pp cmbdt dua ve mot bien_kinhhoa.pdf
TRANSCRIPT
-
Phng php a v mt bin trong bi ton bt ng thc.
.K _ Xc - 1 -
A. l DO CHN TITrang b nhng tri thc c bn ,cn thit ,tin tin nht c bit l
nhng tri thc phng php v pht trin tr tu cho hc sinh l cc mctiu c t ln hng u trong cc mc tiu dy hc mn ton.
Bt ng thc l mt vn c gio vin v hc sinh thm nhpvi mt lng thi gian kh nhiu v y l vn c th pht trin khnng t duy ton hc cho hc sinh.
Th nhng quavic tm hiu vn ny trong qu trnh dy hc ti thy mc d
c rt nhiu phng php gi i cho nhng bi ton bt ng thc in hnhc th c nhiu dng. C nhng bi ton bt ng thc kh khi bi dnghc sinh kh gii vic s dng nhng phng php c gp nhiu khkhn, v th vi hng suy ngh khc phc nhng hn ch v phng phpgii c trc ti tm kim thm c mt phng php tin li gii quyt nhng bi ton kh v cng khi dy tr tm ti ca hc sinhv gio vin trong qu trnh t hc, khi dy lng say m tm kim nhngci mi.
V nhng l do .Di y ti xin c trao i vi qu ngnghip mt phng php gii cho nhng bi ton bt ng thc ( Thngl nhng bi bt ng thc kh, xy ra trong cc k thi hc si nh gii, thii hc). V trong mt s bi ti khai thc su thm bng nhng hotng tr tu nh tng qut, phn tch, so snh, c bit ha. ..
Ni dung ti gm ba phn :Phn I: mt bin l n ph t=h(x,y,z,...)Phn II: Mt bin l x(y hoc z)Phn III: Khai thc phng php trong lng gic
b.ni dung ti*/ Bi ton: Xt bi ton : vi iu kin R (nu c) . Chng minh rngp=f(x,y,z,...) A (hoc A)
phng php gii: Chng minh p )(tg vi Dt Chng minh Atg )( vi t D Vn t ra l nh gi biu thc p a v biu thc mt bin g(t) v chngminh Atg )(
- Vic chng minh Atg )( y ti ch s dng cch bin i ( d ondu bng xy ra),ngoi ra i vi hoc sinh lp 12 c th lm mt cch nhanhchng hn bng cch s dng o hm lp bng bin thin gii.
- Cn nh gi p ni chung l phong ph ty thuc tng bi ton lachn cch nh gi thch hp (dng cch bin i , s dn g bt ng thc c inbunhiacopki,csi,....) .
http://kinhhoa.violet.vn
-
Phng php a v mt bin trong bi ton bt ng thc.
.K _ Xc - 2 -
*/ kin thc b sung1.Bt ng thc c bn :a.Bt ng thc csi:cho )2(,...,, 21 nxxx n s khng m khi :
nnn xxxnxxx ...... 2121 ng thc xy ra khi v ch khi nxxx ...21
b. Bt ng thc bunhiacopxki:2
221122
22
122
22
1 )...()...)(...( nnnn yxyxyxyyyxxx ng thc xy ra khi v ch khi
n
n
yx
yx
yx ...
2
2
1
1
c. Bt ng thc svac-x(h qu ca bt ng thc bunhiacopxki ) :vi )2(,...,, 21 nyyy n l s dng:
n
n
n
n
yyyxxx
yx
yx
yx
...
)...(...
21
221
2
2
22
1
21
ng thc xy ra khi v ch khi :n
n
yx
yx
yx ...
2
2
1
1
2.Tnh cht:a. Nu p c gi tri khng i khi ta hon v vng quanh cc bin x,y,z..chng hn p=f(x,y,z)=f(y,z,x)=f(z,x,y) .khi khng mt tnh tng qut ta c th gi s x=max(x,y,z,...) hocx=min(x,y,z,...)b. Nu p c gi tr khng i khi ta hon v mt cch bt k cc bin x,y,z...chng hn p=f(x,y,z)=f(x,z,y)=f(y,x,z)=f(y,z,x)=f(z,x,y)=f(z,y,x) .khi khng mt tnh tng qut ta c th sp xp cc bin theo mt th t
.... zyxI. mt bin l n ph t=h(x,y,z,...). Sau y l mt s v d m uBi ton 1:Vi x,y l s dng chng minh rng:
2233 yxxyyx (1)Gii:V x l s dng nn:
(1) x
yx
yx
y
23
1 . tx
y =t th t>0(1) tr thnh t 3 -t 2 -t+10 (t-1) 2 (t+1)0 (ng vi mi t>0) pcm
Tng qut ta c bi ton sau:Cho x,y l s dng. Cmr: ),2(11 Nnnyxxyyx nnnn
Chng minh hon hon tng t!Bi ton 2: Vi x,y khc khng chng minh rng:
-
Phng php a v mt bin trong bi ton bt ng thc.
