poradnik dotycz ący planowania i projektowania sieci klasy nga · 4 poza technologiami...

ul. M. Kasprzaka 18/20, 01-211 Warszawa tel. (+48 22) 53 49 190 fax (+48 22) 53 49 162 http://www.uke.gov.pl

Projekt: POIG.07.01.00-00-019/09

Poradnik dotyczący planowania i projektowania

sieci klasy NGA

Opracowanie: Akademia Światłowodowa

Redakcja: Prosper Biernacki

Wydanie 1.0

Niepołomice 2014

Materiał zrealizowany ze środków projektu pn. „System Informacyjny o infrastrukturze szerokopasmowej i portal Polska Szerokopasmowa” o nr POIG.07.01.00-00-019/09, współfinansowanego przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach

Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka na lata 2007-2013

2

Spis treści

Wprowadzenie ............................................................................................................................ 3

Rozdział 1 - Technologie NGA .................................................................................................. 6

FTTH – P2P ......................................................................................................................... 10 FTTH – P2M ........................................................................................................................ 11 EuroDOCSIS (HFC) ............................................................................................................ 20 VDSL2 ................................................................................................................................. 26 FTTB – Ethernet ................................................................................................................... 32 Ethernet z Wi-Fi ................................................................................................................... 35

Rozdział 2 - Planowanie i projektowanie sieci NGA ............................................................... 39

Etapy planowania ................................................................................................................. 39 Koszty budowy infrastruktury .............................................................................................. 46 Przykładowe zestawienie materiałów i robót dla sieci NGA ............................................... 50 Bilans mocy optycznej ......................................................................................................... 50 Planowanie punktów styku ................................................................................................... 55 Planowanie trasy kablowej linii światłowodowej ................................................................ 55 Wymiarowanie overbooking’u ............................................................................................. 63 Planowanie pojemności sieci transmisyjnej w relacji do potencjalnej liczby gospodarstw domowych objętych zasięgiem sieci .................................................................................... 64 Kosztorysowanie budowy sieci światłowodowych .............................................................. 65

Rozdział 3 - Wymiarowanie przychodów oraz analiza popytu ................................................ 70

Liczba gospodarstw domowych ........................................................................................... 70 Rodzaj terenu ........................................................................................................................ 71 Liczba podmiotów gospodarczych ....................................................................................... 73 Penetracja usługami .............................................................................................................. 74 Usługi ................................................................................................................................... 76 Ceny usług ............................................................................................................................ 77 Analiza popytu ..................................................................................................................... 80 Analiza przychodów ............................................................................................................. 83 Źródła danych do analizy ..................................................................................................... 86

Słownik pojęć ........................................................................................................................... 88

Przydatne adresy ...................................................................................................................... 98

Załączniki: Załącznik 1 - Arkusze kosztorysowe dla technologii NGA Załącznik 2 - Przykładowy arkusz dla technologii FTTH P2M Załącznik 3 - Instrukcja do arkuszy kosztorysowych



3

Wprowadzenie

Polski rynek telekomunikacyjny przechodzi w ostatnich latach intensywny rozwój zarówno

w wymiarze skali inwestycji, jak i postępu technologicznego, do którego przyczyniły się

szczególnie publiczne programy budowy sieci szerokopasmowych – tak regionalnych sieci

szkieletowych, jak i lokalnych sieci tzw. „ostatniej mili”.

Właśnie sieci ostatniej mili w standardzie NGA, czyli tzw. „następnej generacji”, będą

przedmiotem niniejszego opracowania. Wiąże się to z faktem, iż na lata 2014-2020 został

opracowany kolejny program wsparcia – Program Operacyjny Polska Cyfrowa (POPC)1,

w którym jedną z osi priorytetowych jest budowa sieci dostępowych, na którą to zaplanowano

środki w wysokości ponad jednego miliarda Euro.

O ile jednak w ramach wcześniejszego działania w okresie 2007-2013 w ramach Programu

Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (Działanie: 8.4 Zapewnienie dostępu do Internetu na

etapie "ostatniej mili") operatorzy, którzy korzystali ze środków UE, zobligowani byli do

budowania sieci spełniających kryterium minimalnej przepustowości na poziomie 2Mb/s, to

celem POPC jest przejście o "poziom wyżej" i budowanie sieci telekomunikacyjnych NGA

(lub modernizowanie wybudowanych już sieci w ramach POIG) zapewniających minimalną

przepustowość na poziomie 30Mb/s.

Jest to zgodne ze wskazówkami Narodowego Planu Szerokopasmowego (NPS), oraz

wymogami Europejskiej Agendy Cyfrowej (EAC), gdzie zakłada się budowanie sieci – w tym

w obszarach wymagających wsparcia publicznego – zapewniających:

• powszechny (dla 100% gospodarstw domowych w Unii Europejskiej) dostęp do

Internetu o prędkości co najmniej 30 Mb/s do końca 2020 roku,

• oraz prędkości co najmniej 100 Mb/s dla 50% gospodarstw domowych do końca 2020

roku.

1 POPC - http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/2014_2020/Documents/Program_Operacyjny_

Polska_Cyfrowa_na_lata_2014_2020_051214.pdf



4

Na wstępie tego opracowania należy także zwrócić uwagę na fakt, że zanim rozpocznie się

proces planowania i projektowania sieci telekomunikacyjnej NGA, powinny zostać wykonane

w jak najszerszym zakresie (samodzielnie lub przy wsparciu konsultantów zewnętrznych)

prace analityczne zawarte w rozdziale trzecim związane z określeniem popytu i próbą

zwymiarowania przychodów z zakładanej inwestycji. Jest to kluczowe dla powodzenia

biznesowego przedsięwzięcia oraz przekłada się na zakres przedsięwzięcia, zwłaszcza w

terenach podmiejskich czy wiejskich, gdzie rozproszenie budynków jest duże, a liczba lokali

mieszkalnych w budynkach niewielka, dokładne określenie zainteresowania usługami może

pomóc ograniczyć koszty inwestycji i ryzyko biznesowe całego projektu.

Inwestycje zgłaszane przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych będą dofinansowane na

określonym w Programie POPC poziomie procentowym. Inwestorzy sięgający po takie środki

muszą jednak pamiętać, że nie każdy wydatek związany z projektem inwestycyjnym jest

wydatkiem kwalifikowalnym do dofinansowania, a zarazem niezbędnym do poniesienia, aby

inwestycję zrealizować. Stąd realny poziom dofinansowania w praktyce jest o kilka punktów

procentowych niższy, jeśli podzielimy wartość dofinansowania przez sumę nakładów

inwestycyjnych poniesionych przez inwestora. Szczegółową klasyfikację wydatków na

kwalifikowalne i niekwalifikowalne należy każdorazowo sprawdzić w momencie publikacji

zasad konkursów w ramach POPC, czy też innych programów z dotacjami unijnymi.

W niniejszym opracowaniu zwrócono uwagę na te technologie, które powinny być wdrażane

dla zapewnienia rozwoju sieci telekomunikacyjnych, w tym także, a może nawet szczególnie

na obszarach gdzie dziś istnieje brak sieci lub jakość i szybkość usług internetowych jest

daleko w tyle za łączami dostępnymi w miastach czy większych aglomeracjach. Powszechne

stosowanie wysokiego standardu technologii tzw. „następnej generacji” winno pozwolić na

osiągnięcie równomiernego rozwoju cyfrowego i wzmacniania gospodarki opartej na

informacji w każdym punkcie naszego kraju.

Porady dla inwestora:

• Zanim rozpoczniesz planowanie i projektowanie sieci telekomunikacyjnej NGA,

wykonaj prace analityczne związane z określeniem popytu i próbą zwymiarowania

przychodów z zakładanej inwestycji.



5

• Sprawdź zasady na jakich możesz skorzystać ze środków publicznych z Programu POPC

przeznaczonych na dofinansowanie inwestycji telekomunikacyjnych „ostatniej mili” na

lata 2014-2020.

• Pamiętaj, że nie każdy wydatek związany z projektem inwestycyjnym jest wydatkiem

kwalifikowalnym do dofinansowania ze środków publicznych.



6

Rozdział 1 - Technologie NGA

Termin NGA (Next Generation Access) tłumaczymy wprost jako Sieci Dostępowe Następnej

Generacji. Zanim jednak przejdziemy do opisu technologii zaliczanych dziś do rozwiązań

następnej generacji, należałoby określić, co oznacza owa „następna generacja”? Jest to o tyle

trudne, gdyż sieć, która w danym momencie może nieść znamiona następnej generacji, już po

upływie roku lub dwóch wcale nie musi nią być. Definicja jednoznaczna sieci NGA, jako taka

nie istnieje. Mówimy o sieciach NGA, jako o tych, które niosą ze sobą istotną zmianę o jeden

krok do przodu w przepustowości łącza oraz jakości w stosunku do sieci działających

komercyjnie w danym momencie. Sieci NGA powinny zatem charakteryzować się dużą

przepustowością łączy, wysoką jakością i niezawodnością świadczonych usług, umożliwiać

świadczenie usług multimedialnych o najwyższej jakości w oparciu o wiele urządzeń

wykorzystywanych w tym celu w pojedynczym gospodarstwie domowym. Korzystanie z

usług powinno być wygodne dla każdego z mieszkańców gospodarstwa domowego,

obojętnie, z jakiej usługi chcą skorzystać i obojętnie czy w danym momencie inni mieszkańcy

też współdzielą łącze internetowe.

Jeśli przyjąć podejście Europejskiej Agendy Cyfrowej2 (w skrócie EAC), jako punkt

odniesienia do definicji NGA, to możemy przyjąć, że punktem odcięcia dla NGA powinna

być prędkość łącza do klienta o wartości minimum 30 Mbit/s (którą w roku 2020 powinien

móc posiadać każdy mieszkaniec Unii Europejskiej zainteresowany usługą Internetową). W

Agendzie Cyfrowej jest też mowa o sieciach NGA, jako o tych sieciach przewodowych3,

które w całości lub znacznej części składają się z elementów optycznych i są w stanie

dostarczać usługi dostępu do Internetu o przepływności większej w porównaniu z łączami

internetowymi dostarczanymi obecnie istniejącymi sieciami miedzianymi. Sieci NGA

powinny się charakteryzować skalowalnością prędkości łącza w miarę wzrostu

zapotrzebowania, a ta statystycznie rośnie średnio około dwukrotnie w perspektywie 1-1,5

roku. Ponieważ opracowanie powinno się skupić na zagadnieniach głównie dotyczących

planowania sieci tam, gdzie niezbędne jest wsparcie publiczne, więc poza spełnieniem

2 http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52010DC0245R(01)&from=EN

3 http://europa.eu/legislation_summaries/information_society/strategies/si0018_en.htm



7

obecnych i przyszłych potrzeb w zakresie pasma, zwracamy uwagę także na efektywność

kosztową w zakresie wykorzystania środków pomocowych.

Generalnie zakres przewodowych sieci zaliczanych do grupy NGA4 możemy sprowadzić do

rodziny technologii określanych skrótem FTTx ( ang. Fiber To The x) – gdzie „x” oznacza

punkt zakończeniowy włókna światłowodowego w bezpośredniej bliskości odbiorcy

końcowego). W zależności od miejsca doprowadzenia włókna światłowodowego, sieci FTTx

możemy podzielić według schematu zaprezentowanego na poniższym rysunku5:

Rys.1 Topologie sieci FTTx (Cab – cabinet, C – curb, B – building, H – home)

4 Poza technologiami przewodowymi (FTTH P2P, FTTH P2M, EuroDOCSIS, VDSL2, FTTB Ethernet) oraz

przewodowo-radiowymi (Ethernet z Wi-Fi) będącymi przedmiotem opracowania, do grupy NGA zalicza się także bezprzewodowe sieci LTE (ang. Long Term Evolution). 5 „FTTH – czyli po co komu światłowód do domu” P.Biernacki, M.Szablewska, M.Szymowska, Eurotone 2010.



8

W architekturze FTTH (ang. Fiber To The Home) światłowód dociera bezpośrednio do

mieszkania klienta, gdzie instalowane są aktywne urządzenia abonenckie, określane skrótem

ONT (ang. Optical Network Termination). W urządzeniu ONT następuje przemiana sygnału

optycznego na elektryczny i zapewniony zostaje dostęp użytkownika do usług głosowych,

Internetu oraz wideo. Połączenie urządzeń klienckich (takich jak telefony, smartfony,

komputery) z siecią Internet jest realizowane poprzez urządzenie klienckie będące nierzadko

routerem dostępowym z interfejsami ethernetowymi czy też Wi-Fi. Router abonencki może

być zintegrowany w urządzeniu ONT, lub występować jako samodzielne urządzenie

podłączone do ONT, np. kablem ethernetowym.

Architekturę FTTB z włóknem optycznym zakończonym w budynku – odnajdziemy

zastosowanie w technologiach EuroDOCSIS (HFC), FTTB-Ethernet czy tez czasem w sieci

VDSL2.

Podobnie FTTC/FTTCab z włóknem zakończonym w szafce ulicznej (lub przy tzw.

„krawężniku”, co symbolizuje bezpośrednią bliskość urządzenia operatorskiego względem

abonentów), będzie również stosowana w technologii EuroDOCSIS (HFC) i w sieci VDSL2.

W każdym z tych rodzajów technologii inne urządzenia klienckie będą musiały być

zastosowane w zależności od tego, jaką technologią zrealizujemy usługi na ostatnim odcinku

sieci dostępowej.

Należy pamiętać, że w każdej technologii występuje wiele urządzeń końcowych o różnym

stopniu zintegrowania a ich wybór powinien być uzależniony od rodzaju usług i kształtu

oferty dla klienta. Warto w tym przypadku brać pod uwagę również wygodę naszych

potencjalnych klientów – im mniej urządzeń, tym lepiej. To może pomóc w przyszłości w

przekonaniu ich do skorzystania z naszej oferty. Przy wyborze urządzeń końcowych należy

wziąć też pod uwagę standaryzację i powszechność danej technologii a tym samym

kompatybilność i zastępowalność urządzeń.

Technologia VDSL2, jako następca ADSL zapewnia w zasadzie kompatybilność urządzeń

(routerów VDSL2) różnych dostawców z DSLAM-ami różnych producentów. W praktyce



9

jednak warto przeprowadzić testy kompatybilności, ponieważ niektórym urządzeniom

abonenckim zdarza się mieć kłopoty z uzyskaniem połączenia z jednostką DSLAM operatora.

Dodatkowo konfiguracja urządzeń powinna być dobrana do potrzeb usługowych operatora i

tzw. provisioningu6 usług, który to technicznie opisuje jak urządzenia końcowe komunikują

się z siecią, jakie są możliwe profile usług (przepływności) do wykorzystania.

W technologiach FTTH punkt-punkt (w skrócie P2P) i punkt-wielopunkt (P2M, czasem też

opisywanej w literaturze symbolem P2MP) bardzo często urządzenie operatora w węźle sieci

OLT może współpracować tylko z dedykowanymi urządzeniami końcowymi ONT.

Oczywiście są już producenci, którzy mogą dostarczyć urządzenia własne, ale współpracujące

z konkretnym dostawcą części sieciowej np. w standardzie GPON. W praktyce jednak w tym

przypadku szczególnie należy zadbać o przeprowadzenie testów kompatybilności, aby mieć

pewność, że wszystkie elementy sieci (w tym ONT od innych dostawców) będą ze sobą

poprawnie współpracować oraz dostępne będzie w pełni wykorzystanie możliwości systemów

nadzoru sieci oraz provisioningu i monitorowania świadczonych usług. Możliwość szybkiej i

poprawnej zdalnej diagnostyki ewentualnych problemów technicznych poszczególnych

zakończeń abonenckich jest szczególnie istotna w przypadku sieci PON.

Urządzenia końcowe dla Wi-Fi w zasadzie są zestandaryzowane (standard 802.117) i bez

większych problemów współpracują z urządzeniami sieciowymi (takimi jak access point/ hot

spot) od różnych producentów.


• Urządzenia klienckie powinny zostać dobrane odpowiednio do zastosowanej technologii,

rodzaju usług i kształtu oferty dla klienta,

• Jeśli mamy takie możliwości to ograniczajmy liczbę urządzeń abonenckich

dostarczanych klientom – wybierajmy urządzenia integrujące w sobie wiele funkcji,

• Gdy realizujesz zakup urządzeń od różnych producentów, przeprowadź wcześniej testy

kompatybilności urządzeń klienckich z elementami sieci operatorskiej.

6 Provisioning – (z ang.) proces dostarczania usługi dla użytkownika końcowego

7 http://standards.ieee.org/findstds/standard/802.11-2012.html



10

FTTH – P2P

FTTH – P2P to technologia, w której abonent przyłączony jest do urządzenia operatorskiego

za pomocą dedykowanego niewspółdzielonego włókna światłowodowego lub pary takich

włókien. Użytkownik ma więc do wyłącznej dyspozycji pełny tor transmisyjny pozwalający

zapewnić nieograniczone pasmo, które zależy wyłącznie od konfiguracji urządzeń nadawczo-

odbiorczych.

Rys.2 Schemat sieci światłowodowej FTTH w architekturze punkt-punkt (J – oznacza liczbę

jednomodowych włókien optycznych w kablach)

Takie rozwiązanie stwarza przyszłościowo ogromne możliwości zwiększania przepustowości

łącza do klienta w odpowiedzi na wzrastające potrzeby klientów w zakresie przepustowości

usług dostępu do Internetu, jak i dostarczania usług wymagających coraz większych

przepływności, np. wysokiej rozdzielczości telewizji trójwymiarowej 3D4K TV. Ten rodzaj

technologii warto na pewno rozważać przy podłączaniu podmiotów gospodarczych, których

potrzeby na pasmo internetowe rośnie często dużo szybciej niż klientów indywidualnych.



11

Oczywiście budowa infrastruktury takiej sieci wymaga zapewnienia relatywnie dużej liczby

włókien optycznych na trasie między węzłem operatora (OLT) a skupiskiem mieszkalnym, co

widać wyraźnie na powyższym rysunku. Każdy z klientów jest podłączany osobnym

włóknem lub włóknami biegnącymi od punktu koncentracji linii światłowodowych

niejednokrotnie oddalonego od lokali abonenckich o kilka do kilkunastu kilometrów.

Oznaczać to może konieczność budowy całkiem nowej trasy dosyłowej z kablami o dużej

pojemności (czyli dużej liczbie włókien).

W przypadku sieci FTTH P2P istnieje też rozwiązanie opcjonalne – a więc możliwość

ograniczenia liczby kabli światłowodowych o dużej liczbie włókien poprzez zaprojektowanie

sieci mniej scentralizowanej, w której OLT o mniejszych pojemnościach są lokalizowane

w szafach bliżej klientów (tzw. „aktywna gwiazda”). Pozwala to na ograniczenie

nadmiernych kosztów linii światłowodowych, ale powoduje z drugiej strony zwiększenie

liczby lokalizacji, w których umieszczone są urządzenia aktywne wymagające zasilania w

energię elektryczną.

FTTH – P2M

FTTH – P2M to technologia, w której pojedyncze włókno światłowodowe przychodzące

z węzła OLT do punkt dostępowego w osiedlu jest współdzielone między wielu

użytkowników (w praktyce zazwyczaj maksymalnie do 64 lub 128 abonentów). Dzięki temu

często nie trzeba więc budować nowych dosyłowych linii kablowych w relacji OLT – obszar

zamieszkania. Taki „kompromis”, czyli współdzielenie zasobów fizycznych niesie ze sobą

jednak konieczność podziału dostępnego pasma transmisyjnego między wszystkich

użytkowników korzystających z takiej sieci, choć nadal jest to pasmo pozwalające na

swobodne zapewnienie przepływności rzędu np. 100 Mb/s dla abonenta.

Rozwiązania technologiczne P2M stwarzają przyszłościowo także spore możliwości

zwiększania prędkości Internetu na potrzeby klientów, choć w miarę wzrostu

zapotrzebowania mogą wymagać prac rekonfiguracyjnych, takich jak np. dokładanie drugiego

światłowodu biegnącego do tego samego budynku i przełączanie części abonentów na inny



12

rozdzielacz / sprzęgacz (tzw. Spliter), a w dalszej perspektywie ewolucji np. systemów xPON,

do kolejnych standardów, bazując na raz zbudowanej infrastrukturze punkt-wielopunkt.

W ciągu ostatnich lat sieci FTTH – P2M ewoluowały bardzo szybko i w zasadzie stosowane

są 3 rodzaje technologii systemów pasywnych z grupy PON – EPON (1Gbit/s), BPON

(1Gbit/s), i GPON (2,5Gbit/s). Skupimy się na tym ostatnim, jako najbardziej

rozpowszechnionym obecnie rozwiązaniu, (czyli GPON), pamiętając jednak, że technologia

rozwija się i już za chwilę będzie możliwe stosowanie nowego standardu 10GPON. Nowy

standard umożliwi dostarczanie łączy do 10Gbit/s, co przy obecnie maksymalnym podziale

sygnału optycznego 1:128, pozwoli uzyskać przepływność 100Mbit/s dla każdego ze 128

klientów współdzielących łącze 10Gbit/s, nawet gdy będą chcieli jednocześnie korzystać z

sieci. Uwzględniając opisany w dalszej części poradnika parametr overbookingu, np. 1:10, to

każdy z klientów bez problemów będzie mógł skorzystać z łącza 1Gbit/s. Kolejnym

spodziewanym etapem ewolucji sieci PON będzie najprawdopodobniej rozwój technologii

WDM-PON, dającej możliwość przydzielenia pojedynczej fali transmisyjnej danemu

abonentowi, a co za tym idzie oferowanie transferu o przepływności kilku lub kilkudziesięciu

Gigabitów na sekundę.

Co ważne – przy kolejnych krokach będzie istniała konieczność wymiany tylko urządzeń

transmisyjnych oraz ewentualnie splitterów (np. dla sieci WDM-PON zamiana spliterów

mocy na splittery WDM), a nadal wykorzystywana byłaby ta sama infrastruktura kablowa

i włókna ułożone na trasie, których żywotność szacować można na nie mniej niż 30 lat.



