abfolutåm obedientiam Legi præbere, nec vi fæderis Legalis juxta claufulam; Fac hoc, 6c vives : juftificationem obtinere atq; ad vitam 6c felicitatem pervenire : Lex enimneminem grat-is juftificat 6c ablbl- vit, fed tantum juftificationem 6c vitam ex debito con- fert Rom. IV, 4. qvod Legis præmium 6cdebitum, ex perfedla ejuS impletione refultans, nemo jure fuo exi- gere poteft, qvia nemo datur, qvi non fit peccator, 6c non Legem qvandoqve violet. Unde 6c Apoftolus-, poftqvam monftraflet omnes, tam Judæos qvam Gen­tiles eile fub peccato, illudqve variis Scripturæ di<ftis probaftet, concludit tandem neminem ex operibus Le­gis juftificari Rom, III. 1 o, ir . 12,19. 20, Gal,III. 1 r, Qvod autem ex Lege juftificatio 6c vita obtineri ne- qveat, culpa non eft penes ipfam L egem : Perfe&é enim impleta håbet annexam promiflionem vitæ Lev. XVIII. 5. Luc. X . 28. Rom, X. 5. Gal. III. 12. fed infirmatur per carnem Rom. VIII. 3. 6c vitio deprava- tæ noftræ naturæ ejusqve corruptione 6c imbecillitate- impeditur, qvo minus poflit vivificare Gal. III. 2r, Adeoqve Lex illa, qvæ fiiit ad vitam, hominibus polt lap- fum ceflit ad mortern | Rom, VIII. 7. eo qvod perfecté eam non fervantibus comminetur malednftionemDeut, XXVII. 26, Gall. III, 10. eosqve mortis 6c condemna-- fionis reos efle convincat. II, Cor. III. 6.7,9.

THES. III,

r ' ♦ r THES. III. i .

Licet Lex Moralis pofl lapfum im- . pie tu Jit impo fibilis, non tameri

. ■ fru fir ane a eft S mut ilis.A bfit, ut håc noftra afTértione, qvod Lex fit impleta

£ \ impoflibilis, Ulla Deo injuftitia tribuatur, qvafi obligaret homines ad impoftibilia : Condiditenirrc

Deus homines iis viribns 6c facultatibus, qvibusLegem facillime fervare potuifTent: at cum per lapfum propriå culpa in impotentiam implendæ Legis inciderint, Deus non tenetur jure fuo cedere, fed merito id pofcit, qvod dedit, plane ficut Creditori jus manet æs fuum'ftriété repeténdi å Debitore, qvi fibi fponte paupertatem con- traxit, licet folvendo fit impar. Abfltetiam, ut dica- mus fruftranea omriino efle praccepta Legis, qvia fer«*1 vatu impoffibilia. Nam multi ex iis ufus ad nos re-> dundant, propter qvos illius doéirina omninoinculcan- da. Communicer vero tres ufus Legis recenfentur^ Primus ufus eft Po/ithus, 6c confiftit in coércendo, ut fit inftar fræni 6c commonitorii, ad coércendos hOminesr non renatos, ne fiagitiis 6c fceleribus fuis tranqvillita- tem humanæ focietatis perturbent, 6c unumqvemqve intra rnecas terminosqve juftitiæ contineat, PCCX1X. i i . Gal. III. 19. I Tim. I. 9. 10. adeoqve utilis eft ad prævemencium né peccemus, tum etiam ad recrahen-, dum 6c coércendum fipeccaffe contigerit; Franguntur; qviope timore pænarum, qvi nullå jufti re<ftiqve curå