.K _ Xc - 3 -
)2(22
2
2
2
4
4
4
4
x
y
yx
x
y
y
x
x
y
y
x
Gii:t t=
x
yyx th 2
x
yyx
x
yyx
t (p dng bt csi)khi (2) tr thnh:
02)2(2)2( 222 ttt (t+2)(t 3 -2t 2 -t+3)0(2')+) Vi t2: ta c t 3 -2t 2 -t+3=(t-2)(t 2 -1)+1>0nn bt ng thc (2') ng+) Vi t -2: ta c t 3 -2t 2 -t+3=(t+2)[(t-2) 2 +3] - 11 > 0v t+20 nn bt ng thc (2') ngvy bt ng thc (2) ng du bng xy ra khi t= -2 hay x=-y pcmBi ton 3:( chn i tuyn d thi HSG ton QG 2006-2007)x,y,z l s thc tha mn 2222 zyx .Tm gi tr ln nht, nh nht ca biuthc xyzzyxP 3333 -Nhn xt : D on du gi tr LN,NN t c kh i x=y=z hoc ti cc imbin.Th vo ta c phn on 2222 PGii: T ng thc 2222 )()(2 zyxzxyzxyzyx
))((3 222333 zxyzxyzyxzyxxyzzyx v iu kin ta c:)
22)(2)(())((
2222 zyxzyxzxyzxyzyxzyxp
t 60 tzyxt2222)22()2(
213
2)
222( 2
32
ttttttpdu bng xy ra khi v ch khi 2tvy Pmin= 22 khi x= 2 ,y=z=0 hoc hon v Pmax= 22 khi x= 2 ,y=z=0 hoc hon vSau y ta xt mt s v d m phi nh gi biu thc P mi thy c nphBi ton 4: Cho
23
0,,
zyx
zyx Cmr:
215111
zyxzyx
Gii: p dng bt ng thc csi ta c:zyx
zyxxyz
zyxzyx
zyx 913111 3
t230 tzyxt
-
Phng php a v mt bin trong bi ton bt ng thc.
.K _ Xc - 4 -
Vy:2
15
23
.4
2749
.2427
499111
tt
ttt
tt
zyxzyx
du bng xy ra khi v ch khi x=y=z=21
pcmTng qut ta c bi ton: Cho )2(,...,, 21 nxxx n l s dng ;
)(... *21 Rkkxxx n 22;0 bnakb .Cmr :
kakbn
xxxbxxxa
n
n
22
2121 )
1...
11()...( (*)S lc li gii:
kakbn
kbn
akk
bnk
bnat
kt
tbn
t
bnat
xxx
bnxxxa
xxxbxxxa
n
n
n
n
22
2
22
2
2
22
221
2
2121
21
)(1.2.)()1(
...
)...()1...11()...(
Nhn xt1:- T bi ton (*) ta c bit ha1.Vi a=1; b=4 ; n=3 ; k=
23 ta c bi ton :
Cho
23
0,,
zyx
zyx Cmr:
251)111(4
zyxzyx
kt hp bt ng thc bunhiacopxki ta cbi ton 2':(olimpic-ton s cp -i Hc Vinh)
Cho
23
0,,
zyx
zyx C mr: 2 2 22 2 21 1 1 173. 2x y zy z x
Tht vy : p dng bt ng thc bunhacopxki ta c)4(
17114)41)(1( 222222 yxyxyxyx
tng t sau cng li kt hp bi ton trn ta suy ra iu phi chng minhVi a=1;b=9;n=3;k=1 kt hp bt ng thc bunhiacopxki ta c bi ton
Cho
10,,
zyxzyx CMR : 82111 222222 zzyyxx
( thi i hc ,cao ng nm 2003 -2004)2.vi a= -1; b=1 ; n=2 ; k= 2 ta c bi ton :Cho
20,
yxyx Cmr: 2)(11 yx
yx
bng cch thay i gi thit , t n ph ta c bi ton 2'':
-
Phng php a v mt bin trong bi ton bt ng thc.
.K _ Xc - 5 -
cho
10,
yxyx Cmr: 2
11 y
yx
x
Tht vy: bng cch t: a= x1 ; b= y1 v kt hp bt ng thcbunhacopxki v bi ton trn ta suy ra iu phi chng minhTng qut: (tp ch crux )
)2(,...,, 21 nxxx n l s dng v mxxx n ...21 ,m>0:Cmr::
1...
2
2
1
1
nmn
xm
x
xm
x
xm
x
n
n
Chng minh hon ton tng t !- Nu i chiu ca bt ng thc iu kin (bi ton (*))th bi ton thay inh th no?Tr li cu hi ny ta c bi ton mi : Cho )2(,...,, 21 nxxx n l s dng;
)(... *21 Rkkxxx n 22;0 bnakb .Cmr :
kakbn
xxxbxxxa
n
n
22
2121 )
1...
