podstawowy słownik frazeologiczny chorwacko-polski · anđeo mira anioł pokoju anđeo smrti...

Dariusz Sieczkowski

Podstawowy słownikfrazeologiczny

chorwacko-polski

Publikacja dostępna całkowicie za darmo

Wydawnictwo "Darlex"www.darlex.pl

Oświęcim 2011

D.Sieczkowski - "Podstawowy słownik frazeologiczny chorwacko-polski"

OD AUTORA:

"Podstawowy słownik frazeologiczny chorwacko-polski" to króciutka publikacja zawierająca ponad tysiąc najpopularniejszych chorwackich związków frazeologicznych wraz z ich polskimi odpowiednikami. Celem pracy było stworzenie pierwszego, obszernego słownika tego typu, jednak jak to w życiu bywa, zabrakło czasu i pieniędzy. Nie jest to więc praca dokończona. Frazeologię zaczerpnąłem ze słownika literackiego języka chorwackiego, korpusu języka chorwackiego oraz internetowych wydań chorwackich dzienników. Publikacja jest dostępna na zasadzie dobrowolnych datków.

Jeśli spodobał ci się słownik i chcesz wspomóc mnie w kontynuowaniu prac nad słownikami języków słowiańskich, możesz to zrobić wpłacając dowolną kwotę przez Paypal ze strony www.darlex.pl

2


AKCIJA:čovjek od akcije człowiek czynu

ALKOHOL :utapati tugu u alkoholu topić smutki w alkoholualkohol teče u potocima alkohol leje się strumieniami

AMBICIJA:bolesna ambicija chora ambicja

ANĐEO:anđeo čuvar anioł stróżanđeo mira anioł pokojuanđeo smrti anioł śmiercigrad anđela miasto aniołówpali anđeo upadły anioł

ARMIJA:armija nezaposlenih armia bezrobotnych

AS:as iz rukava as z rękawa/w rękawie

BACATI:bacati pogled rzucać okiem (na coś)bacati klipove pod noge (komu) rzucać kłody pod nogi (komuś)

BACITI:baciti u zrak wysadzić w powietrzebacati (nabacivati) se blatom (na koga) obrzucać (kogoś) błotem, mieszać (kogoś) z

błotem

BAJKA:kao u bajci jak w bajcepričati bajke opowiadać bajki

BIJEG:bijeg kapitala ucieczka kapitałubijeg iz kuće ucieczka z domubijeg iz pakla ucieczka z piekłabijeg mozgova drenaż mózgów/ ucieczka mózgówbijeg od stvarnosti ucieczka od rzeczywistościdati se u bijeg rzucić się do ucieczki

BIJEL:bijela knjiga biała księgaBijela kuća Biały Dombijela vrana biały krukbijela zastava biała flagabijeli sport tenis

3


BITI:biti na visokom nivou być na (wysokim) poziomiebiti na vrhuncu slave być u szczytu sławybiti pri zdravoj pameti być przy zdrowych zmysłachbiti pun nade u... pokładać nadzieję w...biti u strahu bać się, obawiać siębiti na snazi obowiązywaćbiti sit čega mieć czegoś po dziurki w nosiebiti na sedmom nebu być w siódmym niebiebiti ili ne biti być albo nie byćkakav sam, takav sam jestem, jaki jestembiti u godinama być w latachbiti pod papučom być pod pantoflemšto bude, biti će co będzie, to będziebiti svoj być sobą

BITKA:lako je biti general poslije bitke po bitwie każdy jest generałem

BLAGO:ni za carevo blago/ni za koje blago za żadne skarby świata

BLIJED:blijed kao krpa/zid blady jak ściana

BLIZANAC:jednojajčani blizanci bliźnięta jednojajowedvojajčani blizanci bliźnięta dwujajowesijamski blizanci bliźnięta syjamskie

BOG:hvala Bogu dzięki Bogugdje je Bog rekao laku noć gdzie diabeł mówi dobranocBog mi je svjedok Bóg mi świadkiempreminuti u Gospodinu spocząć w BoguBog vam platio! Bóg zapłać!čovjek snuje a Bog određuje człowiek strzela, Bóg kule nosi

BOJA:prikazati u ružičastoj boji opisać w różowych barwachtopla boja ciepły kolor

BOL:iskren do bola szczery do bóluprevijati se od bolova zwijać się z bólu

BOLEST:nakon duge i teške bolesti po długiej i ciężkiej chorobie

BOLJE:bolje ikad nego nikad lepiej późno niż wcale

4


BORBA:borba do posljednje kapi krvi walka do ostatniej kropli krwiborba na život i smrt walka na śmierć i życiebez borbe (sport.) walkoweremborba sa smrću walka ze śmierciąsmrtna borba walka ze śmierciąborba s vjetrenjačama walka z wiatrakamiborba za opstanak walka o przeżycieborba za kruh walka o chleb

BRADA:uhvatiti Boga za bradu złapać byka za rogivic s bradom dowcip z brodąkozja brada kozia bródka

BRAT:brat po vjeri brat w wierzemokri brat kompan od kieliszkaveliki brat wielki brat

BRIGA:mala djeca mala briga, velika djeca velika briga małe dzieci, małe problemy, duże dzieci, duże

problemy

BROD:kad brod tone štakori prvi bježe z tonącego okrętu szczury uciekają pierwsze

BROJITI:brojiti dane odliczać dnibrojiti ovce liczyć owce /przed snem/to se ne broji to się nie liczy

BUDALA:praviti se budalom robić z siebie głupka/durniaispasti budala wyjść na głupka/durnia

BUDUĆNOST:povratak u budućnost powrót do przyszłościbliska budućnost bliska przyszłośćčovjek budućnosti człowiek przyszłościosigurati budućnost zapewnić przyszłośćto nema budućnosti to nie ma przyszłościproricati budućnost przepowiadać przyszłośćgledati u budućnost patrzeć w przyszłość

BUHA:praviti od buhe slona robić z igły widłydosadan kao buha nudny jak flaki z olejem

BUKA:mnogo buke ni oko čega wiele hałasu o nic

BURA:bura u čaši vode burza w szklance wody

5


CAR:biti car na svome być swoim panemcar je gol król jest nagitamo gdje car ide pješke tam, gdzie król chodzi piechotą

CIJENA :ni po cijenu života nawet za cenę życiaznati (svoju) cijenu znać swoją cenęcijena pobjede cena za zwycięstwo

CILJ:cilj opravdava sredstvo cel uświęca środkina korak do cilja krok od celuCRN:crni dan czarny dzieńcrni petak czarny piątekcrna rupa czarna dziuracrna komedija czarna komediacrna kronika kronika policyjna, kronika kryminalnacrna kutija czarna skrzynkacrna lista czarna listacrne košulje czarne koszule /włoscy faszyści/crne misli czarne myślicrni humor czarny humorcrni kontinent czarny kontynent /Afryka/crno tržište czarny rynekraditi na crno pracować na czarnocrna serija czarna seria

ČAST:pasti na polju časti polec na polu chwałyispod časti mi je to jest poniżej mojej godności

ČAŠA:voli pogledati u čašu lubi zajrzeć do kieliszkabura u čaši vode burza w szklance wodyčaša se prelila miarka się przebrałaiskapiti čašu do dna wypić kielich goryczy do dnagorka čaša kielich goryczyutopio bi ga u čaši vode utopiłby go w łyżce wody /bardzo go nienawidzi/

ČEKATI:tko čeka, dočeka kto czeka, ten się doczeka

ČEKIĆ:između čekića i nakovnja między młotem a kowadłem

ČELIK:hladan kao čelik zimny jak staltvrd kao čelik twardy jak stal

ČELO:(ne) piše mu na čelu nie ma (tego) wypisanego na czole

6


ČETIRI:među (između) četiri zida w czterech ścianachu četiri oka w cztery oczyčetiri strane svijeta cztery strony światadva i dva su četiri dwa plus dwa równa się czterydići sve četiri u zrak ruszyć swoje cztery litery

