သငခနးစာ ၁၀။ ဇြန ၆၊ ၂၀၂၀

“ငါသညသငက ကကြနခ

ေနနရာအဂတ ျ ညမကယႏႈတတ

ေဆာငယယခ ပးေသာ သင၏ဘနရားသခငထာ၀နရဘနရား

ျ စ၏”(ထြက ၂၀း၂၊တနရား ၅း၆)

၁၈နရာစအေႏႈာငး ငးတြင၊ “Higher criticism" တ ႔က ကမးစာာာ သဘာ၀ာြနအေၾကာငးအနရာမားမထပမျမငနရ ာာ ပး၊ကမးစာာာ ာယမား၊ ေနနရာမား၏မနကနမတႏႈင တသက ပး ေမးခြနးထတာာၾက၏။ခနရစယာနမားအသတ တာ ကၾကေသာာညး၊ ဘယမ ေ ဗေတြ႔နရ မတက ၁၉နရာစအတြငးတြင စကားေျ ာာာောေတာ၏။Higher criticism တ ႔၏ အႏႈမာန အယယအဆအဆ ျ ခကအားားနပး ါးသည မနကနမတမနရ ေၾကာငး ဘယမ ေ ဗတ ႔၏ေတြ႔နရ ခကအသစကျ ာ ကသည။ဥ မာအားျ င၊ Moabite Stone (ေမာဘေကာကစာ) သည ဓမၼနရာဇ၀ငစတတ စာေစာင အခနး ၃ ႏႈငအ ငျ စသည။ထ စာေစာငတြင သမၼာကမးစာာာ ာယႏႈငေနနရာမားတ ႔က ဤသ ႔ေ ာျ ါသည။ “ငါသည ေမာဘမငး ကပး ေမနရာ ျ စ၏[…] ၾသမနရ သည ဣသေနရာနရငဘနရငျ စ ပး ေမာဘက ႏႈ ခ ခယခသည […] ငါသည၄ငးက ေယေော၀ါ၏တ ကမားမယယျငငခ ါသည […] ဗါ၀ တ၏အ မေတာသည ေောနရန မ(၌)အေျခခေနခစဥတြင။”

“ ာ တ ာယတ ႔သည ာေျခမားက ႏႈတ းေဆာ ယဗခနရ ငေနရာေခါမ ႔၌စေ၀းသျ င၊ ေနရာေခါမ ႔ႏႈငအေဇကာမ ႔စ ၾကားဗ မ မအနရ မာတ ခၾက၏” (၁ နရာ ၁၇း၁)။

တစခ နတနးက နရငဘနရငဗါ၀ ဗ ႏႈင ေနရာာမနတ ႔က ဗ႑ာနရပဆနဆနအျ စမတယယခ ယး၏။ ေနာငတြင၊ ဧ ယ ဗမ မအနရ (ယေန႔ KhirbetQeiyafa), ေစာေခါမ ႔၊ အေဇကာမ ႔၊ ႏႈင ဧောာခ င (ေနရာာ၏တစခနး) တ ႔က နရာေ ြေတြ႔နရ သည။ Khirbet Qeiyafa သညေနရာာဘနရငအခ န

ခတ မ ႔ျ စခသည။ ထ အခကက ဗါ၀ ဗႏႈငေဂါာကအၾကား တ က ြသည တစကယျ စနရ ၊ တညေနနရာ

နရ ေၾကာငး ႏႈစ ကစစေၾကာငးအနရသ နရသည။

ေနရာာဘနရငသားမား၏နာမညတစချ စေသာ (ဣနရ ာာ ၅နရာ ၈း၃၃) က ဘပစပ ၁၀၀၀ ၀နကင ာ အ းတစားအေ ေ၌ေနရးသား ထားေၾကာငးေတြ႔နရ၏။ ဗါ၀ ဗ၏အ မေတာအေၾကာငးက ဗမာသကနရငဘနရငောေဇာက ေကာကစာမတတမး တငျခငးအားျ င ေ ာျ ေ သည။

