per avokat

Kshilla dhe akte pr procesin civilPrmban CD me aktet e procesit civil

Vademekum pr aVokatt

Organizata pr Siguri dhe Bashkpunim n EvropPrezenca n Shqipriwww.osce.org/albania

ISBN 978-92-9235-258-5

Organizata pr Siguri dhe Bashkpunim n Evrop (OSBE) punon pr stabilitet, begati dhe demokracin n 57 shtete prmes dialogut politik rreth vlerave t prbashkta dhe prmes puns praktike q sjell nj ndryshim jetgjat

Vademekum

pr aVokatt

VADEMEKUM PR

AVOKATT

Kshilla dhe akte pr procesin civil

Botuar nga Organizata pr Siguri dhe Bashkpunim n EvropPrezenca n Shqipri

Prezenca e OSBE-s n Shqipri, 2014T gjitha t drejtat e rezervuara. Materiali q prmban ky publikim mund t citohet ose rishtypet me kusht q t njihet autorsia e tij dhe nj kopje e publikimit q prmban materialin e rishtypur ti drgohet OSBE-s. do prdorim tjetr i ktij materiali, q prfshin, por q nuk kufizohet n prdorimin komercial apo n krijimin e punimeve q rrjedhin nga ky publikim, krkon lejen me shkrim t OSBE-s.

Autort: Artan Hajdari Mariana Semini-Tutulani Envi Hicka Julian Haxhiu Florian Ballhysa Ardian Dvorani Julian Hodaj Besmir Beja Holger Hembach

Redaktor shkencor: Ervin Pupe

ISBN: 978-92-9235-258-5

Arti grafik: Eva Kukaleshi

Prmbajtja e botimit sht prgjegjsi vetm e autorve dhe jo domosdoshmrisht pasqyron pozicionin e Prezencs s OSBE-s.

3

I nderuar lexues,Libri q keni n duar nuk sht nj botim klasik mbi procesin civil dhe veorit e tij. Ekzistojn shum libra dhe tekste universitare, t cilt kan trajtuar m s miri gati t gjitha aspektet teorike t instituteve t procedurs civile.

Ky libr ka nj qasje ndryshe ndaj procesit civil dhe puns s avokatit n prgjithsi. Ai synon t jet nj mjet lehtsues n punn e prditshme t avokatit, sidomos atij t ri. Libri jep kshilla praktike dhe fokusohet n tre aspekte kryesore: n marrdhnien e avokatit me organet q qeverisin kt profesion; n marrdhnien e avokatit me klientin dhe prgatitjet paraprake pr nj shtje; dhe n sjelljen e mnyrn e prfaqsimit t klientit gjat procesit gjyqsor civil.

M plqen shum nj thnie e avokatit t njohur italian, Piero Calamandrei, pr cilsit dhe punn e avokatit. Kur u pyet se cili ishte nj avokat i madh, Calamandrei u prgjigj: t jesh avokat i madh do t thot t jesh avokat i dobishm pr gjykatsit, n mnyr q ti ndihmosh ata t vendosin sipas parimeve t drejtsis, t jesh i dobishm pr klientin pr ta ndihmuar n mbrojtjen e t drejtave dhe paraqitjen sa m mir t argumenteve t tij, t flassh aq pak sa sht e nevojshme, t shkruash qart, shkurt dhe sakt, t mos

shkaktosh rrmuj n seancn gjyqsore duke e pushtuar at me personalitetin tnd, t mos bezdissh gjykatsit me fjal t shumta dhe t mos i shtysh ata t ken dyshime t kota duke iu ofruar hollsira t teprta e t panevojshme: pikrisht pra, duhet t jet e kundrta e atij q shum njerz kujtojn se sht nj avokat t madh. Pr mendimin tim kjo prgjigje pasqyron cilsit q duhet t ket nj avokat i mir dhe ky libr ofron rrugn pr prftimin e ktyre cilsive.

N vend t parathnies

4Prezenca e OSBE-s n Shqipri, ka qen dhe sht e prkushtuar pr t asistuar n prmirsimin e cilsis dhe efektivitetit t sistemit t drejtsis n vend. Ne jemi gjithashtu t vetdijshm se lipset t vlersohet si duhet roli dhe rndsia e secilit prej aktorve t sistemit. Ne jemi t bindur pr rolin e rndsishm t avokatve, veanrisht n procesin civil. Mund t thuhet fare mir se avokatt jan motori apo zemra e ktij procesi dhe pr kt arsye besojm se prmirsimi i performancs profesionale t avokatve do t sjell nj cilsi m t mir t procesit.

Duke prfunduar, dua t falnderoj qeverin norvegjeze q, me shum dashamirsi dhe largpamsi, financoi publikimin e ktij libri. Gjithashtu dshiroj tu bj thirrje

avokatve, sidomos atyre t rinj: Prdoreni kt libr, mundohuni t msoni dhe t rriteni profesionalisht por mbi t gjitha mos harroni kurr parimet baz t ushtrimit t profesionit, at t ndershmris, pavarsis, besnikris ndaj klientit, dinjitetit dhe prkushtimit! Shpresoj q ky libr tju ndihmoj t jeni n gjendje t nxirrni m t mirn nga vetvetja dhe t influenconi pozitivisht jo vetm sistemin e drejtsis, por edhe gjith

shoqrin.

Florian Raunig Ambasador Kryetar i Prezencs s OSBE-s n Shqipri

5

Tabela e LndsSHKURTIME

KREU 1 - T BHESH AVOKAT1.1. Roli i avokatit n shoqri dhe n fushn e s drejts civile 1.1.1. Profesioni i avokatit dhe roli i tij n shoqri, n nj kndvshtrim historik 1.1.2. Kush mund ta ushtroj profesionin e avokatit n RSH 1.1.3. E drejta pr tu mbrojtur me avokat si nj e drejt kushtetuese dhe ligjore 1.1.4. E drejta e mbrojtjes n procesin civil1.2. Kushtet pr tu br avokat n Republikn e Shqipris 1.2.1. Kushtet ligjore pr ushtrimin e profesionit t avokatit 1.2.2. Hapat konkret q duhen ndjekur pr t ushtruar avokatin 1.2.3. Ndjekja e studimeve n Shkolln Kombtare t Avokatis 1.2.4. Provimi pr marrjen e licencs s Avokatit 1.2.5. Prjashtimi nga provimi1.3. Organizimi i avokatis dhe i avokatve 1.3.1. Statusi i Dhoms Kombtare t Avokatis 1.3.2. Statusi i avokatit dhe kategorizimet e tyre 1.3.3. Organizimi i Studiove avokatore1.4. Kodi i sjelljes s Avokati 1.4.1. T drejtat dhe detyrat e avokatit sipas kodit t sjelljes1.5. Procedimi disiplinor 1.5.1. Thelbi i procedimit disiplinor 1.5.2. Subjektet q mund t bjn ankes ndaj avokatit 1.5.3. Afati i ushtrimit t s drejts s ankimit 1.5.4. Komisioneri i Ankimeve 1.5.5. Komiteti Disiplinor1.6. Trajnimet e vazhdueshme 1.6.1. Roli dhe rndsia e trajnimeve vazhduese 1.6.2. Mnyra e zhvillimit t trajnimit vazhdues

KREU 2 - MARRDHNIA ME KLIENTIN

2.1. Marrdhnia juridike e porosis, ndrmjet avokatit dhe klientit 2.1.1. Parimet q udhheqin marrdhnien e avokatit me klientin 2.1.2. Kontrata e porosis dhe kushtet e saj 2.1.3. Dallimi i kontrats s porosis nga prokura pr prfaqsimin gjyqsor apo juridik2.2. Tarifimi 2.2.1. Liria dhe kufizimi n prcaktimin e tarifs s shrbimit 2.2.2. Tarifa orare 2.2.3. Tarifa e shesht 2.2.4. Parapagimi (the retainer fee) 2.2.5. Tarifa sipas rastit 2.2.6. Aspekte normative t tarifimit 2.2.7. Financimi i padive 2.2.8. Success fee si pjes e marrveshjes s porosis

11

1313141920242425272830313133353737434346474849525253

555659

65676870717273747677

6 2.2.9. Dy dispozita pr tu marr n konsiderat n vend pr prfundimit2.3. Prfaqsimi me prokur 2.3.1. Prokura noteriale 2.3.2. Prokura noteriale e prpiluar n juridiksionin e huaj 2.3.3. Prokura e lshuar nga personat juridik (autorizimi i prfaqsimit)2.4. Aspekte etike 2.4.1. Prgjegjsia profesionale. Aspekte teorike t prgjegjsis profesionale 2.4.2. Prgjegjsi profesionale e avokati sipas legjislacionit ton2.5. Privatsia. Mbrojtja e t dhnave personale

KREU 3 - PRGATITJA PARAPRAKE E SHTJES

3.1. Krijimi, administrimi dhe ruajtja e dokumenteve t shtjes. Llojet e provave dhe menaxhimi i tyre 3.1.1. Fazat q duhet t kaloj marrdhnia avokat - klient para krijimit, administrimit dhe ruajtjes s dokumenteve t shtjes 3.1.2. Llojet e dokumenteve q krijon avokati 3.1.3. Llojet e provave t njohura nga ligji procedural3.2. Krkimi shkencor 3.2.1. Analizimi i rrethanave, menaxhimi i situats/rastit juridik dhe prcaktimi i strategjis s mbrojtjes 3.2.2. Prcaktimi i kompetencs lndore dhe prcaktimi i ndrgjyqsis dhe analizimi i legjitimitetit t palve 3.2.3. Rastet e konkurrimit t padive dhe mnyra e przgjedhjes s padis s duhur dhe m efikase 3.2.4. Gjetja e ligjit dhe norms s zbatueshme (objekti dhe shkaku ligjor i padis) 3.2.5. Gjetja e vendimeve unifikuese t Gjykats s Lart dhe e vendimeve t Gjykats Kushtetuese q mbulojn rastin konkret 3.2.6. Doktrina ku mbshtetet arsyetimi i rastit si e vendit ashtu edhe e huaj3.3. Teknikat e arsyetimit ligjor 3.3.1. Disa kshilla praktike pr prgatitjen e shtjes pr gjyq 3.3.2. Ankimi i administrativ 3.3.3. Krkesa pr sigurimin e padis 3.3.4. Konkluzionet prfundimtare

KREU 4 - ORIENTIMI N GJYKAT

4.1. Funksionet drejtuese n gjykat 4.1.1. Kryetari i gjykats 4.1.2. Kancelari i gjykats4.2. Menaxhimi i shtjeve civile n gjykat 4.2.1. Regjistrat gjyqsor 4.2.2. Pranimi i shtjeve civile 4.2.3. Ndarja e shtjeve civile4.3. Marrdhniet me publikun dhe median4.4. Taksat gjyqsore4.5. Aktet e procesit civil 4.5.1. Aktet e gjykimit n shkall t par

787980818485858687

89

899194

102

103

108

110117

119119120120122123129

131131132133133134134134135136137

7

4.5.1.1. Padia 4.5.1.2. Krkesa pr sigurimin e padis 4.5.1.3. Prapsimet 4.5.1.4. Kundrpadia 4.5.1.5. Vendimet e ndrmjetme 4.5.1.6. Vendimi prfundimtar

KREU 5 - GJYKIMI N SHKALL T PAR

5.1. Gjykimet civile n prgjithsi 5.1.1. Parimet e gjykimit civil 5.1.2. Palt n gjykimin civil 5.1.3. List kontrolli pr avokatin e paditsit n gjykimin civil 5.1.4. List kontrolli pr avokatin e t paditurit n gjykimin civil 5.1.5. Teknika t hartimit t dokumenteve q i paraqiten gjykats 5.1.5.1. T prgatitesh pr t shkruar

5.1.5.2. Kshilla pr shkrimin e dokumenteve q i paraqiten gjykats5.1.6. Teknika t prezantimit t shtjes para gjykats5.1.6.1. Besueshmria e drguesit5.1.6.2. Aftsit e marrsit5.1.6.3. Dhnia e mesazhit n mnyr efektive5.1.6.4. Planifikimi i gjyqit5.1.6.5. Kshilla praktike pr prezantimin e rastit5.1.6.6. Teknikat e komunikimit t mesazhit5.1.6.7. Etika dhe argumentet e palejueshme5.1.7. Skema e gjykimit civil

5.2. Gjykimi i mosmarrveshjeve administrative5.2.1. Aktet administrative q i nnshtrohen kontrollit gjyqsor5.2.2. Llojet e padive administrative5.2.3. Kufijt e shqyrtimit gjyqsor dhe afatet e gjykimit administrativ5.2.4. Barra e provs n gjykimin administrativ5.2.5. Pezullimi i aktit administrativ, si nj lloj i veant i mass pr sigurimin e padis5.2.6. Vendimi i gjykats n prfundim t gjykimit administrativ

5.3. Mosmarrveshjet q lidhen me familjen5.3.1. Zgjidhja dhe pavlefshmria e martess5.3.2. Vnia dhe heqja e kujdestaris mbi t miturit, mbajtja pr rritje dhe edukim e fmijve t mitur5.3.3. Miratimi i birsimit5.3.4. Mosmarrveshjet lidhur me detyrimin pr ushqim5.3.5. Heqja dhe kthimi i t drejts prindrore5.3.6. Kshilla praktike pr marrdhnien me klientin dhe paln tjetr gjat gjykimit t mosmarrveshjeve familjare

KREU 6 - GJYKIMI I SHTJEVE N GJYKATN E APELIT

6.1. E drejta e ankimit6.2. Mjetet pr t ushtruar t drejtn e ankimit n gjykatn e apelit t

137137137137138138

139139140141142143143144145145146146147147148149149152153154155157

157158159160

164165166166

167

169

8 kompetencs lndore civile t zakonshme6.3. Gjykimi i shtjeve administrative n gjykatn e apelit

