planter fuglar fiskar pattedyr - gyldendalweb2.gyldendal.no/nyhetsbrev/vivo3-4kparbarknn.pdf ·...

VIVO 3–4

© Gy ld e n da l N o rs k Fo r la g NyNOrsk

1

Liv!

Nedanfor står namna på nokre planter, fuglar, fiskar og pattedyr.

Plasser dei rett i tabellen under. Det skal vere tre i kvar kolonne.

skriv inn namn på fleire også.

Planter Fuglar Fiskar Pattedyr

sei kval ramn revebjølle rev Laks

Gran Nykkerose Måse sild Oter rype

1ArbeIDsArkEtikk og FilosoFi

VIVO 3–4


2

Miljøvern

Lag lister som høver til overskriftene nedanfor.


kva slags ting kan brukast om att?

kva kan vi prøve å bruke mindre av?

kva kan resirkulerast?

VIVO 3–4


3

Eg lever – Eg tenkjer

Namnet mitt: _____________________________________________________

Datoen eg vart fødd: _______________________________________________

Årstida eg vart fødd: _______________________________________________

stad og land eg vart fødd: __________________________________________

set ein ring med fargeblyant rundt det du kan.

skriv fleire ting du kan:

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________


stå på hendene

spele eit instrument

sparke fotball

gå på skøyter

klatre i tre

teikne

danse

sykle

springe

sy

symje

snikre

huske

køyre bil

lage mat

støvsuge

Eg kan

VIVO 3–4


4

Eg kan mykje!

Eg vil lære meir om

Eg kan


VIVO 3–4


5

Sansane

set strek til det du kan sjå, høyre, lukte, smake eller føle.


Eg kan sjå

Eg kan høyre

Eg kan lukte

Eg kan føle

Eg kan smake

VIVO 3–4


6

Sansane

Fyll ut så mykje du greier i tabellen nedanfor. er det noko som kan passe i

fleire kolonnar?

Eg kan sjå

Eg kan høyre

Eg kan lukte

Eg kan føle

Eg kan smake


VIVO 3–4


7

Kjensler

Fyll ut resten av setningane nedanfor.

eg blir glad når ___________________________________________________

________________________________________________________________

eg blir lei meg når _________________________________________________

________________________________________________________________

eg blir sint når ____________________________________________________

________________________________________________________________

eg blir redd når __________________________________________________

________________________________________________________________

skriv ting du lurer på i setningane nedanfor.

eg lurer på _______________________________________________________

________________________________________________________________

eg lurer på _______________________________________________________

________________________________________________________________

eg lurer på ______________________________________________________

________________________________________________________________


VIVO 3–4


8

Kjensler

sjå på dei tre teikningane nedanfor. korleis føler dei ulike barna seg, trur du?

skriv i snakkeboblene det du meiner dei tenkjer på.


VIVO 3–4


9

Eg drøymer

Teikn eller skriv noko av det du drøymer og håper på skal hende.

Eg drøymer om


VIVO 3–4


10

Familien min

skriv inn namna du kan. spør heime dersom det er namn du treng hjelp til.


oldeforeldre

Besteforelder Besteforelder Besteforelder Besteforelder

Forelder Forelder

Egsysken

VIVO 3–4


11

Symbol som er nytta i dødsannonser

Her er nokre av symbola som kan brukast i dødsannonsar i avisene.

sjå gjerne i aviser om de kan finne fleire.


symbol som viser tilknyting til kristendommen.

symbol som viser tilknyting til eit humanistisk livssyn.

symbol for tru, håp og kjærleik. blir ofte nytta når den døde er barn.

blomen er eit nøytralt uttrykk for sorg.

Fredsdua uttrykkjer eit ønske om fred.

Hjartet er uttrykk for sorg.

symbol som viser tilknyting til hinduismen.

symbol som viser tilknyting til jødedommen.

symbol som viser tilknyting til islam.

symbol som viser tilknyting til buddhismen.

VIVO 3–4


12

Kryssord om Sokrates

Vassrett3 ein som «elskar visdom».

4 sokrates vart dømd til ...

6 sokrates stilte mange ...

loddrett1 yrket til mor til sokrates.

2 by sokrates levde i.

5 Anna ord for visdom.

6 sokrates sa at det er viktig å bli kjend med seg ...


1

6

5

2

4

3

6

VIVO 3–4


13

Vennskap

Nedanfor er det nokre påstandar om kva ein god venn gjer. kryss av for om

påstandane er rette eller ikkje.

sant Usant

ein venn snakkar pent til deg.

ein venn baktaler deg.

ein venn spør om du vil vere med på leiken.

ein venn stel leiker frå deg.

ein venn slår deg.

ein venn hjelper deg.

ein venn seier ofte: Du er dum.

ein venn deler godteri med deg.

Dette har eg lyst å gjere med vennene mine:


VIVO 3–4


14

Respekt

Dette er viktig for meg. skriv inn noko som høver.

kva ville du ha tenkt dersom nokon øydela, stal, plaga, drap eller rakka ned

på noko av det som var viktig for deg?