13

Tab.1 Światłowodowe sieci P2M – porównanie technologii PON

Wróćmy jednak do obecnie najczęściej spotykanego rozwiązania GPON. Stanowi ono

naturalną konsekwencję rozwoju systemów BPON. GPON bazuje na zaleceniach ITU serii

G.9848. GPON daje możliwość wykorzystania wielu kombinacji przepływności do abonenta

(1244,16 Mbit/s lub 2488,32 Mbit/s) oraz od abonenta (155,52 Mbit/s, 622,08 Mbit/s,1244,16

Mbit/s lub 2488,32 Mbit/s). Architektura GPON bazuje w podstawowej konfiguracji na

transmisji WDM z transmisją do abonenta na długości fali 1490 nm oraz od abonenta na

długości fali 1310 nm. W transmisji w górę sieci tzw. upstream – odbywa się ona w oparciu o

technikę zwielokrotnienia w dziedzinie czasu, a więc każdy ONT nadaje w przydzielonej

szczelinie czasowej). Transmisja na wspomnianych wyżej długościach fal odbywa się

w postaci cyfrowej, ale standard GPON umożliwia wykorzystanie także dodatkowej długości

fali 1550 nm do transmisji analogowej sygnałów wideo. Obecnie najbardziej

rozpowszechniony maksymalny współczynnik podziału dla systemów GPON wynosi 1: 64,

jednakże zgodnie z zaleceniem ITU-T G.984 spodziewać się można także sieci ze

8 http://www.itu.int/rec/T-REC-G.984.1/en



14

współczynnikiem podziału 1:128. Uwagę tę należy uwzględniać przy planowaniu architektury

sieci, która po wprowadzeniu kart OLT adresujących 128 użytkowników, powinna być w

dalszym ciągu wykorzystywana optymalnie. Sieć GPON gwarantuje pracę przy

maksymalnym teoretycznym zasięgu równym 60 km. Ograniczenie ze strony zasięgu

fizycznego stanowi dystans 20 km zasięgu różnicowego między urządzeniami abonenckimi.

Zasięg różnicowy oznacza odległość między dwoma najdalej od siebie położonymi

zakończeniami ONT, korzystającymi z tego samego OLT.

Maksymalne przepustowości dla sieci GPON zdefiniowane są na poziomie 2,5 Gbit/s

(downstream – kierunek do klienta) oraz 1,25 Gbit/s (upstream – od klienta).

W GPON możliwe jest dzielenie sygnału przy pomocy pasywnych spliterów (inaczej

sprzęgaczy) optycznych o stopniu podziału np. 1:2, 1:4, 1:8, 1:16, 1:32, 1:64. Pozwala to

świadczyć usługi na jednym porcie OLT dla wielu klientów (ONT), w zależności od podziału

(liczba ONT zależy od zastosowanego splittera). Przy podziale należy pamiętać, że każdy

podział 1:2 to 3dB straty sygnału, bo 10*log(1/2)=3 dB.

Rys.3 Schemat sieci światłowodowej FTTH w architekturze punkt-wielopunkt (J – oznacza liczbę

jednomodowych włókien optycznych w kablach)



15

W praktycznym ujęciu projektowania sieci P2M należy wziąć pod uwagę skalowalność

rozwiązania w czasie oraz zasięg sieci, która ma być obsługiwana z jednego węzła OLT.

Skalowalność rozwiązania w czasie oznacza, że powinniśmy zapewnić taką pojemność sieci,

jaka jest niezbędna do osiągnięcia zakładanych przez nas penetracji, nie tylko w każdym

miesiącu danego roku czy perspektywie jednego roku, ale co najmniej kilku/kilkunastu lat do

przodu. W praktyce oznacza to, że sieć oraz liczba, krotność i położenie spliterów powinny

uwzględniać zmieniającą się liczbę klientów w czasie oraz ich zapotrzebowanie na pasmo.

Uwzględnienie więc zakładanej możliwości rekonfiguracji sieci w przyszłości ma kluczowe

znaczenie dla optymalnego wykorzystania środków. Liczba portów na OLT powinna więc

odpowiadać określonej oczekiwanej liczbie aktywnych klientów przewidzianych w danym

okresie czasu, biorąc oczywiście pod uwagę współczynnik współdzielenia sieci (np. 1:16,

1:32 lub 1:64). Wybrane rozwiązanie dla OLT powinno zapewnić odpowiednią skalowalność

w czasie, a więc umożliwi ć zwiększanie pojemności sieci (liczby podłączonych klientów) w

czasie, ale jednocześnie zapewnić wysoką efektywność wykorzystania portów. Możemy co

prawda zastosować od razu węzeł na maksymalną liczbę klientów przewidzianych w

określonym czasie lub rozbudowywać węzły OLT w miarę wzrostu penetracji na obszarze

projektu. Jeśli skorzystamy ze środków publicznych, może się okazać, że później

dokupowane moduły z portami do węzła OLT, nie będą już mogły być dofinansowane ze

środków publicznych i może się pozornie wydawać, iż bardziej opłacalne jest założenie

zakupu dużych urządzeń lub urządzeń w maksymalnej możliwej konfiguracji już na początku

projektu, w celu zmaksymalizowania wartości dofinansowania. Takie założenie może okazać

się jednak pozorną oszczędnością lub zyskiem z uwagi na fakt, iż wybierając większe, a więc

droższe urządzenie, możemy przeszacować wymagane koszty inwestycyjne i nie uzyskać

dofinansowania. Kolejnym problemem może być również sam fakt zamrożenia na długi okres

własnych środków finansowych

w urządzenia aktywne, które pomimo uzyskania finansowania nie będą efektywnie

wykorzystane, a będą większymi obciążeniami finansowymi np.:

• koszt kredytu lub utracony zyski z alternatywnego zainwestowania środków

zamrożonych w nieefektywnie wykorzystanych urządzeniach,

• koszty usług serwisu i utrzymania ze strony producentów niejednokrotnie zależne od

liczby zakupionych urządzeń, portów, licencji,



16

• wymagania na większą zajętość przestrzeni, zarówno w pomieszczeniach

technicznych jak i w szafach,

• wyższe zużycie energii elektrycznej, kosztu systemów zasilania gwarantowanego oraz

kosztów klimatyzacji.

Biorąc ponadto pod uwagę spadki cen za urządzenia i licencje w czasie oraz spadek wartości

urządzeń, może się okazać, że przewymiarowane rozwiązań szczególnie z zakresie urządzeń

aktywnych może być gorszym rozwiązaniem niż optymalny dobór ich parametrów

i ich ewentualna rozbudowa z własnych środków w czasie i miejscu, w którym dodatkowa

pojemność będzie rzeczywiście potrzebna.

Jeśli chodzi o sam współczynnik współdzielenia, to już na samym początku inwestycji

możemy zastosować jeden spliter z podziałem od razu na 64 klientów, jeśli spodziewamy się

szybko pozyskać docelową liczbę użytkowników z danego budynku – patrz rysunek poniżej.

Rys.4 Zasada podziału mocy optycznej w splitterze 1:64

Możemy też na początku zastosować splitery o niższym współczynniku np. 1:4, a później

dokładać kolejne, stopniowo rozdzielając pojedyncze włókno światłowodowe. Ograniczy to

koszty związane z liczbą spawów na samym początku inwestycji oraz efektywnie zarządzać

dostępnymi na OLT portami – gdy jeszcze nie mamy klientów. W miarę przyrostu klientów

dołożymy kolejne splitery aż do uzyskania określonego podziału jednego kabla

światłowodowego do poziomu np.1:64. Pamiętajmy jednak, że nie możemy tego robić

w nieskończoność, z uwagi na ograniczenia technologiczne – nie możemy zastosować

podziału większego niż 1:128 (patrz standard GPON w wymaganiach ITU9). Jeśli zatem

przyjmiemy, że naszą granicą jest podział sygnału optycznego na maksymalnie 1:64,

9 http://www.itu.int/rec/T-REC-G.984.1/en



17

wówczas musimy tak dobrać splitery aby jedno łącze światłowodowe z węzła OLT nie

zostało podzielone na więcej niż 64 abonentów. Gdy zatem zastosujemy na początku spliter

1:4, to później każde z 4 wydzielonych włókien światłowodowych możemy podzielić jeszcze

na 16, wykorzystując splitery 1:16 – sumarycznie uzyskamy podział łącza na 64 abonentów

(4x16= 64). Możemy to też wykonać w sposób odwrotny (16x4 = 64). Obie sytuacje obrazuje

rysunek poniżej:

Rys.5 Schematy podziału mocy optycznej – wariant 1:64 na 2 liniach optycznych

Ten sam efekt możemy uzyskać zestawiając kaskadowo splitery 1:8 i później każde

8 wydzielonych włókien światłowodowych możemy podzielić jeszcze na 8 (8x8 = 64).

Rys.6 Schemat podziału mocy optycznej – wariant 1:64 z kaskadą splitterów 1x8



18

Każdy spliter wprowadza znaczne tłumienie mocy optycznej, więc dobrą praktyką jest, aby

nie zestawiać po sobie (w tzw. kaskadzie) więcej niż 2 spliterów, czyli stosować maksymalnie

podział dwustopniowy. Do tego – im większy podział sygnału, tym mniejsze odległości

możemy uzyskać w relacji od węzła OLT do klientów. Zasięg transmisji w sieci GPON jest

zatem uzależniony od całkowitego bilansu mocy i standardowo przy podziale 1:16 możemy

się zbliżyć do około 30 km, 16-20 km przy podziale 1:32 oraz 8-10 km przy podziale 1:64.

Jeśli zastosujemy kaskadowanie 1:8 +1:8 to nasz zasięg zmniejszy się już do około 5 km, a

przy kaskadowaniu 1:4 +1:16 spadnie jeszcze o połowę, do około 2-3 km.

Gdy chcemy zatem zapewnić przepływności NGA na większe odległości w relacji klient –

węzeł OLT, musimy się zatrzymać na podziale jednego światłowodu na np. maksymalnie

16 czy też 32.

Zasięg sieci P2M, która ma być obsługiwana z jednego węzła OLT, będzie wynikał

z zastosowanego podziału mocy optycznej. Nawet przy podziale 1:64 będziemy mogli

świadczyć usługi NGA. Jeśli będziemy stosować tylko jeden spliter z podziałem 1:64,

wówczas możemy obsłużyć z jednego węzła OLT bardzo duży obszar o powierzchni, nawet

200-300 km2 (ponad sto razy większy niż dla węzłów VDSL). Takie rozwiązanie jest jednak

stosowane dla obszarów o gęstej zabudowie mieszkalnej wielorodzinnej.

Raczej mało prawdopodobne, aby takie obszary zostały zakwalifikowane do pomocy

publicznej – ponieważ gęsto zaludnione obszary są atrakcyjne dla operatorów, którzy

realizują tam inwestycje bez potrzeby pomocy publicznej. Na obszarach o mniejszej gęstości

zaludnienia, gdzie występuje bardziej rozproszone budownictwo mieszane – wielorodzinne

i jednorodzinne (czyli tereny podmiejskie i wiejskie), raczej powinniśmy unikać podziału

1:64, a stosować mniejsze podziały głównie dlatego, aby zapewnić działanie usługi na

większe odległości – nawet do 20 km od węzła OLT. Obszar obsługiwany przez węzeł OLT

może w tym przypadku wynosić nawet 500-700 km2 (centralnie położony węzeł obsługuje

klientów oddalonych nawet do 15-20 km od węzła. Pamiętajmy jednak, że kable nigdy nie

będą biegły linią prostą, stąd powyższe wyliczenia powierzchni mają charakter wyłącznie

poglądowy dla zobrazowania możliwości teoretycznych.



19

Rysunek pokazuje, jakie odległości i obszar działania sieci obsługiwanej przez jeden węzeł

OLT można zrealizować z zastosowaniem różnych podziałów mocy optycznej w technologii

GPON.

OLT

R=0-5kmPodział:1:8 + 1:8

R=0-10kmPodział:

1:64

R=0-20kmPodział:

1:32

Rys.7 Orientacyjny zasięg sieci P2M w technologii GPON w zależności od wariantu i stopnia

podziału



20


• Jeśli decydujesz się na inwestycję w technologię FTTH: do realizacji usług dla klientów

indywidualnych możesz zastosować technologię P2M pozwalającą – na pojedynczych

często już istniejących włóknach – zasilić obszar abonencki w odległości kilkudziesięciu

kilometrów Internetem w standardzie NGA,

• Natomiast do realizacji usług dla klientów biznesowych – po dokonaniu badania ich

wymagań dotyczących pasma, poziomu gwarantowanej usługi itp. – rozważ prowadzenie

osobnych włókien w technologii P2P,

• Pamiętaj, że w technologii P2M, wraz ze wzrostem stopnia podziału spada zasięg

i obszar sieci zasilany z danego węzła OLT będzie mniejszy,

• Zauważ, że zasięg różnicowy nie oznacza różnicy odległości pomiędzy najbliżej

i najdalej położonymi zakończeniami abonenckimi ONT, a różnicę odległości względem

współdzielonego portu OLT. Przykładowo, w przypadku zastosowania splitera blisko

portu OLT, gdy ONT mogą być odległe od OLT o np. 15 i 30 km w przeciwnych

kierunkach i odległość geograficzna pomiędzy ONT wynosi 45km, ale odległość

różnicowa wynosi tylko 15 km i mieści się w normie. Niedopuszczalna jest natomiast

konfiguracja w której jeden z ONT znajduje się w odległości np. 2 km, a drugi w

odległości 25 km od OLT.

EuroDOCSIS (HFC)

Rozwiązanie EuroDOCSIS bazujące na sieci hybrydowej HFC (ang. Hybrid Fiber Coax)

opiera się na zaleceniach ITU serii J.12210. Można je również zaliczyć do rodziny rozwiązań

FTTx, ponieważ wykorzystuje światłowody w sieci dosyłowej i dołączeniowej (do węzłów

ON – Optical Node lub do budynków). W samym jednak dostępie do lokalu abonenta

(w instalacji osiedlowej lub budynkowej) wykorzystywane są kable koncentryczne.

10

http://www.itu.int/rec/T-REC-J.122-200212-S/en



21

Światłowód w miarę ewolucji sieci telewizji kablowych coraz bardziej zbliża się do budynku

czy też skupisk kilku budynków. Wynika to z rosnącego zapotrzebowania na pasmo

potrzebne do świadczenia szybkiego Internetu. Dodatkowo sam światłowód zapewnia wysoką

jakość i dużą niezawodność zestawionego łącza oraz brak podatności na kradzieże, które są

dość powszechne, jeśli chodzi o wszelakiego rodzaju okablowanie miedziane. Można

powiedzieć, że rozwiązania EuroDOCSIS (HFC) coraz bardziej zmierzają w kierunku

architektury FTTB / FTTH. W wypadku modernizacji sieci kablowych częstym scenariuszem

będzie wykonanie optycznych odcinków dosyłowego i dołączeniowego a wykorzystanie

istniejącego już kabla miedzianego (koncentrycznego) jedynie jako ostatniego odcinka sieci

np. w ramach okablowania piętrowego czy w też wyłącznie wewnątrz mieszkania, co pozwoli

uniknąć kosztów wymiany instalacji abonenckiej.



22

Rys.8 Schemat sieci hybrydowej HFC

Technologie HFC, jak każda technologia, ewoluowały w przeszłości zapewniając coraz

wyższe prędkości poprzez wykorzystywanie coraz wyższych modulacji. Począwszy od wersji

1.0 do wersji 2.0 zmianie ulegały głównie prędkości w górę sieci. Dziś najbardziej

popularnym standardem stosowanym w Europie jest standard EuroDOCSIS w wersji 3.0,

gdzie wykorzystując mechanizm łączenie kanałów (tzw. channel bonding) w kierunku

zarówno w dół sieci, jak i w górę sieci możemy uzyskiwać prędkości wynikające

z wielokrotności przepływności 50 Mbit/s w dół sieci i 30Mbit/s w górę sieci.

DOCSIS 1.0 DOCSIS 1.1 DOCSIS 2.0 DOCSIS 3.0



23

Do abonenta (downstream)

Modulacja 64/256 QAM 64/256 QAM 64/256 QAM 64/256 QAM

Przepływność 38/50 Mb/s 38/50 Mb/s 38/50 Mb/s >160 Mb/s

Od abonenta (upstream)

Modulacja QPSK QPSK/16 QAM QPSK/8-64 QAM QPSK/8-64 QAM

Przepływność 0,32-5,12 Mb/s 0,32-10,24 Mb/s 0,32-30,72 Mb/s >120 Mb/s

Tab.2 Ewolucja standardu DOCSIS

Samo rozwiązanie EuroDOCSIS (HFC) niesie ze sobą duże możliwości technologiczne

i z powodzeniem może spełniać kryteria Agendy Cyfrowej. Do realizacji jednak celu Agendy

na obszarach wymagających pomocy publicznej może mieć mniejsze zastosowanie. Podobnie

jak VDSL2, budowa nowych sieci w oparciu o HFC może mieć sens dla tych operatorów,

którzy taką technologię maja już wdrożoną, działają na danym terenie, w danym mieście.

Mogą wówczas dokonywać modernizacji sieci własnej lub rozszerzać jej zasięg. Jeśli jednak

operatorzy działają już na danym obszarze, to raczej mało prawdopodobne, aby ten obszar był

zakwalifikowany do inwestycji z publicznym finansowaniem. Należy się też spodziewać, że

wykorzystanie technologii EuroDOCSIS

w celu budowy nowych sieci NGA będzie niewielkie, ponieważ dla inwestycji planowanej od

podstaw de facto prostsze jest zaplanowanie całej infrastruktury w oparciu o jedną

technologię a nie o rozwiązanie hybrydowe. Każdorazowo jednak należy przeprowadzić

analizę sytuacji bieżącej na obszarze, gdzie chcemy inwestycję zaplanować i następnie

zrealizować oraz ocenić przydatność istniejących sieci oraz rozpoznać ich przynależność

właścicielską.

W praktycznym ujęciu projektowania sieci EuroDOCSIS należy wziąć pod uwagę

skalowalność rozwiązania w czasie, co znaczy, że powinniśmy zapewnić taką pojemność

sieci, jaka jest niezbędna do osiągnięcia zakładanych przez nas penetracji nie tylko w każdym

miesiącu danego roku, czy perspektywie jednego roku, ale co najmniej kilku/kilkunastu lat do

przodu. W praktyce oznacza to możliwość dzielenia sieci na mniejsze segmenty oraz że

pojemność w węźle CMTS powinna odpowiadać określonej liczbie klientów przewidzianych

w danym okresie czasu. Wybrany CMTS powinien umożliwi ć nam zwiększanie pojemności



24

sieci (liczby podłączonych klientów) w czasie. Możemy zastosować zatem od razu węzeł

CMTS na maksymalną liczbę klientów przewidzianych w czasie lub rozbudowywać w miarę

wzrostu penetracji na obszarze projektu. Stosowane są w praktyce małe CMTS-y obsługujące

po kilka tysięcy HP i kilka węzłów ON – lokalizowane najczęściej na terenie części miasta

(na osiedlu) – wówczas trzeba ich umieścić kilka w danym mieście

w jego różnych częściach lub duże CMTS-y obsługujące po kilkaset tysięcy lokali

i kilkadziesiąt węzłów ON rozmieszczonych po całym obszarze zasięgu węzła CMTS.

Konfiguracja sieci będzie zależeć zatem od zaistniałej sytuacji (w tym dostępności

pomieszczeń na węzeł CMTS – jeden duży lub kilka mniejszych) oraz architektury

rozwiązania, jakie wybierze inwestor dopasowując je jak najlepiej do obszaru inwestycji.

Pojemność sieci EuroDOCSIS 3.0 niesie ze sobą ograniczenia,

jak każda technologia ze współdzieleniem pasma. Maksymalne teoretyczne prędkości

pokazuje tabela poniżej:

Kierunek transmisji Do abonenta

(downstream)

Od abonenta

(upstream)

DOCSIS EuroDOCSIS DOCSIS/EuroDOCSIS

DOCSIS 1.0/1.1 42 Mb/s 55 Mb/s 10 Mb/s

DOCSIS 2.0 42 Mb/s 55 Mb/s 30 Mb/s

DOCSIS 3.0 (8x4 kanały) 336 Mb/s 440 Mb/s 122 Mb/s

DOCSIS 3.0 (16x4 kanały) 672 Mb/s 880 Mb/s 122 Mb/s

Tab.3 Przepływności w do i od abonenta w sieci DOCSIS/ EuroDOCSIS 3.0

Łącze o maksymalnej prędkości 440 Mbit/s możliwe jest poprzez łączenie kanałów

w kierunku zarówno w dół sieci, jak i w górę sieci. tzw. channel bonding. W praktyce dziś

operatorzy HFC rozpoczęli stosowanie łączenia po 4 kanały w kierunku w dół sieci,

sporadycznie łącząc kanały w górę sieci – uzyskując w ten sposób prędkości około 200 Mbit/s

w dół i 30 Mbit/s w górę sieci. Ponieważ technologia EudroDOCSIS jest technologią ze



25

współdzieleniem pasma, zatem uzyskiwane przepływności są współdzielone przez klientów,

którzy zostali do niego podłączeni. Im będzie ich więcej, tym mniejsze prędkości uzyska

każdy z nich, biorąc pod uwagę mechanizmy overbookingu, które oczywiście mają tu

zastosowanie. Wzrost prędkości w sieciach HFC jest możliwy poprzez coraz większą

segmentację sieci, sprowadzającą się w zasadzie do doprowadzania światłowodów wprost do

budynków – rezygnacja z sieci koncentrycznej w warstwie sieciowej dosyłowej (od węzła ON

do budynku).

Rys.9 Podział pasma w sieci DOCSIS

Rezygnacja z kanałów TV analogowej, które w dalszym ciągu są wykorzystywane przez

operatorów, może pozwolić wydzielić dodatkowe pasmo kanałów na transmisję cyfrową i w

ten sposób też możliwe jest zwiększenie przepływności łącza poprzez łączenie ze sobą coraz

większej liczby kanałów. Odejmowanie kanałów analogowych odbywa się jednak stopniowo,

z uwagi na fakt że w dalszym ciągu ten rodzaj dostarczania usługi telewizyjnej jest używany

do tzw. usługi Multoroom (czyli odbioru na więcej niż jednym telewizorze w gospodarstwie

domowym).