ČIN:staviti (koga) pred gotov čin postawić kogoś przed faktem dokonanymzateći koga na činu przyłapać kogoś na gorącym uczynku

ČINITI:činiti od buhe slona robić z igły widłyčiniti budalu od sebe robić z siebie głupkačiniti gluposti wygłupiać sięodijelo (odjeća) čini čovjeka szata czyni człowiekačiniti svoje robić swoje

ČITATI:čitati između redaka czytać między wierszami

ČOVJEK:čovjek to zvuči gordo człowiek, to brzmi dumnieodijelo (odjeća) čini čovjeka szata czyni człowiekasvjetski čovjek światowy człowieksmeće od čovjeka śmieć /o kimś/čovjek od pera człowiek pióračovjek snuje a Bog određuje człowiek strzela, Bóg kule nosičovjek na čovjeku człowiek na człowiekupećinski čovjek jaskiniowiec

ČUDO:sedam svjetskih čuda siedem cudów światačudo nad čudima cud nad cudačudo božje cud Bożynekim čudom jakimś cudemosmo svjetsko čudo ósmy cud światapraviti (izvoditi, činiti) čudesa czynić cudavjerovati u čudo wierzyć w cuda

ČUVATI:čuvati se kao živog vraga bać się jak ogniačuvati kao kap vode na dlanu/kao zjenicu oka strzec jak oka w głowienismo zajedno (skupa) koze (ovce) čuvali nie paśliśmy razem świń

ČVOR:gordijski čvor węzeł gordyjski

ČVRST:čvrsta ruka twarda rękačvrsta valuta twarda waluta

7


DAH:do posljednjeg daha do ostatniego tchuposljednji dah ostatnie tchnienie

DALEKO:daleko od očiju daleko od srca czego oczy nie widzą, tego sercu nie żaldržati se daleko (od čega) trzymać się z daleka/z dala (od czegoś)

DALJE:ne vidi dalje od nosa nie widzi nic poza czubkiem nosadržati se dalje (od čega) trzymać się z dala (od czegoś)i tako dalje i tak dalej

DAN:Dan D dzień Ddani su mu odbrojeni jego dni są policzoneiz dana u dan z dnia na dzieńdan za danom dzień za dniemjednoga (lijepoga) dana pewnego (pięknego) dniapo bijelome danu w biały dzieńsudnji dan dzień sądu ostatecznegoznati se iz školskih dana znać się ze szkolnych czasównismo imali svoj dan nie mieliśmy swojego dnia

DASKA:gas do daske gaz do dechy

DATI:dati krila dodać skrzydełdati sve od sebe dać z siebie wszystko

DIJETE:čudo od djeteta cudowne dzieckodijete svoga vremena dziecko swojego czasu/swoich czasówveliko dijete duże dzieckodijete na sisi bi razumjelo nawet dziecko (to) zrozumienemoj biti dijete nie bądź dzieckiemon je poput malog djeteta (on) jest jak małe dzieckoponašati se kao dijete zachowywać się jak dziecko

DIM:nema dima bez vatre nie ma dymu bez ognia

DIO:lavlji dio lwia część

DJELO:riječju i djelom słowem i czynemdjelo (mojih) ruku dzieło moich rąk/spod mojej rękiizići će djelo na vidjelo wyjdzie szydło z worka/ prawda wyjdzie na jawuhvatiti na djelu przyłapać na gorącym uczynku

DLAKA:tražiti dlaku u jajetu szukać dziury w całym

8


DNO:biti na dnu być na dniedospjeti do dna stoczyć się na dno; znaleźć się na dniezagledati čaši u dno zaglądać do kieliszkadvostruko/duplo dno podwójne dnodruštveno dno niziny społecznepali su na dno ljestvice spadli na dno tabelidno dna dno dnaiz dna duše z głębi duszy/serca

DOBA:mirno doba czas/y pokojuzlatno doba złote czasy, złoty wiek

DOĆI:doći do riječi dojść do słowadoći na prosjački štap zejść na dziadydoći k sebi dojść do siebiedoći u prave ruke trafić w dobre ręce

DOKAZ:ključni dokaz kluczowy dowódkrunski dokaz dowód koronny

DOSADA:umirati od dosade umirać z nudówrazbijati dosadu zabijać nudę

DRUG:druga mladost druga młodośćdrugim riječima innymi słowyimati drugoga mieć innegoiz druge ruke z drugiej rękina drugo brdo tkan ulepiony z innej glinynema druge nie ma innej możliwościotići na drugi svijet przenieść się na tamten świats druge strane z drugiej stronybiti u drugom stanju być w stanie błogosławionym /w ciąży/

DRUGI:druga mladost druga młodośćdrugim riječima innymi słowyimati drugoga mieć innegoiz druge ruke z drugiej rękinema druge nie ma innej możliwościotići na drugi svijet odejść na tamten światpostao je drugi čovjek stał się innym człowiekiems druge strane z drugiej stronybiti u drugom stanju być w stanie błogosławionym /w ciąży/

DRVO:pijan kao drvo pijany jak bela

9


DRŽATI:držati jezik za zubima trzymać język za zębami

DRŽATI SE:držati se po strani trzymać się z bokudržati se daleko trzymać się z dalajedva se drži na nogama ledwo się trzyma na nogach

DRŽAVA:država tampon państwo buforowebanana-država bananowa republikadržava s velikim D państwo przez duże P

DUĆAN:zatvoriti dućan (przen.) zwinąć interes

DUG:plivati u dugovima tonąć w długachpasti u dugove popaść w długi

DUH:duh vremena duch czasówsačuvati prisutnost duha zachować przytomność umysługrad duhova miasto duchówu zdravu tijelu zdrav duh w zdrowym ciele zdrowy duchdobri duh dobry duchići u korak duhom vremena iść z duchem czasuvrijeme duhova godzina duchów

DUŠA:do dna duše z głębi sercaispustiti dušu wyzionąć duchani žive duše (ani) żywej duszyprodati dušu đavolu/vragu sprzedać duszę diabłusve što ti srce (duša) želi wszystko, czego dusza zapragniepraznina duše pustka w duszybratska duša bratnia duszaogrijati dušu ogrzać duszę

DŽEP:imati koga u džepu mieć kogoś w kieszeniimati prazan džep mieć pustą kieszeńimati zmiju u džepu mieć węża w kieszenipoznavati kao svoj džep znać jak własną kieszeńudariti po džepu uderzyć po kieszeniza svaki džep na każdą kieszeń

DŽUNGLA:zakon džungle prawo dżungli

EKRAN:mali ekran mały ekran /telewizja/

10


ELIKSIR:eliksir mladosti eliksir młodościeliksir života eliksir życiaeliksir ljubavi eliksir miłości

GENERAL:lako je biti general poslije bitke po bitwie każdy jest generałem

GESTA:gesta dobre volje gest dobrej woli

GLAVA:bez glave i repa bez składu i ładufali mu daska u glavi brakuje mu piątej klepkiizgubiti glavu stracić głowę /dosłownie i przenośnie/krov nad glavom dach nad głowąod glave riba smrdi ryba psuje się od głowyskakati na glavu skakać na główkęuhvatiti se za glavu złapać się za głowętko nema u glavi ima u nogama kto nie ma w głowie, ten ma w nogachglava mi je pucala głowa mi pękałaizbiti iz glave kome što wybić komuś coś z głowylovci na glave łowcy główmudroj glavi jedno oko dosta mądrej głowie dość dwie słowiene ide mi u glavu nie mieści mi się (to) w głowiepametna glava mądra głowa

GLEDATI:gledati kroz crne naočale patrzeć przez czarne okularygledati kroz ružičaste naočale patrzeć przez różowe okularygledati smrti u oči patrzeć śmierci w oczy

GLJIVA:atomska gljiva grzyb atomowy

GLUH:gluh kao top głuchy jak pieńpraviti se gluh udawać głuchegogluh i slijep głuchy i ślepygluh na sve głuchy na wszystko

