phuong phap chung minh bdt 1
TRANSCRIPT
-
7/23/2019 Phuong Phap Chung Minh Bdt 1
1/11
1
BA PHNG PHP CHNG MINH BT NG THC
TS. Phm ThBch NgcTp ch Ton hc v Tui tr
I. Sdng tnh cht tip tuyn ca hm s tng chnh ca phng php l sdng cng thc phng trnh tip tuynca mt thhm s tm mt biu thc trung gian trong cc nh gi btng thc.Tnh cht. Cho hm s ( )f x xc nh, lin tc v c o hm trn K. Khi
tip tuyn ti mt im 0x K c phng trnh ( ) ( ) ( )0 0 0'y f x x x f x= + thng
nm trn (hoc nm di) thhm s f trn K, nn ta c
( ) ( )( ) ( )0 0 0'f x f x x x f x + (hoc ( ) ( )( ) ( )0 0 0'f x f x x x f x + ) vi mi x K .
Ttnh cht ny, ta thy vi mi 1 2, ,..., nx x x K ta c
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )1 2 0 1 2 0 0... ' ...n nf x f x f x f x x x x nx nf x+ + + + + + +
hoc ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )1 2 0 1 2 0 0... ' ...n nf x f x f x f x x x x nx nf x+ + + + + + + .
Nhvy, nu mt bt ng thc c dng tng hm nhvtri ca bt ngthc trn, v c githit 1 2 0... nx x x nx+ + + = vi ng thc xy ra khi tt cccbin ix u bng nhau v bng 0x , th ta c thhi vng chng minh n bngphng php tip tuyn.V d1. (FRANCE 2007)
Cho a, b, c, d l cc sthc dng sao cho 1a b c d + + + = .
Chng minh rng ( ) ( )3 3 3 3 2 2 2 2 168
a b c d a b c d + + + + + + + .
Li gii
Tgithit suy ra ( ), , , 0;1a b c d . t ( ) 3 26f x x x= , vi ( )0;1x
Khi bt ng thc trthnh ( ) ( ) ( ) ( )1
8f a f b f c f d+ + + .
Ta don ng thc xy ra khi 14
a b c d = = = = . V vy ta tm phng
trnh tip tuyn ca thhm s ( )f x ti im1 1
;4 32
M
.
Phng trnh tip tuyn l 1 1 1 5 1'4 4 32 8
xy f x
= + =
.
Bng cch phc tho th hm s ta nhn thy tip tuyn ti M nmdi thhm s ( )y f x= trong khon (0 ; 1) nn nh hng chng
minh BT
( ) 3 2 3 25 1 5 1
, (0;1) 6 48 8 5 1 08 8
x xf x x x x x x x
+
( ) ( ) ( )2
4 1 3 1 0, 0;1x x x +
-
7/23/2019 Phuong Phap Chung Minh Bdt 1
2/11
2
Do ( ) ( ) ( ) ( )5 5 5 5 4 1
8 8
a b c d f a f b f c f d
+ + + + + + =
ng thc xy ra khi 14
a b c d = = = = .(pcm)
V d2. (USA 2003) Cho , ,a b c l cc sthc dng. Chng minh rng
( )( )
( )( )
( )( )
82
22
22
2 22
2
22
2
22
2
++
+++++
+++++
++bac
bacacb
acbcba
cba .
Li giiBT c tnh thun nht. Khng mt tng qut, ta c th gi s rng
1a b c+ + = . Khi BT cn chng minh trthnh
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2 2 2
2 2 22 2 2
1 1 18
2 1 2 1 2 1
a b c
a a b b c c
+ + ++ +
+ + +
. vi ( ), , 0;1a b c .
t ( ) ( )
( )
2 2
2 22
1 2 1
3 2 12 1
x x xf x
x xx x
+ + += =
++
, vi ( )0;1x .
Khi bt ng thc cn chng minh trthnh ( ) ( ) ( ) 8f a f b f c+ + Ta don ng thc xy ra khi 1
3a b c= = = . Phng trnh tip tuyn ca
thhm s ( )f x ti im1 16
;3 3
M
l 1 1 16 12 4'3 3 3 3
xy f x
+ = + =
.