Khirbet Qeiyafa

Elah's fortress

ဣနရ ာာ

ောေဇာေကာကစာ

“ေေဇက မငး ကပး နနးစဆယေားႏႈစတြင အာနရတနရ နရငဘနရင သနာခနရ သည၊ယဗျ ည၌ခ ငခေသာမ ႔နရ သမတ ႔က စစခပ ာ က ပးာင၊” (ေေနရာယ ၃၆း၁)။ဘပစပ ၇၀၁ တြင အာနရတနရ နရငဘနရငသနာခနရ သည ယဗျ ညက က းေကာခသည။ သယကာာခ နရမ ႔ က ကဆပး ပးေနာက ေယနရနရာငမ ႔က ၀ ငးထားာ ကသည။ ထ အေၾကာငးက ေနနေ၀မ ႔နရ သယ၏ နနးေတာက တယးေ ာေတြ႔နရ ခ နတြင သကေသထယႏႈ ငခသည။ ာာခ နရ ကစပးျခငးအမတ၌ ေတြ႔ချခငး ျ စသည။ ထ ႔အျ င၊ ာာခ နရ ကစပးျခငးမားသညာညး ဤျ စနရ မနေၾကာငးသကေသျ စသည။ "Sennacherib's Annals” သနာခနရ သမ ငးတြင သယကေယနရနရာငက မညသ ႔ မႏႈ ငခေၾကာငးေျ ာျ သည၊ သ ႔ေသာ “ယဗာယမ းေေဇက ဆ ေသာ၊ငါသညသယ၏မ ႔က ငကက ောာငအ မထ ထညသကသ ႔ တာ က၏။” သယ႔စစတ က ဘနရားသခင၏ေကာငးကငတမနတစ ါးက မညသ ႔ ကဆပးခခနရေၾကာငးက သယတ ႔တကယ င မေ ာျ ခ ါ (ေေနရာယ ၃၇း၃၆)။သယတ ႔အေနျ င ကမးစာ၏ေ ာျ ခကနရ သညအတ ငး နရငဘနရင၏ေသျခငးအေၾကာငးက အတညျ သည။ နရငဘနရငသနာခနရ က သယ႔သားႏႈစဥပးက ာ ကခသည (ေေနရာယ ၃၇း၃၈)။

Sennacherib's Annals

ထြငးထားေသာ သနာခနရ ၏ ကဆပးျခငး

ဂနရ သမ ငး ညာနရင ေေနရ ဗ တ Herodotus (ဘပစပ ၅နရာစ) အေနျ ငဘနရငမ ဆမယနရာမတ Sammuramat က ာ ာနက ျ နာညတညေထာငသယ၊ မောျ စာာနရနျ ာ သယအျ စထငခသည။ သယကေန ခ ေနဇာ သ ႔မေတ ေ ာနရဇာ က မသ ခ ယးေခ။ယေန႔တြင ဆမယနရာမတဘနရငမသည စငစစ အာနရတနရ မ နရားျ စေၾကာငး၊ေန ခ ေနဇာ သာာင ာ ာနက ျ နတညေထာငသယ ႏႈင ေ ာနရဇာသည ခမညးေတာ နာ နပဗ Nabonidus ႏႈငအတယစ းစခသည။

အပတာဂ တ Ishtar Gate သည ာ ာနမ ႔ေတာ၏အတြငး ငး တခါးမားထမတစချ စသည။ ၄ငးသညဂာမဏပ၌နရ သည ါဂမြနျ တ ကတြင ောာောာဆယတြငခငးကငးျ သထားသည။

ဘယမ ေ ဗဆ ငနရာနရာေ ြမတက ျ ာ ေသာအခါ၊နရ ၀တ မားက ေတြ႔ ပး၊ ၄ငးတြင ျခေသသမားသညမ ႔ေတာ၏သေကသတမားျ စေၾကာငးျ သ ါသည (ဗေယာ ၇း၄)။