KREU 7 - REKURSI, ANKIMI I VEANT DHE KRKESA PR RISHIKIM N GJYKATN E LART

7.1. Funksioni rishikues i Gjykats s Lart7.2. E drejta e ankimit kundr nj vendimi gjyqsor n Gjykatn e Lart7.3. E drejta kushtetuese e ankimit kundr vendimit gjyqsor t nj gjykate m t ult n nj gjykat m t lart. Kufizimet e saj7.4. Mjetet e ankimit

7.4.1. Rekursi si mjet ankimi7.4.2. Kundrrekursi

7.5. Shkaqet e rekursit7.5.1. Rregullat baz pr pranueshmrin dhe pr shqyrtimin e shkaqeve t rekursit7.5.1.1. Thelbi dhe rastet e zbatimit t shkakut ligjor Nuk sht respektuar ose sht zbatuar keq ligji - parashikuar nga neni 472, shkronja a7.5.1.2. Qllimi dhe thelbi i zbatimit t shkakut ligjor Ka shkelje t rnda t normave procedurale (neni 467 i ktij Kodi) parashikuar nga neni 472, shkronja b7.5.1.3. Rastet e zbatimit t shkakut ligjor Ka shkelje t rnda t normave procedurale (neni 467 i ktij Kodi) parashikuar nga neni 472, shkronja b7.5.1.3.1. Gjykata e shkalls s par ka shkelur dispozitat mbi juridiksionin dhe kompetencn (neni 467, shkronja a)7.5.1.3.2. Prbrja e trupit gjykues nuk ka qen e rregullt apo vendimi nuk sht nnshkruar nga antart e tij, ose sht cnuar parimi i paansis (neni 467, shkronja b)7.5.1.3.3. Gjykata ka vendosur pushimin e shtjes n kundrshtim me rregullat e prcaktuara nga ky Kod (neni 467, shkronja c)7.5.1.3.4. shtja sht gjykuar n munges t pjesmarrsve n proces, pa pasur dijeni pr ditn e gjykimit (neni 467 shkronja )7.5.1.3.5. Nuk sht formuar drejt ndrgjygjsia (neni 467, shkronja d)7.5.1.3.6. Kur mungojn ose jan t pavlefshme padia, procesverbali gjyqsor, ankimi, si dhe do dokument tjetr, q ka ndikuar n dhnien e vendimit (neni 467, shkronja e)7.5.1.3.7. Gjykata nuk sht shprehur pr t gjitha krkesat e parashtruara nga palt n padi dhe q prbjn objektin e mosmarrveshjes midis palve ndrgjyqse (neni 467, shkronja )7.5.1.3.8. Kur lind nevoja pr marrjen e nj prove vendimtare, marrja e s cils sht e vshtir n shkall t dyt (neni 467, shkronja )7.5.1.3.9. Shkelje t tjera t rnda procedurale, q sjellin cenimin e vendimit t gjykats

7.6. Procedura e paraqitjes s rekursit dhe kundr rekursit, n Gjykatn e Lart7.6.1. Interesi dhe legjitimiteti i pals pr t ushtruar t drejtn e rekursit7.6.2. Afati pr ushtrimin e rekursit7.6.3. Rivendosja n afat e rekursit7.6.4. Njoftimi i rekursit dhe kundrrekursit7.6.5. Struktura, elementt formal dhe dokumentet q i bashklidhen rekursit7.6.6. Verifikimi i plotsimit t elementve formal-procedural

169192

197198

199200201202203204

205

206

208

208

209

212

213213

214

215

215

216218218219220221221224

9

7.7. Krkesa pr pezullimin e vendimit q kundrshtohet me rekurs7.8. Heqja dor nga rekursi7.9. Mnyra e shqyrtimi t rekursit dhe kundrrekursit nga Gjykata e Lart

7.9.1. Kufijt dhe procedura e shqyrtimit n dhomn e kshillimit7.9.2. Kufijt dhe procedura e shqyrtimit n seanc gjyqsore

7.10. Ankimet e veanta mbi juridiksionin dhe kompetencn7.10.1. Gjykimi mbi juridiksionin7.10.2. Gjykimi mbi kompetencn

KAPITULLI 8 - EKzEKUTIMI I DETYRUESHM

8.1. Hyrje8.2. Roli i avokatit n fillimin e ekzekutimit t detyrueshm8.3. Vnia n ekzekutim8.4. Roli i avokatit gjat procesit t ekzekutimit8.5. Mjetet e mbrojtjes ndaj ekzekutimit t detyrueshm

8.5.1. Pavlefshmria e titullit ekzekutiv (neni 609)8.5.2. Kundrshtimi i veprimeve t prmbaruesit gjyqsor (neni 611)8.5.3. Padia e personit t tret (neni 612)

KREU 9 - PARAQITJA DHE SHQYRTIMI I KRKESS PRPARA GJYKATS EVROPIANE T T DREJTAVE T NJERIUT

9.1. Hyrje9.2 Faza e pranueshmris s krkess

9.2.1. Pajtueshmria 9.2.1.1. Juridiksioni ratione temporis9.2.1.1.1. Prcaktimi i momentit t veprimit t Konvents 9.2.1.1.2. Detyrimet e ndashme 9.2.1.1.3. Shkelja e vazhdueshme9.2.1.1.4. Marrja n konsiderat e rrethanave q kan ekzistuar prpara dats s hyrjes n fuqi t Konvents9.2.1.2. Juridiksioni ratione loci9.2.1.3. Juridiksioni ratione personae9.2.1.3.1. Shkeljet q i atribuohen nj shteti antar9.2.1.3.2. Prgjegjsia e sjelljes n lidhje me organizatat ndrkombtare 9.2.1.3.3. Krkesa nga persona q gzojn t drejtn ti drejtohen Gjykats9.2.1.4. Juridiksioni ratione materiae9.2.2. Pranueshmria strictu sensu9.2.2.1. Viktima9.2.2.1.1. Cenimi i krkuesit nga sjellja e nj shteti 9.2.2.1.1.1. Krkesat e paraqitura nga personat e cenuar nga nj veprim apo mosveprim 9.2.2.1.1.1.1. Viktima e drejtprdrejt9.2.2.1.1.1.2. Viktim e trthort9.2.2.1.1.1.3. Viktima e mundshme9.2.2.1.1.2. Krkesa nga pal t treta n emr t personit t prekur9.2.2.1.1.2.1. Krkuesi vdes pas paraqitjes s krkess

224225226228230233234235

237237244246249249252254

257259259259261263265

267268269270272275275277277277

277278278282284285

10

9.2.2.1.1.2.2. Personi i cenuar drejtprsdrejti vdes para paraqitjes s krkess n Gjykatn Evropiane t t Drejtave t Njeriut9.2.2.1.2. Jo actio popularis9.2.2.1.3. Zgjidhje e pamjaftueshme n nivel kombtar9.2.2.1.3.1. Njohja e shkeljes9.2.2.1.3.2. Zgjidhje e mjaftueshme9.2.2.3. Subjektet potencial q mund t paraqesin krkes prpara Gjykats Evropiane t t Drejtave t Njeriut 9.2.2.3.1. Individt9.2.2.3.2. Organizatat jo-qeveritare 9.2.2.3.2.1. Organizatat 9.2.2.3.2.2. Organizmat jo shtetror / entet jo publik 9.2.2.3.2.3. Grupe individsh9.2.3. Shterimi i mjeteve ligjore n nivel kombtar9.2.3.1. Tablo e prgjithshme9.2.3.2. Mjetet ligjore efikase9.2.3.2.1. Mjetet ligjore t realizueshme q sigurojn rigjykime t mjaftueshme9.2.3.2.2. Ngritja para Gjykats Evropiane t t Drejtave t Njeriut e t njjts shtje, si ajo e ngritur n nivel kombtar9.2.3.3. Koha e disponueshmris s mjeteve9.2.3.3.1. Prjashtim: Mjetet n nivel kombtar dhe lidhja e tyre me kohzgjatjen e procedimeve9.2.3.3.2. Prjashtim: Mjetet n nivel kombtar lidhur me shkeljen e t drejtave mbi pronn9.2.3.4. Barra e provs9.2.3.5. Prjashtimet nga parakushti pr t shteruar zgjidhjet ligjore n nivel kombtar 9.2.4. Periudha kohore9.2.4.1. Tablo e prgjithshme9.2.4.2. Fillimi i afatit kohor9.2.4.3. Prllogaritja e afatit kohor9.2.4.4. Informacionet q duhet t jepen brenda afatit9.2.5. Disavantazhe t konsiderueshme9.2.5.1. Prmbledhje/Tablo e prgjithshme9.2.5.2. Kuptimi i disavantazhit9.2.5.2.1. Dmi financiar9.2.5.2.2. Dmet jo financiare9.2.5.3. T drejtat e njeriut krkojn gjykim n themel9.2.5.4. Mos vlersimi si duhet n nivelin vendas9.2.6. Mos abuzimi me t drejtn e paraqitjes s nj krkese9.2.7. Mospranimi i krkesave anonime

9.3. shtje procedurale 9.3.1. Komente t prgjithshme9.3.2. Rezultatet9.3.2.1. Konstatimi i nj shkeljeje9.3.2.2. Shprblimi i drejt9.3.2.3. Masat e ndrmjetme9.3.2.4. Procedura e gjykimit pilot 9.3.2.5. Zgjidhja me pajtim

286289290290291

292292293293294296296296297298

302304

304

306306

307307307309313313314314315315316316317317320320320321321321322322322

11

ShkurtimetAv. Avokat DHKA Dhoma Kombtare e Avokatis K.C. Kodi civil KE Kshilli i Evrops KEDNJ Konventa Evropiane e t Drejtave t Njeriut K.Pr.C. Kodi i procedurs civileK.Pr.P. Kodi i procedurs penaleK.Pr.A. Kodi i procedurs administrativeK.Sh.C. Komisioni i shrbimit civilGJEDNJ Gjykata Evropiane e t Drejtave t NjeriutZRPP Zyra e regjistrimit t pasurive t paluajtshme

VADEMEKUM PR AVOKATT - Kshilla dhe akte pr procesin civil

KREU 1 - T bhesh avokat

13

KREU 1

T bhEsh avoKaT

av. artan haJDaRI, Prof. Dr. Mariana sEMINI-TUTULaNI dhe av. Envi hICKa

1.1. Roli i avokatit n shoqri dhe n fushn e s drejts civile

1.1.1. Profesioni i avokatit dhe roli i tij n shoqri, n nj kndvshtrim historik

Kur flasim pr rolin e avokatit n shoqri, kemi parasysh se ai si profesion z fill qysh nga lashtsia, fillimisht n Athin dhe m pas n Romn e Lasht. N Athin avokat konsideroheshin oratort (orators), t cilt mund ti jepnin kshilla ligjore nj miku t tyre pa pasur t drejt q ti krkonin atij paraprakisht apo n fund t puns nj shprblim n t holla, ashtu si veprohet sot n profesionin e lir t avokatit.

Ndrsa n Romn e Lasht, rreth vitit 204 Prpara Krishtit, ashtu si dhe n Athin, avokat quheshin ata t cilt ishin trajnuar n retorik (rhetoric). Oratort mund t jepnin edhe kshilla ligjore. Me kalimin e kohs prej tyre lindn edhe t ashtuquajturit kshilltar ligjor (iuris consulti), t cilt e ushtronin profesionin jo si nj mnyr jetese, por si nj hobi. N Romn Perandorake profesioni i avokatit filloi t merrte zhvillim t madh, duke hyr si nj pjes e rndsishme e jets tregtare (qarkullimit juridik) q zhvillohej n kt periudh.

Me zhvillimin e marrdhnieve tregtare njohu zhvillim edhe profesioni i avokatit. N Perandorin Bizantine profesionin e avokatit e gjejm jo vetm m t zhvilluar, por edhe m t organizuar. Duke cituar juristin e njohur Fritz Schulz1 konstatojm se, n shekullin e katrt gjrat kishin ndryshuar n Perandorin lindore ku avokatt tani ishin me t vrtet profesionist.

1 Fritz Schulz (16 Qershor 1879 12 Nntor 1957), jurist gjerman dhe nj historian i s drejts, nj prej doktrinarve m t rndsishm n t drejtn civile (Roman Law) n shekullin e 20-t. Emigroi n Angli pr shkak t origjins s tij hebraike dhe t prndjekjes nga nazistt gjerman.


14

Me rnien e Perandoris s Perndimit dhe ardhjen e periudhs s mesjets s errt, n kontinentin evropian edhe profesioni i avokatit, ashtu si dhe shum aktivitete t tjera t jets, humbi prkohsisht rolin e tij. Dinjiteti i avokatit u arrit t fitohej srish rreth viteve 1231, fal prpjekjeve t kishs dhe t shtetit pr ta ringritur at me rregulla m t qarta. Me kalimin e viteve, profesioni i avokatit filloi t merrte form m t qart dhe t bazohej n rregulla m t plota pr organizimin dhe funksionimin e tij. Avokatt u ndan n dy grupe t mdha, n ata q e ushtronin profesionin sipas sistemit t civil law dhe ata q e ushtronin profesionin sipas sistemit t common law. Por, pavarsisht ksaj ndarjeje n dy sisteme t s drejts, avokatt kishin t njjtn natyr pune, at t ndihms juridike q u jepnin individve apo tregtarve pr shtje t ndryshme. Kshtu, sipas ndarjes n kto dy sisteme t mdha, vrehet se pr avokatt n sistemin civil law sht pothuajse e pamundur t ndryshojn karriern dhe t emrohen si gjyqtar, me prjashtime n disa vende t ktij sistemi, prfshi ktu edhe sistemin e s drejts n vendin ton2. Ndrsa, n sistemim common law nuk sht e pazakont q pr tu emruar gjyqtar krkohet q t kesh punuar disa vite n praktik si avokat. E theksuam kt fakt pr t nxjerr n pah rndsin e profesionit t avokatit n t dyja sistemet, por edhe vlern e shtuar q ai merr sidomos n sistemin common law.