GLUP:glup kao klada/konj/ćuskija głupi jak but

GODINA:izgubiti godinu stracić rok (na studiach)dobro nositi godine dobrze się trzymać (z wyglądu i formy)biti u godinama być w latachbiti u najboljim godinama być w najlepszych latachgodine rade svoje lata robią swojeiz godine u godinu z roku na rokkriza srednjih godina kryzys wieku średniego

11


GOLUB:golub mira gołąbek pokojubolje vrabac u ruci nego golub na krovu lepszy wróbel w garści niż gołąb na dachu

GORA:gora od čovjeka chłop jak dąb; chłop na schwał

GOST:počasni gost gość honorowysvakog gosta tri dana dosta gość jak ryba, po trzech dniach śmierdzi

GOVOR:ni govora nie ma mowynije vrijedno govora szkoda gadać

GRAD:grad duhova miasto duchówgrad anđela miasto aniołówvječni grad wieczne miasto /Rzym/

GRANICA:zelena granica zielona granica

GREŠKA:greška u koracima (sport.) błąd krokówpotkrala se greška wkradł się błądljudska greška błąd człowieka

GRIJEH:grijeha vrijedan grzechu wartygrijeh je ne pokušati grzechem byłoby nie spróbować

GROB:biti jednom nogom u grobu być jedną nogą w grobiešuti kao grob milczy jak gróbod kolijevke do groba od kołyski do grobu/śmierciokretati se u grobu przewracać się w grobieotjerati u grob (koga) wpędzić (kogoś) do grobudo groba do grobu, do śmiercikopati kome grob kopać komuś gróbtajno je odnio u grob zabrał tajemnicę do grobu

GROBNI:grobna tišina grobowa cisza

GROM:kao grom iz vedra neba jak grom z jasnego niebakao gromom ošinut jak rażony piorunem

12


GUBITI:gubiti tlo pod nogama tracić grunt pod nogamigubiti vrijeme tracić czasgubiti kontrolu nad sobom tracić panowanie nad sobągubiti glavu tracić głowęgubiti živce tracić nerwy

HAJKA:medijska hajka nagonka medialna

HUMOR:crni humor czarny humorosjećaj za humor poczucie humorusmisao za humor poczucie humoru

IĆI:ići čijim stopama iść w czyjeś śladyići linijom manjeg otpora iść linią najmniejszego oporuići (kome) na ruku iść komuś na rękęići (kome) na živce działać komuś na nerwyići od ruke do ruke przechodzić z rąk do rąkići svojim putem iść swoją drogąide kao po loju/kao podmazano idzie jak po maśleići s kime ispod ruke iść pod ramię

IGLA :čekati kao na iglama czekać jak na szpilkach

IGRA:ostati u igri za.. pozostać w grze o...igra riječi gra słówprljava igra nieczysta graigra slučaja zbieg okolicznościigra na sreću gra hazardowaprozreti čiju igru przejrzeć czyjąś gręući u igru wejść do gry

ILUZIJA :mladalačke iluzije młodzieńcze iluzježivotne iluzije życiowe iluzje

IMATI:imati drugoga mieć innegoimati pravo mieć rację

IRONIJA:ironija sudbine ironia losu

ISPIRATI:ispirati mozak prać mózg

ISPIT:ispit zrelosti egzamin dojrzałości

13


ISPOD:ispod svake kritike poniżej wszelkiej/jakiejkolwiek krytyki

ISTI:izlazi na isto wychodzi na to samoista pjesma ta sama śpiewka

ISTINA:čista istina czysta prawdagola istina naga prawdažalosna istina smutna prawdapogledati istini u oči spojrzeć prawdzie w oczypovijesna istina prawda historycznagovoriti punu istinu mówić całą prawdę

IZGUBITI:izgubiti dar govora stracić mowę/zaniemówićizgubiti glavu stracić głowęnemati što izgubiti nie mieć nic do stracenia

IZGUBLJEN:izgubljena generacija stracone pokolenie

IZIĆI:izići na javu wyjść na jawizići na svjetlo dana wyjść na światło dzienneizlazi na jedno/isto wychodzi na jedno/to samo

IZNIMKA :iznimka potvrđuje pravilo wyjątek potwierdza regułę

IZRAZ:izraz dobre volje wyraz dobrej woli

IZVJESTAN :izvjesno vrijeme przez pewien czasizvjesnog dana pewnego dnia

JABUKA:Adamova jabuka jabłko Adamajabuka razdora jabłko niezgody/kość niezgodyzagristi u kiselu jabuku zrobić z bólem serca

JAHAČ:jahači apokalipse jeźdźcy apokalipsy

JAVNI:javni radovi prace publicznejavna služba usługa publicznajavna osoba osoba publicznajavna rasvjeta oświetlenie publicznejavno mišljenje (mnijenje) opinia publicznajavni interes interes publicznyjavna kuća dom publiczny

14


JEZIK:držati jezik za zubima trzymać język za zębamiimati dug/dugačak jezik mieć długi językimati oštar jezik mieć cięty języklomiti jezik łamać język /mówić łamanym językiem obcym/mlatiti jezikom mleć ozoremnaći zajednički jezik (s kim) znaleźć wspólny język (z kimś)navrh jezika mi je mam to na końcu językasvrbi ga jezik świerzbi go językšto na srcu to na jeziku co na sercu, to na językuugristi se za jezik ugryźć się w językvući koga za jezik ciągnąć kogoś za język

KAMEN :kamen smutnje kość niezgodykamen temeljac kamień węgielnykamen do kamena palača ziarnko do ziarnka, a zbierze się miarkapao mi je kamen sa srca spadł mi kamień z sercanije ostao ni kamen na kamenu nie został kamień na kamieniutko tebe kamenom ti njega kruhom kto na ciebie kamieniem, ty na niego

chlebemtvrd kao kamen twardy jak skała

KAP:do posljednje kapi krvi do ostatniej kropli krwikap u moru kropla w morzu potrzebutopio bi ga u kapi vode utopiłby go w łyżce wody

KARTA:staviti karte na stol wyłożyć karty na stółotkriti karte odkryć karty

KAZATI:iskreno kazano szczerze mówiąc

KIŠA:kisele kiše kwaśne deszczekiša metaka grad kul

KLADA:ne pada iver daleko od klade niedaleko pada jabłko od jabłonizaspati/spavati kao klada zasnąć jak suseł

KLUPA:magareća klupa ośla ławkaoptuženička klupa ława oskarżonych

KOLJENO:moliti na koljenima prosić na kolanachbaciti na koljena rzucić na kolana

15


KONAC:potezati konce pociągać za nitkipomrsiti (kome) konce pokrzyżować komuś planykonac djelo krasi koniec wieńczy dzieło

KONJ:poklonjenu konju zube se ne gleda darowanemu koniowi nie zagląda się w zębyraditi kao konj harować jak wółCiganin hvali svoga konja każda pliszka swój ogon chwalitrojanski konj koń trojańskinilski konj hipopotam

KONOP:potezanje konopa przeciąganie liny

KOPATI:tko drugome jamu kopa, sam u nju pada kto pod kim dołki kopie, ten sam w nie wpadakopati grob (kome) kopać grób (komuś)

KORAK:prvi koraci pierwsze krokiprvi korak uvijek najteži pierwszy krok jest (zawsze) najtrudniejszydržati korak (s kim) dotrzymywać kroku (komuś)korak do naslova krok od tytułukorak naprijed krok do przodukorak natrag krok w tyłnapraviti prvi korak zrobić pierwszy krokmediji idu i korak dalje media idą o krok dalejbiti korak do finala być krok od finału

KOST:slonova kost kość słoniowapromrznuti do kostiju przemarznąć do szpiku kościkost i koža skóra i kość /o kimś bardzo chudym/kost razdora kość niezgodyvjetar ulazi u kosti Wiatr przejmuje/przenika do szpiku kości

KOŠNICA:vrvi kao u košnici ruch jak w ulu

KOŠULJA:crne košulje czarne koszule /włoscy faszyści/smeđe košulje brunatne koszule /naziści/luđačka košulja kaftan bezpieczeństwakošulja je bliža od kabanice bliższa koszula ciału niż sukmana

