preromanika, romanika i gotika-masivno i skeletno 1

PREROMANIKA, ROMANIKA I GOTIKA-MASIVNO I SKELETNO GRAĐENJE

• RAZVOJ ROMANIKE ODVIJA SE OD X DO DRUGE POLOVINE XII STOLEĆA

• PODELA PREMA UMETNIČKIM OBLASTIMA1. CENTRALNI DEO EVROPE (IZMEĐU REKA

RAJNE I LOARE)2. JUGOZAPADNA EVROPA (OSTALI DELOVI

FRANCUSKE, ŠPANIJA)3. JUŽNA EVROPA (ITALIJA)4. PERIFERNE OBLASTI (GRANICA VIZANTIJE I

ZAPADNIH DRŽAVA, ILI MEŠANJE ROMANIČKIH I ISLAMSKIH OBLIKA)


• POLAKO SE GASE CENTRALNI OBLICI (NE GRADE SE KRSTIONICE, MEMORIJE..) IZUZEV U ITALIJI GDE JE JAKA ANTIČKA TRADICIJA

• TIPSKI OBLIK GRAĐEVINA JE BAZILIKA.• BAZILIKA SE ZASNIVA NA TRADICIJI LATINSKOG

TIPA, PO PRAVILU IMA TRANSEPT, A GUBI SE ATRIJUM.

• SVE ČEŠĆE SE PRIMENJUJU SVODNE KONSTRUKCIJE: POLUOBLIČASTI, KRSTASTI SVODOVI I KOMBINACIJE ARHITRAVNOG I SVODNOG SKLOPA


• KRSTASTI SVODOVI:1. BEZ NADVIŠENJA h=1/2a,

d>a, UKRSNE LINIJE AC I BD SU POLUELIPSASTE, BOČNIH POTISAKA NEMA, SEM U LEŽIŠTIMA

2. SA NADVIŠENJEMh=1/2d, d >a, UKRSNE LINIJE AC I BD SU POLUKRUŽNE, SVOD JE STABILNIJI, IMA BOČNE POTISKE KONTINUALNO RASPOREĐENE NA MESTIMA GDE SE SVOD PRISLANJA UZ BOČNE ILI ČEONE LUKE


• ZA RAZLIKU OD LATINSKE BAZILIKE, UNUTAR BRODOVA FORMIRAJU SE TRAVEJI.

• PORED STUBOVA, KORISTE SE I STUPCI, KAO I KOMBINACIJE POLUSTUBOVA SA STUPCIMA


• PLAN I PROSTORNI SKLOP ROMANSKE BAZILIKE

- TROBRODNE, PETOBRODNE, ČESTO SA TRIBINAMA

- POSTOJI TRANSEPT- UMETANJEM

TRAVEJA ISPRED OLTARA FORMIRA SE LATINSKI KRST U HORIZONTALNOM I VERTIKALNOM PLANU - ISPOD HORA ČESTO KRIPTA

• TRAVEJ –OSNOVNA PROSTORNA JEDINICA, SVODNO POLJE KVADRATNE ILI PRAVOUGAONE OSNOVE, OGRANIČENO PODUŽNIM I POPREČNIM LUCIMA



• SPOLJNI OMOTAČ JE ZNATNO UKRAŠENIJI NEGO KOD BAZILIKA LATINSKOG TIPA.

• KULE SE JAVLJAJU NA ZAPADNOJ STRANI, NA PRESEKU SA TRANSEPTOM, POVREMENO I NA ISTOČNOJ STRANI UZ APSIDU. IMAJU RAZNE FUNKCIJE, NAJZNAČAJNIJA KAO ZVONICI

Pojedina područja razvijala su tipove koji imaju karakteristične elemente koji ih izdvajaju od ostalih gradjevina istog perioda:

ROMANIKA U JUŽNOJITALIJI I SICILIJI


SAN MIKELE U PAVIJIROMANIKA U SEVERNOJITALIJI


oblast sa najboljim i najznačajnijim graditeljima. Lombardski maestri komačini su odlazili i u udaljene krajeve, a neki su se pojavili i u Srbiji, došavši preko primorja.I ovde je karakteristično smanjivanje dužine podužnih brodova, a javljaju se i kule uz travej izmedju preseka sa transeptom i oltarskog prostora.