________________________________________________________________

Menneske

stader og land

Dyr og planter

Bygningar

tru og meiningar


VIVO 3–4


15

Konfliktløysingsskjema

kva hende?

kva er problemet?

Forslag til løysingar


VIVO 3–4


16

FN-erklæringa om barnerettar

Her er det eit samandrag av alle rettane det står om.

Alle barn har rett til å ha det slik som denne erklæringa seier. Det skal 1 ikkje vere nokon skilnad på grunn av rase, farge, kjønn, språk, religion,

politikk, opphav, eigedom, fødsel eller andre forhold.

Alle barn har rett til særleg vern. 2

Alle barn har frå fødselen av rett til eit namn og ein nasjonalitet. 3

Alle barn har rett til å vekse og utvikle seg i sosial tryggleik og under 4 sunne forhold.

Alle barn som ikkje er som andre, har rett til spesiell behandling, 5 opplæring og omsorg.

Alle barn treng kjærleik og forståing. Det må foreldra eller andre som har 6 ansvar for barn, prøve å gi dei.

Alle barn har rett til å gå på skole. skolen skal vere gratis og felles for alle. 7

Alle barn skal vere blant dei første som får hjelp og vern om noko står på. 8

Alle barn skal vernast mot forsømming, utnytting og all anna dårleg 9 behandling. Dei får ikkje lov til å ta arbeid før dei har komme opp i ein

høveleg minstealder.

Alle barn skal vernast mot rasemessig, religiøs eller anna diskriminering. 10

er det nokre rettar du synest er viktigare enn andre?

skriv i tilfelle kva rettar det er, og kvifor du meiner det. bruk eit eige ark

i tillegg.

________________________________________________________________

________________________________________________________________


VIVO 3–4


17

Quiz om etikk og filosofi

kvifor blir jorda kalla den blå planeten?1

________________________________________________________________

kva vil det seie å vere vis?2

________________________________________________________________

kva er ein filosof?3

________________________________________________________________

skriv namnet på ein filosof som levde i Athen for om lag 2400 år sidan.4

________________________________________________________________

kva arbeidde mor til sokrates med?5

________________________________________________________________

korleis er den gylne regelen?6

________________________________________________________________

kva kallar vi det dersom nokon blir plaga over lang tid?7

________________________________________________________________

kva står bokstavane FN for?8

________________________________________________________________

skriv ein rett som gjeld spesielt for barn. 9

________________________________________________________________

________________________________________________________________


VIVO 3–4


18

Kryssord om etikk og filosofi

Vassrett3 yrket til mor til sokrates.

6 Plaging av nokon over tid.

7 etternamnet til han som har måla «solstreif».

loddrett1 kjend skulptur av Gustav Vigeland.

2 Å tole noko.

4 ein som «elskar visdom».

5 by sokrates levde i.

8 Når mange vaksne og barn bur saman.

9 sokrates vart dømd til ...


1

2

4

8 9

5

6

3

7

VIVO 3–4


19

Ord om etikk og filosofi

I rutenettet kan du finne 9 ord som er henta frå kapitlet om etikk og filosofi.

Du kan leite bortover og nedover. Vi har hjelpt deg med eitt av orda.

F A M I L I e Ø b Q V s U r U T

C M U F I M T A J e Å Q I e r O

O e J s W L X Ø F s Z O Ø T y L

M Z y s V J Å A T H e N W T Ø e

F T F W X D N N C b G V D A k r

I Ø Æ Z O r e s P e k T I r U A

L Å C A N y N V k r H Æ y X G N

O Å T r G U I A X Q X Å s A r s

s D J b s O k r A T e s y T C e

O Z U W T Å D F Ø W Æ O F e P Q

F Å A L y k C T Q s Å r H r e I

I Æ y P e s V e N N s k A P P r

skriv orda du har funne, på linjene nedanfor.

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________


VIVO 3–4


20

Barnet i sivkorga

Gjer ferdig teikninga. Pass på at du får med sivkorga med Moses og

systera hans som følgjer etter. Teikn prinsessa saman med tenestejentene

sine også.

20ArbeIDsArkJØDEDoMMEN

VIVO 3–4


21

Vandringa til israelittane

skriv kva som hende med israelittane på desse stadene.

Lag ei teikning til historia om israelittane som flyktar frå egypt.

bruk eit eige ark.

Egypt

Ørkenen sinai

sevsjøen


VIVO 3–4


22

Quiz om Moses

kven fann det vesle barnet i sivkorga?1

________________________________________________________________

kva tyder Moses?2

________________________________________________________________

kva hende da Moses såg ein israelitt bli slått av ein egyptar?3

________________________________________________________________

kva ville farao gjere med Moses?4

________________________________________________________________

kva oppgåve fekk Moses da han høyrde Guds røyst frå tornebusken? 5

________________________________________________________________

kven skulle hjelpe Moses med oppdraget han fekk?6

________________________________________________________________

skriv minst tre av plagene Gud sende over egypt.7

________________________________________________________________

kva hende med israelittane ved sevsjøen?8

________________________________________________________________

kva hende med dei egyptiske soldatane ved sevsjøen?9

________________________________________________________________

kvar gjorde Moses ein avtale med Gud?10

________________________________________________________________


VIVO 3–4


23

Pesachmåltidet

Maten jødane et når dei feirar pesach, skal få dei til å hugse historia om

flukta frå egypt. Maten ligg på eit eige fat som er kalla sederfatet. Fargelegg

fatet. Les om dei ulike matrettene i boksane. set strek frå rett boks til rett

matrett på teikninga. Frå boksen om bitre urter skal det gå to strekar.

brent kjøttbein – minner om lammet som vart ofra for at den førstefødde til israelittane skulle bli spart.