tan-

r

r

' t r

tanguntur, cum diras iftas in Lege fan&iones audiant, & renati, cum minas Legismeditencur, exciranturma­gis devote ad preces, ut eo mehus fcandala fugiant, & in viis pietatis honeftatis & juftitiæ fedulo ambulent. Secundus ufus eft Sknéthm & confiftit in arguendo Rom, III. io . IV. i f . V. 20. VII. 7. I. Cor. XV. 56* Deut. XXVII. 26. Gal. III. 10. Arguit enim & ferit conlcientiam, accufat, deli<fta exaggerat ad Tribunal Dei producit, & maledi&ionis fententiæ fubjicit, non tantum propter externa flagitia, fed & propter occulta peccata & motus inordinatos ipfamqve concupilcenti- am, atq* Koc modo juftificandos in peccatorum cogni- tionem deducit, eosqvc compellit ad qværendum ahbi fuæ injuftitiæ remedium Gal. III. 24. & juftificatos ita de imperfe&ione operum propriaqve juftitiaarguit, ur, infirmitatis fuæ memores, fe magnam partern adhuc carnales dfe cogitent, & imperfe&iones qvotidianasob oculos ponendo, peccata fua confiteantur, atq; ad Chri- ftum, qvem ex Evangelio cognofcunt, verå fide con- fugiant* Tertius ufus eft Didatticus confiftens in do- cendo: Sienim nulla Lex eflet, incertiqvoqve homilies elfent qvid facerent, dubii an a&iones iilørum peccata eflent, an vero voluntati Divinæ conformes, atq; fic pii tentationibus femper forent obnoxii, & impii in fumma dormirent (ecuritate. Hine Lex eum infinem data eft, ut doceat homines qvid bonum, qvid æqvum, qvid Deo gratum, & viciffim qvid inalum, qvid ini- qvum, qvid Deo infeftum &execrabile, & qvænam fit perfeÉhlfima illa juftitia, qvam Deus å nobis exigit, 5c qvanta fit noftra impotentia* Præterea exinde innote-

B fut,

fcit qvis cultus & qvalia opera Deo placent: Norma enim &Regula,cui fmgula noftra opera funt adæqvan- da y non eft fallax illud di&amen rationis humanæ , fe- cundum qvod exproprio cerebro^AcS-^cnce^commit- ti poteft, fed fola Lex DivinaDeut.XIl. ult.Matth.XV.9. Lev* XVIII* 4* Atq; hæc norma feu regula Rena- tis etiam maximé eft necefiaria, ut feipfos probent atq; fcrutentur vias fuas. Rom* XII, 2. Eph* V. 1 0 .1. C or. XI. 28. atqve ut omnem de propriis meritis opinionem Si (ptÅavJtav rejiciant, cum in Lege tanqvam in fpecu-10, videant fe etiam in multis offendere, & qvia femper ipfis adhærent reliqviæ peccati, 8c vetus Adam ab iis prorfus non expellitur, ideo Lex]etiam reqviritur, ut eos fufciret 8c excitat ad reprimendas reliqvias peccati, ad vetuftatis rubiginem detergendam, 8c ad initia novæ obedientiæ, qvæ langvida ut plurimum funt 8c torpe- fcentia.

THES. IV.Leges Ceremoniales fi? Fo renfe s,da-

tæ foli populo Ifraélttko, in N. T. fu n t abrogatæ.

♦

t \ atio abrogationis Legis Ceremonalis peti poteft ex J \ip fiu s Natura : Non enim fluiFnaturali Dei famfti-

tate 8c juftitia, nec naturali nitimr æqyitate, fed fal- * tem ex mero Législatoris arbitrio dependet, ideo 8c ab Apoftolo appellatur Lex præceptorum inplacitisEph.II.

i y* Nullam qvippe præceptorum ejus rationens dåre poflumus præter folum Dei beneplacitum v. c. Qvare Ifraélitis non licueric arare bove fimul & afino, nec in- duere veftimenta varié commixca lana & lino pariter Deur* XXII* io. ii* Et fi vel maximé ex revelatione conftec, qvem in finem Deus, cultum Leviticnm infti- tuerit, hoc tamen nihi! facit ad perpetuam ejus obfer- vatiotiem, qvia, qvæ neceffitate temporis & ob certum finem funt infiituta, ea qvoqve obtento fine & cefiante neceffitate pariter ceflant, & uti Deus ex libera volun- tate has leges condidit, ita & liberé circa easdem & di- fpen fare, imo & easdem plane abrogare poteft* Sic an- te diluvium hominibus de frudibus terræ vivere per- m ifit, poft vero Noacho & pofteris ejus libertatem edendi carnes animalium conceffit, verum & hane per- milfionem fuo modo revocavit, imponendo Ifraélitis Legem de non comedendis certis animalium fpeciebus* Nec eft Lex Ceremonialis de Eflentia cultus D ivini, qvia absqve cultu Levitico duobus millenariis Deus ri­te colebatur & poftea inftituto ifto cultu nonnunqvam Deus, proutipfi vifum fuit circa Leges iftius cultus di- fpenfavit, ut I. Reg. XVIII. ^o.feq;. Præterea vera pie­tas femper Deo placet, licet non femper fibi habeat annexam Legem Ceremonialem ; at Legis Ceremoni­alis obfervatio, in externis adibus confiftens, Deo abs­qve vera pietate placere neqvit, qvoniam & hypocritæ eam hoc pado fervare qveunt, unde & contempcim nonnunqvam de hac lege fcriptura loqvitur, qvafi De­us nec eam vellet nec,ipfi placeret* I* Sam. XV, 22. 25. Pf.XL, 7. LX1X, 31* 32. EC I. 13* 14, Jerem* VII* 4*