11()...( (**)t bi ton (**) ta c th khai thc ta c nhng bi ton mi kh th v ...*)Nh vy khi lm mt bi ton ta c th dng hot ng tr tu khai thc subi ton_ trn c mt chu k hot ng kh hay l :bi ton c th tngqutc bit (phn tch , so snh...)bi ton mi tng qut.(ch tng qut c nhiu hng :theo hng s ,theo s bin hoc s m) Bi ton 5:(THTT/ T4/352/2007) Vi x,y,z l s dng v xyz 1Cmr:
23
xyzz
xzy
y
yzx
x (5)
Gii:t a= x , b= y , c= zBi ton tr thnh : a,b,cl s dng v abc 1 cmr
23
2
2
2
2
2
2
abc
c
acbb
bcaa (4')
p dng bt ng thc svac-x ta c:VT 2 (5')
abcacbbcacba
222
2)( 2 = 2222
4)(abcacbbca
cba
]3)[(3)(
)](3)[(3)(
)(3)(
2
4
2
4
222
4
cbacba
cabcabcbacba
cabcabcbacba
{v ab+bc+ca 3 2)(3 abc 3}t t=(a+b+c) 2 th t9 { v a+b+c 33 abc 3}
-
Phng php a v mt bin trong bi ton bt ng thc.
.K _ Xc - 6 -
ta c )3(32
tt =
33
.
1232
12159.3
33
123
12153
t
t
t
tt =29
VT 2 (5') 29 VT(4')
23
du bng xy ra khi x=y=z=1 pcm
Tng qut ta c bi ton sau:vi )2(,...,, 21 nxxx n dng v 1...21 nxxx
Cmr:2
...
...
..... 1211432
2
321
1 n
xxxx
x
xxxxx
x
xxxx
x
nn
n
nn
Bi ton 6: Cho
10,,
zyxzyx Cmr:
109
111 222 z
z
yy
x
xP
Nhn xt: Ta ngh n p dng bt svac-x nhng y chiu ca bt ngthc li ngc.Mt ngh ny sinh l bin i P lm i chiu bt ng thc ?Gii : Ta c :
333
2222
3
4
3
4
3
4
2
3
2
3
2
3
2
2
2
2
2
2
1)(1
)111
(1)1
1()1
1()1
1(
zyxzyxzyx
zz
z
yyy
xx
x
z
z
yy
x
x
z
zz
yyy
x
xxP
t 222 zyxt t k31 t
p dng bt ng thc bunhiacopxki v csi ta c:
321
23)
3(3)](1[
21
3))((3
222222222
222333
ttt
zyxzyxzyx
xyzzxyzxyzyxzyxzyx
Vy
109
109
3103
)957)(31(
109
109
31033103
313
21
3231
21 222
2
22
tt
tt
tt
ttt
tt
t
ttt
tP
du bng xy khi v ch khi x=y=z=31
pcmKhi gp bi ton c iu kin phc tp kh s dng th phi x l iu kin . Taxt bi ton sau:Bi ton 7:(Tp ch ton hc tui th)Cho
)1)(1)(1)(1()1;0(,,
zyxxyzzyx Cmr: x 2 +y 2 +z 2
43
Gii:
-
Phng php a v mt bin trong bi ton bt ng thc.
.K _ Xc - 7 -
(1) 1-(x+y+z)+xy+yz+zx=2xyz x 2 +y 2 +z 2 =2-2(x+y+z)+(x+y+z) 2 -4xyzp dng bt Csi ta c : xyzzyx
3
3 nn
x 2 +y 2 +z 2 2-2(x+y+z)+(x+y+z) 2 -43
3
zyx
t t=x+y+z th 30 t .Khi :x 2 +y 2 +z 2 3 2 24 1 15 3 32 2 (2 3) ( )
27 27 4 4 4t t t t t
du bng xy ra khi t=23 hay x=y=z=
21
pcmNhn xt 2 : T tng phng php gii trn ta c th sng to cc btng thc :chng hn -T bt ng thc c si1.C ho x,y l s dng.Cmr: xyyxyx 888)( 22322 2.(THTT-248 - 1998):Cho x,y,z l s dng khng ln hn 1. Cmr:a.
3)1)(1)(1(
311 zyx
zyx
b. )1)(1)(1(311
zyxzyx
T ta c bi ton tng qut : (ch : cu b cht hn cu a)Cho )2(,...,, 21 nxxx n l s dng khng ln hn : Cmr:
))...()((...
2121
1
n
n
n
n
xaxaxan
a
xxx
a
Hd: p dng bt ng thc csi ta c:n
nn
n
xxxnaxaxaxa
)...())...()(( 2121
bt ng thc tr thnh:1 1 1
1( ) 0(*)
nn n n n n
n
a a na t na t n a t na t
t n n n tn
p dng bt ng thc csi ta c:
nnnnn
n
antnatann
nantnatnatnatn 11)()1()1())...()(()1(
kt hp iu kin bi ton nn bt ng thc (*) ngngoi ra t cch chng minh ta c bt ng thc cht hn sau:
Cho )2(,...,, 21 nxxx n l s dng khng ln hn a .Cmr:))...()((1
...
121
1
21
11
n
nn
n
nn
xaxaxan
a
n
n
xxx
a
n
n
-
Phng php a v mt bin trong bi ton bt ng thc.
