postaci / biyografik halk müziği Çalışması
DESCRIPTION
Abdurrahman YAĞDIRAN Üzerine Biyografik Halk Müziği KitabıTRANSCRIPT
“POSTACI” (Abdurrahman YAĞDIRAN Üzerine Biyografik Halk Müziği Çalışması)
Mehmet Günay ESER
Ocak 2013 -Tarsus-
I
ÖNSÖZ
Halk Müziği’nin “yöresellik” ilkesini temel olarak aldığımızda, tüm
yollar özelden genele doğru bir gidişi gösteriyor.Bende yöresel kavram ve
değerlerin çok iyi anlaşılması gerektiğini savunuyorum.Yöresel değerleri
oluşturan baş etkenlerden olan yöre sanatçıları günümüzde ne yazık ki hak
ettiği değeri hiç alamıyor.Değerleri ya hiç anlaşılmıyor ya da öldükten
sonra anlaşılıyor.Yaşamlarında müzik için ne kadar faydalı olduklarını
göremeden yitip gidiyorlar.Bu nedenle biyografi çalışmalarının çok önemli
olduğu kanısındayım.Çalışmalarının ve emeklerinin karşılığını ufak bir
gülümseme ile aldıklarında büyük yürekleri huzurla doluyor.O büyük
yürekli insanlardan birinde bu huzuru yaratmak için uzun süredir hazırlık
yapıyordum.Adana’da yaşayan ve Türkiye’nin önemli besteci,derlemeci ve
söz yazarlarından olan Abdurrahman YAĞDIRAN…
Ondan hayat hikayesini birebir dinlemek ,bestelerinin esin kaynaklarını
öğrenmek ve en önemlisi halk müziğimiz için ne kadar büyük bir değer
olduğunu göstermek amacıyla böyle bir çalışma yapmaya karar verdim.Bu
küçük kitapta sizlere onun eserlerinin bir kısmını,hayat hikayesini ve yaşama
hangi pencereden baktığını göstermeye çalışacağım.Bir
derlemecinin,bestecinin,söz yazarının,bir sanatçının yaşadıklarının eserlerine
birebir etkisini göreceğiz.
Mehmet Günay ESER
II
TEŞEKKÜR
Başta bu çalışmayı yapma nedenim olan,bana evini açan,dokümanlarını,el
yazması notalarını,kayıtlarını,görsellerini,elindeki her şeyi çalışmam için
hizmetime sunan Halk Müziği’mizin değerli ismi ;
Sayın ABDURRAHMAN YAĞDIRAN’a,çalışmalarımın hazırlık sürecinde
bana destek veren,sanatçımız ile iletişim kurmamı sağlayan ve bir sonraki
biyografi çalışmamın konusu olan Sayın AŞIK MAHRUMİ (Necmettin
ESER)’ye,çalışmam sırasında fotoğraf,video çekimlerinde ve en önemlisi
hayatımın her anında bana sağladığı sonsuz desteklerinden ötürü babama
(Necdet ESER) teşekkür’ü bir borç bilirim…
Mehmet Günay ESER
III
Ön Hazırlıklar Hakkında Bilgi
Bu çalışmayı uzun süredir planlıyordum.Eminim ki bu çalışmanın geri
planında harcanan emekler ve çalışma şekillerini merak eden dostlarımız
vardır.Onlara örnek oluşturması açısından burada çalışmamın hazırlık
aşamasının bazı bölümlerini sizlerle paylaşmak istiyorum.Sanatçımız
Abdurrahman YAĞDIRAN’ı birçok konserde izledim,radyolarda eserlerini
dinledim.Ama kendisi hakkında pek fazla bilgim yoktu.Daha geniş çaplı bir
araştırma yapma gereği duydum.Buna karar verdikten sonra onun bir değer