B2 2JU

• 12

21. 22. 2 f. Hof. VI. 6* Mich. VI. 6.7.8* Nonenimpotuit ex fe & fuå natura juftitiam & falu tem con- ferre, qvia fuit infirma inutilis & præceptum carna- le nihilq; confummavit Ebr. VII. 16. 18- 19. nec repre- henlione caruic Ebr. VIII. 7. ac eapropter faitem nsqve ad tempus corredtionis durare debuit. Ebr. IX .io . & fic veluc umbratilis qvædam pi<ftoris delineatio, locum ejus occupante ipfa imagine, atqve ut, adveniente cor- pore, ceftat umbra, difparere ceflare & evaneleere. Coll. II. 17. Ebr. X . 1. Eph. II. 15. Deinde fi confide- rentur Perfonæ facræ, res facræ nec non loca & tempo­ra facra circa qvæ Lex Ceremonialis verfabatur, eam qvoqve abrogatam elle monftrabunt: Non enim alio inloco,qvåm in terra promilla adminiltrari debuit cul- tus Leviticus Deut. XII. 15. 16. Nec alii Sacerdotium commiffum, qvåm familiæ Aaronis Num. I* 5 x. III* ro. & certi qvidam dies cultui divino deftinati obfervari de- bebant, ut noviluniorum, Pafchatos &c. & qvidemtan* ta cum neceflitate, ut qvicunqve hæc ftatuta violaret nec å culpa nec å pæna eflet immunis ut videre elt N um .X V .35. I.Sam.VI. 19,. IL Sam. V I.6.7.II. Chron. XXVI. 19. At hoc non efie omnium temporum exinde liqvet, qvia ante cuilibet Patri- familias facrificia offerre licuit qvovis in loco, & qvocunq; die, absqve timore peccati & pænæ, & qvod magis eft, fi velimus confiderare durationem tam tern- pli primi qvåmfecundi, in confeffo erit longiori adhuc temporis tra&uå qvovis & ubi vis locorum, qvåm in templo oblata fuifTe facrificia. Nec lemper aa certas Perlonas adltringi vel debuit vel potuit cultus Leviti­

cus :

'«&§§&■ '<$§§§*

eus r Mutatione enim indigebat Sacerdotium Aarbni- Gum propter fuam imperfe&ionem,6c perfe&um Sacer­dotium alius ordinis introdnci oportuit, atqve fic mn* tationem Sacerdotii ipfius Legis mutatio infecuta eft Bbr. VIL ii* feq. Et hane neceffitatem mutationis ip- fa rei natura poftulabat; Sacrificia enim Sacerdotum pecudes fuére faitem 6c bruta in fe inefficacia 6cnon bo- na Ezech. X X . 2 5. atqve illorum crebra repetitio fatis de eorum infirmitate teftabatur. Ebr.X. 1. 6c feq. 6c v. 11. Unde 6c ea ceffaturaprædicitur Dan. IX* 27. Et ipfimet Sacerdotes infirmitatibus 6c morti fuére obnoxii, adeo ut Sacerdos ex alio ordine omnino reqvireretur, facer- dotium habens æternum, qvi hoftiam perfe&am offerre poflet Ebr. VII. 2 ;. 6c feq, Nec deniqve ad certum Io- eum adftringi vel debuit vel potuit cultus Leviticus, Hierofolymis 6c in Templo offerri fub V. T* debebant lacrificia Deut. XII. 5.6. At eum fub N. T* nullus am- plius Arcæ ffederis foret ufus Jerem. III, 1 o. 6c facrificia etiamaliisinlocis offerri debereprædicatur. Ef.XIX,i 8. Malach. I. 11. Utiqvefeqvituraliumcultum,prioriabo- lito, effe introducendum, nullamqve certi alicujus lod rationem effe habendam; nec poffibile fult, eum Gen­tiles in communionem Ecclefiæ efienc vocandi, omnes- qve populi eodem cultu Deum colerent Pf. XXII. 28. LXV1I. 4 LXXU.y.feq, EC II. 2. LXVI. 20. feq. Zachar. XIV. 20, 21. Zophon. III. 10. ut certo cuidam loco cultus Divinus alltgaretur, vel ut Leges Ceremo- niales ab omnibus nationibus obfervarentur: Non enim ex omnibus mundi plagis ter fingu lis annis torus populus Hierololymam afcendere potuit, nec potuére