KOVAČ:svatko je (sam) kovač svoje sreće każdy jest kowalem swojego losu

KOZA:i vuk sit i koza cijela wilk syty i koza cała

16


KOŽA:imati debelu kožu być gruboskórnymiskočiti iz kože wyskoczyć ze skóryiznijeti (cijelu) kožu ujść całokost i koža skóra i kość /ktoś bardzo chudy/osjetiti/uvjeriti se na svojoj koži odczuć/przekonać się na własnej skórzevuk u janjećoj koži wilk w owczej skórze

KRAJ:vezati/sastavljati/krpati kraj s krajem wiązać koniec z końcemtreba znati kad je kraj trzeba wiedzieć, kiedy odejśćbatina ima dva kraja każdy kij ma dwa końceprivesti kraju doprowadzić do końcabez kraja bez końcana drugom kraju svijeta na drugim końcu świataod početka do kraja od początku do końca

KRAJNOST:tjerati/padati iz krajnosti u krajnost popadać ze skrajności w skrajność

KRALJICA:kraljica ljepote królowa pięknościkraljica sporta królowa sportu /lekkoatletyka/kraljica plesa królowa balu

KRAVA:pristaje kao kravi sedlo pasuje jak pięść do oka

KRIK:posljednji krik mode ostatni krzyk mody

KRITIKA:ispod (svake) kritike poniżej (wszelkiej) krytyki

KRIV:biti u krivu nie mieć racjigledati koga/na kogakrivim okom patrzeć na kogoś krzywym/złym okiemodvesti na krivi put sprowadzić na manowce/na złą drogęna krivu adresu pod niewłaściwy adres

KROV:biti bez krova nad glavom nie mieć dachu nad głową

KRŠTENJE:vatreno krštenje chrzest bojowy

KRTICA:slijep kao krtica ślepy jak kret

KRUG:počasni krug (sport.) runda honorowazačarani/zatvoreni krug zaczarowane koło

17


KRUH:izgubiti kruh stracić chleb /pracę/živjeti na kruhu i vodi żyć o chlebie i wodzieživjeti o samom kruhu żyć o suchym chlebiezaraditi za kruh zarobić na chleb

KRV:krv nije voda krew nie wodaomastiti ruke krvlju splamić ręce krwiąčovjek plave krvi człowiek błękitnej krwito mu je u krvi ma to we krwiležala je u lokvi krvi leżała w kałuży krwiomastiti ruke krvlju splamić ręce krwią / Mieć krew na rękachpala je krv polała się krewto mu je u krvi ma to we krwiući u krv wejść w krewkrv će teći na potoke krew będzie lała się strumieniamiproliti krv przelać krewprijeći u krv wejść w krewplava krv błękitna krew

KUĆA:lijepo je poći, a i kući doći wszędzie dobrze, ale w domu najlepiejjavna kuća dom publiczny

KUNIĆ:pokusni kunić królik doświadczalny

KUPITI:kupiti mačka u vreći kupić kota w worku

KUTIJA:otvoriti Pandorinu kutiju otworzyć skrzynkę Pandorycrna kutija czarna skrzynka

LAGATI:lagati u oči kłamać w żywe oczylagati kao pas kłamać jak z nut

LAŽ:u laži su kratke noge kłamstwo ma krótkie nogi

LED:Europa okovana ledom Europa skuta lodemprobiti led przełamać lody

LEŽATI:ležati na novcu spać na pieniądzach

LICE:poznato lice znana twarzsama nova lica same nowe twarzekonjsko lice końska twarzčovjek bez lica człowiek bez twarzy

18


licem u lice twarzą w twarzna licu mjesta na miejscu /np. zginąć na miejscu/reći u lice powiedzieć prosto w twarzpravo lice prawdziwa twarz

LIJES:čavao u lijes gwóźdź do trumny

LISNICA:ministar bez lisnice minister bez teki

LISTA:crna lista czarna lista

LOPTA:lopta je okrugla piłka jest okrągła

LJETO:bablje ljeto babie lato

LJUBAV :ljubav na prvi pogled miłość od pierwszego wejrzeniaplatonska ljubav platoniczna miłośćzabranjena ljubav zakazana miłośćljubav cvjeta miłość rozkwitaprava ljubav prawdziwa miłośćza ljubav nikad nije kasno na miłość nigdy nie jest za późnoljubav sve pobjeđuje miłość wszystko zwyciężyprva ljubav pierwsza miłośćvoditi (s kim) ljubav kochać się (z kimś)

LJUBOMORA:bolesna ljubomora chorobliwa zazdrość

LUKA:sigurna luka bezpieczna przystań

MAČ:Damoklov mač miecz Damoklesatko se mača laća od mača će i poginuti kto mieczem wojuje, ten od miecza ginie

MAČKA:igrati se mačke i miša bawić się w kotka i myszkękao pas i mačka jak pies z kotemkupiti mačku/mačka u vreći kupić kota w workukad mačke nema (kod kuće) miševi se vesele gdy kota nie ma w domu, myszy harcująpretući/prebiti kao mačku zbić jak psamačka ima devet života kot ma dziewięć żyć

MAGARAC:tvrdoglav kao magarac uparty jak osioł

19


MAGIJA:crna magija czarna magia

MAGLA:magla da ju možeš nožem rezati mgła (tak gęsta), że można ją kroić nożemvidjeti kao kroz maglu widzieć jak przez mgłę

MAJKA:majka priroda matka naturapijan kao majka pijany jak belasurogat majka surogatka

MAJSTOR:majstor pera mistrz pióra

MALO:malo je trebalo/nedostajalo mało brakowałomalo pomalo pomału, trochę

MANA:mana s neba manna z nieba

MEDALJA:druga strana medalje druga strona medalu

MESO:topovsko meso mięso armatnie

MESTI:mesti pred svojim vratima/svojim pragom zamiatać przed własnym progiem

METAK:zalutali metak zabłąkana kulazlatni metak złoty strzał (śmiertelna dawka u narkomanów)kiša metaka grad kuldo posljednjeg metka do ostatniej kuli

MIR:daj mi mira daj mi spokójpusti me na miru zostaw mnie w spokojumir i tišina cisza i spokójsklopiti mir zawrzeć pokój

MISAO:bježe mi misli nie mogę zebrać myślicrne misli czarne myślimisao vodilja myśl przewodnia

MISLITI:misliti svoje myśleć swojemisliti svojom glavom myśleć własną/swoją głowąto ne bih ni u snu mislio o tym mi się nawet nie śniłotko bi to mislio kto by pomyślałdati misliti (komu) dać komuś do myślenia

20


MIŠ:gol kao crkveni miš biedny jak mysz kościelnaigrati se mačke i miša bawić się w kotka i myszkętresla se brda rodio se miš z dużej chmury mały deszcz

MJESTO:ukleto mjesto przeklęte miejsce

MLADIĆ:stari mladić stary kawaler

MLADOST:druga mladost druga młodośćeliksir mladosti eliksir młodościnije u prvoj mladosti nie jest pierwszej młodości

MORA:noćna mora 1. nocny koszmar /sen/ 2. koszmar

MORE:ognjeno more morze ogniamore problema morze problemówpreko sedam gora, preko sedam mora za siedmioma górami, za siedmioma lasami

MOST:porušiti sve mostove za sobom spalić za sobą wszystkie mostyzračni most most powietrzny

MOZAK:imati ptičji mozak mieć ptasi móżdżekmozak operacije mózg operacji (kto za nią stoi)pranje mozga pranie mózgu

MRAK:pod okriljem mraka pod osłoną ciemnościraditi od jutra do mraka pracować od rana do wieczora

MRTAV:mrtva priroda martwa naturasamo preko mene mrtvoga po moim trupiemrtva sezona martwy sezonmrtva točka martwy punktdoći do mrtve točke utknąć w martwym punkcie