olarak kalmasını sağlamak,yıllar sonra bile hatırlanması için bir şeyler yazma
gereği hissettim.Tarsus’un ve Çukurova bölgesinin önemli sanatçılarından ve
Türkiye’de aşıklık geleneğini sürdüren sayılı isimlerden olan Aşık Mahrumi
(Necmettin ESER) aracılığıyla sanatçımızla iletişime geçtim.Kendisini
aradım.Tarsus’tan Adana’ya giderek çalışmamın geniş kısmına
başladım.Sanatçımız bana evini ve bütün dokümanlarını seferber
etti.Adana’nın en eski mahallelerinden birinde küçük bahçeli bir evde tek
başına yaşıyor.Eşini 8 yıl önce kaybetmiş.Mahallesinde herkes tarafından
tanınıyor ve besteleri mahalleliler tarafından söyleniyor.79 yaşında olmasına
rağmen oldukça dinç,sevimli,heyecan dolu ve yaşama sevincini hiç
kaybetmemiş.Sanatçının ben evine gelmeden, benim için ayrı cd’ler
hazırlaması,sadece bana özel dokümanlar yazması ve hediyeleri beni çok
mutlu etti.Herkese faydalı olması dileğiyle…
Mehmet Günay ESER
IV
KISALTMALAR
A.B.B.K. = Adana Büyükşehir Belediye Konservatuvarı
A.Y. = Abdurrahman Yağdıran
M.E.S.A.M. = Musiki Eseri Sahipleri Meslek Birliği
P.T.T. = Posta Telgraf Teşkilatı
T.H.M. = Türk Halk Müziği
T.R.T. = Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu
T.T.H.M.D. = Tarsus Türk Halk Müziği Derneği
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ ……………………………………………………………………… I
TEŞEKKÜR ………………………………………………………………… II
ÖN HAZIRLIKLAR HAKKINDA BİLGİ…………………………………..III
KISALTMALAR…………………………………………………………….IV
BİYOGRAFİ………………………………………………………………….1
ESERLERİ………………………………….……………………………….. 5
FİLM MÜZİKLERİ………………………………………………………….12
BASINDAN………………………………………………………………….14
ÖDÜLLERİ…………………………………………………………………..35
MÜZİKLE NASIL TANIŞTI……………………………………………… .46
FOTOĞRAFLARLA ABDURRAHMAN YAĞDIRAN……………………47
EKLER………………………………………………………………………76
ÖZGEÇMİŞ……………………………………………………………….....77
1 7 Nisan 1934 … Adana’da dünyaya gelir.Küçük yaşlarından itibaren müziğe ilgi duyar.Hayatın zorluklarıyla erken yaşta karşı karşıya gelir.Henüz 10 yaşındayken su satarak çalışmaya başlar.Bunu farklı zaman aralıklarıyla simit satıcılığı,kahveci garsonluğu,fabrika işçiliği,pamuk tarlalarında ırgatlık gibi meslekler takip eder.O yıllarda kendini içinde bulduğu geçinme zorluğu,hayatla mücadelesi bir gelenek haline geliyor ve yaşamı boyunca devam ediyor. 1955-1957 … Askerlik çağı gelir.İstanbul Selimiye Kışlasına gelir.Askerlik görevi sırasında hayatının en önemli gelişmelerinden birini yaşar ve burada okuma – yazmayı öğrenir.Askerlik görevini tamamlar. Askerlikten terhis olduktan sonra,Adana Seyhan İlkokulunda hariçten bitirme sınavlarına girerek İlkokul diplomasını alır. Matematiğe karşı büyük ilgisi vardır.Sanatçı : “Ben fiziği,tarihi unutabilirim ama matematiği unutamam.Bu lüksüm yok” diyerek matematiğe olan ilgisini belirtir.