Ishtar Gate

Winged lion

ာယက တ ကေသာျခေသသ

Higher criticism တ ႔က သခငေယနရတသကေတာထငနရားျခငးက ာညး ေမးခြနးထတေနေသးသည။ သယတ ႔သည ခနရစေတာ၏သမ ငးမတတမးမားႏႈငသယ၏ေခတ ငမားက မတသားနရန ကကြကခသည။ ( ႏႈ ာတ၊ ကာယ ၊ အစနရ သည…)ေနာငတြင၊ ထမနရာစက အထ မးအမတေကာကတ ငတစခ၌ ါာာသညစာတြငေနရးမတသညမာ၊ “ ႏႈ ာတ၊ ယဗျ ည၏မ ႔၀နမငး” ေယ ျ စသည။ကာယ ႏႈင သယ႔မ သားစတ ႔၏ အေခါငးတာား က ာညးေတြ႔ခသည။ ဤေတြ႔နရ မတမားကခနရစ၀ငကမးမားနရ ျ စနရ မားက ေထာက ေ းေသာ၊ သမ ငး ညာနရင ာာ ပယနးဂ းဇက သ Flavius Josephus ၏ေတြ႔နရ ခကျ စသည။

ျ နေတြ႔နရ ေသာ တစခ ႔ေသာေ းစာမားက ထမနရာစတြင ေယနရတ ႏႈငခနရစယာန တ ႔၏သမ ငးမနကနေၾကာငးအတညျ ေ းသည။ ဥ မာ၊တာစပတ Tacitus ႏႈင ာပနပ အငယ Pliny the Younger.

ကာယ ၏တာား

ႏႈ ာတ၊ယဗျ ည၏မ ႔၀နမငး

ထ ႔ေၾကာင၊ ကမးစာသညသမ ငးအေထာကအထားႏႈင

မပျငမးႏႈ ငေၾကာငးသကေသနရ သည။

“ထ မတ ါး၊ အဘယသ ႔ေျ ာစနရာနရ ေသးသနညး၊ ဂ တေဗါင၊ ာနရက၊ နရဆ၊ေယ သ၊ ဗါ၀ ဗ၊ နရေမြာမစ ေနရာ ကတ ႔အေၾကာငးမားက ေျ ာ မကနႏႈ င” (ေေ ၁၁း၃၂)။

ကမးစာ၏အမားစသည သမ ငးျ စနရ အျ စ ါ၀င ါသည။ စစမန ပး မပျငမးႏႈ ငသညျ စနရ မားက ာညးျ စေၾကာငးယခငစာမကႏႈာအတ ငးသ နရသည။ဘယမ ေ ဗဆ ငနရာသကေသေတြက ကမးစာမပျငမးနရနခ ငာေၾကာငးေထာက ေ းသည၊ သ ႔ေသာ ထ စာေ မားကမ မ တ ႔ယၾကညျခငးအေျခခအတြကေတာမေတေခ။ကမးစာအ သည သမ ငးတစအ မသာမေတေခ။၄ငးတြငဘနရားသခငက ယၾကည ပးသယ၏ာမးည နမတအတ ငးနာခၾကသည ယၾကညေသာ ေယာကသား၊ မ နးမ တ ႔၏ျ စနရ မားစြာ ါ၀ငသည။သယတ ႔၏ယၾကညျခငး၏အကငႏႈငက းစားမတက ကကြႏႈ တ ႔က သယတ ႔၏အတယယစနရာအသကတာကသ ႔ေနနရနာတ႔ေဆာေ း ါသည (ေေ ၁၁)။ကမးစာက သန႔နရငးေသာ၀ ညာဥေတာအမအစျ ငကကြႏႈ တ ႔အသကတာက ေျ ာငးာေစႏႈ င ါသည။