Profesioni i avokatit sht kthyer sot n koht moderne n nj nga profesionet m t krkuara, pasi nuk ka hapsir t jets ku avokati nuk l gjurmt e tij. Pr tu br avokat krkohet q t plotsohen disa kritere, t cilat n vende t ndryshme jan t ndryshme.

1.1.2. Kush mund ta ushtroj profesionin e avokatit n Rsh

Avokatia n Republikn e Shqipris sht organizuar si nj profesion i lir, i pavarur, i vet-rregulluar dhe i vet-drejtuar. Kjo do t thot q, pavarsisht se kemi nj ligj q rregullon veprimtarin ligjore t avokatis, ai nuk e bn at t varur nga ndonj deg e pushtetit. Ligji sanksionon n vetvete pavarsin substanciale t profesionit t avokatit. Kjo pavarsi sht zgjeruar m tej n statutin e Dhoms Kombtare t Avokatis (DHKA) si dhe n aktet q nxjerrin organet drejtuese t DHKA me qllim mirfunksionimin e aktivitetit profesional t avokatit.

Avokatin do ta konsideronim jo thjesht si nj shrbim ku secili individ, grup individsh apo entitete ligjore t krijuara me ligj mund t marrin kshilla t

2 Sipas kushtetuts s RSH, neni 125, kriteri pr tu br gjyqtar i Gjykats s Lart dhe asaj kushtetuese nuk prjashton avokatt q t jen kandidat t mundshm, ndrsa pr tu emruar gjyqtar n Gjykatn e Shkalls s Par dhe asaj t Apelit krkohen kritere t cilat prjashtojn kategorin e avokatve.


15

ndryshme juridike, por gjat veprimtaris s tij avokati padyshim kryen veprime dhe shrbime n t mir t publikut, duke i dhn kshtu profesionit t avokatit edhe nj karakter publik.

Avokati gjat ushtrimit t profesionit, jep ndihm juridike nprmjet kshillave q ai i jep klientit pr shtje t ndryshme ligjore, kujdeset pr prgatitjen e akteve gjyqsore, si jan krkes padit apo krkesat e ndryshme gjat procedimit penal si dhe krkesave t ndryshme ankimore drejtuar organeve t administrats publike n kuadr t mbrojtjes dhe interesave te klientit. N mnyr t veant, ndihma juridike konsiston n dhnien e kshillave n do fush t s drejts dhe sa her q ajo krkohet nga klienti.3

Ushtrimi i profesionit t avokatit n Republikn e Shqipris, bhet i mundur kur plotsohen dy krkesa kryesore: s pari, pajisja me leje pr ushtrimin e profesionit t avokatit dhe s dyti, regjistrimi pran organit tatimor. Pajisja me lejen e ushtrimit t profesionit t avokatit sht nj nga kushtet themelore q nj avokat duhet t plotsoj q t mund t ushtroj profesionin e tij. Marrja e ksaj lejeje krkon prmbushjen e disa kushteve thelbsore, realizimi i t cilave mbikqyret nga ana e organeve drejtuese t Dhoms Kombtare t Avokatis. Kushtet thelbsore pr marrjen e lejes s ushtrimit t profesionit t avokatit jan:

1. Pasja e nj diplome universitare, sipas ligjit pr arsimin e lart n RSH, n t ciln t jet prcaktuar marrja e titullit Jurist;

2. Regjistrimi pran DHKA si asistent avokat, dhe kryerja e stazhit t asistentit avokatit pr nj periudh nj vjeare, pran nj zyr avokatie;

3. Prfundimi i Shkolls Kombtare t Avokatis dhe pajisja me vrtetimin prkats, sipas kritereve t vendosura nga ana e organeve drejtuese t DHKA;

4. Kalimi me sukses i provimit q organizohet nga ana e DHKA, pas prfundimit t periudhs s stazhit dhe asaj t programit t formimit fillestar pran Shkolls Kombtare t Avokatis4.

Avokati mund ta ushtroj profesionin e tij n t gjith territorin e vendit, pa pasur nevoj pr ndonj leje t posame pr kt. Titulli i avokatit fitohet vetm nj her dhe mund t hiqet vetm n kushtet e prcaktuara nga ligji dhe statuti. Ky titull i jep 3 Neni 2 i ligjit nr. 9109, dat 17. 07. 2003, parashikon n mnyr jo shteruese disa nga punt q mund t kryeje avokati gjat ushtrimit t aktivitetit t tij, duke dhn ndihm juridike. Themi jo shteruese, pasi dispozita n fjal liston punt q duhet t kryej avokati gjat dhnies s ndihms juridike dhe l t hapur mundsin e zgjerimit t ksaj ndihme n raste t parashikuara m ligj.4 M ndryshmet q jan br ligjit baz nr. 9109, dat 17.07.2003 Pr Profesionin e Avokatit n RSH, m ligjin nr. 91/2012, dat , dat 27. 09. 2012, sht themeluar Shkolla Kombtar t Avokatis m qllim trainimin pr formimin e asistentve avokat m njohurit baz praktiko- teorike t ushtrimit t profesionit si dhe trainimi vazhdues me njohuri t thelluara i avokatve n detyr.


16

avokatit mundsin q t paraqitet prpara do gjykate, prokurorie apo organi t administrats publike n nivel qendror apo vendor, me qllim mbrojtjen e interesave t klientve. Avokati gjat ushtrimit t aktivitetit t tij duhet t identifikohet me numrin e lejes s ushtrimit t profesionit si dhe me kodin fiskal t tij apo t zyrs ku ai bn pjes. Nj nga problemet m t mdha q haset n praktikn e prditshme sht se avokatve jo n pak raste u mungon plotsimi i njrit apo tjetrit kriter. Kjo pr faktin se, identifikimi i avokatit nuk krkon vetm pasjen e numrit te lejes s ushtrimit t profesionit, e cila sht nj dhe unike pr secilin avokat dhe caktohet vetm n momentin e lshimit t saj, por avokati duhet q gjat ushtrimit t aktivitetit t tij, t paraqes kartn e identitetit t avokatit e cila sipas rregullave t vendosura n statutin e DHKA, i jepet avokatit do vit nga DHKA pasi ai ka paguar rregullisht detyrimet e antarsis. Pagimi i detyrimeve pr antarsin n DHKA dhe pagimi i detyrimeve ndaj organeve tatimore, q lindin gjat ushtrimit t aktivitetit t avokatit, sht nj nga kushtet baz pr ushtrimin e profesionit t tij.

Avokati mund ta ushtroj profesionin e tij edhe jasht territorit t RSH, por gjithnj n prputhje me ligjet e shtetit ku mendohet se mund t jepet ndihma juridike. Kjo ndodh n rastet kur avokati krkon t prfaqsoj klientin e tij para organeve kompetente t drejtsis apo t administrats publike t nj shteti tjetr. Prjashtim bhet n ato raste kur ndihma juridike jepet n negocime kontratash apo n kshilla juridike midis privatve. Avokati ka t drejt, pa pasur asnj penges, t prfaqsoj klientin e tij para trupave t arbitrazhit t vendosura n juridiksione t huaja, pavarsisht ligjit t aplikueshm nga ana e tyre.

Avokati gjat ushtrimit t profesionit t tij ka nj sr t drejtash q rrjedhin si nga kuadri ligjor organik q rregullon profesionin e avokatit, ashtu edhe nga ligjet procedurale, t fushs civile ose t fushs penale. Nj nga t drejtat themelore t avokatit pr t ushtruar sa m mir profesionin e tij dhe n interesin m t lart t klientit, sht e drejta q ai ka pr t krkuar nga institucionet shtetrore akte, dokumente apo t dhna dhe shpjegime t cilat kan lidhje me shtjet q ai prfaqson apo mbron. N do rast, kur avokati u drejtohet ktyre institucioneve duhet t paraqes edhe aktin e prfaqsimit, prokurn, e cila i jep atij legjitimitetin pr tiu drejtuar atyre n emr dhe pr llogari t klientit t tij.

Nuk jan t pakta rastet kur avokati n ushtrim t detyrave t tij ti drejtohet organeve t administrats shtetrore pa e pasur aktin e prfaqsimit nga klienti i vet dhe anasjelltas, vrehet q edhe organet e administrats shtetrore gjat komunikimit me avokatin, i cili n kt rast vepron n emr e pr llogari t klientit t tij, shpesh her nuk e krkojn nj akt t till. N nj praktik t till jo ligjore detyrimi parsor rndon mbi avokatin, i cili, n do rast, nuk duhet t


17

veproj pr llogari t klientit te tij pa pasur aktin e prfaqsimit.

E drejta e avokatit, q n prmbushje t misionit t tij ligjor dhe n interesin m t lart t klientit, t krkoj nga institucionet e administrats shtetrore t dhna dhe dokumente t cilat do ti nevojiten atij pr t mbrojtur apo prfaqsuar klientin n gjykat ose pr ti dhn atij nj opinion ligjor t bazuar, t drejt dhe t plot, gjen baz ligjore n nenin 6 i ligjit nr. 9109, dat 17.07.2003, Pr Profesionin e Avokatit n Republikn e Shqipris (i ndryshuar). Institucionet e administrats shtetrore jan t detyruara ti prgjigjen pozitivisht krkess s avokatit, pasi n t kundrt, ky i fundit ka t drejt q brenda nj afati prej 5 ditsh, t bj krkes n gjykat pr t realizuar kt t drejt. Q t kemi nj vendim gjyqsor n favor t krkess s avokatit, duhet q krkesa e tij t jet e motivuar dhe refuzimi i br nga ana e institucionit shtetror prkats t jet i pabazuar n ligj dhe n prova.

N praktik, prmbajtja e nenit 6 e ligjit t siprprmendur, ka nxjerr probleme t ndryshme, pasi ajo nuk sht vetm nj dispozit materiale, pra nj rregull ku prcaktohet si e drejta e avokatit pr t krkuar informacion nga institucionet shtetrore, ashtu edhe detyrimi i ktyre t fundit pr ta prmbushur at. Neni 6 n vetvete, sht edhe nj dispozit me prmbajtje procedurale, pasi n t krkohet edhe respektimi i disa krkesave, mosprmbushja e t cilave mund t oj n rrzimin e krkess pa hyr n shqyrtimin e prmbajtjes s themelit t saj.

N kt marrdhnie t krijuar ndrmjet avokatit dhe institucioneve shtetrore pr shkak te krkimit t informacionit, nj moment procedural me rndsi sht edhe ai i respektimit t afatit brenda t cilit avokati duhet t kundrshtoje vendimin e institucionit shtetror pr refuzimin e krkess pr marrje informacioni. Ligji nuk bn fjal se kur fillon ky afat, por duke iu referuar parimeve t prgjithshme t s drejts procedurale civile, afati ankimor prej 5 ditsh n kt rast, sht nj afat prekluziv dhe fillon t ec nga momenti i marrjes dijeni pr refuzimin e krkess s br pr marrjen e t dhnave apo dokumenteve t ndryshme. Humbja e ktij afatit pa asnj shkak ligjor, nuk do t merret parasysh nga ana e gjykats dhe do t konsiderohet si nj krkes e br jasht afatit. N kt aspekt duhet t kemi parasysh disa probleme q ka nxjerr zbatimi praktik i nenit 6 t ligjit n fjal. Konkretisht prmbajtja e ksaj dispozite l pa sqaruar disa momente q po i rendisim m posht:

a) Cili sht afati brenda t cilit, institucioni shtetror duhet t prgjigjet pr krkesn e br nga ana avokatit.

b) Cili sht riti i gjykimit q duhet t bj gjykata kur vihet n lvizje mbi bazn e nj krkese t till.

N lidhje me shtjen e par jemi t mendimit se avokati duhet t kt


18

parasysh disa parime t s Drejts Administrative dhe q jan fiksuar n Kodin e Procedurs Administrative. Kshtu, n rast se pas depozitimit te krkess s br nga ana e avokatit, n baz t neni 6 t ligjit nr. 9109, dat 17. 07. 2003 Pr Profesionin e Avokatit n Republikn e Shqipris (i ndryshuar), n organin prkats t administrats publike, qendrore ose vendore, dhe nga ana e ksaj t fundit nuk kthehet nj prgjigje brenda nj afati 1 mujor nga dita e depozitimit t saj, kjo nnkupton se organi administrativ nuk e ka shqyrtuar krkesn n afatin e prcaktuar n ligj. N kto kushte, bazuar n nenin 6/2 t ligjit te posam, brenda afatit 5 ditor,5 avokati i drejtohet me krkes gjykats kompetente. Q krkesa e tij t merret n konsiderat, ajo duhet t prmbush disa kritere formale, si dhe te justifikoj faktin q vet krkuesi ka nj interes t ligjshm e q lidhet drejtprdrejt me shtjen ose personin q prfaqsohet apo mbrohet prej tij. Kshtu, krkesa duhet t prmbaj:

a) emrin e krkuesit (t dhnat e sakta t tij) si edhe emrin e avokatit q e prfaqson at;

b) prokurn n rastin kur klienti i tij sht person fizik dhe autorizimin n rast se sht person juridik;

c) objektin e krkess dhe bazn ligjore t saj;d) argumentet mbi krkesn dhe arsyen pse i drejtohesh organit t administrats

publike.