Hardkokt egg – eit symbol på det nye frie livet.

bitre urter – skal minne om korleis israelittane leid under fangenskapet.

«epledeig» � skal minne om mursteinsblandinga som slavane brukte til å byggje med.

Persille – blir dyppa i saltvatn og lagar «tårer» som minner om tårene det jødiske folket felte


VIVO 3–4


24

Pesach

set strek frå rett ord til rett teikning.

Vel ei av teikningane, og skriv meir om henne.

Hebraisk

saltvatn

Persille

Matzah

torarull


VIVO 3–4


25

Finn matzahbiten!

Hjelp til med å finne vegen til matzahbrødet.

setningar om pesachVel blant orda nedanfor, og skriv dei på rett stad i setningane.

____________________ blir feira sju eller åtte dagar kvart år. Dei to første

kveldane et familien ein ____________________ saman. Festen blir feira til

minne om at Gud hjelpte jødane å bli fri frå slaveriet i ___________________.

Maten skal minne jødane om det som hende. ____________________ dyppa

i ____________________ skal minne om alle tårene folk felte. Det er ikkje lov

til å ete vanleg _____________________ når det er pesach. I staden et dei

_____________________. Dei vaksne _____________________ ein bit

matzah. Dersom barna finn han, får dei ei _____________________.


gåve egypt gøymer pesach persille

festmiddag

brød

matzah saltvatn

VIVO 3–4


26

Bønn ved Klagemuren

Ved klagemuren er det mange som puttar små bønnelappar inn i

mursprekkane. skriv nokre ønske du har, på lappane nedanfor.


VIVO 3–4


27

Tempelet i Jerusalem

skriv eller teikn inn på tidslinja kva som hende med tempelet.

Teikn det du hugsar best om tempelet. bruk eit eige ark.


70

1967954 fvt.

539 fvt.

586 fvt.

1000 fvt.2000

10000

VIVO 3–4


28

Purim

svar på spørsmåla. Finn ut kva som står i den markerte kolonnen, og skriv

det på linja nedst.

kven var konge?

kvar var han konge?

kongen budde på eit ...

kongen visste ikkje at ester var ...

kven tok seg av ester?

løysingsord:

Dronning Esterkorleis trur du kjolen til dronning ester såg ut? Teikn kjolen i ramma

nedanfor, og lag og fargelegg eit mønster.


VIVO 3–4


29

Riket til kong Xerxes

riket til kong Xerxes var stort. Det strekte seg frå India i aust til Hellas i vest

og til Nubia, sudan, i sør. bruk atlas, og skriv namn på nokre land som ligg i

dette området i dag.


VIVO 3–4


30

Kipa

kipa er eit hovudplagg som jødiske gutar og menn bruker, og av og til også

kvinner. Dei har det på seg når dei ber. somme går også med det heile dagen

for å vise Gud respekt.

Dersom ein besøkjer ein synagoge som turist, må ein somme tider ha ein slik

kipa på hovudet. klipp ut nedanfor, og set hakk A i hakk b.


VIVO 3–4


31

Hanukka

brett arket i to. klipp ut lysestaken. brett ut, og du har ein hanukkastake.

Pynt med bordar eller symbol.

brett her


VIVO 3–4


32

Kryssord om jødedommen

Vassrett 1 kviledag i jødedommen.

4 bok med viktige lover og reglar.

5 Fjell som Moses slo seg ned ved.

6 Mat som er lov å ete.

8 kvinne som jødane feirar purim til minne om.

9 Høgtid i jødedommen.

10 Flatt brød som ein et i påsken.

11 barn som dottera til farao fann i ei sivkorg.

loddrett 1 Gudshus i jødedommen.

2 bror til Moses.

3 Lysfesten.

7 by som kong salomo bygde eit tempel i.


1

7

2

3

5

6

8 9

4

11

10

VIVO 3–4


33

Quiz om jødedommen

kva tyder namnet Moses?1

________________________________________________________________

På kva måte viste Gud seg for Moses i ørkenen?2

________________________________________________________________

kva heitte bror til Moses?3

________________________________________________________________

Nemn minst tre av plagene Gud sende over egypt.4

________________________________________________________________

På kva for ein fjelltopp gjorde Moses ein avtale med Gud?5

________________________________________________________________

kva er ein synagoge?6

________________________________________________________________

kva er pesach?7

________________________________________________________________

kvifor feirar jødane purim?8

________________________________________________________________

kva kallar ein mat som jødane har lov til å ete?9

________________________________________________________________

kva er sabbaten? 10

________________________________________________________________


VIVO 3–4


34

Abraham, Isak, Jakob og Josef

Fyll ut med orda som manglar.