Sacer-

t

Sacerdotes ex Judæa in longinqvas orasexcurrere, at* qve omnia ea, qvæ ad munus eorum fpedabant admi«* niftrare. Cum iraqve tempore N. T. fecundum præ- dictiones Prophetarum, omnes ubiqve homines jube- reneur ad Deurn fe converrere, eurnqve eodem cultu colerc, omnino feqvitur Leges Ceremoniales, utpote ab omnibus,indiverlls & remotiflimis mundi plagisde- gendbus,obfervacu impoilibiles, aboleri debere, ahum- qve cultum inftitui, qvi ab omnibus ubivislocorumob- fervari poterat. Fatemur qvidem etiam fub N .T . per aliqvod tempus Legem Ceremonialem in ufu fuifle, fed non fub opinione neceftitatis & eukus, uc expraxi & do&rina Apoftoli Pauli innotefeit Ad. XVL 3. Gal. IL 3. V. 2. Leges vero Forenfes Judæorum qvod atti- net, eas qvoqve abrogatas effe exinde liqvet, qvia non nifi Ifraélitis ad moderandam Politiam fuerunt datæ Deut. VI. 1. 2. 3. Et qvia jam ceflac eornm Politia, qvoniam fceptrum de Juda eft ablatumGen.XLIX. 10, ideo qvoq; Leges, Politiam iftam concernentes, ces- fant, Nec potuere Leges iftæ, utpote ad conditionem terræ, Ifraélitis promiffæ, accommodatæ, fada vocati- one gentium gentiles converfos extra Judæam habi- tantes obligare, nec in N, T. ad earum obfervationem adftridi fuerunt. Match, VIII, 9. Luc. III. 14, A d .X . 1, XIII. i i . fed ad Leges iftius regni, in qvo vivebanc, fefe conformaredebebaut. Match. XXII. 2 1. Rom.XIII* 15. I. Pet. II. 13. 14. Ad. XXV. 8. Verum qvidem eft, qvod Magiftratus Politicus hodienum nonnullas ex hifce Legibus, qvas Reipublicæ utiles effe judieavit*, li- beré admiferir, non tamen obligant,-qvacenus funt Ju­

da-

daica?, ficut nec aliæ Leges, ab Ethnicis (andtæ> oblir gant qvatenus funt Ethnicæ, fed qvatenus ab Impe- rante nova fuå confirmatione vim Legis fortiuntur.

THES. v ,

Evangelium , Legi contradijlin- ■ Bum, non ejl concio pænitentiæ, t Jed annunciatio gr at i æ de gra-

tuita remifjione peccatorum.^"xvamvis in nonnullis Lex Moralis 5c Evangelium \J c o n v e n ia n t, eo qvod nonnunqvam Evangelium ■ ^ L eg is nomine infigniatur ECII. 3* Mich* IV* 2* Rom. III* 27. VIII* 2. eundemqve habeant audorem nempe Deum, eadém fubjeda, omnes nimirum homi­lies, ejusdemqve fint durationis, cum Evangelium uti Lex perpetua, nec non eundem finem ulimum vitam fc* æternam* Lev. XVIII. 5. Matth* XIX. 17. Joh* III* 16. Ad:* XVI. 31* nihilo tamen fecius valdé interfe differunt: Nam ut nihil dicamus de differentia qvoad riotitiam, modum patefadionis, fubjeda 5c objeda cir- caqvæverfantur, formale 5c fpecificumutriusqvedifcri- men in eo confiftit, qvodpromifliones Legales fint con- ditionatæ, 5c poftulane opera plené5c perfedé manda­to divino conformia, reqvirantqve mercedem puré meritoriam 5c ex debito compenfatoriam Lev* XVIII. 5* Rom. IV* 4* X. 5. Gal. III, 12. Promiffiones vero Evangelicæ non funt conditionales (relpectu fc. obedi-