Bng trc quan hnh hc ta thy th hm s ( )y f x= nm di tip
tuyn. trong khong (0 ; 1). Gi ta chng minh BT
( ) ( )12 4
, 0;13
xf x x
+
23 2
2
2 1 12 436 15 2 1 03 2 1 3
x x xx x xx x
+ + +
+ + ( ) ( )2
3 1 4 1 0, (0;1).x x x + Bt ng thc cui cng hin nhin l ng.
Suy ra ( ) ( ) ( ) ( )12 12
83
a b cf a f b f c
+ + ++ + = (pcm).
V d 3. (NHT BN 1997)Cho a, b, c l cc sthc dng. Chng minh rng
5
3
)(
)(
)(
)(
)(
)(22
2
22
2
22
2
++
++
++
++
++
+
cba
cba
bac
bac
acb
acb.
Li gii. BT cn chng minh c tnh thun nht, khng mt tng qut, gis
3a b c+ + = .Khi ( ), , 0;3a b c v bt ng thc cn chng minh trthnh( )
( )
( )
( )
( )
( )
2 2 2
2 2 22 2 2
3 2 3 2 3 2 3
53 3 3
a b c
a a b b c c
+ +
+ + +
2 2 2
1 1 1 3
2 6 9 2 6 9 2 6 9 5a a b b c c + +
+ + +
Hay 3( ) ( ) ( )5
f a f b f c+ + vi ( ) 21
2 6 9f x
x x=
+.
-
7/23/2019 Phuong Phap Chung Minh Bdt 1
3/11
3
Phng trnh tip tuyn ti im 1x= ca thhm s ( ) 21
2 6 9f x
x x=
+
l ( )( ) ( ) ( )2 1 2 3
' 1 1 1 125 5 25
xy f x f x
+= + = + = .
Ta schng minh ( )21 2 3
, 0;32 6 9 25
xx
x x
+
+
( ) ( )3 3 22 1 3 0, 0;3x x x x + +
Theo BT AM GM th 3 3 21 3x x x+ + nn bt ng thc trn ng.
Do suy ra ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )2 3 2 3 2 3 3
25 5
a b cf a f b f c
+ + + + ++ + = .
V d4. Cho a, b, c l di ba cnh ca mt tam gic. Chng minh rng1 1 1 9 1 1 1
4a b c a b c a b b c c a
+ + + + +
+ + + + + .
Li gii.Khng mt tnh tng qut, gis 1a b c+ + = . V a, b, cl ba cnh ca mt
tam gic nn 1, , 0;2
a b c
.
Bt ng thc cn chng minh tng ng vi
( ) ( ) ( )4 1 4 1 4 1
9 91 1 1
f a f b f ca a b b c c
+ + + +
Vi ( ) 24 1 5 1 1
, 0;1 2
xf x x
x x x x
= =
.
Ta don ng thc xy ra khi 13
a b c= = = . V vy ta tm phng trnh
tip tuyn ca thhm s ( )f x ti im
1
;33M
l 18 3y x=
.Ta schng minh
( ) ( ) ( )2
2
5 1 1 118 3, 0; 3 1 2 1 0, 0;
2 2
xf x x x x x x
x x
=
.
Bt ng thc ny ng vi 10;2
x
.
Do ( ) ( ) ( ) ( )18 9 9f a f b f c a b c+ + + + = (pcm)
Du bng xy ra khi 13
a b c= = = , do du bng xy ra ca bt ng thc
ban u l a b c= =
.II. Sdng tnh thun nht
Mt bt ng thc (ng thc hay biu thc) c gi l c tnh thunnht i vi cc bin 1 2, ,..., na a a nu khi thay 1a bi 1ka , 2a bi 2ka , ..., na bi nka th bt ng thc (ng thc hay biu thc) khng thay i, vi k l sthcty , khc 0.
-
7/23/2019 Phuong Phap Chung Minh Bdt 1
4/11
4
Mt bt ng thc (hay mt biu thc) c tnh thun nht i vi cc bin
1 2, ,..., na a a , khi gii c tht bin ph lm gim bin trong bt ng thc(hay mt biu thc) nhm n gin ha bi ton.