MUHA:od muhe praviti slona robić z igły widłykao muha bez glave na oślepubiti jednim udarcem dvije muhe zabić dwie muchy za jednym zamachem

MUŠICA:imati mušice mieć muchy w nosie

21


NADA:biti pun nade u pokładać nadzieję wkrijepeći nadom krzepić nadziejąnada se je ugasila nadzieja zgasłazadnja nada ostatnia nadziejatračak nade błysk nadziei

NEBO:meci paraju noćno nebo kule prują nocne niebobiti na devetom nebu być w siódmym niebiepod vedrim nebom pod gołym niebem

NESREĆA:nesreća nikad ne dolazi sama nieszczęścia chodzą paramisreća u nesreći szczęście w nieszczęściu

NIKAD:nikad ne reci nikad nigdy nie mów nigdy

NIŠTA:ništa od toga nic z tegodugo dugo ništa, pa... potem długo, długo nic...sve ili ništa wszystko albo nicići na sve ili ništa postawić wszystko na jedną kartęnemati ništa s kim nie mieć kimś nic wspólnegoništa od njega neće biti nic z niego nie będzie

NIT:Arijadnina nit nić Ariadny

NOĆ:tiha noć cicha noc

NOGA:bacati klipove pod noge (komu) rzucać kłody pod nogi (komuś)biti na nogama być na nogachbiti na ratnoj nozi być na stopie wojennejgubiti tlo pod nogama tracić grunt pod nogamiići na noge iść na nogachizdale (su) me noge nogi odmówiły mi posłuszeństwabiti jednom nogom u grobu być jedną nogą w grobiejedva se držati na nogama ledwo trzymać się/stać na nogachljudska noga nije ondje kročila ludzka noga tutaj nie stanęłapasti s nogu (od umora) paść z nóg (ze zmęczenia)u laži su kratke noge kłamstwo ma krótkie nogiustati na lijevu nogu wstać lewą nogąživjeti na visokoj nozi żyć na wysokiej stopieiks noge iksowate nogidiv na staklenim nogama kolos na glinianych nogachznati od malih nogu znać od małego/od dziecka

22


NOS:vući za nos wodzić za nosimati koga u nosu mieć kogoś w nosiedizati nos zadzierać nosane vidjeti dalje od nosa nie widzieć dalej niż czubek własnego nosauzeti ispred nosa sprzątnąć sprzed nosa

NOVAC:novac ne raste na drveću pieniądze nie rosną na drzewachsreća nije u novcu pieniądze szczęścia nie dająprljavi novac brudne pieniądzesitan novac drobnebiti pri novcu być przy forsieležati na novcu spać na pieniądzachpranje novca pranie brudnych pieniędzyvrijeme je novac czas to pieniądzmašina za proizvodnju novca maszynka na robienia pieniędzy

NOŽ:zabiti nož u leđa wbić nóż w plecyići pod nož iść pod nóż/skalpelbiti/doći s kim na krv i nož być/iść z kimś na nożestaviti kome nož pod grlo przyłożyć komuś nóż do gardła

OAZA:zelena oaza oaza zielenioaza mira oaza spokojuporezna oaza oaza podatkowa

OBEĆANJE:obećanje ludom radovanje obiecanki cacanki, a głupiemu radość

ODNIJETI:kao rukom odneseno jak ręką odjąłodnio vrag šalu żarty się skończyłyodnijeti pobjedu odnieść zwycięstwo

OKO:bosti oči kłuć oczydobiti na lijepe oči dostać na ładne oczybježi mi s očiju zejdź mi z oczulagati u oči kłamać w żywe oczyne pustiti koga s oka nie spuścić kogoś z oczune vjerovati svojim očima nie wierzyć własnym oczomoko za oko, zub za zub oko za oko, ząb za ząbpogledati ispod oka spojrzeć spod łbapraznik za oko uczta dla oczuvrana vrani oči ne vadi kruk krukowi oka nie wykolezapeti za oko kome wpaść komuś w oko

23


ORUŽJE:hladno oružje broń białazveckati oružjem machać szabelkąpoložiti oružje złożyć brońdrug po oružju towarzysz broni

OTIĆI:otići praznih ruku odejść z kwitkiemotići na vječna lovišta odejść do krainy wiecznych łowówotići korak dalje pójść (o) krok dalej

PAKAO:dobrodošli u pakao witajcie w pieklepreživjeli su pakao przeżyli piekłoprošao sam pravi pakao przeszedłem prawdziwe piekłoput prema paklu droga do piekła

PAMET:gdje ti je bila pamet? gdzie miałeś rozum?imati više sreće nego pameti mieć więcej szczęścia niż rozumubiti pri (svojoj, zdravoj, čistoj) pameti być przy zmysłach

PAMETAN:pametniji popušta mądrzejszy ustąpi

PAS:psi rata psy wojnyživjeti/gledati se kao pas i mačka żyć jak pies z kotemistući kao psa zbić jak psavjeran kao pas wierny jak piespas koji laje ne ujeda/grize pies, który dużo szczeka, nie gryziepas je čovjekov najbolji prijatelj pies jest najlepszym przyjacielem człowiekamorski pas rekin

PEPEO:razbiti u prah i pepeo rozbić w proch i pyłposipati glavu pepelom posypać głowę popiołem uskrsnuti iz pepela powstać z popiołów

PERJE:kititi se tuđim perjem stroić się w cudze piórka

PERO:lagan kao pero lekki jak piórkočovjek od pera człowiek piórato je izašlo ispod njegova pera to wyszło spod jego pióramajstor od pera mistrz pióravladati dobro perom dobrze władać piórem

PETA:otegnuti pete wyciągnąć kopyta /umrzeć/Ahilova peta pięta Achillesabiti kome za petama deptać komuś po piętach

24


PIJESAK:zidati/graditi na pijesku budować zamki na piaskugurati glavu u pijesak chować głowę w piasekbacati kome pijesak u oči sypać komuś piasek w oczy

PILULA:progutati gorku pilulu przełknąć gorzką pigułkę

PISMO:oproštajno pismo list pożegnalnyotvoreno pismo list otwarty

PITANJE:biti pod (velikim) znakom pitanja być pod (dużym) znakiem zapytaniaretoričko pitanje pytanie retoryczne

PITATI:tko pita, ne skita kto pyta, nie błądzi

PLAČ:zid plača Ściana Płaczudolina plača padół łezgovoriti kroz plač mówić przez łzynatjerati koga u plač doprowadzić kogoś do łez

PLAĆA:kakva plaća takva rađa jaka płaca, taka praca

POBIJEDITI:pobijediti bolest pokonać chorobępobijediti strah pokonać strach

POBJEDA:Pirova pobjeda Pyrrusowe zwycięstwoslatki okus pobjede słodki smak zwycięstwa

POGLED:ljubav na prvi pogled miłość od pierwszego wejrzeniana prvi pogled na pierwszy rzut okabaciti pogled na što rzucić na coś okiem

POLJUBAC:Judin poljubac pocałunek Judaszapoljubac smrti pocałunek śmierci

POSAO:posao snova praca marzeńsizifov posao syzyfowa pracapazi svoja posla pilnuj swoich sprawgledati svoja posla pilnować swoich sprawmiješati se u čije poslove mieszać się w nie swoje sprawy

25


POSLJEDNJI:posljednji modni krik ostatni krzyk modyposljednja pomast ostatnie namaszczenieposljednji Mohikanac ostatni Mohikaninposljednji od posljednjih ostatni z ostatnich

POSTELJA:biti prikovan za postelju być przykutym do łóżkana smrtnoj postelji na łożu śmierci

POVIJEST:smetlište povijesti śmietnik historiiotići u povijest przejść do historii /zostać wycofanym/ući u povijest przejść do historii /zostać zapamiętanym/povijest se ponavlja historia się powtarzastranica povijesti karta historii

PRAG:čistiti pred svojim pragom zamiatać przed własnym progiem

PRAVDA:pravda je slijepa sprawiedliwość/Temida jest ślepapravda je zadovoljena sprawiedliwości stało się zadośćlice pravde oblicze Temidy