Abraham. Gift med

Får sonen

Han gifter seg med

saman får dei tvillingane

Jakob får 12 søner. ein av dei er

34ArbeIDsArkkRistENDoMMEN

Abraham JakobJosef isak

VIVO 3–4


35

Isak

Her skal du setje bokstavar i rett rekkjefølgje og finne ut kva setning du får.

start med talet 1, og finn ut kva for ein bokstav pila går til. Gå så vidare med

dei andre tala. Når du ikkje kjem til nokon bokstav, vil det seie at det er

mellomrom mellom ord. skriv det du kjem fram til, nedst på arket.

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

1

A

I K K K M R R S T VT

A A B D E E E F G I

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26


VIVO 3–4


36

Kryssord om Abraham, Isak, Jakob og Josef

Løys kryssordet nedanfor. Du kan få hjelp ved å studere kapitlet om

kristendom.

Vassrett 2 Ho gifte seg med Isak.

5 Han var sonen til Abraham og sara.

6 Han styrte i egypt.

8 Den yngre broren til Josef.

9 Dotter av Laban.

loddrett 1 Landet Abraham og sara budde i.

3 Onkelen til Jakob.

4 sonen Jakob likte best.

7 Ho var gift med Abraham.

10 Han var tvillingen til esau.


1

4

3

7

10

5

2

6

8

9

VIVO 3–4


37

Quiz om Abraham, Isak, Jakob og Josef

kva heitte sonen Abraham og sara fekk?1

________________________________________________________________

kva heitte tvillingane Isak og rebekka fekk?2

________________________________________________________________

kven ville rebekka skulle bli leiar for slekta?3

________________________________________________________________

korleis lurte rebekka Isak?4

________________________________________________________________

________________________________________________________________

kor mange ungar fekk Jakob til saman?5

________________________________________________________________

kva for ein son var Jakob spesielt glad i?6

________________________________________________________________

korleis vart faren lurt av brørne til Josef til å tru at Josef var drepen?7

________________________________________________________________

kva for ein viktig person var det Josef hjelpte med å fortelje kva draumane 8 hans tydde?

________________________________________________________________

kva heitte den yngste broren til Josef?9

________________________________________________________________


VIVO 3–4


38

Brett ein papirengel del A

Utstyrkvitt teikneark•

Passar eller ein tallerken til å teikne rundt•

saks og lim •

Vattkule •

Tannpirkar eller fyrstikk•

Litt englehår og glitter •

Oppskrift på arbeidsark 38 b•

slik gjer du

Teikn ein sirkel på eit kvitt teikneark. bruk passar eller ein tallerken 1 (punkt 1).

klipp ut sirkelen og brett han dobbelt (punkt 2 –3).2

klipp sirkelen tvers over så du får to halve sirklar (punkt 4–5). 3

Den eine halvsirkelen bøyer du til eit kremmarhus som du limer saman 4 i skøytane (punkt 6–7).

Den andre halvsirkelen klipper du bort eit 1–3 cm breitt stykke av langs 5 den rette sida (punkt 8).

Lim kremmarhuset og den andre halvsirkelen til kvarandre. 6 Da har du fått kropp og venger (punkt 9).

Fest ei kvit vattkule på ein tannpirkar eller ei fyrstikk. Fest så vattkula 7 på toppen av kremmarhuset. bruk lim for å få kula til å sitje godt

(punkt 9–12).

Pynt hovudet med «hår» som du limer fast (punkt 13). 8

Pynt kroppen slik du vil. 9

ArbeIDsArkkRistENDoMMEN38 A

VIVO 3–4


38

Brett ein papirengel del B

ArbeIDsArkkRistENDoMMEN38 B

1 2

6

9

b

a

4 5

7

10

12

a

3

b

8

11

13

VIVO 3–4


39

Brett ein papirengel

Du kan klippe ut og bruke teikningane nedanfor

som mal dersom du skal lage ein papirengel.


VIVO 3–4


40

Julekrybbe

brett

klipp

klippklipp


klipp ut ein firkanta papp- eller papirbit. brett på midten. klipp to render på kvar side. sjå figuren.

klipp ein sirkel og del han i to halvsirklar.

set saman arket med rendene og dei to halvsirklane. Da vil krybba sjå omtrent slik ut.

Teikn og klipp ut eit barn, og legg det i krybba.

VIVO 3–4


41

Disiplane til Jesus

Nedanfor står det 24 namn, men berre 12 av dei er namn på disiplane til

Jesus. skriv namna på disiplane nedst på arket.

________________________________________1

________________________________________2

________________________________________3

________________________________________4

________________________________________5

________________________________________6

________________________________________7

________________________________________8

________________________________________9

________________________________________10

________________________________________11

________________________________________12

Anders Markus Andreas sebastian simon Peter

Thomas Matteus Jens

Jakob

stefan simon Tobias Taddeus Judas Iskariot Jan

Jonas Jakob FilipJohannes Fredrik

benjamin

bjarne

bartolomeus Tommy


VIVO 3–4


42

Jesus blir fanga

set inn rett ord på rett stad i setningane. Vel blant orda nedanfor.