V d5.(thi i hc khi A nm 2009)
Chng minh rng vi mi sthc dng , ,x y z thomn ( ) 3x x y z yz+ + =
, ta c( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
3 3 33 5x y x z x y x z y z y z+ + + + + + + + .
Nhn xt. Ta c( ) 23 3x x y z yz x xy xz yz+ + = + + = ( ) ( ) ( ) ( )( )
2 2 2y z x y x z x y x z + = + + + + + .
Bt ng thc cn chng minh trthnh3 3
3 5.x y x z x y x z
y z y z y z y z
+ + + ++ +
+ + + +
t ,x y x za by z y z
+ += =
+ +,
Bi ton trthnh:Cho cc sthc dng , ,a b c thomn 2 2 1a b ab+ = . Chngminh rng 3 3 3 5a b ab+ + .
Li gii. Ta c2 2
2 2 2 2 2 21 2.2
a ba b ab a b a b
++ = + + 1+ +
Mt khc ( ) ( )2 2 24 2 4 2, 1ab a b a b a b ab + + + .
Khi ( )( )3 3 2 23 3 3a b ab a b a b ab ab a b ab+ + = + + + = + + 5 . (pcm)
V d6.(thi i hc khi A nm 2013)
Cho cc sthc dng , ,a b c tha mn iu kin ( )( ) 24a c b c c+ + = . Tm gi tr
nhnht ca biu thc3 3 2 2
3 3
32 32
( 3 ) ( 3 )
a b a bP
b c a c c
+= +
+ +.
Nhn xt. Ta c ( ) ( ) 24 1 1 4a b
a c b c cc c
+ + = + + =
.
Biu thc
3 3
2 2
3 3
32. 32.
3 3
a b
a bc cP
c cb a
c c
= + +
+ +
.
t ,a bx yc c
= = .
Bi ton trthnh: Cho cc sthc dng , ,x y z thomn 3xy x y+ + = . Tm gi
trnhnht ca biu thc( ) ( )
3 32 2
3 3
32 32
3 3
x yP x y
y x= + +
+ +
.
Li gii.Ta c
-
7/23/2019 Phuong Phap Chung Minh Bdt 1
5/11
5
( ) ( )
3 32 2
3 3
32 1 1 32 1 1
2 2 2 23 3
x yP x y
y x
= + + + + + +
+ + 2 2 22
3 3
x yx y
y x
6 + +
+ +
2 24 3 8 9xy x y xy= + .
t t xy= , tgithit suy ra ( ]2 2 3 0 0;1t t t+ .
Xt hm s ( ) 24 3 8 9f t t t t= + trong khong (0 ; 1] c
( )2
2 2
4 4 3 8 9' 3
8 9 8 9
t t t t f t
t t t t
+= + =
+ +
( )
( ) ( ]
2
2 2
2 16 4470, 0;1
8 9 4 3 8 9
tt
t t t t t
+= <
+ + +
( ) ( )1 1 2f t f = . Du bng xy
ra khi v chkhi 1t= .
Vy gi trnhnht ca biu thc P l 1 2 , t khi a b c= = .
V d7. Cho cc sthc [ ], , 1;2a b c . Tm gi trln nht v gi trnhnht
ca2 2 2 2
22 2 2
4 2 153
4
a ac c b bc cP a a
a c bc c
+ + + = + +
+ .
Nhn xt.
2 2
22
4. 1 2. 153
41
a a b b
c c c cP a a
bacc
+ + +
= + +
+
.
t ,a bx yc c
= = ,z = athx, y 1 ;2
2
v [ ]1; 2z .
Bi ton trthnh: Cho cc sthc dng [ ]1
, ;2 , 1;22
x y z
. Chng minh
rng2 2
22
4 1 2 153
1 4
x x y yP z z
x y
+ + + = + +
+ .
Li gii.
Kho st ba hm s ( )2
2
4 1 1, ;2
1 2
x xf x x
x
+ + =
+ ; ( )
2 2 15 1, ;2
4 2
y yg y y
y
+ =
v
( ) [ ]2 3 , 1;2h z z z z= + . Suy ra37 3 3
Max 1; 1; .4 2 2P x y z a b c= = = = = = = 81
Min 2, 1 2, 110
P x y z a b c= = = = = = = .