entiæ Legis 5c operum noftrorum, non vero refpe&u merici Chrifli 5c fidei) verum funt mere gratuitæ 5cpu-: ré donativæ^ Rom. IV. f. 16. XI, 6. Eph. II. 8. Unde etiam di verli elieclus reldtant : Lex enim, utpore ne- mini pod: lapfum implecu poffibilis, peccatores arguit terret & damnat Rom. III. o. IV. i f . Gal. III, io. 5c Evangelium vice verfa perterritos 5c contritos erigit,con* folatur 5c falvat. Rom. I, 16. Matth. XI. 28* Et cum ita é diametro fibi oppdnantur, omnino feqvitur, q'vod Evangelium in hac ftrida fua fignificatione non fit concid pænitentiæ: uti enim ad pænitentiam reqviri- tur contritio, illaqve ex Lege folummodb oritur,: ita Evangelium nullum plane cum ea håbet commercium nam nullæ comminationes 5c terrores exinde fluunt Ef. LXI. 1. Luc. IV. 8* Sed Iætum nuncium (ignificat Luc. II. 10. appellaturqve Evangelium gratiæ: fermo gratiæ, falutis 5c reconciliationis A ét X X 24. XIV* 5* XIII. 26, II. Cor. V. 19. Dicitur qvidem: qvinoncre- diderit condemnabitur Marc. XVI. 16. hoc tamen effa- to non evincitur comminationes ad Evangelium perti-, nere, qvoniam incredulitatem qvidem manifeftatEvan­gelium, Lex vero eam accufat 5c damnat. Etqvam-; vis Legaliter etiam confiderari qveat Evangelium 9 prout^eft maridatum, qvod å Deo præcipitur 5c å nobis reqviritur Marc. I. 15. Acf. XVI. 31. tamen id hic non attendicur, fed fpe&atur tantummodo ratione fuæ natu- ræ, 5c fecundum fuum intrinfecum flatum, proutoften- dit objeciurft Chriftum, 5c eft medium gratiam Dei of* ferens 5c conferens, périnde uti facramenta, qvi liceta Deo flue maridaeåy tamen nonv offérunt & conferune

' gra-

gratiam, qvatenus fimt præcepta 6c mandafa, fed qvate- nus (unt deftinata nobis å Dco fal utis. media.

THES. VI.I

Præconium Evangeliiejl immer fa-, le , fif ad omnes nationes, gentes S populos pervemt.

t

t t ti Deus vult ferio omnium homimxmf falutem. | j I. Tim, II. 4, II. Pet. Ilt. y. qvo fine qvåqve interi-

tione etiam Filium fuum mifit in mundum, utt r

omnes homines falvos faceret Joh. III*. 17* & ipfe .Filir us qvoqve venit fervare qvod perieratLuc. XIX. 10. Matth. XVIII* 11. irtio 6c re ipfa fefededitpretium re­dem pcibnis pro omnibus I* Tim. II* 6. Ita tantum be­neficium, reftaurati onem totius lapfi generis luimani concernens, omnibus innotefcere voluit 6c annunciari fedt. Hoc autem ita fa&um fait tribus yicibus. Pri­ma tempore Adami, fecundå Noachi 6c tertiå tempore. Chrifti, cum Apoftoli ad Evangelizandummitterentur: Non enim nonnullis hominibus fed omnibus ubivis Evangelium annunciare iplis fuit injun&um. Matth. XXVIII. 19. Marc. XVI. 15. Luc. XXIV. 47. Act. XVII. ;o. % 1. . Atqve hoc mandatum Apoftoli qvoqve exeqvebantur, 6c in a&um deducebant teftantibus Mar­co cap. XVI. 20. 6c, Paulo Coli. I. 23. Rom. X, 18. Collar* cum Pf. XIX. 5. Hæc vero Scripturæ di&a, qvæ tam de mandato, qvåm de executione loqvuntur,