.K _ Xc - 8 -
chng minh hon ton tng t !3.Cho
30,,
222 zyxzyx Cmr: 3027 xyzzyx
4.Cho
20,,zyxxyz
zyx Cmr: 6 zyx- T bt ng thc bunhiacsxki, svac -x v ng thc
2222 )()(2 zyxzxyzxyzyx 1. Cho x,y,z nm trong on [1;2] .Cmr : 6)(0 zyxzxyzxy2. Cho
1
0,,xyz
zyx Cmr:3
101222 zxyzxyzyx
3. Cho
0,,1
zyxxyz Cmr: 43
222 zyxx
z
z
y
yx
4. Cho
21
0,,
zyx
zyx Cmr:5
108111222 zzyyxx
5.(THTT- 346/2006) Cho
0,,
1zyx
zyx Cmr:))((8 222222222 xzzyyxzyxzxyzxy
6. Cho
]2;1[,, zyxzyxzxyzxy
Cmr:43
)(4)(4)(4 22
2
2
2
2
yx
z
xz
y
zy
x
- Hay t bt ng thc schur :2)(9)(40))(())(())(( zyx
zyx
xyzzxyzxyyzxzzxyzyyzxyxx
1: Cho xyz l s khng m . Cmr: )(212 222 zxyzxyzyxxyz s lc li gii: Bt ng thc ca bi ton tng ng vi
12)()(4)(412)( 22 xyzzyxzxyzxyhayzxyzxyxyzzyxkt hp bt ng thc trn v bt ng thc csi ta cn chng minh:
127
)29( 2 tt vi zyxt 29
, t { cn29t hin nhin ng}
Bng cch thm bt cc biu thc vo ta c nhiu bi ton khc nhauChng hn:
zyxtctbxyzt
axyzctbxyzzyxzxyzxya ;9])()(4[ 2
ta c: Chn a,b sao cho:
cbacba
20,, th:
-
Phng php a v mt bin trong bi ton bt ng thc.
.K _ Xc - 9 -
)(233)()( 222 zxyzxyacbazyxcbxyzzyxa vi a=3 b=5 c=1 ta c bi ton:2.Cho x,y,z l s khng m . chng minh rng :
)(61)(5)(3 222 zxyzxyzyxxyzzyx Bng cch tng t ta c bi ton:3.Cho x,y,z l s dng chng minh rng
)(58)(2 222 zyxzyxxyz (THTT-s 356)4.Cho x,y,z l s dng chng minh rng
)1)(1)(1(32222 zyxxyzzyx
5.Cho
]34
;0[,,3
zyx
zxyzxy Cmr: 13)(4 zyxxyz
T ng thc ,bt ng thc c bn,n gin ta c th to v s bi ton! kt thc phn I ti xin a ra thm mt s bi ton lm theo phng phpny:
*--------------Mt s bi ton----------*I1.Chng minh rng: 4444 2
2721
1227
21
yx
yx vi mi x,y thuc RHD: yxt I2.Cho
)2;0(,,3
zyxzyx Cmr:
222222 4
1
4
1
4
1
)2)(2)(2(27
zyxzyx
HD: t = 2)( zyx :I3.Cho
1
0,,zyx
zyx Cmr :121)()()( 444 yxzxzyzyx
HD: Gi s 0 zyx t )( zyxt ta chng minh c)31()()()( 444 ttyxzxzyzyx
I4 . Cho
0,,4222
zyxxyzzyx Cmr: 3 zyx
I5. Cho
]1;0(,, zyxzyxzxyzxy Cmr:
3)()()( 2
2
2
2
2
2
zyx
z
yxz
y
xzy
x
I6. Cho ),2(,...,, 21 Nnnxxx n l s dng v )0(...21 knkxxx n .Chng minh rng: )(
1...
11 322
222
11 knkn
xxxxxx nn
-
Phng php a v mt bin trong bi ton bt ng thc.
.K _ Xc - 10 -
I7 . Vi )2(,...,, 21 nxxx n dng v 1...21 nxxx . Cmr:
n
n
xxxxxx
n
n
1...
1...
2
2121
Nhn xt 3:- Nu chng minh g(t) 0 bng cch bin i nh trn th trc tin phi d onc du bng xy ra ti u nh gi hay tch nhm hp l .-Khi t n ph th phi tm iu kin st ca n ph c bit l chng minhg(t)0 bng phng php o hm.II. Mt bin l x(y hoc z): v d trn th chng ta phi lm xut hin n ph.sau y ta xt mt lp
bi ton m n ph chnh l x hoc y hoc z1.a v mt bin nh iu kin :Bi ton 8: Cho
0,,
1zyx
zyx Cmr:278 xyzzxyzxy
Gii:T k bi ton ta thy 0110 zzp dng bt csi ta c:xy+yz+zx-xyz=z(x+y)+xy(1-z)z(x+y)+
2
2
yx (1-z)
xy+yz+zx-xyz=z(1-z)+2
21
z (1-z)=
4123 zzz =
278
278)
35()
31(
41 2 zz vi mi z, 10 z
du bng xy ra khi x=y=z=31 pcm
Bi ton s 9: Cho
0,,
3zyx
zyx Cmr: )9()(25 zxyzxyxyz Gii: Khng mt tnh tng qut gi s z=min(x,y,z)T iu kin d thy 10 z
04
)2()1(04
230)3(2)2()2
3(5
0)(2)2()2
(50)(2)2(5)9(23
2
2
zzzz
zzzz
yxzzyxyxzzxy
ng vi ]1;0[z . Du bng xy ra khi x=y=z=1pcmNhn xt4:- Nu ly iu kin 30 z th bt ng thc nh gi biu thc trn l khngng. y chng ta s dng tnh cht 1 lm hn ch iu kin ca bin c th nh gi c biu thc .