2
3
Diploma aldıktan sonra P.T.T. idaresine girdi.Mesleğini severek ve hakkıyla yapmış olan sanatçımız anılarını hala bizlere anlatmaktadır.İnsanlara mutlu haberler götürmeyi ve haber alan insanların gözlerindeki ışıltıyı görmekten büyük zevk aldığını bizlerle paylaştı.Bestelerine ilham kaynağı olan birçok konu da postacılık mesleği sırasında meydana gelmiştir. 5 Ekim 1982 … Saat : 14:oo’da P.T.T.’den emekli olarak mesleğine son verdi. Postacılık yaptığı dönem içerisinde, Adana Halk Eğitim Müdürlüğü’nün açmış olduğu müzik kurslarına katıldı.Müzik kurslarında müzik eğitimini Mahmut AKAN,Arif Nihat AKA ve Ali ŞENOZAN’dan aldı. 1984 … Adana Kültür Müdürlüğü Halk Müziği Korosu’nu kurdu.Bu koronun 2 yıl boyunca şeflik görevini üstlendi.Koro ile birlikte 3 tane konser verdi.
4 1985 - 1989 … Adana Belediye Konservatuvarı açıldı.Ümit ÖCAL’ın tavsiyesi ile konservatuvarın genel yönetmeni Avni ANIL tarafından konservatuvarın Türk Halk Müziği bölümünde hocalık görevine getirildi. Burada 4 yıl Usul ve Makam dersleri verdi.Yetiştirdiği öğrencileri ile birlikte 3 konser verdi ve ilk öğrencilerini mezun etti.Konservatuvar’ın ilk Halk Müziği bölümü kadrolu hocası oldu,Türk Sanat Müziği bölümünde ise Suphi İDRİSOĞLU ve Işıl SAKA kadro aldı. İlk talebelerinin mezuniyetinden sonra konservatuvarda ki görevinden istifa etti. Bugüne kadar müzik hayatı süresince bestelediği eserleri T.R.T.’nin Ankara Radyosu ve Bölge Radyolarında muhtelif zamanlarda yayına girdi.Yayına giren eserlerinin bazılarının isimleri ; “Canım Gülüm Postacı”, “Adana Yollarında”, “Bülbülüm Kondu Güllere”, “Elmayı Daldan Aldım”, “Dam Üstünde Bir Güzel”, “Damat Gel Oynayıver”, “Gittiğin Zaman Yola”, “Eşi Olmayan Ağlar”, “Bir Garibim Özüm Yok” Birçok filmde eserleri film müziği olarak yayınlandı.Eserleri birçok sanatçı tarafından seslendirildi. Sanatçı 2 çocuk babası olup,Adana’da yaşamaktadır.
Biyografi Mehmet Günay ESER
5
ESERLERİ
Sanatçının toplamda 101 adet söz ve müziği kendine ait olan eseri bulunmaktadır.Bu eserlerinin 11 tanesi T.R.T. denetiminden geçerek repertuara eklenmiştir.Eserlerinin yanı sıra birçok derleme çalışması bulunmaktadır.Şimdi sanatçının birkaç eserini detaylı bir şekilde inceleyelim.İnceleyeceğimiz eserler ; “Canım Gülüm Postacı” ve “Adana Yollarında”.
6
- CANIM GÜLÜM POSTACI –
7 Eser Adı : Canım Gülüm Postacı Yöre : Adana Kaynak Kişi : Abdurrahman YAĞDIRAN Derleyen : Abdurrahman YAĞDIRAN Söz : Abdurrahman YAĞDIRAN Notaya Alan : Abdurrahman YAĞDIRAN Usül : Nim Sofyan – 2/4 Makam : Uşşak
ESERİN SÖZLERİ
Nakarat Bölümü
Postacı postacı canım gülüm postacı Bana yardan haber ver gençliğime sen acı
1- Yar yolunu beklerim,günüme gün eklerim Allah’a çok yalvardım,olmuyor dileklerim
NAKARAT 2- Yarim gitti gideli,mektubun almaz oldum
Yoluna baka baka eridim,deri kaldım NAKARAT
3- Gitti gurbet eline,selam saldım yel ile Yare mektup gönderdim,kavuştu mu eline
NAKARAT
8
ESERİN HİKAYESİ
Canım Gülüm Postacı eserinin hikayesini Abdurrahman YAĞDIRAN şu şekilde anlatıyor : - Biz postacılar dünyanın her tarafında halkın sevgilisi,sır ortağı,dert
ortağıyız.O yıllarda yalnız mektup ve telgraf ile haberleşme olurdu.Telefon yoktu ve teknoloji bu kadar ilerlememişti.Mahallede olsun,çarşıda olsun dağıtım yaparken,halk tarafından tatlı,hoş sitemlerle karşılaşıyoruz.Özellikle mahallede bayanlar çok sitem ediyordu.Bizlere şunları söylerlerdi : “Aman postacı oğlum gitti gideli mektubunu almaz oldum.” “Aman postacı yoluna baka baka kör oldum.” Ve biz halkın sevgisini kazanmanın altın devrini o zaman yaşadık.