Jesus og disiplane gjekk til _____________________ hage. Her sa Jesus at

alle ville _____________________ han. «Ikkje eg!» sa

_____________________. «eg vil aldri svikte deg.» «Du kjem til å ha svikta

meg _____________________ gonger før _____________________ gjel»,

sa Jesus.

Jesus bad til _____________________. soldatane fekk hjelp av

_____________________ til å fange Jesus. Peter vart spurd om han kjende

_____________________. Tre gonger nekta han. etter den tredje gongen

høyrde han ein hane som gol, akkurat som Jesus hadde

_____________________. Da byrja Peter å _____________________.

tre

Peter

gråte

Jesus

svikte

sagt

Gud

hanen

Getsemane

Judas


VIVO 3–4


43

Dagane i påsken

skriv stikkord om kva som hende med Jesus på desse dagane.

Palmesøndag

langfredag Påskedag

skjærtorsdag


VIVO 3–4


44

Pinse

svar på spørsmåla under teikninga. Fargelegg.

kva var det som «feste» seg på vennene til Jesus?

________________________________________________________________

kva bad Peter vennene til Jesus om å gjere?

________________________________________________________________

kor mange vart døypte denne dagen?

________________________________________________________________

kva kan vi kalle pinsen?

________________________________________________________________


VIVO 3–4


45

Bibelen

bibelen er delt i to hovuddelar. skriv namn på kvar av delane på bibelen

nedanfor.

kva for ein av dei to delane er størst?

________________________________________________________________

skriv litt om kva dei to hovuddelane handlar om, på linjene nedanfor.

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________


VIVO 3–4


46

Bøker i Bibelen

Til denne oppgåva treng du ein bibel. Plasser «bøkene» nedanfor på rett stad

i tabellen. Det skal vere åtte i kvar kolonne.

Det gamle testamente Det nye testamente

Jakobs brev Domarane Fyrste Mosebok evangeliet etter Lukas

Jesaja Peters første brev Apostelgjerningane

klagesongane

evangeliet etter Markus Josva brevet til hebrearane

Fyrste samuelsbok

Paulus’ brev til romarane rut Johannes’ openberring

Første kongebok


VIVO 3–4


47

Dei ti boda

Her ser du dei ti boda, men dei står hulter til bulter.

skriv dei i rett rekkjefølgje på eit eige ark eller i skriveboka di.

Lag ditt eige «bod» og skriv det nedanfor.

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

Du skal ikkje tale usant om nesten din.

Du skal ikkje ha andre gudar attåt meg.

Du skal ikkje trå etter eigedommen til nesten din.

Du skal ikkje slå i hel.

Du skal ikkje stele.

Du skal ikkje bryte ekteskapet.

Du skal ære far din og mor di.

Du skal ikkje misbruke Guds namn.

Du skal ikkje trå etter ektemaken til nesten din eller arbeidsfolka hans eller andre som høyrer til hjå nesten din.

Du skal halde kviledagen heilag.


VIVO 3–4


48

Kongar som ville kristne Noreg

Nedanfor er det tre kongar som ville gjere menneska i Noreg kristne.

Les sidene 118–121 i grunnboka, og skriv stikkord til kvar av dei.

___________________________________________

___________________________________________

___________________________________________

___________________________________________

___________________________________________

___________________________________________

___________________________________________

___________________________________________

___________________________________________

___________________________________________

___________________________________________

___________________________________________

___________________________________________

___________________________________________

___________________________________________olav Haraldsson

Håkon den gode

olav tryggvason


VIVO 3–4


49

Vikingskip

I vikingtida reiste vikingar til

andre land med skip. somme

bytte varer, men det var også

nokre som røva. Da dei var ute,

møtte dei menneske som var

kristne. Nokre av desse tok dei

med seg heim som trælar.

klipp ut to sider av eit

vikingskip. bruk malen

nedanfor. Lim midten på dei to

delane på kvar si side av

kortsidene på ei fyrstikkeske.

Lim så saman bak og framme,

og du har eit skip som du kan

lage menneske til og putte oppi.


VIVO 3–4


50

Norske helgenar

Løys kryssorda, og finn namna på to norske helgenar.


VIVO 3–4


51

Ord frå kristendommen

I rutenettet kan du finne 10 ord som har med kristendom å gjere.


A Q U F r U y s L r D Q F y A W

b e T L e H e M U W L Ø r H P H

r T J Q O Å P G Q X G Q U M Å C

A W k y D A T X O s J U D A s y

H T y J G s Q e Å I V J C k k k

A O r r Æ A L C Æ P H e L G e N

M Æ k F G k y X W Z T Ø b s G s

r Ø J Ø b k H Ø N r X b Å W N I

A Æ e Å G e T s e M A N e y M Å

T r Z P U U N P s V I Æ G M Q k

J F O D I s I P P e L J F I D L

b I b e L e N y T k D W P e H Q


________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________


VIVO 3–4


52

Quiz om kristendommen

skriv rett rekkjefølgje på når desse er fødde: Jakob, Josef, Abraham og 1 Isak. start med den eldste.