Duke e analizuar si prmbajtjen e krkess, ashtu edhe ann formale t paraqitjes s saj, duhet t kemi parasysh q n do rast krkess duhet ti jet bashkangjitur Prokura (e posame apo e prgjithshme sipas rastit) ose autorizimi n emr t personit juridik. N prmbajtjen e ktyre akteve, duhet t jet prcaktuar qart tagri q i jepet avokatit pr t ndjekur shtjen konkrete si dhe e drejta e tij pr tiu drejtuar organit administrativ me qllim marrjen e t dhnave apo dokumenteve t ndryshm, n funksion t zgjidhjes s shtjes q ai prfaqson.

N objektin e krkess duhet t jet e prcaktuar qart se far krkohet p.sh. nj shpjegim pr nj situat t caktuar; nj e dhn konkrete e cila sipas rastit, mund t jet e nj karakteri t prgjithshm apo t posam; nj dokument konkret, duke specifikuar qart formn dhe prmbajtjen e tij, etj. sht e rndsishme t kihet parasysh se realizimi i gjith ktyre krkimeve, duhet patjetr t ket

5 Krkesa e br nga avokati n kuadrin e nenit 6 t ligjit, nuk duhet t dal jasht parimeve t procedimit por edhe t ankimit ndaj nj akti administrativ sanksionuar n K. Pr. Administrative. Duke e konsideruar prgjigjen negative apo pozitive, apo refuzimin pr tu mos prgjigjur t organit administrativ, krkess s br nga avokati, pr marrjen e provs apo pr t dhnave q kan lidhje m shtjen q ai ndjek, si nj veprimtari administrative dhe aktin q organi do t nxjerr si nj akt i organit administrativ q krijon pasoja juridike n rastin individual, mendojm se ankimi duhet br mbi bazn e parimeve t ankimit administrativ t parashikuar n K. Pr. Administrative, neni 141.


19

lidhje me shtjen konkrete ose personin q prfaqsohet ose mbrohet prej avokatit. Nuk sht rasti q t zgjatemi pr bazn ligjore, pasi ajo sht e qart dhe gjithmon e bazuar n nenin 6 t ligjit nr. 9109, dat 17. 07. 2003 i ndryshuar Pr Profesionin e Avokatit n Republikn e Shqipris.

Nj element i rndsishm i krkess sht edhe pjesa e arsyetimit te saj, n te ciln duhet t dalin n dukje sa m qart si shkaku i brjes s saj, ashtu edhe argumentet ligjore e ato faktike ku ajo mbshtetet. Duhet t jet gjithashtu pjes e arsyetimit t krkess edhe argumentimi logjik e juridik i lidhjes midis interesit t ligjshm q ka personi q e ka br krkesn me at t shtjes konkrete q ai ka pr t zgjidhur.

1.1.3. E drejta pr tu mbrojtur me avokat si nj e drejt kushtetuese dhe ligjore

E drejta e mbrojtjes sht nj shtje e cila trajtohet sot n shum disiplina t s drejts, si n at t s drejts publike, ashtu edhe n at private. Kushtetuta jon sanksionon disa parime themelore pr t drejtn e mbrojtjes, mbi bazn e t cilave jan orientuar ligjet materiale dhe ato procedurale, t cilat rregullojn veprimtarin e avokatit n raport me institucionet shtetrore apo me entet private. Kshtu, sipas nenit 28 t Kushtetuts, personi t cilit i hiqet liria, ka t drejtn e komunikimit menjher me nj avokat. Kjo garanci bn pjes n kategorin e t drejtave dhe lirive vetjake kushtetuese, e si e till sht nj garanci themelore pr individin. N rast se kjo garanci kushtetuese nuk do t shfrytzohej me dinjitet profesional dhe prgjegjshmri qytetare nga ana e avokatit ajo nuk do t kishte ndikimin e duhur si n planin personal, ndaj individit t cilit i sht hequr liria, ashtu edhe m gjer, n at shoqror.

Neni 42 i Kushtetuts garanton mbrojtjen e t drejtave, lirive dhe interesave si kushtetuese ashtu edhe ligjore t individit, gjat shqyrtimit dhe gjykimit t tyre nga nj gjykat e paanshme dhe e pavarur, brenda kufijve t nj afati t arsyeshm. Natyrisht q pa nj mbrojtje profesionale t ktyre t drejtave nga avokat profesionist, garanci t tilla kushtetuese do t ishin t dobta, ndoshta edhe n rrezik. N praktike, nuk jan t pakta rastet ku si pasoj e nj mbrojtjeje jo profesionale e jo cilsore, proceset civile por edhe ato penale, kan prfunduar prpara Gjykats Kushtetuese dhe jan konsideruar jo n standardet e krkuara nga kushtetuta dhe konventa.

E drejta pr tu mbrojtur me avokat prvese sht nj e drejt kushtetuese, sht edhe nj e drejt ligjore dhe trajtohet dhe garantohet n mnyr t hollsishme n ligjet procedurale penale dhe ato civile.


20

Gjat procesit penal avokati ka nj rol shum t rndsishm, pasi i jep klientit t vet kshilla ligjore dhe i garanton nj mbrojtje profesionale q konsiston n respektimin e t drejtave t tij, t cilat lindin pr shkak t kufizimit t lirive si pasoj e ngritjes s nj akuze penale. Ndrsa n procesin civil, palt mund t mbrohen edhe vet, prve rasteve kur prfaqsimi sht i detyrueshm6. Pra n dallim nga procesi penal, ku mbrojtja bhet m e domosdoshme pr t garantuar nj proces t rregullt ligjor, n procesin civil, palt jan t lira q t ndrtojn mbrojtjen e interesave t tyre vet ose nprmjet prfaqsimit me avokat.

Ashtu si n ligjet procedurale edhe n ligjet materiale, duke filluar nga Kodi Civil apo Kodi Penal apo ligje t tjera q disiplinojn fusha t ndryshme t s drejts, e drejta e mbrojtjes konceptohet si pjes e rndsishme e zbatimit t tyre n mnyr sa m efikase. Nj mbrojte cilsore do ti jepte mundsi gjyqtarit si n fushn penale ashtu edhe n at civile t jepte nj vendim t drejt dhe t paanshm, prkundrazi nj mbrojtje jo cilsore mund t ndikonte n mnyr negative n dhnien e drejtsis.

Ligji pr profesionin e avokatit n RSH, prcakton nj sr t drejtash q ka avokati gjat ushtrimit t profesionit n interes t personit t asistuar ose mbrojtur prej tij. N kt kuadr avokati ka t drejt q gjat procesit penal t takoj pa kufizim kohor dhe n do gjendje t kufizimit t liris personale personin e mbrojtur prej tij. Nga ana tjetr organet kompetente, kan t drejt q t mbikqyrin takimin e avokatit me klientin e tij, por me kusht q t mos dgjojn bashkbisedimin midis tyre. Gjat procesit penal e drejta e mbrojtjes merr nj prparsi t veant, pasi kemi t bjm me kufizimin e lirive personale t individit ose me dhnien e nj vendimi penal ndaj tij. Ndaj, sht shum i rndsishm ushtrimi sa m me efikasitet dhe me nj nivel t lart profesional i ksaj t drejt, prndryshe do t cenohej vet procesi. Ushtrimi i s drejts s mbrojtjes m nj profesionalizm t lart vlen edhe pr procesin civil dhe jo vetm pr at penal, pasi edhe ktu t drejta t individit si sht e drejta e prons, do t cenoheshin rnd n rast se mbrojtja nuk do t ishte n drejtimin dhe nivelin e duhur.

1.1.4. E drejta e mbrojtjes n procesin civil

Procesi civil nuk nnkupton thjesht faktin e paraqitjes se nj krkes padie me qllim vnien n lvizje t gjykats, por mbi t gjitha ai ka n themel t tij cilsin e argumenteve q parashtrohen n t dhe mbrojtjen profesionale prball gjykats.

6 Gjat gjykimit n Gjykatn e Lart, prfaqsimi me avokat sht i detyrueshm dhe kjo del nga prmbajtja e nenit 483/2 sipas s cils pas relatimit kryetari fton avokatt e palve t paraqesin mbrojtjen e tyre. Prmbajtja e dispozits nuk l hapsire tjetr q mbrojtja mund t bhet vet, pra pa avokat.


21

Natyrisht q mbrojtja n procesin civil ka karakteristika t ndryshme nga ajo e procesit penal, pasi n kt t fundit mbrojtja konsiderohet e detyrueshme, ndrsa n procesin civil, palt mund t mbrohen edhe vet, prve rasteve kur prfaqsimi sht i detyrueshm. N procesin civil nuk flitet si n procesin penal, pr mbrojts dhe me kt t nnkuptohet vetm avokati i pajisur me licenc nga Dhoma e Avokatis, por flitet pr prfaqsues t pals apo pr pal t asistuar prej prfaqsuesit t vet, ku kjo e fundit jo detyrimisht mund t jet avokat. Megjithat mund t themi se praktika gjithnj edhe m shum, prfaqsuesin e pals n procesin civil, po e identifikon me termin mbrojts.

Kur ligji procedural flet pr mbrojtjen e interesave t palve, i v ato prball dy alternativa; prfaqsim personal e i drejtprdrejte n gjyq si dhe prfaqsim nprmjet avokatit ose personave t tjer q nuk jan avokat por t cilt ligji i lejon kur prmbushen kritere t caktuara. Prfaqsimi n gjyq i nj pale, dallohet n prfaqsim vullnetar dhe n prfaqsim t detyrueshm. Kjo e fundit del nga prmbajtja e nenit 22 t K.Pr.C. sipas t cilit, palt mund t mbrohen vet ose kur ato e shikojn t arsyeshme, me prfaqsues. N rrethana kur ligji krkon prfaqsimin e detyrueshm, ai duhet t ndodh, pasi n t kundrt cenohet nj norm detyruese e procesit civil e pr pasoj ky i fundit do t konsiderohet i parregullt dhe objekt kundrshtimi n shkallt e larta t gjykimit, deri n Gjykatn Kushtetuese7.

Ashtu si nnvizuam edhe m sipr, prfaqsimi nga pikpamja doktrinale ndahet n prfaqsim vullnetar dhe n prfaqsim ligjor ose t detyrueshm.

a) Prfaqsimi vullnetar ose me prokur, ndodh ather kur palt shprehin

vullnetin e tyre para Noterit dhe emrojn si prfaqsues t tyre nj avokat, bashkshortin, t paralindurit ose t paslindurit, vllezrit ose motrat. Prfaqsues me prokur mund t jen edhe juristt apo punonjsit e institucioneve shtetrore apo t personave juridik, t autorizuar prej titullarve t tyre. Prfaqsues me prokur mund t jen edhe persona t tjer q nuk hyjn n kategorin e msiprme, por q me ligj u njihet kjo e drejt.8

Ligji procedural ka parashikuar edhe nj sr rregullash q ndalojn

7 Neni 22 i K.Pr. Civile, parashikon se: ``palt mund t mbrohen vet, prve rasteve kur prfaqsimi sht i detyrueshm. Detyrueshmria e zbatimit t prfaqsimit t detyrueshm n kushtet e prcaktuara nga ligji pas sjell edhe ankesa t individve pr shkelje t t drejtave t tyre kushtetuese dhe ligjore pr nj proces t rregullt ligjor, n kuadr t nenit 131/f t kushtetuts.8 Rregulli i msiprm sht prcaktuar nga prmbajtja e nenit 96/d. N fakt ky sht nj rregull q t referon n ligje t tjera apo prgjithsisht n rregullime normative q kan fuqin e ligjit. Kshtu p.sh. administratori i nj shoqrie me prgjegjsi t kufizuar dhe nj shoqrie anonime, jan prfaqsues t shoqrive t tyre n marrdhnie me t trett prfshi ktu edhe gjykatat, dhe ky prcaktim rrjedh nga fryma detyruese e ligjit Pr tregtart dhe shoqrit tregtare.


22

prfaqsimin e disa kategorive t veanta subjektesh. Kshtu ndalohet q t jen prfaqsues personat q nuk kan mbushur moshn 18 vje, personat te cilve u sht hequr zotsia pr t vepruar apo avokatt t cilt, me vendim t forms s prer t Komisionit t Disiplins t DHKA-s, u sht pezulluar e drejta e ushtrimit t profesionit.

Paraqitja n gjykat e prfaqsuesit t pals n do rast krkon pasjen e aktit q e legjitimon at si t till, d.m.th. prokurn, ose aktin q n baz t ligjit i jepet titullarit nj e drejt e till si sht pr shembull rasti i administratorit t nj shoqrie tregtare.9 Si rregull i prgjithshm prokura pr prfaqsim prpara gjykats bhet me akt noterial, ndrsa n rastet t caktuara ligji mund t lejoj q prokura mund t bhet me shkres t thjesht. Raste t tilla mund t jen ato kur vrtetimi i saj krkohet t bhet nga ana e institucionit ku i prfaqsuari, pr shkak t veprimtaris s tij, krijon si lidhjen e domosdoshme me kt institucion, ashtu edhe pasojn q duhet t sjell veprimi i kryer prej tij.