Yine bir gün dağıtım yaparken bir evin kapısını çaldım ve “Posta” dedim.Avlu biraz genişti.Bayanın biri orada çamaşır yıkıyordu.Sevinçli bir telaşla ; - Postacı mektup benim mi? - Yok bacım ev sahibinin. O sırada bayanın sevinçli mimikleri birden hüzüne döndü. - Kocam gittiğinden beri haber alamıyorum. - Bacım gelirse getiririm,üzülme. - Canım gülüm postacı,bana mektubu getir sana müjdelik vereyim. - Bacım canın sağolsun. Diyerek kapıdan çıktım ve kapıyı kapattım.O hanımefendinin istekleri,talepleri ve mimikleri beni çok etkiledi.O sırada “postacı postacı,canım gülüm postacı” diyerek mırıldanmaya başladım.Bir taraftan da telaş içerisine girdim.Aman biri beni yolda falan görüp “postacı bana mektup var mı?” demesin.Yoksa melodiyi unutacağım.Neyse ki böyle bir durum olmadı.Eve gidene kadar söyleye söyleye beynime yerleşti.Eve geldim,o bölümün nakarat kısmını notaya aldım.Yani Adanalıların benimle yaptığı sohbeti,sözleri ben kafiyelendirdim.Hece vezniyle yazdım.Ve birkaç düzenleme ile eserimi tamamladım.
9
- ADANA YOLLARINDA –
10
Eser Adı : Adana Yollarında Yöre : Adana Kaynak Kişi : Abdurrahman YAĞDIRAN Derleyen : Abdurrahman YAĞDIRAN Söz : Abdurrahman YAĞDIRAN Notaya Alan : Abdurrahman YAĞDIRAN Usül : Nim Sofyan – 2/4 Makam : Hicaz Tarih : 4 Mayıs 1963
ESERİN SÖZLERİ
-1- -2- -3- Adana yollarında Gittim pamuk dalına Ormanda çalımıyım Pamuklar dallarında Sepet aldım yanıma Çalının dalı mıyım Allah canımı alsın Sevdiğim kız geliyor Adanalı dururken Yarimin kollarında Hem salına salına Yabancı alır mıyım
(BAĞLANTI)
Gel Adanalı kız Güzel edalı kız Adana çarşısında Gezemiyom yalınız
11
ESERİN HİKAYESİ
Adana Yollarında eserinin hikayesini Abdurrahman YAĞDIRAN şu şekilde anlatıyor :
- Yıl 4 Mayıs 1963. Adana’nın İstiklal mahallesinde oturuyordum o zamanlar.Öğle tatilinde evime yemeğe gitmek için yola çıktım.Özen caddesinin karşısında Yeni Cami var.Caminin sol tarafındaki kaldırımdan yürüyordum.O zamanlar trafik hiç yoğun değildi.Rahatlıkla yolun ortasından yürünebiliyordu.Bu sırada güzel bir hanımefendi,anam bacım olsun,çok güzel giyinmiş,saçları omzuna dökülüyor,caddenin ortasında yürüyerek geliyordu.Caddedeki herkes hanımefendiye bakıyordu.Bakmayan kalmamıştı.Hanımefendi de bu durumun farkındaydı.Herkes gibi bende gözden kayboluncaya kadar baktım.O sırada içimden ezgi ve sözler gelmeye başladı. “Gel Adanalı kız,güzel edalı kız,Adana çarşısında,gezemiyom yalınız” Hemen koşarak eve gittim.Rahmetli eşim “Yağdıran neredesin? Yemek yiyeceğiz,seni bekliyoruz.” Dedi. Bende bırak hanım yemeği! Nerde benim sazım? Bana sazımı getir. Koş acele et dedim.Sazımı elime aldım ve ilk bölümünü notaya aldım.Ve daha sonra eseri tamamladım.