26

VDSL2

Rozwiązanie VDSL2 jest ewolucyjnym rozwinięciem z rodziny technik DSL bazujących na

miedzianych przewodach telefonicznych. Dzisiejszy VDSL2 zaliczamy także do rodziny

rozwiązań FTTx, w którym światłowód dociera do miejsca, gdzie zainstalowany jest aktywny

(zasilany) moduł operatorski, czyli tzw. DSLAM VDSL2, w którym dokonywana jest zmiana

sygnału optycznego na elektryczny. Dalej transmisja do abonenta realizowana jest po

klasycznej parze miedzianej (czyli po istniejących kablach telefonicznych). Sieć VDSL2

może być zrealizowana w następujących wariantach:

• FTTN (Fiber to the Node), gdzie węzeł sieci miedzianej może być oddalony od klienta od

kilkuset metrów do kilku kilometrów a odcinek węzeł-klient jest miedziany. W praktyce

odległość większa niż 300 m spowoduje spadek przepływności i uniemożliwi traktowanie

tego rozwiązania jako sieci NGA, dlatego też w dalszej części skoncentrujemy się na

kolejnych dwóch wariantach, a więc na architekturach FTTC i FTTB.

Rys.10 Schemat sieci VDSL2 w wariancie FTTN



27

• FTTC (Fiber to the cabinet) to rozwiązanie eliminujące problemy topologii FTTN. W tym

wypadku moduł DSLAM zostaje wyniesiony z centrali i ulokowany np. w szafie ulicznej

w bezpośrednim sąsiedztwie skupiska mieszkalnego. Szafa ta musi być jednak

wyposażona w zasilanie dla aktywnego komponentu sieci, jakim jest DSLAM. Tym

samym odcinek miedziany węzeł-klient jest dużo krótszy (wynosi ok. 200-300 m) niż dla

rozwiązań FTTN i pozwoli na bezpieczne zaoferowanie usługi dostępu do Internetu

zgodnej z minimum zakładanym przez nas dla sieci NGA, czyli 30Mb/s.

Rys.11 Schemat sieci VDSL2 w wariancie FTTC

• FTTB (Fiber to the Building) lub zamiennie określane skrótem FTTDP (Fiber to the DP,

gdzie DP oznacza tzw. punkt dystrybucyjny skąd wychodzą kable miedziane do

mieszkań) – gdzie wyniesione aktywne urządzenia operatora w technologii VDSL2

(DSLAM) są zlokalizowane w budynkach mieszkalnych. Wówczas odległość od węzła do

lokalu abonenta skraca się do kilkunastu, kilkudziesięciu metrów.



28

Rys.12 Schemat sieci VDSL2 w wariancie FTTB

Zwracamy uwagę na różne warianty sieci VDSL2, gdyż odległość abonenta od węzła ma

istotne znacznie dla prędkości łącza internetowego. Mimo iż technologia VDSL2 „podniosła

poprzeczkę” w zakresie dostarczanego abonentowi pasma w porównaniu ze starszymi

odmianami technologii DSL (co obrazuje poniższy wykres), to wyraźnie widać, że

przepływność drastycznie maleje wraz z odległością urządzenia abonenckiego (routera

VDSL) od węzła operatora (DSLAM). W praktyce, jeśli chcemy zapewnić Internet

w przedziale 30 do 100 Mbit/s (a więc zgodny z podstawowymi zaleceniami EAC)

powinniśmy planować sieć z dystansami rzędu kilkuset metrów, choć niektórzy operatorzy

w praktyce za górny zasięg uznają dystans do ok.1000 m.



29

Rys.13 Zależność transmisji w technikach DSL od odległości abonenta od węzła sieci operatora usług

(źródło: Ofcom11)

Standard VDSL2 jest w praktyce rozwiązaniem pozwalającym na „zdyskontowanie”

inwestycji w sieci miedziane i służy raczej jako narzędzie do maksymalnego wykorzystania

istniejących sieci telefonicznych, a nie jako technologia do budowy nowych sieci

telekomunikacyjnych. Nowe sieci powinny być budowane w oparciu o rozwiązania „czysto”

światłowodowe. Technologia VDSL2 może natomiast umożliwi ć względnie

nieskomplikowaną i stosunkowo niskonakładową rozbudowę starszych sieci ADSL do

przepływności umożliwiających świadczenie Internetu NGA. Z powodzeniem to rozwiązanie

jest wykorzystywane w Polsce i na świecie przez dużych operatorów stacjonarnych, którzy

posiadają dużą liczbę łączy miedzianych budowanych na przestrzeni lat.

Dalsze zwiększanie przepływności na łączach miedzianych może się odbywać poprzez

wykorzystanie nowo opracowywanych i testowanych już praktycznie rozwiązań, takich jak

VDSL2 Vectoring oraz G.fast:

• VDSL2 Vectoring pozwala na zwiększenie przepływności łącza z średnio 40-50 Mb/s do

nawet ponad 100 Mbit/s na kablach miedzianych, nie dłuższych jednak niż 300-400 m.

11

http://www.ofcom.org.uk/



30

Technologia Vectoringu eliminuje zakłócenia podczas transmisji danych, zwiększając

kilkukrotnie przepustowość łączy abonenckich. Ma zastosowanie do wszystkich łączy

w jednym kablu wieloparowym, więc wymaga aby wszyscy klienci podłączeni z tego

jednego kabla korzystali z Vectoringu (konieczna wymiana modemów klienckich).

• G.fast ma pozwolić na dalsze przyspieszenie łączy miedzianych do około 1 Gb/s. W tym

przypadku znów musi ulec skróceniu długość kabla miedzianego do około 50-100 m.

Wymusi to doprowadzanie kabli światłowodowych do budynków, ale bez konieczności

wymiany okablowania miedzianego.

Obydwie technologie będą zatem miały zastosowanie raczej do istniejących sieci

miedzianych, jako kolejny poziom ich modernizacji technologicznej, niż do budowania sieci

telekomunikacyjnych od zera.

W praktycznym ujęciu projektowania sieci VDSL2 należy wziąć pod uwagę skalowalność

rozwiązania w czasie oraz zasięg sieci, która ma być obsługiwana z jednego węzła.

Zasięg sieci VDSL2 obsługiwany z jednego węzła (rozumiany jako obszar danego węzła)

będzie miał przełożenie na istotne parametry jakości usług – głównie przepływność

i opóźnienia. Ponieważ odległość od węzła do abonenta nie powinna być większa niż około 1

km, jeśli chcemy aby tak zbudowana sieć spełniała wymagania Agendy Cyfrowej 30 Mbit/s,

zatem możemy maksymalnie z jednego węzła obsługiwać w praktyce obszar o powierzchni

około 2-3 km2. Z dokładnego projektu takiej sieci uzyskamy wówczas adresy budynków,

które będą w zasięgu danego węzła. Jeśli chcemy natomiast tylko oszacować liczbę

budynków, jaka średnio przypadnie na 1 km2 (obszar naszego jednego węzła) możemy to

zrobić znając np. rodzaj gęstości zabudowy (rodzaje budynków) na terenie, gdzie planujemy

inwestycję i wielkość zaludnienia. Ponieważ technologia VDSL2 rekomendowana jest do

obszarów o gęstej zabudowie (miejski i podmiejski) zatem np. na obszarze 1 km2 możemy

mieć od 500 to 3000 lokali mieszkalnych (biorąc do wyliczeń średnią liczbę mieszkańców

w jednym lokalu mieszkalnym na poziomie 3 osób). Wówczas otrzymamy wartości

przedstawione w tabeli. Średnia liczba mieszkańców w jednym lokalu mieszkalnym będzie

różna dla poszczególnychó województw, miejscowości, powiatów, gmin i wynika nie z

aspektów socjodemograficznych (różne wartości rodzinne, tradycje, spojrzenie na model

rodziny).



31

TYP GEO Segment (klaster) GEO Gęstość zaludnienia / km2 Ilość lokali

Miejski > 2000 (1) Gęsty miejski > 10000 3333

(2) miejski > 6000 2000

(3) miejski rozproszony > 2000 666

Podmieski 500 - 2000 (4) Gęsty podmiejski > 1500 500

(5) podmiejski > 1000 333

(6) podmiejski rozproszony > 500 167

Wiejski < 500 (7) Gęsty wiejski - skupiony > 100 33

(8) Wiejski < 100 33

Tab.4 Szacowanie potencjału obszaru abonenckiego dla inwestycji VDSL2

Przyjmując teraz statystycznie liczbę lokali w budynku wyliczymy szacunkową liczbę

budynków na obszarze inwestycji. Aby precyzyjniej to określić możemy po prostu

zinwentaryzować budynki, które planujemy objąć inwestycją w sieć VDSLa lub możemy

zakupić takie dane od dostawców zewnętrznych (dane o liczbie budynków, lokali

w budynkach, segmentacji i liczbie mieszkańców).

Licząc odległość od węzła do abonenta bierzemy długości kabli miedzianych które biegną od

węzła do punktu dystrybucyjnego w budynku (lub do szafy i dopiero później do punktu

dystrybucyjnego w budynku) oraz odległości od punktu dystrybucyjnego w budynku do

poszczególnych abonentów. Suma tych odległości nie może przekroczyć wskazanego 1km, a

im będzie mniejsza, tym szybsze usługi dostarczymy klientom. Pamiętać należy że trasy kabli

nigdy nie przebiegają w liniach prostych, stąd już na etapie projektowania należy mieć

zinwentaryzowane możliwe trasy, którymi będziemy prowadzili kable miedziane

(kanalizacja, chodniki, drogi, działki, gdzie będziemy wykonywać inwestycje ziemne).


jaka jest niezbędna do osiągniecia zakładanych przez nas penetracji, nie tylko w każdym

miesiącu danego roku czy perspektywie jednego roku, ale co najmniej kilku/kilkunastu lat do

przodu. Wybrane rozwiązanie powinno zapewnić odpowiednią skalowalność

w czasie, a więc umożliwi ć zwiększanie liczby portów (liczby podłączonych klientów)

w czasie, ale jednocześnie zapewnić wysoką efektywność ich wykorzystania. Możemy co

prawda zastosować od razu węzeł na maksymalną liczbę klientów przewidzianych



32

w określonym czasie lub rozbudowywać węzeł o kolejne karty z portami, czy całe urządzenia

w miarę wzrostu penetracji na obszarze projektu.


• VDSL2 oraz EuroDOCSIS należy rozważać w praktyce raczej jako rozwiązania

technologiczne maksymalizujące wykorzystanie istniejących sieci telefonicznych czy

kablowych, a nie jako technologie do budowy nowych sieci telekomunikacyjnych.

• W takim wypadku zaletą ww. technologii jest ograniczenie kosztów tylko do

modernizacji sieci.

• Pamiętać jednak trzeba, że zasięgi sieci dostępowych spełniających kryteria NGA

w technologiach VDSL2 oraz EuroDOCSIS są znacznie mniejsze niż FTTH

i sprowadzają się do setek metrów.

FTTB – Ethernet

Jednym z wartych wymienienia rozwiązań technologicznych NGA jest rozwiązanie

wykorzystywane już dość powszechnie w Polsce przez małych operatorów ISP oraz dużych

operatów, posiadających w swoich zasobach sieci Ethernetowe LAN.

FTTB Ethernet – (ang. Fiber to the Building / Ethernet LAN) to technologia, w której

światłowód dociera do budynku mieszkalnego, a ostatnim odcinkiem do lokalu klienta jest

wieloparowy kabel miedziany (potocznie zwany skrętką kabel UTP, Cat 5 lub wyższej).

Pomiędzy światłowodem a kablem miedzianym UTP umieszczony jest switch (przełącznik)

z określoną liczbą portów dostępowych, który zamienia sygnał optyczny na elektryczny

w standardzie Fast Ethernet 100/1000base-T (IEEE 802 standard12). Switch wymaga zasilania

energetycznego. Od liczby portów dostępowych ETH na wyjściu tego urządzenia zależy

maksymalna liczba użytkowników, którym można świadczyć usługi. Długość kabla pomiędzy

12

http://standards.ieee.org/about/get/802/802.3.html



33

przełącznikiem a routerem abonenckim nie powinien być dłuży niż 90-100 m, aby możliwe

było zestawienie łącza internetowego o prędkości powyżej 100 Mbit/s.

W lokalu u klienta stosowany jest zwykle router ethernetowy (obecnie najczęściej z siecią

Wi-Fi) i możliwością podłączenia również telefonu czy dekodera telewizyjnego (STB).

Rys.14 Sieć Ethernet w budynku z optycznym łączem do węzła operatora (FTTB)

W praktycznym ujęciu projektowania sieci FTTB Ethernet należy wziąć pod uwagę

skalowalność rozwiązania w czasie oraz zasięg sieci, która ma być obsługiwana z jednego

węzła. Węzłem w tym przypadku będzie punkt agregacji światłowodów zasilających

poszczególne budynki planowane do inwestycji w sieć NGA.



34

Zasięg sieci FTTB obsługiwany z jednego węzła będzie w zasadzie ograniczony tylko

długością kabli światłowodowych od węzła do budynków. Można przyjąć, że odległość około

20 km między dwoma aktywnymi elementami sieciowymi będzie graniczną odległością

w jakiej mogą znajdować się maksymalnie budynki, do których chcemy dostarczyć usługi

NGA w technologii FTTB Ethernet. Ponieważ miedziane kable UTP, pracujące w standardzie

Fast Ethernet 100/1000base-T nie mogą być dłuższe niż 100 m, aby można było dostarczyć

usługi NGA o dużych prędkościach, zatem zasięg naszej sieci jest ograniczony w zasadzie

długością sieci światłowodowej, zasilającej budynki z obszaru inwestycji. Światłowód musi

w tym rozwiązaniu dochodzić do każdego budynku.

Ponieważ technologia FTTB Ethernet rekomendowana jest do obszarów o gęstej zabudowie

(miejski i podmiejski) zatem jej zastosowanie do inwestycji NGA może mieć miejsce

w przypadku modernizacji istniejących sieci, gdzie w budynkach położone jest już

okablowanie UTP kategorii minimum 5.

Pamiętać należy, że kable w budynku nigdy nie przebiegają w liniach prostych, stąd na etapie

projektowania należy mieć zinwentaryzowane możliwe trasy przebiegu kabli oraz policzone

ich długości tak, aby zachować parametr maksymalnie 100 m do najdalszego abonenta licząc

od switcha, który przemienia sygnał optyczny w elektryczny w standardzie Fast Ethernet.

Miejsce umieszczenia switcha powinno zapewniać bezpieczeństwo w dostarczaniu usług oraz

zasilanie elektryczne. Zwykle switche umieszcza się w szaflach w piwnicach budynków lub

na klatkach schodowych, o ile są ku temu możliwości techniczne w budynku (dostępne jest

miejsce).


jaka jest niezbędna do osiągnięcia zakładanych przez nas penetracji, nie tylko w każdym

miesiącu danego roku czy perspektywie jednego roku, ale co najmniej kilku/kilkunastu lat

do przodu. W praktyce oznacza to, że liczba portów w switchu Ethernet powinna odpowiadać

określonej liczbie klientów przewidzianych w danym okresie czasu. Możemy zatem na

początku zainstalować switch z mniejszą liczbą portów Ethernet (przewidzianą np. liczba

klientów w pierwszym roku inwestycji – np. 8- lub 16-portowy), a później zastępować go



35

większym (np. 24- lub 32-portowym) lub dokładać kolejny switch w kaskadzie i w ten sposób

rozbudowywać pojemność w miarę potrzeb.

Ethernet z Wi-Fi

Rozwiązanie to może sprowadzać się technologicznie w zasadzie do 2 grup rozwiązań:

• Świadczenie usług internetowych w oparciu o hotspoty Wi-Fi (802.11), zlokalizowane

w miejscu, gdzie występuje skupisko budynków z klientami, czy też może to być hotspot

Wi-Fi bezpośrednio umieszczony w budynku mieszkalnym. Hostpot Wi-Fi może być

podłączony siecią Ethernet do sieci transmisyjnej operatora. Klienci mogą korzystać

z sieci Wi-Fi bezpośrednio łącząc się swoimi urządzeniami z siecią, która jest im

udostępniona przez operatora. Zasięg tak zrealizowanej sieci jest w graniach

kilkudziesięciu metrów do pojedynczych setek metrów a przepływność jak we

wszystkich rozwiązaniach radiowych maleje ze wzrostem odległości i na granicy zasięgu

mogą to być jedynie pojedyncze Mbit/s. Często to rozwiązanie jest stosowane przez

lokalne władze samorządowe do budowy publicznych sieci Wi-Fi. Sieci takie służą, czy

też powinny służyć do budowania popytu na usługi cyfrowe oraz umożliwiają korzystanie

z takich sieci przez osoby odwiedzające daną miejscowość (turyści i inni przyjezdni).

• Świadczenie usług internetowych w oparciu o stacje radiowe Wi-Fi zlokalizowane

w pobliżu miejsc, gdzie występuje skupisko budynków z klientami. Klient zostaje

podłączony do stacji radiowej Wi-Fi poprzez dedykowaną antenę zewnętrzną i najczęściej

dedykowany router. Router ten może posiadać porty Ethernetowe, jak również

umożliwiać zestawienie domowej sieci Wi-Fi w mieszkaniu czy też budynku klienta.

Łącze Wi-Fi, w którego zasięgu znaleźć się ma dany budynek czy osiedle może być

zestawione w paśmie 2,4 GHz lub 5GHz. Zasięg tak zrealizowanej sieci jest większy niż

zwykłego Hotspota – może być to kilkaset metrów z wykorzystaniem odpowiedniej

anteny zewnętrznej.



36

Wi-Fi jest już dojrzałą technologią, lecz należy sobie zdawać sprawę, że jego zakres

użyteczny wynosi pojedyncze setki metrów przy sumarycznej przepływności Hotspotu rzędu

50-300 Mbit/s.

Typ 802.11 802.11b 802.11a 802.11g 802.11n 802.11ac

(Gigabit WiFi)

Technika

Modulacji

FHSS; DSSS

DSSS; CCK

OFDM DSSS; OFDM OFDM OFDM

Pasmo [GHz] 2,4 2,4 5 2,4 2,4 i 5 5

Liczba kanałów

*

3 3 8 (5150-5350); 11

(5470-5725)

3 3 kanały dynamicznie regulowane

Pasmo pracy

[MHz]

20 20 20 20 20; 40 20; 40; 80; 160

Przepływność

[Mbit/s]

1; 2 1; 2; 5,5; 11;

6; 9; 12; 18; 24; 36; 48;

54

1; 2; 5,5; 6; 9; 11; 12; 18; 24;

36; 48; 54

do 600**

do 3464***

* Maksymalna liczba kanałów nie zachodzących na siebie ** Przy zastosowaniu techniki MIMO dla 4 strumieni i pasma pracy 40MHz *** Przy zastosowaniu techniki MIMO dla 4 strumieni i pasma pracy 160MHz

Tab.5 Standardy sieci Wi-Fi

Problemem sieci Wi-Fi jest również duża podatność na zakłócenia wynikająca z działania

w paśmie niechronionym i spadek wydajności przy dużej liczbie równocześnie przyłączonych

użytkowników. Słabością sieci radiowych jest pasmo niewystarczające do uruchamiania

aplikacji wideo. Wynika to w dużej mierze z faktu, że techniki te opierają się architekturach

dostępowych typu punkt–wielopunkt, w których pasmo dzielone jest między wielu

użytkowników. W związku z tym technologie te nadają się bardzo dobrze do przeglądania

zawartości Internetu, lecz nie zawsze są wystarczające w przypadku bardziej wymagających

aplikacji, takich jak telewizja IP (ang. Internet Protocol).



37

Tab. 6 Tabela porównawcza technologii NGA

FTTH-P2P FTTH-P2M EuroDOCSIS 3.0

VDSL2 FTTB Ethernet

Ethernet z WiFi

Architektura sieci w relacji urządzenie operatora-abonent

Punkt-punkt Punkt-wielopunkt

Punkt-wielopunkt

Punkt-punkt Punkt-punkt Punkt-wielopunkt

Zasięg światłowodu (od centrali operatora)

Do mieszkania lub lokalu

gospodarczego (FTTH)

Do mieszkania lub lokalu

gospodarczego (FTTH)

Do szafy ulicznej (FTTC) lub do budynku

(FTTB)

Do szafy ulicznej (FTTC)

lub do budynku

(FTTB)

Do budynku (FTTB)

Do nadajnika WiFi w osiedlu (FTTP) lub w

budynku (FTTB)

Pasywny element w torze między centralą a abonentem odpowiedzialny za podział mocy optycznej

- Splitter (sprzęgacz

optyczny) o podziale 1:n

gdzie n=2,4,8,16,32,64

- - - -

Aktywny (zasilany) komponent w torze między centralą a abonentem odpowiedzialny zmianę sygnału optycznego na elektryczny/radiowy

- - Węzeł optyczny (ON)

DSLAM VDSL2 Switch Ethernetowy

Stacja Wi-Fi

Przyłącze do urządzenia abonenckiego (CPU/ONT/STB)

Włókno światłowodowe

Włókno światłowodowe

Kabel współosiowy

miedziany (koncentryczny)

Kabel parowy miedziany

(telefoniczny) lub

wieloparowy miedziany (skrętka)

Kabel wieloparowy

miedziany (skrętka)

Przyłącze bezprzewodowe

(radiowe)

Urządzenie abonenckie

ONT (P2P Ethernet)

ONT (GPON)

Modem kablowy DOCSIS

Router VDSL2 Router Ethernetowy

Modem WiFi

Maksymalne przepływności do abonenta (Downstream)

1-10 Gbit/s * 2,5 Gbit/s do podziału

220 lub 440 Mbit/s

do podziału

80-100 Mbit/s 100 Mbit/s lub 1Gbit/s

54 - 300Mbit/s do podziału

Maksymalna przepływność od abonenta (Upstream)

1-10 Gbit/s * 1,25 Gbit/s do podziału

30, 60, 90, 120 Mbit/s

do podziału

16 Mbit/s 100 Mbit/s 54 - 300Mbit/s do podziału

Limity odległości między urządzeniem operatora a abonentem przy maksymalnych przepływnościach

60-100 km od OLT

5-60 km od OLT (w zależności od stopnia podziału

na splitterze)

Kilkaset metrów od ON (w zależności

od stopnia segmentacji)

Kilkaset metrów od

DSLAM

100 m od Switcha

Ethernetowego

Kilkadziesiąt do kilkuset metrów

od stacji (w zależności od propagacji)



38

Ograniczona – możliwa tylko na osobnym

SSID (osobnej podsieci WiFi)

Udostępnienie pasma na

osobnym SSID

*Teoretyczny brak limitów – przepływność zależna jedynie od zastosowanych urządzeń.