C noa*

*•' t i «£§§»\

nottTunt ihtfelligéhda indefinité de multis provindis 5c hominibns, fed abfoluté de omnibus ejus temporis mortalibus : Nam Apoftolus l.c. ad Romanos, fecun- dum dudum Pfalrøi citati, latitudinem prædicati Evan- gelii cnm latitudine feu extenfione luminis 6c caloris folarisconfert; atqve 1. c; Adornm numetum voeato- rum cum humero judicandorum ih noviflimo dieexæ- qvåt*: Non véro tenemur åd verificandam hane uni- vcrfalem feripturæ afiertionem demonftrare ex teftimo- niis hiftoricis, qvo menfe, anno 6c per qvem dodorem hic aut ibi cæperit Evangelium prædicari: Ignorantia qvippe circumftaritiarum negationem rei ipfius, tara daré in Scriptura aftertæ, non poteft includeré; Con- ceditur qvidem multas nationes, imo maximam orbis partern, adtuali prædicatione deftitui, fed non ideo fe- qvitur, qvod nunqvam antea ad eas pervenerit, vel non pertingere potuerit, multo minus debuerit verbi prædi- catio : Percontatur enim Apoftolus, Annon audive- runt ? 6c refpondet: imo vero in omnem terram exi- vit fonus eorum, 6c ad ultima orbis terrarum verbum eorum Rom. X . 8. Et fi vel maximéhodienonampli- us audiant, qvia aétu verbum Dei inter illas non præ- dicatur, neqvaqvam tamen omnimoda deftituuntur vo- catione. Admifta enim apud eas eft farna de verbo D ei, adeoqve illis prædicatum, fi non diftin&é per fpe- cialem annunciacionem, tamen confufé, eo qvod per famam fit auditutn, uti qvondarri JoC Ib io. m * I. Reg* X. i. 7. II. Reg. V, 4* ,6c non fruftra ipfis notitia Dei naturalis eft concefla, fed ex ordinatione Divina, ut fit mamisUuftio ad inqvirendum verum de Deo cultum in ■ ■ > ■ Ec-

/

^ §3* *9 «&§f3* i'

Ecclefia. Nec unqvam Deus integrø po($tI<?, aut ulfishominibus verbum fuum denegavit vel fubtraxit, mfi øb præcedentem verbi contemptum<Sc reje<ftionem, uc videre eft EC V. 516. 7. Matth. XXL 45- XXII. 5. 7. Luc.XlV. 24. Aéi XIII. 46. Apoc. IL 5. ac eapropter non culpa in.Deum transférenda, qvod prædicatione acluali nonnullæ naticnes fint deftitUÆ, fed fibi ipfis u- ni.é acceptum ferendum håbene, qvoniam non jure id 11 lis Deus tenetur reftituere, qvod contempferunt & re- jecerunt, nec ullo promiffo ad talem reftitutionem fefe obflrinxit.' Cæterum qvod Deus nonnullis prædicatio- nem verbi, malitiofé deperditam reddat, imo & non-'< nunqvam majora gratiæ dona 6c auxiliafuppeditet,inde- bitæ gratiæ divinæ eft adfcribendtim, 6c qvod non apud omnes fint'eædemcircumftantiæ vocationis qvoad mo- dum, tempus & ordinem, qvin 6c qvdd nonnunqvam: aliis fimiliter verbum contemnentibus non reftituat,; caufa efle poteft vel prævifa hominum.incredulitas, eti-; amfi prædicatio offereretur, vel negle&us luminis na-* turæ ejusqve abufus, vel aliæ demum juftæ daripofliincv caulæ nobis non cognitæatqve perfpectæ, fed foli Deo

notæ, de qvibus exdamandum eum Apoftolo : 6 al- titudo divitiarum tum Sapientiæ, tumcogni- .

tionis Dei 6cc. Rom. XI. 33.