Prfaqsimi vullnetar i avokatve n gjykat mund t mos ket nevoj pr nj akt prfaqsimi, si sht prokura noteriale apo autorizimi i lshuar nga personi juridik, por mund t bhet edhe me goj para gjykats. N kt rast, veprimi i prfaqsimit dhe prmbajtja e tij, duhet t fiksohen n procesverbalin e seancs gjyqsore apo n at t veprimeve paraprake t kryera nga ana e gjyqtarit n seanc prgatitore. Ktu duhet pasur kujdes q tagrat e prfaqsimit duhen prcaktuar sipas vullnetit t t prfaqsuarit, m qllim q prfaqsimi t jet i vlefshm dhe t mos sjell pasoja pr cenimin e procesit nga nj gjykat m e lart. Pr sa shprehm m sipr pr prfaqsimin vullnetar ose me prokur n procesin civil, sht detyr e avokatit q t marr t gjitha masat q tagrat e prfaqsimit t tij n gjykim, jo vetm t jen n prputhje me vullnetin e shprehur nga klienti i tij sipas marrveshjes q ata kan rn dakord, por t jen n prputhje edhe me t gjitha parimet e gjykimit pr nj proces civil t rregullt. Avokati si prfaqsues i pals n procesin gjyqsor dhe n baz t tagrave t shprehura n aktin e prfaqsimit, ka t gjitha t drejtat q i takojn vet pals, prfshi edhe disponimin e s drejts, n rast se kjo sht shprehur n mnyr t posame dhe t qart n aktin e prfaqsimit.

9 Neni 72 i Kodit Civil prcakton formn se si duhet t bhet prfaqsimi me prokur apo me shkrese. Prball gjykats apo institucioneve t tjera shtetrore, prfaqsimi me prokur duhet t bhet gjithmon me akt noterial, ndrsa kur pal n gjyq sht personi juridik, prfaqsimi nga avokati mund t bhet edhe me autorizim t nnshkruar nga titullari i personit juridik, prve rasteve kur ligji krkon q veprimi juridik t bhet me akt noterial. P.sh. n rastin e shitjes s pasuris s paluajtshme, veprimi juridik i shitjes, duhet t bhet me akt noterial prndryshe sht i pavlefshm. Po kshtu edhe akti prfaqsimit q krkohet pr t lidhur kt kontrat, duhet t jet ma akt noterial. T gjitha kto krkesa t ligjit avokatt duhet ti mbajn parasysh detyrimisht gjat puns s tyre.


23

b) Prfaqsimi ligjor ose i detyrueshm. Ky lloj prfaqsimi buron n mnyre t shprehur nga vet prmbajtja e normave juridike, t cilat u japin mundsin disa subjekteve t caktuara q t prfaqsohen n qarkullimin juridik civil, por edhe para gjykats, n mnyr t detyrueshme nga persona t prcaktuar me ligj. N procesin civil sht detyr e gjykats q t kujdeset pr plotsimin e krkesave t ligjit q vijn nga nj prfaqsim i till, por edhe avokati ka detyrimin e tij q t verifikoj ose t krkoj prmbushjen e nj detyrimi t till ligjor. Prpara se shtja t prgatitet pr gjyq, avokati n kshillat paraprake q i jep klientit t tij, duhet t bj kujdes q krkesat q vijn nga prfaqsimi i detyrueshm t jen prmbushur sipas kritereve t ligjit. Kshtu, n nj gjykim civil personat q nuk kan zotsi pr t vepruar, jo vetm q nuk mund t prfaqsohen vet n gjykim, por edhe nga ana e nj avokati apo nj personi tjetr, pr shkak se pr kt kategori personash duhet t plotsohen fillimisht kriteret e prfaqsimit t detyrueshm q rregullohen nga dispozitat e Kodit Civil. T miturit q nuk kan mbushur moshn 14 vje jan t detyruar q n veprimet juridike q ata mund t kryejn, prve atyre q u prshtaten moshs s tyre, duhet t jen t prfaqsuar nga prfaqsuesi i tyre ligjor, q sht prindi ose kujdestari n rast se sht vendosur nj i till. Kjo ka vler edhe kur ata mund t jen pal n gjyq si padits apo t paditur dhe krkojn q t prfaqsohen me avokat. N kt rast prfaqsimi tyre jo vetm q sht i detyrueshm nga prfaqsuesi ligjor, por edhe mbrojtja me avokat duhet t realizohet duke respektuar s pari, rregullat mbi prfaqsimin e detyrueshm dhe pastaj ato mbi prfaqsimin vullnetar. 10

Gjat procesit civil mbrojtja me avokat e palve n proces, mund t kaloj n disa faza dhe n disa mnyra. Prgjithsisht praktika tregon se n shtje t rndsishme palt i drejtohen nj avokati pr kshill dhe m tej pr tu prfaqsuar e mbrojtur prej tij prball institucioneve shtetrore apo gjykats. Mnyra se si avokati e administron kt proces sht shum e rndsishm dhe duhet kuptuar drejt. Kjo pasi n kt proces pleksen, jo vetm shtje t karakterit administrativ e q kan t bjn me respektimin e rregullave t vendosura nga ligji Pr profesionin e avokatit apo rregullave t vendosura n Kodin e Etiks s avokatit, por mbi t gjitha ky proces ka si parsore norma t ligjit procedural dhe materiale q ndikojn drejtprdrejt n interesin e klientit dhe n cilsin e mbrojtjes.

10 Kodi Civil (nenet 6-10), parashikon rregulla t qarta q duhen respektuar n prfaqsimin e detyrueshm, dhe kjo lidhet me konceptin e zotsis pr t vepruar. Kshtu personat me zotsi t kufizuara pr t vepruar apo zotsi juridike, apo personat q pr shkak t kufizimit t zotsis juridike apo heqjes s saj me vendim gjyqsor t forms s prer, duhet t prfaqsohen n qarkullimin juridik nga prfaqsuesit ligjor t tyre q jan prindrit apo kujdestari.


24

Faza e par q avokati duhet ti kushtoj rndsi, sht ajo e krijimit dhe administrimit t raporteve me klientin nga pikpamja administrative, prpara se ai t vendos s bashku me klientin pr fatin e rastit t ktij t fundit. Kjo faz konsiston kryesisht ne shtje p.sh. si e kupton avokati problemin juridik q ka klienti i tij; si i jep ai prgjigje pr problemin q ka klienti dhe si vendos n lidhje me pagesn q klienti duhet ti bj atij pr shtjen konkrete. Do t ishte m e drejt n funksion t krijimit t raporteve sa m korrekte me klientin, q avokati pasi t vendos se e merr prsipr apo jo nj shtje, t fiksoj kto marrdhnie n nj akt juridik , q n gjuhn e prditshme njihet si kontrat pr shrbime juridike apo kontrat porosie e rregulluar nga neni 913 e vijues i Kodit Civil. Pas ksaj faze vjen ajo q quhet puna profesionale e avokatit, e cila fillon q nga studimi m i thell i rastit, mbledhja e provave, prgatitja e opinionit pr klientin apo padis n rastin kur sht vendosur s bashku me klientin q shtja duhet zgjidhur n gjykat. N t gjitha kto marrdhnie paraprake administrative apo profesionale midis avokatit dhe klientit, duhen mbajtur parasysh rregullat etike dhe sociale t cilat duhet t vn n balanc jo vetm parime t rndsishme juridike t procesit civil, por edhe parime q lidhen me rolin e profesionit t avokatit n shoqri.

1.2. Kushtet pr tu br avokat n Republikn e shqipris

1.2.1. Kushtet ligjore pr ushtrimin e profesionit t avokatit

Profesioni i avokatit mbetet nj nga risit e zhvillimeve demokratike pas viteve 90, pasi solli jo vetm mbrojtjen m mir t interesave juridike t shtetasve shqiptar, por njkohsisht rriti shkalln e profesionalizmit pr kryerjen e veprimeve juridike materiale dhe procedurale.

E drejta e antarsis n Dhomn Kombtare t Avokatis i takon do avokati. Legjislacioni shqiptar11 parashikon edhe kushtet ligjore pr ushtrimin e avokatis. Sipas ligjit, profesionin e avokatit n Republikn e Shqipris mund ta ushtroj do shtetas shqiptar q plotson kushtet e mposhtme:

t kt kryer arsimin e larte juridik brenda vendit ose jasht vendit, por t njsuar me t nga Ministria e Arsimit;

t jet regjistruar n nj dhom avokatie dhe n Ministrin e Drejtsis si asistent pran nj avokati;

t ket prfunduar periudhn njvjeare t stazhit dhe t kt marr mendimin pozitiv t avokatit;

11 Pr hollsira, shihni nenin 25 t ligjit nr. 9190, dat 17.07.2003 Pr avokatin n Republikn e Shqipris.


25

t ket marr m shum se 50 pr qind t pikve n provimin e kualifikimit pr ushtrimin e profesionit te avokatis;

t gzoj integritet moral dhe qytetar, pr t mbrojtur t drejtat e njeriut dhe lirit themelore, si dhe t plotsoj krkesat e etiks pr ushtrimin e profesionit t avokatit;

t mos jet dnuar pr vepra penale te kryera me dashje, sipas parashikimeve t Kodit t etiks s avokatit;

t mos jet pjesmarrs n marrdhnie apo veprimtari publike ose private, t cilat, sipas ligjit, Statutit t Dhoms Kombtare t Avokatis dhe Kodit t etiks s avokatit, jan t papajtueshme ose t paprshtatshme me figurn dhe ushtrimin e profesionit t avokatit;

t jet antar i Dhoms s Avokatis n juridiksionin e s cils ndodhet zyra e tij e puns.

Mbshtetur n kriteret e msiprme ligjore Dhoma Kombtare e Avokatis n statutin e saj ka br specifikimet e nevojshme lidhur prcaktimet dhe kufijt e interpretimit pr secilin nga kushtet e siprprmendura.

1.2.2. hapat konkret q duhen ndjekur pr t ushtruar avokatin

Realizimi praktik i t drejts s mbrojtjes, n procesin gjyqsor apo n veprimtarit e ndryshme me natyr juridike me an t avokatit, bhet n prputhje me zbatimin e K.Pr.P., K.Pr.C. dhe ligjit nr.9109, dat 17.7.2003 Pr profesionin e avokatit n Republikn e Shqipris12, t ndryshuar.

Prgatitja e avokatve t diplomuar e t shkolluar me qllim ofrimin e shrbimit klientve t interesuar, sht detyr e edukimit ligjor e profesional t realizuar n Fakultetet e Drejtsis, publike e private, brenda e jasht shtetit, si dhe detyr e Dhoms Kombtare t Avokatis, e cila kujdeset si pr trajnimin e mtejshm t asistentve n Shkolln Kombtare t Avokatis, ashtu edhe pr dhnien e lejes pr ushtrimin e profesionit t avokatit. Praktikisht q t bhesh avokat duhet t ndiqen hapat e mposhtm:

hapi i par sht diplomimi si Jurist n sistemin 3+2, Bachelor + Master Shkencor ose 3+1 Bachelor + Master Profesional n fakultetet e drejtsis,

12 N procesin e konsolidimit t t drejts s mbrojtjes me avokat nj sr ndryshimesh e prmirsimesh ka psuar ajo pjes e legjislacionit q ka pasqyruar m nga afr profesionin e avokatis n R.Sh. Kshtu, si t tilla prmendim: ligjin nr.7541, dat 18.12.1991 Pr avokatin n R.Sh t shfuqizuar me ligjin nr.7827, dat 31.5. 1994 me t njjtin emr Pr avokatin n R.Sh, Ligjin nr.8428, dat 4.12.1998 Pr nj shtese ne ligjin nr.7827, date 31.5.1994 Pr avokatin ne Republikn e Shqipris, ligjin nr. 9109, dat 17.7.2003 Pr profesionin e avokatit n Republikn e Shqipris i cili sht amenduar me ligjin Nr.10 047/2008, me ligjin 9795/2007 dhe me ligjin 91/2012.


26

publik ose privat, n Shqipri ose jasht saj. Pr studentt e diplomuar jasht shtetit, duhet t bhet njohja e e diploms, mbshtetur n ligjin pr arsimin e lart dhe n procedurat e prcaktuara nga Ministria e Arsimit dhe e Shkencs.

hapi i dyt sht regjistrimi si asistent avokat pran Dhoms Kombtare t Avokatis dhe Dhomave Lokale/Vendore t Avokatis, me qllim fillimin e periudhs s stazhit nj vjear profesional pran nj avokati n karrier (mbikqyrs), apo pran nj studioje avokatore13. Avokati mbikqyrs ka t drejt t kt nj ose m shum asistent. Asistentt zgjidhen nga vet avokati ndrmjet personave t diplomuar si jurist, t cilt nuk kan marr ende lejen pr ushtrimin e profesionit t avokatit.

Avokati ka pr detyr q, brenda 15 ditve nga ajo e lidhjes s marrdhnieve t puns me asistentin, t depozitoj dokumentacionin e tij pr regjistrim n dhomn e avokatis ku sht antar, n Dhomn Kombtare t Avokatis, si dhe n Ministrin e Drejtsis. Me autorizimin me shkrim t avokatit dhe kurdoher me plqimin me shkrim t klientit, asistenti prfaqson ose mbron t interesuarit n fazn hetimore, n gjykimin e kundrvajtjeve penale si dhe n seancat prgatitore t shtjeve civile.

hapi i tret sht konkurrimi pr t ndjekur studimet n Shkolln Kombtare t Avokatis dhe regjistrimi pran saj. Ndjekja e studimeve pran shkolls s avokatis sht br nj kusht i detyrueshm pr ushtrimin e profesionit t avokatit, me ndryshimet e ligjit pr avokatin n vitin 2012.14

hapi i katrt sht pajisja me vrtetimin prkats q provon mbarimin e studimeve n Shkolln Kombtare t Avokatis. Asistenti i cili ka prfunduar studimet pran Shkolls Kombtare t Avokatis dhe ka kryer stazhin pran avokatit, ka t drejt t hyj n provimin final pr marrjen e lejes s ushtrimit t profesionit. Nse del fitues, ai ka t drejt t marr lejen e ushtrimit t profesionit.

hapi i pest sht regjistrimi pran QKR-s si person fizik me cilsin e tregtarit q ushtron veprimtari me natyr financiare e fitimprurse dhe marrja e NIPT-it me qllim shlyerjen e detyrimeve fiskale pran zyrs s Tatim-Taksave. Me ndryshimet ligjore t bra n vitin 2007,15 veprimet q duhet t kryej avokati lidhen edhe me identitetin e tij financiar dhe fillojn me detyrimin pr tu pajisur

13 M 27.09.2006, Dhoma Kombtare e Avokatis ka aprovuar Rregulloren mbi Procedurat e organizimit t Provimit t Avokatis, mbshtetur n t ciln q t kesh mundsi t regjistrohesh si pjesmarrs n kt provim duhet t kesh punuar paraprakisht si asistent avokat. N provimin e avokatis do t marrin pjes kandidatt e regjistruar, t pajisur me pasaport ose me kartonin e identitetit t asistentit. 14 Pr hollsira, shihni nenin 7-13 t ligjit 91/2012.15 Shih nenet 1-4 t Ligjit nr. 9795, dat 23.7.2007, pr disa ndryshime dhe shtesa n ligjin nr. 9109, dat 17.7.2003 Pr profesionin e avokatit n Republikn e Shqipris.