V d8. Cho cc sthc dng , ,a b c . Chng minh rng3 3 3
3 3 3 3 3 31
a b c
a abc b b abc c c abc a+ +
+ + + + + +.
-
7/23/2019 Phuong Phap Chung Minh Bdt 1
6/11
6
Nhn xt. Bin i bt ng thc cn chng minh2 2 2
2 2 2 2 2 2 11 1 1
a b c
bc ca ab
a b b c c a
bc ca ca ab ab bc
+ +
+ + + + + +
.
t , ,a b cx y zb c a
= = = ,
Bi ton trthnh:Cho cc sthc dng , ,x y z . Chng minh rng2 2 2
2 2 21
x y z
x xz yz y yz zx z zy xy+ +
+ + + + + +.
p dng BT
( ) ( ) ( )
22 2 2 2 2 22 a b ca b c a b c
x y z a b cx y z x y z x y z
+ + + + + + + + + +
+ + , ng thc xy ra khi
.a b c
x y z= =
Ta c
( )22 2 2
2 2 2 2 2 21
x y zx y z
x xz yz y yz zx z zy xy x xz yz y yz zx z zy xy
+ ++ + =
+ + + + + + + + + + + + + +.
iu phi chng minh.
Ch .Khi gp cc biu thc c dng ( , )( , )
f x yP
g x y= , trong ( , )f x y , ( , )g x y l cc
biu thc ng cp th ta c tht ( 0)x ty y= hayx
t
y
= a Pvhm mt
bin t.
V d9. Cho x, y tha mn , 0; 1x y xy y> .Tm GTLN ca biu thc
2 2
2
6( )3
x y x yP
x yx xy y
+ =
+ +
(thi H khi D nm 2013)
Li gii.Do2
2 2
1 1 1 1 1 1 1, 0; 1 0
4 2 4
x yx y xy y
y y y y y
> < = =
.
t xty
= , suy ra 104
t< . Ta c2
1 2
6( 1)3
t tP
tt t
+ =
+ +
.
Xt hm s2
1 2 1( ) (0 )
6( 1) 43
t tf t t
tt t
+ = <
+ +
;22 3
7 3 1'( )
2( 1)2 ( 3)
tf t
tt t
=
+ +
Vi 104
t< th
222 3
7 3 7 3 1 1 13 ( 1) 3 3; 1 1 ;
2( 1) 26 3 32 ( 3)
t tt t t t t
tt t
+ = + < + > > > >
+ +
.
-
7/23/2019 Phuong Phap Chung Minh Bdt 1
7/11
7
Suy ra 1 1'( ) 023
f t > > , tc l hm s ( )f t ng bin trn1
0;4
.
Do 1 5 7( )4 3 30
P f t f
= = +
. Khi 1 5 7, 2 th2 3 30
x y P= = = + .
Vy GTLN c
a Pl
5 7
3 30+
.III. Phng php tham sho
Khi gp cc hm snhiu bin ta i kho st hm stheo mt bin, cc bin cnli xem nhl tham s.Vic chng minh bt ng thc vi bin s trong mt on no , ta quy vchng minh mt bt ng thc n gin hn ng vi bin snhn ti mt vigi trcth(thng l cc im nt ca on ).
Nhn xt 1. Cho ( )f x mx n= + . Khi ta c1)
min { } { }( ), ( ) ( ) max ( ), ( )f a f b f x f a f b vi mi [ ]; .x a b 2) Nu ( ) 0; ( ) 0f a f b th ( ) 0f x vi mi [ ]; .x a b 3)
Nu ( ) 0; ( ) 0f a f b th ( ) 0f x vi mi [ ]; .x a b Nhn xt 2. Cho ( )2( ) 0f x mx nx p m= + + . Khi ( )f x nhn gi trln nht,
gi trnhnht tix = ahocx = bhocx =2
n
m .
Nhn xt 3.1) Nu ( )f x l hm li trn [a ; b] (tc lf(x) < 0 trn [a ; b]) th
{ }( ) min ( ); ( )f x f a f b vi mi [ ]; .x a b .2) Nu ( )f x l hm lm trn [a ; b] (tc lf(x) > 0 trn [a ; b]) th
{ }( ) max ( ); ( )f x f a f b vi mi [ ]; .x a b
V d10. Cho x, y, z, t thuc[0 ; 1]. Chng minh rng(1 x)(1 y) (1 z)(1 t) +x+y+z+ t 1.