-
Phng php a v mt bin trong bi ton bt ng thc.
.K _ Xc - 11 -
- Ta c bi ton Tng qut ca bi 9 sau:
bi ton 9' cho
34
0;00,,3
ba
bazyxzyx
Cmr: 0)3()( babxyzzxyzxya
HD: Khng mt tnh tng qut gi s z=min(x,y,z) t iu kin d thy 043;010
ba
zbzaz ta c:
0)43()1(41)3()3(
)(4
)3()3()()()3()(
2
2
ba
zzbbazaz
bzazbayxazbzaxybabxyzzxyzxya
Ch : Nu 3ba th vic chng minh bi ton tng qut khng cn s dng
tnh cht 1Thay i hnh thc bi ton:- S dng ng thc 2222 )()(2 zyxzxyzxyzyx ta c th a bi
ton trn v bi ton tng ng nhng hnh thc khc :chng hn bi 9 c th pht biu di dng tng ng :Cho
0,,
3zyx
zyx (THTT-2006) Cmr: 4222 xyzzyx hay s dng ng thc
)](3))[((3 2333 zxyzxyzyxzyxxyzzyx bi ton 9 c th c pht biu di dng :Cho
0,,
3zyx
zyx Cmr: 93)(2 333 xyzzyx
- t n ph : a=mx;b=my;c=mz hoc a=x
1 ;b=y1 ;c=
z
1 ..v..v..chng hn: bi ton 9 c th pht biu di dng tng ng
Cho
0,,
1zyx
zyx Cmr: )(18275 zxyzxyxyz
Cho
0,, zyxzxyzxyxyz Cmr: )(18275 222222 zyxxyzzyx
-S dng tnh cht bc cu v bt ng thc c:chng hn bi 9: T bt ng thc csi: xyzzyx 3333 ta c bi ton
0,,
3zyx
zyx Cmr: )(615333 zxyzxyzyx *)T cch chng minh bi ton tng qut trn ta c bi ton Tng t
-
Phng php a v mt bin trong bi ton bt ng thc.
.K _ Xc - 12 -
bi ton9'' Cho
32
0;00,,
3
ba
bazyx
zyx
chng minh rng:
0)3()( babxyzzxyzxyaCh : chng minh : s dng tnh cht 1 vi z=max(x,y,z)
c bit ha ta c bi ton: Vi a=1; b=-2 : Cho
0,,
3zyx
zyx Cmr: 12 xyzzxyzxySau y ta xt tip mt s bi ton s dng tnh cht ny lm hn ch
phm vi ca bin:Bi ton 10: Cho
3]2;0[,,
zyxzyx Cmr: 9333 zyx
Gii:Khng mt tnh tng qut , gi s z=max(x,y,z)T iu kin 21 z . Ta c:
333 zyx x 3+y 3+3xy(x+y) +z 3=(x+y) 3+z 3=(3-z) 3+z 3==9z 3 -27z+27=9(z-1)(z-2)+99 vi mi z,1 z2du bng xy ra khi (x,y,z)=(0,1,2) v hon v ca npcmBi ton 11 : ( thi ton quc gia _bng B_1996;USAMO_2001)
Cho
40,,xyzzxyzxy
zyx Cmr: x+y+zxy+yz+zx(11)Gii: Gi s z=min(x,y,z) , t iu kin ta c :
100)2)(1(34 223 zzzzzxyzzxyzxy (11')xy+yz+zx+xyz=4 (x+y)z=4-xyz-xyx+y=
z
xyxyz 4 (11'')Mt khc : 0=xy(1+z)+z(x+y)-4xy(1+z)+2 xy .z-4
12
0)2)(1
2( zxyxyzxy (11''')(11) 0)1)(( xyzzyxT (11'),(11''),(11''') ta c :
-
Phng php a v mt bin trong bi ton bt ng thc.
.K _ Xc - 13 -
0)1()1(1
2)(1
244
)(44)1(4)1)((
2
22
22
2
22
z
zz
z
zz
zzz
z
z
zxyzzxyzxyzz
z
xyxyzxyzzyx
du bng xy ra khi x=y=z=1pcmBi ton 12: Cho
0,,
3zyx
zyx Cmr: 7)(2 222222 zyxzyxGii:Ta c 0)]1)(1)(1[()]1)(1)][(1)(1)][(1)(1[( 2 zyxxzzyyxDo trong ba s )1)(1();1)(1();1)(1( xzzyyx c t nht mt s khngm . Gi s 10)1)(1( yxxyyxTa c:
77)22()1(9674)2(2)3()1(2)()(2
22234
22222222222222
zzzzzzz
zzzzzyxzyxzyxzyx
du bng xy ra khi v ch khi
10)22()1(
0)1)(1(3
22
zyxzzz
yxzyx
pcm Bng cch s dng tnh cht trn ta c th to ra cc bi ton michng hn: cho
]4;21[,,1
zyx
xyz Cmr:
417 zxyzxy
*..............Mt s bi ton..................*II11. Cho
0,,
1zyx
zyx Cmr:a. xyzzy 16b. xyzzxyzxy 9c. )(419 zxyzxyxyz II12. Cho
3
0,,zxyzxy
zyx Cmr: 10)(3 xyzzyx
II13. Cho ]22
;0[, yx . Cmr:3
2211 22
xy
yx
HD: Gi s 022 yx ta i chng minh: 222 1
211 x
x
x
yy
x
-
Phng php a v mt bin trong bi ton bt ng thc.