TANTUM.’rpnsD 'n p w *'iv\

i , A C * AD-

4

■*&!§&• 20 ̂ § 3*

A D D 1T A M K N T AS i Refpondentis.

« *%»» i \ S ' ! i j

I.t i ■ —•^ -ron feqvkur * Lutherani flatuunt, qvod Deus, qvi

Ordinariam foam & fiifficientem gratiam omni« ■ bus communicatyextraordinariam uni præ altero

ob juftas caufas fibi foli notas largiatur, ergo Calvi- liianorum principio , abfoluto fc. Decreto fubfcri- bunt* . ! \ r

■ V v ?

* s \' 'V .

2*Qvando qværitur å Calvinianis, cur non ‘omnes

accipiunt gratiam fufficientem, refpondent; Id fit ex abfoluta Dei voluntate ; qvando qværitur inter Luthe?- ranos, cur non omnes ̂ accipiunt gratiam fuperabun- dantem, refpondent, id fit ex judiciis Dei Juftis fatis li- cet nobis in hac vita dvtgeffwyrots; qvo exinde Jure in docirina de abfoluto decreto hos cum illis confentire, non nemo f|*Vafl<Whaud ita pridem afferuit? Evolva- tur qvæfo Hulfemmnm de Auxit\ Grat♦ difp< //« eafil, circ. fin.

3 ♦A particularitate grariæ extraordinariæadparticu-

laritatem Ordinariæ, & å gråtia indebita ad abfolutum decretum N. V. C,

/* >

4. Non

«&§§3* 21 .«£§§$*

4*Non fruftra minus qvåm iniqvé Noftratium The*

ologorum Verba, Brocbmanni fe. Dambaberi, G er bar di y Æg. Hunnii, Hulfemanni, Meisneri, £)yenjled, ( f c. de gratiaextraordinaria, trahuntur jn dogma Calv. de Abf. De- creto* ,

• f V ’ l . V ' : ^ ■ / ' ■ - - . . . ■ . . . .* ^ * * - , •: * r * *

‘ Non Ioqvitur Apoftolus Rom. XI* 3 (dicenteHulfimanno de Auxil grat, /. c. ) dé inévidentia caufarum Reprobationis, fed de inevidentia caufarum vocationis imfTæ Gentilibus, æq; indignis ac Judæis; conf. præter alios Æg. Hunn. dePr&deftinationc.

▼ X

Gratis ftatuitur, Lutheranos affirmare abfolutam Baptismi neceflitatem, eum hypotheticam potius con­tra Pontificios paflim defendant.

*• \ 7-“ Neclnfallibiliter perire-d^a^^ag extra Ecclefiarø

Infantes tam ftri&é docent Noftrates (ceu etiam ipfis åffingitur) qvjn de Infantibus gentilium cicå morte abreptis vel bene fperent, v. Dannb, Hodos p, m. tøo), Schertz., Bre\>. Hulf. ct jo. p. 627. vel eos fuo fufpenfo Judi-

cio divinæ mifericordiæ, committant. conf Brochm♦dt pecc; c. 6, qv. j6. Meisn. Antbropolog, S. Dec. I,

' difp:- 7.1 qy£ft, 2* :ri -i

r.v*i 1 * 1 1 » i > t > > t M ' i

&* -M : i. I

, I* r* * • : »

%

> '

■ •,£ ’•.

M':VMli'M i

;-Vi? # « \

w*

■J

.^r , » , / *P

' . • /* i ■ : v « ,; y

i■■ - S i , .,;B S , ' :■'■ -

/IlT% % 'Vi

t^-.r

*• VV ' J t f

> . ‘ :

* i * * i /. - :

t ø ■■■U

if r.- • 1 *

. ■ > *t-Vi V‘

j'. V i?8 I * ,v 'R'■ j%>l'lfc2-*W-É 'W •'.fe ■'''

<• v ’. >

•* (> \

/i * ■

«< * \ . •*

- i m W ;> '/ iV

JW<i

' i'''•I 1

• t

I

-* r •

! ' ’ * v ? S

- 1 '■» . V i

*■> ; ! *

$

7 . „•

f i■' æ 'i

-V® ! ■* **■ *

?■

i**

!)•

f o •'•.jV *•

.■ . V

. V

■ • V

■ A :J■ ' ->

i!.v

\?