12
FİLM MÜZİKLERİ
Sanatçımız Abdurrahman YAĞDIRAN’ın birçok eseri filmlerde film müziği olarak kullanılmıştır.Sizlere bu filmleri ve kullanılan eserlerini tanıtacağım.
FİLM ADI : Ayşecik Boş Beşik
KULLANILAN ESER : Canım Gülüm Postacı
Bu filmde sanatçımız Abdurrahman YAĞDIRAN’ın “Canım Gülüm Postacı” eseri Ayşecik tarafından seslendirilmiştir.Filmin kalan bazı bölümlerinde de kullanılmıştır.
13
FİLMİN ADI : Kızın Var Mı Derdin Var
KULLANILAN ESER : Adana Yollarında
Sanatçımız Abdurrahman YAĞDIRAN’ın “Adana Yollarında” isimli eseri film müziği olarak yayınlanmıştır.Sanatçımızın aynı eseri; “Beyaz Gelincik”, “Avrupa
Yakası”, “Hanımın Çiftliği” gibi dizilerde de kullanılmıştır.
14
BASINDAN
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
ÖDÜLLERİ
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
MÜZİKLE NASIL TANIŞTI?
Sanatçımız Abdurrahman YAĞDIRAN’ın müzikle tanışmasının ilginç bir öyküsü var.Dinlediği müzikleri kolayca hafızasına alabildiğini söyleyen sanatçımız 79 yaşına gelmesine rağmen hala matematiğe olan hakimiyeti,hiçbir tarihi ve isimi unutmaması ile dikkatimi çekti. “Müzik ile nasıl tanıştınız?” sorusunu kendine yönelttiğimde ise bana şu şekilde cevap veriyor : - 11 yaşındaydım.1945 yılında Adana’da yazlık sinema vardı.O sinemaya Mısır yapımı “Leyla ile Mecnun” filmi geldi.Filmin şarkılarını okuyan Muzeyyen Senar,Münir Nurettin Selçuk üstadımızdı.Ve bestekarı da Sadettin Kaynak’tı.O filmde sekiz tane şarkı vardı.Filmi önce otuz kuruş verdim, seyrettim.Başka param yoktu.Daha sonra sinemanın yan tarafında bulunan otlara oturdum ve sadece müziklerini dinledim.Sekiz şarkının hepsini de öğrendim ve ezberledim.Orda o filmi izleyince musikimizin gerçekten çok değerli olduğunu fark ettim.Sanat müziği ağırlıklı şarkılar öğrenmeye başladım.Şevki Bey’in,Rahmi Bey’in,Dede Efendi’nin,Itri Efendi’nin,Şükrü Tunar’ın,Selahattin Pınar’ın,Osman Nihat Akın’ın bestelerini öğrenmeye başladım.Kendi kendime söylemeye başladım.Ben bestekarlığın Avni Anıl,Şekip Ayhan Özışık ve Yusuf Nalkesen’in kuşağında bittiğini düşünüyorum.Tabi ki besteler yapılıyor.Dinleniyor.Fakat onlar gibi sanat ağırlıklı değil.Tamamen ticari olarak yapılıyor maalesef.