.K _ Xc - 14 -
II14. Cho
0,,
1zyx
zyx Cmr:
a.27
11
11
11
2
2
2
2
2
2
x
z
z
yyx (bi T5 - THTT - 10/2004)
b.27
11
11
11
n
n
n
n
n
n
x
z
z
yyx
HD:Gi s x=max(x,y,z)
1
142
1
1)(3
1
13
1
11
11
1
1
1
1
1
1
2
2
2
2
2
22
2
22
2
2
2
2
2
2
xxx
xzy
xzy
x
zy
x
z
z
y
y
x
Cu b tng t!II15. Cho
3]2;0[,,
zyxzyx Cmr : 12 nnnn zyx
(Tng qut bi 8: chng minh tng t!)2. a dn v mt bin:T biu thc p c n bin ta nh gi a v (n -1) bin .... v cui cng a v 1bin. sau y ta xt mt s v d c trng th hin phng php ny:Bi ton 13: Cho x,y,z nm trong on [1;2] Chng minh rng : xyzzyx 5333 Gii:t ),,( zyxf xyzzyx 5333 Khng mt tnh tng qut gi s : 12 zyx
0)51)(1()51(5)1,,(),,( 23 xyzzzxyxyzzyxfzyxfV : 013)1(4415151;01 22222 zzzzzzzxyzzzMt khc : 0)51)(1()51(5)1,1,()1,,( 23 xyyyxxyyxfyxfV 01)2)(1(145151;01 222 yyyyyyyyxyyyVy 21,0)2)1)[(2(25)1,1,(),,( 23 xxxxxxxfzyxfdu bng bt ng thc xy ra khi v ch khi (x,y,z)=(2,1,1) v hon v ca(2,1,1) pcmBi ton14:(y l bi ton s 9) Cho
0,,
3zyx
zyx
Chng minh rng: )(25 zxyzxyxyz Giit xyzzxyzxyzyxp )(2),,(Ta cn chng minh 5),,( zyxf . Do vai tr ca x,y,z trong f nh nhau nn theotnh cht 2 ta gi s zyx 0 kt hp iu kin ta d dng suy ra 10 xXt
-
Phng php a v mt bin trong bi ton bt ng thc.
.K _ Xc - 15 -
423)
23
,
23
,()2
,
2,(),,(0))(2(
41
4)()
24)(
2(2)(2)
2,
2,(),,(
32
22
xxxx
xfzyzyxfzyxfzyx
zyx
zyx
zyzyxxyzzxyzxyzyzyxfzyxf
10;54
)2()1(5554
23),,(23
xxxxxxzyxf
du bng xy ra khi v ch khi 11
0))(2( 2
zyxx
zyx
pcmBi ton15: (Bt ng thc csi): Cho x,y,z l s dng
Chng minh rng: xyzzyx 3333 Gii: Khng mt tnh tng qut gi s 0 xyzt ),,( zyxf xyzzyx 3333 Tac:
0)2)(()(3)(),,(),,( 233 xyxyzzxyzzxyxyxyzxyyxfzyxf v xyz Mt khc: t ),( yxg 333 )(2),,( xyyxxyyxf 0))((2),(),( 2336333 xyxxyxyxxgyxgVy 0),(),(),,(),,( xxgyxgxyyxfzyxfdu bng xy ra khi v ch khi zyx
yxxyz
pcm
Bi s 16:(Bt ng thc nesbit) Cho x,y,z l s dng .Chng minh rng :
23 yx
z
xz
yzy
x
Gii:t ),,( zyxf
yxz
xz
yzy
x
. Gi s z=min(x,y,z)
Ta c : ),,(),,( xyyxfzyxfyx
xyxxy
yxyy
x
yxz
xz
yzy
x
0)(
.
))((11
)()(1
1))(())((
1))((
))(()(
))(()(
))(()(
2
xyyx
yxyxyxxy
yxyx
yx
yxxxyxyy
xyyxyx
yxxxyxzy
xyyzyx
zxyyxxyz
xxyxzzxyy
xyyzyzxyx
-
Phng php a v mt bin trong bi ton bt ng thc.