________________________________________________________________

kva for gåver hadde vismennene med til Jesusbarnet?2

________________________________________________________________

kva er ei likning?3

________________________________________________________________

kva hende med Jesus på langfredag?4

________________________________________________________________

kva kallar vi dagen kristne trur at Jesus drog opp til himmelen?5

________________________________________________________________

korleis er det første bodet?6

________________________________________________________________

kva er ein salme?7

________________________________________________________________

kven var den første kongen som ville innføre kristendommen i Noreg?8

________________________________________________________________

kvar er Olav den heilage gravlagd?9

________________________________________________________________

kva er eit førebilete? 10

________________________________________________________________


VIVO 3–4


53

Kryssord om kristendommen

Vassrett 2 son av Jakob som vart kasta i ein brønn.

5 Heilag bok for kristne.

7 kristen song.

9 Far til Isak.

10 Dagen Jesus døydde på krossen.

12 ein av disiplane til Jesus.

loddrett 1 bror til esau.

3 Tollar som Jesus møtte.

4 kristen kongsdotter frå Irland.

5 by Jesus vart fødd i.

6 Veslebroren til Josef.

8 Fødselsdagen til kyrkja.

11 konge i det gamle egypt.


5

3

11

6

1

4

87

5

9

2

10

12

VIVO 3–4


54

Muhammad flyktar til Medina

Da Muhammad levde, var det vanleg å tru på mange gudar. Men Muhammad

sa at det berre fanst éin Gud. Mange likte ikkje det, og Muhammad måtte

rømme frå Mekka til Medina.

På veg til Medina måtte Muhammad gøyme seg i ei hole. kva av dette var

med på å gøyme han? set ring rundt tre av teikningane.

Lag di eiga teikning av hola og det som dekte henne. bruk eit eige ark.

54ArbeIDsArkislAM

VIVO 3–4


55

Bønneteppe

Mange muslimar bruker bønneteppe når dei ber. Det er fordi bønna

skal gå føre seg på ein rein plass. bønneteppa kan vere flott dekorerte.

Fargelegg bønneteppet nedanfor.

55ArbeIDsArkislAM

VIVO 3–4


56

Kryssord om islam

Løys kryssordet nedanfor. Du kan få hjelp ved å studere kapitlet om islam.

Vassrett 2 byen Muhammad budde i først.

5 Vasskjelde som Hagar fann.

7 kona til Ibrahim.

8 Heilag by.

9 Dyr som laga nett i opninga framfor

hola som Muhammad gøymde seg i.

loddrett1 Dyr som Gud sa at Ibrahim skulle ofre.

2 byen Muhammad måtte flykte til.

3 Heilag bygning i Mekka.

4 barn som Ibrahim fekk med

tenarinna Hagar.

6 Den heilage boka til muslimane.

8 engel som møtte Muhammad.

56ArbeIDsArkislAM

1

4

6

2

8

3

5

7

9

8

VIVO 3–4


57

Quiz om islam

kva heitte engelen som vekte Muhammad?1

________________________________________________________________

kva trur muslimar hende der klippedomen ligg i dag?2

________________________________________________________________

kva by ligg klippedomen i? 3

________________________________________________________________

kva by måtte Muhammad flykte til?4

________________________________________________________________

kven fekk Ibrahim sonen Ismail med?5

________________________________________________________________

kven drøymde Ibrahim at Gud bad han om å ofre?6

________________________________________________________________

kva er det arabiske ordet for Gud?7

________________________________________________________________

kva for ein by skal helst alle muslimar dra på pilegrimsreise til?8

________________________________________________________________

kva heiter høgtida som blir feira til minne om Ibrahim som ville ofre 9 sonen Ismail?

________________________________________________________________

kva må muslimar gjere før dei skal be?10

________________________________________________________________

57ArbeIDsArkislAM

VIVO 3–4


58

Kva er humanisme?

sjå på teksten på sidene 146–147 i grunnboka. skriv inn rette ord i

setningane. Vel blant orda nedanfor.

Humanisme tyder ______________________________. Mennesket er

spesielt viktig for humanistar fordi det er ______________________________

og har mange gode ______________________________. Vi kan bruke

fornufta til å lære meir om ______________________________ og _________

_____________________. Når vi får kunnskap om verda rundt oss, kan vi

finne opp nye ______________________________ som gjer livet vårt lettare.

Mange humanistar er opptekne av ______________________________ og

nye ______________________________. Humanistar meiner også at det er

viktig at vi bruker livet til å ______________________________. Vi har også

______________________________ for korleis vi lever.

58ArbeIDsArkliVssYN

evner vitskap menneskeleg verdifullt lære

ansvar verda hjelpemiddel oss sjølv oppfinningar

VIVO 3–4


59

Menneskerettane

1 sjå på teksten på side 150 i grunnboka. skriv inn rette ord i setningane.

Vel blant orda nedanfor.

For humanistar er det spesielt viktig at menneske skal ha rett til å

__________________ og __________________ det dei vil. Det er også

viktig at dei ikkje blir ________________________ til å seie noko dei ikkje

__________________. I __________________________________________

står det at alle menneske er fødde frie og like.