PREDMET:skakati s predmeta na predmet przeskakiwać z tematu na tematdržati se predmeta trzymać się tematu

PREPUSTITI:prepustiti zaboravu puścić w niepamięć

PREVRNUTI:prevrnuti nebo i zemlju poruszyć niebo i ziemięprevrnuti kome džepove przeszukać/opróżnić komuś kieszenie

PRIČA:bapske priče babskie gadanieduga je to priča to długa historiapriče za malu djecu bajki dla małych dziecinovinska priča kaczka dziennikarskato je već neka druga priča to już inna historia

PRIJEĆI:prijeći granicu dobrog ukusa przekroczyć granicę dobrego smakuprijeći u krv wejść w krew

PRIJATELJ:kućni prijatelj przyjaciel domuobiteljski prijatelj przyjaciel rodziny

PRIMITI:primiti k znanju przyjąć do wiadomościprimiti na sebe wziąć na siebie

26


PRIRODA:mrtva priroda martwa naturadruga priroda druga naturaglup po prirodi głupi z natury

PROLJEĆE:jedna lasta ne čini proljeća jedna jaskółka wiosny nie czyniproljeće života wiosna życia

PROTIV:nemati ništa protiv nie mieć nic przeciwko

PROZOR:bacati novac kroz prozor wyrzucać pieniądze w błotoprozor u svijet okno na świat

PRST:lizati prste palce lizaćpoznavati u prste znać jak własną kieszeńsam kao prst sam jak palecsisati iz prsta wyssać z palca

PRVI:prva pomoć pierwsza pomocprva dama pierwsza damaprvi koraci pierwsze krokiiz prve ruke z pierwszej rękiljubav na prvi pogled miłość od pierwszego wejrzeniana prvi pogled na pierwszy rzut okanije u prvoj mladosti nie jest pierwszej młodościsvirati prvu violinu grać pierwsze skrzypce

PTICA:noćna ptica nocny marekptica nebeska niebieski ptak /ktoś beztrosko żyjący/svaka ptica svome jatu leti ciągnie swój do swegobiti kao ptica na grani być wolnym jak ptakčelična ptica stalowy ptak /o samolocie/

PUT:jedan jedini put jeden jedyny razodvesti na krivi put sprowadzić na manowce/na złą drogębiti (stajati) na putu komu stać komuś na drodzebiti na putu do čega być na drodze do czegośići (poći) putem najmanjeg otpora iść po linii najmniejszego oporuići svojim putem iść swoją drogąizgubiti put zgubić drogę /zabłądzić/stati (ostati) na pola puta stanąć w połowie drogitrnovit put droga przez mękęput ka slavi droga do sławysvi putevi vode u Rim wszystkie drogi prowadzą do Rzymupo n-ti put po raz n-typronaći put do mreže (sport.) znaleźć drogę do siatki

27


PUŽ:spor kao puž powolny jak ślimak

RAČUN:imati račune (s kim) mieć z kimś porachunkiizravnati s kim račune wyrównać z kimś rachunkipokvariti kome račune pokrzyżować komuś plany

RAD:burza rada giełda pracyprisilni rad praca przymusowarad na crno praca na czarno

RAT:rat zvijezda gwiezdne wojnyhladan rat zimna wojnapsi rata psy wojnyrat dviju ruža wojna dwóch różbiti na rubu rata być na skraju wojnydijete rata dziecko wojny

RAVAN:nema mu ravna nie ma sobie równychravan kao svijeća prosty jak świeca

RAZDOBLJE:burno razdoblje burzliwy okresteško razdoblje trudny okresprijelazno razdoblje okres przejściowy

REĆI:blago rečeno delikatnie mówiąciskreno rečeno szczerze mówiącmeđu nama rečeno mówiąc między namine reći krivu (riječ) na koga nie powiedzieć o kimś złego słowareći posljednju riječ powiedzieć ostatnie słoworeći u oči/u lice powiedzieć prosto w oczytamo gdje je bog (vrag) rekao laku noć tam, gdzie diabeł mówi dobranoc

REP:nemati/biti bez glave ni repa być bez składu i ładu

REZ:carski rez cesarskie cięcie

REZATI:rezati granu na kojoj se sjedi podcinać gałąź, na której się siedzirezati nosom oblake zadzierać nosarezati zavoj ścinać zakręt

28


RIBA :zdrav kao riba zdrów jak rybakrupna riba gruba ryba /o wpływowym człowieku/kao riba u vodi jak ryba w wodziešutjeti kao riba milczeć jak rybasitna riba płotka /o mało znaczącym człowieku/

RIJEČ:časna riječ słowo honoruriječju i djelom słowem i czynemdrugim riječima innymi słowysvaka riječ mogla bi ga skupo stajati każde słowo mogłoby go dużo kosztować(izaći) bez jedne riječi (wyjść) bez słowa

RISKIRATI:tko ne riskira - ne profitira kto nie ryzykuje - zysku nie widzi

RODITI:roditi se pod sretnom zvijezdom urodzić się pod szczęśliwą gwiazdąroditi se u košuljici być w czepku urodzonymtako sam (si) se rodio taki już się urodziłemponovno se roditi narodzić się po raz drugi

ROG:natjerati koga u kozji rog zapędzić kogoś w kozi rógnabiti rogove przyprawić rogi /np. małżonkowi/uhvatiti bika za rogove złapać byka za rogi

RUKA:iz prve ruke z pierwszej rękiiz druge ruke z drugiej rękibiti na dohvat ruke być na wyciągnięcie rękibiti pri ruci być pod rękąbiti u dobrim rukama być w dobrych rękachimati čiste ruke mieć czyste ręcebiti desna ruka być prawą ręką /kogoś/dignuti ruku na koga podnieść rękę na kogośgolih ruku gołymi rękamiimati pune ruke posla mieć pełne ręce robotyići iz ruke u ruku przechodzić z rąk do rąk(o)krvaviti ruke mieć krew na rękachprati ruke (przen.) umywać ręceruka ruku mije ręka rękę myjegledati u ruke patrzeć na ręcetražiti ruku djevojke prosić dziewczynę o rękęuzeti u (svoje) ruke wziąć w swoje ręcebiti vezanih ruku mieć związane ręcebiti sretne ruke mieć szczęśliwą rękęna vlastitu ruku na własną rękętrljati si ruke zacierać ręce

29


RUKAV:as iz rukava as z rękawa/w rękawiesipati kao iz rukava sypać jak z rękawa /czymś/zasukati rukave zakasać rękawy

RUPA:proračunska rupa dziura budżetowacrna rupa czarna dziura

SAM:sam kao prst sam jak palecnadmašiti samoga sebe przejść samego siebiesam od sebe sam od siebie

SAN:kao kroz san jak przez senposao snova praca marzeńputovanje iz snova podróż marzeńsan ali java? jawa czy sen?spavati kamenim snom spać kamiennym snemzaspati vječnim snom zasnąć wiecznym snemsrušiti snove pozbawić złudzeń; zniszczyć marzeniadebi iz snova debiut marzeńamerički san amerykański sen

SASTANAK:sastanak na vrhu spotkanie na szczycie

SAT:policijski sat godzina policyjnadavati satove udzielać korepetycji

SAVJEST:imati grižnju savjesti mieć wyrzuty sumieniasavjest mi je čista mam czyste sumienieimati koga na savjesti mieć kogoś na sumieniusloboda savjesti wolność sumienia

SCENA:danteovske scene dantejskie scenypraviti scene robić sceny

SEDLO:pristaje kao kravi sedlo pasuje jak pięść do okaizbaciti iz sedla wysadzić z siodła

SELO:globalno selo globalna wioskaolimpijsko selo wioska olimpijska

SEZONA:sezona kiselih krastavaca sezon ogórkowy

30


SIN:mamin sin maminsynekrazmetni sin syn marnotrawnykakav otac, takav sin jaki ojciec, taki syn

