preventie rekenproblemen door effectief rekenonderwijs in ... · kunnen terugtellen vanaf 10 ......
TRANSCRIPT
Arlette Buter
1
Preventie rekenproblemen
door effectief rekenonderwijs in de
groepen 1-2
28 januari 2015
Inhoud
Goede rekenstart
Beredeneerd aanbod
Rekenactiviteiten in de (kleine) kring
De cruciale aspecten van de ontwikkeling van het leren
tellen en getalbegrip
Doel:
- De effectiviteit van het rekenonderwijs in de
aanvangsgroepen vergroten door doelgericht en
betekenisvol met jonge kinderen te rekenen
- Zicht krijgen op cruciale aspecten van de ontwikkeling
van het leren tellen en getalbegrip
Omgaan met getallen:
Verschillende betekenissen van getallen
Aantal : de hoeveelheid van vijf dropjes
Telgetal : nummer 5
Meetgetal : leeftijd van vijf jaar
Naamgetal : tramlijn vijf
Rekengetal: 2 + 3 = 5
Goede rekenstart
Verband getalbegrip 5 jarigen – rekenprestaties latere leeftijd
Rekentijd, minimaal 20 minuten per dag
Beredeneerd aanbod (elke dag rekenen vanuit doelen SLO)
Betekenisvolle rekenactiviteiten
Vroegtijdig signaleren/effectieve interventies in kleine kring (zorg
zwakke rekenaars is afgestemd)
4
Rekeninhouden in domeinen
5
Meetkunde
Getalbegrip
Meten
-Lengte, Omtrek,
Oppervlakte
- Inhoud
-Gewicht
-Tijd
-Geld
-Omgaan met de telrij
-Omgaan met hoeveelheden
-Omgaan met getallen
-Oriënteren en
lokaliseren
-Construeren
-Opereren met
vormen en figuren
Doelen tellen en getalbegrip eind groep 2
Omgaan met de telrij
kunnen opzeggen van de telrij t/m 20
kunnen terugtellen vanaf 10
verder en terug kunnen tellen vanaf willekeurig getal
tellen met sprongen van 2
Doelen SLO: www.slo.nl/jongekind/doelen
Omgaan met hoeveelheden
resultatief kunnen tellen t/m 20
kunnen vergelijken van hoeveelheden tot 10 - 20:
meer/minder/evenveel/meeste/veel/weinig/samen en toepassen
van de begrippen
Hoeveelheden t/m 10 op verschillende manieren kunnen
herkennen en representeren (structureren)
kunnen redeneren bij hoeveelheden en kan met behulp hiervan
erbij- en eraf- vragen in betekenisvolle situaties beantwoorden
en representeren
hoeveelheden t/m 10 kunnen splitsen in betekenisvolle situaties
herkennen van kleine hoeveelheden in één oogopslag
verkort kunnen tellen van hoeveelheden tot 12 door gebruik te
maken van patronen en structuren (bijv. dobbelsteen).
Omgaan met getallen
herkennen en (schrijven) van de cijfersymbolen t/m 10
de volgorde van de cijfersymbolen t/m 10 herkennen
hoeveelheden t/m 10 kunnen representeren met een
cijfersymbool en omgekeerd
verschillende betekenissen van getallen
Beredeneerd aanbod
Werk vanuit doelen i.p.v. thema’s. Koppel vanuit de doelen de
juiste activiteiten uit het thema.
Per periode de doelen duidelijk in beeld.
Welke activiteiten worden aangeboden om de doelen te
bereiken?
Wat moeten kinderen weten aan het einde van groep 1 en 2?
Uitwisselen
Hoe wordt er gezorgd voor een beredeneerd aanbod?
Wordt er voldoende tijd besteed aan rekenen?
Wat doe ik al?
Wat neem je mee?
Groepsplan rekenen 1-2
• Periode groepsplan:
Werk met een beperkte periode, door kortere perioden aan
te houden kun je de doelen op de subgroep afstemmen en
gericht sturen op het halen van de doelen
Doelen Activiteit Inhoudelijke
aanpak
Organisatie, tijd,
planning
Evaluatie
Indeling groepsplan
Basis: volgt de planning
Plus: welke uitdaging krijgen deze leerlingen?
Intensieve groep:
Breng het rekenniveau in kaart d.m.v. observaties,
ontwikkelingsvolgsysteem, diagnostische
gesprekken, peilingsactiviteiten + analyse Cito en
sluit hierop aan
Wat gaat bij deze leerlingen niet goed? Aan welk
stuk kennis of inzicht ontbreekt het? Wat ga je
hieraan doen? Deze activiteiten worden beschreven
in het groepsplan. Bijv. herhaling activiteit methode
met aanpassing, andere activiteiten…
Subgroepen: indeling per leerstofonderdeel
• Intensieve groep: indeling per leerstof onderdeel:
Tellen en getalbegrip:
Omgaan met de telrij
Omgaan met hoeveelheden
Omgaan met getallen
Meten (incl. tijd)
Meetkunde
Grote achterstand: extra tijd inplannen!