• Dzisiejsze sieci NGA w rozumieniu EAC/NPS powinny zapewniać przepływność

do abonenta nie mniejszą niż 30 Mb/s aw perspektywie 2020 roku połowa

gospodarstw domowych w Europie powinna być w zasięgu sieci o przepływności

ponad 100 Mb/s. Należy jednak zaznaczyć, że na rynkach rozwiniętych już

obecnie pojawiają się oferty komercyjne dostępu do Internetu na poziomie 1 Gb/s

lub więcej.

• Takie możliwości zapewniają już nie wszystkie wymienione wyżej sieci NGA.

Ponadto należy zwrócić uwagę, że w wypadku sieci punkt-wielopunkt podajemy

przepływności dla danego sektora, gdzie pasmo jest współdzielone pomiędzy

aktywnych w danej chwili użytkowników.

• Dodatkowo przy porównaniu sieci NGA należy pamiętać, że teoretyczne zasięgi

w poszczególnych technologiach są mocno zróżnicowane i sięgają od

kilkudziesięciu metrów do kilkudziesięciu kilometrów, co może być decydujące

dla inwestycji w przypadku obszarów o dużym rozproszeniu zabudowy.

• Porównawczo należy w tym punkcie podać także parametry dla bezprzewodowej

technologii NGA jaką jest sieć LTE. Teoretyczna maksymalna przepływność dla

jednego sektora (przy obecnym podziale częstotliwości i dostępnych

technologiach nadajników) to 150 Mb/s do podziału przez użytkowników

zalogowanych w tym sektorze. Zasięg od stacji bazowej szacować można (w

zależności od ukształtowania terenu i zabudowy) od kilkuset metrów do

pojedynczych kilometrów w terenie otwartym.



39

Rozdział 2 - Planowanie i projektowanie sieci NGA

Etapy planowania

Planowanie i projektowanie sieci nie powinno się sprowadzić tylko do wyboru odpowiedniej

topologii sieci, jak i technologii którą powinniśmy zastosować. Jak zostało wspomniane już

we wstępie kluczowe jest ocenienie popytu na usługi. Nasz wybór będzie zależeć też od wielu

czynników (opisanych w pozostałych rozdziałach tego poradnika), z których najważniejsze

to:

• charakterystyka terenu i sieci – odległości miedzy budynkami, istniejąca infrastruktura

telekomunikacyjna oraz jej stan, prawa własności, istniejąca inna infrastruktura

możliwa do wykorzystania (kanalizacje techniczne, słupy itp.),

• aspekt demograficzny – gęstość oraz rozkład zaludnienia, procentowy udział

zabudowy jednorodzinnej i wielorodzinnej (najlepiej dokładna mapa z rozkładem

budynków), stopień nasycenia Internetem i komputerami w gospodarstwach

domowych, dochody na osobę, potencjalny rynek na usługi szerokopasmowe, trend

zmiany liczby gospodarstw domowych i podmiotów gospodarczych,

• konkurencja oraz współczynnik podłączeń – konkurencja ze strony innych operatorów

telekomunikacyjnych, w tym bezprzewodowych (komórkowych), dostępność

naziemnej TV cyfrowej i zainteresowanie nią mieszkańców, liczba i rodzaj

oferowanych usług u innych operatorów, wysokość opłat użytkowników za istniejące

usługi i chęć płacenia więcej za lepsze usługi, obecna penetracja usług,

• regulacje – uwolnienie pętli lokalnej – aspekty prawne i techniczne, koszty, wsparcie

samorządów i państwa, regulacje w zakresie świadczenia usług wideo, praw własności

terenu, dostępność ofert ramowych na usługi hurtowe od regionalnych operatorów

szerokopasmowych (RSS) i dostępność sieci RSS,



40

• wymagania w zakresie świadczonych usług – dostarczana obecnie przepływność oraz

wymagania przyszłościowe w tym zakresie, z uwzględnieniem nowych rodzajów

usług,

• aspekt ekonomiczny – źródła finansowania, szansa zwrotu z inwestycji zgodnie

z biznesplanem,

• strategia rozwoju sieci – łatwość jej rozbudowy w przyszłości, zarówno zwiększanie

pojemności, przepływności, jak i zasięgu.

Równie ważne jest rozważenie kwestii zarządzania i utrzymania sieci w okresie eksploatacji,

w tym procesów i narzędzi do instalacji usług, ich utrzymywania oraz usuwania awarii sieci

i usług. Jeśli inwestor/operator posiada już działające sieci telekomunikacyjne i jednocześnie

jego organizacja jest zbudowana tak aby tymi sieciami zarządzać, to wprowadzenie sieci

NGA sprowadzi się do dopasowania istniejących systemów do zarządzania sieciami NGA.

Być może konieczne będzie wprowadzenie nowych systemów/aplikacji do zarządzania oraz

dopasowanie personelu, struktur i jego odpowiednie przeszkolenie. Ten poradnik ma na celu

opisanie tematów planowania i projektowania sieci klasy NGA, a nie tematów zarządzania

nimi. Warto jednak nadmienić, że dostawcy rozwiązań NGA wskazują często na potrzebę

wprowadzenia odpowiednich systemów do zarządzania sieciami NGA w danej technologii.

Poza powyższymi aspektami istotna musi być świadomość, że utrzymanie i eksploatację sieci

musi prowadzić uprawomocniony podmiot gospodarczy, który zajmuje się tym zawodowo.

Nie wolno zapomnieć o rozlicznych uwarunkowaniach prawnych spoczywających na

właścicielu sieci, a w szczególności wymogów Prawa Telekomunikacyjnego, praw

autorskich, zasad bezpiecznego gromadzenia i przetwarzania danych osobowych czy

wymogów związanych z obroną cywilną i obronnością kraju.

a. Etapy planowania i projektowania sieci z uwzględnieniem procedur

administracyjnych

Wizja Sieci: opracowanie pomysłu, czyli określenie wstępnych założeń planowanej sieci

klasy NGA (obszar, usługi, potencjał początkowy i docelowy abonentów w tym podmiotów

gospodarczych, możliwości rozwoju sieci w tym jej zasięgu).



41

Wizja powinna zawierać wybór metodyki realizacji budowy. Najczęściej stosowane są

„zaprojektuj i wybuduj”, „wybuduj na podstawie projektu” oraz „zaprojektuj, wybuduj

i zarządzaj”. W tym ostatnim przypadku możemy raczej mówić w sytuacji, gdy inwestor nie

jest i nie chce być operatorem sieci, a tylko chce zainwestować środki finansowe. Oczywiście

to od inwestora zależy jaką metodę wybierze. Dla mniej doświadczonych

inwestorów/operatów zalecamy, aby prace projektowe zlecili doświadczonym firmom. Nawet

najlepiej napisany poradnik nie zapewni praktycznego doświadczenia i nie ustrzeże przed

błędami, które mogą później dużo kosztować.

Koncepcja sieci: powinna zawierać opis dostępnych na rynku technologii i rozwiązań

spełniających założenia wstępne inwestora. Rozpatrzone powinny zostać również rozwiązania

alternatywne, czy też mieszane i uzasadniony wybór jednego z nich jako rekomendowanego.

Koncepcja określa także ogólne warunki zarządzania i administrowania wybudowaną siecią.

Dobrze jest zlecić ocenę koncepcji i rekomendacji do innego konsultanta niepowiązanego

z autorem koncepcji.

Koncepcja to uszczegółowienie założeń technicznych i finansowych przyjętych na etapie

planowania. Koncepcja określa rodzaj i zakres usług świadczonych w sieci po wybudowaniu,

weryfikuje dane z inwentaryzacji zasobów, przedstawia proponowane rozwiązania techniczne

– strukturę i topologię sieci, systemy zarządzania siecią, administrowania i serwisowania,

wybór technologii budowy, oszacowanie nakładów inwestycyjnych na wybudowanie każdej z

analizowanych technologii, a także kosztów utrzymania i eksploatacji sieci. W koncepcji

przedstawiane są najczęściej różne możliwe warianty zrealizowania inwestycji i ich

porównanie wraz z rekomendacją jednego z nich. Koncepcja zawiera także proponowany

zintegrowany harmonogram działań od etapu rozpoczęcia projektowania do przekazania sieci

do eksploatacji. Przygotowanie koncepcji wymaga dużej wiedzy technicznej, ekonomicznej

oraz doświadczenia w prowadzeniu inwestycji i znajomości działania firm

telekomunikacyjnych. Zatwierdzona przez inwestora koncepcja budowy sieci umożliwi

określenie wymagań do wykonania projektów technicznych.

Studium wykonalności: dokument ten jest wymagany w specyficznych przypadkach – np.

dofinansowania inwestycji z Funduszy Europejskich. Dlatego o tym wspominamy, ponieważ

poradnik dotyczy sieci z finansowaniem publicznym. Od dłuższego czasu mali operatorzy

zwracali uwagę na potrzebę odejścia od Studium wykonalności na rzecz zwykłego prostego



42

biznes planu. Studium wykonalności jest dokumentem bardziej obszernym od koncepcji

a tym samym jest pracochłonne w opracowaniu i kosztowne. Bardzo często się zdarza, że

Fundusze Pomocowe Unii Europejskiej, fundusze inwestycyjne, wymagają napisania studium

wykonalności według swojej metodyki (zgodnie z opracowanymi własnymi wymaganiami)

– na ten wymóg należy zwrócić uwagę już na etapie rozważania czy sięgnąć po środki

publiczne czy nie, aby wiedzieć co należy przedstawić we wniosku o wsparcie finansowe.

Studium wykonalności projektu powinno zawierać:

• jasno zdefiniowane potrzeby odbiorców projektu;

• najkorzystniejszy wariant realizacji projektu;

• zakres przedsięwzięcia oraz jego kluczowe parametry;

• oszacowanie nakładów inwestycyjnych;

• harmonogram realizacji i finansowania inwestycji oraz źródła pokrycia nakładów

inwestycyjnych;

• analizę zasadności realizacji projektu ze względu na potrzeby odbiorców.

Zakres Studium Wykonalności przedstawimy na podstawie wytycznych dla projektów

infrastrukturalnych – jako przykład posłużyło nam „Studium wykonalności projektu Sieć

Szerokopasmowa Polski Wschodniej13” oraz wymagania dotyczące Studium Wykonalności

w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka14.

Zwracamy uwagę że struktura Studium wykonalności może być zbliżona do poniżej

przedstawionej, jednak szczegółowy jej zakres regulują konkursy dotyczące finansowania

publicznego (więc w praktyce może odbiegać od przedstawionej poniżej):

1. Opis ogólny przedsięwzięcia,

2. Przedmiot i zakres Projektu – ogólnie

3. Charakterystyka projektu

a. Tytuł projektu ,

b. Nazwa podmiotu odpowiedzialnego za realizacje projektu ,

c. Planowana lokalizacja projektu (gmina/powiat/województwo),

13

http://www.parp.gov.pl/files/112/146/7796.pdf 14

https://www.parp.gov.pl/files/74/108/204/1614.doc http://www.parp.gov.pl/files/74/108/204/1657.pdf



43

d. Polityka rządowa, regionalna i lokalna. Polityki horyzontalna,

4. Analiza otoczenia społeczno-ekonomicznego,

a. Lokalizacja,

b. Uwarunkowania społeczno – gospodarcze

i. Demografia,

ii. Gospodarstwa domowe,

iii. Podmioty gospodarcze,

iv. Jednostki samorządowe,

v. Rynek pracy,

vi. Szkolnictwo,

vii. Odbiorcy końcowi,

viii. Cechy terenu, jego ukształtowanie,

5. Identyfikacja kluczowych problemów na terenie inwestycji

a. Porównanie z rynkiem szerokopasmowym w Polsce,

b. Inwentaryzacja sieci teleinformatycznej na terenie inwestycji,

6. Status prawny wnioskodawcy,

7. Logika interwencji,

a. Cele projektu,

b. Produkty projektu,

c. Rezultaty projektu,

8. Analiza popytu na usługi telekomunikacyjne i trendy w tym obszarze,

9. Komplementarność projektu z innymi działaniami/programami,

10. Analiza instytucjonalna,

a. Beneficjenci projektu,

b. Wykonalność instytucjonalna projektu,

c. Trwałość projektu,

d. Analiza prawna wykonalności projektu,

e. Promocja projektu,

11. Analiza techniczna projektu,

a. Ocena techniczna projektu,

b. Opis alternatywnych wariantów, analiza opcji,

c. Analiza specyficzna dla sektora,



44

12. Analiza finansowa,

a. Nakłady inwestycyjne na realizację projektu,

b. Kalkulacja przychodów,

c. Polityka cenowa,

d. Aktualny i przyszły popyt na usługi,

e. Plan przychodów,

f. Kalkulacja kosztów operacyjnych,

g. Rachunek zysków i strat,

h. Rachunek przepływów pieniężnych w okresie realizacji i eksploatacji

inwestycji,

i. Źródła finansowania projektu,

j. Wskaźniki rentowności,

13. Analiza ekonomiczna,

a. Obliczenie wskaźnika efektywności kosztowej,

b. Opis i kwantyfikacja jakościowych i ilościowych efektów inwestycji,

14. Analiza wrażliwości i ryzyka,

15. Analiza oddziaływania na środowisko.

Program funkcjonalno-użytkowy: opracowywany jest opcjonalnie, jeżeli inwestycja będzie

realizowana w trybie „zaprojektuj i wybuduj”. Jest on rozwinięciem koncepcji (jeden wariant

wybrany przez inwestora) do formy tak szczegółowej, aby nie było żadnych wątpliwości, co

jest przedmiotem postępowania przetargowego na budowę w trybie „zaprojektuj i wybuduj”.

Zawiera przedmiar robót, czyli zestawienie rodzajów i ilości wszystkich podstawowych

materiałów i usług niezbędnych do wykonania inwestycji, zawiera też opis pozycji

kosztorysowych.

Projekt sieci NGA: opracowany dokument przebiegu sieci wraz z niezbędnymi załącznikami

jak np. mapy, pozwolenia i inne. Opracowanie projektu wiąże się zatem z uzyskaniem

wszelkich niezbędnych uzgodnień i pozwoleń formalno-prawnych oraz uprawomocnienia

decyzji organów administracyjnych.



45

Projekty możemy podzielić na dwa rodzaje:

• Projekt techniczny budowlany – przygotowywany jest przez uprawnionych

projektantów i stanowi podstawę do uzyskania pozwolenia na budowę lub zgłoszenia

budowy przyłącza telekomunikacyjnego. Przed rozpoczęciem procesu projektowania

projektant musi posiadać aktualne następujące dokumenty:

o zatwierdzona koncepcja budowy sieci wraz z harmonogramem realizacji,

o mapy geodezyjne i podkłady do celów projektowania,

o potrzebne pozwolenia, np. wodno-prawne, wypisy z rejestru gruntów, zgody na

wykonanie prac budowlanych właścicieli gruntów lub nieruchomości, przez

które przebiegać będą fragmenty sieci,

o warunki techniczne wykorzystania infrastruktury innych operatorów itp.

• W przypadku sieci telekomunikacyjnych projekt budowlany obejmuje:

o projekty telekomunikacyjne sieci zewnętrznych dla określonych relacji,

o projekty techniczne instalacji wewnętrznych w budynkach,

o projekty techniczne połączeń sieci z sieciami innych operatorów.

• Projekt techniczny wykonawczy – bardziej szczegółowa wersja projektu

budowlanego, przygotowywana na potrzeby wykonywania prac przez firmy

wykonawcze. Projekt wykonawczy nie jest wymagany do uzyskania pozwolenia na

budowę. Projekt taki sporządza się zawsze, w przypadku gdy inwestycja jest bardzo

duża albo zastosowane technologie są nietypowe lub skomplikowane.

Na etapie przygotowania projektu konieczna jest ścisła współpraca inwestora z projektantem,

aby przygotowany projekt był jak najbardziej adekwatny do oczekiwań zleceniodawcy,

a zaproponowane rozwiązania gwarantowały techniczną i ekonomiczną efektywność

inwestycji nie tylko na etapie budowy, ale również uwzględniając przyszłe koszty utrzymania

i eksploatacji.

Finalnym i koniecznym etapem przed rozpoczęciem inwestycji jest uzyskanie pozwolenia na

budowę (dotyczy dla tych wszystkich zakresów inwestycji, dla których takie pozwolenie jest

wymagane). Ponieważ proces uzyskania pozwolenia na budowę jest określony odpowiednimi

przepisami Prawa Budowlanego, należy zgodnie z wymaganiami tego prawa złożyć

w stosownym urzędzie wniosek o pozwolenie na budowę, dołączając do niego określone



46

załączniki, m.in. projekt budowlany z wymaganymi uzgodnieniami, pozwoleniami, opiniami

oraz oświadczeniami projektantów, decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania

terenu, oświadczenie o prawie dysponowania nieruchomościami na cele budowlane oraz inne

specjalistyczne opinie, których prawo budowlane15 wymaga. Przyjęcie projektu budowlanego

umożliwia inwestorowi rozpoczęcie procesu budowy sieci.

W przypadku konieczności realizacji inwestycji w nieruchomościach do nas nienależących,

pomocny w uzyskaniu zgody może być poradnik dla przedsiębiorców telekomunikacyjnych16

planujących uzyskać dostęp do infrastruktury lub nieruchomości na potrzeby świadczenia

usług telekomunikacyjnych. Stanowi on zbiór informacji przydatnych, zarówno dla

przedsiębiorców telekomunikacyjnych, jak i podmiotów zobowiązanych do udzielenia

dostępu.

W przypadku modernizacji istniejącej infrastruktury może nie być konieczne uzyskiwanie

pozwolenia na budowę. W tym przypadku zawsze należy kierować się postanowieniami

Prawa Budowlanego oraz Prawa Telekomunikacyjnego17, które regulują te zasady.

Koszty budowy infrastruktury

Na całkowity koszt budowy sieci NGA złożą się koszty budowy sieci w trzech warstwach

funkcjonalnych – warstwie usługowej (np. zakup usług od dostawców zewnętrznych wz.

pasma, usług TV, usług dodanych), warstwie transmisyjnej (a więc instalacja urządzeń

aktywnych) i warstwie infrastruktury pasywnej (kanalizacja, sieć podwieszana, kable,

przełącznice, instalacje budynkowe itp.).

15

http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19940890414 16

http://www.uke.gov.pl/poradnik-dla-przedsiebiorcow-telekomunikacyjnych-14782 17

http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20041711800



47

Rys.15 Warstwy funkcjonalne sieci NGA

Warstwę fizyczną, infrastrukturalną sieci NGA możemy podzielić na następujące odcinki:

• sieć dosyłową (w terminologii angielskiej określaną terminem: backhaul) – którą

stanowić będą linie światłowodowe od węzła OLT do punktu dystrybucyjnego

w skupisku mieszkalnym (np. szafki ulicznej w osiedlu),

• sieć dołączeniową – czyli fragment sieci od punktu dostępowego w skupisku

mieszkalnym do ostatniego punktu styku umożliwiającego dołączenie instalacji

abonenckiej (np. od szafki ulicznej do punktu styku z instalacją budynkową).

• instalację abonencką (instalacje budynkowe) – fragment sieci dostępowej między

gniazdem abonenckim a najbliższym punktem styku umożliwiającym połączenie sieci

instalacyjnej z siecią dołączeniową lub dosyłową. Instalacje te mogą być

światłowodowe w technologiach FTTH, lub miedziane: koncentryczne (HFC)

i wieloparowe miedziane (VDSL2).



48

Co istotne i nie zawsze zauważane przez inwestorów, warstwa infrastrukturalna stanowi

znaczący udział w kosztach projektu. Dodatkowo jej realizacja – od projektu do odbioru –

stanowi zasadniczy czas jeśli przyjrzymy się harmonogramom projektów NGA.

Rys.16 Szacunkowy udział infrastruktury i pozostałych warstw funkcjonalnych w wartości inwestycji

w nową sieć NGA

Wreszcie czynnik, który pozostaje nie bez znaczenia to czas życia poszczególnych warstw

funkcjonalnych sieci. Dziś usługi zmieniają się i ewoluują w zadziwiającym tempie. Nie

mówimy już często o typowych usługach triple-play, gdyż coraz większego znaczenia

nabierają usługi dodane takie jak: machine-to-machine (M2M) czy też Internet of things

(IoT). Pokusić się można o użycie terminu infinite-play, a więc nieskończonej liczby usług

w sieci oferującej nieograniczone pasmo.

Systemy aktywne również zmieniają się w dużym tempie wraz ze wzrostem ruchu

w Internecie. Co kilka lat otrzymujemy kolejną generację urządzeń teletransmisyjnych po

stronie operatora, a urządzenia klienckie najczęściej podlegają wymianie w okresie ok. 5 lat.

Związane jest to głównie z zastępowaniem ich nowszymi urządzeniami często powiązane

z wycofaniem się producentów ze wsparcia technicznego lub wysokimi kosztami wsparcia po

okresie technologicznej przydatności (nawet gdy urządzenia są sprawne).



49

Tymczasem infrastruktura sieci ewoluować może w ograniczonym tempie – po pierwsze jak

wspomniano wyżej ze względu na wysokie koszty modernizacji, po wtóre na czas potrzebny

do realizacji zadania przebudowy. Budowane obecnie sieci światłowodowe warto więc

realizować w standardzie technicznym zapewniającym trwałość mechaniczną i funkcjonalną,

a także utrzymanie parametrów optycznych w długiej perspektywie. Zakładając żywotność

włókien optycznych nie mniejszą niż 30 lat oraz podobny czas życia np. zbudowanych

zgodnie ze sztuką systemów kanalizacji teletechnicznej, możemy przyjąć, że infrastruktura

sieci pozwoli na stałe doskonalenie sieci NGA i pozwoli na wymianę kolejnych generacji

systemów transmisyjnych, wdrożenie nowych usług – wciąż bazując na ww. infrastrukturze

pasywnej.

Rys.17 Czas życia infrastruktury pasywnej a czas pojawiania się kolejnych generacji usług i platform

teletransmisyjnych w sieci NGA



50

Przykładowe zestawienie materiałów i robót dla sieci NGA

Przykładowe zestawienie tabelaryczne projektu sieci światłowodowej w technologii FTTH –

P2M w oparciu o system GPON zawierające zestawienia materiałów, robót, długości

odcinków itp. znajduje się w załączniku w pliku w formacie Excel.