ဧေနာက ေနာဧ အာျ ေ

စာနရ ေယာနရတ ေမာေနရ

နရာခ ဂ ေဗါင ေယဇ

နရဆန နရေမြာ ဗါ၀ ဗ

၁၉၃၅ တြင၊ ါနရတနရသားေဂဗာ ၏တဆ ေတာ

က ေတြ႔ခၾကကသည။(ေယနရမ ၃၈း၃)

၁၉၈၄ တြင၊အမၼနနရငဘနရင ာာ တ၏ကကြနမပာက မာMilkomur၏တဆ ေတာက ေတြ႔ခၾကျ နသည။(ေယနရမ ၄၀း၁၄)

၁၉၉၆ တြင၊ာကက ငႏႈစခ ါသညေနရာမေခတအ းခြကတစမ းက ေတြ႔ခ ပးထ အနရာေ ေတြင

“regi HerodiIudaico”

(ယဗဘနရငေေနရဗမငး) ေက ညးထ းထားသည

၂၀၀၉ တြင၊နရငဘနရငေေဇက ငတဆ

ေတာတစခက ေယနရနရာငတြငေတြ႔ခနရ ပး၊တဆ ါစာက ၂၀၁၅ထ မ တႏႈ ငခၾကေ ။

၂၀၀၉ တြင၊တဆ ထျ ာ ထားသည“ ေနရာ ကေေနရာယ” ေစာတနး ါ

တဆ တစခက ေတြ႔ခသည၊၄ငးသည

ေေဇက မငး၏တဆ ေတြ႔ခသညေနနရာမ၁၀ေ သာ

ကြာေ၀းသည။

]]or®musrf;pmtkyfonf a&S;tusqHk;ESifhrSDjirf;Edkifaom vlwdkY ydkifqdkifxm;onfh &mZ0if

pmtkyfBuD;jzpfonf/ xm0&or®mw&m; prf;a&wGif;rSpD;qif;vmaomvwfqwfonfh

aumi;fcs;Dr*Fvmjzpfonf/ acwftqufqufü bk&m;&Sif\ vufawmfESifhoefY&Sif;pGm

xdef;odrf; umuG,fay;cJhonf/ twdwfrSa0;vHcJhaom jzpf&yfrsm;udk rD;armif;jyefí

xdk;ay;onfenf;wlvlom;wYkd\&SmazGavhvmrIonf t"dyÜg,fvGJaMumif;udkaz:jyay;

onf/ urÇmajrBuD;udktkwfjrpfpwifcsaom taMumif;udk or®musrf;pmwGifomawGU&Sd

EdkifNyD;aumif;uifudkjzefYMuufawmfrlaMumif;udkvnf;EIwfuywfawmfüomawGU&ygonf/

vlrsKd;wdkY\ tptOD;jzpfwnfvmjcif;udkvnf; or®musrf;pmüomawG&Edkifonf/

rrSm;r,Gif; rpGef;rxif;aom vlom;wdkY\ *kPf,lp&mtaMumif;t&if;tjrpfudkor®m

usrf;pmrSmomaz:jyxm;onf/ tjcm;<um;0gjcif;? rsufpdpHkrSdwf,HkMunfcsufrsm;tm;

MowåyÜuif;apaomtaMumif;rsm;vnf;az:jyxm;onf/}}

Ellen G. White, Education, p. 173.

PowerPoint –Fustero Slideshow SSL https://www.fustero.es/index_my.php

PDF အျ ညအစ-Myanmar Union Missionhttp://www.adventistmm.org/sslessons/Youtube-Myanmar Biblehttps://www.youtube.com/channel/UCgqJEXYNEnEY5IUBWsmh3ZAFacebook Page–Suan Lian Khamhttps://www.facebook.com/pg/Suan-Lian-Kham-101858584556340/posts/?ref=page_internalCredited: ျမနမာဘာသာျ နသယ