27

paraprakisht me lejen e ushtrimit t profesionit dhe pr tu regjistruar n organet tatimore. Ktu prfshihen edhe avokatt q mund t organizohen n zyra avokatie, t cilat po ashtu, regjistrohen n organet tatimore.

N do rast, avokati, n ushtrimin e profesionit, identifikohet me numrin e lejes s ushtrimit t profesionit (numri i licencs), si dhe kodin fiskal (numri i NIPT-it) t tij apo t zyrs s avokatis ku bn pjes.

hapi i gjasht mund t jet grupimi i avokatve n zyra ose studio avokatore dhe regjistrimi si t tilla pran DHKA-s dhe QKR-s n formn e shoqrive tregtare me prgjegjsi t kufizuar apo t shoqrive t thjeshta. Ligji pr avokatin dhe Statuti i DHKA-s16 parashikon se avokatt mund t ushtrojn veprimtarin e tyre jo vetm si persona fizik, por mund t grupohen edhe si zyra apo studio avokatore. Kshilli Drejtues i Dhoms Kombtare t Avokatis miraton hapjen e zyrs s avokatis, pas regjistrimit t saj n organet e regjistrimit t biznesit, t parashikuara nga legjislacioni n fuqi.

1.2.3. Ndjekja e studimeve n shkolln Kombtare t avokatis

N ndryshimet e fundit t ligjit pr profesionin e avokatit t bra n vitin 201217, sht parashikuar edhe ngritja e mtejshme e edukimit profesional t kandidatve pr avokat, n nj nivel m t lart prpara se kta t marrin lejen e ushtrimit t profesionit. Kjo do t kryhet me fitimin e mundsis pr tu regjistruar n Shkoll prmes konkurrimit dhe ndjekjen e studimit. Ligji parashikon se kandidati pr avokat, para se t licencohet si avokat duhet t ket prfunduar me sukses programin e trajnimit pr kandidatt pr avokat, n prputhje me rregullat e prcaktuara n Statutin e Dhoms Kombtare t Avokatis si dhe rregulloren prkatse t trajnimit t cilat miratohen me vendim t Kshillit t Prgjithshm t Dhoms Kombtare t Avokatis.

Shkolla Kombtare e Avokatis sht organ i Dhoms Kombtare t Avokatis18, e cila merret me prgatitjen e programeve t trajnimit, organizimin dhe administrimin e trajnimit fillestar t kandidatve pr avokat dhe trajnimin e vazhduar t avokatve19. Kshilli i Prgjithshm i DHKA miraton Statutin e 16 Pr hollsira, shihni nenin 26 t Statutit t DHKA-s.17 Shihni nenet 7-13 t ligjit nr. 91/2012 Pr disa shtesa dhe ndryshime n ligjin nr. 9109, dat 17.7.2003 Pr profesionin e avokatit n Republikn e Shqipris, t ndryshuar.18 Koment: Dhoma Kombtare e Avokatis ka br ndryshimet n Statutin e saj t miratuara nga Kshilli i Prgjithshm i DHKA m 2 shkurt 2013, kryesisht n ngritjen dhe organizimin e Shkolls Kombtare t Avokatis, (shihni nenin e ri t shtuar n kt Statut) dhe pr t prcjell edhe ndryshimet e bra n ligjin pr avokatin n vitin 2012. 19 Pr hollsira, shihni nenin 25/1, pika 4 t ligjit 9109, dat 17. 07. 2003 Pr profesionin e avokatit n RSH, i ndryshuar.


28

themelimit t Shkolls Kombtare t Avokatis dhe rregulloret e trajnimit t propozuara nga Shkolla Kombtare e Avokatis.

Shkolla Kombtare e Avokatis n prputhje me qllimet e DHKA, krahas organizimit dhe ndjekjes s trajnimit fillestar pr asistent-avokatt, kryen edhe aktivitetet e mposhtme:

1. promovon studime dhe krkime n fushn e trajnimit dhe zhvillimit profesional t avokatve;

2. nxit trajnime pr prditsimin e avokatve dhe specializimin profesional, organizon kurse, master t akredituar edhe nga shteti, nga shtete t tjera t BE-s dhe organizatat ndrkombtare, duke siguruar trajnimin e trajnuesve dhe lektorve;

3. prcakton, n bashkpunim me DHKA, drejtimin e organizimeve, funksionalitetit dhe didaktikn, e kurseve dhe t aktiviteteve t prditsimit profesional;

4. kshillon DHKA-s n fushat e kompetencave t saj;5. prkujdeset dhe publikon Revistn Avokatia organ i DHKA.

Programi i trajnimit synon prgatitjen e kandidatve pr avokat me njohuri specifike profesionale, teorike dhe praktike. Shkolla Kombtare e Avokatis sht organi i Dhoms Kombtare t Avokatis q merret me prgatitjen e programeve t trajnimit, organizimin dhe administrimin e trajnimit fillestar t kandidatve pr avokat dhe trajnimin e vazhduar t avokatve. Kandidati pr avokat ndjek programin e trajnimit, t organizuar nga Dhoma Kombtare e Avokatis dhe pasi vlersohet kalues, pajiset prej saj me vrtetimin prkats pr ndjekjen e ktij programi.

1.2.4. Provimi pr marrjen e licencs s avokatit Me mbarimin e studimeve n Shkolln Kombtare t Avokatis dhe plotsimin

e periudhs s stazhit pran nj avokati, jepet provimi prfundimtar pr marrjen e licencs s avokatit, si dokumenti q akordon mundsin e ushtrimit t profesionit t avokatit. Provimi sht hallka kryesore dhe baz n zinxhirin e procedurave pr ushtrimin e profesionit t avokatit. Provimi i avokatis sht nj proces t cilit i nnshtrohen pjesa kryesore e juristve q aplikojn pr avokat20. 20 Koment: Themi pjesa kryesore, sepse me ligjin pr avokatin dhe me Statutin e DHKA-s ka edhe raste prjashtimore pr prjashtimin nga detyrimi i dhnies s provimit . Jo vetm ligji i parashikon si raste prjashtimore, por edhe praktikisht rastet e prjashtimit nga provimi me Vendim t Ministrit t Drejtsis kan qen tepr t rralla. M konkretisht, duke filluar nga data e aprovimit t ligjit pr avokatin m 17.7.2003, sht br prjashtim nga detyrimi pr t dhn provim vetm n pes raste. Nse do t krahasojm kt shifr, me numrin e personave q i jan nnshtruar procedurave t dhnies s provimit, do t konstatojm se numri i t prjashtuarve nga provimi z vetm 0.036 % t numrit t prgjithshm t juristve q kan ndjekur rregullin e prgjithshm pr marrjen e licencs s avokatit.


29

Provimi i kualifikimit pr ushtrimin e profesionit te avokatit zhvillohet prpara nj komisioni q prbhet nga tre antar t caktuar nga Kshilli Drejtues i Dhoms Kombtare t Avokatis, nj antar i caktuar nga Ministri i Drejtsis dhe nj antar i caktuar ndrmjet punonjsve akademik t Shkolls s Magjistraturs.

Krkesa pr ushtrimin e profesionit t avokatit i drejtohet, si rregull, dhoms s avokatis ku krkuesi ka vendbanimin e tij. Dhoma e avokatis, brenda 30 ditve nga marrja e krkess pr ushtrimin e profesionit t avokatit, duhet t marre n shqyrtim krkesn dhe, s bashku me mendimin e saj, e prcjell pr shqyrtim n Kshillin Drejtues t Dhoms Kombtare t Avokatis. Kshilli Drejtues i Dhoms Kombtare t Avokatis, brenda 30 ditve nga marrja e krkess, duhet t njoftoj krkuesin, nse ai i plotson kushtet pr t marr pjes n provimin e kualifikimit, si dhe pr ditn e caktuar pr zhvillimin e tij.

Kshilli Drejtues i Dhoms Kombtare t Avokatis shpall datat e zhvillimit t provimeve t kualifikimit, pr ushtrimin e profesionit t avokatit, pr at vit kalendarik. Kshilli Drejtues i Dhoms Kombtare te Avokatis, brenda muajit janar t do viti, miraton edhe prfaqsuesit e tij n komisionin e provimit t kualifikimit pr ushtrimin e profesionit t avokatit.

N baz t ligjit pr avokatin, provimi jepet dy her n vit. Teza e provimit ka nj kompleksitet n prmbajtjen e saj duke synuar t evidentoj njohurit e pjesmarrsve si n niveli teorik, ashtu edhe n drejtim t shprehive praktike. M konkretisht, teza e cila vlersohet me 150 pik maksimale, prbhet nga:

- pyetje teorike nga fushat kryesore t s drejts t tilla si: e drejta kushtetuese, e drejta civile, e drejta e procedurs civile, e drejta penale, e drejta e procedurs penale, e drejta administrative, e drejta tregtare, e drejta familjare dhe njohurit mbi ligjin Pr avokatin, si dhe

- nga pjesa praktike q prbhet nga dy raste t praktiks gjyqsore: kazusi i t drejts civile dhe procedurs civile si dhe kazusi i t drejts penale dhe procedurs penale. Raportet teori-praktik n pyetjet q kompozojn tezn jan prafrsisht 2/3 pr teorin dhe 1/3 pr praktikn.

Kualifikohen fitues t gjith asistentt q arrijn t vlersohen me t paktn 76 pik.

Zgjedhja e tezs bhet me short nga ana e pjesmarrsve n provim, nga pyetjet e vendosura n zarfet prkats sipas disiplinave dhe t gjitha flett e provimit dorzohen dhe depozitohen n nj kuti t mbyllur dhe t vulosur nga komisioni i provimit. Provimi sekretohet n mnyr q procesi i vlersimit t jet sa m objektiv dhe t shmangen ndrhyrjet nga ana e personave t interesuar.


30

Pr kt arsye, pjesmarrsve nuk u lejohet t shnojn emrin apo t vendosin shenja t tjera dalluese n flett e provimit. do flet korrigjohet nga antart e Komisionit dhe nnshkruhet nga do antar. Pasi bhet rakordimi i emrave me pikt, zbardhet procesverbali prfundimtar i nnshkruar nga t gjith antart e Komisionit. Flett e provimit vendosen n nj kuti t vulosur, q mbahet n Zyrn e Dhoms Kombtare t Avokatve.

N qoft se kandidati pr avokat nuk arrin t grumbulloj minimumin e pikve t nevojshme kualifikuese pr ushtrimin e profesionit t avokatit, ai mund t marr pjes prsri n provimin kualifikues, me kusht q t kryeje edhe gjasht muaj t tjer periudh stazhi si asistent pran nj avokati.

1.2.5. Prjashtimi nga provimi

Kshilli Drejtues i Dhoms Kombtare t Avokatis, kryesisht ose mbi krkesn e personit q krkon t ushtroj profesionin e avokatit, ka t drejt q t prjashtoj krkuesin nga detyrimi i pjesmarrjes n provimin e kualifikimit, nse pr kt vendoset me shumicn e votave t fshehta t t gjith antarve t saj. Prjashtimi nga detyrimi i pjesmarrjes n provimin e kualifikimit pr ushtrimin e profesionit t avokatit mbshtetet n eksperiencn e tyre n ushtrimin e profesionit t juristit, aftsit profesionale t treguara dhe edukimin e posam profesional e akademik. Rregulla t hollsishme pr kushtet dhe kriteret e prjashtimit nga provimi i kualifikimit caktohen nga Statuti i Dhoms Kombtare t Avokatis. Vendimi pr prjashtimin nga detyrimi pr dhnien e provimit t kualifikimit pr ushtrimin e profesionit t avokatit, miratohet nga Ministri i Drejtsis.

Personat qe kan punuar jo m pak se 2 vjet si gjyqtar, prokuror, noter, si dhe jo me pak se 3 vjet n pozicionin e drejtuesit, kshilltarit apo specialistit t strukturave juridiko-profesionale t Presidencs, Kuvendit, Gjykats Kushtetuese, Gjykats se Larte, aparatit t Kshillit t Ministrave, Ministris s Drejtsis, avokatt e strukturave t Avokaturs s Shtetit, si dhe ata q kan punuar si punonjs akademik t brendshm t lndve juridike n shkollat e larta, prjashtohen nga prmbushja e detyrimit t parashikuar.