Ceny w arkuszu są uśrednione, nie należy traktować ich jako wyznaczników do planowania

inwestycji a jedynie jako orientacyjne dane dla celów poglądowych.

Bilans mocy optycznej

Podstawowym punktem przy planowaniu światłowodowej infrastruktury liniowej jest

oszacowanie budżetu mocy optycznej. W zależności czy będziemy mieli do czynienia z siecią

FTTH czy też FTTB/C (dla technologii np. EuroDOCSIS czy VDSL2) będziemy brać pod

uwagę odcinek na jakim biegnie światłowód. Budżet mocy jest to różnica między poziomem

sygnału optycznego nadajnika a czułością odbiornika (z uwzględnieniem znaku) oraz

założoną rezerwą na degradację urządzeń.

Jeżeli zastosujemy przykładowo w sieci GPON najczęściej obecnie spotykany nadajnik

z laserem18 klasy B+ to budżet mocy dla systemu transmisyjnego wynosić będzie 28,5 dB.

Oznacza to, że tłumienność toru optycznego od nadajnika do odbiornika musi być mniejsza

od 28,5 dB dla długości fali, na której pracuje system, aby możliwa była transmisja.

18 Klasy laserów w nadajnikach urządzeń telekomunikacyjnych:

• Klasa A: min 5 dB, maks. 20 dB • Klasa B: min 10 dB, maks. 25 dB • Klasa B+: min 13 dB, maks. 28,5 dB • Klasa C: min 15 dB, maks. 30 dB • Klasa C+: min 18 dB, maks. 31 dB



51

Wzór ogólny bilansu mocy wygląda następująco:

Opb ≥ at + n

gdzie:

Opb = Ps – Pt (moc nadajnika – moc na odbiorniku)

at – tłumienność całkowita toru

n – margines dla napraw, degradacji urządzeń transmisyjnych i toru

Przykładowo poniżej przedstawione zostało wyliczenie dla sieci FTTH – a więc w pełni

optycznej – od węzła operatora do światłowodowego gniazda abonenckiego w wariancie sieci

punkt-wielopunkt z systemem GPON.

Dla omawianej tu przykładowo sieci GPON, aby określić czy parametry projektowanego

systemu będą zapewniały wystarczająca wartość sygnału odbieranego przez urządzenie

końcowe abonenta, niezbędne są następujące parametry:

• budżet optyczny systemu transmisyjnego GPON,

• długość fali (okno optyczne, w którym pracuje system),

• tłumienność i liczba spawów w torze,

• tłumienność i liczba złączy rozłącznych,

• tłumienność elementów rozgałęźnych czyli spliterów,

• odległość na jaką odbywać się będzie transmisja (maks. odcinek),

• wartość rezerwy przyjętą na degradację urządzeń transmisyjnych i toru,



52

Tak więc wzór uwzględniający długość trasy i wszystkie elementy toru optycznego dla

przykładowej sieci GPON wygląda następująco:

Opb ≥ a•Ca + b•Sa + BD + α•lmax + n

gdzie:

L długość toru optycznego w kilometrach,

Opb budżet mocy optycznej systemu transmisyjnego GPON w dB,

a liczba złączy mechanicznych,

Ca średnia wartość tłumienia złącza rozłącznego w dB,

b liczba spoin,

Sa średnia wartość tłumienia spawu w dB,

n margines dla napraw, degradacji urządzeń i toru,

α tłumienność jednostkowa światłowodu w dB/km,

BD tłumienie elementów rozgałęziających (splitterów) w dB

Przyjmując następujące typowe parametry tłumienności splitterów:

BD ≤ 7,3 dB dla splittera 1:4





53



Oraz średnie tłumienia:

Ca = 0,5 dB dla złączek światłowodowych

Sa = 0,15 dB dla spawów

α1310 nm= 0,4 dB/km dla włókna światłowodowego w II oknie

n = 1,5 dB jako margines

Możemy dla przykładowej sieci GPON z budżetem mocy 28,5 dB (laser klasy B+) o długości

linii 10 km i przykładowym schemacie zamieszczonym niżej dokonać obliczeń.

OLT ONTx

Splitter 1:4 Strona liniowa - spaw

Strona abonencka - pigtail

Przełącznica światłowodowa w węźle OLT

Patchcord

OLT-ODF

Patchcord u

abonenta

Gniazdo abonenckie

Przełącznice światłowodowe w Punktach

Koncentracji Włókien

l = 10km

Splitter 1:8 Strona liniowa - spaw

Strona abonencka - pigtail



54

Rys.18 Przykładowy tor optyczny w sieci GPON

Opb = 28,5 dB

a = 8

b = 7

BD = BDa +BDb = 7,3 + 10,5 = 17,8 dB

at = 8•0,5 + 7•0,15 + 17,8 + 0,4•10 [dB] = 26,85

n = 1,5 dB

at + n = 28,35

Z czego wynika, że : Opb > at + n

A więc dla przedstawionej topologii sieci system będzie pracował – choć jak widać na

granicy zasięgu. Trzeba więc pamiętać, że wtrącenie dodatkowej tłumienności lub degradacja

urządzeń mogą spowodować brak komunikacji z urządzeniami ONT abonentów i wyłączenie

systemu. Oczywiście projektant może w tym miejscu dokonać korekty projektu – np. poprzez

zmniejszenie stopnia podziału na splitterach (choć ceną za to jest konieczność zasilenia

danego obszaru nie na jednym a na dwu oddzielnych włóknach).



55

Planowanie punktów styku

Planowanie punktów styku jest kluczowym zagadnieniem, ponieważ bez zapewnienia sobie

tzw. wyjścia na świat, nasza sieć NGA mogłaby jedynie działać lokalnie. Już na etapie

rozważania o inwestycji lub na etapie planowania czy tworzenia koncepcji sieci należy zebrać

informacje o punktach, w których możemy się podłączyć do sieci innych operatorów. Jest to

niezbędne z uwagi na konieczność zapewnienia łączności abonentów ze światem

zewnętrznym (z Internetem) oraz z uwagi na potrzebę realizacji połączeń głosowych z innymi

abonentami w innych sieciach (tzw. ruch Intreconnect). Należy rozważyć wszelkie możliwe

punkty styku na obszarze naszej inwestycji, aby wybrać najodpowiedniejszy jeśli chodzi

o zarówno stronę kosztową, jak i możliwość zwiększania w przyszłości jego pojemności.

W tym miejscu należy zwrócić szczególną uwagę na powstające w ramach Regionalnych

Programów Operacyjnych sieci szkieletowe – Regionalne Sieci Szerokopasmowe (RSS),

których głównym zadaniem ma być zapewnienie możliwości przyłączenia się operatorów

zainteresowanych budową sieci ostatniej mili, w tym budową sieci NGA ze środków

publicznych. W zasadzie każdy z projektów Regionalnych Sieci Szerokopasmowych zakłada

minimum jeden punkt styku (przyłączenia) do sieci RSS w danej gminie czy powiecie.

Wytyczne Prezesa UKE dotyczące zasad przyłączenia się do sieci RSS19 zawarte są na stronie

UKE.

Planowanie trasy kablowej linii światłowodowej

Projektowanie linii światłowodowej jest zagadnieniem wymagającym wiedzy szczegółowej

i doświadczenia w projektowaniu, dlatego też inwestor winien ten etap zlecić projektantowi

czy też biuru projektowemu o odpowiednich kwalifikacjach. W tym miejscu postaramy się

19

http://www.uke.gov.pl/stanowisko-prezesa-uke-w-sprawie-dostepu-do-rss-14745



56

w skrócie wskazać zalecenia i uwagi, które trzeba rozważyć i przewidzieć na etapie

planowania inwestycji, aby późniejszy projekt był jak najbardziej efektywny – zarówno od

strony technicznej jak i ekonomicznej .

Trasy kablowe linii światłowodowej już na samym początku musimy podzielić na następujące

odcinki składowe:

• linie światłowodowe dosyłowe – od węzła OLT do punktu dystrybucyjnego

w skupisku mieszkalnym (dla sieci FTTH P2M do wyjścia z ostatniego splittera),

• linie światłowodowe dołączeniowe - od punktów dystrybucyjnych do budynków

(w FTTH P2M opcjonalnie gdy punkt dystrybucyjny nie jest jednocześnie miejscem

ulokowania ostatniego splittera),

• instalacje wewnątrz budynków – w wersji światłowodowej będą one występowały

tylko dla technologii FTTH P2P i P2M.

Każdą z tych tras realizuje się w praktyce w nieco inny sposób. Zanim jednak to omówimy

przejdźmy do elementów które musimy wziąć pod uwagę na samym początku.

W pierwszej kolejności przy planowaniu trasy kablowej musimy wziąć przede wszystkim pod

uwagę rozmieszczenie gospodarstw domowych (budynków) oraz podmiotów gospodarczych

i innych jednostek/miejsc, które mogą wymagać podłączenia do sieci (np. jednostki

samorządu terytorialnego, takie jak: Urzędy, szkoły, posterunki Straży Pożarnej i Policji,

biblioteki, świetlice, obiekty sportowe i inne).

Jeśli zakres inwestycji (czyli miejsca, które sieć ma objąć swoim zasięgiem) mamy wstępnie

opracowany, powinniśmy dokładnie sprawdzić rodzaj i dostępność innej infrastruktury, która

mogłaby być wykorzystana do rozmieszczenia linii kablowych. Chodzi o to, aby jak

najefektywniej wykorzystać istniejące zasoby a budowę ziemną ograniczyć do niezbędnego

minimum. Pozwoli to zaoszczędzić zarówno koszty, jak również czas realizacji inwestycji.

Należy przy tym pamiętać aby wybrać takie rodzaje infrastruktury na danym odcinku sieci,

które w możliwie najmniejszym stopniu ograniczą możliwości funkcjonalne sieci. Poza tym

wszelkie prace ziemne są też często źle postrzegane przez mieszkańców i mogą

w najgorszym przypadku powodować protesty ludności, a tym samym wprowadzić ryzyko



57

dla realizowanej inwestycji. Konkretnie powinniśmy rozważyć zatem na obszarze planowanej

sieci przebiegi/lokalizacje takiej infrastruktury jak:

1. Sieci kanalizacyjnej (oraz jej drożność) – również kanalizacji teletechnicznej,

2. Sieci wodociągowej (oraz jej przydatność do umieszczenia w niej okablowania),

3. Sieci burzowe,

4. Sieci energetyczne i oświetleniowe w tym możliwość skorzystania z istniejących

słupów,

5. Inne sieci kablowe (w tym światłowodowe) o ile istnieją na danym terenie oraz

możliwość ich dzierżawy,

6. Sieci drogowe i chodniki, oraz możliwości umieszczenia w ich pasie infrastruktury

telekomunikacyjnej,

7. Na potrzeby sieci radiowych Wi-Fi również wysokie budynki / obiekty oraz ich

stan właścicielski (idealnie jakby były to obiekty należące do lokalnych

samorządów, lokalnych firm),

8. Dostępność pionów i poziomów teletechnicznych w budynkach, oraz miejsc na

montaż szafek ze switchami Ethernet,

9. Rozmieszczenie punktów styku z innymi sieciami w tym z Regionalnymi Sieciami

Szerokopasmowymi,

10. Lokalizacja naszego centrum zarządzania siecią, o ile jeszcze nie istnieje.

11. Lokalizacja węzła OLT dla sieci FTTH,

12. Lokalizacje węzłów DSLAM dla VDSL2.

Lokalizacja węzła OLT sieci FTTH musi zapewniać odpowiednie zasilanie w zależności od

wielkości tego węzła czyli od planowanej liczby zasilonych technologią NGA budynków

i planowanych do sprzedaży usług wraz z zapewnieniem rozbudowy pojemności w miarę

wzrostu penetracji klientów w naszej sieci. Lokalizacja tego miejsca powinna zapewniać

w miarę możliwości równomierne oddalenie sieci światłowodowej licząc od węzła OLT do

najdalej położonych obiektów klienckich. Każda technologia ma bowiem swoje ograniczenia

dotyczące odległości, na której może być stosowana bez strat jakości – nawet technologia

światłowodowa – opisano to w części dotyczącej technologii FTTx.

Przy projektowaniu trasy kablowej linii światłowodowej w pierwszej kolejności powinniśmy

postarać się umieścić jak najwięcej kabli światłowodowych w istniejącej kanalizacji



58

teletechnicznej. Jeśli należy do nas będzie to dużo prostsze i szybsze niż budowanie sieci od

podstaw. Gdy nie posiadamy takiej kanalizacji, możemy wystąpić o dostęp do kanalizacji do

operatorów, którzy ją posiadają. Podajemy wówczas relacje punkt-punkt, który nas interesuje

i wnioskujemy o dostęp z podaniem warunków jego uzyskania oraz opłat za wpuszczenie

światłowodów oraz następnie kosztów korzystania z kanalizacji (opłaty za dzierżawę).

Podobnie możemy wnioskować o dostęp do infrastruktury naziemnej, jak np. słupy

elektryczne czy lampy oświetleniowe.

Tam gdzie nie jesteśmy w stanie zrealizować infrastruktury w inny sposób musimy

zaplanować budowę nowych tras w oparciu o inwestycje doziemne. Możemy wówczas

zastosować gotowe systemy kanalizacji technicznej, do której po wykonaniu inwestycji

zaciąga się światłowody lub od razu położyć kanalizację teletechniczną ze światłowodami.

Zastosować możemy zatem albo typowy rurociąg kablowy lub coraz powszechniej stosowaną

mikrokanalizację doziemną – zarówno na trasach dosyłowych, jak i np. w osiedlu budynków

jednorodzinnych20. W zasadzie to jaką technologię wybrać określa projektant albo inwestor,

biorąc pod uwagę dostępność istniejącej infrastruktury i możliwości finansowe inwestora.

W zależności od wskazań inwestora, na odcinkach sieci transportowej i dystrybucyjnej

budowana jest kanalizacja kablowa pierwotna i wtórna lub rurociąg kablowy. Obydwa

rozwiązania mają na celu ochronę kabli, a jednocześnie zapewniają łatwe utrzymanie sieci

oraz zarządzanie infrastrukturą kablową.

Kanalizacja kablowa pierwotna powinna być budowana z wykorzystaniem rur

o podstawowych średnicach otworów 94 mm (średnica zewnętrzna 100 mm) lub 104 mm

(średnica zewnętrzna 110 mm) wykonanych z tworzyw PCW, PP, PE lub PE karbowanych

(dwuwarstwowych). Wykorzystanie takich rur w kanalizacji pierwotnej umożliwia

prawidłowe zestawianie pakietów kanalizacji wtórnej na bazie rur o średnicach 32 mm lub

40 mm. Możliwymi do uzyskania w takim przypadku, powszechnie stosowanymi

konfiguracjami są:

• 4 × 32 mm,

20

P.Biernacki „Światłowodowa sieć telekomunikacyjna FTTH w zabudowie jednorodzinnej”, Inżynier Budownictwa wyd. 10/2013 - „http://www.inzynierbudownictwa.pl/technika,materialy_i_technologie,artykul,swiatlowodowa_siec_telekomunikacyjna_ftth_w_zabudowie_jednorodzinnej,6923



59

• 3 × 40 mm,

• 2 × 32 mm + 2 × 40 mm.

Kanalizacja kablowa wtórna powinna umożliwiać wykorzystanie otworów kanalizacji

kablowej pierwotnej do bezpiecznego ułożenia kilku kabli światłowodowych w odrębnych

kanałach.

Do budowy trasy kablowej wtórnej powinny być stosowane rury z polietylenu o dużej

gęstości HDPE o średnicach 32 mm lub 40 mm oraz minimalnych grubościach ścianek

odpowiednio 2,0 mm i 3,7 mm. Trasa kablowa wtórna może być wykorzystana także do

bezpiecznego układania innego typu kabli, np. miedzianych. Rurociągi kablowe

zabezpieczają zaciągnięte do nich kable światłowodowe przed uszkodzeniami mechanicznymi

na całej długości ciągów. Do budowy rurociągów kablowych stosowane są rury z polietylenu

o dużej gęstości (HDPE). Zalecane jest stosowanie rur rowkowanych (dzięki rowkowaniu

uzyskuje się mniejszą powierzchnię styku kabla i ścianki wewnętrznej rury, co zmniejsza

tarcie podczas wprowadzania kabli do rur). Do budowy rurociągów kablowych

wykorzystywane są standardowo rury o średnicy zewnętrznej 40 mm i grubości ścianki 3,7

mm.

Mikrokanalizacja jest często wykorzystywana na obszarach, gdzie kanalizacja teletechniczna

nie jest całkowicie wypełniona. Poprzez dopełnienie mikrorurkami wolnych przekrojów

uzyskiwane jest efektywne wykorzystanie istniejących zasobów21. Dla obszarów, gdzie

pasywna infrastruktura światłowodowa będzie budowana od nowa, mikrokanalizacja może

być także rozpatrywana jako alternatywa dla klasycznych rurociagów. W tym przypadku

stosowane są mikrorurki grubościenne przeznaczone do bezpośredniej instalacji w ziemi.

Takie rurki o grubości 1,5–2,0 mm charakteryzują się większą wytrzymałością mechaniczną

niż inne typy mikrorurek instalowane w rurociągach. Mikrokanalizacja doziemna umożliwia

proste wykonanie infrastruktury telekomunikacyjnej poprzez ułożenie bezpośrednio w ziemi

pojedynczych mikrorurek – od węzła sieci do lokalu abonenckiego/budynku. Ten sposób jest

szczególnie często stosowany w obszarach wiejskich i w zabudowie jednorodzinnej

rozproszonej. Mikrorurki doziemne mogą mieć także konstrukcję wiązki. W zależności od

21 Zalecenie do zapewnienia jak najwyższej efektywności kosztowej i współwykorzystania istniejących różnych rodzajów infrastruktury do budowy sieci NGA wskazuje: „ Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/61/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie środków mających na celu zmniejszenie kosztów realizacji szybkich sieci łączności elektroniczne” - http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32014L0061&from=PL



60

wymagań – we wspólnej osłonie umieszczone jest od 3 do 24 mikrorurek. Zastosowanie

wiązek w osłonie o luźnej konstrukcji to łatwiejszy niż w innych przypadkach sposób

budowania odejść oraz łatwy dostęp instalatora do pojedynczych mikrorurek. Budowa odejść

nie wymaga w tym przypadku stosowania kosztownych osłon złączowych, a dzięki

możliwości budowy indywidualnych odejść w dowolnym miejscu znacznie ogranicza długość

mikrokanalizacji na odcinku od węzła sieci do miejsca przyłączenia obiektu. W efekcie

dzięki wykorzystaniu wiązek mikrokanalizacji możliwa jest budowa trasy wzdłuż osiedla.

Dojścia do pojedynczych domów wykonywane są w dowolnym miejscu trasy i na żądanie

– w miarę pojawiania się zapotrzebowania ze strony abonentów.

Liczba kabli światłowodowych, których użyjemy będzie ściśle zależeć od wybranej

technologii. Jeśli mówimy o trasach kablowych dosyłowych biegnących od węzłów sieci do

budynków, to zwykle będą to kable 12 lub 24 włóknowe, gdy mówimy o technologii P2M

(GPON), FTTB czy VDSL, lub kable minimum 96 włóknowe, gdybyśmy chcieli zastosować

technologię P2P. Praktyka jest taka, aby sprawdzać relacje cenowe kabli z małą i nieco

większa liczbą włókien. Może się okazać, że ceny są takie same lub bardzo zbliżone.

W zasadzie dla technologii P2M (GPON), FTTB czy VDSL2 wystarczyły by dwa włókna

biegnące do węzła i od węzła do budynku (dla P2M GPON i FTTB), ale w praktyce byłoby to

rozwiązanie, na dziś, nieskalowalne. Dodatkowo w przypadku awarii włókna nie mielibyśmy

zapasu na przespawanie się na włókno nie uszkodzone. Kable światłowodowe dwuwłóknowe

są też w zbliżonych cenach do kabli 6- czy 12-włóknowych.

Wariantem sieci dosyłowej czy dołączeniowej może być także technologia podwieszana

– wykorzystująca podbudowę słupową. Ma ona w stosunku do budowy tras ziemnych dużą

zaletę w postaci relatywnie szybkiej i prostej budowy (ze względu na brak konieczności

prowadzenia wykopów, odtwarzania nawierzchni itp.), ale oczywiście ma też swoje minusy.

Przedsiębiorcy telekomunikacyjni nierzadko borykają się z problemem uzyskania zgody na

wykorzystanie słupów firm energetycznych, a jeśli takowe uzyskają, dotkliwe okazują się

koszty dzierżawy i warunki stawiane przez właściciela infrastruktury.

Trasy kablowe światłowodowe w budynkach powinniśmy opracować biorąc pod uwagę

przede wszystkim dostępność pionów i poziomów teletechnicznych w budynkach. Jeśli są



61

niedostępne powinniśmy je zaprojektować tak aby, od wykonanej instalacji pionowej łatwo

było wyprowadzić kable do każdego z klientów, najlepiej na każdym z pięter budynku.

Okablowanie budynków wielokondygnacyjnych może odbywać się z wykorzystaniem

tradycyjnych kabli wewnętrznych, mikrokabli prowadzonych w mikrokanalizacji

wewnętrznej lub też z wykorzystaniem tzw. kabli łatwego dostępu. Najczęściej obecnie

wykorzystuje się w praktyce rozwiązanie z kablami łatwego dostępu. Konstrukcja tego typu

kabli pozwala na swobodny ruch włókien wewnątrz powłoki kabla. Dzięki luźnej konstrukcji

dostęp do włókien po wycięciu w powłoce odpowiedniego otworu jest bardzo łatwy. Pozwala

także na wyciągnięcie zapasu włókna z kabla i poprowadzenie go wprost do lokalu abonenta,

co przyspiesza czas wykonywania prac instalacyjnych przez ekipy wykonawcze.

Warto też pamiętać, że zgodnie z aktualnie obowiązującymi (od lutego 2013 r.) warunkami

technicznymi22, nowo powstające budynki wielorodzinne powinny być już wyposażone przez

inwestora (dewelopera) w okablowanie światłowodowe, koncentryczne i symetryczne, a więc

być przystosowane do przyłączenia dowolnej technologii dostępowej operatora23.

Warunki techniczne określają w precyzyjny sposób parametry budynkowej instalacji

telekomunikacyjnej w poszczególnych technologiach – poniżej przedstawione zostały

kluczowe wymagania dotyczące okablowania światłowodowego, koncentrycznego

i symetrycznego.