.K _ Xc - 16 -
Ta c :
111),,(
x
yx
y
x
yx
y
x
yx
yyxxy
xxyy
yxyx
xyyxf
23
23
)1(2221
111
2
22
2
2
2 tt
ttt
t
t
t
t
tt vi )0( t
x
yt
du bng xy ra khi v ch khi : x=y=z=1pcm
Nhn xt :- Khi a biu thc 3 bin v 2 bin hay 1 bin thng xt hiu biu thc ca btng thc v biu thc vi x(hoc y hoc z) thay bi trung bnh nhn hoctrung bnh cng .- Thng ta phi s dng tnh cht 2 mi c nh gi c
* ............Mt s bi ton............*II21. Cho
0,,1
zyxxyz Cmr : )1(4))()(( zyxxzzyyx
II22. Cho
0,,96
zyxxyzzxyzxy Cmr: 63 xyzzyx
II23. Cho
30,,
222 zyxzyx Cmr:
a. xyzzxyzxy 9b. )(419 zxyzxyxyz II24. Cho ]2
2;0[, yx chng minh rng:
322
11 22 x
yy
x
II25. Cho ]3;31[,, zyx chng minh rng:
57 xz
z
zyy
yxx (THTT-s 357)
II26. Cho x,y,z l s dng chng minh rng:)(58)(2 222 zyxzyxxyz (THTT-s 356)
II27. Cho
30,,
zxyzxyzyx Cmr: 10)(3 xyzzyx
II28. Cho
30,,
222 zyxzyx Cmr: 222222 xzzyyxzyx
II29. Cho
30,,
222 zyxzyx Cmr: xyzzxyzxy 912)(7
II20 Chng minh rng :
-
Phng php a v mt bin trong bi ton bt ng thc.
.K _ Xc - 17 -
2
221
yxz
x
zyz
yx (OLIMPIC 30-4)
HD: Khng mt tnh tng qut ta gi s : 121 xyz
t : z=ax ; y=bx 121 ba sau nh gi tip ta a v 1bin l b .
III. khai thc phng php trong lng gic: trn l nhng bt ng thc trong i s . vy trong lng gic liu c th
nh gi c khng? sau y ta xt mt s v d trong l ng gicBi ton17:Chng minh rng trong mi tam gic ABC ta u c:sinA+sinB+ 3 sinC 6
34 (17)
Gii:CCCBABACBA sin3
2cos2sin3
2cos
2sin2sin3sinsin)17(
t 012
cos ttC
Ta c: ))1(31(2)2
sin31(2
cos2sin32
cos2 2ttCCCC p dng bt csi :
)'17(6346
34)623()
36(
63)]131(
231[2))1(
312.
231(2))1(31(2
2
3222
tt
tttttttt
(17') ng vi mi t>0 ; v vy: sinA+sinB+ 3 sinC 634
du bng xy ra khi v ch khi
2cos36
2cos
12
cos
CBA
C
BA
pcmBi ton18: Cho tam gic ABC chng minh rng:(1-cosA)(1-cosB)(1-cosC)cosAcosBcosC (18)Gii:+) Nu tam gic c gc vung hoc gc t th bt lun ng+) Nu tam gic l nhn ,ta c:
1coscos
coscos)cos(cos1.
cos
cos1)18( CB
sCBCBA
A
-
Phng php a v mt bin trong bi ton bt ng thc.
.K _ Xc - 18 -
A
AA
A
A
AAVT
CBCB
CBCB
AA
cos
2sin2
2sin42
1)cos1(
21
2sin21
cos
cos1)'18(
)'18(11)cos()[cos(
21
2cos
2cos21
cos
cos1
2
Ta c: 0cos
)2
sin21(0
cos2
sin42
sin411
cos2
sin22
sin42 222
A
A
A
AA
A
AA
(18'')V tam gic nhn nn (18'') lun ng.Do (18) ng
du bng xy ra khi v ch khi CBAACB
02
sin1
12
cos
pcm Trong tam gic ABC ta c iu kin l A+B+C=180 nn gi cho chng ta s dng tnh cht 1 lm hn ch phm vi bin t c th nh gi c biu thc ,
Sau y l mt s v d:Bi ton 19: Chng minh rng trong mi tam gic ABC ta u c
3(cosA+cosB+cosC) 2(sinAsinB+sinBsinC+sinCsinA) (19)Gii:Khi hon v (A,B,C) th bt (19) khng thay i do khng mt tnh tng qutGi s A=min(A,B,C. V A+B+C=180 3A nn 1
2cos
23600 AA
)cos(]2
cossin42
sin6[2
coscos2
2cos
2sin2.sin2)cos()cos()
2cos
2cos2(cos3
)sinsinsinsinsin(sin2)coscos(cos3
CBAAACBA
CBCBACBCBCBCBA
ACCBBACBAT
Ta c: v 0)2
cos43(2
sin22
cossin42
sin612
cos23
,02
sin 2 AAAAAAA
Mt khc 1)cos(,12
cos CBCB nn
00)12()12(1248
1)2
sin1(2
sin82
sin6)2
sin21(212
cossin42
sin6cos2223
22
tttttt
AAAAAAAAT
-
Phng php a v mt bin trong bi ton bt ng thc.