STILSKE KARAKTERISTIKE ROMANIKE

Česta je primena vertikalnih pilastara koji odgovaraju unutrašnjoj konstrukciji, ali nisu strogo vezani, mogu se pomerati. U visini krovnog venca završavaju se frizom slepih arkadica koje prate kosinu krova.U Toskani cela fasada, naročito pročelje, ukrašava se arkadicama u horizontalnim nizovima. Najpoznatiji takav primer je kompleks katedrale u Pizi, zvonika i krstionice. Ovaj oblik ukrašavanja zapadnog pročelja koristio se i u Dalmaciji, naročito na crkvi sv. Stošije u Zadru.

karakteristična i izgradnja samostalnih zvonika visine i do 20 m. U osnovi su kvadratni, izuzetak su primeri iz Ravene koji su podizani nad kružnom osnovom. U donjim zonama su dosta masivni, pa se zatim podela otvora po spratovima povećava

NEMAČKACRKVA SVETOG MIHAILAU HILDESHAJMU

Ispred bazilikalnog dela obično se nalazi poprečno postavljen narteks sa kulama sa strane (često kružne osnove), a ispred centralnog ulaza postavlja se kontra-apsida. Kule se ponekad nalaze i uz travej izmedju oltara i transepta.Ubačene kule imaju nekoliko funkcija: kao zvonici, kao prostor za postavljanje stepeništa i kao utvrdjenja za odbranu od neprijatelja. Iznad ukrštanja transepta i centralnog broda postavljaju se izuzetno masivne kule ili kupole.


BOGORODIČINA CRKVAU LAHU


KATEDRALA U ŠPAJERU


KATEDRALA U VORMSU


BOGORODIČINACRKVA NA KAPITOLUU KELNU

ROMANIKA U FRANCUSKOJ

SVETAMADLENAU VEZLEJU

U starijem periodu postoje primeri kombinovanih konstrukcijskih elemenata ravnog i svodnog sklopa. Najčešće je glavni brod poluobličast, a bočni brodovi su sa krstastim svodovima. Ispred ulaza, na zapdnom pročelju postavljaju se sa strana monumentalne kule. Oko oltarske apside uvodi se obodni prolaz-deambulatorijum, iz kojeg se ulazi u niz zrakasto postavljenih malih apsida-apsidiola, koje služe kao kapelice. Najznačajniji primeri su katedrala u Laonu, Poatjeu, Vezleju, Moazaku.


SEN SERNEN U TULUZU(poluobličasti svod u centralnom brodu sa poprečnim rebrima


BOGORODICA VELIKA U POATJEU


KLINI III – MANASTIRSKACRKVA

deambulatorijumapsidiole


KLINI III – IDEALNA REKONSTRUKCIJA


KAEN

KONK


KONK


KATEDRALA U ELIJU


KATEDRALA U DARAMU


KATEDRALAU NORIČU


SVETA MARIJA U RIPOLU

SANTIAGO DE KAMPOSTELA

Portali mogu biti jednostavni isloženi. Jednostavni se sastoje samo od unutrašnjeg okvira, nešto složeniji od unutrašnjeg i spoljnjeg okvira, a najsloženiji ispred spoljnjeg okvira imaju još i isturene stubove na postamentima koji nose krov za zaštitu skulpture kojom se ukrašava portal. Otvori mogu imati ravnu nadvratnu gredu ili mogu biti polukružno završeni. Kada imaju lučni završetak, tada se prostor lunete (timpanona) bogato ukrašava reljefnim scenama (najčešće predstavom Strašnog suda). Kada su otvori veoma široki i preti pucanje nadvratne grede, onda se u sredinu postavlja stub. Njegov naziv je trimo i on podupire gredu, a istovremeno je veoma bogato ukrašen.

Konstrukcija prozora je ista kao i portala, jedino što prozori mogu imati jedan (monofore) ili više otvora (bifore, trifore, kvadrifore itd.)

Posebnu grupu prozorskih otvora čine ruže, kružnog oblika sa kamenim pregradama koje su u ovom periodu jošuvek prilično grube

preromanika, romanika i gotika-masivno i skeletno 1

Documents

ukrsne linije

svodnog sklopa

skeletno graenje

krstasti svodovi

katedrala

poatjeu

romanika

gt