Li gii.Bin i BT cn chng minh thnh(1 x)(1 y) (1 z)(1 t) +x+y+z+ t1 0.
Coi vtri l a thc dngf (x) = mx + n.Theo Nhn xt 1 th( ) ( ){ }( ) min 0 ; 1f x f f vi mi [ ]0;1.x
Ta c (1) 0 ; (0) (1 )(1 )(1 ) 1.f y z t f y z t y z t= + + = + + +
Xt hm g(y) : =f(0) th g(y) min {g(0) ; g(1)} vi miy [0 ; 1].Ta c g(1) =z+ t0 ; g(0) = ( 1 y)(1 z)(1 t) +z + t1 =zt 0. Do g(y) 0 vi miy [0 ; 1]. T suy rafx) 0 (pcm).ng thc xy ra chng hn tix= 1 ;y = z= 0.
V d11. Cho ba sdng x, y, z thomn iu kin x + y + z = 1.Chng minh rng
xy + yz + zx2xyz 727
.
-
7/23/2019 Phuong Phap Chung Minh Bdt 1
8/11
8
Li gii. BT cn chng minh tng ng vi
x(y + z) + yz 2xyz 7 0.27
Ty + z = 1 x suy ra
yz(1 2x) + x(1 x) 7 0.
27
Nhn thy ( ) ( )2 2
10
4 4
y z xyz
+ = . t yz = t, xt hm s
7( ) (1 2 ) (1 )
27f t t x x x= + trn on ( )
21
0;4
x
. Theo nhn xt 1 th
( )2
1( ) max (0);
4
xf t f f
m 7(0) (1 ) 027
f x x= vi mixthuc [0 ; 1]. T suy ra pcm.
ng thc xy ra khix = y = z= 1.3
V d12. Cho cc sdng x, y, z thomn iu kinx + y + z= 1.Chng minh rng 3 3 34( ) 15 1.x y z xyz+ + + Li gii. Ta c
( ) ( )( )
( ) ( )( )( ) ( )
33 3 3 3
33
33
4( ) 15 1 4 3 4 15 1
4 1 3 1 4 15 1
27 12 4 4 1 1.
.
x y z xyz x y xy x y z xyz
z xy z z xyz
xy z z z
+ + + = + + + +
= + +
= + +
Tgithit suy ra2 2 21
0 .2 4
x y zxy
+ t xy = t, xt
vi ( )2
10;
4
zt
. Ta c
f(0) = 3(2z1)20 ;
( ) ( )( ) ( )
2 222
1 1 327 12 3 12 12 3 1 0.
4 4 4
z z zf z z z z
= + + =
Vyf(t) 0 vi
( )2
10;
4
zt
. Suy ra BT cn chng minh. ng thc xy ra khi v chkhi x =
y = z= 1.3
V d13.Cho cc sa, b, c khng m. Chng minh rng
( ) ( ) ( )2 2 2
3 max{ a ; b ; c3
a b cabc b c a
+ + .
( ) ( )33( ) 27 12 4 4 1 1.f t t z z z= + +
-
7/23/2019 Phuong Phap Chung Minh Bdt 1
9/11
9
Li gii. Do vai tr a, b, cnhnhau, khng gim tng qut gis a b c. Tacn chng minh
( )2
3 a3
a b cabc c
+ +
t ( )2
3( ) a
3
a x cf x acx c
+ += . Khi
2 2
3 5 5 5
2''( ) . 0.
9
a cf x
x a c
= > nn
f(x) lm trn [a ; c]. Theo tnh cht 3 thf(x) max {f(a) ;f(c)}.
( )3 3 3 32 2 2 22 1
( ) 2 23 3 3
2 2 0.
a cf a a c ac a c c a c a c a c ac
ac ac
= + = + + + + + +
+ =
V vyf(a) 0. Tng tf(c) 0. Do f(x) 0 vi mixthuc [a ; c].