Warunki techniczne dla budynkowego okablowania światłowodowego stanowią, że:

• od przełącznicy światłowodowej zlokalizowanej w punkcie połączenia z publiczną

siecią telekomunikacyjną odpowiednio, do wyjścia z gniazda lub zakończeń kabli,

powinny być doprowadzone i zakończone co najmniej dwa jednomodowe włókna

światłowodowe o następujących parametrach: 22

Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 6 listopada 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2012 poz. 1289). 23

P.Biernacki “Instalacje telekomunikacyjne w budynku” – Inżynier budownictwa wyd. 2/2013 - http://www.inzynierbudownictwa.pl/technika,materialy_i_technologie,artykul,instalacje_telekomunikacyjne_w_budynku_-_czyli_po_co_komu_swiatlowod_w_domu_,6200



62

a) tłumienność dla długości fali w paśmie 1310 nm–1625 nm nie większa niż 0,4

dB/km,

b) tłumienność dla długości fali 1550 nm nie większa niż 0,25 dB/km,

c) tłumienność w paśmie 1383 ± 3 nm nie większa niż 0,4 dB/km,

d) długość fali zerowej dyspersji chromatycznej λ0

nie mniejsza niż 1300 nm i nie

większa niż 1324 nm,

e) współczynnik dyspersji chromatycznej D nie większy niż 0,092 ps/nm2 · km,

f) nominalna średnica pola modu (dla λ = 1310 nm) od 8,6 do 9,5 µm przy tolerancji

średnicy pola modu ± 0,6 µm,

g) długość fali odcięcia dla włókna w kablu nie większa niż 1260 nm,

h) tłumienność 100 zwojów o średnicy 60 mm dla długości fali 1625 nm nie większa

niż 0,1 dB;

• należy wykorzystywać złącza światłowodowe jednomodowe typu SC/APC;

• tłumienie toru optycznego od punktu połączenia z publiczną siecią telekomunikacyjną

do wyjścia z gniazda lub zakończeń kabli nie powinno przekraczać wartości 1,2 dB

przy długości fali 1310 nm i 1550 nm.

Dla budynkowego okablowania koncentrycznego/współosiowego powinny być stosowane:

• kable współosiowe kategorii RG-6 lub wyższej, wykonane w klasie A, zawierające

podwójny ekran – folię aluminiową i oplot o gęstości co najmniej 77% oraz miedzianą

żyłę wewnętrzną o średnicy nie mniejszej niż jeden milimetr, przy czym tłumienie

każdego z torów utworzonych z kabli współosiowych nie powinno przekraczać

wartości 12 dB przy częstotliwości 860 MHz.

Dla instalacji opartej o kable symetryczne:

• do każdej telekomunikacyjnej skrzynki mieszkaniowej powinny być doprowadzone co

najmniej dwa parowe kable symetryczne UTP kategorii 5 lub wyższej oraz powinny



63

być zakończone na odpowiednim osprzęcie połączeniowym tak, aby zapewnić dla

łącza lub kanału minimum charakterystykę klasy D, przy czym jedno z tych łączy

powinno być przeznaczone na potrzeby instalacji, alarmowo przywoławczych lub

podobnych, natomiast drugie łącze doprowadzone z punktu połączenia z publiczną

siecią telekomunikacyjną powinno być przeznaczone w szczególności na potrzeby

świadczenia usług telekomunikacyjnych, w tym usług szerokopasmowego dostępu do

Internetu.

Wymiarowanie overbooking’u

Co oznacza termin Overbooking? Można go przetłumaczyć na język polski jako tzw.

nadsubskrybcję i określić jako parametr jakości dostarczanych usług, który związany jest

z obciążeniem zbiorczego łącza internetowego zasilającego skończoną grupę klientów

podłączonych w danym miejscu (budynku, węźle sieci, na spliterze, itp.). Parametr ten

w branży telekomunikacyjnej określa wielkość odsprzedanego klientom pasma. Występuje

gdy sumaryczne pasmo na usługi klienckie jest większe niż wielkości łącza, które zasila dana

grupę klientów. Ponieważ klienci nie korzystają z sieci internetowej dokładnie w tym samym

czasie dlatego współdzielenie pasma jest stosowane. Na liczbach można przedstawić ten

wskaźnik w następujący sposób:

Zasilając określony węzeł/budynek łączem światłowodowym o przepływności np. 1 Gbps, to

bez współdzielenia pasma (bez overbookingu) dostęp z prędkością NGA 30 Mbit/s mogłoby

dostać 33 klientów, a 100 Mbit/s już tylko 10 użytkowników. Jak widzimy takie podejście do

świadczenia usług nie byłoby to jednak efektywne, dlatego wykorzystuje się współdzielenie

pasma charakterystyczne dla sieci telekomunikacyjnych.

Przyjmując overbooking parametr współdzielenia na poziomie 1:10 to teoretyczne 30 Mbit/s

byłoby dostępne już dla 330 użytkowników, a 100 Mbit/s dla 100 użytkowników. Gdyby

jednak wszyscy na raz zaczęli korzystać z Internetu, (co faktycznie dzieje się w godzinach

szczytu ruchu) – każdy z nich mógłby odczuwać spadek jakości łącza. W praktyce można

przyjąć że dla klientów indywidulanych parametr współdzielenia pasma na poziomie 1:10–

1:15 jest w zasadzie dla klientów niezauważalny. Poza tym rzadko się zdarza, że wszyscy



64

klienci wykorzystują na raz pełną szybkość łącza, przez dłuższy czas. Na wartość tego

parametru wpływ mogą mieć usługi multimedialne (TV, i inne serwisy), które wymagają

większej przepływności łącza w sposób ciągły przez dłuższy czas, niż serwisy internetowe

i to rozpowszechnienie się usług multimedialnych wymusza stosowanie mniejszych wartości

overbookingu – jak np. 1:10. Dla podmiotów gospodarczych parametr współdzielenia na

poziomie 1:5 jest wartością akceptowalną.

Planowanie pojemności sieci transmisyjnej w relacji do potencjalnej liczby

gospodarstw domowych objętych zasięgiem sieci

Planowanie pojemności sieci transmisyjnej w zasadzie powinno uwzględniać opisany

wcześniej parametr overbookingu oraz spodziewaną na początku działania sieci liczbę

klientów zasilonych danym linkiem/łączem transmisyjnym. Powinniśmy zadbać o możliwość

zwiększania pojemności sieci transmisyjnej wraz ze wzrostem liczby klientów. W praktyce

projektując sieć już na początku można ustalić na jaką docelową penetracje tę sieć

projektujemy, co nie oznacza, że zapewniamy pojemność w sieci na docelową penetrację już

na samym jej początku działania. Powinniśmy ją zwiększać w miarę potrzeby, obserwując

ruch na punktach styku. Jednocześnie nie powinniśmy doprowadzać do maksymalnego

obciążenia sieci, zostawiając zawsze zapas w pojemności sieci.

Docelowa penetracja powinna wynikać z opracowanej wcześniej analizy potencjału i popytu,

i może być różna w różnych miejscach sieci, na różnych budynkach. Zagadnienie to opisuje

punkt C - Wymiarowanie przychodów oraz analiza popytu.

Szczególną uwagę musimy zwrócić na to jakie usługi i w jakim procencie będziemy

sprzedawać w sieci i pamiętać, że to też na początku będą tylko nasze założenia. Po starcie

sprzedaży dopiero zauważymy czy są one zgodne z rzeczywistością i potrzebami klientów.

Potrzeby klientów możemy wcześniej zbadać poprzez ankiety marketingowe, co jest

konieczne do odpowiedniego dopasowania naszych ofert do potrzeb rynku.



65

Przy opracowywaniu wymagań na pojemności sieci transmisyjnej możemy wziąć pod uwagę

obecne potrzeby przepływności w zależności od usług jakie chcemy oferować klientom oraz

założyć, że zapotrzebowanie na pasmo będzie wzrastać – przykładowa tabela:

Usługi Szacowane dzisiejsze zapotrzebowanie na pasmo

Przeglądanie stron www, obsługa skrzynki e-mail 1-3 Mb/s

Telewizja standardowa* 3,5 Mb/s

Telewizja wysokiej rozdzielczości HD* 8-10 Mb/s

Telewizja 3D w wysokiej rozdzielczości HD* 15-30 Mb/s

Wideo na żądanie (VoD) 10 Mb/s

Gry on-line 2-4 Mb/s

Pobieranie oprogramowania** 10-30 Mb/s

Telepraca i wideokonferencje 2-10 Mb/s

E-learning (w tym np. wideokonferencja

z trenerem)

2-10 Mb/s

Inteligentny dom i M2M (Internet wszechrzeczy,

komunikacja urządzeń domowych i sprzętu AGD)

2-3 Mb/s

Monitoring oparty o kamery HD 2-10 Mb/s

* zapotrzebowanie na pojedynczy strumień, należy wziąć pod uwagę liczbę odbiorników telewizyjnych w gospodarstwie domowym ** przykładowo sciąganie gry lub filmu o objętości równej np. pojemności jednej płyty DVD 4,7 GB *** na przykład dla obraz z kamery monitoringu 1,3 megapixela z odświeżaniem 25 klatek na sekundę w wysokiej rozdzielczości HD 1280x1024 generuje ruch na poziomie 8,79 Mbit/s

Tab. 7 Szacowanie zapotrzebowania na pasmo

Kosztorysowanie budowy sieci światłowodowych

Przy kalkulacji kosztów każdej inwestycji, a więc i budowy sieci światłowodowych należy

dołożyć wszelkich starań, aby zostały one wyliczone z wymaganą dokładnością. Zaleca się

wykonywanie kosztorysów inwestorskich, zawierających wyszczególnienie rodzaju i ilości

materiałów, a także koszty robocizny i koszty pracy sprzętu.



66

Kosztorysy wykonuje się obecnie w odpowiednich aplikacjach, które zawierają obowiązujące

Katalogi Nakładów Rzeczowych z normatywnymi ilościami materiałów, czasem

przewidzianym dla poszczególnych czynności oraz rodzajem sprzętu.

Wykonany kosztorys może służyć do planowania budżetu inwestycyjnego, a po usunięciu cen

jednostkowych może być przekazany do firm biorących udział w przetargu. Szczegółowa

analiza przesłanych ofert ułatwi w sposób zasadniczy rozstrzygnięcie przetargu na wykonanie

prac.

Wszelkiego rodzaju uproszczone sposoby wyliczania kosztów inwestycji ze względu na

grupowanie czynności i mało precyzyjne określenia zakresu prac mogą być obarczone dużym

błędem. Dodatkowo nie można na ich podstawie porównywać ofert pod względem

składników kosztów.

Kosztorysy dotyczące planowania i budowy technologii NGA zostały dołączone do tego

poradnika. Należy zauważyć, że inwestor powinien dokonać analizy opłacalności inwestycji

uwzględniając nakłady, jakie poniesie na inwestycję, przychody z usług oraz koszty, jakie

będzie ponosił w okresie eksploatacji, włącznie z kosztami pozyskania klientów, ich

podłączenia oraz późniejszej obsługi (faktury, usuwanie awarii, i inne), marketingiem i

komunikacją.

Podstawą wyceny materiałów podstawowych powinny być ceny określone przez dostawcę

w ofercie lub na podstawie obowiązującej umowy ramowej zawartej między inwestorem

i dostawcą. Koszty wykonania prac ustala się na podstawie kosztorysu przyjmując średnie

stawki za roboczogodzinę i godzinę pracy sprzętu. Informacje o wysokości stawek są

dostępne w systemach kompleksowej informacji o cenach w budownictwie BISTYP lub

SEKOCENBUD. Oprócz danych o cenach pracy sprzętu, robót a także stawki robocizny

kosztorysowej, wskaźników narzutów kosztów pośrednich i zysku, informacje obejmują

również średnie ceny materiałów.

Koszty związane z budową sieci światłowodowych możemy podzielić na kilka kategorii:

• Koszty podstawowe – składają się na nie koszty materiałów i robót zasadniczych,

bezpośrednio związanych z budową sieci światłowodowych, takie jak: układanie

kabli, montaż przełącznic światłowodowych, rozgałęźników, gniazd abonenckich,



67

skrzynek zapasu itd. Koszty podstawowe wyliczane są standardowo i wynikają

z wybranej technologii, liczby planowanych instalacji, liczby i rodzaju zużytych

materiałów.

• Koszty dodatkowe – dodatkowe koszty nie ujęte w pozycji Koszty podstawowe, takie

jak: adaptacje budowlane, remonty po pracach instalacyjnych oraz koszty

dodatkowych materiałów, koszty dodatkowych dokumentacji projektowych,

przebudowa istniejących instalacji oraz koszty dodatkowych materiałów, usuwanie

szkód powstałych podczas prac. Koszty dodatkowe są związane ze specyfiką miejsca

dokonywania inwestycji i zakresem prac, dlatego też wymagają zwykle

indywidualnego podejścia.

• Dokumentacja projektowa – przy planowaniu kosztów należy uwzględnić wykonanie

projektu wykonawczego instalacji. Jeżeli wykonanie prac wymagało będzie

przebudowy istniejących sieci, to niezbędne będzie wykonanie projektów

branżowych. Koszty tych opracowań także powinny zostać dodane do planowanego

budżetu inwestycji.

• Pozwolenia i opłaty urzędowe – o ile nie zostały ujęte w kosztach podstawowych

inwestycji.

Jak zaznaczone zostało na wstępie należy także sprawdzić w zasadach konkursów jakie

wydatki w danym konkursie są uznawane za kwalifikowalne, a jakie nie. Pozwoli to na

oszacowanie wkładu własnego inwestora.

Patrząc na doświadczenia i projekty realizowane w ramach innych działań unijnych (np.

w ramach działania POIG 8.4 ) do wydatków niekwalifikowalnych zaliczane były najczęściej

wydatki:

• na zakup usług doradczych, takich jak usługi doradztwa podatkowego, prawnicze lub

reklamowe, które stanowią element stałej lub okresowej działalności przedsiębiorcy

lub są związane z bieżącymi wydatkami operacyjnymi beneficjenta;

• na zakup środków transportu przez beneficjenta wykonującego działalność

gospodarczą w sektorze transportu, w działaniach, w których wsparcie stanowi



68

regionalna pomoc inwestycyjna oraz w sektorze drogowego transportu

towarowego, w działaniach, w których wsparcie stanowi pomoc de minimis;

• ponoszone na podstawie zasady cross-financingu (elastyczności), po przekroczeniu

dopuszczalnego pułapu przewidzianego dla danego projektu;

• związane z leasingiem danego dobra, z wyłączeniem spłaty kapitału leasingowanego

dobra, w szczególności finansującego marże i opłaty ubezpieczeniowe;

• prowizje pobierane w ramach operacji wymiany walut;

• odsetki od zadłużenia, koszty kredytu;

• kary i grzywny, a także wydatki poniesione w związku z procesami sądowymi

(z wyjątkiem wydatków związanych z odzyskiwaniem kwot nienależnie wypłaconych

po ich akceptacji) oraz z realizacja ewentualnych postanowień wydanych przez sąd;

• wydatek poniesiony na zakup środka trwałego, który był współfinansowany ze

środków krajowych lub wspólnotowych w przeciągu 7 lat poprzedzających datę

dokonania zakupu danego środka trwałego przez beneficjenta;

• podatek VAT, który może zostać odzyskany w oparciu o przepisy krajowe, tj. ustawę

z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

• wydatek poniesiony na zakup gruntu przekraczający 10% wartości całkowitych

wydatków kwalifikowanych projektu w projektach współfinansowanych w ramach

EFRR. Wyższy udział procentowy dopuszczalny jest w projektach związanych

z ochroną środowiska naturalnego.

Wydatki niekwalifikowane związane z realizacja projektu ponosi beneficjent. Pamiętać zatem

należy, że klasyfikacja wydatków na kwalifikowane i niekwalifikowane może się zmieniać od

konkursu do konkursu, dlatego szczególną uwagę należy zwrócić na opisy zawarte

w poradnikach dla beneficjentów chcących skorzystać ze środków publicznych. Warto też

pamiętać, że poziom dofinansowania może być różny w zależności od województwa, w

którym inwestycja będzie realizowana, ponieważ inny poziom wsparcia publicznego jest

konieczny w różnych rejonach kraju.



69


• Porównaj różne technologie sieciowe pod kątem technicznym i ekonomicznym,

• Być może w Twoim wypadku najlepiej będzie wybrać te najbardziej dopasowane do

swojego dotychczasowego biznesu, posiadanych zasobów sieciowych oraz posiadanych

kompetencji,

• Albo wręcz przeciwnie – może warto pozyskać nowe kompetencje i dokonać przeskoku

technologicznego,

• W uzasadnionych przypadkach warto zastosować rozwiązanie mieszane, wykorzystujące

więcej niż jeden rodzaj technologii,

• Wybudowanie infrastruktury to nie wszystko – nie można zapomnieć

o zarządzaniu i utrzymaniu sieci w okresie eksploatacji, w tym o procesach

i narzędziach do instalacji usług, ich utrzymywania oraz usuwania awarii,

• Oczekiwania klientów zmieniają się bardzo szybko, dlatego sieć powinniśmy zaplanować

biorąc pod uwagę potrzeby jutra oraz możliwości rozbudowy sieci,

• Budowa sieci telekomunikacyjnych musi być realizowana w zgodzie

z przepisami Prawa – Telekomunikacyjnego oraz Budowlanego,

• Wykorzystanie istniejącej infrastruktury (kanalizacja i ciągi teletechniczne, słupy itp.)

powinno ograniczyć znacząco koszty naszej inwestycji.



70

Rozdział 3 - Wymiarowanie przychodów oraz analiza popytu

Obszary interwencji publicznych dotyczą lub powinny dotyczyć z zasady tych miejsc, gdzie

taka interwencja jest konieczna, ponieważ z pewnych powodów do dziś nie powstały tam

sieci telekomunikacyjne zapewniające duże prędkości Internetu. Najczęściej powodem jest

(lub może być) niska opłacalność takich inwestycji, podyktowana niską siłą nabywczą

ludności, duże rozproszenie mieszkańców/budynków, uboga istniejąca infrastruktura, która

mogłaby podlegać np. modernizacji.

Ważne zatem jest bardzo rozważne podejście do samego etapu planowania inwestycji. I nie

chodzi tu jeszcze o planowanie schematu sieci, ale o analizę i planowanie potencjału

biznesowego (przychodowego), jaki jest spodziewany na danym terenie. Ocenie podlegać

powinna również analiza możliwości zachowania się potencjału w funkcji czasu, czyli

oszacowanie czy występuje szansa na wzrost zainteresowania nowymi usługami przez

obecnych mieszkańców, czy też działające na danym terenie podmioty gospodarcze, czy

w perspektywie czasu mogą się na danym terenie pojawiać zarówno nowi mieszkańcy, jak

i nowe firmy, które będą napędzać rozwój gospodarczy.

Liczba gospodarstw domowych

Przed rozpoczęciem projektu należy się dobrze zastanowić gdzie chcemy przeprowadzić

inwestycję. Liczba gospodarstw domowych powinna zostać dokładnie sprawdzona.

Inwestorzy którzy mają duże plany inwestycyjne powinni podejść do tego geomarketingowo,

w sposób bardziej globalny i doskonale wiedzą jak takie analizy przeprowadzać i jak

poszukiwać miejsc na inwestycje. Ponieważ opracowanie ma służyć jako pomoc dla

mniejszych inwestorów zainteresowanych lokalnie inwestycjami w sieci z wykorzystaniem

środków publicznych, dlatego wskażemy najważniejsze elementy takiej analizy, niezbędne



71

w poprawnym opracowaniu założeń biznesowych. Dopiero wówczas można przejść do etapu

planowania technologicznego.

Co należy wziąć pod uwagę? Budynki i ich rozmieszczenie w terenie oraz liczbę lokali

mieszkalnych w każdym z nich (gospodarstw domowych). Dla lepszego oszacowania popytu

ważne jest, abyśmy w miarę możliwości pozyskali informacje kto zamieszkuje dany lokal

mieszkalny. Można to wykonać samodzielnie lub zakupić odpowiednie dane

geomarketingowe od firm, które analizują dane popytowe. Głównie wiek i preferencje

użytkowników są niezbędne do odpowiedniego dopasowania usług, a co za tym idzie

dokładniejszego opracowania modelu biznesowego.

Ważne jest również, aby oszacować jak liczba gospodarstw domowych może się zmieniać

w czasie i gdzie mogą powstawać nowe gospodarstwa domowe. Odpowiednie wcześniejsze

zaplanowanie przebiegu sieci może w przyszłości zagwarantować łatwość w podłączeniu

tych nowo powstałych budynków. Należy tu jednak zwrócić uwagę czy takie podłączenie

z wykorzystaniem już powstałej sieci przy udziale środków publicznych nie będzie czasem

naruszeniem zasad dofinansowania. Tę kwestie musimy rozważyć na etapie wnioskowania po

środki publiczne (sprawdzić to w warunkach konkursów o dofinansowanie), aby później nie

mieć problemów z dołączaniem kolejnych budynków lub aby niepotrzebnie nie przeszacować

zakresu inwestycji.

Rodzaj terenu

Do oceny potencjału naszym zdaniem nie jest takie ważne na jakim terenie budowana jest

sieć. Oczywiście będzie to miało istotny wpływ na nakłady inwestycyjne czy też zastosowaną

technologię NGA. Tereny możemy podzielić zasadniczo pod względem gęstości zabudowy.

Im ten podział bardziej skomplikujemy tym więcej analiz będzie do przeprowadzenia.

Proponujemy zatem podział na 3 obszary:

• miejski – gęsta zabudowa, o 3 stopniach gęstości mieszkańców na km2,

• podmiejski – zabudowa mniej gęsta i nieco rozproszona, również o 3 stopniach

gęstości mieszkańców na km2,



72

• wiejski – zabudowa głównie jednorodzinna, często bardzo rozproszona.

Obszary tzw. białych plam będą dotyczyć głównie tych dwóch ostatnich przypadków, nawet z

większym wskazaniem na obszar wiejski.

Tereny miejskie charakteryzują się dużą gęstością zarówno budynków, jak i mieszkańców na

km2, więc potencjał w nich drzemiący jest skutecznie zagospodarowany przez operatorów.