47
FOTOĞRAFLARLA ABDURRAHMAN YAĞDIRAN
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
EKLER
Bu çalışmanın daha anlaşılabilir olmasını sağlamak amacıyla çalışmama bazı ek materyaller ekledim.Bu ek görsellere,videolara çeşitli web sitelerinden ulaşım sağlayabileceksiniz.Videolar ekinde sanatçımızla yaptığımız söyleşileri,türkülerini kendi sesinden dinleyebilirsiniz. Videolar İçin : www.mehmetgunayeser.wordpress.com www.youtube.com Video paylaşım sitesi youtube’dan videolara “Mehmet Günay Eser” etiketi ile ulaşabilirsiniz. İletişim,Görüş ve Önerileriniz İçin : Web Adresi : www.mehmetgunayeser.wordpress.com
: https://www.facebook.com/mehmetgunay.eser
: https://twitter.com/mehmetgunayeser
77
Mehmet Günay ESER
18 Eylül 1992 – Tarsus’ta dünyaya geldi. 1996 - 4 Yaşında ilk bağlamasının sahibi oldu. 1998 – 8 yaşında Tarsus Pir Sultan Abdal Kültür Derneğinde Hasan TORUN ile bağlama derslerine başladı. 2006 – Mersin Nevit Kodallı Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi Müzik Bölümünü kazandı. -4 sene boyunca İ.T.Ü. Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı’nın ilk mezunlarından olan Ali Kemal AKTAŞ ile bağlama çalışmalarına devam etti. 2007 – Aşıklık geleneğinin son temsilcilerinden Aşık Mahrumi’nin T.R.T.’de yapılan albüm çalışmalarında bestelerini seslendirdi.
2008 – Tarsus Türk Halk Müziği Orkestrasında Bağlama icracısı olarak görev aldı. -Mersin T.H.M. Derneğinde Bağlama ve Ritm Sazlar icracısı olarak yer aldı. 2009- Mersin Gençlik Merkezi Türk Halk Müziği Orkestrasına Bağlama,Kabak Kemane ve Ritm Sazlar icracısı olarak girdi. - Mersin Üniversitesi Devlet Konservatuvarı ile yaptığı ortak çalışma ile “Serenler Zeybeği”ni çoksesli olarak düzenledi ve konserlerinde seslendirdi. 2010 – Antalya’da düzenlenen Türkiye Bölgeler Arası Türk Halk Müziği yarışmasında “Solo İcra” dalında 2.’lik derecesi aldı. 2011 – Nevşehir’de düzenlenen Türkiye Gençlik Merkezleri Türk Halk Müziği yarışmasında “Solo İcra” dalında 1.’lik derecesi aldı.Aynı yarışmada “En İyi Toplu İcra” dalında kabak kemanesi ile 1.’lik derecesi aldı. -Mersin Nevit Kodallı Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi Müzik Bölümünden 2.’likle mezun oldu. - Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Müzik Eğitimi Anabilim Dalı bölümünü 2.’likle kazandı. - Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi Müzik Eğitimi Anabilim Dalı bölümünü 4.’lükle kazandı. 2012 – Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi Müzik Eğitimi Anabilim Dalı bölümünde Üniversite’ye başladı.Burada Bağlama çalışmalarını Doç.Dr.Can KARAHAN ile devam ettirdi. - The Associated Board of the Royal Schools of Music /A.B.S.R.M. (İngiltere Kraliyet Müzik Akademisi) Piyano sınavını kazandı. - Yurtdışında başta İspanya,Portekiz ve Almanya olmak üzere çeşitli konserler verdi. -TRT Çukurova Radyosunda birçok kez Bağlama icracısı olarak görev aldı. Mehmet Günay ESER, halen Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi Müzik Eğitimi Anabilim Dalı öğrencisi olup bağlama çalışmalarını Doç.Dr.Can KARAHAN ile burada sürdürmektedir.