31

1.3. organizimi i avokatis dhe i avokatve

1.3.1. statusi i Dhoms Kombtare t avokatis

Dhoma Kombtare e Avokatis prfaqson nj person juridik me qendr n Tiran, i cili sht krijuar dhe organizuar si nj bashkim i antarve aktiv dhe joaktiv t dhomave t avokatis. Ajo sht nj organ q ushtron veprimtarin e saj n t gjith territorin e Republiks s Shqipris, t pavarur nga shteti21. Dhoma Kombtare e Avokatis prgjigjet pr rregullimin dhe kontrollin e ushtrimit t profesionit t avokatit n Republikn e Shqipris dhe sht prgjegjse pr themelimin e dhomave t avokatis. do avokat mund t jet antar vetm i nj dhome avokatie. do dhom sht e prbr nga avokat, t cilt jan antar t saj dhe q praktikojn ose kan praktikuar pr her t fundit profesionin e avokatit n juridiksionin e saj. do dhom avokatie ushtron veprimtarin e saj n mnyr t pavarur, duke respektuar rregullat e parashikuara n ligj dhe n statut.

N krye t Dhoms Kombtare t Avokatis (DHKA) qndron organi m i lart prfaqsues dhe vendimmarrs i DHKA-s, q sht Kshilli i Prgjithshm. Ndrsa organi m i lart Ekzekutiv i DHKA sht Kshilli i saj Drejtues, antart e t cilit zgjidhen nga Kshilli i Prgjithshm. Organigrama dhe struktura e organeve drejtuese t Dhoms Kombtare t Avokatis jan prcaktuar n ligjin Nr. 9109, dat 17.07.2003 Pr shrbimin e avokatis n Republikn e Shqipris22. Dhoma Kombtare e Avokatis ka br ndryshimet n Statutin e saj t miratuara nga Kshilli i Prgjithshm i DHKA m 2 shkurt 2013, sipas t cilave n nenin 38 t Statutit sht vendosur se n prbrjen e Kshillit Drejtues s Dhoms Kombtare t Avokatis, duhet mbajtur parasysh, prfaqsimi i Dhomave t Avokatis n kt organ si dhe funksionimi normal i puns s ktij organi ekzekutiv.

Kshilli Drejtues i Dhoms Kombtare t Avokatis duhet t mblidhet jo m pak se nj her n dy muaj dhe prbhet nga 15 antar. Kryetari i DHKA dhe Kryetari i Dhoms s Tirans, i cili sht njkohsisht edhe zv/Kryetar i DHKA jan antar ex officio t Kshillit Drejtues, pr shkak t mnyrs s zgjedhjes s tyre. Jo m pak se tre nga antart e Kshillit Drejtues do t zgjidhen nga radht e prfaqsuesve t dhomave t avokatis n rrethe dhe, jo m pak se tre antar t Kshillit Drejtues duhet t jen femra. M posht sht paraqitur kjo struktur dhe varsit institucionale t organeve nga njri-tjetri.

21 Pr hollsira, shihni nenin 17 t ligjit 9109, dat 17.07.2003, i ndryshuar, Pr avokatin n Republikn e Shqipris 22 Pr hollsira shihni nenet 19, 21, t ligjit dhe nenet 20 deri n nenin 48 t Statutit t DhKA-s.


32

organigrama e Dhoms Kombtare t avokatis

Mbshtetur n analizat e t dhnave q jan t depozituara pran Dhoms Kombtare t Avokatis, rezulton se n Republikn e Shqipris jan licencuar gjithsej si avokat 669323 persona, pjesa kryesore e t cilve e ushtrojn aktivitetin n 12 Dhoma Avokatie npr rrethet: Tiran, Durrs, Vlor, Shkodr, Kor, Berat, Lushnje, Elbasan, Fier, Lezh, Gjirokastr dhe Sarand.

N Dhomn e Avokatis s Tirans jan antarsuar m shum se gjysma e avokatve q veprojn n territorin e Republiks s Shqipris. Krahas Dhoms s Avokatis s Tirans, dhomat m t mdha n rrethe jan: Dhoma e Avokatis e Durrsit, e Shkodrs, e Vlors dhe e Fierit. N skemn e mposhtme mund t shihni m t detajuara dhomat e avokatis n rrethe dhe numrin e antarve t secils prej tyre. N rrethet e vendit ku nuk ka dhoma mund t vijn avokat t

23 Shpjegim. Kjo shifr vjen nga statistikat e Dhoms Kombtare t Avokatis t tetorit 2013.

Kshilli i prgjithshm i Dh.K.a-s

KRYETaRI

Zv. KRYETaRI

sEKRETaRI I PRGJIThshM

KshILLI DREJTUEs I DhKa-s

KoMIsIoNI DIsIPLINoR I DhKa

12 DhoMaT E avoKaTIsN RRETh

KRYETaRI sEKRETaRI


33

rretheve t tjera, pr shkak t numrit t pakt ose t mungess s avokatve n to.Nj pjes e konsiderueshme e avokatve t licencuar e ushtrojn n mnyr

aktive aktivitetin e tyre, por krahas tyre ka edhe nj kategori t dyt, e cila ndonse sht pajisur me licenc avokatie nuk e ushtron profesionin pr shkak t angazhimit n sektor t tjer t administrats publike, t biznesit, t politiks, t arsimit juridik e t tjera.

Tirana mbetet qendra e realizimit t shrbimeve m masive t avokatis, nisur edhe nga numri drrmues i avokatve t prqendruar n kt rreth. N Tiran jan t grumbulluar 66 % e avokatve t t gjith Republiks s Shqipris. Kjo gj lidhet me disa faktor, por m t rndsishmit lidhen me faktin se n Tiran:

ushtron aktivitetin Gjykata e Lart dhe Gjykata Kushtetuese e Republiks s Shqipris;

ushtron aktivitetin Gjykata m e madhe e Apelit e Republiks s Shqipris; Gjykata e Shkalls s Par ka ekskluzivitetin e shqyrtimit t disa shtjeve,

t tilla si ato q lidhen me pronsin industriale, etj.; sht prqendruar biznesi dhe subjektet m t rndsishme tregtare q

veprojn n vendin ton; jan prqendruar organet qendrore t administrats publike; veprojn pjesa m e madhe e organizatave jofitimprurse; jeton gati gjysma e popullsis t gjith vendit.

Dhoma Kombtare e Avokatis ka luajtur nj rol aktiv. Mbshtetur edhe n ligjin pr avokatin ajo ka prgatitur nj paket t plot nnligjore me aktet m t rndsishme t funksionimit t brendshm t strukturave t saj, si dhe i ka aprovuar ato sipas rregullave t paracaktuara ligjore. Aktet m t rndsishme q jan t aprovuara nga DHKA-ja jan:

(a) Statuti i Dhoms Kombtare t Avokatis;(b) Kodi i Etiks i Avokatit;(c) Rregullorja e provimit t pranimit si avokat.

1.3.2. statusi i avokatit dhe kategorizimet e tyre

Po ti referohemi Statutit t DH.K.A-s, dispozitat e tij prcaktojn disa kategorizime t antart e saj n varsi t kushteve q lidhen me karakteristikat individuale dhe kolektive t do avokati konkret. Avokatt n Republikn e Shqipris ndahen n disa kategori, si m posht:

antar aktiv, jan avokatt q plotsojn kushtet e regjistrimit n DHKA, n QKR e q e ushtrojn profesionin n mnyr t prditshme, t


34

vazhdueshme dhe aktive, duke realizuar t drejtat dhe detyrimet q burojn nga antarsia n DHKA.

antar joaktiv, jan personat q e kan fituar titullin Avokat sipas kushteve t parashikuara nga ligji, por q nuk e ushtrojn praktikisht profesionin pr shkak t pamjaftueshmris me profesionin e avokatit, si dhe pr shkak t ushtrimit t nj detyre tjetr, si dhe juristt q kan fituar grada dhe tituj shkencor dhe q ushtrojn aktivitetin e tyre n sektorin publik e shtetror me paga t prhershme.

antart e nderit do t konsiderohen avokatt e shteteve t huaja, t cilt shpallen si t till me Vendim t Kshillit Drejtues t DHKA-s.

asistent avokat jan shtetasit shqiptar t cilat jan t diplomuar si jurist n sistemin Bachelor + Master Profesional/Shkencor dhe jan regjistruar si t till pran DHKA-s pr t kryer nj praktik si asistent pran nj dhome avokatie.

sistemi i karriers s avokatve njeh vetm nj prshkallzim t lidhur me prfaqsimin n Gjykatn e Lart dhe at Kushtetuese. Me ndryshimet e fundit t bra n Statutin e DHKA-s24, parashikohet se n kriteret e prfaqsimit t avokatve n Gjykatn e Lart dhe Kushtetuese, shtohet kriteri q avokati t ket ushtruar profesionin e juristit jo m pak se 20 vite. Kjo kategori shnon edhe nivelin m t lart t karriers s avokatve.

Ndarja pr efekt karriere sht n dy nivele: avokat t nivelit t par, jan t gjith ata q mund t prfaqsojn dhe

mbrojn shtjet n gjykatat e shkalls s par dhe n gjykatat e apelit dhe faktikisht ushtrojn profesionin rreth 960 avokat t till;

avokatt e nivelit t dyt, ku prfshihen t gjith avokatt q mund t prfaqsojn dhe mbrojn shtjet n Gjykatn e Lart dhe n Gjykatn Kushtetuese. Aktualisht veprojn 472 avokat till.

N Republikn e Shqipris aktiviteti i avokatis realizohet nprmjet avokatve t organizuar n disa mnyra, q prcaktohen n Statutin e Dhoms s Avokatis:

Nj nga mnyrat sht me an t zyrave t avokatis, t cilat jan krijime t ardhura si rezultat i bashkimit t partnerve themelues q shprehin vullnetin dhe vendimin e tyre n nj akt themelimit, si dhe mnyrn e organizimit dhe t funksionimit t tyre n statut. Kto dy akte s bashku me nj krkes, i drgohen pr shqyrtim Kshillit Drejtues s DHKA-s. N kto dokumente duhet t jepet 24 Koment: Dhoma Kombtare e Avokatis ka br ndryshimet n Statutin e saj t miratuara nga Kshilli i Prgjithshm i DHKA m 2 shkurt 2013, midis t cilave edhe ky element i shtuar n radhn e kritereve t prfaqsimit t shkallt e larta t gjyqsorit.


35

informacion lidhur me disa t dhna t prcaktuara n nenin 76, t Statutit t Dhoms Kombtare t Avokatis:

Forma e dokumenteve t nevojshm pr regjistrimin e zyrave avokatore do t jet pr analogji ajo e prdorur nga praktika e regjistrit tregtar. Emri i zyrs ka zakonisht mbiemrin e njrit ose t gjith avokatve themelues dhe pas tyre vihet emrtimi Zyr Avokatie25. N praktik ndodh q termi zyr avokatie ndeshet edhe n formn e emrtimit Studio ligjore, aq sa mund t themi se, termi i dyt ndeshet m shpesh dhe ka zn vendin e nj norme praktike. Gjithsesi, kur flasim pr zyra avokatie n kuptimin e statutit t Dhoms Kombtare t Avokatis, do t kemi parasysh edhe Studiot Ligjore, sepse kto dy terma n praktik si rregull, jan prdorur si sinonime t njri-tjetrit. Themi si rregull, sepse ka raste q n praktik termi Zyr Avokatie ka edhe nj kuptim t dyt, q lidhet me kuptimin e ambientit t puns s avokatit dhe jo me ndonj form t veant organizimi.

1.3.3. organizimi i studiove avokatore

Dhoma Kombtare e Avokatis sht kujdesur n hartimin e procedurave sa m t thjeshta dhe sa m t shpejta pr ti dhn nj shtys ngritjes s zyrave, t studiove apo firmave ligjore, sepse kto t fundit, nga njra an, rrisin shkalln e specializimit dhe t profilizimit t tyre, por n t njjtn koh nga ana tjetr, me an t prqendrimit t avokatve n grupe rrisin cilsin e prfaqsimit ligjor. N kt kndvshtrim, puna e grupit n raport me at t nj individi, sado t aft nga pikpamja profesionale gzon nj prioritet t dukshm. E ardhmja n avokati u prket pikrisht studiove ligjore.

Mnyra e organizimit t tyre sht e ndryshme rast pas rasti. Kshtu, disa prej tyre funksionojn me nj struktur t brendshme t mbshtetur mbi parimet dhe rregullat e nj ortakrie dhe n raste t tjera, ato jan thjesht bashkime mekanike q minimizojn dhe ndajn shpenzimet pr mbajtjen dhe funksionimin e zyrs, por secili nga avokatt i shlyen detyrimet individualisht.

25 Neni 78 i Statutit t DHKA-s e ndalon q emri i avokatit ose i personave t tjer t prdoret si emr i zyrs avokatore.

Emrin e Zyrs Avokatore, Gjeneralitetet e avokatve themelues,Adresn e selis s saj, Kohzgjatja e aktivitetit,Kopje t noterizuara t Numrat e licencave t titullit t avokatit, t avokatve,Datn e nnshkrimit.


36

Kur dy ose m shum avokat dshirojn t themelojn nj zyr avokatie, ata, fillimisht, duhet t drgojn aktin e themelimit dhe statutin e saj pr shqyrtim dhe miratim n Kshillin Drejtues t Dhoms Kombtare t Avokatis. Kshilli Drejtues i Dhoms Kombtare t Avokatis duhet t miratoj statutin e zyrs s avokatis brenda 30 ditve nga marrja e krkess. Nse ai nuk sht dakord me statutin e paraqitur, ajo duhet tia kthej t interesuarit modelin e paraqitur, s bashku me krkesn e saj pr ndryshimet q dhoma mendon se i duhen br statutit. Aplikanti duhet t kthej projektin e ndryshuar brenda 15 ditve.

Zyra e avokatis, nse e sheh t arsyeshme dhe brenda interesit t vet, pasi sht miratuar si e till nga dhoma, mund tu drejtohet procedurave ligjore pran QKR-s pr tu njohur si person juridik, sipas ligjit pr shoqrit tregtare.