W większości takich obszarów istnieją miedziane sieci kablowe i posiadający je operatorzy

już podejmują, i można założyć że będą dalej podejmować, działania inwestycyjne w

modernizacje takich sieci. Tylko w nielicznych sytuacjach może być potrzebne wsparcie

środkami publicznymi. Nowe inwestycje mieszkaniowe natomiast są podłączane

nowoczesnymi technologiami do sieci operatorów kablowych lub telekomunikacyjnych

działających na danym terenie.

Możemy przyjąć, że dany rodzaj terenu opisany jest parametrami:

• Gęstością zabudowy,

• Liczbą mieszkańców na km2,

• czasami też odległościami od budynków.

Przykładowa tabela założeń rodzaju terenu i gęstości mieszkańców (źródło: WIK-C24):

TYP GEO Segment (klaster) GEO Gęstość zaludnienia / km2

Miejski > 2000 (1) Gesty miejski > 10000

(2) miejski > 6000

(3) miejski rozproszony > 2000

Podmieski 500 -2000 (4) Gesty podmiejski > 1500

(5) podmiejski > 1000

(6) podmiejski rozproszony > 500

Wiejski < 500 (7) Gęsty wiejski - skupiony > 100

(8) Wiejski < 100

Tab. 8 Przykładowa klasyfikacja obszarów ze względu na gęstość zaludnienia

24

Wissenschaftliches Institut für Infrastruktur und Kommunikationsdienste (http://wik.org/uploads/media/ECTA_NGA_masterfile_2008_09_15_V1.pdf)



73

W przypadku analizy terenu na potrzeby inwestycji współfinansowanej środkami

publicznymi, konieczne jest wzięcie pod uwagę klasyfikacji obszaru NGA na biały, szary

i czarny. Biały obszar NGA, zgodnie z ostatnimi ustaleniami podjętymi podczas Komitetu

Sterującego na rzecz inwestycji wymagających pomocy publicznej (przy MAiC), powinien to

być obszar, na którym sieć NGA obecnie nie istnieje i najprawdopodobniej nie powstanie na

zasadach komercyjnych w ciągu trzech lat od daty opublikowania planowanego środka

pomocy. Przedstawiono w propozycji dotyczącej wyznaczania obszarów do interwencji

publicznej alternatywną metodę wyznaczania obszarów „białych plam NGA” poprzez

grupowanie na podstawie wartości projektów (powstają wówczas obszary o mniejszym

zasięgu), a nie na podstawie podziałów administracyjnych.

Przed przystąpieniem zatem do realizacji projektu, a nawet już na etapie analizy, inwestor

powinien się upewnić, że może zrealizować daną inwestycje ze środków publicznych na

obszarze, który wybrał do realizacji, aby uniknąć konsekwencji braku dofinansowania czy też

odrzucenia projektu z oceny kwalifikacji do wsparcia publicznego.

Liczba podmiotów gospodarczych

Liczba podmiotów gospodarczych to bardzo istotny element wymiarowania przychodów

i analizy popytu. Im więcej będzie potencjalnych klientów z segmentu biznesowego, tym

większych przychodów możemy się spodziewać z projektu. Zwykle przychody od klientów

biznesowych są od kilku do kilkunastu razy większe od przychodów z segmentu klientów

indywidualnych. Może to pozwolić na realizację projektu w szerszym zakresie, zbudować

sieci na terenach o najniższej gęstości i spodziewać się szybszego zwrotu z inwestycji, o ile

na danym obszarze jest możliwe pozyskanie istotnej liczby klientów z segmentu

biznesowego.

Podobnie jak w przypadku gospodarstw domowych, również i przy tym wskaźniku bardzo

ważne jest oszacowanie jak liczba podmiotów gospodarczych będzie się zmieniać w czasie



74

i gdzie mogą powstawać nowe obszary (strefy) lokalizacji biznesu. Odpowiednie

wcześniejsze zaplanowanie przebiegu sieci może w przyszłości zagwarantować łatwość

w podłączeniu tych nowo powstałych podmiotów gospodarczych.

Pomocą w pozyskaniu takich danych w obu przypadkach mogą służyć lokalne Samorządy,

które opracowują i posiadają plany zagospodarowania przestrzennego. Jak również

wszelkiego rodzaju izby gospodarcze zrzeszające podmioty z różnych branż. Jeśli chodzi

o inwestycje mieszkaniowe, to informacje od deweloperów czy też informacje o wydanych

pozwoleniach na budowę mogą pozwolić określić gdzie możemy się spodziewać

w perspektywie czasu kolejnych nowych inwestycji tego typu.

Również Jednostki Samorządy Terytorialnego (JST) mogą być podmiotami, które warto

rozważyć do podłączenia do planowanej sieci. Należy jednak być dość ostrożnym i upewnić

się, czy lokalne samorządy nie planują własnych inwestycji w podłączanie swoich JST

w jedną sieć samorządową.

Penetracja usługami

Zanim zostanie omówiony zakres danych do tego punktu i ich znacznie, należy określić

definicje tego wskaźnika.

Penetracja usługami to wartość procentowa określona wzorem:

Penetracja usługami = liczba usług w danym miejscu / liczba potencjalnych klientów

Możemy określać penetracje najczęściej występujących usług takich jak:

• Internet,

• telefon,

• telewizja,

• usługi dodane (tzw. Value added services – VAS).



75

Rys.19 Penetracja usługami Internetu stacjonarnego w UE (źródło: Digital Agenda Scoreboard,

czerwiec 2013r.)

Punktem wyjścia analizy powinna być istniejąca penetracja usługami. Bardzo przydatne może

się okazać określenie jaka technologa jest dziś wykorzystywana do realizacji danych usług

w danym miejscu. O ile to możliwe inwestor powinien się postarać o zebranie tych informacji

najlepiej do poziomu konkretnego budynku, a następnie analizować i agregować te dane do

określonego miejsca/osiedla/części miasta czy też całej planowanej inwestycji. Powinniśmy

też przeanalizować, jak ta penetracja może się zmieniać w funkcji czasu, przynajmniej w tym

samym przedziale czasu na jaki planujemy inwestycję.

Dobrze jest też przy modelowaniu biznesowym założyć kilka wariantów – scenariuszy zmian

penetracji (np. łagodny, średnio-rynkowy, agresywny) i w oparciu o te scenariusze przeliczyć

modele biznesowe, sprawdzając ich wrażliwość na ten wskaźnik.

Penetracja w pierwszym roku projektu i jej zmiana w czasie trwania projektu w połączeniu

z podziałem liczby usług jakie planujemy sprzedać (oferty na różne przepływności) posłuży

nam do szacowania pojemności sieci transmisyjnej.



76

Generalnie całe modelowanie biznesowe i ocena ryzyka to osobna dziedzina nauk

finansowych. Im więcej elementów ryzyka określimy, opiszemy i sparametryzujemy,

a następnie przeliczymy w modelach finansowych, tym lepiej będziemy wiedzieć na co

w przyszłości zwrócić uwagę, aby inwestycja nie naraziła nas na straty finansowe.

Usługi

Najczęściej występującymi usługami są Internet i telefon, które dotyczą zarówno klientów

indywidualnych, jak i podmiotów gospodarczych. Coraz powszechniejsza u klientów

indywidualnych jest telewizja dostarczana w oparciu o łącza kablowe (internetowe).

Aby zapewnić sobie dodatkowe przychody od klientów, należy zastanowić się też jakie usługi

dodatkowe (dodane) mogą zainteresować potencjalnych klientów. Możemy tutaj wymienić

takie usługi dodane jak blokady antywirusowe dla klientów, usługi opieki/przywoławcze dla

osób starszych, usługi bezpieczeństwa w sieci dla dzieci i młodzieży, w tym blokady

serwisów erotycznych, dodane usługi video, wypożyczalnie filmów itp. Część z nich może

wymagać kolejnych nakładów inwestycyjnych na rozwiązanie technologiczne realizujące

daną usługę. Cześć z nich można zrealizować w oparciu o umowy partnerskie z firmami,

które takie usługi dostarczą za nas dla naszych klientów.

Wśród podmiotów gospodarczych – jak już wspominaliśmy – popytem będą się cieszyć

usługi podstawowe, jak Internet czy telefon. Zapotrzebowania jednak na szybkość łączy

internetowych mogą być znacznie wyższe niż dla klientów indywidualnych. Podobnie

z usługą telefoniczną, którą będziemy mogli dostarczyć w liczbie linii najczęściej większej

niż jedna linia telefoniczna.

Szybkie łącza NGA powinny umożliwi ć dostarczanie usług dodatkowych, jak wideo

rozmowy i inne usługi działające w tzw. chmurze. Warto zatem zastanowić się jakie usługi

mogą pomóc działać skuteczniej, szybciej i innowacyjnie podmiotom gospodarczym

i w miarę możliwości zaoferować je w swojej ofercie. Powszechność usług dodatkowych

powinna rosnąć w czasie. Zagadnienia te szerzej opisują dostępne płatne i bezpłatne raporty

rynkowe firm analitycznych czy też opracowania UKE (cykliczne analizy rynku

telekomunikacyjnego w Polsce).



77

Rys.20 Częstotliwość korzystania z Internetu (źródło: UKE na podstawie badań konsumenckich)

Dostępne opracowania UKE to np.:

• Preferencje konsumentów rynku telekomunikacyjnego w latach 2010-201325,

• Rynek telekomunikacyjny po 2015 r.26

• Rynek telekomunikacyjny w 2013 r.27

Ceny usług

Nie ma jednej jednego uniwersalnego modelu wyznaczania ceny. Inaczej kształtują się ceny

w dużych miastach, inaczej na obszarach wiejskich. Możliwość pozyskiwania usług od wielu

operatorów, a tym samym duża konkurencja, powoduje wyraźnie widoczną walkę cenową

operatorów. Znacznie łatwiej jest uzyskać większe opłaty abonamentowe od klientów, gdy na

danym terenie dany operator działa samodzielnie lub konkuruje z innym operatorem, ale

dostarcza lepsze technicznie i jakościowo usługi od swojego konkurenta.

Ponieważ opracowanie, jak już wspominaliśmy, dotyczy rozwiązań NGA, które mogą

powstać z wykorzystaniem środków publicznych, (czyli głównie w obszarach

25

http://www.uke.gov.pl/preferencje-konsumentow-rynku-telekomunikacyjnego-w-latach-2010-2013-13562 26

http://www.uke.gov.pl/rynek-telekomunikacyjny-po-2015-r-raport-14953 27

http://www.uke.gov.pl/rynek-telekomunikacyjny-w-2013-r-14049



78

klasyfikowanych jako „białe” i „szare”), to raczej mówimy tutaj o sytuacji niskiej konkurencji

lub jej braku. Nie oznacza to, że możemy zakładać oferowanie bardzo wysokich cen usług.

Muszą być one na takim poziomie, aby stymulować popyt na usługi, zgodnie z założeniami

naszych analiz biznesowych. Powszechnie stosowane jest pakietyzowanie dwóch lub trzech

usług razem oraz czasowe promocje.

Rys.21 Usługi w Internecie – udziały pakietów usług pod względem liczby abonentów (źródło: UKE)

Poziom cen usług i ich rodzaje, (w tym różne oferty prędkości łączy internetowych, czy

pakietów minut/cen za minutę), powinny po opracowaniu zostać odzwierciedlone w modelu

kalkulacji naszego biznesu. Powinny w czasie podlegać weryfikacji i dopasowaniu do

bieżących sytuacji. Możemy się pomocniczo posłużyć raportami UKE, które analizują

i opisują zmiany cen usług dostępu do Internetu stacjonarnego w Polsce28.

28

http://www.uke.gov.pl/analiza-cen-uslug-dostepu-do-internetu-stacjonarnego-w-polsce-13548



79

Rys.22 Przykładowe zestawienie średnich kosztów korzystania z Internetu (źródło: UKE)



80

Analiza popytu

Analiza popytu powinna zawierać obecny popyt na konkretne usługi, jak również jego zmianę

w czasie. Można go opisać wprost zakładaną zmianą penetracji usług w czasie. Należy w tym

przypadku rozważać nie tylko przyrost zupełnie nowych klientów, ale rozważyć migracje

klientów, którzy korzystają dziś z usług internetowych u innych operatorów, czy też

świadcząą dziś usługi oparte na technologiach starych – nie kwalifikujących się jako NGA.

Należy zauważyć, że może dochodzić w czasie także do sytuacji odwrotnej, czyli rezygnacji

z usług. Powody mogą być różne:

• zmiana zamieszkania klienta,

• przejście do innego operatora (jeśli się pojawi na danym terenie),

• zbyt wysoka cena usług,

• inne.

Popyt powinien być umiejętnie budowany i stymulowany działaniami np. edukacyjnymi.

Może to być zwłaszcza ważne działanie na terenach, gdzie dziś powszechność usług

internetowych była i nadal jest niska. Możemy rozważać działania szkoleniowe dedykowane

określonym grupom wiekowym klientów. Często samorządy prowadzą takie działania, więc

idealną sytuacją byłoby takie rozłożenie działań szkoleniowych w czasie, aby jak

najefektywniej wspierały wzrost popytu na usługi NGA.

Popyt na usługi można też szacować i badać jego ryzyko poprzez analizę i porównanie

wskaźników mikroekonomicznych, jak np. analiza rynku pracy, średnich zarobków i zmian

tych wskaźników w czasie. Poniżej przykład dla wybranej Gminy, dane pochodzą z portalu

Bank Danych Lokalnych29.

29

http://stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks



81

Rys. 23 Przykład danych z Banku Danych Lokalnych

Można się też posłużyć danymi ze „Statystycznego Vademecum Samorządowca30”. Przykład

zakresu danych poniżej:

30

http://stat.gov.pl/banki-i-bazy-danych/statystyczne-vademecum-samorzadowca/



82

Rys. 24 Przykład danych z Statystycznego Vademecum Samorządowca



83

Rys. 25 Przykład danych z Banku Danych Lokalnych

Analiza przychodów

Przychody mogą zostać określone wprost liczbą sprzedanych rodzajów usług pomnożoną

przez cenę danej usługi. Jak już zostało wspomniane, ceny usług mogą się zmieniać w czasie,

co będzie wpływało na uzyskiwane przychody. Zakres cen usług i ich zmiany w czasie – to

zagadnienie zostało opisane w punkcie dotyczącym ceny usług, wraz ze wskazaniem raportu

UKE, który może być materiałem pomocniczym w określeniu poziomu cen na poszczególne

usługi.



84

W terminologii biznesowej w branży telekomunikacyjnej operatorzy posługują się tzw.

wskaźnikiem ARPU, który oznacza średnie miesięczne przychody od jednego abonenta

(z ang. ARPU – Average Revenue per User). Oznacza to średnią wartość przychodu (opłata

abonamentowa, rozmowy, wiadomości, pakiety TV, i inne) na jednego użytkownika sieci.

Możemy się posługiwać średnim ARPU, które uwzględnia to, z jakich usług korzysta

„statystyczny pojedynczy klient” (jeden może korzystać np. tylko z Internetu, inny z pakietu

usług: Internet, TV i głos). W tym przypadku średnie ARPU będzie sumą przychodów z usług

od obydwu klientów podzieloną przez 2 (bo mamy dwóch klientów).

Możemy się też posługiwać średnim przychodem z danej usługi (np. ARPU tylko z usługi

dostępu do Internetu). Wówczas interesuje nas ile klienci średnio płacą za usługę Internetową,

obojętnie czy dostarczamy ją w pakiecie, czy też jako samodzielną usługę. Uśrednieniu

podlegają wszystkie przychody z usług Internetowych, (mogą być różne od różnych klientów,

bo klienci korzystają z różnych prędkości usługi, z różnych promocji, pakietyzacji usług, itp.).

Analogicznie możemy podejść do ARPU z pozostałych rodzajów usług – głos , TV czy usługi

dodane. Pozwala to także oszacować rentowność danej usługi.

Przychody z inwestycji będą się zmieniać w czasie wraz ze zmianą liczby klientów, którym

będziemy dostarczać usługi w poszczególnych miesiącach i latach inwestycji. Nasza baza

klientów będzie zapewne budowana stopniowo w czasie, co znaczy, że nie od razu

osiągniemy docelową liczbę klientów (docelową penetrację). Pozyskanie szacowanej

liczbyklientów będzie rozłożone w czasie i w zależności od zapotrzebowania na usługi,

będziemy do niej dochodzić nawet kilka lat. W arkuszach kalkulacyjnych do tego

opracowania przyjęte zostało szacowanie liczby gospodarstw domowych do podłączenia

w roku pierwszym, drugim i trzecim. Jeśli będziemy znali średnie przychody z danej usługi,

to łatwo policzymy jakich przychodów możemy się spodziewać w danym roku inwestycji.

Przykładowa tabela wyliczeniowa poniżej. ROK n+1 oznacza liczbę usług z jakich będziemy

mieli przychód w tym roku – wiec będzie to suma usług pozyskanych w ROK n i usług

pozyskanych w ROK n+1 (np. dla Internet będzie to po 100 usług pozyskiwanych co roku).

Przy dokładnym modelowaniu finansowym należy uwzględnić jeszcze taki czynnik jak

rezygnacje klientów z usług, wówczas, aby otrzymać liczbę usług, z których będzie

generowany przychód, musimy pozyskiwać liczbę klientów powiększoną o wskaźnik



85

rezygnacji (z ang. tzw. Churn). Gdy rezygnacji będzie 10 w ROK n+1, to dla omawianego

przypadku usług Internetowych musimy pozyskać o 10 więcej klientów korzystających

z usługi Internet (czyli 110), aby nasza baza usług Internet generujących przychodów

wyniosła w sumie 100.

średnioroczna ilość usług (suma):

Średni

miesięczny

przychód

ROK 1

ROK n

ROK 2

ROK n+1

ROK 3

ROK n+2

Internet NGA 50 zł 20 40 60

Internet + TV 90 zł 30 60 90

Internet + TV + Telefonia 110 zł 50 100 150

inne usługi dodane 5 zł 30 60 90

Suma klientów - HC - 100 200 300

Przychody w danym roku:

Usługi ROK 1

ROK n

ROK 2

ROK n+1

ROK 3

ROK n+2

ROK 1 - 3

Przychody z 3 lat

(suma)

Suma: 112 200 zł 224 400 zł 336 600 zł 673 200 zł

Internet NGA 12 000 zł 24 000 zł 36 000 zł 72 000 zł

Internet + TV 32 400 zł 64 800 zł 97 200 zł 194 400 zł

Internet + TV +

Telefonia

66 000 zł 132 000 zł 198 000 zł 396 000 zł

inne usługi dodane 1 800 zł 3 600 zł 5 400 zł 10 800 zł

Przychody - uproszczony wzór liczenia:

Internet NGA =50*20*12

miesięcy

=50*40*12 miesięcy =50*60*12 miesięcy suma pozycji z ROK n,

n+1 i n+2

Internet + TV =90*30*12

miesięcy


n+1 i n+3

Internet + TV +

Telefonia

=110*50*12

miesięcy

=110*100*12

miesięcy

=110*150*12 miesięcy suma pozycji z ROK n,

n+1 i n+4

inne usługi dodane =5*30*12

miesięcy


n+1 i n+5

Tab. 9 Przykład uproszczonego modelu szacowania przychodów



86

Kształtowanie się średnich przychodów z abonamentu na polskim rynku można śledzić

w publikowanych corocznie raportach UKE nt. rynku telekomunikacyjnego (przykład

poniżej).

Rys. 26 Przykładowe wartości rynku telekomunikacyjnego oraz średniego przychodu z abonenta w

Polsce (źródło: UKE)

Źródła danych do analizy

Przy pracach analitycznych i opracowaniu biznes planu inwestor może skorzystać z m.in.

z następujących źródeł informacji:

• dane demograficzne, ekonomiczne itp. Głównego Urzędu Statystycznego31,

• raporty analityczne o rynku telekomunikacyjnym UKE,

• raporty analityczne firm konsultingowych,

• oferty innych operatorów.

31

http://stat.gov.pl/banki-i-bazy-danych/



87

Powinien także przeprowadzić własne badania marketingowe rynku, w tym np. dokonać

ankietowania potencjalnych klientów w wybranym obszarze pod kątem oczekiwanych usług,

siły nabywczej itp.


• Realizując inwestycje na obszarach, na których dzisiaj występuje jej niedobór,

szczególną uwagę należy zwrócić na dokładną analizę potencjału jaki jest

spodziewany na danym terenie, uwzględniając go także w funkcji czasu,

• Dokładnie zinwentaryzujmy budynki i określmy jaka jest w nich infrastruktura, czy

ktoś już tam świadczy usługi, jakie ma oferty i czy będzie szansa z nim konkurować,

• Podmioty gospodarcze dają szanse na dodatkowe przychody – zadbajmy więc aby

nasza sieć objęła ich swoim zasięgiem jak najwięcej,

• Upewnijmy się jakich usług potrzebują klienci, ile są w stanie za nie zapłacić

– w tym celu można wykorzystać ankiety marketingowe,

• Jeśli mamy takie możliwości, to zbudujmy pełny model finansowy (nie tylko samą

analizę przychodów), uwzględniając w nim również fakt odpływu abonentów.



88

Słownik pojęć

ARPU (ang. Average Revenue per User) – oznacza to średnią wartość przychodu (opłata

abonamentowa, rozmowy, wiadomości, pakiety TV, i inne) na jednego użytkownika sieci.

CAPEX (ang. Capital Expenditures) – nakłady inwestycyjne ponoszone na budowę

i uruchomienie danej inwestycji.

CMTS (ang. Cable Modem Termination System) – aktywne urządzenie w sieciach

kablowych HFC, służące do transmisji danych do abonentów – pełni podobną funkcję co

OLT w sieciach GPON lub DLSAM xDSL w sieciach miedzianych. Głównym zadaniem jest

sprawowanie kontroli nad danymi przesyłanymi do i z modemów kablowych u abonentów.

CPE (ang. Customer-premises equipment) – szeroko pojęte urządzenia klienckie, będące

zakończeniem sieci telekomunikacyjnej i znajdujące się u abonenta (urządzeniem CPE może

być np. ONT w wypadku sieci FTTH). DOCSIS (ang. Data Over Cable Service Interface Specification) – standard transmisji danych

w sieci telewizji kablowej � patrz także: HFC.

DSL (ang. Digital Subscriber Line) – cyfrowa linia abonencka, standard transmisji danych

realizowanej w oparciu o kable telefoniczne miedziane. W przypadku NGA możemy mówić

jedynie o standardzie VDSL2. � patrz także: xDSL.