2 Dette står i menneskerettane. set kryss for sant/usant.

sant Usant

Alle menneske har rett til ein stad å bu.

Alle menneske har rett til å ha eigen hest.

Alle menneske har rett til nok mat.

Alle menneske har rett til gåver på julaftan.

Alle menneske har rett til eigen bil.

Alle menneske har rett til å tru på det dei vil.

Alle menneske har rett til å seie og meine det dei vil.

3 kva for ein av rettane ovanfor synest du er den viktigaste?

________________________________________________________________

Lag ei teikning til retten. bruk eit eige ark.

59ArbeIDsArkliVssYN

vil menneskerettane tru tvinga seie

VIVO 3–4


60

Kva for ein gud?

Fargelegg teikninga nedanfor med fargane som høver til nummeret.

Nedst skriv du det du kan finne ut om guden.

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

1 Lys grønn2 Oransje3 Gul4 Mørk blå5 rosa7 Hvit8 brun9 Lys blå

1 Lysgrønn 2 Oransj 3 Gul 4 Mørk blå 5 Rosa 6 Sor t 7 H vit 8 Brun 9 Lysblå

60ArbeIDsArkHiNDUisMEN

VIVO 3–4


61

Hanuman-maskeNår hinduar feirar divali, er det mange som lagar Hanuman-masker og

bruker dei på festen. Her er eit forslag til maske som du kan klippe ut

og feste på papp og fargeleggje. eller du kan lage di heilt eiga maske!


VIVO 3–4


62

Lage bivokslys

Du treng plater av bivoks som de kan bestille frå Honningcentralen a/l, •

www.honningcentralen.no

ei glatt flate som underlag •

Teikninga viser korleis du deler plata til a) kuvertlys og b) store lys.

Voksplata må først varmast opp til 25 °C –35 °C for å bli mjuk og bøyeleg.

Pakk henne til dømes inn i varme handklede nokre minutt. Det bør også

vere varmt og godt i rommet.

Legg veiken om lag 1 cm frå kanten.1 klem kanten godt fast rundt veiken.2 rull heile plata rundt veiken. Lyset er ferdig til bruk. 3

Kuvertlys Store lys

6 cm

34 cm 34 cm

23 c

m

6 cm

6 cm6 cm


VIVO 3–4


63

Støypte lys

Du trengto gamle lysestumpar, eventuelt lysmasse og •

fargepulver som de får kjøpt i fargehandel

to blekkboksar•

sil•

garn til lysveike•

pinne•

tomme småbeger til lyseformer (t.d. jogurtbeger)•

smelt stearinen i ein blekkboks i vassbad, og sil han over i den andre 1 boksen.

Gjer lyseformene klare: Veikene skal knytast rundt ein pinne slik 2 teikninga viser. Veiken må rekke ned i botnen av forma. Han blir rett og

stiv dersom du dyppar han eit par gonger først og strekkjer han med

fingrane. Veiken må henge midt i forma, elles vil lyset brenne skeivt.

Tynne lys skal ha tynn veike, tjukke lys må ha tjukkare veike.

Hell stearinen i, la han kjølast ned, og ta lyset ut av forma. Ferdig til 3 bruk! Vil du ha striper i ulike fargar, må du smelte ein farge om gongen

og la kvart lag stivne før du heller på nytt.


VIVO 3–4


64

Levereglar i hinduismen

sjå på sidene 170–171 i grunnboka. Fyll ut det som manglar, i tankekartet

nedanfor. Du kan lage teikningar også.

skriv ei setning om kva som går føre seg på biletet.

________________________________________________________________

________________________________________________________________

Barn lærer at det er viktig å


VIVO 3–4


65

Namn frå hinduismen

Nedanfor er det namn på personar og stader du har lese om i kapitlet om

hinduisme, men bokstavane er stokka om. skriv namna slik dei skal vere.

Til slutt set du saman dei nummererte bokstavane. Da får du namnet på

nokon som hjelpte rama i kampen mot det vonde.

NIskHrA

bHArMA

MArA

TAsI

VAANAr

HIVNUs

DOAHAy

LkAAN

kALMANHAs

løsningsord


1

3

5

6

2

7

1 2 3 4 5 6 7

4

VIVO 3–4


66

Kryssord om hinduismen

Løys kryssordet nedanfor. Du kan få hjelp ved å studere kapitlet om

hinduisme.

Vassrett 1 Tyder ei rekkje med lamper.

4 Gud som stal smør som barn.

6 Gud på b.

8 Her budde rama og sita.

9 Høgtid i hinduismen.

10 Apegud.

loddrett 2 Gud som seier at han er den øvste personen i universet.

3 Demon med ti hovud.

4 Heilagt dyr for hinduar.

5 kona til rama.