Zyrat avokatore, q shpesh paraqiten n formn e studiove ligjore, jan t prqendruara vetm n Tiran dhe jo n rrethe. Aktualisht jan t regjistruara 27 studio ligjore n QKR26 si subjekte tregtare dhe 45 zyra/studio pran DHKA-s, krahasuar me 1545 avokat t regjistruar n QKR si persona fizik. Funksionimi i zyrave t Avokatis bhet mbshtetur n disa modele t cilat kan si kriter dallues llojin e personalitetit juridik q i akordojn Zyrs.

Si e shohim, nga skema e mposhtme, ka zyra q funksionojn si shoqri e thjesht, pavarsisht nse akti i themelimit apo kontratat q ato nnshkruajn e prdorin kt emrtim apo jo. Statuti i DHKA-s e njeh edhe mundsin q Zyra Avokatore t organizohet n formn e shoqris tregtare, n varsi t fitimeve q realizon dhe n varsi t faktit nse aktiviteti i saj me karakter ekonomik, prthithet nga prcaktimet e legjislacionit tregtar pr veprimtarit tregtare27.

Personaliteti juridik i Zyrave avokatore

26 Sqarim. T dhnat jan siguruar pran Qendrs Kombtare t Regjistrimit, (QKR) n muajin tetor 2013.27 Pr hollsira, shihni nenin 80 t Statutit t DHKA-s.

shoqri e thjesht

PrgjegjsiIndividualee avokatve

Zyra eavokatis

shoqri Tregtare


37

Referuar skems s msiprme, kryesisht avokatt zhvillojn aktivitetin e tyre individualisht, me an t prfaqsimit t shtjeve ligjore n mnyr individuale, duke qen t regjistruar n DHKA-s, si t till. Pr kt arsye, avokatt pas marrjes s provimit dhe licencimit nga Dhoma Kombtare e Avokatis, mund t regjistrohen si persona fizik apo juridik n QKR, regjistrohen n DHKA-s dhe pas ksaj regjistrohen n zyrat e tatim-taksave si subjekte fiskale q shlyejn detyrimet ndaj shtetit, mbshtetur n t ardhurat e akumuluara prej tyre si rezultat i prfaqsimeve ligjore q kryejn dhe i mbrojtjes s klientve q kan, si edhe si rezultat i shrbimeve q ata kryejn n procesin e lidhjes s kontratave e kryerjes s veprimeve t tjera me karakter juridik.

Shpesh avokatt krijojn zyra q kan vetm konceptin mekanik t ambientit t prbashkt dhe jo at juridik t prkufizuar nga neni 26 i Statutit t DHKA-s. Avokatt n kto zyra ruajn nj pavarsi pasurore dhe nj prgjegjsi t pavarur pasurore nga njri-tjetri dhe forma e organizimit t tyre sht n nivele dhe raporte tepr t thjeshtsuara, q i referohen vetm marrjes prsipr bashkrisht vetm t shpenzimeve t prditshme me karakter teknik dhe ndajn shpenzimet pr mirmbajtjen dhe funksionimin e zyrs. N kto zyra ndodh q avokatt t jen totalisht t shkputur n ushtrimin e shrbimit t avokatis. Vlen t theksohet, se shumica e avokatve jan me zyra avokatie dhe ushtrojn shrbim n ambiente t prshtatshme dhe komode. Gjithsesi, mbetet edhe nj numr i konsiderueshm q ushtrojn profesionin n mnyr ambulante duke i seleksionuar klientt rast pas rasti.

1.4. Kodi i sjelljes s avokati

1.4.1 . T drejtat dhe detyrat e avokatit sipas kodit t sjelljes

Avokatia dhe profesioni i avokatit jan shtylla t rndsishme pr zhvillimin e sistemit t s drejts s nj vendi dhe padyshim mbshtetse kryesore t dhnies s drejtsis, si asaj penale ashtu edhe civile. Profesioni i avokatit nuk lidhet vetm me prgatitjen e tij profesionale n fushat e s drejts ku ai ushtron profesionin e tij, si penale, civile, tregtare, familjare etj., por mbi t gjitha profesioni i avokatit duhet t udhhiqet nga disa parime morale dhe etike, t cilat jan t mishruar n Kodin e Sjelljes s tij.28

28 Kur flasim pr Kod Sjelle, kemi parasysh ato rregulla t etiks q avokati duhet t mbaj parasysh dhe duhet t udhhiqet gjat profesionit t tij. Kto rregulla jan t vendosura n Kodin Etik t Avokatit, i cili sht miratuar me vendimin nr. 31, dat 12. 11. 2005, t Kshillit t Prgjithshm t Dhoms Kombtare t Avokatis.


38

Qllimi i rregullave t vendosura n Kodin Etik t Avokatit, sht respektimi dhe zbatimi i tyre n funksion t mbrojtjes s drejtave dhe interesave legjitime t klientit dhe n shrbim t interesave t drejtsis. Pra, qllimi q prcaktojn kto rregulla mund t adresohet n dy drejtime kryesore:

a) Rregulla profesionale n shrbim t interesave t klientitb) Rregulla profesionale n shrbim t interesave t drejtsis.

T dyja kto kategori rregullash t vendosura n Kodin Etik t Avokatit, mund t zbatohen dhe t sjellin rezultatin e duhur vetm n rast se avokati do t udhhiqej s pari, nga disa parime t rndsishme sjellje q e shoqrojn veprimtarin praktike t tij, t cilat jan:

a) Pavarsia e avokatit n ushtrimin e profesionit. Kjo nnkupton q avokat gjat ushtrimit t profesionit t tij duhet t jet i lir nga do ndikim q mund t lind si nga interesat e tij t ngushta personale, ashtu edhe nga persona t tret. Gjat ushtrimit t profesionit t tij, avokati vepron n prputhje me rregullat e vendosura n ligj, n statut dhe n Kodin e Etiks. Ai gjat ushtrimit t profesionit duhet t udhhiqet nga mbrojtja e interesit m t lart t klientit dhe duhet t jet i pandikuar nga interesa t ngushta, prfshi ktu edhe interesa politike. Ai duhet t jet i shkputur nga kto interesa n mnyr q klienti t besoj n profesionin e tij dhe njkohsisht ky i fundit (profesioni) t jet n shrbim t gjith komunitetit dhe at t interesave t dhnies s drejtsis.

b) Dinjiteti i avokatit gjat ushtrimit t profesionit. Kjo nnkupton q, avokati n do hap t aktivitetit t tij duhet t sillet me dinjitet jo vetm profesional, por edhe t kryeje e demonstroje veprime q prputhen me moralin e prgjithshm dhe me rregullat e vendosura nga Dhoma e Avokatis pr ushtrimin e profesionit t tij. N kt kuptim, ai duhet t shfaq m t mirn e formimit t vet, jo vetm gjat ushtrimit t aktivitetit t tij dhe n raport me klientin dhe institucionet shtetrore e ato gjyqsore, por njkohsisht ai duhet t tregoj n do hap t jets s tij, nj kultur t prgjithshme korrekte jo vetm n kuptimin formal, por edhe n prmbajtje t saj.

Avokati gjat ushtrimit t aktivitetit t tij por edhe m gjer, nuk duhet t bj deklarata fyese ose prbuzse pr aktivitetin e tij apo ndaj vendimeve gjyqsore apo autoriteteve t tjera shtetrore. N funksion t dinjitetit t tij profesional, ai mund t shfaq mendimin e tij t kundrt me sa sht prcaktuar n kto vendime, n do koh, por vetm duke respektuar rregullat ligjore dhe ato t kulturs s debatit profesional. Mendime t tilla avokati mund ti shfaq n revista t ndryshme profesionale, n konferenca apo n auditort e studentve ku ai mund t jet i prfshir n msimdhnie, por n asnj mnyr nuk duhet t


39

debatoj m fjal fyese pr to dhe pr m tepr, t nxis klientin n nj veprimtari t till. Prkundrazi, avokati duhet ta shtyj klientin q ky t sillet me respekt ndaj gjykats apo autoriteteve t tjera. Kjo mnyr sjellje duhet t jet motivi i puns s tij, pasi vetm n nj mnyr t till ai mund t fitoj respekt personal si nj profesionist i zoti dhe me kultur t gjer dhe t ndihmoj n jetn sociale t juridiksionit ku ai ushtron profesionin e tij.

c) Prkushtimi dhe aftsit e avokatit gjat ushtrimit t profesionit. Praktika dhe eksperienca e profesionit t avokatit ka treguar se avokati duhet t zotroj dy cilsi, q t jet n lartsin e profesionit dhe ti shrbej interesit m t lart t klientit dhe t dhnies s drejtsis. S pari, njohurit e tij n fushn e ligjit duhet t jen shum t mira dhe s dyti, duhet t zotrojn aftsi profesionale t mira. Njohurit q duhet t ket avokati n fushn e ligjit jan relative. Me zhvillimet q ka marr tregu ligjor, gjithnj e m shum po dalin n pah specializime t avokatve n fusha t ndryshme t s drejts. Dy shtylla vihen re n kto specializime, avokatt q jan t specializuar dhe ushtrojn aktivitetin e tyre n fushn penale dhe pjesa e avokatve t specializuar n fushn civile. Vihen re gjithnj edhe m shum tendenca pr specializime m t ngushta brenda ktyre fushave, sidomos n fushn e s drejt tregtare, fiskale, bankare etj. Kjo e fundit sht m efikase, sidomos n qytetet e mdha ku sht prqendruar edhe m shum aktiviteti i biznesit dhe ai bankar.

Avokati, prvese njohurive shum t mira n fushn e ligjit q duhet t ket gjat ushtrimit t profesionit t tij, duhet t ket dhe aftsi profesionale q edhe kto t fundit jan relative dhe varen nga thellimi i njohurive n profesionin e avokatit dhe nga dshira dhe vullneti i gjithsecilit avokat pr t ushtruar profesionin n mnyr sa m cilsore.

Tendenca dhe eksperienca e kohve t fundit ka treguar q avokatt q jan t specializuar n fusha t ndryshme t s drejts jan m efikas dhe me rezultate pozitive. Kjo ka rritur cilsin e shrbimit dhe ushtrimin e profesionit me nj nivel profesional shum t mir. E kundrta konstatohet tek avokatt t cilt shrbejn pothuajse n t gjitha fushat e s drejts, kan nj rendiment m t ult n pun dhe nj cilsi jo n nivelin e duhur. Gjithsesi t dyja kto konstatime jan relative dhe ngelen n vlersimin dhe zgjedhjen personale t gjith secilit, q ndrmerr rrugn e ushtrimit t profesionit t nderuar t avokatit, por edhe n vlersimin e klientit para se t zgjedh se te kush avokat do t trokas.

sht e rndsishme t kuptohet q, profesioni i avokatit nuk fillon dhe nuk mbaron me marrjen e lejes s ushtrimit t aktivitetit. Por ai sht nj profesion q krkon n vazhdimsi thellimin n njohurit ligjore dhe ngritje t vazhdueshme


40

aftsive profesionale. Avokati, duhet t jet gjithmon n krkim jo vetm t ndryshimeve ligjore dhe atyre t praktiks gjyqsore, por duhet t jet i lidhur gjithmon me t rejat n fushn e doktrins juridike jo vetm brenda por edhe t asaj jasht vendit.

sht detyr e organeve drejtuese t DHKA q n drejtim t rritjes s aftsive profesionale t avokatit dhe t thellimit t dijeve t tij n fushn e s drejts, t organizohen trajnime vazhduese pr avokatt n detyr dhe ato fillestare pr brezin e ri q prgatitet pr t ushtruar profesionin e avokatit n praktik.

Ndryshimet e fundit ligjore q i jan br ligjit Pr profesionin e avokatit, tregojn siprmarrjen e madhe t organeve drejtuese t dhoms s avokatis, pr ngritjen e Shkolls Kombtare t Avokatis, e cila do t ket si detyr parsore formimin praktik t kandidatve pr avokat (asistentve) para se ata ti nnshtrohen provimit t kualifikimit pr marrjen e lejes s ushtrimit t profesionit dhe si sfid t dyt, trajnimin vazhdues t avokatve n detyr me njohuri t thelluara n fushat ku ata ushtrojn profesionin, si dhe pajisjen me njohuri n fusha t reja t s drejts q zhvillohen si nj logjik e hapjes s Shqipris me ekonomin e tregut dhe rrugs s saj pr tu antarsuar ne Bashkimin Evropian.

d) Veprimtaria dhe Punsime t papajtueshme. Kodi Etiks ndr t tjera prmban edhe rregulla t cilat orientojn avokatin gjat ushtrimit t profesionit t tij. Duke pasur si qllim kryesor at t ushtrimit t profesionit t avokatit n interes t klientit dhe t dhnies s drejtsis, avokati duhet t jet i kujdesshm q veprimtarit q ai ushtron gjat ushtrimit t profesionit dhe jasht tij duhet t mos jen s pari t ndalura nga ligji q rregullon profesionin e tij dhe s dyti, t jen n maksimum n prputhje me ushtrimin e profesionit t avokatit dhe t mos pengojn ushtrimin e ktij profesioni n interes t klientit.

Kur themi q avokati duhet ta ushtroj profesionin e tij n prputhje me rregullat e vendosura n ligjin nr. 9109 dat 17. 07. 2003 Pr Profesionin e Avokatit n Republikn e Shqipris, Statutin e DHKA dhe Kodin Etik, kemi parasysh faktin q veprimet e tij nuk duhet t bien n kundrshtim, me rregullimet urdhruese apo ato detyruese t ktyre akteve.

Ligji q rregullon profesionin e avokatit e ndalon avokatit q, pasi sht pajisur me lejen pr ushtrimin e profesionit, t jet antar i m shum se nj zyr avokatie. Kjo

per avokat

Documents