DWDM (ang. Dense Wavelength Division Multiplexing) – technika „gęstego”

zwielokrotnienia z podziałem długości fali używanego w transmisji optycznej. DWDM

wykorzystuje 40 lub 80 długości fal (kanałów), z odstępem odpowiednio co 0,8 lub 0,4 nm w

zakresie 1525–1610 nm. �patrz także: xWDM.

Downstream (ang. strumień w dół sieci) – transmisja do abonenta

DP (ang. Distribution Point) – punkt dystrybucyjny. Punkt w sieci światłowodowej lub

miedzianej gdzie następuje rozdzielenie włókien z kabla światłowodowego pomiędzy



89

odgałęzienia o mniejszej liczbie włókien lub wyprowadzone są kable miedziane do danego

abonenta. Może to też być punkt, gdzie umieszczony jest splitter optyczny i następuje podział

mocy sygnału optycznego pomiędzy poszczególne rozgałęzienia. Funkcje punktu

dystrybucyjnego może pełnić mufa lub szafka uliczna (w sieci zewnętrznej) oraz przełącznica

lub skrzynka dystrybucyjna (w sieci wewnętrznej).

EPON (ang. Ethernet Passive Optical Network) – Ethernetowa pasywna sieć światłowodowa

bazująca na architekturze punkt–wielopunkt (P2M) z podziałem mocy sygnału optycznego.

Pozwala na osiągnięcie przepływności do 1,25 Gbit/s. Zgodna ze standardem IEEE 802.3ah.

Ethernet – protokół transmisyjny stosowany w sieciach transmisji danych. Polega na

przesyłaniu danych w postaci tzw. ramek (składających się z nagłówków z adresacją oraz

danych). W zależności od standardu szybkość transmisji może wynosić: 10 Mbit/s (dla sieci

Ethernet/10Base), 100 Mbit/s (dla Fast Ethernet/100Base), 1 Gbit/s (dla GigaBit

Ethernet/1000Base) lub 10 Gbit/s (dla 10 GigaBit Ethernet). Protokół Ethernet został opisany

w standardzie IEEE 802.3.

FITL (ang. Fiber In The Loop) – abonencka pętla dostępowa zbudowana w oparciu

o światłowód. Sieć FITL może mieć różne architektury w zależności od punktu, do którego

doprowadzone jest medium optyczne. � patrz: FTTx.

FTTB (ang. Fiber To The Buliding) – jedna z architektur (rozwiązań) światłowodowych sieci

dostępowych, w której optyczne zakończenie sieciowe zlokalizowane jest w budynku

wielorodzinnym (np. na najniższej kondygnacji). Dalej sygnał optyczny jest konwertowany

na elektryczny i prowadzony okablowaniem miedzianym (telefonicznym lub Ethernetowym

LAN) do lokalu abonenta.

FTTH (ang. Fiber To The Home) – jedna z architektur światłowodowych sieci dostępowych,

w której optyczne zakończenie sieciowe zlokalizowane jest w lokalu abonenta.

FTTN (ang. Fiber to The Node) jedna z architektur światłowodowych sieci dostępowych, w

której optyczne zakończenie sieciowe zlokalizowane jest w węźle (ang. Node – węzeł). Dalej

sygnał optyczny jest konwertowany na elektryczny i kablami miedzianymi prowadzony do

budynków i rozprowadzany do lokali abonentów.



90

FTTC/FTTCab (ang. Fiber to The Curb/Cabinet) – jedna z architektur światłowodowych

sieci dostępowych, w której optyczne zakończenie sieciowe zlokalizowane jest np. szafie

ulicznej (ang. curb – krawężnik, cabinet – szafka). Dalej sygnał optyczny jest konwertowany

na elektryczny i kablami miedzianymi prowadzony do budynku i rozprowadzany do lokali

abonentów.

FTTDP (ang. Fiber to The Distribution Point) – jedna z architektur światłowodowych sieci

dostępowych, w której optyczne zakończenie sieciowe zlokalizowane jest w punkcie

dystrybucyjnym (ang. DP distribution point – punkt dystrybucyjny), który może być

umieszczony w budynku lub blisko niego. Dalej sygnał optyczny jest konwertowany na

elektryczny i kablami miedzianymi prowadzony do budynku i rozprowadzany do lokali

abonentów.

FTTx (ang. Fiber To The „X”) grupa architektur sieci dostępowych opartych na transmisji

we włóknie światłowodowym, takich jak: FTTC/FTTCab, FTTB, FTTH, FTTN, FTTDP.

GPON (ang. Gigabit Passive Optical Network) – gigabitowa pasywna sieć optyczna.

Szerokopasmowa światłowodowa technologia dwukierunkowej transmisji optycznej

pozwalająca na uzyskanie przepływności 2,5 Gbit/s. Bazuje na architekturze punkt-

wielopunkt (P2M), zgodna z zaleceniem ITU-T G.984.4. � patrz także: P2M, xPON.

Greenfield (dosłownie z ang.: „zielone pole”) – z punktu widzenia inwestycji

telekomunikacyjnej to obszar niezabudowany lub we wczesnej fazie budowy, niezasiedlony.

Obszar taki nie posiada infrastruktury telekomunikacyjnej, która może być planowana

i budowana od podstaw. Przeciwieństwem tego terminu jest określenie Brownfield (obszar

z istniejącą zabudową, czasem już wyposażoną w instalacje telekomunikacyjne).

HDPE (ang. High Density PolyEthylene) – tworzywo sztuczne (polietylen) o wysokiej

gęstości, z którego produkowane są rury osłonowe dla kabli światłowodowych. � patrz

także: kanalizacja teletechniczna, rurociąg, mikrokanalizacja.

HDTV (ang. High Definition TV) – cyfrowa telewizja wysokiej rozdzielczości.

HFC (ang. Hybrid fibre-coaxial) – sieć mieszana światłowodowo-koncentryczna, architektura

spotykana w sieciach telewizji kablowych.



91

IP (ang. Internet Protocol) – podstawowy protokół używany dla transmisji danych w sieci

Internet.

Kabel wieloparowy – kabel telekomunikacyjny składający się z wielu par przewodów

miedzianych (np. kable telefoniczne, skrętki informatyczne).

Kanalizacja teletechniczna – rodzaj uzbrojenia terenu służący do celów

telekomunikacyjnych. W skład kanalizacji wchodzi: kanalizacja pierwotna i wtórna. Do

kanalizacji teletechnicznej zaliczamy także systemy mikrokanalizacji. � patrz także:

rurociąg, mikrokanalizacja.

Kanalizacja pierwotna – rury HDPE o średnicy 100 lub 110 mm. Służy jako rura osłonowa

dla kanalizacji wtórnej. Mogą być w niej także instalowane wiązki mikrorurek

cienkościennych.

Kanalizacja wtórna – instalowana jest wewnątrz kanalizacji pierwotnej. To najczęściej rury

HDPE o średnicy 32 mm (przykładowo jedna rura kanalizacji pierwotnej 110 mm mieści

pakiet czterech rur wtórnych 32 mm). W rurze kanalizacji wtórnej układane są kable

światłowodowe liniowe lub alternatywnie mikrorurki cienkościenne.

Kaskadowanie splitterów – stopniowe łączenie splitterów optycznych w linii

światłowodowej pozwalające na kolejne rozdzielenie mocy w innym punkcie sieci.

Zazwyczaj jest ono realizowane dwustopniowo np. w pierwszym punkcie dystrybucyjnym

montowany jest splitter 1×4 dzielący sygnał optyczny między 4 odgałęzienia (budynki).

W drugim punkcie splitter 1×16 dzieli sygnał np. dla 16 abonentów. Łącznie uzyskujemy

podział 1×64. � patrz także: splitter.

Mikrokabel światłowodowy – kabel optyczny o mniejszej średnicy niż typowy kabel liniowy

o takiej samej liczbie włókien, przeznaczony do stosowania w mikrokanalizacji.

Mikrokanalizacja – system mikrorurek przeznaczony do prowadzenia mikrokabli

światłowodowych. Obok mikrorurek w skład systemu mikrokanalizacji wchodzą także

dwudzielne elementy rozgałęziające i uszczelniające, łączniki mikrorurek i rurociągów,

skrzynki zapasu mikrokabli i inne.



92

Mikrokanalizacja zewnętrzna – system mikrokanalizacji instalowany w kanalizacji

teletechnicznej (mikrorurki cienkościenne) lub bezpośrednio w ziemi (mikrorurki

grubościenne).

Mikrokanalizacja wewnętrzna – system mikrokanalizacji instalowany w budynkach,

spełniający wymogi ochrony przeciwpożarowej.

Mikrorurka – element systemu mikrokanalizacji. Mikrorurki HDPE dzielą się na zewnętrzne

cienkościenne (stosowane w kanalizacji i rurociągach) i grubościenne (kładzione

bezpośrednio w ziemi) oraz wewnątrzbudynkowe. Zazwyczaj mikrorurki mają średnice

zewnętrzne od 5 do 14 mm.

Mufa światłowodowa (inaczej: złącze kablowe) – rodzaj obudowy, w której następuje

połączenie lub odgałęzienie kabli światłowodowych. Włókna są w niej spawane termicznie

i układane w odpowiednich kasetach spawów, a konstrukcja mufy zapewnia bezpieczeństwo

wykonanego połączenia. Najczęściej spotykane mufy kołpakowe to konstrukcje z tworzywa

sztucznego, hermetyczne, zamykane zaciskiem mechanicznym z portami kablowymi

uszczelnionymi elementami termokurczliwymi. Czasem w terminologii występuje także pod

nazwami: osłona złączowa, osłona światłowodowa.

NGA (ang. Next Generation Access) – termin określający sieci dostępowe następnej

generacji, czyli sieci o parametrach jakościowych przewyższających dotychczas powszechnie

stosowane dostępowe sieci telekomunikacyjne.

ODF (ang. Optical Distribution Frame) � patrz: przełącznica światłowodowa.

OLT (ang. Optical Line Termination) – urządzenie centralowe sieci PON z portami

światłowodowymi obsługującymi linie abonenckie.

ON (ang. Optical Node) – węzeł optyczny.

ONT (ang. Optical Network Termination) – optyczne urządzenie abonenckie stanowiące

zakończenie sieci PON.

OPEX (ang. Operating Expenditures) – koszty operacyjne ponoszone na utrzymanie lub

serwisowanie.



93

Osłonka spawu – termokurczliwa tulejka wykonana z poliolefinu zabezpieczająca miejsce

spawu termicznego dwóch włókien światłowodowych. W niektórych krajach stosowane są

także osłonki zaciskane. � patrz także: spaw termiczny.

OTDR (ang. Optical Time Domain Reflectometer) � patrz reflektometr.

Overbooking (inaczej: oversubscription) – termin pochodzący z branży hotelarskiej, lotniczej

itp. – oznaczający sprzedaż większej liczby rezerwacji niż faktyczna liczba miejsc. W

telekomunikacji jest to parametr jakości dostarczanych usług związany

z obciążeniem zbiorczego łącza internetowego, które zasila skończoną grupę klientów

podłączonych w danym miejscu (budynku, węźle sieci, na spliterze, itp.). Występuje gdy

sumaryczne pasmo na usługi klienckie jest większe niż wielkość łącza które zasila dana grupę

klientów. Usługodawca na podstawie statystyk ruchu może założyć, że prawdopodobieństwo

jednoczesnego korzystania z łącza przez wszystkich użytkowników nie wystąpi prawie nigdy,

dlatego może zaoferować wyższy parametr usługi niż wynikający z prostego podziału łącza

na liczbę abonentów. W polskiej nomenklaturze – nadsubskrybcja.

P2M – czasem P2MP (ang. Point to Multipoint) – skrót określający sieć typu: punkt-

wielopunkt, w której pojedyncze włókno światłowodowe jest współdzielone przez wielu

abonentów. Włókno prowadzone jest od obiektu OLT do osiedla/budynku i tam, przy użyciu

splittera optycznego, moc sygnału jest rozdzielana pomiędzy określoną liczbę abonentów.

Systemami korzystającymi z architektury P2M są rozwiązania z grupy xPON. � patrz także:

BPON, EPON, GPON.

P2P (ang. Point to Point) – skrót określający sieć typu punkt–punkt, gdzie każde włókno (lub

para włókien) z obiektu centralowego jest prowadzone do gniazda abonenckiego.

Patchcord światłowodowy – optyczny kabel przyłączeniowy, zakończony obustronnie

złączami, służący do łączenia portu światłowodowego urządzenia transmisyjnego z portem na

przełącznicy światłowodowej. � patrz także: pigtail, przełącznica.

Pigtail światłowodowy – krótki odcinek jednowłóknowego kabla stacyjnego (zazwyczaj

w tubie o średnicy 0,9 mm), zakończony jednostronnie złączem światłowodowym. Pigtail jest

spawany wewnątrz przełącznicy do włókna kabla liniowego i wpinany w adapter od

wewnętrznej strony pola przełączeniowego. � patrz także: patchcord, przełącznica.



94

Przełącznica światłowodowa – rodzaj obudowy, w której następuje przełączanie torów

światłowodowych. Przełącznice mogą mieć różne konstrukcje (panelowe lub modułowe

montowane w szafach, stojakowe, naścienne) o różnej liczbie portów. Wewnątrz przełącznicy

zakańczany jest kabel światłowodowy poprzez przyspawanie pigtaili i wpięcie ich od strony

liniowej w adapter umieszczony na polu przełączeniowym.

PON (ang. Passive Optical Network) – pasywna sieć optyczna. Technika światłowodowych

sieci dostępowych w której sieć światłowodowa między urządzeniem OLT a zakończeniem

abonenckim ONT realizowana jest jedynie przy użyciu elementów pasywnych. � patrz także:

xPON.

POIG – Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka – dla inwestycji

telekomunikacyjnych przewidziane były w perspektywie unijnej 2017-2013 Działania

o numerach 8.3, 8.4, 4.4,

POPC – Program Operacyjny Polska Cyfrowa – dotyczący dofinansowania między

inwestycji w sieci NGA oraz rozwoju usług cyfrowych, szkolenia i przeciwdziałanie

wykluczeniu cyfrowemu.

Przełącznik Ethernet (inaczej z ang. switch) – urządzenie aktywne w sieci Ethernet służące

do przekazywania ramek z danymi.

Reflektometr – przyrząd służący do analizy parametrów optycznych torów

światłowodowych. Reflektometr bazuje na analizie sygnału wracającego (rozproszonego

wstecznie oraz odbitego od elementów toru optycznego). Pozwala na ocenę poprawności

wykonania toru, w tym spawów i połączeń rozłącznych. W razie uszkodzenia linii umożliwia

precyzyjne zlokalizowanie miejsca awarii.

Rurociąg kablowy – to rury HDPE najczęściej o średnicy 40 mm (czasem także 25 mm, 50

mm) układane bezpośrednio w ziemi. Rurociągi służą do prowadzenia kabli

światłowodowych liniowych, mogą być także wypełnione mikrorurkami cienkościennymi. �

patrz także: kanalizacja teletechniczna, mikrokanalizacja.

Sieć światłowodowa szkieletowa – rozległa światłowodowa struktura sieciowa, zwykle

o topologii kratowej, obejmująca swoim zasięgiem obszar kraju lub makroregion. Na ogół



95

charakteryzuje się bardzo dużymi przepływnościami (10-40 Gbit/s) realizowanymi

w wielokanałowej (np. 80 kanałów) transmisji DWDM. W terminologii angielskiej występuje

często jako: Backbone Network lub Core Network.

Sieć światłowodowa metropolitalna – regionalna lub miejska światłowodowa struktura

sieciowa, zazwyczaj o topologii pierścienia i dużej przepływności(2,5–10 Gbit/s). Często

stosowane są w niej systemy zwielokrotnienia CWDM (8 lub 16 kanałów). Często używane

jest określenie: sieć metro.

Sieć światłowodowa dostępowa – struktura sieciowa obejmująca swym zasięgiem skupisko

mieszkalne, zapewniająca styk z węzłem sieci metropolitalnej. Sieć dostępowa składa się

zazwyczaj z pierścienia światłowodowego i odgałęzień o strukturze gwiazdy łączącej

poszczególne obiekty/budynki. Odgałęzienia te nazywane często „ostatnią milą” , mogą

korzystać z kabli miedzianych (np. w technice xDSL) lub światłowodowych (FTTx).

Spaw termiczny – trwałe połączenie włókien światłowodowych przy pomocy spawarki

światłowodowej.

Spawarka światłowodowa – urządzenie do trwałego łączenia włókien światłowodowych w

wysokiej temperaturze wytwarzanej przez łuk elektryczny.

Splitter (inaczej: sprzęgacz) – element pasywny służący do podziału mocy sygnału

optycznego w sieciach P2M. Sygnał z obiektu centralowego przesyłany jest w jednym

włóknie do np. szafy osiedlowej czy skrzynki budynkowej i tam w splitterze dzielony

pomiędzy określoną liczbę abonentów. Najczęściej stosowane splittery to: 1×2, 1×4, 1×8,

1×16, 1×32, 1×64, 1x128.

Sprzęgacz � patrz: splitter.

STB (z ang. Set top box) – dekoder cyfrowy wykorzystywany do świadczenia usług

telewizyjnych w sieciach satelitarnych, kablowych, jak i telekomunikacyjnych.

Studnia kablowa – wykonana z betonu lub tworzywa sztucznego studnia, w której są łączone

lub rozgałęziane odcinki kanalizacji teletechnicznej.

Tłumienność przejścia � patrz: tłumienność wtrąceniowa.



96

Tłumienność wtrąceniowa (IL) (ang. Insertion Loss) – tłumienność jednostkowa jest

wyrażana w dB/km i określa o ile zmniejszy się dynamika sygnału w po przejściu 1 km

światłowodu. Poza samym włóknem, tłumienie jest także wnoszone przez inne elementy toru

optycznego: spawy, złącza rozłączne, splittery optyczne itp. (wartość tłumienia danego

elementu wyrażana jest w dB). Suma tłumienności odcinka światłowodu oraz poszczególnych

elementów jest potrzebna do obliczenia budżetu mocy dla linii światłowodowej.

Tor światłowodowy – droga sygnału optycznego od nadajnika do odbiornika.

UKE – Urząd Komunikacji Elektronicznej.

Upstream (ang. strumień w górę sieci) – transmisja od abonenta � patrz też: downstream

UTP (ang. Unshielded Twisted Pair) – rodzaj przewodu elektrycznego, tzw. skrętka

zbudowana ze skręconych ze sobą par przewodów i tworzy linię zrównoważoną

(symetryczną). Skręcenie przewodów chroni transmisję przed interferencją otoczenia. Tego

typu kabel jest powszechnie stosowany w sieciach informatycznych i telefonicznych, przy

czym istnieją różne technologie splotu, a poszczególne skrętki mogą mieć inny skręt. Dla

przesyłania sygnałów w sieciach komputerowych konieczne są skrętki kategorii 3 (10 Mb/s)

i kategorii 5 (100 Mb/s).

VAS (ang. Value Added Services) – usługi dodane dla abonentów, dziś nie będące głównym

źródłem przychodów abonemantowych, jak np ochrona antywirusowa, dyski wirtualne, usługi

bezpieczeństwa w sieci dla dzieci i młodzieży, w tym blokady serwisów erotycznych, dodane

usługi video, wypożyczalnie filmów, itp.

VDSL (ang. Very High Speed DSL) – technologia umożliwiająca szybką transmisję danych

przez pojedynczą parę miedzianą, w wersji VDSL2 zaliczana do sieci NGA � patrz także:

xDSL.

WDM (ang. Wavelength Division Multiplexing) – zwielokrotnienie z podziałem długości fali.

� patrz także: xWDM.

WDM-PON – przewidywany przyszły standard sieci P2M wykorzystującej różne długości fal

(kanały) dla poszczególnych odbiorców.



97

Wi-Fi (ang. Wireless Fidelity) – standard transmisji bezprzewodowej (IEEE 802.11).

xDSL – grupa technik dostępowych DSL takich jak ADSL/ADSL2, VDSL,

wykorzystujących do transmisji łącza miedziane. � patrz także: ADSL, DSL, VDSL.

xPON – grupa technik dostępowych PON takich jak BPON, EPON, GPON

wykorzystujących do transmisji łącza światłowodowe. Do tej grupy można także zaliczyć

planowane rozwiązania takie jak: 10G-EPON, 10GPON, WDM-PON.

xWDM – grupa technik zwielokrotnienia z podziałem długości fali.

Zasięg różnicowy – oznacza odległość między dwoma najdalej od siebie położonymi

zakończeniami ONT w sieci P2M i korzystającymi z tego samego OLT. W sieci GPON

wynosi on ok. 20 km.



98

Przydatne adresy

Instytucje i urzędy odpowiedzialne za cyfryzację, budowę infrastruktury, regulacje rynku

telekomunikacyjnego oraz zarządzanie programami wsparcia w ramach funduszy UE:

1. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji – https://mac.gov.pl

2. Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju – www.mir.gov.pl

3. Urząd Komunikacji Elektronicznej – www.uke.gov.pl

4. Władza Wdrażająca Programy Europejskie – www.wwpe.gov.pl

Portale informacyjne o tematyce związanej z sieciami NGA:

1. Polska Szerokopasmowa – www.polskaszerokopasmowa.pl

2. RpKom – www.rp.pl/rpkom

3. TelkoIn – www.telko.in

Izby gospodarcze i stowarzyszenia zrzeszające operatorów, producentów urządzeń,

projektantów i wykonawców sieci telekomunikacyjnych:

1. Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji – www.kigeit.org.pl

2. Krajowa Izba Komunikacji Ethernetowej – www.kike.pl

3. Polska Izba Informatyki i Telekomunikacji – www.piit.org.pl

4. Polska Izba Komunikacji Elektronicznej – www.pike.org.pl

5. Polska Izba Radiodyfuzji Cyfrowej – www.pirc.org.pl

6. Stowarzyszenie Budowniczych Telekomunikacji – www.sbt.org.pl

7. Stowarzyszenie Teletechników Polskich XXI w. – www.teletechnika.org.pl

Instytucje normalizacyjne i standaryzacyjne:

1. Polski Komitet Normalizacyjny – www.pkn.pl

2. IEC – www.iec.ch

3. ITU – www.itu.int

4. IEEE-SA – www.standards.ieee.org