Suy ra pcm,V d14. Cho cc sa, b, c thuc[0 ; 1]. Chng minh rng
(1 )(1 )(1 ) 1.1 1 1
a b ca b c
b c c a a b+ + +
+ + + + + +
Li gii. Gisa= max {a, b, c}. Khi
VT (1 )(1 )(1 ) 11
a b ca b c
b c
+ ++
+ +vi mi thuc [0 ; 1].
t ( ) (1 )(1 )(1 ) 11
x b cf x x b c
b c
+ += +
+ + th f(1) = 0
2 2
2 2
( ) ( )(0) (1 )(1 ) 1
1 1( ) 1
2 0.1
b c bc b c b c bcf b c
b c b cb c
b c bc
b c
+ + + = + =
+ + + +
+ +
0, 1 z > 0 nn g(0) 3
1 1 8.
3 27
y z z y+ + + =
g(1) = (1 z) + (z21)+ y + y2z y2yz2 = (yz)(1 z)(1 y) 3
2 2 8
3 27.z
V vy g(t) 827
, nnf(x) 827
(pcm).
BI TP
1.Cho bn sthc khng m , , ,a b c d tha mn iu kin 4a b c d + + + = . Chngminh rng
2 2 2 2
1
5 3 5 3 5 3 5 3 2
a b c d
a b c d + + +
+ + + +.
2.Cho , ,a b c l cc sdng v 3a b c+ + = . Chng minh rng
( ) ( ) ( )
2 2 2
2 2 22 2 2
9 9 95
2 2 2
a b c
a b c b c a c a b
+ + ++ +
+ + + + + +. (Trung Quc- 2006)
3. Cho 3, ,4
a b c v 1a b c+ + = . Chng minh rng 2 2 29
1 1 1 10
a b c
a b c+ +
+ + +.
4. Cho , , , 0a b c d > v 4a b c d + + + = . Chng minh rng :3 3 3 3
4
2 2 2 2 27
a b c d
a b c d
+ + +
+ + + + .
5. Cho a, b, c l cc skhng m tha mn 0a b c+ + > . Chng minh rng
( ) ( ) ( )
2 2 2
2 2 22 2 2
1
35 5 5
a b c
a b c b c a c a b+ +
+ + + + + +
.
6. Cho a, b, c l cc skhng m tha mn 0a b c+ + > . Chng minh rng
( ) ( ) ( )
2 2 2
2 2 22 2 21 22 32 2 2
a b c
a b c b c a c a b + +
+ + + + + +.
7.Cho , ,x y z l ba sthc thuc on [ ]1;4 v ,x y x z . Tm gi trnhnht
ca biu thc2 3
x y zP
x y y z z x= + +
+ + +. (thi i hc khi A nm 2011).
8. : Cho x, y tha mn: 2 2 1x y+ = . Tm GTLN, GTNN ca biu thc:
-
7/23/2019 Phuong Phap Chung Minh Bdt 1
11/11
11
2
2
6
1 2 2
x xyP
xy y
+=
+ +(thi H khi B -2008)
9.Cho 3 sx, y, z tha mn 3 3 3 3 1x y z xyz+ + = . Tm GTNN ca biu thc.2 2 2
P x y z= + + (thi chn i tuyn dthi IMO ca Innxia -2009)
10.Cho cc sthc dng a, b tha mn: 2 22( ) ( )( 2)a b ab a b ab+ + = + + . Tm
GTNN ca biu thc3 3 2 2
3 3 2 24 9a b a b
Pb a b a
= + +
(thi H khi B -2011).
11. Cho a, b, cl cc sdng thomn iu kin a + b + c= 1. Chng minhrng
7(ab + bc + ca) 2 + 9abc.
12. Cho a, b, c, d , ethuc [p ; q] vi q> p > 0. Chng minh rng2
1 1 1 1 1( ) 25 6
p qa b c d e
a b c d e q p
+ + + + + + + + +
13.Cho cc sx, y, zdng v thomn diu kinx + y + z= 1. Chng minhrng
a) 9xyz+ 1 4(xy + yz + zx)b)
5(x2+y2+z2) 6(x3+y3+z3) + 1.
14.Cho nsthuc [0 ; 1] vi n2. Chng minh rng1 2
1 2
1 2
... (1 )(1 )...(1 ) 11 1 1
n
n
n
a a a a a aS a S a S a
+ + + + + + +
vi 1 2 ... .nS a a a= + + +