SITUACIJA:pat situacija sytuacja patowa

SJEDITI:sjediti iza brave/rešetaka siedzieć za kratkamisjediti na dvije stolice siedzieć na dwóch stołkachsjediti na novcima siedzieć na pieniądzachsjediti kao prikovan siedzieć jak przykutysjediti komu na vrat siedzieć komuś na karku SJEKIRA:ratna sjekira topór wojenny

SJENA: bojati se svoje sjene bać się własnego cieniakazalište sjena teatr cienibiti samo sjena (koga) być cieniem kogoś /stracić swoje dobre cechy/

SLAVA:imeti svojih pet minut slave mieć swoich pięć minut (sławy)

SLIJEP:slijepa ulica 1. ślepa ulica 2. ślepa uliczkaslijepi putnik pasażer na gapępravda je slijepa sprawiedliwość/Temida jest ślepa

SLIKA:lijep kao slika piękny jak obrazek

SLOBODA:sloboda riječi wolność słowasloboda tiska wolność prasysloboda udruživanja wolność zgromadzeńsloboda savjesti wolność sumieniaizaći na slobodu wyjść na wolnośćsloboda vjeroispovijesti wolność wyznania

SLUČAJ:igra slučaja zbieg okolicznościu krajnjem slučaju w najgorszym wypadkuza svaki slučaj na wszelki wypadek

SMIJEH:salve smijeha salwy śmiechuzarazni smijeh zaraźliwy śmiechzaustaviti smijeh powstrzymać się od śmiechuprasnuti u smijeh wybuchnąć śmiechemumirati od smijeha umierać ze śmiechupucati od smijeha pękać ze śmiechu

31


SMRT:boriti se na život i smrt walczyć na śmierć i życiegledati smrti u oči patrzeć śmierci w oczyborba sa smrću walka ze śmierciądok nas smrt ne rastavi dopóki śmierć nas nie rozłączyeskadron smrti szwadron śmierci

SNAGA:stupiti na snagu wejść w życiekonjska snaga koń mechanicznyravnoteža snaga równowaga siłudružiti snage połączyć siły

SNIJEG:biti potrebno kao lanjski snijeg zdać się psu na budęvječni snijeg wieczny śniegsnijeg na kosi siwizna

SPAS:zadnja slamka spasa ostatnia deska ratunku

SPAVATI:mirno spavati spać spokojnieići spavati s kokošima chodzić spać z kuramispavati snom pravednika spać snem sprawiedliwegospavati vječni san/vječnim snom spać wiecznym snemspavati kao top spać jak kamień/suseł

SRCE:sve što ti srce (duša) želi wszystko, czego dusza zapragniepao mi je kamen sa srca spadł mi kamień z sercalaka srca z lekkim sercembiti dobra (meka) srca mieć dobre (miękkie) sercenemati srca nie mieć sercaiz dubine srca z głębi sercaslomiti komu srce złamać komuś serceruku na srce z ręką na sercusrcu prirasti przypaść do sercateška srca z ciężkim sercem

SREĆA:bez treće nema sreće do trzech razy sztukaimati više sreće nego pameti mieć więcej szczęścia niż rozumutko rano rani dvije sreće grabi kto rano wstaje, temu Pan Bóg dajesreća voli hrabre szczęście sprzyja odważnymsvatko je (sam) kovač svoje sreće każdy jest kowalem swojego losusreća u nesreći szczęście w nieszczęściuna svu sreću na całe szczęściesreća nije u novcu pieniądze szczęścia nie dają

32


STAJATI:stajati kao kip/ukopan/skamenjen stać jak słup solistajati na putu (komu) stać (komuś) na drodzestajati na svojim (vlastitim) nogama stać na własnych nogachstajati objema nogama na tlu stać obiema nogami na ziemistajati prekriženih (skrštenih) ruku siedzieć z założonymi rękami

STATI:treba znati stati trzeba wiedzieć, kiedy przestaćstati na svoje (vlastite) noge stanąć na własne nogistati na čelo stanąć na czele

STRAH:nemaj straha! nie bój się!nema straha nie ma się czego baću strahu su velike oči strach ma wielkie oczyumirati od straha umierać ze strachuutjerati (uliti) kome strah u kosti napędzić komuś strachu

STRIJELAC:upisati se u strijelce (sport.) wpisać się na listę strzelców

STRANA:držati komu stranu być po czyjejś stronieslaba strana słaba stronastrane svijeta strony świataprijeći na čiju stranu przejść na czyjąś stronęs druge strane z drugiej strony

STVAR:stanje stvari stan rzeczykako stvari stoje? jak stoją rzeczy/sprawy?stvar je u tome... rzecz w tym...to nije tvoja stvar to nie twoja sprawato je moja stvar to moja sprawato je druga stvar to inna sprawanazvati stvari njihovim imenom nazwać rzeczy/sprawy po imieniustvar je krenula sprawa ruszyła (z miejsca)bit stvari istota rzeczy

SUDBINA:pomiriti se sa sudbinom pogodzić się z losem

SUKOB:sukob interesa konflikt interesów

SUZA:krokodilske suze krokodyle łzyčist kao suza czysty jak łzagorke suze gorzkie łzysuze radosnice łzy radościsa suzama u očima ze łzami w oczach

33


SVE:dati sve od sebe dać z siebie wszystkosve ili ništa wszystko albo nicsve po starom wszystko po staremusve je na svome mjestu wszystko jest na swoim miejscusve se vrtjelo oko muzike wszystko kręciło się wokół muzykisve teče po planu wszystko idzie/przebiega zgodnie z planem

SVIJEĆA:nema da tražiš svijećom takiego to ze świecą szukaćpasti (na tlo) kao svijeća spaść/upaść/wyłożyć się jak długi

SVIJET:kako je svijet malen jaki świat jest mały/jaki ten świat małynizašto na svijetu za nic w/na świeciena kraju svijeta na końcu świataposlati na onaj svijet wyprawić na tamten światveliki svijet wielki światotkako je svijeta i vijeka jak świat światemotići na drugi svijet zejść z tego światanapustiti ovaj svijet opuścić ten świattreći svijet trzeci światdonijeti na svijet wydać na światdoći na svijet przyjść na światčetiri strane svijeta cztery strony świataosvajati svijet podbijać światdiljem svijeta na całym świecie

ŠAKA:stisnuti šaku zacisnąć pięśćgolih šaka gołymi pięściami

ŠALA:dobra šala zlata vrijedi dobry żart tynfa wartšalu na stranu żarty na boknije mu do šale nie jest mu do śmiechuvrag uzeo šalu żarty się skończyłyokretati u šalu obrócić w żart

ŠTAPIĆ:čarobni štapić czarodziejska różdżka

ŠUTNJA:minuta šutnje minuta ciszy

TAJNA:javna tajna tajemnica poliszynelačuvati tajnu strzec tajemnicytajna uspjeha tajemnica sukcesu mračna tajna mroczna tajemnicaslužbena tajna tajemnica służbowa

34


TEPIH:crveni tepih czerwony dywangurati pod tepih zamiatać pod dywan

TIJEK:tijekom vremena z biegiem czasutijek misli bieg myślitijek stvari bieg sprawytijek događaja bieg wydarzeń

TIJELO:u zdravu tijelu zdrav duh w zdrowym ciele zdrowy duchgovor tijela mowa ciała

TISK:sloboda tiska wolność prasyžuti tisak żółta prasa /bulwarowa/

TOČKA:i točka i basta (w rozmowie)pokrenuti s mrtve točke ruszyć z martwego punktustaviti točku na i postawić kropkę nad ibijela točka wapno, jedenastka

TOP:gluh kao top głuchy jak pieńspavati kao top spać jak kamień/suseł

TRAG: ni traga, ni glasa ani widu, ani słychubiti na tragu (kome, čemu) być na tropie (kogo, czego)u tragovima w śladowych ilościachzameo mu se trag zaginął po nim śladzamesti tragove zatrzeć śladynestati bez traga przepaść bez śladuući u trag wpaść na tropzavarati trag zmylić trop