.K _ Xc - 19 -
trong 2
sin At .V vy (cosA+cosB+cosC) 2(sinAsinB+sinBsinC+sinCsinA)
du bng xy ra khi v ch khi CBAA
CB
CB
12
sin
1)cos(1
2cos
pcmBi ton20: Chng minh rng trong mi tam gic ABC ta u c
1+cosAcosBcosC 3 sinAsinBsinC (20)Gii: Khi hon v (A,B,C) th bt (20) khng thay i do khng mt tnh tngqut . ta gi s A=max(A,B,C) Khi 60 (20 ')A . Xt
]sin23
cos21)[cos(]cossin3[cos
211
)]cos()[cos(sin23)]cos()[cos(cos
211
sinsinsin3coscoscos1
2 AACBAAA
CBCBACBCBAT
CBACBAT
T (20') ta c: 0)60cos(sin23
cos21 AAA v 1)cos( CB nn
0)]60cos(1)[1(cos)sin3(cos21]cossin3cos
21[1 2 AAAAAAAT
V vy 1+cosAcosBcosC 3 sinAsinBsinCdu bng xy ra khi CBA
ACB
1)60cos(1)cos(
pcm
*................. Mt s bi ton.................*Chng minh rng trong mi tam gic ABC ta u c:III31.Nu tam gic ABC nhn:
33133
2cot
2cot
2cot
1tantantan
CBACBA
III32. 215
2sin
1
2sin
1
2sin
12
sin2
sin2
sin CBA
CBA
III33.1 31 c o s c o s c o s c o s c o s c o s (c o s c o s c o s )2
c o s c o s c o s
A B B C C A A B C
A B C
-
Phng php a v mt bin trong bi ton bt ng thc.
.K _ Xc - 20 -
III34. 233cos3cos3cos CBA
III35. 4231sin
21
sinsin 222 CBA
III36. 33 2163
2sin
2sin
2sin CBA
III37 . 2cot2cotcot CBAIII38. Nu tam gic ABC khng phi l tam gic t tha. 4)sin1)(sin1)(sin1( 222 CBb.
221
coscoscos
sinsinsin
CBACBA
Nhn xt 5: Ta c th chuyn bt ng thc c iu kin trong i s sanglng gic bng cch:*) T ng thc lng gic c bn : +) T ng thc:
)1(tantantantantantan CBACBA )2(1
2tan
2tan
2tan
2tan
2tan
2tan ACCBBA
kt hp bi ton : II12. Cho
30,,
zxyzxyzyx Cmr: 10)(3 xyzzyx
chng minh bi ny tng t bi ton 11(hoc s dng a dn v mt bin)t (1) bng cch t :
Cz
By
Ax
tan3
;tan
3;
tan3 ta c bi ton tng
ng bi ton II12 : cho tam gic ABC nhn .Cmr: CBAACCBBA tantantan
33101tantantantantantan
tng t ta c : 3302
tan2
tan2
tan)2
tan2
tan2
(tan9 CBACBA
+) T ng thc: 1coscoscos2coscoscos 222 CBACBA vBi ton 11: Cho
40,,xyzzxyzxy
zyx Cmr:x+y+z xy+yz+zxt x=2cosA ; y=2cosB ; z=2cosC ta c bi ton:Chng minh rng vi tam gic nhn ABC th:cosA+cosB+cosC 2(cosAcosB+cosBcosC+cosCcosA)y l bi ton kh p*) T bt ng thc lng gic c bn :
Ta xt bi ton 9:D thy t cch chng minh c th thay iu kin ca bi ton nh sau
-
Phng php a v mt bin trong bi ton bt ng thc.
.K _ Xc - 21 -
Cho
34
0;00,,3
ba
bazyxzyx
hay
34
0;00,,
3222
ba
bazyx
zyx
Cmr: 0)3()( babxyzzxyzxyac bit ha ta c bi ton :
1. a=-2;b=1 .
0,,
3zyx
zyx Cmr: )(25 zxyzxyxyz
2.a=-4;b=3 .
0,,3222
zyxzyx Cmr: )(439 zxyzxyxyz
Kt hp bt ng thc c bn trong lng gic chng hn1.
23
coscoscos CBA ta c bi ton:Cho tam gic nhn ABC . Chng minh rng:
)coscoscoscoscos(cos8coscoscos85 sACcBBAsCsBA 2.
49
sinsinsin 222 CBA ta c bi ton:Chng minh rng vi mi tam gic ABC th:
)sinsinsinsinsin(sin16sinsinsin839 ACCBBACBA tng t i vi tang,cotang v bi ton khcch : Gii bi ton i s thng qua gii bi lng gic ngi ta gi l phngphp lng gic ha. Lm ngc li gi l phng php i s ha.
C. Kt lunTrn y l mt trch dn v s vn dng phng php a v mt bin
trong vn chng minh bt ng thc. ti ny c bn thn ti v cc ng nghip cng n v th im
trn cc em c hc lc t kh tr ln. Kt qu thu c rt kh quan, cc em hctp mt cch say m hng th. Mt s em t c nhng thnh tch tt quanhng t thi hc sinh gii va qua. V tc dng tch cc trong vic bi dnghc sinh kh gii nn knh mong Hi ng khoa hc v qu thy ( c) gp bsung ti ngy mt hon thin hn, c ng dng rng hn trong qu trnhdy hc trng THPT.
-
Phng php a v mt bin trong bi ton bt ng thc.
.K _ Xc - 22 -
Xin chn thnh cm n!
ngy 10 thng 5 nm 2007Ngi thc hin
K_Xc
Ti liu tham kho1.Tp ch ton hc v tui tr
2.Sng to bt ng thc _pham kim hng3.Cc phng php chng minh bt ng thc _Trn tun Anh4.Cc bi ton chn lc v h thc lng trong tam gic t gic
phan huy khi_nguyn o phng5.Olimpic 30_4