7 Ung, heltemodig prins.


54

2

7

3

4

6

9

1

8

10

VIVO 3–4


67

Quiz om hinduismen

kva for ein gud kan komme ned på jorda for å hjelpe menneska?1

________________________________________________________________

kva for ein gud stal smør som barn?2

________________________________________________________________

kvar budde rama og kona hans, sita?3

________________________________________________________________

kva heitte demonen som røva sita?4

________________________________________________________________

kva heitte apeguden som rama fekk hjelp av?5

________________________________________________________________

kvifor feirar hinduar høgtida divali?6

________________________________________________________________

skriv namnet på ei anna høgtid som hinduane feirar. 7

________________________________________________________________

kvifor skal hinduar vise omtanke for alt som lever?8

________________________________________________________________

kva kallar vi ein person som ikkje et kjøtt?9

________________________________________________________________

kva seier karmas lov?10

________________________________________________________________


VIVO 3–4


68

Ord frå hinduismen

I rutenettet kan du finne 10 ord som har med hinduisme å gjere.


r Q D e D Q y O F P U D s J A W

A G I O T D Ø W Z I F W y P Ø r

V P V P k Ø U O T r Å O Z T U y

A T A X y r s P Å Ø V P b U P Q

N Æ L O T U s y Z A y O D H A y

A Æ I s Æ Q X D y V I N Q G b s

k T J W I J Å M X A C G k U J W

U C b r A H M A M T Å A C I y J

Q s O Z s r I C U A M L X W b L

Z r P W L C O W Ø r G Å Q s N Q

Æ Z y Z Q Å V D F e U s L X J X

P H A N U M A N y V r I N D I A


________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________


VIVO 3–4


69

Dronning Mayas draum

Fargelegg teikninga med fargane som høver til nummeret. Nedst skriv du litt

om draumen til dronning Maya.

1 Lys grønn 2 Oransje 4 Mørk blå 5 brun 6 kvit 7 Gul 8 Lys blå 9 rosa 10 Grå

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

1 L

ysg

røn

n

2

Ora

nsj

4

Mø

rkb

lå

5

Bru

n

6

Hvi

t

7 G

ul

8

Lys

blå

9 R

osa

10

Grå

69ArbeIDsArkBUDDHisMEN

VIVO 3–4


70

Lotusblomen

Det blir fortalt at siddharta gjekk sju steg rett etter at han vart fødd, og at det

voks opp ein lotusblome i fotspora hans.

Pynt blomen nedanfor så fint du kan.


VIVO 3–4


71

Dei fem levereglane

Her er det to teikningar som høver til kvar sin leveregel på side 182 i

grunnboka. skriv rett regel ved teikningane. skriv dei tre andre levereglane

på linjene nedst.

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________


VIVO 3–4


72

Det buddhistiske flagget

Når buddhistar feirar noko, heisar dei ofte det buddhistiske flagget.

Flagget er eit felles symbol for buddhistar i heile verda. Fargelegg flagget.

bruk fargane som står nedanfor.

1 blå 2 Gul 3 raud 4 kvit 5 Oransje


1 2 3 4 5 1

2

3

4

5

VIVO 3–4


73

Kryssord om buddhismen

Løys kryssordet nedanfor. Du kan få hjelp ved å studere kapitlet om buddhisme.

Vassrett 2 Leveregel 1: eg vil aldri ta ...

4 Mann som har lova å leve heile livet

for religionen sin.

5 Det vi tenkjer, seier og gjer.

7 Vart siddharta etter at han sat under fikentreet.

8 Leveregel 2: eg vil aldri ...

10 kvinner som følgde buddha.

loddrett 1 Høgtid i buddhismen.

3 Guten dronninga fekk, heitte

siddharta ...

4 Namn på dronning.

6 sitje still og styre tankane.

9 blome som voks opp i fotspora etter

den nyfødde siddharta.


9

4

1

6

3

5

7

2

8

10

VIVO 3–4


74

Quiz om buddhismen

kor mange steg gjekk den nyfødde sonen til dronning Maya?1

________________________________________________________________

kor mange dagar etter fødselen døydde dronninga?2

________________________________________________________________

kva var det siste av dei fire teikna siddharta såg?3

________________________________________________________________

kva vil det seie å leve som munk?4

________________________________________________________________

kvar sat siddharta da han «vakna opp»?5

________________________________________________________________

kva er den første leveregelen?6

________________________________________________________________

kva er den fjerde leveregelen?7

________________________________________________________________

kva er karma? 8

________________________________________________________________

Ved kva for ei høgtid samlar buddhistar seg for å be for dei døde?9

________________________________________________________________

kva vil det seie å meditere?10

________________________________________________________________


VIVO 3–4


75

Ord frå buddhismen

I rutenettet kan du finne 10 ord som har med buddhisme å gjere.


M C Å M Ø F s Z C s F Æ G M J L

U Å G r Z F I k e N T r e Ø X e

N O N N e J D G J Æ s y Æ M F V

k Å D Ø y Ø D b T V U b T O y e

T C U M V D H U C W M J V G X r

b J y b r M A y A X F Å Ø G r e

r y G s C Q r W Z Æ Q Z T A Z G

b y V r y J T U Q b M M W L Æ L

Q b U D D H A s C W b Å s A X A

C Ø L G X Ø b D V Z Æ V F N G r

X T A C J Å s U G D J s y A U b

y Z N Ø k A r M A V X b C Z X F


________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________


planter fuglar fiskar pattedyr - gyldendalweb2.gyldendal.no/nyhetsbrev/vivo3-4kparbarknn.pdf ·...

Documents