TREN:u prvi tren, u prvom trenu w pierwszej chwiliza (u) tren (oka) w mgnieniu oka

TRENUTAK:trenutak nepažnje chwila nieuwagiu zadnjem trenutku w ostatniej chwiliu jednom trenutku w pewnej chwiliposljednji trenuci ostatnie chwileodlučni trenuci decydujące chwileteški trenuci ciężkie chwiletrenutak istine chwila prawdy

TRKA:trka za novcem pogoń za pieniędzmi

35


TRN:nema ruže bez trnja nie ma róży bez kolcówbiti (kome) trn u oku być komuś solą w oku

TUŠ:hladan tuš zimny prysznic

TVRĐAVA:leteća tvrđava latająca forteca

UHO:imati dobro uho mieć dobre ucho/słuchzidovi imaju uši ściany mają uszyne vjerovati svojim ušima nie wierzyć własnym uszompretvoriti se u uho zamienić się w słuchreći na uho powiedzieć na uchosjediti na ušima puszczać (coś) mimo uszuslušati na jedno uho/jednim uhom słuchać jednym uchemzaljubiti se do ušiju zakochać się po uszynapeti uši nastawiać uszu

USPJEH:tajna uspjeha tajemnica sukcesupovijesni uspjeh historyczny sukcesbiti osuđen na uspjeh być skazanym na sukces

USPOMENA:bolna uspomena bolesne wspomnienieoživljavati uspomene ożywiać wspomnieniagorke uspomene gorzkie wspomnienia

UTAKMICA:jednosmjerna utakmica mecz do jednej bramki

UZBUNA: lažna uzbuna fałszywy alarmpozivati na uzbunu bić na alarm

VATRA:igrati se vatrom igrać z ogniemnaći se između dvije vatre znaleźć się między młotem a kowadłemdolijevati ulje na vatru dolewać oliwy do ogniaotvoriti vatru otworzyć ogień

VEZA:veza na daljinu związek na odległośćkrvna veza więzy krwi

VEZATI:biti vezanih ruku mieć związane ręcevezati kraj s krajem wiązać koniec z końcemvezati sebi konop oko vrata pleść na siebie bicz

36


VIDJETI:vidjeti kao na dlanu widzieć jak na dłoni

VIOLINA:svirati prvu violinu grać pierwsze skrzypce

VIJEK:zlatni vijek złoty wiekotkako je svijeta i vijeka jak świat światemna vijeke vjekova na wieki wieków

VJEČAN:vječni grad wieczne miasto /Rzym/vječni student wieczny studentvječni počinak wieczny odpoczynek

VJETAR:tko sije vjetar žanje oluju kto sieje wiatr, zbiera burzędati petama vjetra wziąć nogi za pas

VLAST:izgubiti vlast nad sobom stracić panowanie nad sobą

VOĆE:zabranjeno voće je najslađe zakazany owoc smakuje najlepiej

VOLJA:do mile volje do wolipreko/protiv svoje volje wbrew swej woliposljednja volja ostatnia wola

VRAG:vragu dušu zapisati sprzedać/oddać duszę diabłuvrag ne spava licho nie śpi

VRATA:mesti pred svojim vratima zamiatać przed własnym progiempomesti pred svojim vratima zamieść przed własnym progiemgledati (zijati) kao tele u šarena vrata patrzeć jak cielę w malowane wrotaiza zatvorenih vrata za zamkniętymi drzwiamipokazati kome vrata pokazać komuś drzwi /wyprosić go/(po)kucati na vrata pukać do drzwi /dosłownie i przenośnie/poljubiti vrata pocałować klamkę

VRATAR:vratar je spasio momčad od katastrofe (sport.) bramkarz uchronił zespół przed klęską

37


VRIJEME:dobiti na vremenu zyskać na czasiegubiti vrijeme tracić czassve u svoje vrijeme wszystko w swoim czasievrijeme će pokazati czas pokażeza vječna vremena na wieczne czasyzub vremena ząb czasuteška vremena ciężkie czasyod vremena do vremena od czasu do czasuu naše vrijeme w naszych czasachvrijeme je novac czas to pieniądzna krivom mjestu i u krivo vrijeme w złym miejscu i w złym czasievratiti vrijeme unatrag cofnąć czasdobra, stara vremena stare, dobre czasy

VUĆI:vuci (mi) se ispred očiju! zejdź mi z oczu!vući za jezik koga ciągnąć kogoś za językvući po sudovima ciągać po sądach

VUK:vuk u janjećoj koži wilk w owczej skórzegladan kao vuk głodny jak wilkmi o vuku, a vuk na vrata o wilku mowa, a wilk tuvuk dlaku mijenja, a ćud nikada wilk zmienia skórę, lecz nie obyczajei vuk sit i koza cijela wilk syty i koza całačovjek je čovjeku vuk człowiek człowiekowi wilkiemvuk samotnjak wilk samotnik

ZADATAK:borbeni zadatak zadanie bojowe

ZAKON:doći u sukob sa zakonom popaść w konflikt z prawemzakon jačega prawo silniejszego

ZAPAD:Divlji zapad Dziki Zachód

ZEMLJA:obećana zemlja ziemia obiecananičija zemlja ziemia niczyjagori mu zemlja pod nogama pali mu się grunt pod nogamikao da ga je zemlja progutala jakby zapadł się pod ziemiękao da je u zemlju propao jakby zapadł się pod ziemiękao nebo i zemlja jak niebo i ziemialaka mu zemlja niech mu ziemia lekką będziesravniti sa zemljom zrównać z ziemiąspustiti se na zemlju spaść na ziemięu zemlju propasti od stida zapaść się pod ziemię ze wstydu

38


ZID:blijed kao zid blady jak ścianameđu četiri zida w czterech ścianachi zidovi imaju uši ściany mają uszykao grahom o zid jak grochem o ścianęzid plača Ściana Płaczuzatvoriti se u četiri zida zamknąć się w czterech ścianach

ZLATAN:zlatna groznica gorączka złotazlatna mladež złota młodzieżzlatna sredina złoty środekzlatni šut złoty strzał /śmiertelna dawka narkotyku/zlatno pravilo złota regułazlatno runo złote runozlatna ribica złota rybkaupisati zlatnim slovima zapisać się złotymi literamiobećavati zlatna brda obiecywać złote góryimati zlatne ruke mieć złote ręce

ZLATO:crno zlato czarne złoto /ropa lub węgiel/

ZLO:nužno zlo zło koniecznezlo zlim vratiti zło odpłacać złem

ZONA:siva zona szara strefa

ZRAK:graditi kule u zraku budować zamki na piasku/na lodziebaciti u zrak wysadzić w powietrzevisjeti u zraku wisieć w powietrzu

ZUB:darovanome konju se zubi ne gledaju darowanemu koniu nie zagląda się w zębyoko za oko, zub za zub oko za oko, ząb za ząbpustiti kroz zube wycedzić przez zębyškripati zubima zgrzytać zębamizub mudrosti ząb mądrościzub vremena ząb czasu

ZVIJEZDA:ratovi zvijezda gwiezdne wojnyroditi se pod sretnom zvijezdom urodzić się pod szczęśliwą gwiazdą

ŽELJA:posljednja želja ostatnie życzenie

ŽELJEZAN:željezna zavjesa żelazna kurtyna

39


ŽELJEZO:željezo se kuje dok je vruće kuj żelazo, póki gorące

ŽIVAC:gubiti živce tracić nerwyići na živce kome działać komuś na nerwyživci su mu popustili puściły mu nerwyizgubiti živce stracić nerwy

ŽIVOT:ako ti je život mio... jeśli ci życie miłe...borba na život i smrt walka na śmierć i życiedati život za što oddać za coś życienoćni život nocne życie oduzeti sebi život odebrać sobie życiepitanje života i smrti kwestia życia i śmierciživot teče dalje życie toczy się dalejgospodar života i smrti pan życia i śmierci

40

podstawowy słownik frazeologiczny chorwacko-polski · anđeo mira anioł pokoju anđeo smrti...

Documents