Kenmerken rekenzwakke leerlingen in 1-2
Mogelijk langzamer met leren tellen (meer fouten maken)
Moeite met het zien van structuur en met het zelf structureren
van een hoeveelheid
Moeite met ordenen en vergelijken van hoeveelheden en met
schatten van aantallen
Moeite met betekenis verlenen aan rekentaal en
symboliseringen
Moeite met ruimtelijk voorstellen
Uit: passende perspectieven, profielschetsen. Christien Janssen
Evelyn Kroesbergen
Uitwisselen
Op welke manier wordt er gewerkt op school met
groepsplannen?
Wat gaat goed?
Wat zijn knelpunten?
Wat doe ik al?
Wat neem je mee?
Een rekenactiviteit in de kring
Betekenisvol
Iedereen doet mee
Opwarmer
Doel benoemen
Kern
Differentiatie
Samen werken
Feedback
Nabespreking
18
http://www.schoolaanzet.nl/e-
learningmodules/rekenen-in-de-groepen-1-
en-2/
Bekijk het videofragment en noteer in tweetallen wat
je opvalt.
Doen alle leerlingen actief mee?
Is deze activiteit betekenisvol?
Wat spreekt je aan?
Wat zou je eventueel anders doen?
19
Uitwisselen
Op welke manier wordt er gewerkt in de grote kring?
Is er voldoende tijd in geroosterd voor het werken in de kleine
kring?
Wat doe ik al?
Wat neem je mee?
De ontwikkeling van het tellen
• Akoestisch tellen
• Synchroon tellen
Ordenen van voorwerpen
Resultatief tellen
a. kennen van de telrijb. synchroon kunnen tellen (correspondentie)c. telhandeling kunnen organiserend. weten dat het laatstgenoemde telwoord de totale hoeveelheid te tellen voorwerpen aangeeft
Verkort tellen
de grootte van de aantallen
ruimtelijke vorm waarin de aantallen liggen (groepjes)
al dan niet zichtbaar of tastbaar zijn van de aantallen
aard van de hoeveel-vraag
(contextgebonden of objectgebonden)
Factoren die de moeilijkheidsgraad bij
het tellen bepalen:
Bepaal eerst in welke fase van het leren tellen kinderen zich
bevinden en kies dan een activiteit die ze verder brengt in de
leerlijn.
Contextgebonden tellen-en-rekenen
Het begrip ‘hoeveel’ wordt (nog) niet begrepen in een niet-
betekenisvolle situatie.
De context maakt de kinderen extra alert op het belang
van foutloos tellen.
Hoe oud?
Objectgebonden tellen-en-rekenen
Het begrip ‘hoeveel’ wordt begrepen als de vraag
betrekking heeft op concrete objecten.
De meer formele rekenvraag ‘Hoeveel is zeven eraf drie?’
wordt (nog) niet begrepen.
Hoeveel kaarsen?
Verkort tellen: verschillende vormen
• via doortellen
• door handig te structureren
• verkort terugtellen
• door samenvoegen
• tellen met sprongen
Voorwaarden verkort tellen
resultatief tellen
kleine hoeveelheden in één keer overzien
vertrouwen dat verkort tellen hetzelfde resultaat heeft
als één voor één tellen
structureren
Structuur in de telrij
1 – 2 – 3 – 4 – 5 – 6 – 7 – 8 – 9 – 10
11 – 12 – 13 – 14 – 15 – 16 – 17 – 18 – 19 – 20
21 – 22 – 23 – 24 – 25 – 26 – 27 – 28 – 29 – 30
735 – 736
Door te structureren …
kunnen kinderen beter greep krijgen op aantallen; ze kunnen sneller zien hoeveel er van iets zijn
kan flexibele getalkennis worden opgebouwd (komt ten gunste van het rekenen met die getallen)
Twee spelers krijgen allebei twee dobbelstenen.
Je gooit tegelijk met de twee dobbelstenen.
Wie heeft de meeste stippen gegooid? Die speler mag een fiche
pakken.
Als je allebei evenveel gooit, pak je allebei een fiche.
Speel zo door totdat de fiches op zijn
De winnaar is degene wie de meeste fiches heeft.
33
Wie het meeste gooit
Speel in tweetallen het peilingspel ‘ Wie het meeste gooit’ .
Welke rekeninhouden komen aan de orde?
Welke vragen kun je stellen en welke interventies kun je doen?
34
Wie het meeste gooit
Op de video zien jullie Aukje (4;10) en Britt (5;2) uit groep 1. Zij spelen het spelletje ‘Wie het meeste gooit’ met twee dobbelstenen.
Wat kun je nu zeggen over de mate van getalbegrip bij deze kinderen?
Maken zij gebruik van de structuur van de dobbelsteen?
35
Wie het meeste gooit
Omgaan met getallen:
Op een rijtje
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Britt en Aukje doen nu het spelletje ‘op een rijtje’.
Kun je voorspellen hoe dit nu zal gaan?
1e niveau van symboliseren
Aantallen worden gerepresenteerd met een afbeelding of schets
van ieder te tellen object.
2e niveau van symboliseren
Aantallen worden gerepresenteerd met vervangers voor concreet
aanwezige objecten of afbeeldingen (telbare tekens).
Vragen?
Kwaliteitskaarten School Aan Zet
Tellen en getalbegrip
Meten en meetkunde
E-learning: rekenen in de groepen 1-2
Bedankt voor uw aandacht
Twitter: @ArletteButer
41